2/28/2017

2. HAFTA

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

FİNANSAL ARACILAR

Doç. Dr. Murat YILDIRIM [email protected] KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

2

Finansal Aracılar

Finansal Aracılar

• Finansal piyasalarda, fon arz edenlerle fon talep edenlerin doğrudan doğruya karşılaşması ve ihtiyaçlarını gidermeleri birçok nedenden dolayı zor bir süreçtir. Bu nedenle fon aktarma sürecinde çeşitli finansal aracılar(finansal kurumlar) işlem görmektedir. • Finansal sistem içinde fonların arz edenlerden talep edenlere aktarılması sürecinde Finansal aracılar, fon akışı esnasında muhtemel gecikmeleri önlemek ve fon akışını çabuklaştırmak gibi çeşitli fonksiyonları yerine getirirken, fon talep edenler ile arz edenlerarasında bir çeşitköprü görevigörmektedirler.

• Örneğin ticari bir banka, tasarruf şeklinde bir mevduatları toplayarak bu kaynakları fon talep edenlere kredi olarak kullandırırlar. Böylece fonlar, finansal aracılar yardımı ile tasarruf sahiplerinden fon talep edenlere aktarılmış olmaktadır. • Finansal aracılar aracılık fonksiyonu dışında yada bu fonksiyona bağlı olarak, vade ayarlama, miktar ayarlama, risk azaltma ve finansal danışmalıkgibi fonksiyonlarıyerinegetirirler.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

3

4

Finansal Aracılar

İşlem Maliyeti

• Finansal aracılar, finansal piyasalarda işlem yapan tarafların tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri işlem ve bilgilenme maliyetlerini minimize edebilmektedir. Bu durum finansal aracıların önemini artırmaktadır.

• İşlem maliyeti, finansal işlemlerin gerçekleştirilmesinde harcanan para ve zamana işlem maliyetidenir. • İşlem maliyetleri, fon arz eden ve fon talep eden ekonomik birimleraçısındanönemlibir problemdir. • Yapılacak finansal işlemlerden dolayı hukuki sözleşmeler hazırlamak, yatırım yapılacak veya kaynak bulunacak alanlarla ilgili bilgi sağlamak, vadelerin takibini yapmak vb. işlemler taraflar açısındanhem zaman hem de parasal maliyetifade eder. • Finansal aracılar, bir çok konuda uzmanlaştıkları ve ölçek ekonomilerinden yararlandıkları (işlem hacmi artıkça işlem başına düşen maliyetin azalması)için maliyetlerini önemli ölçüde azaltmaktadırlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

5

6

1

2/28/2017

İşlem Maliyeti

Eksik Bilgilenme Maliyeti

• Finansal aracıların katlanmak zorunda oldukları işlem maliyetlerinin düşük olmasından dolayı bu aracılar müşterilerine likiditesidaha yüksekhizmetlersunabilirler. • Örneğin bankalar, mevduat sahiplerine çek hesapları açarak ödemelerini kolayca yapabilme olanağı sunmakta, bu tür mevduatlara faiz ödenmekte ve bu hesaplarda bulunan fonlar istenildiği zaman mal ve hizmetlere dönüştürülme olanağına sahip olmaktadır.

• Eksik bilgilenme maliyetlerini minimize etme, finansal aracıların finansal sistem açısından taşıdıkları önemin bir diğer boyutu eksik bilgilenmemaliyetleri(asimetrikbilgi) ile ilgilidir. • Finansal piyasalarda bir finansal işlemi gerçekleştiren tarafların doğru karar verebilmek için genellikle karşı tarafı yeteri kadar tanımamalarıeksik bilgilenme(asimetrikbilgi) olarak tanımlanır. • Örneğin kredi alarak borçlanan bir kişi, aldığı krediyi kullanacağı yer konusunda kredi açandan daha fazla bilgiye sahiptir. Kredi açan tarafın bu konudaki bilgi açığı finansal sistemin etkin çalışmasınınolumsuzetkilemektedir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

7

8

Eksik Bilgilenme Maliyeti

Ters Seçim Sorunu

• Fon arz edenlerin finansal işlemlerdeki bilgi açığı finansal sistemde ters seçim ve kötü niyet olmak üzere iki tür sorunun doğmasına neden olmakta ve finansal sistemin etkin bir şekilde çalışmasınaengelolmaktadır. • Ters seçim sorunu gerçekleştirilen finansal işlemin öncesinde ortaya çıkarken, kötü niyet sorunu ise gerçekleştirilen finansal işleminsonrası ile ilgilidir.

• Finansal piyasalarda işlem yapan fon sahipleri fon talep edenler hakkında yeteri kadar bilgiye sahip olmadığı zaman veya kötü kredi riskine sahip olan fon talep edenlerle karşılaştıklarında ters seçim sorunu ortaya çıkmaktadır. • Ters seçim sorununda fon arz edenler yeteri kadar bilgiye sahip olmadıkları iyi kredi notuna sahip fon talep edenlere kaynak aktarmakta çekimser davranırlarsa finansal piyasalar etkin bir şekildeçalışmaz. • Yine fon arz edenler kötü kredi riskine sahip ancak yüksek faiz teklif edenlere fonlarını kullandırırlarsa iyi kredi riskine sahip fon arz edenlere yine kaynak bulmakta sıkıntı yaşayacaklardır. Bu durum finansal piyasalarınetkin bir şekildeçalışmasınıengeller.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

9

10

Kötü Niyet Sorunu

Eksik Bilgilenme Maliyeti

• Finansal piyasalarda kötü niyet borç alan bir kişinin kredi açan açısından arzulanmayan faaliyetlere girişmesi riski olarak açıklanır. • Eğer fon arz edenlerin fon talep edenlerin kaynakları kullanacakları alanlar hakkında endişeleri varsa bu kaynakları kullandırmaktaçekimserdavranmalarınaneden olur. • Bu durum borcuna sadık iyi fon talep edenlerin kaynak bulmalarını engeller ve finansal sistemin etkin çalışmasını engeller.

• Ekonomilerde yer alan finansal aracıların devreye girmesiyle eksik bilgilenme sorunun doğurduğu finansal piyasaların fonksiyonlarını yerine getirememe sorunları büyük ölçüde çözüme kavuşacaktır. • Finansal aracıların bulunduğu bir ortamda, küçük tasarruf sahipleri, ellerindeki fonları kredi olarak verirler. Bu fonları ödünç olarak elde eden finansal aracı kurum kredi açarak veya menkul kıymet vererek bu fonları kullanırlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

11

12

2

2/28/2017

Eksik Bilgilenme Maliyeti

Finansal Aracıların Fonksiyonları

• Başarılı finansal aracılar, kötü ve iyi kredi riskini bireylere göre daha iyi inceleyebilecekleri ve böylece ters seçime bağlı olarak uğrayacakları kayıpları azaltabilecekleri için kullandırdıkları fonlardan elde edecekleri getiride daha yüksek olacaktır. Öte yandan finansal aracılar, kredi verdikleri kişi ve kurumların izlenmesinde uzmanlaştıkları için, kötü niyet sorunun neden olacağı kayıpları da en aza indirebilecekler ve dolayısıyla kullandırdıkları fonlardan daha yüksek getiri elde edebileceklerdir.

• Finansal aracıların ekonomiye sağladığı en önemli katkı, fon akışını düzenli ve ucuz olarak tasarruf sahiplerinden son kullanıcılara veya projelerini finanse etmek isteyen girişimcilere aktarmaktır.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

13

Finansal Aracıların Fonksiyonları • Finansal aracıların en önemli fonksiyonu, fonları arz edenlerden talep edenlere doğru akışını etkin bir şekilde yerine getirmektir. • Bunun yanında finansal aracıların fonksiyonları aşağıdaki şekilde sıralanabilir.:       

İşlem ve bilgilenme maliyetini minimize etme fonksiyonu, Ekonomide gömüleme eğilimini azaltma fonksiyonu, Tasarruflar ile yatırımların vadelerinin uyumlaştırma fonksiyonu, Tasarruf ve yatırımların miktarlarını ayarlama fonksiyonu, Risk ayarlama fonksiyonu, Potansiyel faiz oranlarını düşmesine yardımcı olma fonksiyonu, Emisyon artış oranın azaltmasına yardımcı olma fonksiyonu. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

15

14

İşlem ve Bilgilenme Maliyetini Minimize Etme Fonksiyonu • Finansal işlemlerin gerçekleştirilmesinde harcanan para ve zaman işlem maliyetiolarak tanımlanır. • Yapacakları her bir ödünç verme işlemi için hukuki sözleşmeler hazırlamak, yatırım yapılacak alanlardan bilgi sağlamak, vadelerin takibini yapmak vb. işlemler tasarruf sahipleri açısından hem zaman hem de parasal maliyet ifade eder. Finansal aracılar, birçok konuda uzmanlaştıkları ve ölçek ekonomilerinden yararlandıkları (işlem hacmi artıkça işlem başına düşen maliyetin azalması)içinmaliyetleriniönemli ölçüdeazaltmaktadırlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

16

Ekonomide Gömüleme Eğilimini Azaltma Fonksiyonu

Tasarruflar ile Yatırımların Vadelerini Uyumlaştırma Fonksiyonu,

• Ekonomide Gömüleme Eğilimini Azaltırlar: Tasarruf sahipleri finansal piyasalarda istediği türden hizmet verecek finansal kurum ve araçların olmaması veya hangi finansal araçların kendilerine uygun olduğuna karar vermek konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmamaları nedeniyle tasarruflarını atıl bırakma ve gömüleme kararı verebilmektedirler. • Finansal kurumlar bu tür sorunlara çözüm bularak atıl fonların finansal piyasalara girmesini sağlarlar.

• Finansal piyasalarda genel olarak fon arz edenler ile fon talep edenlerin beklentileri farklıdır. • Fon arz edenler mümkün olduğunca kısa vadeler ile fonlarını kullandırmak isterken, fon talep edenler ise bu fonları mümkün olduğunca uzun bir vadede kullanmak isterler. • Finansal kurumlar kullanılan finansal araçların vadelerini farklılaştırmak yöntemiyle hem fon arz edenlerin, hem de fon talep edenlerin gereksinimlerine daha uygun hale getirirler.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

17

18

3

2/28/2017

Tasarruf ve Yatırımların Miktarlarını Ayarlama Fonksiyonu,

Risk Ayarlama Fonksiyonu

• Finansal piyasalarda genellikle ile fon arz edenlerin birikimleri küçük tutarlar iken, fon talep edenlerin istedikleri miktarlar büyük tutarlardadır. • Bu durum bir miktar uyumsuzluğunudoğurur. • Finansal aracılar fon arz edenlere, yatırım alternatifleri sunarak, bu fonları toplamaktave bir havuz oluşturmaktadır. • Diğer yandan fon kullanıcıların nispeten büyük diye ifade edilen fon talepleri bu havuzdan karşılanmaktadır. Böylece finansal aracılar tutar olarak farklı büyüklükteki fonların miktar ayarlamasını yapmaktadırlar.

• Finansal aracılar, risklerin ayarlanması ve dağıtılması konusunda bireysel yatırımcıların bilgi ve tecrübeleri genellikle yetersizdir. Oysa finansal aracıların emrinde bu konuda yeterli bilgi ve tecrübeyesahip elemanlarıbulunmaktadır. • Ayrıca finansal aracılarda toplanan ve büyük boyutlara ulaşan fonların değişik risk derecelerinde finansal araçlara yatırmak ve finansal yatırımlarıfarklılaştırmakda mümkündür. • Bu nedenle finansal aracılar, tek başlarına bireylerin yapamadığı risk ayarlama işlevini, daha kolay ve etkin bir şekilde yerine getirebilirler.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

19

20

Potansiyel Faiz Oranlarını Düşmesine Yardımcı Olma Fonksiyonu,

Emisyon Artış Oranın Azaltmasına Yardımcı Olma Fonksiyonu

• Bir ekonomide finansal aracıların varlığı ve çeşitliği atıl olabilecek fonların piyasalaragirmesineneden olmaktadır. • Atıl fonların piyasalara girmesi, genel anlamda fon arzının artması artması, ekonomide faiz oranlarının potansiyel olarak yükselebileceğidüzeyinaltındaoluşması sağlanmaktadır.

• Finansal aracıların varlığı ve etkin çalışması, ekonomide mevcut para stokunun kullanımının optimal düzeyde olmasını etkiler. Böylece Merkez Bankası kaynaklarına yönelme en az düzeye inmektedir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

21

22

Finansal Aracıların Sınıflandırılması

Mevduat Toplayan Kurumlar

• Finansal aracıları genelde üç grupta toplamak mümkündür;

• Mevduat toplayan kurumlar, kişi ve kurumlardan mevduat kabul eden ve bunları kredi olarak veren finansal aracılardır. • Mevduat toplayan finansal aracılar içersinde şüphesiz en önemlisi ticaribankalardır. • Bankaların yanı sıra, tasarruf kurumları olarak adlandırabileceğimiz bir diğer aracı kurum ise Özel "Finans Kurumlardır(Katılım Bankaları). • Finansal piyasalarda para arzının belirlenmesinde bu kurumların davranışlarıönemlibir rol oynamaktadır.

– – – –

Mevduat Toplayan Kurumlar, Sözleşmeye Dayalı Tasarruf Kurumlar, Yatırım Aracıları, Düzenleyici Kuruluşlar

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

23

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

24

4

2/28/2017

Mevduat Bankaları*

Ticari Bankalar • Bu finansal aracılar temel olarak vadesiz (istenildiği zaman çekilebilen ve üzerine çek yazılabilen mevduatlar) ve vadeli mevduat (belirli bir vade sonunda çekilebilen mevduatlar) toplayan ve bunları finansal ihtiyaç içinde bulunan kişi ve kurumlarasatarak kar sağlayankurumlardır. • Ticari bankalar topladıklar fonlara ödedikleri faiz ile sattıkları fon içialdıklarıfaiz arasındaki farktan (spread) kazanç eldeederler. • Topladıkları bu fonları, ticari krediler ve tüketici kredileri vererek ve devlete ait menkulkıymetlerisatın almak için kullanırlar. Türkiye’de Finansal Sektörün Aktif Büyüklüğü (Milyar TL) 2007 2008 Bankalar 581,6 732,5 Finansal kiralama şirketleri 13,7 17,1 Faktoring şirketleri 7,4 7,8 Tüketici finansman şirketleri 3,9 4,7 KBUZEM Karabük Üniversitesi Varlık yönetm şirketleri 0,2 0,4 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

2009 2010 834,0 1.006,0 14,6 15,7 10,4 14,5 4,5 6,0 0,4 0,7

Kamu Sermayeli Mevduat Bankaları (3 Adet)

•

– – –

Özel Sermayeli Mevduat Bankası (9 Adet)

•

– – – – – – – – –

2011 1.217,6 18,6 15,7 8,9 25 0,9

•

• •

Aletnatifbank A.Ş. Arap Türk Bankası A.Ş. Bank of Tokyo Mitsubishi UFJ Turkey A.Ş. Burgan Bank A.Ş. Citibank A.Ş. Denizbank A.Ş. Deutsche Bank A.Ş. Finans Bank A.Ş. HSBC Bank A.Ş. ICBC Turkey Bank A.Ş. ING Bank A.Ş. Odeo Bank A.Ş. Rabobank A.Ş. Turkland Bank A.Ş. Türkiye Garanti Bankası

.

26

Mevduat Bankaları*

Yabancı Sermayeli Bankalar Türkiye’de Kurulmuş Yabancı Sermayeli Bankalar (15 Adet) – – – – – – – – – – – – – – –

Adabank A.Ş. Akbank A.Ş. Anadolubank A.Ş. Fibabanka. A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Turkish Bank A.Ş. Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Yapı Kredi Bankası A.Ş.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Mevduat Bankaları* • •

Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O

Yabancı Sermayeli Bankalar Türkiye’de Şube Açan Yabancı Sermayeli Bankalar (6 Adet) – – – – – –

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

27

Finans Sektöründeki Aktif Büyüklüğü

Bank Mellat Habib Bank Limited Intesa Sanpaolo S.p.A. JPMorgan Chase Bank N.A Societe Generale (SA) The Royal Bank of Scotland N.V.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

28

Katılım Bankaları

Türkiye’de Finansal Sektörün Aktif Büyüklüğü (Milyar TL) 2014-2015

Sektör Bankalar Portföy Yönetim Şirketleri İşsizlik Sigortası Fonu Sigorta Şirketleri Gayrimenkul Yat. Ortaklığı Emeklilik Yatırım Fonları Bireysel Emeklilik Fonları Finansal Kiralama Şirketleri Faktoring Şirketleri Finansman Şirketleri Aracı Kurumlar Reasürans Şirketleri Girişim Sermayesi* Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Toplam

Tutar 2014

Toplam İçindeki Payı (%) 2014

Tutar 2015

Toplam İçindeki Payı (%) 2015

1.994 81 79 41 37 32 26 14 2 0,7 0,4

86 4 3 2 1 1 1 1 0 0 0

2.357 99 93 96 52 48 37 41 27 27 15 3 1 0,4

81 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 0 0 0

2.330

100

2.896

100

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

29

• Faiz geliri istemeyen kişilerin tasarruflarına yönelik olarak faizsiz çalışan kurumlardır. Aslında isimlerinde banka ibaresi bulunmamasına karşın, uygulamada faizsiz bankacılık yapan bu kurumların da mevduat toplayan kurumlar içerisinde değerlendirilmesigerekir. • Temel fon kaynakları katılım hesabı satışı olan bu kurumlar, katılım hesabı bakiyesine göre hesaplanan katsayılar çerçevesinde müşterilerine kardan pay aktarılmaktadır. • Fon satışında ise müşteriye doğrudan ödeme yapılmamakta, alımı amaçlanan mal satın alınarak müşteriyedevredilmektedir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

30

5

2/28/2017

Katılım Bankaları

Katılım Bankaları

• Dünyada faizsiz bankacılığın itici gücü olan ülkelerin başında Malezya gelirken, Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de diğer ülkeler olarak ön plana çıkıyor.

• Ülkemizde 1984 yılından sonra 6 ÖFK kurulmuş, bunlardan İhlas Finans Kurumu ve Bankasya faaliyetlerine son vermiştir. Ziraat Katılım Bankası ve Vakıf Katılım Bankasının kurulmasıyla 5 Katılım Bankası faaliyet halindedir. • Katılım Bankaları; – – – – –

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş. KuveytTürk Katılım Bankası A.Ş. Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. Vakıf Katılım Bankası A.Ş. Ziraat Katılım Bankası A.Ş. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

31

Katılım Bankaları

32

Katılım Bankaları Aktif Büyüklüğü

• Özel finans kurumlarının ilk örnekleri Arap sermayesini çekmeye çalışan İngiltere’de ortaya çıkmıştır. • Dünyada faizsiz bankacılığın itici gücü olan ülkelerin başında Malezya gelirken, Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de diğer ülkeler olarak ön plana çıkıyor. • Ticari ve Katılım Bankaları ani gelişen durumlardan dolayı müşterilerin mevduatlarınıgeri çekme riski ile karşı karşıyadırlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

33

Kapatılmış Bankalar • • • • • • • • • •

Bank Asya A.Ş. Bank Ekspres A.Ş. Bank Kapital Türk T.A.Ş. Bayındırbank A.Ş. Demirbank T.A.Ş. Dışbank A.Ş. Egebank A.Ş. EGS Bank A.Ş. Esbank T.A.Ş. Etibank A.Ş.

Kapatılmış Bankalar • • • •

İktisat Bankası T.A.Ş. İmar Bankası T.A.Ş. İmpexbank A.Ş. İnterbank A.Ş. İstanbul Esnaf Bankası T.A.Ş. (İsbank) • Kentbank A.Ş. • Koçbank A.Ş. • • • • •

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

34

• • • • • 35

Marmarabank A.Ş. MNG Bank A.Ş. Osmanlı Bankası A.Ş Birleşik Türk Körfez Bankası A.Ş. Oyakbank A.Ş. Pamukbank T.A.Ş. Sitebank A.Ş. Sümerbank A.Ş. Tarişbank (Milli Aydın Bankası T.A.Ş.)

• • • • • • • • •

Tekfenbank A.Ş. Toprakbank A.Ş. Türkiye Emlak Bankası A.Ş. Türk Ticaret Bankası A.Ş. Tütünbank A.Ş. (Bankanın ismi değişti.) TYT Bank A.Ş. Ulusal Bank T.A.Ş. Yaşarbank A.Ş. Yurtbank A.Ş.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

36

6

2/28/2017

Sözleşmeye Dayalı Tasarruf Kurumları

Sigorta Şirketleri

• Sigorta şirketleri ve emeklilik fonları gibi sözleşmeli tasarruf kurumları, bir sözleşmeye dayanarak belirli periyotlarla fon toplayan finansal aracılardır. • Bu kuruluşların gelecek yıllarda ne kadar ödeme yapacaklarını makul bir doğrulukla belirleyebildikleri için fon kaybına uğrama konusunda mevduat toplayan kurumlar kadar sıkıntılı değillerdir. • Bu kuruluşlar açısından varlıkların likiditesi, mevduat toplayan kurumlarınki kadar önemli değildir. Dolayısıyla bu tür kurumlar topladıkları fonları genellikle şirket tahvilleri, hisse senetleri ve ipotek senetleri gibi uzun vadeli menkul kıymetlere yatırmaktadırlar.

• Sigorta şirketlerinin temel fonksiyonu, olası tehlikelerden doğabilecek hasar ve kayıpları azaltmak amacıyla üyelerine sigortacılık hizmetleri sunmaktır. • Prim adı altında toplanan fonların hasarın meydana geleceği zamana kadar olan dönemde fon talep edenlere kullandırılması bu şirketlere birer finansal aracı olma özelliği kazandırmaktadır. • Bu yönüyle sermaye piyasalarında, özellikle kurumsal yatırımcı olarak önemli fonksiyonlar üstlenmektedir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

37

Özel ve Kamu Emeklilik Fonları

Sigorta Şirketleri • Bu kuruluşların gelecek yıllarda ne kadar ödeme yapacaklarını makul bir doğrulukla belirleyebildikleri için fon kaybına uğrama konusunda mevduat toplayan kurumlar kadar sıkıntılı değillerdir. • Ancak bu durum hayat sigortası şirketleri ve hayat dışı sigorta şirketleri açısından aynı değildir. • Hayat sigortası şirketleri tarafından toplanan fonlar uzun vadeli yatırım araçlarına yatırılır iken; deprem, hırsızlık, hasar vb. hayat sigortası dışı sigortalarda riskin ne zaman gerçekleşeceği bilinmediğinden dolayı toplanan fonlar daha likit varlıklara yatırılırlar. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

• Özel ve kamu emeklilik fonları, bu plana katılan çalışanlara periyodik biçimde emeklilik geliri sağlayan kuruluşlardır.

• Bu kuruluşlar, işverenlerin ve çalışanların katkı payları aracılığı ile fon toplamaktadırlar. Çalışanların katkı payları otomatik olarak ücretlerinden kesilmekte veya gönüllü olarak kendileri katkı paylarını yatırabilmektedirler. • Emeklilik fonlarının elinde bulunan en önemli aktif şirket tahvilleri ve hisse senetlerdir. Ülkemizde özel emeklilik fonlarının oluşturulması, devlet tarafından zorunlu emeklilik planlarına ait düzenlemeler ve vergi avantajları aracılığı ile teşvik edilmiştir. • SGK, OYAK, Anadolu Emeklilik, örnek olarak verilebilir. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

39

Sözleşmeye Dayalı Tasarruf Kurumları

40

Finans Sektöründeki Aktif Büyüklüğü

Türkiye’de Finansal Sektörün Aktif Büyüklüğü (Milyar TL) 2014-2015

Sektör

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

38

Bankalar Portföy Yönetim Şirketleri İşsizlik Sigortası Fonu Sigorta Şirketleri Gayrimenkul Yat. Ortaklığı Emeklilik Yatırım Fonları Bireysel Emeklilik Fonları Finansal Kiralama Şirketleri Faktoring Şirketleri Finansman Şirketleri Aracı Kurumlar Reasürans Şirketleri Girişim Sermayesi* Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Toplam 41

Tutar 2014

Toplam İçindeki Payı (%) 2014

Tutar 2015

Toplam İçindeki Payı (%) 2015

1.994 81 79 41 37 32 26 14 2 0,7 0,4

86 4 3 2 1 1 1 1 0 0 0

2.357 99 93 96 52 48 37 41 27 27 15 3 1 0,4

81 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 0 0 0

2.330

100

2.896

100

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

42

7

2/28/2017

Kollektif Yatırım Kuruluşları

Yatırım Ortaklıkları

• Kollektif yatırım kuruluşları, tahvil ve hisse senedi gibi sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyler oluşturmakta ve tasarruf sahiplerinin bu portföylere ortak olmalarını sağlamaktadır. • Bu kuruluşlar profesyonel bir anlayışla oluşturdukları ve yönettikleri portföylere ortak olan tasarruf sahiplerine daha düşük bir risk düzeyinde daha yüksek bir getiri sağlama amacındadır. • Kollektif yatırım kuruluşları, yatırım fonları ve yatırım ortaklığı olmak üzere iki şekilde faaliyet göstermektedir.

• Yatırım ortaklıkları menkul kıymet portföyü işletmek üzere kurulan anonim ortaklıklarıdır. • Bu ortaklıklar sayesinde tek başına yatırım yapma bilgi ve becerisine sahip olmayan küçük tasarruf sahiplerinin tasarrufları uzman kişilerin denetiminde birleştirilerek çeşitli alanlarda değerlendirilmektedir. • Yatırım ortaklıklar, hisse senetlerini satın aldıkları şirketlerin, herhangi bir şekilde sermayesine ve yönetimine hakim olmak amacı gütmezler.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

43

Yatırım Ortaklıkları

Yatırım Ortaklıkları

• Yatırım ortaklıklarının: – Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı, – Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, – Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı şeklinde çeşitleri vardır.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

45

Yatırım Ortaklıkları

• Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı: Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslar arası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletme üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

46

Yatırım Ortaklıkları

• Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı: Gayrimenkullere, gayri menkullere dayalı projelere ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak suretiyle faaliyet gösteren özel portföy şirketlerine gayrimenkul yatırım ortaklıkları denir. • Getiri potansiyeli yüksek gayrimenkullerden oluşan bir yatırım portföyü oluşturmak ve portföydeki gayri menkullerden kira geliri elde etmek ve gayri menkullerin alım-satımından kazanç sağlamak amacıyla kurulurlar. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

44

47

• Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı: Girişim sermayesi, teknoloji ağırlıklı sanayileşme stratejisinin benimsendiği ülkelerde dinamik, yaratıcı ancak finansal gücü yeterli olmayan girişimcilerin yatırım fikirlerini gerçekleştirmeye olanak tanıyan bir yatırım finansmanı biçimidir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

48

8

2/28/2017

Finans Sektöründeki Aktif Büyüklüğü

Yatırım Fonları

Türkiye’de Finansal Sektörün Aktif Büyüklüğü (Milyar TL) 2014-2015

Sektör Bankalar Portföy Yönetim Şirketleri İşsizlik Sigortası Fonu Sigorta Şirketleri Gayrimenkul Yat. Ortaklığı Emeklilik Yatırım Fonları Bireysel Emeklilik Fonları Finansal Kiralama Şirketleri Faktoring Şirketleri Finansman Şirketleri Aracı Kurumlar Reasürans Şirketleri Girişim Sermayesi* Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Toplam

Tutar 2014

Toplam İçindeki Payı (%) 2014

Tutar 2015

Toplam İçindeki Payı (%) 2015

1.994 81 79 41 37 32 26 14 2 0,7 0,4

86 4 3 2 1 1 1 1 0 0 0

2.357 99 93 96 52 48 37 41 27 27 15 3 1 0,4

81 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 0 0 0

2.330

100

2.896

100

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

49

Yatırım Fonları •

•

•

•

• Yatırım fonları çok sayıda bireye pay satarak fon toplamakta ve bunları çeşitlendirilmiş portföylerden oluşan hisse senetlerini ve tahvilleri satın almak için kullanırlar. • Yatırım fonları pay sahiplerine tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri, oldukça geniş bir çeşitlendirme olanağı sunmaktadır. • Pay sahipleriistediklerizaman paylarına satabilmektedirler.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

50

Yatırım Fonları

ATipi YatırımFonları:Portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda enaz %25’ ini devamlı olarak Türk şirketlerinin hisse senetlerine yatırmış olan fonlar A Tipi olarak adlandırılır Portföyünde hisse senedi, devlet tahvili, hazine bonosu ve gecelik repo gibi menkul değerler bulunan yatırım fonlarıdır. İçeriklerine göre taşıdıkları riskler değişmektedir. B Tipi Yatırım Fonları: Atipi yatırım fonlarından farklı olarak portföyünde hisse senedi bulunmayan yatırım fonlarıdır. B tipi fonlara ise likit fon, hazine ve bono fonuve değişken fonörnek olarakverilebilir. Likit Fonlar: Vadesine 180 günden az kalmış piyasa araçlarından oluşmuş fonlardır. Portföyünde çoğunlukla repo, devlet tahvili ve hazine bonosu bulunur. Orta risk düzeyindedir. Tahvil ve Bono Fonları: Portföyünün en az %51’ini devamlı olarak tahvil ve bonoda değerlendiren fonlardır. Yüksek risk düzeyindedir. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

51

• Değişken Fon: Portföy sınırlamaları itibarıyla diğer yatırım fonu türlerinden herhangi birine girmeyen fonlardır. • Hisse Senedi Fonu: En az %51’i Türk hisse senetlerinden oluşan fonlardır. • İştirak Fonu: En az %51’i kurucusunun iştiraklerine çıkarılmış menkul kıymetlerle yatırım yapan fonlardır. • Grup Fonu: En az %51’i belirli bir topluluğun menkul kıymetlerine yatırım yapan fonlardır. • Sektör Fonu: En az %51’i belirli bir sektörü oluşturan ortaklık menkul kıymetlerine yatırım yapan fonlardır. • Yabancı Menkul Kıymet Yatırım Fonu: En az %51’i yabancı özel ve kamu sektörü menkul kıymetlerine yatırılmış fonlardır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

52

Yatırım Fonları

Finansman Şirketleri

• Altın ve Diğer Kıymetli Madenler Fonu: En az %51’i ulusal ve uluslararası borsalarda işlem görmekte olan altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarından oluşur.

• Bu kuruluşlar finansman bonosu(kısa vadeli borçlanma aracı) satarak, hisse senedi ve tahvil çıkararak fon toplamaktadırlar. • Topladıkları bu fonları mobilya, otomobil, ev eşyası gibi kalemleri satın alan tüketicilere ve küçük işletmelere kredi olarak vermektedirler. • Bazı finansman şirketleri ürünlerini satmak isteyen bir ana şirketin yan kuruluşu olarak kurulmuşlardır. • Örneğin Koç Finans Koç grubu tarafından üretilen ürünleri satın almak isteyen tüketicilere kredi vermektedir.

•

Karma Fon: Portföyünün tamamı hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşur.

• Endeks Fon: Baz alınan ve SPK tarafından uygun görülen bir endeks’in fonun birim pay değeri arasındaki korelasyon kat sayısı en az %90 olacak şekilde ve portföyün en az %80’i devamlı olarak endeks kapsamındaki menkul kıymetlerin tümünden ya da örnekleme yoluyla seçilen bir kısmından oluşmuş olan fonlardır. •

Özel Fon: Katılma belgeleri önceden kuruluşlara tahsis edilmiş fonlardır.

belirlenmiş

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

kişi

veya

53

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

54

9

2/28/2017

Finans Sektöründeki Aktif Büyüklüğü

Finansman Şirketleri

Türkiye’de Finansal Sektörün Aktif Büyüklüğü (Milyar TL) 2014-2015

•

Sektör

TBB’ verilerine göre; 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ALJ FİNANSMAN A.Ş. DD FİNANSMAN A.Ş. EVKUR FİNANSMAN A.Ş. HEMENAL FİNANSMAN A.Ş. KOÇ FİAT KREDİ FİNANSMAN A.Ş. KOÇ FİNANSMAN A.Ş. MERCEDES BENZ FİNANSMAN TÜRK A.Ş. ORFİN FİNANSMAN A.Ş. ŞEKER MORTGAGE FİNANSMAN A.Ş. TEB FİNANSMAN A.Ş. TIRSAN FİNANSMAN A.Ş. TURKCELL FİNANSMAN A.Ş. VFS FİNANSMAN A.Ş. VOLKSWAGEN DOĞUŞ FİNANSMAN A.Ş. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Bankalar Portföy Yönetim Şirketleri İşsizlik Sigortası Fonu Sigorta Şirketleri Gayrimenkul Yat. Ortaklığı Emeklilik Yatırım Fonları Bireysel Emeklilik Fonları Finansal Kiralama Şirketleri Faktoring Şirketleri Finansman Şirketleri Aracı Kurumlar Reasürans Şirketleri Girişim Sermayesi* Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Toplam 55

Tutar 2014

Toplam İçindeki Payı (%) 2014

Tutar 2015

Toplam İçindeki Payı (%) 2015

1.994 81 79 41 37 32 26 14 2 0,7 0,4

86 4 3 2 1 1 1 1 0 0 0

2.357 99 93 96 52 48 37 41 27 27 15 3 1 0,4

81 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 0 0 0

2.330

100

2.896

100

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

56

Menkul Kıymet Borsaları

Menkul Kıymet Borsaları

• Borsa ismi Belçika’nın başkenti Brüksel’de para ticaretiyle uğraşan Van der Burse ailesinin konağından gelmektedir. 15. yy çevre kentlerden gelen tacirler alış veriş ve döviz senet işlemlerinde «Hotel des Burses» adlı bu konakta gerçekleşen fiyatları referans almışlardır. • Menkul kıymet borsaları, kote ettirilmiş finansal araçların alım satım işlemlerinin yapıldığı, bu finansal araçların piyasa fiyatlarının belirlendiği ve ilan edildiği tüzel kişiliğe sahip kurumlardır. • Bu borsalarda, menkul kıymetlerin alım satım emirleri belirli kurallar çerçevesinde aleni olarak, karşılaşmakta ve denge fiyatları oluşmaktadır.

• 1792 kurulan "Wall Street" olarak da bilinen New York Borsa'sı işlem hacmi açısındandünyanın en büyük borsasıdır. • 1878 yılında kurulan Tokyo Borsası New York Borsasından sonra dünyanın en büyük ikinci borsasıdır. Söz konusu bu iki büyük borsayı Londra Borsası takip etmektedir. • New York, Tokyo ve Londra Borsalarının toplam işlem hacmi dünya borsalarının toplam iş hacmininyarısından fazladır.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

57

58

Menkul Kıymet Borsaları

Menkul Kıymetlerin İzlenmesi

• Bu üç borsa yanında Amerikan Borsası (AMEX), Hong Kong Borsası, Paris Borsası, Milano Borsası, Frankfrut Borsası gibi borsalar da gelişmişborsalar içindeyer almaktadır. • Gelişmiş borsalar yanında bazı yeni borsalar da gösterdikleri hızlı gelişmeyle dikkat çekmektedirler. "Gelişmekte Olan Borsalar (emerging markets)" olarak adlandırılan ve İMKB'nin de içinde yer aldığı bu borsalar sundukları yüksek kar marjları ile zaman zaman gelişmiş borsaların oldukça üzerinde bir performans gösterebilmektedirler.

• Günümüzde hisse senetleri ve tahviller artık kağıt üzerine basılmamaktadır. Bu kıymetler ile ilgili olarak ihraçlarından itibaren yapılan alım-satım, rehin etme vb. işlemlerin tümü “MerkeziKayıt Kuruluşu”tarafından kaydedilerekizlenir. • Menkul kıymetlere ilişkin parasal (alım satım bedelleri, kar payı ödemeleri) hareketler de “İMKB Takas ve Saklama Bankası (Takasbank) tarafından gerçekleştirilir. • Buna göre Takasbank el değiştiren menkul kıymetlerin bedellerininyeni sahibine ödenmesinisağlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

59

60

10

2/28/2017

Aracı Kurumlar

Aracı Kurumlar

• Sermaye piyasası araçlarının başkası nam ve hesabına veya başkası hesabına kendi namına yahut kendi nam ve hesabına aracılık amacıyla alım satımını yapan kuruluşlardır. • Ülkemizde bu işlemler ancak Sermaye Piyasası Kanununca düzenlenen aracı kurumlar tarafından yapılabilir.

• Aracı kurumların yapabilecekleri sermaye piyasası faaliyetleri şu şekilde sıralanır: – Menkul kıymetlerinhalka arzında aracılık, – İhraç edilmiş menkul kıymetlerin aracılık amaçlı alım ve satımı, – Portföy işletmeciliğiya da yöneticiliği, – Repo ve ters repo işlemleri

• Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlara Birliğine (TSPAKB) kayıtlı çeşitli alanlarda yetki sahibi 225 aracı kuruluş bulunmaktadır. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

61

62

Yatırım Bankaları

Yatırım Bankaları

• Sermaye piyasasının gelişmiş olduğu ülkelerde atıl fonlara sahip kurumsal yatırımcılara, fonlarını menkul değer alım ve satımı ile değerlendirmelerinde aracılık ve danışmanlık yapan, işletmelere doğrudan kredi vermeyen ancak işletmelerin orta ve uzun vadeli fon gereksinimlerini karşılayan finansal kuruluşlardır. • Yatırım bankaları, genellikle mevduat kabul etmeyen, ticari bankacılık yapmayan ve kalkınma bankacılığı fonksiyonunun dışında kalan alanlarda faaliyet gösteren mali kurumlar şeklinde de tanımlayabiliriz.

• Yatırım bankaları, sermaye piyasasında faaliyet göstermek, sermaye piyasası araçları kullanılarak sağlanan kaynaklarla yatırım yapmak, işletmelerin etkin bir yönetime ve sağlıklı bir mali yapıya kavuşmaları amacıyla devir ve birleşme konuları dahil danışmanlık hizmetleri vermek, mevduat kabulü hariç tüm bankacılık hizmetlerini yapmak üzere kurulurlar.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

63

Kalkınma Bankaları

Kalkınma ve Yatırım Bankaları

• Kalkınma bankaları, gelişmekte olan ülkelerde sermaye yetersizliği içindeki firmalara veya büyük endüstriyel firmaların yapacağı yeni yatırımlara kaynak ve teknik yardım sağlayarak endüstriyel gelişmeyi hızlandırmak amacını güden finansal kuruluşlardır. • Ülkemizde bankacılık sektöründe faaliyet göstermekte olan yatırım ve kalkınma bankalarının çoğunluğu özel sermaye ile kurulmuştur. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

64

65

Kamusal Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları: – – – –

İller Bankası Türk Eximbank Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.

Özel Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları: – – – – –

Aktif Yatırım Bankası A.Ş. Diler Yatırım Bankası A.Ş. GSD Yatırım Bankası A.Ş. Nurol Yatırım Bankası A.Ş. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

66

11

2/28/2017

Kalkınma ve Yatırım Bankaları

Finansal Sistemin Düzenlenmesi

Yabancı Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları – – – –

• Finansal sistem birçok ülkede en ağır şekilde düzenlenen sektörler arsında yer almaktadır. • Devlet üç gerekçe ile finansal piyasalara yasal düzenleme içerisindetutmaktadır. 1. Yatırımcılariçinmevcutenformasyonu artırmak, 2. Finansal sisteminsağlıklıçalışmasınısağlamak, 3. Para politikasınınkontrolünü iyileştirmek

Bank Pozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş. Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş. Pasha Yatırım Bankası A.Ş. Standard Chartered Yatırım Bankası Türk A.Ş.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

67

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

68

Finansal Sistemin Düzenlenmesi

Finansal Sistemin Düzenlenmesi

• Yatırımcı için enformasyon sağlamak: Finansal piyasalarda eksik bilgilenme, yatırımcıların ters seçim ve kötü niyet sorunları ile karşı karşıya kalabilecekleri anlamına gelir. Bu durum piyasaların etkin çalışmamasıanlamınagelecektir. • Devletin getirdiği düzenlemeler finansal piyasalardaki ters seçim ve kötü niyet sorunlarını azaltır ve yatırımcıların kullanabileceği enformasyon düzeyini artırarak finansal piyasalardaki etkinliğin yükselmesinisağlar.

• Finansal sistemin sağlıklı çalışmasını sağlamak: Eksik bilgilenme finansal aracılarda aynı anda yaygın iflaslara yol açabilir ve bu durum finansal panik olarak adlandırılır. • Finansal aracılara fon sağlayan tasarruf sahipleri finansal aracıların durumları konusunda şüpheye düşerlerse finansal piyasalarda fonlarını çekmek isteyebilirler. Bu tür durumun olası sonucu finansal panik yaşanmasıdır ve bu da kamuoyunun büyük kayıplara uğramasına, ekonominin ciddi biçimde hasar görmesineneden olur. • Toplumu ve ekonomiyi korumak için devlet 6 tür düzenleme getirmiştir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

69

70

Finansal Sistemin Düzenlenmesi

Finansal Sistemin Düzenlenmesi

1. Giriş kısıtlamaları; Finansal piyasalarda aracılık yapmak isteyen kuruluşlarçok sıkı düzenlemelereve izinleretabidirler. 2. Açıklama yapma: Finansal aracılar için son derece sıkı raporlama zorunlulukları söz konusudur. Bu kuruluşlar belirli ve katı kuralara göre muhasebe kayıtlarını tutmak zorundadırlar ve söz konusu muhasebe kayıtları periyodik olarak incelenmeye tabidir. 3. Varlıklara ve faaliyetlere ilişkin sınırlamalar: Finansal aracıların yapabilecekleri işlere ve ellerinde bulundurabilecekleri varlıklara ilişkinbazı sınırlamalarsöz konusudur.

4. Mevduat sigortası; Bir finansal aracı kurumun iflas etmesi durumunda ortaya çıkabilecek mali kayıplara karşı aracı, kuruma fon yatıran kişiler devlet tarafından sigortalanabilir. 2013 yılından itibaren mevduatlara 100.000 TL ye kadar sigorta getirilmiştir. 5. Rekabete ilişkin sınırlamalar; finansal kurumlar arasındaki aşırı bir rekabetin kurumların iflasları hızlandıracağı ve kamuya zararı olabilir. 6. Faiz oranlarına ilişkin kısıtlamalar; finansal aracılar arasında rekabetin sınırlandırılmasının bir diğer yolu olarak mevduata ödenen faiz oranlarına sınırlandırmagetirilebilir.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

71

72

12

2/28/2017

Kaynakça

Finansal Sistemin Düzenlenmesi • Para Politikasının Kontrol Gücünü İyileştirmek: Bankalar ülkedeki para arzının belirlenmesinde son derece önemli bir role sahiptirler. Kamu otoriteleri getirdikleri kısıtlamalarla bankalar aracılığı ile para arzını kontrol edebilirler. Bu tür düzenlemelerin bir tanesi zorunlu rezerv tutulmasıdır. • Buna göre mevduat kurumları mevduatın belirli bir oranını merkez bankasında yada kasalarında nakit olarak tutmakla yükümlüdürler. • Bu oranın yükseltilmesi para arzını azaltırken; Bu oranın düşmesi para arzını artırmaktadır. Bu şekilde merkez bankaları para arzı üzerindegüçlükontrol olanağına sahip olmaktadırlar. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

73

• • • • • • • • •

Ahmet Aksoy, Cihan Tanrıöven, “Sermaye Piyasası Yatırım Araçları ve Analizi”, Gazi Kitabevi, Ankara, 2007. Ali Ceylan, Turan Korkmaz, “Finansal Teknikler”, Ekin Kitabevi, Bursa, 2010. Güven Sayılgan, “Soru ve Yanıtlarıyla İşletme Finansmanı”, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011. Kürşat Yalçıner, vd., “Finansal Teknikler ve Türev Araçları”, Detay Yayıncılık, Ankara, 2011. Mehmet Baha Karan, “Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi”, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011. Muharrem Afşar, Aslı Afşar, “Finansal Ekonomi” Detay Yayıncılık, Ankara, 2010. Turhan Korkmaz, Ali Ceylan, “Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi”, Ekin Kitapevi, Bursa, 2006. Sadi Uzunoğlu, “Para ve Döviz Piyasaları”, Literatür Yayınevi, İstanbul, 2003. TSPAKB “Temel Lisanslama Sınavları Eğitim Notları” İstanbul.

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

74

Teşekkür Ederim

Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim…

KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

75

13