EkonomiczneJ w Krakowie

Łukasz

Mamica

Katedra Go'podarkl I Ad .. lnl,tracll Publlcznel

Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle samochodowym l.

Wstęp

Koniec XX w. charakteryzuje się niespotykanym do tej pory w historii tempem rozwoju technik komunikowania. Gwałtownie wzrosła liczba korzystają­ cych z Internetu, sieć ta pozwala na staly dostęp do najświeższych informacji i daje nieograniczone wręcz możliwości ich przesyłania. Także w Polsce w ostatnich latach komputerowe techniki wymiany informacji zyskują coraz więcej zwolenników . Nie byłoby to możliwe bez poprawy jakości oferowanych usług telekomunikacyjnych, opartych na najnowszych światowych rozwiązaniach w tej dziedzinie. Doświadczenia ostatnich lat w Polsce wykazują potrzebę koordynacji działań związanych z wprowadzaniem komputerowych technik komunikowania się. Brak akceptowanych przez większość użytkowników standardów w sposobach elektronicznej wymiany informacji staje się często przyczyną balier tej wymiany i niepotrzebnie podnosi jej koszty. W niniejszym artykule przedstawione są wyniki badań autora dotyczące wykorzystywania informatycznych lechnik komunikowania się w polskim przemyśle samochodowym przeprowadzone na początku 1997 r. Badania te prowadzone były w ramach międzynarodowego projektu pod nazwą Information Society. Przebadane zostaly 4 zaklady produkujące samochody, 9 firm produkujących części wykorzystywane przy produkcji samochodów oraz 8 firm sprzedających samochody (przedstawiciele handlowi). Przemysł motoryzacyjny ma istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ponieważ jest on odbiorcą zaawansowanych technologii, sprzyja podnoszeniu potencjału badawczo rozwojowego państwa oraz tworzy nowe miejsca pracy w sieci dystrybucji i obslugi technicznej . W pierwszym rozdziale artykułu zawarta jest krótka charakterystyka tego sektora, rozdział drugi przedstawia strukturę sektora oraz łal\cuch powiązań pomiędzy występującymi w nim podmiotami.

I

Łukasz

Mamica

Rozdział

trzeci, najbardziej rozbudowany, przedstawia wyniki badań w zakresie wykorzystywania sieci komputerowych w badanych firmach. W rozdziałe czwartym przedstawione zostały możliwości zwiększenia wykorzystania tych technik w sektorze motoryzacyjnym.

2. Charakterystyka sektora

przemysłu

motorYll:acylnego

Główne produkty. W Polsce produkowane są samochody osobowe, ciężaro­ we, a także autobusy. Produkcja samochodów dostawczych i ciężarowych wzrosła z około 21 tys. w 1993 r. do okolo 42 tys. w 1995 r. to jest o 100%. W 1995 r. wyprodukowano (łącznie produkcja i montaż) 36,5 tys. samochodów dostawczych, 5,5 tys. samochodów ciężarowych i 1,5 tys. autobusów. W 1995 r. sprzedano w Polsce ponad 236 tys. samochodów osobowych z czego ponad 176 tys. wyprodukowano, a ponad 28 tys. zmontowano w kraju. Na krajowym rynku motoryzacyjnym 80% samochodów zostało wyprodukowanych w Polsce. ILość i wieLkość firm. W skład sektora w 1996 r. wchodziły 203 przedsię­ biorstwa (w tym ł25 przedsiębiorstw zatrudniających ponad 500 osób), wśród których dominowały już przedsiębiorstwa prywatne. Największą rolę na polskim rynku motoryzacyjnym w chwili obecnej odgrywają dwie największe konkurujące ze sobą firmy Fiat Auto Poland i Daewoo-FSO Motor, przy czym ta pierwsza w 1995 r. posiadała 52 % udziału w rynku. Kondycja sektora. Produkcja sprzedana sektora przemysłu motoryzacyjnego w 1996 r. stanowiła 5% produkcji przemysłu ogółem. Sektor ten osiągnął w 1996 r. najwyższą w skali całego przemysłu dynamikę przychodów z całokształtu działalności (158,7%) i ze sprzedaży własnych produktów (158,4%). Wynik finansowy brutto był w 1996 r. ponad dziewięciokrotnie większy niż w roku poprzednim (dynamika 938,3%), wynik finansowy netto z minus 24,5 młn zł w 1995 r. osiągnął w 1996 r. wartość dodaną na kwotę 518,7 mln.zł (co stanowi ponad dwudziestokrotny wzrost). Wskaźniki rentowności obrotu brutto i netto w 1996 r. wzrosły o 3,8 pkt. Poziom zat/'lldnienia. W sektorze tym zatrudnionych jest 96 tys. pracowników, co stanowi 3,2% ogółu zatrudnionych w przemyśle. Wiełkość produkcji w tym sektorze wywiera istotny wpływ na rozwój innych gałęzi przemysłu. Szacuje się, że jedno miejsce pracy u finalnego producenta samochodów tworzy 5-7 miejsc pracy u jego dostawców w sieci dystlybucji i obsługi technicznej. Struktura własnościowa. Po 1989 r. wraz ze zmianą systemu gospodarczego rząd polski przyjął, iż najłepszy m sposobem zapewnienia wzrostu efektywności i innowacyjności przemysłu motoryzacyjnego jest jego prywatyzacja. Zastosowano trzy zasadnicze drogi prywatyzacji: - sprzedaż całych przedsiębiorstw (lub wydzielonych ich części) inwestorom strategicznym, - tworzenie rozwojowych spółek joint venture z partnerami zagranicznymi,

I

Informatyczne techniki komunikowania w polskim przemyśle ...

Tabela l. Dynamika sprzedaży nowych samochodów osobowych w Polsce w latach 1993-1995 z podziałem na samochody produkowane i montowane w kraju Wyszczególnienie Kmjowa

Liczba sprzedawanych samochodów w sztukach 1992

1993

1994

1995

1996

Udział

procentowy w rynku

1992 1993 1994 1995 1996

144 748 170549 199724 205 125 265000 72,64 70,67 78,80 77,73 71,05

produkcja i

montaż

Import Ogó1em Źródło:

54531 71064 50558 58756 108000 27,36 29,33 20,20 22,27 28,95 199279 241 613 250282 263881 373000 100 100 100 100 100

dane pochodzą z ministerstwa przemysłu i handlu.

- tworzenie grup przemysłowych przy wykorzystaniu polskiego kapitału oraz zachodnich technik wytwarzania i konstrukcji wyrobów. Ciągle jednak 56 zakładów (dane z 19961'.) to podmioty gospodarcze sektora publicznego. Z tej liczby 44 to przedsiębiorstwa państwowe, a 11 to jednoosobowe spółki skarbu pallstwa. Dynamika rozwoju sektora. Polska jest obecnie zaliczana przez autorów wielu analiz i prognoz motoryzacyjnych do najbardziej obiecujących rynków europejskich. W 20011'. - przy naj ostrożniejszych szacunkach - produkować się będzie w Polsce ok. 600 tys . samochodów osobowych, z których połowa skierowana będzie na eksport, natomiast z importu zasili rynek krajowy ok. 120 tys. tych pojazdów. Dynamikę sprzedaży nowych samochodów osobowych w Polsce w latach 1993-1995 z podziałem na samochody produkowane i montowane w kraju pokazuje tabela 1.

3. Struktura sektora przemysłu samochodowego I łańcuch występulących w nim powiązań Przemysł

motoryzacyjny charakteryzuje się stosunkowo niedużą liczbą producentów gotowych samochodów. Znacznie większa jest natomiast liczba zakładów kooperujących w zakresie produkcji części lub podzespołów. Każda z fabryk utrzymuje też kontakty ze sprzedawcami swoich samochodów. Przy wysokich kosztach magazynowania duże przedsiębiorstwa produkujące samochody znaczną wagę przywiązują do synchronizacji dostaw elementów zgodnie z zapotrzebowaniem. jakie wyznacza proces produkcyjny. Z sektorem motoryzacyjnym związane są zasadniczo trzy bloki podmiotów, które wchodzą ze sobą w różnego typu interakcje: - producenci samochodów, - dostawcy części, - przedstawiciele handlowi.

I

Łukasz

Mamica

Interakcje te dotyczą wymiany informacji i towarów pomiędzy fabrykami samochodów, ich filialnymi zakładami, dostawcami części i przedstawicielami handlowymi. Schematycznie strukturę podmiotową oraz przepływ towarów i informacji związaną z sektorem motoryzacyjnym przedstawia rys. 1. Producenci samochodów. W Polsce dwoma głównymi producentami samochodów są koncerny Fiat Auto Poland i Daewoo, które rozpoczęły swoją działalność na bazie istniejących fabryk samochodowych. Koncern Fiat Auto Poland zlokalizowany jest w dwóch miastach Bielsko-Białej i Tychach. Pozostałe zachodnie koncerny, które działają na polskim rynku ograniczają się do montażu samochodów. Ważnym podmiotem w polskim przemyśle motoryzacyjnymjest Grupa Zasada, w skład której wchodzi 5 zakładów produkcyjnych. Zakłady te to byłe przedsiębiorstwa państwowe, które zostały następnie przejęte przez Grupę Zasada i zmodernizowane. Ponieważ główni producenci samochodów posiadają więcej niż jeden zakład, sytuacja ta wymusza powstanie sprawnego systemu wymiany informacji pomiędzy zakładami tych samych firm na terenie Polski. Filie dużych firm zagranicznych prowadzą bieżącą wymianę informacji z centralami firm za granicą. W niektórych przypadkach są to stałe połączenia satelitarne.

I

producenci samochodów

dostawcy krajowi

I D

r-------.. []i ,--

I

H

dostawcy zagraniczni ~ __ _____ ..

,, ,, ,, ,

'----

I

D

eksport

-