Sztuka

Malarstwo romantyzmu: Romantyczne tendencje w malarstwie objawiały się nowym spojrzeniem na twór potężny i tajemniczy, na żywioł kształtów i barw, jakim była przyroda. Podobnie zaczęto traktować historię, wydobywając dramatyzm jej wydarzeń i tragizm uwikłanego w nie człowieka. W świecie ludzkim dostrzeżono postacie osamotnione i niepowtarzalne. Romantycy operowali bogatą paletą kolorów, zestawieniem kontrastowym i symboliką. Tematyka w malarstwie romantyzmu:

- historia, - przyroda, - tragizm samotnej jednostki, nie rozumianej przez otoczenie. Kolorystyka w malarstwie romantyzmu:

-

rozszerzenie palety barw, kontrast jako metoda kompozycyjna, symbolika przedmiotów, fantastyka, wizyjność, itp.

Malarze w romantyzmie:

Johann Heinrich Fussli - szwajcarski malarz i poeta, obrazy o tematyce fantastycznej, odwołania antyczne, np. Homer, Dante, Militon - Mara Nocna (1791) - Trzy czarownica z Makbeta (1783)

Francisco de Goya Lucientes - Hiszpan, tematyka ludowa - Odpust na łące św. Izydora - Rozstrzelenie powstańców madryckich

Joseph Mallors William Turner - wybitny pejzażysta angielski, zacierał kształty przedstawionych przedmiotów, malował zjawiska przyrody, np. wzburzone morze, mgły, chmury

1/9

Sztuka

- Lawina

John Constable'a - natura w bogactwie barw i kształtów - Katedry w Salisbury

William Blake - malarz i poeta, ilustrator Biblii, szczególnie apokalipsy, dzieł Dantego i Miltona, usiłował zgłębić tajemnice metafizyczne. Był myślicielem i wizjonerem, tworzył w samotności, własna idea zbawienia, platonizm, jego zdaniem stworzenie świata było błędem - Urizem (Przedwieczny) Bóg tworzący wszechświat.

Caspar David Friedrich - Niemiec ukazujący romantyczną tajemniczość, smutek i tęsknotę poprzez motywy i sytuacje symboliczne, swoisty bezruch i klimat kontemplacji, gotyckie świątynie, mogiły - Mnich nad brzegiem morza - Dwaj mężczyźni

Philipp OTTO Runge - autor kompozycji o charakterze mistycznym i symbolicznym - Osjan - Nas troje - Pory dnia

Eug ?ne Delacroix - francuski malarz, jeden z najwybitniejszych. Przyjaźnił się z Mickiewiczem i Chopinem, m.in. malował i rysował ich portrety. - Wolność wiodąca lud na barykady - W dziele nawiązuje tematycznie do rewolucji lipcowej z 1830r. Kobieta niosąca trójkolorowy sztandar i karabin, to symbol Francji. - Rzeź na Chios - powstanie Greków przeciwko Turcji, to przekaz polityczny Grecja

2/9

Sztuka

umierająca na ruinach.. .

Th éodore  G éricault - drugi wybitny malarz francuski - Tratwa Meduzy - beznadziejna sytuacja rozbitków morskich, metaforyka kompozycji

Aleksander Orłowski - reprezentant polskiego malarstwa, autor scen batalistycznych, pejzarzy, folklor, orient, łączył elementy realistyczne z romantycznymi, mistrz w malowaniu koni - Krajobraz z wiatrakiem - Kozacy - Czerkies na koniu

Piotr Michałowski - twórca scen batalistycznych, pejzaże, portrety, zgodnie z polską tradycją romantyczną kilkakrotnie namalował Napoleona - Szarża w wąwozie Samosierry - kłębowisko ludzkich ciał i koni na tle zamglonego, zadymionego i wypełnionego tumanami pyłu krajobrazu - Chłopiec w kapeluszu

Henryk Rodakowski - w swoich obrazach łączył tendencje romantyczne z realistycznymi -

Portret gen H. Dembińsikego Portret brata Maksymiliana Portret siostry Portret matki

Walenty Wańkowicz - pochodził z Wilna, twórca światłocieniowych portretów

3/9

Sztuka

-

Na Judahu skale Portret Puszkina Portret Towiańskiego Apoteozy Napoleona

Wojciech Korneli Stattler - przyjaciel Słowackiego - Machabeusze

Jan Feliks Piwarski - malarz scen rodzajowych i widoków wnętrz

Marcin Zaleski - malarz widoków wiejskich i zabytków

Jan Nepomucen Głowacki - pejzarzysta

Antoni Lange - pejzażysta i litograf

Antoni i Władysław Oleszczyńscy - sztycharze, graficy, rzeźbiarze

Artur Grottger - autor dwóch cykli obrazów o tematyce powstania styczniowego - Lituania - Polonia

Jan Matejko - realizował romantyczne hasła sztuki narodowej, ukazywał dramat i wielkość historii narodowej

4/9

Sztuka

-

Rejtan Batory pod Pskowem Bitwa pod Grunwaldem Sobieski pod Wiedniem Wernyhory Kościuszko pod Racławicami Poczet królów i książąt polskich

Architektura i rzeźba: Tylko w tych dwóch dziedzinach romantyzm nie stworzył własnego stylu

Francois Rude - Jedyne dzieło tego artysty zdobiące w Paryżu Łuk Triumfalny - rzeźba pt. Mak symilian , wiąże się swoim dynamicznym, rewolucyjnym i patetycznym stylem z głównymi ideałami epoki.

W architekturze natomiast odrodziło się średniowiecze i styl gotycki, powstaje wiele budowli neogotyckich. Przedstawiciele:

Henryk Marconi zaprojektował m. in - pałac Zygmunta Krasickiego w Opinogórze - pałac Paców w Dowspudzie

Karol F.Schinkl - pałac Działuszyńskich w Kórniku (w stylu gotyku angielskiego)

W stylu neogotyckim budowano także kościoły i dworce kolejowe. W pałacach zbudowanych wedle innego stylu urządzono specjalne gotyckie komnaty, gdzie eksponowano rycerskie zbroje i miecze, tworzono galerie przedstawiające przodków, itp.

5/9

Sztuka

Ogród w romantyzmie: Tendencje romantyczne zaznaczyły się w sztuce ogrodowej poprzez parki angielskie sprawiające wrażenie naturalności i dzikości, dzięki swobodnie rosnącym drzewom, krętym ścieżkom, sztucznym wzgórzom, grotom, wodospadom, tajemniczym świątyniom dumania, itd. - Zofijówka Potockich w Humaniu - Aleksandria Branickich w Białej Cerkwi - Arkadia Radziwiłłów w Nieborowie

Główną przyczyną zmian w ogrodnictwie było zainteresowanie naturą, które przejawiało się w upowszechnieniu dwóch typów ogrodów: angielskiego (bujnego, naturalnego, pełnego tajemniczych zakątków) i francuskiego (uporządkowanego, harmonijnego, sztucznie skomponowanego).

Romantyzm cechował się dążeniem do integracji wszelkich sztuk, zacierania granic między muzyką, słowem i obrazem.

Muzyka w romantyzmie: Obok literatury romantyzm najpełniej rozwinął się w muzyce, którą wyrażano poprze skomplikowane i subtelne uczucia, trudne do ujawnienia w słowach. Kolebką muzyki romantycznej były Niemcy, a jej prekursorem stał się Ludwig von Beethoven, który do swoich utworów wprowadził żywioł emocji i uczuć. Pisał koncerty, uwertury, poematy symfoniczne, pieśni, jest autorem dziewięciu symfonii. W swoich utworach pragnął wyrazić m.in. idee wolnościowe, romantyczny bunt, gorycz i pesymizm wywołane krytycznym dystansem wobec otaczającego świata. Ważną rolę odegrała idea syntezy, czyli odbierania świata za pomocą różnych wrażeń zmysłowych, wzajemnie się przenikających. Stąd ogromne znaczenie zyskuje opera , poprzez którą realizowano romantyczne hasła sztuki uniwersalnej. Opera romantyczna narodziła się w Niemczech, a rozwinęła we Francji.

Niemieckim twórcą opery był Karol Maria Weber, autor Wolnego strzelca, w którym ludowa legenda o pakcie z diabłem otrzymała nastrojową muzykę. Dla Polaków opera była wyrazem nowej estetyki. Drugim słynnym dziełem Webera była operetka pt. Oberon .

6/9

Sztuka

Twórcą tzw. wielkiej opery we Francji i w Niemczech, odznaczającej się patosem, wielkimi chórami, bohaterskimi ariami itp był kompozytor niemiecki Giacamo Meyerbeer autor Roberta Diabła ,H ugenotów i Afrykanki , oper skomponowanych do librett Eugene Scribe'a.

Przedstawiciele muzyki romantycznej:

Franz Schubert (Niemiec) Autor pełnych romantycznego liryzmu utworów symfonicznych i fortepianowych oraz nastrojowych pieśni. Jego pieśni są przykładem realizacji idei połączenia literatury z muzyką, a napisał ich około 600.

Feliks Mendelssohn-Bartholdy - Niemiec, twórca dzieł symfonicznych, fortepianowych i pieśni, autor muzyki do Snu nocy letniej Szekspira oraz marszu weselnego.

Robert Schuman - Niemiec, twórca pieśni, kompozycji fortepianowych i symfonicznych

Niccolo Paganini - Włoch, kompozytor i wirtuoz. Słynny skrzypek, twórca koncertów, kaprysów i wariacji (Karnawał wenecki) i utworów gitarowych.

Ferenc Liszt - Węgierski kompozytor i wirtuoz. Pianista, autor koncertów, rapsodii węgierskich, Fantazji, poematów symfonicznych.

Hector Berlioz - Francuz, rozwinął i pogłębił tzw. muzykę programową, mającą odtwarzać konkretne treści obrazowe, przeżycia a nawet wątki epicko-narracyjne, np. Symf onia fantastyczna z wymownym podtytułem: Requiem

7/9

Sztuka

oraz legenda dramatyczna Potępienie Fausta ze słynnym Marszem Rakoczego .

Richard Wagner - przeprowadził w Niemczech reformę muzyki operowej tzn. zamiana tradycyjnej opery w dramat muzyczny, np. Pieśni Nibelunga. Do jego wybitnych dzieł należą te oparte na literackich mitach niemieckich i europejskich. Opery: Holender tułacz , Tannh ä user i Lohengrin . Był zwolennikiem ruchów rewolucyjnych i narodowo wyzwoleńczych, np. Polonia

Karol Kurpiński - twórca polskiej opery. Komponował muzykę m.in do oper: Jadwiga królowa Polski , Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale ,J an Kochanowski w Czarnym Lesie , baletu Wesele w Ojcowie , do Śpiewów historycznych J.U.Niemcewicza, a w czasie powstania listopadowego do pieśni powstańczych: Warszawianki , Mazura Chłopickiego , Polak nie sługa , Bracia do bitwy , itd.

Stanisław Moniuszko - to twórca polskiej opery narodowej, opartej na motywach narodowych i ludowych. Autor takich dzieł jak: Halka, Grabina, Straszny Dwór. Tworzył polską lirykę pieśniową wydaną w cyklu

8/9

Sztuka

Śpiewników domowych . To autor dwóch kantat: Sonety krymskie, Widma oraz ballady Pani Twardowska .

Fryderyk Chopin - był najwybitniejszym twórcą polskiej muzyki romantycznej. Swoje kompozycje opierał na muzyce ludowej, realizując w ten sposób romantyczne hasło tworzenia muzyki narodowej, przesyconej pierwiastkiem subiektywizmu, emocjami wyrażającymi się w bogactwie melodyki i zróżnicowaniu rytmicznemu oraz nowym gatunkom: ballady (związek z literaturą), mazurki, polonezy, walce, nokturny i swobodne improwizacje. W muzyce wyrażał to co romantycy w poezji: polskość oraz ideały wolności i niepodległości.

Piotr Czajkowski - Rosjanin, autor Smutnej piosenki. Pisał opery i balety, np. Jezioro łabędzie, Dziadek do orzechów .

Muzycy zerwali z regularną budową dzieł muzycznych, z klasyczną tradycją sonat i symfonii, na pierwszy plan wysunięto melodię oraz gwałtowne zmiany tempa i rytmiki, operowali akordem. W muzyce ujawnia się nowa estetyka i powstały nowe gatunki muzyczne, tzn. ballady fortepianowe i poematy symfoniczne, nastrojowe nokturny, preludia, fantazje. Ulubioną formą była pieśń solowa. Ulubione instrumenty to: fortepian, skrzypce, gitara. Uważano, że muzyka jest dla wszystkich ludzi, sprzeciwiali się wzorcom. Występuje muzyka ludowa, nacechowanie patriotyzmem, występują kontrasty, nagłe zmiany uczuć, utworów, np. instrumenty dęte wyrażały grozę.

9/9