Klima- und Vegetationszonen der Erde Kap Tscheljuskin
Klimadiagramm
mm 300
Russland
6 m ü. M. 78° N / 104° O
Salechard
Russland
35 m ü. M. 66° N / 66° O
Surgut
40 m ü. M. 62°N / 73°O
Russland
Leipzig
Deutschland
110 m ü. M. 51°N / 12°O
280 260 240 220 200 180 160 140 120 °C 100 40
80
30
60
20
40
10
20
0
0
-10 -20
T = -15,6 °C N = 244 mm
-30 -40
Klimazone
J F M A M J J A S O N D
polare Klimazone
T = -6,7 °C N = 464 mm
T = -3,3 °C N = 492 mm
T = 9 °C N = 586 mm
J F M A M J J A S O N D
J F M A M J J A S O N D
J F M A M J J A S O N D
subpolare Klimazone
gemässigte Klimazone kühles Kontinentalklima
Übergangsklima
typische Vegetationsbilder
Vegetationszone
polare Kältewüste
Tundra
Zone der borealen Nadelwälder (Taiga)
Laub- und Mischwaldzone
Vegetationsmerkmale
ausgedehnte Gletscherfelder, nahezu vegetationslos
Baumlosigkeit, Moose, Flechten, niedriger Graswuchs
Nadelwälder mit Kiefern, Fichten, Tannen, Lärchen
sommergrüne Laubund Mischwälder (nur noch kleinflächig erhalten, da vom Menschen grösstenteils gerodet)
landwirtschaftliche Nutzung
keine
nomadische Rentierhaltung
Forstwirtschaft, Ackerbauinseln
grossräumig betriebener Ackerbau, intensive Viehhaltung, Forstwirtschaft
M1 Übersicht über die Klima- und Vegetationszonen
330
Anhang
Taschkent
Usbekistan
479 m ü. M. 41°N / 69°O
T = 13,5 °C N = 417 mm J F M A M J J A S O N D
Tokio
Japan
4 m ü. M. 36° N / 140° O
T = 14,7 °C N = 1562 mm J F M A M J J A S O N D
Riad
Saudi-Arabien
591 m ü. M. 25°N / 47° O
Battambang
Kambodscha
22 m ü. M. 13° N/103° O
7 m ü. M. Balikpapan Indonesien (Borneo) 1° S / 117° O
T = 24,8 °C N = 89 mm
T = 23,8 °C N = 1449 mm
T = 26,1 °C N = 2228 mm
J F M A M J J A S O N D
J F M A M J J A S O N D
J F M A M J J A S O N D
subtropische Klimazone
trockene Passatklimazone
Zone des tropischen Wechselklimas
Äquatorialklimazone
winterkalte Steppen, aussertropische Halbwüsten und Wüsten
Hartlaubgewächse
tropische Halbwüsten und Wüsten
Savannen
tropischer Regenwald
waldfreie Grasländer (Steppe) Vegetationsarmut bis Vegetationslosigkeit (Halbwüsten/Wüsten)
immergrüne Bäume und Vegetationsarmut bis Sträucher wie ZypresVegetationslosigkeit sen, Pinien,Oleander, der Sommertrockenheit angepasst
tropische Grasländer mit unterschiedlich dichtem Wald
immergrüner, sehr dichter, stockwerkartiger Wald mit großer Artenvielfalt
Getreide-, Zuckerrüben-, Sonnenblumen- und Baumwollanbau nach Bewässerung, nomadische Viehhaltung
Ackerbau nach Bewässerung (z.B. Zitrusfrüchte)
Reiskulturen Ackerbau vorwiegend in der Trockensavanne, nomadische Viehhaltung
geringfügiger Ackerbau
sommerheisses Kontinentalklima
nomadische Viehhaltung, Landwirtschaft in Oasen
7649E_4
331
Klimadaten
M1 Lage der Klimastationen
Europa
J F M A M J J A S O N D Jahr
1 Moskau (Russland)
(156 m ü.M.) °C -10,3 -9,7 -5,0 3,7 11,7 15,4 17,8 15,8 10,4 4,1 -2,3 -8,0 3,6 55° 45’ N / 37° 34’ O mm 31 28 33 35 52 67 74 74 58 51 36 36 575
2 Berlin (Deutschland)
(51 m ü.M.) °C -0,6 -0,3 3,6 8,7 13,8 17,0 18,5 17,7 13,9 8,9 4,5 1,1 8,9 52° 28’ N / 13° 18’ O mm 43 40 31 41 46 62 70 68 46 47 46 41 581
Afrika
J F M A M J J A S O N D Jahr
3 Marrakech (Marokko)
(460 m ü.M.) °C 11,6 13,2 16,0 18,3 21,3 24,8 28,7 28,8 25,5 21,4 16,3 12,3 19,9 34° 25’ N / 8° 49’ O mm 28 29 32 31 17 7 2 3 10 21 28 33 241
4 Gao (Mali)
(270 m ü.M.) °C 22,0 25,0 28,8 32,4 34,6 34,5 32,3 29,8 31,8 31,9 28,4 23,3 29,6 16° 16’ N / 0° 03’ W mm 1 0 1 1 8 23 71 127 38 3 1 1 270
5 Nairobi (Kenia)
(1798 m ü.M.) °C 17,8 18,5 18,7 17,9 16,9 15,7 14,9 15,3 16,7 17,8 17,3 17,1 17,1 1° 18’ S / 36° 45’ O mm 88 70 96 155 189 29 17 20 34 64 189 115 1066
Asien
J F M A M J J A S O N D Jahr
6 Jakutsk (Russland)
(100 m ü.M.) °C -43,2 -35,8 -22,0 -7,4 5,6 15,4 18,8 14,8 6,2 -7,8 -27,7 -39,6 -10,2 62° 05’ N / 129° 45’ O mm 7 6 5 7 16 31 43 38 22 16 13 9 213
7 Oimjakon (Russland)
(740 m ü.M.) °C -50,1 -44,3 -32,0 -14,8 1,7 11,4 14,5 10,4 2,4 -14,8 -26,1 -47,1 -16,5 63° 16’ N / 143° 09’ O mm 7 6 5 4 10 37 40 37 20 12 11 9 193
8 Peking (China)
(52 m ü.M.) °C -4,7 -1,9 4,8 13,7 20,1 24,7 26,1 24,9 19,9 12,8 3,8 -2,7 11,8 39° 57’ N / 116° 19’ O mm 4 5 8 17 35 78 243 141 58 16 11 3 619
332
Anhang
Asien 9 Schanghai (China) 10 Lhasa (China)
J F M A M J J A S O N D Jahr (5 m ü.M.) °C 3,4 4,3 8,2 13,7 18,9 23,1 27,1 27,2 23,0 17,7 11,6 5,6 15,3 31° 12’ N / 121° 26’ O mm 45 58 84 94 94 180 147 142 130 71 51 36 1135 (3685 m ü.M.) °C -1,7 1,1 4,7 8,1 12,2 16,7 16,4 15,6 14,2 8,9 3,9 0,0 8,3 29° 40’ N / 91° 07’ O mm 2 13 8 5 25 64 122 89 66 13 3 0 410
11 Hongkong (China)
(33 m ü.M.) °C 15,6 15,0 17,5 21,7 25,6 27,5 28,1 28,1 27,2 25,0 20,9 17,5 22,5 22° 18’ N / 114° 10’ O mm 33 46 74 292 394 381 394 361 247 114 43 30 2409
12 Singapur (Singapur)
(10 m ü.M.) °C 26,4 27,0 27,5 27,5 27,8 27,5 27,5 27,2 27,2 27,0 27,0 27,0 27,2 1° 18’ N / 103° 50’ O mm 251 173 193 188 173 173 170 196 178 208 254 256 2413
13 Bombay (Mumbai) (11 m ü.M.) °C 23,9 23,9 26,1 28,1 29,7 28,9 27,2 27,0 27,0 28,1 27,2 25,6 26,9 (Indien) 18° 54’ N / 72° 49’ O mm 3 3 3 2 18 485 617 340 264 64 13 3 1815 14 Neu-Delhi (Indien)
(218 m ü.M.) °C 13,9 16,7 22,5 28,1 33,3 33,6 31,4 30,0 28,9 26,1 20,0 15,3 25,0 28° 35’ N / 77° 12’ O mm 23 18 13 8 13 74 180 173 117 10 3 10 642
15 Cherrapunji (Indien)
(1313 m ü.M.) °C 11,7 13,1 16,7 18,3 19,2 20,0 20,3 20,6 20,6 19,2 15,9 12,8 17,5 25° 15’ N / 91° 44’ O mm 18 53 185 665 1280 2695 2446 1781 1100 493 69 13 10798
16 Trivananthapuram (61 m ü.M.) °C 25,6 26,7 28,1 28,3 28,1 26,4 25,9 26,1 26,1 26,1 25,9 25,6 26,6 Trivandrum (Indien) 8° 29’ N / 76° 57’ O mm 20 20 38 114 224 335 198 119 114 272 178 64 1696
Australien 17 Sydney (Australien)
J F M A M J J A S O N D Jahr (42 m ü.M.) °C 22,0 21,9 20,8 18,3 15,1 12,8 11,8 13,0 15,2 17,6 19,5 21,1 17,4 33° 51’ S / 151° 31’ O mm 104 125 129 101 115 141 94 83 72 80 77 86 1207
Südpol/Antarktis 18 Südpol
Amerika
J F M A M J J A S O N D Jahr (2800 m ü.M.) °C -28,8 -40,1 -54,4 -58,5 -57,4 -56,5 -59,2 -58,9 -59,0 -51,3 -38,9 -28,1 -49,3 90° S mm
J F M A M J J A S O N D Jahr
19 Anchorage (USA)
(27 m ü.M.) °C -10,9 -7,8 -4,8 2,1 7,7 12,5 13,9 13,1 8,8 1,7 -5,4 -9,8 1,8 61° 10’ N / 149° 59’ W mm 20 18 13 11 13 25 47 65 64 47 26 24 373
20 Kansas City (USA)
(226 m ü.M.) °C -0,7 1,6 6,0 12,9 18,4 24,1 27,2 26,3 21,6 15,4 6,7 1,6 13,4 39° 07’ N / 94° 35’ W mm 36 32 63 90 112 116 81 96 83 73 46 39 867
21 Acapulco (Mexiko)
(3 m ü.M.) °C 26,7 26,5 26,7 27,5 28,5 28,6 28,7 28,8 28,1 28,1 27,7 26,7 27,7 16° 50’ N / 99° 56’ W mm 6 1 1 1 36 281 256 252 349 159 28 8 1377
22 Quito (Ecuador)
(2818 m ü.M.) °C 13,0 13,0 12,9 13,0 13,1 13,0 12,9 13,1 13,2 12,9 12,8 13,0 13,0 0° 13’ S / 78° 30’ W mm 124 135 159 180 130 49 18 22 83 133 110 107 1250
23 Iquitos (Peru)
(104 m ü.M.) °C 27,4 26,6 26,5 26,4 26,0 25,6 25,6 26,3 26,6 26,7 26,9 27,5 26,5 3° 46’ S / 73° 20’ W mm 256 276 349 306 271 199 165 157 191 214 244 217 2845
24 Lima (Peru)
(11 m ü.M.) °C 21,5 22,3 21,9 20,1 17,8 16,0 15,3 15,1 15,4 16,3 17,7 19,4 18,2 12° 00’ S / 77° 07’ W mm 1,2 0,4 0,6 0,1 0,5 0,8 2,0 2,3 1,2 0,4 0,1 0,4 10,0
25 La Paz (Bolivien)
(3632 m ü.M.) °C 17,5 16,2 15,5 14,1 11,7 10,1 9,8 10,9 14,4 15,5 17,5 17,9 14,3 16° 30’ S / 68° 08’ W mm 92 89 62 26 11 2 4 7 34 28 48 85 488
26 Manaus (Brasilien)
(48 m ü.M.) °C 26,2 26,2 26,4 26,2 26,3 26,6 26,8 27,5 27,9 27,8 27,6 26,8 26,9 3° 08’ S / 60° 01’ W mm 266 247 269 267 194 100 64 38 60 124 152 216 1997
27 Rio de Janeiro (31 m ü.M.) °C 25,1 25,6 24,3 23,6 22,1 21,1 20,2 20,8 21,0 21,8 22,9 22,4 22,7 (Brasilien) 22° 54’S / 43° 10’ W mm 157 125 134 102 63 56 51 40 63 80 92 130 1093
333
Länderstatistik Land Europa (EU-Staaten) Belgien Bulgarien Dänemark Schweiz Estland Finnland Frankreich Griechenland Grossbritannien Irland Italien Lettland Litauen Luxemburg Malta Niederlande Österreich Polen Portugal Rumänien Schweden Slowakei Slowenien Spanien Tschechien Ungarn Zypern Afrika Ägypten Äthiopien Libyen Mali Nigeria Südafrika Nord- und Mittelamerika Kanada Mexiko USA Südamerika Argentinien Bolivien Brasilien Peru Asien Indien Israel Japan Russland4 Saudi-Arabien Singapur Südkorea Türkei5 Vietnam VR China Ozeanien Australien Neuseeland 1ÖE
Fläche (in km2)
Einwohner (in Mio.) 2008
Städtische Bevölkerung (in %) 2008
32 545 110 994 43 096 41 285 45 227 338 144 543 965 131 957 242 910 70 273 301 336 64 589 65 301 2 586 316 41 526 83 871 323 250
10,8 7,5 5,5 7,8 1,3 5,4 63,0 11,3 62,2 4,5 60,5 2,2 3,3 0,5 0,4 16,6 8,4 38,2
99 71 72 73 69 65 77 73 80 60 68 68 67 83 94 66 67 61
Geburtenrate 2008
Sterberate 2008
Lebenserwartung (in Jahren) 2008
11 11 11 10 12 11 13 11 13 17 10 10 11 11 10 11 9 11
9 14 10 8 12 9 9 10 9 6 10 13 12 7 8 8 9 10
80 73 79 82 74 81 80 80 80 79 82 73 72 80 79 80 80 76
92 345
10,7
55
9
10
79
238 391 449 964 49 034 20 253 504 782 78 866 93 030 9 251
21,5 9,4 5,4 2,1 47,1 10,5 10,0 1,1
55 84 55 50 77 74 67 62
10 12 11 11 11 11 10 13
12 10 10 9 8 10 13 7
73 81 75 79 81 77 74 79
1 002 000 1 133 380 1 775 500 1 240 192 923 768 1 219 090
80,4 85,0 6,5 15,2 158,3 49,9
43 16 77 33 47 52
27 39 23 46 42 21
6 12 4 15 17 12
72 55 74 51 47 55
9 984 670 1 953 162 9 809 155
34,1 110,6 309,6
80 77 79
11 19 14
7 5 8
81 76 78
2 780 403 1 098 581 8 547 404 1 285 216
40,5 10,4 193,3 29,5
91 65 84 76
18 27 17 21
8 7 6 6
75 66 73 73
3 287 263 20 991 377 837 17 075 400 2 240 000 683 99 313 779 452 331 114 9 572 419
1 188,8 7,6 127,4 141,9 29,9 5,1 48,9 73,6 88,9 1 338,1
29 92 86 73 81 100 82 76 28 47
23 22 9 12 28 10 9 18 17 12
7 5 9 14 2 4 5 6 5 7
64 81 83 68 74 81 80 72 74 74
7 692 030 270 534
22,4 4,4
82 86
14 14
6 7
81 80
(Öleinheiten): 1 kg ÖE =^ 1,428 kg SKE (Steinkohleeinheiten); 2CO2: Kohlenstoffdioxid (oft Kohlendioxid genannt); (Quelle: Fischer Weltalmanach 2010)
334
Anhang Alphabetisierungsrate 2004 m w
BNE pro Kopf in US-$ 2008
Auslandsverschuldung (in Mio. US-$) 2008
HDI-Rang (2009)
Zugang zu Trinkwasser (in %) 2002
k. A.3 99 98 k. A. k. A. 100 100 k. A. k. A. 98 96 k. A. k. A. 99 98 100 100 100 100 k. A. 91 94 k. A. k. A. 100 99
34 760. 11 950 37 280. 46 460. 19 280 35 660 34 400 28 470 36 130 37 350 30 250 16 740 18 210 64 320 22 460 41 670 37 680 17 310
k. A. 38 045 k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. 42 108 37 719 k. A. k. A. k. A. k. A. 218 022
17 61 16 9 40 12 8 25 21 5 18 48 46 11 38 6 14 41
k. A. 99 100 100 100 100 100 100 100 k. A. k. A. 99 k. A. 100 100 100 k.A. k. A.
5 336 2 641 3 598 3 406 4 198 6 895 4 258 2 875 3 464 3 457 3 001 2 052 2 740 8 790 2 120 4 909 3 997 2 547
10,2 6,2 9,9 5,6 13,0 12,7 6,2 8,6 9,4 10,3 8,0 3,3 4,2 23,9 6,3 10,3 8,7 8,3
97
93
22 080
k. A.
34
99
2 363
5,7
98
97
13 500 38 180 21 300 26 910 31 130 22 790 17 790 24 040
104 943 k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A. k. A.
63 7 42 29 15 36 43 32
88 100 100 k. A. 100 100 100 100
1 806 5 512 3 307 3 632 3 208 4 428 2 658 2 854
4,6 5,6 6,9 7,6 8,0 11,2 5,7 9,2
5 460 870 15 630 1 090 1 940 9 780
32 616 2 882 k. A. 2 190 11 221 41 943
123 171 55 178 158 129
98 42 k.A. 60 47 93
840 290 2 889 k. A. 722 2 807
2,1 0,1 9,2 0,1 0,7 8,7
91
36 220 14 270 46 970
k. A. 203 984 k. A.
4 53 13
100 95 99
8 169 1 750 7 766
16,7 4,2 19,3
98 86 90 85
14 020 4 140 10 070 7 980
128 285 5 537 255 614 28 555
49 113 75 78
96 86 91 84
1 850 571 1 239 494
4,4 1,2 1,9 1,4
51
2 960 27 450 32 220 15 630 22 950 47 940 28 120 13 770 2 700 6 020
230 611 k. A. k. A. 402 453 k. A. k. A. k. A. 277 277 26 158 378 245
134 27 10 71 59 23 26 79 116 92
89 100 100 97 k. A. 100 k.A. 97 92 88
529 3 059 4 019 4 730 6 223 5 831 4 586 1 370 655 1 484
1,4 10,0 10,1 11,0 16,1 12,8 9,8 3,7 1,3 4,7
34 040 25 090
k. A. k. A.
2 20
100 k. A.
5 888 3 966
18,0 7,3
k. A. k.A.
100 98
99 99
75
100 97 k. A. 99 97 58 k. A.
95 35 72 90
95
81 18 49 88 k. A. k. A.
98 96 90 95
75
k.A. k. A. k.A.
90 97
96 95 97
80 92 k. A. 81 90 91 k. A. k. A.
3k. A.
Energieverbrauch pro Kopf (in kg ÖE1) 2007
CO2Emissonen (pro Kopf in t) 2006
zu dem Land liegen keine Angaben vor; 4zu Asien und Osteuropa; 5zu Asien und Südosteuropa.
335