Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Marek Ratajczak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne
Otoczenie technologiczne
Otoczenie ekonomiczne: Wewnętrzne - główne komponenty makroekonomiczne: wzrost gospodarczy, rynek pracy – bezrobocie, stabilność cen – inflacja, sytuacja w handlu zagranicznym, polityka makroekonomiczna: polityka fiskalna (sytuacja budżetowa i dług publiczny), polityka monetarna Zewnętrzne: stan i perspektywy światowej i unijnej gospodarki
Marek Ratajczak
Polska i polska gospodarka: od czego zaczynaliśmy i jak wyglądała droga do rynku? •Polska jako skrajny przykład gospodarki niedoboru (powszechny system kartkowy w latach 80tych XX wieku) i kraju na skraju bankructwa (22 centy za 1USD polskiego długu). •Próby reform gospodarczych lat 80-tych XX wieku jako krok w stronę gospodarki rynkowej:
Ustawa „Wilczka” z 23.12.1988. •Od idei wariantu chińskiego do realnej transformacji ustrojowej: rozmowy okrągłego stołu, wybory 04.06.1989.
•Transformacja ustrojowa: 1/od gospodarki centralnie zarządzanej do gospodarki rynkowej, 2/ od systemu autorytarnego do demokracji, 3/ od przymusowego kolektywizmu do uspołecznionego indywidualizmu. •Plan Balcerowicza: 10 Ustaw (przygotowanych w ciągu 111 dni) wprowadzanych w życie od 31 grudnia 1989. •„Powrót” do Europy i Świata: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (12.06.1986), NATO (12.03.1999), Unia Europejska (01.05.2004). Marek Ratajczak
Polska dziś: rynek wschodzący zabiegający o indywidualne traktowanie •PKB na jednego mieszkańca: : 62% średniej dla 27 państw Unii Europejskiej(2010); (43% w roku 1995). Lider regionalny (w rozumieniu państw Grupy Wyszehradskiej): Czechy – 80%. •Ranking wolności gospodarczej: 53 miejsce na 141 państw (2009). Lider regionalny: Słowacja – 13 miejsce. Najlepiej Polska wypada w ocenie warunków monetarnych, najgorzej w odniesieniu do roli państwa w gospodarce. •Ranking konkurencyjności: 41 miejsce na 142 państwa (2011). Lider regionalny: Czechy – 38 miejsce. Gospodarka okresu przejściowego od oparcia wzrostu i rozwoju na efektywności do innowacyjności. Trzy główne bariery rozwoju przedsiębiorczości: regulacje podatkowe, nieefektywna biurokracja państwa, restrykcyjne prawo pracy •Wskaźnik percepcji korupcji: 41 miejsce na 178 państw (2010). Lider regionalny!
Marek Ratajczak
Główne komponenty makroekonomiczne: Stopy wzrostu PKB w Polsce 7 6 5 4 3
7,0
6,2
7,1 5,0
2
4,5
6,2
5,3 4,2
1
3,8 1,1 1,4
6,5 4,8 3,8
3,2
4,0 3,0
1,8
0 19951996 1997 1998 19992000 2001 20022003 2004 2005 20062007 2008 20092010 2011 2012 Dane dla lat: 2011,2012 - prognoza
Źródło: GUS (1995-2010)
Marek Ratajczak
Główne komponenty makroekonomiczne: Inflacja roczna w % Polsce (CPI) 180 160 140 120 100 80 60 40
Źródło: GUS (1991-2010), 2011 i 2012 prognozy
Marek Ratajczak
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
1991
20
Główne komponenty makroekonomiczne: Bezrobocie w Polsce
wg nowej metodologii
20
18
16
14
12
8
Źródło: GUS (1991-2010), 2011,2012 prognozy
Marek Ratajczak
XII.12
XII.11
XII.10
XII.09
XII.08
XII.07
XII.06
XII.05
XII.04
XII.03
XII.02
XII.01
XII.00
XII.99
XII.98
XII.97
XII.96
XII.95
XII.94
XII.93
XII.92
XII.91
10
Główne komponenty makroekonomiczne: Eksport, import i saldo obrotów towarowych w mln PLN 550 500 450 400 350
Eksport Import Saldo
300 250 200 150 100 50 0 -50 -100 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 I-VI
Źródło: NBP, GUS
Marek Ratajczak
Główne komponenty makroekonomiczne: Polityka fiskalna Dług sektora jednostek rządowych i samorządowych Lata
Dług (w mld. PLN)
% PKB
2002
340,9
42,2
2005
463,0
47,1
2007
529,4
45,0
2008
600,8
47,1
2009
684,1
50,9
2010
778,2
55,0
Źródło: GUS
Marek Ratajczak
Deficyt instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB Lata
% PKB
2002
-5,0
2005
-4,1
2007
-1,9
2008
-3,7
2009
-7,3
2010
-7,9
2011(prognoza) -4,0/-5,0
Źródło: GUS
Marek Ratajczak
Główne komponenty makroekonomiczne:
Polityka monetarna Stopy procentowe NBP • stopa referencyjna 4,50% w skali rocznej; • stopa lombardowa 6,00% w skali rocznej; • stopa depozytowa 3,00% w skali rocznej; • stopa redyskonta weksli 4,75% w skali rocznej Stopa referencyjna: styczeń 2010: 3,50% styczeń 2011: 3,75%
Marek Ratajczak
Uwarunkowania zewnętrzne rozwoju polskiej gospodarki •
•
Główne elementy otoczenia zewnętrznego: • Kryzys 2007/8 i jego kolejna odsłona: stan niepewności co do przyszłości gospodarczej świata – V, W, U, L • Problemy strefy euro i dyskusja wokół przyszłości Unii Europejskiej • Chiny i ich rola w gospodarce światowej • Nowe trendy globalizacji Polska w zmieniającym się świecie: • Polska jako miejsce lokowania kapitału i inwestycji: 2007: 17242 mln $, 2010: 7319 mln $ • Polska w Unii Europejskiej i (kiedyś?) w strefie euro 12 Marek Ratajczak
Główne problemy/wyzwania związane z przyszłością gospodarczą Polski: - Źródła i mechanizmy dalszego wzrostu i rozwoju: kapitał społeczny i innowacyjność -Skala i struktura obciążeń socjalnych i udział wydatków sztywnych w budżecie -Zjawiska demograficzne i sytuacja w zakresie aktywności zawodowej ludności,
migracje -Deficyt budżetowy i dług publiczny: 2011 obsługa długu +/-40 mld PLN, nakłady na naukę +/-5 mld PLN
-Relacje polityki i ekonomii
Marek Ratajczak
Dziękuję za uwagę
[email protected]
Marek Ratajczak