Klastry w praktyce gospodarczej Dlaczego warto byd uczestnikiem klastra? dr Jan Hermaniuk, mgr Władysław Szajna Warsztaty klastrowe Tyczyn-Kielnarowa – 25 marca 2010

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Klaster – odrobina semantyki  grono, kiśd (biol.);  wielodźwięk zbudowany z dźwięków położonych blisko siebie w skali muzycznej, zagranych równocześnie lub rozłożonych w czasie (muz.);  najmniejszy fragment dysku komputera, jaki może zająd pojedynczy plik lub katalog (inform.);  zespół komputerów połączonych tak, by miały wspólny dysk, programy, dane itp., dzięki czemu w razie awarii któregoś z nich, pozostałe przejmują jego zadania (inform.);  zespół atomów, cząsteczek lub jonów tworzących struktury przestrzenne (fiz.);  skupisko powiązanych ze sobą firm lub instytucji naukowobadawczych, działających na jakimś terenie (ekon.). Źródło: Słownik wyrazów obcych, PWN, Warszawa 2006

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

KLASTER - DEFINICJA

„KLASTER - geograficzna koncentracja powiązanych ze sobą przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców, usługodawców, przedsiębiorstw w powiązanych gałęziach przemysłu oraz instytucji stowarzyszonych w szczególnych obszarach, które zarówno konkurują, jak i prowadzą wzajemną współpracę”. M.Porter, Porter o konkurencji, Warszawa 2001

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Istota klastra

Klaster

Sfera B&R Źródło: M. Gorynia, B. Jankowska, Klastry jako podstawa budowy stref wysokiej produktywności , Poznao 2009 Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Włoski model klastra - cechy: związki pomiędzy podmiotami inicjowane przez właścicieli, brak wyodrębnionej struktury zarządzającej, brak powiązao kapitałowych.

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Duoski model klastra - głównym podmiotem jest tzw. broker sieciowy, inicjujący i ułatwiający kontakty między partnerami, pomagający identyfikowad możliwe rozwiązania oraz doradzający w jaki sposób wdrażad nowe idee.

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Holenderski model klastra - zakłada ścisłą współpracę z placówką naukową (ośrodkiem B + R), aby ułatwid dostęp do zasobów wiedzy, umiejętności oraz aparatury, którymi dysponuje taka placówka.

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Po co nam klastry? Aby … • ………. • ………. • ……….

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Co uczestnicy klastra mogą robid wspólnie? Uczestnicy klastra mogą wspólnie: • …… • …… • ……

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Jakich korzyści oczekują uczestnicy klastra? Uczestnicy klastra oczekują: • …… • …… • ……

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Co decyduje o sukcesie klastra? Sukces klastra zależy od: • …… • …… • ……

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Jakie cechy powinien mied dobry klaster? Dobry klaster powinien byd: • …… • …… • ……

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Prosimy o podzielenie się doświadczeniami z działalności klastrowej

• • • • •

Jestem uczestnikiem klastra… Celem klastra jest … W klastrze podejmujemy działania… W najbliższym czasie zamierzamy… Za nasz największy sukces uważamy…

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Klastering – dlaczego? …..bowiem w epoce globalizacji jest konieczna wielostronna współpraca

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Dlaczego klastry? • Proces globalizacji wymusza zapotrzebowanie na konkurencyjny ład gospodarczy oraz na specjalizację produktową i procesową; • W rezultacie pobudza koncentrację i specjalizację działalności gospodarczej – skupianie zasobów na silnych stronach, ograniczanie, bądź eliminowanie zagrożeo; • Klastry ułatwiają usuwanie barier rozwoju poprzez wspieranie nowych lub istniejących form współpracy;

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Jak współpracują ze sobą współczesne firmy? • Współpraca odbywa się w otoczeniu coraz bardziej turbulentnym; • Jest coraz bardziej kompleksowa, wymaga nowych kompetencji i umiejętności zarządzania sieciami; • Wiele umiejętności i zasobów znajduje się poza granicami firm; • Aby wykorzystad pojawiające się okazje, przedsiębiorstwa muszą byd zdolne do zainicjowania, kształtowania i utrzymania wielu sieci współpracy; • Długotrwałą, wielostronną współpracę buduje się na zaufaniu, konsekwencji i elastyczności. Lilla Knop, Szanse i bariery rozwoju klastrów technologicznych w Polsce

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Cechy klastra jako powiązania sieciowego • Współzależnośd uczestników, • Partnerstwo wynikające z przekonania, że dobre wzajemne relacje są podstawą sukcesu, • Wzajemnośd świadczeo, • Zaufanie, • Wysoki stopieo otwartości i dobrowolności w wyborze partnerów. D. Bobrecka-Jamro i in., Klastry…, Difin, Warszawa 2008

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Dlaczego klastry? W epoce globalizacji konkurencyjnośd regionu nie jest już determinowana przez pojedyncze firmy, lecz jest wynikiem innowacyjności całego regionu, poszczególnych gmin, przedsiębiorstw i instytucji.

K. Kubiak, Turystyka drogą do innowacyjności, Chodzież 2009

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Klastry – czynniki sukcesu

Co warunkuje powodzenie klastra? ….. skuteczna i efektywna kooperencja

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

15.10.2 009

Typy kooperencji wysoki niski

Poziom konkurencji

Wojownik

Integrator

Samotnik

Partner

niski

wysoki Poziom kooperacji

J. Cygler, Kooperencja przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2009

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Kooperencja klastrowa - kluczowe działania • Integrowanie – stworzenie zaangażowanego zespołu uczestników skoncentrowanego na wspólnych celach; • Struktura – projektowanie najbardziej odpowiedniego, elastycznego modelu i organizacyjnych ram współpracy; • Pielęgnowanie współpracy – dbałośd o stan i dynamikę wspólnych wysiłków i interakcji; • Ulokowanie zasobów – pewnośd, że odpowiednie zasoby są właściwie rozlokowane; • Komunikacja – budowa sprawnego systemu przepływu informacji dla utrzymania oczekiwanego poziomu interakcji; • Uczenie się - dyfuzja wiedzy w ramach struktur współpracy i poza nimi. Lilla Knop,Klastry w woj. śląskim – sukcesy i porażki Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Kluczowe czynniki rozwoju klastrów - diament Portera

Cyt. za A. Grycuk, Teoria i praktyka klastrów, SGH, Warszawa 2003

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Kluczowe czynniki rozwoju klastrów Według R. Moss: • elastycznośd i „otwartośd" struktury klastrowej, umożliwiająca dostęp do nowej wiedzy, informacji i technologii; • wzajemne zaufanie w relacjach między uczestnikami klastra – kluczowy czynnik skutecznego mechanizmu dyfuzji wiedzy i informacji; • poziom kompetencji i jakośd personelu. R. Moss, Kantor World Class, Simon&Schuster, New York 1995.

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Dobre praktyki zagraniczne • • • • • • • • •

dobra komunikacji pomiędzy uczestnikami klastra ; silna grupa inicjatywna, mająca wspólną wizję działalności; myślenie strategiczne oraz długookresowe zaangażowanie; działalnośd w podobnych obszarach, sąsiędztwo przestrzenne oraz wspólne przeciwstawianie się zewnętrznej konkurencji; nieformalne relacji oparte na wzajemnym zaufaniu ; otwarcie na zewnątrz, dostępnośd dla wszystkich zainteresowanych; aktywna edukacja i promocja działalności; elastycznośd i prostota struktur organizacyjnych; sprawny koordynator - animator przedsięwzięd klastrowych. M. Górzyoski, Struktury klastrowe…Przegląd struktur międzynarodowych

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Czynniki sukcesu inicjatyw klastrowych • • • • •

Zaufanie między uczestnikami klastra, co ułatwi współpracę; Zaangażowanie liderów; Unikalne umiejętności, kompetencje i wiedza; Wiedza o możliwościach wykorzystania szans rynkowych; Elastyczne procesy, pozwalające na skrócenie czasu wejścia na rynek; • Informacja o rynku, pozwalająca na dostrzeganie możliwości tkwiących w trendach rynkowych). Luk Palmen, M. Baron, Przewodnik…, PARP, Warszawa 2008

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Przyczyny porażek inicjatyw klastrowych • Nie mogły zapewnid konsensusu wśród uczestników, • Działały w oparciu o słabą strategię oraz nieprzejrzyste procedury współpracy, • Angażowały animatorów, którzy nie dysponowali szeroką siecią kontaktów, • Nie miały odpowiednich warunków lokalowych i budżetów umożliwiających pokrycie kosztów podstawowych, • Zapomniały o budowaniu silnej marki. Luk Palmen, M. Baron, Przewodnik…, PARP, Warszawa 2008

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Powinności podmiotów – uczestników klastra  działad wspólnie w kierunku eliminowania słabych stron współpartnerów,  budowad wiarygodnośd i trwałe relacje, oparte na zaufaniu,  rozdzielad zadania zgodnie z kompetencjami,  podejmowad wspólną odpowiedzialnośd za przygotowywane projekty,  unikad dublowania wysiłków,  inicjowad wspólne badania naukowe,  dokonywad zakupów nowych technologii,  udostępniad sobie zasoby – informacje, kadra, powierzchnie lokalowe, sprzęt, wyposażenie itp.

Jednym słowem, realizowad zasadę: „byd pomocnym”.

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Sukces klastra - rekomendowane wartości • • • • • • • • • •

Praca zespołowa Kreatywnośd Zaangażowanie Empatia Odpowiedzialnośd Zaufanie Innowacyjnośd Wielostronna komunikacja Elastycznośd Otwartośd na zmiany Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Determinanty wyboru formy prawnej Należy rozważyd :    

specyfikę podmiotów podejmujących inicjatywę tworzenia klastra intensywnośd i charakter współpracy między tymi podmiotami cele funkcjonowania sieci gospodarczej zalety i wady form prawnych klastrów funkcjonujących w Polsce i w Europie  formalne wymagania związane ze staraniami o zewnętrzne źródła finansowania przedsięwzięd prorozwojowych, inwestycyjnych i innowacyjnych (np. PO IG, PO KL itp.)

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej

Dziękuję za uwagę http://klaster.ig.wsiz.pl BIURO PROJEKTU Instytut Gospodarki WSIiZ ul. Sucharskiego 2, pok. 401 35-225 Rzeszów tel. 017 866 61 202, fax. 017 866 61 230 e-mail: [email protected]

Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej Projekt finansowany z budżetu państwa oraz ze środków Unii Europejskiej