Literatura Przemoc, agresja w sferze publicznej i prywatnej Wyk!ad 8 Krahe (2005) - „Agresja” GWP dr Dariusz Rosi"ski
Buss (2007) - „Morderca za #cian$” GWP
Agresja ma wiele imion
Stalking? stalking
- zachowania definiowane jako "przemoc emocjonalna", w#ród których znajduj$ si%: uporczywe n%kanie telefonami, kr%cenie si% w okolicy miejsca zamieszkania ofiary,
przemoc, mobbing, bullying, stalking.....
nawi$zywanie kontaktu za po#rednictwem osób trzecich, wypytywanie o ofiar% w jej otoczeniu, wystawanie pod drzwiami, listy, maile, SMS-y, przesy!anie lub wr%czanie podarunków, milcz$ce przygl$danie si% ofierze, pozostawianie wiadomo#ci pod drzwiami lub na poczcie g!osowej, pod$&anie za ofiar$ samochodem, uszkadzanie jej w!asno#ci, wdzieranie si% do miejsca zamieszkania, szokuj$ce przesy!ki czy sk!adanie zamówie" w imieniu ofiary rozpi%to#' w czasie, powtarzalno#', celowo#' - to g!ówne cechy charakteryzuj$ce dzia!ania stalkera (por Osica, 2008 http:// www.psychologia.net.pl)
Agresja - g!ówne poj%cia
agresja - „ka&da forma zachowania, której celem jest wyrz$dzenie szkody lub spowodowanie obra&e" innej &ywej istocie, motywowanej do unikni%cia takiego potraktowania” (Baron, Richardson, 1994; Krahe, 2005)
Agresja - g!ówne poj%cia
podobna kwestia problemowa dotyczy rozró&nienia mi%dzy agresj$ uprawnion$ (legitimate) i nieuprawnion$ (illegitimate) np. kara #mierci czy w!a#ciwe jest uwa&anie takich dzia!a" za agresj%, gdy za!o&ymy, &e wszystkie procedury prawne by!y przestrzegane?
Agresja - g!ówne poj%cia
czy w#ród cech definicyjnych agresji nale&y uwzgl%dni' naruszenie norm?
Przymus
pokrewny termin do agresji przymus to „dzia!anie podj%te z intencj$ wyrz$dzenia szkody drugiej osobie lub wymuszenia jej pos!usze"stwa”. Dzia!anie przymuszaj$ce mo&e przybra' form%: gró(b, kar lub si!y fizycznej
Przymus
Przemoc
pokrewny termin do agresji jako forma wp!ywu spo!ecznego termin „przymus” jest mniej nasycony warto#ciami ni& agresja - nie wyst%puje tu problem uprawnienia (usankcjonowania prawem)
Przemoc
przemoc oznacza podtyp agresji (termin w%&szy ni& agresja) obejmuj$cy skrajne formy agresji fizycznej „silne oddzia!ywanie na osob% lub w!asno#' w celu zniszczenia, ukarania lub kontroli”; „szkodliwe fizyczne napa#ci, które nie s$ w &aden sposób spo!ecznie uprawnione” (tam&e)
Przemoc
potencjalne funkcje przemocy w zachowaniu: zmiana sytuacji awersyjnej lub ucieczka z niej wzmocnienie pozytywne, tzn. osi$gni%cie konkretnego celu wy!adowanie negatywnego pobudzenia afektywnego rozwi$zanie konfliktu zdobycie szacunku atak na zdefiniowanego kulturowo „wroga”, czyli cz!onka dewaluowanej grupy obcej
przemoc strukturalna - szczególna forma przemocy
Teorie zachowania agresywnego psychologiczne
Teorie zachowania agresywnego psychologiczne
agresja jako destrukcyjny instynkt - Freud agresja jako pop%d ukierunkowany na cel hipoteza frustracji - agresji uczenie si% agresji - rola wzmocnienia i na#ladownictwa
Teorie zachowania agresywnego psychologiczne
strategiom przymusu stosowanym przez sprawc%, aby wyrz$dzi' krzywd% drugiemu cz!owiekowi lub zmusi' go do uleg!o#ci, przy#wiecaj$ trzy cele: 1. kontrola zachowania innych osób 2. przywrócenie sprawiedliwo#ci 3. potwierdzenie i ochrona w!asnej to&samo#ci (tam&e)
agresja jako przymuszaj$cy wp!yw spo!eczny model interakcjonizmu spo!ecznego (Tedeschi, Felson, 1994; por Krahe, 2005)
Teorie zachowania agresywnego psychologiczne
dzia!ania przymuszaj$ce s$ interpretowane jako rezultat procesu podejmowania decyzji: 1. w którym sprawca najpierw postanawia zastosowa' strategie wp!ywu przymuszaj$cego 2. równocze#nie odrzuca strategie nieoparte na przymusie 3. nast%pnie wybiera konkretn$ form% przymusu spo#ród dost%pnych opcji
Teorie zachowania agresywnego psychologiczne
Agresja, przemoc w sferze publicznej
wybór strategii przymusu determinuje intencja osi$gni%cia rezultatu bezpo#redniego, która z kolei jest motywowana przez zamiar osi$gni%cia celu ostatecznego 1. zn%canie si% (w szkole, miejscu pracy itd.) REZULTAT BEZPO)REDNI
CZYNNO)* gro(ba warunkowa si!a fizyczna
zasoby bezpiecze"stwo us!ugi itp.
uleganie
INTENCJA
kara
REZULTAT OSTATECZNY
MOTYW sprawiedliwo#' status odstraszenie
krzywda INTENCJA
2. przemoc motywowana etnicznie i politycznie 3. przemoc zbiorowa 4. agresja sportowa 5. zamieszki (rozruchy) 6. przemoc gangów
MOTYW
Przemoc w rodzinie (sfera prywatna)
Przemoc w rodzinie (sfera prywatna)
do powa&nych problemów spo!ecznych w tym obszarze zaliczono: krzywdzenie fizyczne i emocjonalne oraz wykorzystywanie seksualne dzieci agresj% mi%dzy rodze"stwem przemoc ma!&e"sk$ krzywdzenie i zaniedbywanie osób starszych przez krewnych
„damscy bokserzy”: brutale wy!$cznie rodzinni brutale dysforyczni/z pogranicza („dra&liwi”) brutale ogólnie stosuj$cy przemoc/antyspo!eczni
Cykl przemocy w krzywdzeniu partnera
FAZA 3 Etap spokoju sprawca okazuje skruch% za wyrz$dzon$ krzywd%; b!aga o wybaczenie, daje ofierze prezenty i przyrzeka...
FAZA 1 Etap tworzenia napi%cia sprawca anga&uje pomniejsze incydenty gniewu, oskar&e" i k!ótni. Partner stara si% !agodzi' sytuacj%
FAZA 2 Incydent ostrej przemocy sprawca bije partnera sprowokowany przez jaki# czynnik zewn%trzny lub trac$c kontrol% nad emocjami
Klasa i spo!eczno#' warto#ci/normy
Pozycja spo!eczna agresora p!e' wiek status socjoekonomiczny
Stres sytuacyjny z!e relacje rodzinne Do#wiadczenie socjalizacji krzywdzenie model roli u&ywaj$cy przemocy
Bezpo#rednie sytuacje pobudzaj$ce z!e zachowanie k!ótnie
Stres strukturalny bezrobocie izolacja spo!eczna
Przemoc w rodzinie
Stres stworzony przez obiekt trudne dziecko/ starsza osoba zazdrosny partner Stany psychopatyczne cechy osobowo#ci/ charakteru niedostateczna kontrola zaburzenia neurologiczne
Spo!eczno psychologiczny model przemocy w rodzinie (Krahe, 2005)
