Informacja o stanie polskiego rolnictwa

Od roku 2004 Polska jest członkiem Unii Europejskiej, w której Wspólna Polityka Rolna jest jedną z najwaŜniejszych polityk. Rząd Polski i Minister Rolnictwa na politykę krajową moŜe oddziaływać w sposób bezpośredni i pośredni. Obecna sytuacja w rolnictwie jest wynikiem zbiegu wielu okoliczności, w tym głównie ogólnoświatowej sytuacji w rolnictwie i na innym rynkach. PoniŜej przedstawiam opis tej sytuacji i działania podjęte przez Ministra Rolnictwa.

1. Płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął działania mające na celu sprawne przeprowadzenie wypłat płatności bezpośrednich z kampanii 2007 r. Od początku grudnia 2007 r., do końca czerwca 2008 r., ok. 1 452 tys. rolników otrzymało płatności bezpośrednie na łączną kwotę ponad 8,5 mld zł. W 2008 r. na płatności w ramach Jednolitej Płatności Obszarowej przeznaczono ponad 4,86 mld zł, co stanowi kwotę o 12,5% wyŜszą niŜ w roku ubiegłym. Stawka płatności wynosi 339,30 zł/ha uŜytków rolnych, a więc o 37,76 zł więcej niŜ w roku ubiegłym. Ponadto, tak jak w poprzednim roku, stosowane będą następujące krajowe płatności uzupełniające: a) płatność do powierzchni upraw podstawowych, obejmująca m.in. zboŜa, rośliny oleiste, rośliny wysokobiałkowe, rośliny strączkowe, rośliny motylkowate, len, konopie, orzechy oraz plantacje nasienne. Na płatności te przewidziane zostało ponad 2,56 mld zł (91,32% w porównaniu do 2007 r.). Stawka tej płatności wyniesie 269,32 zł/ha ww. upraw; b) płatność zwierzęca (do powierzchni upraw roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych uŜytkach zielonych), przyznawana proporcjonalnie do powierzchni paszowej i do liczby zwierząt utrzymywanych w historycznym okresie referencyjnym. Na płatność tę przewidziano 988,76 mln zł (86,51%), a jej stawka wyniesie 379,55 zł/ha trwałych uŜytków zielonych; c) płatność do chmielu, przyznawana w dwóch częściach: części związanej z aktualną powierzchnią uprawy i części proporcjonalnej do powierzchni uprawianej w historycznym okresie referencyjnym. W 2008 r. na płatność tę przeznaczone zostało 7,51 mln EUR (część związana: 3,17 mln EUR, część niezwiązana: 4,338 mln EUR). Stawki płatności wyniosą 436,30 zł/ha (96% w stosunku do roku ubiegłego) chmielu aktualnie uprawianego oraz 570,69 zł/ha (więcej niŜ w 2007 r. o około 8 %) chmielu uprawianego w okresie historycznym.

1

Zmniejszenie stawki płatności uzupełniających wynika ze wzmocnienia kursu walutowego (stawki te nie zmieniają się istotnie). Jedynie w przypadku stawki Jednolitej Płatności Obszarowej efekt kursu został zrekompensowany wzrostem stawki wyraŜonej w EUR w związku z corocznym zwiększeniem koperty finansowej tej płatności (phasing-in).

Poza ww. w Polsce kontynuowane będą następujące płatności bezpośrednie: a) płatność energetyczna, która moŜe wynieść maksymalnie 45 EUR/ha i jest przyznawana do powierzchni obsianych roślinami wykorzystywanymi na cele energetyczne (produkcja biopaliw). W roku 2008 zaplanowano na to wsparcie 432,674 mln zł. Stawka tego wsparcia w 2008 r. będzie przyznawana na maksymalnym poziomie 152,85 zł/ha, gdyŜ nie zachodzi konieczność zastosowania jej redukcji, tak jak miało to miejsce w 2007 r. (przekroczenie powierzchni referencyjnej skutkowało obniŜeniem stawki płatności energetycznej do 119,42 zł/ha). Ponadto przyznawana jest krajowa pomoc do zakładania plantacji trwałych, która moŜe wynieść 50% kosztów załoŜenia plantacji. Dodatkowo producenci rzepaku mogą uzyskać Pomoc de minimis w wysokości 176 zł/ha; b) płatność cukrowa – przysługuje rolnikowi, który spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej w danym roku i zawarł umowę dostawy buraków cukrowych w historycznym okresie referencyjnym. W 2008 r. przeznaczono 498,218 mln zł na wsparcie z tego tytułu. Ponadto za 2008 r. stosowane będą następujące nowe rodzaje płatności bezpośrednich: a) płatność do owoców miękkich – przysługuje do powierzchni uprawy malin lub truskawek objętej umową przetwarzania. Środki przeznaczone na ten cel wyniosą maksymalnie 65,217 mln zł; b) płatność do pomidorów – od 2008 r. przysługuje rolnikowi, który spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej i w roku referencyjnym dostarczył pomidory do przetworzenia. Koperta finansowa przeznaczona na tę płatność wyniesie 22,80 mln zł. Łącznie w 2008 r. na ww. płatności przewidziano środki finansowe w wysokości ponad 9,4 mld zł, co stanowi kwotę wyŜszą od środków przewidzianych na 2007 r. o 686,38 mln zł (+7,8%). NaleŜy wyraźnie podkreślić, Ŝe dla wszystkich wniosków została juŜ zakończona kontrola kompletności. Obecnie ARiMR przeprowadza kontrolę administracyjną złoŜonych wniosków. Obsługa przedmiotowych płatności realizowana jest zgodnie z harmonogramem i naleŜy stwierdzić, Ŝe nie występują przesłanki wskazujące na jakiekolwiek zagroŜenie realizacji płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w roku 2008.

2

2. Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich ze środków Unii Europejskiej

Resort rolnictwa podejmuje działania mające na celu usprawnienie wykorzystania dostępnych środków unijnych w zakresie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20042006 (PROW 2004-2006), Sektorowego Programu Operacyjnego restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006 (SPO Rolny), Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 20072013).

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 W ramach PROW 2004-2006 płatności z tytułu działań przewidzianych w tym Programie otrzymało do chwili obecnej ok. 6,5 mln beneficjentów. Łącznie wypłacono ponad 14 mld zł, co stanowi ponad 99 % przyznanego limitu środków. Obecnie prowadzone są prace związanie z przygotowaniem oceny ex-post PROW 20042006, której celem jest podsumowanie i ocena realizacji Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006. Przewiduje się, Ŝe raport z przedmiotowej oceny będzie przedłoŜony Komisji Europejskiej do końca grudnia 2008 r.

Sektorowy Program Operacyjny restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006 Równie sprawnie przebiega proces wdraŜania SPO Rolny. Warto zaznaczyć, Ŝe poziom realizacji płatności w ramach tego Programu, w stosunku do dostępnej alokacji przewidzianej na cały okres programowania wzrósł w okresie październik 2007 – wrzesień 2008 z poziomu około 70% do poziomu 90%. W w/w okresie na rzecz beneficjentów zrealizowano płatności ze środków publicznych (krajowych i wspólnotowych) w wysokości ok. 1,3 mld zł. Od początku wdraŜania SPO Rolnego do chwili obecnej ogółem ze środków publicznych (przewidzianych na pomoc w ramach tego Programu) przekazano na rzecz beneficjentów kwotę ok. 5,6 mld zł.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Do chwili obecnej w ramach PROW 2007-2013 uruchomiono 10 działań. W większości z nich przeprowadzono po jednym naborze wniosków, przy czym po dwa nabory wniosków w ramach działania „Renty strukturalne”, „Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)”, oraz „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niŜ rolne”.

3

Obecnie nabór prowadzony jest w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom”, „Grupy producentów rolnych” oraz „RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”. Do chwili obecnej, w ramach tego Programu, ARiMR przekazała beneficjentom środki w łącznej wysokości przekraczającej 3,7 mld zł (ok. 6,5% łącznej alokacji PROW 20072013). Do końca 2009 r. przewidywane jest wypłacenie beneficjentom ponad 20% środków Programu. Nie ma zatem zagroŜenia utraty środków z alokacji 2007 r., zgodnie z zasadą n+2. Obecnie resort rolnictwa dokonał przeglądu realizacji Programu, m.in. w zakresie prognozowanych alokacji środków dla poszczególnych działań. Podjęto prace nad zmianami w PROW 2007-2013 w celu zapewnienia środków na zrealizowanie zobowiązań podjętych w ramach PROW 2004-2006 dla działań „Renty strukturalne” oraz „Wspieranie gospodarstw niskotowarowych”. Konieczność zapewnienia dodatkowych środków w tych działaniach wynika z aprecjacji złotego. Zobowiązania w tych działaniach są wieloletnie i w większości były zaciągane przy kursie powyŜej 4 zł. za euro. Ponadto, w MRiRW planuje się wprowadzić zmiany w części działań Programu, które ułatwią wnioskującym o środki rolnikom i przedsiębiorcom dostęp do pomocy. Podjęto decyzję m.in. o dopuszczeniu moŜliwości przyznania pomocy w ramach działania „Ułatwienie startu młodym rolnikom” osobom, które zobowiąŜą się do powiększenia powierzchni swojego gospodarstwa do wielkości średniej krajowej, jeśli w momencie przyznania pomocy spełniają jedynie kryterium średniej wojewódzkiej. W ramach „Rent strukturalnych” zamierza się umoŜliwić następcy uzupełnienie wykształcenia i uzyskanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych w ciągu 3 lat od dnia otrzymania decyzji o przyznaniu pomocy. Z kolei zmiana w ramach działania „Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej”, polegająca na uprzywilejowaniu grup producentów na etapie przyjmowania wniosków, ma na celu stymulowanie powstawania nowych grup producentów w Polsce i ułatwienie funkcjonowanie grupom juŜ istniejącym. Wspomniane zmiany w części działań Programu wejdą w Ŝycie po ich zaakceptowaniu przez KE i nowelizacji odpowiednich rozporządzeń dla poszczególnych działań PROW 20072013. NaleŜy podkreślić, iŜ 6 działań PROW 2007-2013 spośród 20 w zakresie wdraŜania zostało delegowane przez MRiRW do samorządów województw. Pod koniec września br. wszystkie samorządy województw złoŜyły MRiRW deklarację gotowości wykonywania zadań i w chwili obecnej są audytowane przez Agencję Płatniczą. Po przeprowadzeniu audytu Agencji Płatniczej, rozpocznie się badanie akredytacyjne, którego przeprowadzenie zlecone zostało przez Ministerstwo Finansów niezaleŜnemu audytorowi zewnętrznemu, firmie KPMG.

4

Termin uruchomienia działań delegowanych objętych PROW 2007-2013, w tym w pierwszej kolejności działania „Odnowa i rozwój wsi”, uzaleŜniony jest od dokonania oceny przez firmę KPMG. Przewidywanym terminem ogłoszenia naborów wniosków w ramach tego działania jest grudzień br. Jednocześnie w ramach osi 4 LEADER samorządy ogłosiły konkurs na Wybór LGD do realizacji LSR. Nabór, w zaleŜności od województwa, będzie trwał od początku listopada 2008 r. do początku stycznia 2009 r.

3. Akredytacja agencji płatniczej dla PROW 2007-2013 Podjęto działania mające na celu uzyskanie akredytacji wszystkich działań PROW 2007-2013. W celu przyspieszenia i usprawnienia skomplikowanego procesu przyznawania akredytacji wg wymagań określonych przez Ministra Finansów, który wiąŜe się z opracowaniem szczegółowych procedur obejmujących nie tylko część płatniczą, ale takŜe etap przyznania pomocy, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął intensywną i systematyczną współpracę w tym zakresie w trybie roboczym z Ministrem Finansów oraz z niezaleŜnym audytorem zewnętrznym. SłuŜby audytorskie dokonują przeglądu poziomu przygotowania ARiMR do wykonywania zadań agencji płatniczej i przedstawiają Ministrowi Finansów sprawozdanie wraz z opinią dotyczącą spełniania przez ARiMR kryteriów akredytacyjnych zawartych w rozporządzaniu Komisji WE nr 885/2006 ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady WE nr 1290/2005 w zakresie akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak równieŜ rozliczania rachunków Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolnych (EFGR) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Jednocześnie naleŜy podkreślić, Ŝe do tej pory ARiMR otrzymała akredytację bez wyłączeń w ramach działań: Renty strukturalne, Grupy producentów rolnych, Wspieranie gospodarstw na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), Program rolnośrodowiskowy, Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niŜ rolne oraz Pomoc techniczna. Ponadto, uruchomiono równieŜ cztery działania (Ułatwianie startu młodym rolnikom, Modernizacja gospodarstw rolnych, Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej), w ramach których ARiMR otrzymała akredytację z wyłączeniem czynności określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 października 2007 r. w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa tymczasowej akredytacji jako agencji płatniczej, w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 193, poz. 1396 z późn. zm.). Zakończenie procesu akredytacji w ramach

5

przedmiotowych działań przewiduje się w najbliŜszym czasie. Zakłada się, Ŝe działania, dla których zostanie udzielona akredytacja do końca 2008 r., obejmą około 75% budŜetu PROW 2007-2013. Dodatkowo, do końca pierwszej połowy roku 2009 naleŜy się spodziewać zakończenia procesu akredytacji ARiMR jako agencji płatniczej w ramach pozostałych działań. NaleŜy zaznaczyć, iŜ proces akredytacji ARiMR jako agencji płatniczej dla PROW 2007-2013 rozpoczęto w 2007 roku, jeszcze w trakcie prac Rządu Pana Jarosława Kaczyńskiego. Ówczesny Minister Finansów wprowadził bardzo szeroki zakres akredytacji dla PROW 2007-2013, według zasady akredytowania oddzielnie kaŜdego z 22 działań Programu. Stąd teŜ długotrwały proces akredytacji PROW 2007-2013 jest konsekwencją decyzji podjętych przez poprzedni Rząd. Obecny Rząd nie mógł juŜ zmienić tego sposobu i musiał kontynuować zapoczątkowane wcześniej mechanizmy akredytacyjne. Ponadto w momencie objęcia stanowiska przez obecnego Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi obowiązywały rozporządzenia wykonawcze tylko dla 8 działań PROW 2007-2013, co utrudniało właściwe przygotowanie Agencji do procesu akredytacji. NiezaleŜnie od trwającego procesu akredytacyjnego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi mając na uwadze usprawnienie procesu wdraŜania Programu podjęło intensywne prace mające na celu m.in. nowelizację ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Projektowana nowelizacja wprowadza zmiany w dotychczas obowiązujących przepisach, regulujące funkcjonowanie Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, podział środków pomocy technicznej, doprecyzowuje przepisy dotyczące osi Leader oraz zagadnienia związane z kontrolą i nadzorem. Zmiany te wynikają w głównej mierze z doświadczeń zebranych w toku dotychczasowego procesu wdraŜania i zarządzania Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Projekt został zatwierdzony przez Radę Ministrów dn. 23 września br. i przygotowany do skierowania do Sejmu RP wraz z projektami aktów wykonawczych, które są obecnie weryfikowane przez RCL.

4. Pomoc dla rodzin rolniczych dotkniętych przez suszę oraz huragan w 2008 r. W związku z tegoroczną suszą oraz huraganem, Rada Ministrów w dniu 26 sierpnia 2008 r. podjęła uchwałę w sprawie programu pomocy dla rodzin rolniczych, w których gospodarstwach rolnych powstały szkody spowodowane przez suszę lub huragan w 2008 r. W ramach tego programu przewiduje się następujące formy pomocy dla poszkodowanych przez suszę: a) kredyty preferencyjne na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach

specjalnych produkcji rolnej, udzielane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań Agencji Restrukturyzacji

6

i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. z 2007 r., Nr 77, poz. 514 z późn. zm.); b) wydłuŜanie na podstawie wniosków poszkodowanych producentów rolnych do 5 lat

okresu spłaty zaciągniętych [na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz. U. z 1996 r., Nr 16, poz. 82 z późn. zm.) obrotowych kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej po klęsce nadmiernych opadów atmosferycznych, suszy, gradobicia, osuwiska ziemi, wymarznięcia, powodzi, huraganu, poŜaru lub plagi gryzoni oraz prolongowanie spłat rat i odsetek udzielonych preferencyjnych kredytów inwestycyjnych – w ramach okresu kredytowania ustalonego dla danej linii kredytowej; c) stosowanie przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego pomocy,

na indywidualny wniosek rolnika poszkodowanego w wyniku suszy, w opłacaniu bieŜących składek na ubezpieczenie społeczne oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu – w formie odraczania terminu płatności składek i rozkładania ich na dogodne raty. Rolnicy poszkodowani przez suszę mogą takŜe ubiegać się o zmianę dotychczasowych warunków spłat naleŜności z tytułu zadłuŜenia. MoŜliwe będzie takŜe umarzanie bieŜących składek w całości lub w części; d) stosowanie przez Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych odroczeń w płatnościach

z tytułu umów sprzedaŜy i dzierŜawy bez stosowania opłat i odsetek za okres odroczenia oraz stosowanie ulg w opłatach czynszu dzierŜawnego wnoszonego przez producentów rolnych poszkodowanych w wyniku suszy; e) udzielanie przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast ulg w podatku rolnym

za 2008 r., na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.); f) udzielanie na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

(Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728, z późn. zm.) pomocy społecznej rodzinom rolniczym prowadzącym gospodarstwa rolne, w których powstały szkody spowodowane przez suszę, w formie jednorazowego zasiłku celowego w wysokości 500 zł – w przypadku rodziny rolniczej prowadzącej gospodarstwo rolne o powierzchni do 5 ha uŜytków rolnych lub 1000 zł – w przypadku rodziny rolniczej prowadzącej gospodarstwo rolne o powierzchni powyŜej 5 ha uŜytków rolnych; g) uruchomienie dopłat z tytułu zuŜytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego

kategorii elitarny lub kwalifikowany nabywanego przez producentów rolnych, w których powstały szkody w uprawach rolnych spowodowane przez suszę. Na realizację ww. programu w zakresie jednorazowych zasiłków celowych, dopłat do oprocentowania klęskowych kredytów preferencyjnych, dopłat z tytułu zuŜytego do siewu

7

lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany zostały przewidziane środki w kwocie 245 mln zł. Ponadto, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął działania mające na celu złagodzenie niekorzystnych ekonomicznych skutków suszy, która wystąpiła w Polsce w roku 2008 poprzez przyśpieszenie prac ARiMR w zakresie kontroli administracyjnych, weryfikacji wniosków po kontroli na miejscu i naliczania płatności. Zakłada się, Ŝe umoŜliwi to rozpoczęcie wypłaty płatności dla rolników od dnia 1 grudnia 2008 r., i zrealizowanie jeszcze w grudniu płatności dla jak największej liczby beneficjentów. W szczególności planuje się, aby w pierwszej kolejności rozpocząć realizację pełnych kwot płatności dla rolników z powiatów dotkniętych klęską suszy.

5. Program pomocy Ŝywnościowej osobom najbardziej potrzebującym we Wspólnocie Przedmiotowy Program stanowi jeden z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, administrowany w Polsce przez Agencję Rynku Rolnego. Celem mechanizmu dostarczania Ŝywności najuboŜszej ludności w Unii Europejskiej w ramach WPR jest poprawienie bytu osób najuboŜszych poprzez dostarczanie im gotowych artykułów spoŜywczych takich jak np. makaron lub ryŜ. W poszczególnych latach wielkość środków finansowych przyznawanych Polsce na realizację omawianego programu zwiększała się z 23,9 mln euro w 2004 r. do 47,6 mln euro w 2008 r. Obecnie liczba beneficjentów ww. programu w Polsce wynosi ok. 4 mln osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji finansowej. Na realizację Programu w 2009 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynegocjował środki pochodzące z budŜetu UE w wysokości 102,2 mln euro, tj. ponad dwukrotnie wyŜsze niŜ na 2008 r. NaleŜy podkreślić, Ŝe uzyskanie tak znacznego zwiększenia środków na realizację Programu jest wynikiem nie tylko uwzględnienia wzrostu cen Ŝywności i kosztów transportu, ale teŜ uznania przez Komisję Europejską zasadności postulatu Polski, aby przy podziale środków dla poszczególnych państw członkowskich uwzględniać duŜe zróŜnicowanie dochodu narodowego między krajami członkowskimi, przypadającego na jednego mieszkańca i kierowanie większych środków do krajów o niŜszych dochodach.

6. Dopłaty do oprocentowania inwestycyjnych oraz klęskowych kredytów bankowych W planie finansowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na 2008 r., na dopłaty do oprocentowania inwestycyjnych i klęskowych kredytów bankowych zaplanowana została łączna kwota ponad 849 mln zł, tj. o 27,4% więcej niŜ w 2007 r., w tym na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych kwota 649 mln zł (tj. o 27,2% więcej niŜ w 2007 r.), natomiast na dopłaty do oprocentowania kredytów klęskowych – kwota ponad 200 mln zł (tj. więcej o ok. 28,2% niŜ w 2007 r.). W tym miejscu warto zaznaczyć, Ŝe wysokość środków na dopłaty do oprocentowania ww. kredytów została wyliczona przy stopie redyskonta weksli 4,75% obowiązującej w czasie prac nad projektem budŜetu państwa na rok 2008. 8

Wobec kilkukrotnego podwyŜszenia od tego czasu przez Radę Polityki PienięŜnej stopy redyskontowej weksli, stanowiącej podstawę do naliczania oprocentowania kredytów preferencyjnych oraz dopłat ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, środki przewidziane w budŜecie państwa na dopłaty do oprocentowania kredytów udzielanych w 2008 roku okazały się niewystarczające na pokrycie potrzeb banków. Konieczność kilkakrotnego zwiększenia współpracującym bankom środków finansowych na dopłaty do oprocentowania kredytów udzielanych w 2008 r. wynikała z podnoszenia przez NBP stóp redyskonta weksli, na które zarówno ARiMR jak i MRiRW nie miały wpływu. Środki dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych zostały zwiększone o 75 mln zł do łącznej kwoty 724 mln zł, co stanowi kwotę wyŜszą od ubiegłorocznej o 41,9%. W wyniku powyŜszych zwiększeń w 2008 r. środków., na dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych oraz klęskowych łączna kwota tych dopłat wyniesie 925 mln zł. Z informacji przekazanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynika, Ŝe banki współpracujące z Agencją m.in. Bank Gospodarki śywnościowej SA, Bank Polskiej Spółdzielczości SA, Gospodarczy Bank Wielkopolski SA, Mazowiecki Bank Regionalny SA, Bank Zachodni SA otrzymały dodatkowe środki na limity akcji kredytowej oraz dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych na 2008 r. Podjęte zostały równieŜ działania w kierunku zwiększenia o 15 mln zł środków na dopłaty do oprocentowania kredytów klęskowych dla Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w celu zapewnienia w roku bieŜącym pełnej dostępności do kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej poszkodowanych w związku z wystąpieniem m.in. suszy.

7. Zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego NaleŜy podkreślić, iŜ zgodnie z Dyrektywą Rady 2003/96/WE w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej, Państwa Członkowskie mogą stosować minimalną stawkę akcyzy do produktów energetycznych i elektryczności uŜywanych w rolnictwie, ogrodnictwie, rybołówstwie i leśnictwie w wysokości 21 euro/1000 l. Wprowadzenie stawki podatku akcyzowego w minimalnej wysokości 21 euro/1000 l dla oleju napędowego obecnie opodatkowanego według średniej stawki w wysokości 1.099 zł/l000 l oznaczałoby zmniejszenie tej stawki dla polskich producentów rolnych ok. 1.019 zł/1000 l (tj. 1,01 zł /litr). W ustawie budŜetowej na 2008 r., na zwrot podatku akcyzowego została ustalona kwota 650 mln zł.

9

Uwzględniając zgłoszone przez wojewodów wstępne zapotrzebowanie na środki na zwrot podatku akcyzowego w drugim terminie, przewidywane wykorzystanie środków na ten cel w 2008 r. wyniesie 501 mln zł Biorąc pod uwagę powyŜsze uwarunkowania w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2007 r. w sprawie stawki zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2008 r. (Dz. U. Nr 212, poz. 1555), stawkę zwrotu podatku określono w wysokości 0,85 zł na 1 litr oleju, tj. wyŜszą o ok. 55% niŜ określona na 2007 r. W Polsce moŜliwe byłoby podniesienie stawki zwrotu podatku akcyzowego jeszcze o 0,16 zł/l oleju. PodwyŜszenie stawki zwrotu podatku akcyzowego zostanie rozwaŜone przy przygotowywaniu projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie stawki zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2009 r.

8. Ubezpieczenia majątkowe w tym ubezpieczenie upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z dopłatami do składek z budŜetu państwa od ryzyka wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń losowych W celu zapewnienia jak największego dostępu producentom rolnym do systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z dopłatami do składek z budŜetu państwa od ryzyka wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń losowych powodujących straty w w produkcji roślinnej i zwierzęcej w budŜecie państwa na 2008 r. została przewidziana kwota 545 mln zł, tj. ponad dwukrotnie wyŜsza niŜ w 2007 r. Zgodnie z przepisami o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich dopłaty ze środków budŜetu państwa do składek są stosowane z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia: a) upraw zbóŜ, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych,

drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych od zasiewu lub wysadzenia do ich zbioru od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozków wiosennych; b) bydła,

koni, owiec, kóz, drobiu lub świń od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie się ziemi, lawinę oraz w wyniku uboju z konieczności.

Dopłaty do składek w 2008r. wynoszą: a) 50% składki z tytułu ubezpieczenia 1 ha upraw; b) 50% składki z tytułu ubezpieczenia 1 szt. zwierząt.

Od 1 lipca 2008 r. rolnik, który uzyskał płatności bezpośrednie do gruntów rolnych w rozumieniu przepisów o płatnościach do gruntów rolnych i oddzielnej płatności cukrowej 10

ma obowiązek ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw. Rolnik ma zatem obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia z wybranym zakładem ubezpieczeń, od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, grad, suszę, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. Wprowadzenie obowiązku ubezpieczenia upraw rolnych jest konieczne, poniewaŜ od 1 stycznia 2010 r. w przypadku braku ubezpieczenia 50% upraw rolnych przez rolników, będzie o połowę pomniejszana wysokość pomocy z budŜetu krajowego w przypadku wystąpienia klęsk. Od 2008 r. z budŜetu państwa dofinansowywane są równieŜ odszkodowania wypłacane producentom rolnym, którzy ponieśli szkody w uprawach rolnych z tytułu suszy przez zakłady ubezpieczeń. W celu usprawnienia systemu ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, w dniu 25 lipca 2008r. została znowelizowana ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 145, poz. 918), w której wprowadzono m.in.: a) obniŜenie z 30% do 10% wysokości strat w przypadku huraganu, powodzi, deszczu

nawalnego, gradu, pioruna, obsunięcia się ziemi, lawiny, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych oraz do 25% wysokości strat w przypadku suszy, warunkujących ubieganie się o odszkodowanie; b) obniŜenie do 10 % udziału własnego producenta rolnego w szkodzie; c) rozdzielenie ryzyk w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego upraw rolnych

od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne. W kontekście ubezpieczeń majątkowych naleŜy przypomnieć, iŜ na podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycie i Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.), ubezpieczeniami obowiązkowymi są: a) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia

i innych zdarzeń losowych; b) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa

rolnego. KaŜdy rolnik jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego oraz ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych na okres 12 miesięcy.

9. Zmiany systemu ubezpieczeń społecznych rolników Resort rolnictwa przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, którego zasadniczym celem jest podwyŜszenie i zróŜnicowanie składek

11

na ubezpieczenie emerytalno-rentowe dla rolników prowadzących duŜe (powyŜej 50 ha przeliczeniowych) gospodarstwa rolne. Zgodnie z tym projektem rolnicy prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwach rolnych powyŜej 300 ha przeliczeniowych będą zobowiązani do opłacania składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe prawie 5 krotnie wyŜszej niŜ obecnie. W ten sposób zwiększy się udział w finansowaniu systemu ubezpieczenia społecznego rolników przez niektórych ubezpieczonych, tj. rolników prowadzących działalność rolniczą na duŜą skalę. JednakŜe skala tego zwiększenia będzie nieduŜa, poniewaŜ grupa rolników ubezpieczonych w KRUS prowadzących duŜe gospodarstwo rolne jest niewielka. PowyŜsza propozycja, którą wkrótce zajmie się Sejm RP, jest jedynie wstępem do generalnej reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników. Opracowaniem załoŜeń do większych zmian legislacyjnych w systemie ubezpieczenia społecznego rolników zajmie się Międzyresortowy Zespół do spraw Reformy Systemu Ubezpieczenia Społecznego Rolników powołany przez Prezesa Rady Ministrów zarządzeniem z dnia 23 września 2008 r.

10. Oświata rolnicza Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - jako odpowiedzialny za politykę rolną - uznał, Ŝe powinien mieć moŜliwość bezpośredniego oddziaływania na jakość i efektywność kształcenia rolniczego, a tym samym na kreowanie polityki kadrowej dla sektora rolnospoŜywczego. Wobec tak przyjętego załoŜenia Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi stał się dla 38 szkół rolniczych organem prowadzącym i sprawującym nad nimi nadzór pedagogiczny. Zmiana podległości tych szkół ma na celu przede wszystkim poprawę warunków funkcjonowania, a tym samym podwyŜszenia standardów kształcenia zawodowego. Wsparcia metodycznego dla szkół rolniczych w tym zakresie udziela Krajowe Centrum Edukacji Rolniczej, które jest ogólnopolską placówką doskonalenia nauczycieli, powołaną w 2007 r. przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Głównym jej zadaniem oprócz prowadzenia doradztwa metodycznego nauczycieli jest inicjowanie zmian programowych kształcenia zawodowego, a takŜe organizowanie współpracy oraz wymiany doświadczeń między nauczycielami i szkołami, w tym z udziałem partnerów zagranicznych ZałoŜeniem jest, aby szkoły rolnicze prowadzone przez resort stały się wzorcowymi placówkach, z dobrym wyposaŜeniem dydaktycznym, szeroko oddziałującymi na środowisko, współpracującymi z róŜnymi instytucjami, które działają na rzecz rozwoju nowoczesnego rolnictwa, w tym z jednostkami badawczo-rozwojowymi, ośrodkami doradztwa rolniczego, izbami rolniczymi, uczelniami rolniczymi, a takŜe z ARiMR, ARR i ANR. Tego rodzaju współpraca ma stworzyć moŜliwość szybkiego przepływu informacji co do mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, instrumentów wsparcia rozwoju nowoczesnego rolnictwa, a takŜe poznawania nowoczesnych technik i technologii produkcji rolniczej, wysoko zmechanizowanych i skomputeryzowanych prac w gospodarstwie rolnym, które

12

z powodzeniem przyszły młody rolnik wprowadzi jako przykładowe wzorce do własnego gospodarstwa.

11. Aktualna sytuacja w doradztwie rolniczym Realizując przepisy rozporządzenia Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1782/2003 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniające rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001. r. oraz rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) został przygotowany system doradztwa rolniczego w zakresie spełnienia przez gospodarstwo rolne wymagań wzajemnej zgodności czyli tzw. cross-compliance. Do chwili obecnej przeszkolono ok. 3900 doradców, a na listę doradców rolniczych, prowadzoną przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie wpisano 848 osób. Został opracowany poradnik metodyczny dla doradców rolnych wykonujących usługi doradcze w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 – „OCENA DOSTOSOWANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO DO MINIMALNYCH WYMAGAŃ WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI” i w najbliŜszym czasie zostanie skierowany do druku. W celu dostosowania struktury organizacyjnej ODR-ów i siatki płac do obecnych wymagań została przygotowana nowelizacja rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie nazw i siedzib oraz ramowego statutu wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego a takŜe rozporządzenia w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą pracownikom jednostek doradztwa rolniczego.

12. Rynek pracy na obszarach wiejskich Zbiorowość aktywnych zawodowo na wsi liczy prawie 6,4 mln osób, w tym 460 tysięcy bezrobotnych mieszkańców. Ludność bierna zawodowo na wsi wynosi 5,4 mln osób. Ogółem w Polsce pracuje 15,7 mln osób, z czego 14,5% w sektorze rolnym. Liczba osób bezrobotnych na wsi maleje, wzrasta liczba pracujących na wsi. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15 lat i więcej w miastach i na wsi jest na poziomie 50,1%. Mimo wyŜszej aktywności zawodowej i mniejszego bezrobocia w porównaniu z miastem to właśnie wieś dotyka zagroŜenie ubóstwem. Z przeprowadzonych przez IERiGś badań dochodów gospodarstw rolnych wynika, iŜ mamy do czynienia ze znaczną polaryzacją dochodów z gospodarstw rolnych, mimo iŜ dotyczy ona niewielkiej grupy rolników. Dochody poniŜej 2 ESU osiąga aŜ 68 % gospodarstw rolnych. Są to gospodarstwa niskotowarowe, nie produkujące na rynek, tylko na potrzeby własne, których dochody są nie wystarczające do

13

zaspokojenia podstawowych potrzeb rodziny. Tylko 19,4 % gospodarstw rolnych z klasy wielkości ekonomicznej powyŜej 8 ESU osiągnęły w 2007 r. przeciętny dochód na osobę pełnozatrudnieniową w gospodarstwie rolnym na poziomie 1,35 płacy parytetowej (przeciętnej płacy netto w gospodarce narodowej, wynoszącej 2 1570 zł w 2007 r.). W rolnictwie zatrudnienie znajdują równieŜ pracownicy sezonowi, w tym cudzoziemcy. Szacowane potrzeby w rolnictwie przy pracach sezonowych wynoszą ok. 500 tysięcy osób i stale wzrastają. W br. ponad 50 tys. obywateli Ukrainy, Białorusi i Federacji Rosyjskiej podjęło krótkoterminową pracę w rolnictwie, bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę. Dalsze zmiany w zakresie zatrudniania cudzoziemców znacznie upraszczające procedury związane z dopuszczaniem cudzoziemców do krajowego rynku pracy przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku (projekt skierowany pod obrady KRM).

13. Kształtowanie ustroju rolnego Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuje projekt ustawy o zmianie ustawy gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw, który zawiera zmiany mające na celu z jednej strony usprawnienie zasad obrotu ziemią rolniczą, z drugiej zaś podniesienie wymagań w stosunku do nabywców gruntów rolnych oraz umoŜliwienie powiększania gospodarstw rodzinnych przez jak największą liczbę rolników indywidualnych. Przewiduje się m.in.: a) ograniczenie w obrocie prywatnym prawa pierwokupu Agencji Nieruchomości

Rolnych oraz uprawnienia do nabycia nieruchomości rolnych na podstawie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego tylko do większych obszarowo nieruchomości, gdyŜ obecnie podlegają uprawnieniom Agencji wynikającym z tej ustawy wszelkie nieruchomości rolne bez względu na ich powierzchnię; b) zmianę definicji rolnika indywidualnego i gospodarstwa rodzinnego w ustawie

o kształtowaniu ustroju rolnego poprzez zdefiniowanie na nowo kwalifikacji rolniczych oraz doprecyzowanie pojęcia osobistego prowadzenie gospodarstwa rolnego; c) zmianę zasad sprzedaŜy nieruchomości rolnych Skarbu Państwa; d) przekazanie nieruchomości lokalowych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na

rzecz gmin; e) uregulowanie zasad udzielania pomocy publicznej przez Agencję Nieruchomości

Rolnych; f) zmianę zasad wydzierŜawiania nieruchomości rolnych Skarbu Państwa.

Aktualnie projekt przedmiotowej ustawy został skierowany do uzgodnień społecznych.

14

14. Programu dla wykorzystania pasz nie zawierających GMO Uprzejmie informuję, Ŝe obecny rząd podjął inicjatywę opracowania programów, które będą wdraŜały alternatywne rozwiązania w produkcji rolnej prowadzonej bez uŜycia produktów genetycznie zmodyfikowanych. Rząd poprzedniej kadencji realizując program „Polski wolnej od GMO” zastosował jedynie restrykcje ustawowe, poprzez wprowadzenie w ustawie o nasiennictwie zakazu rejestracji odmian genetycznie modyfikowanych w krajowym katalogu oraz zakazu obrotu materiałem siewnym odmian genetycznie zmodyfikowanych zaś w ustawie o paszach zakazu stosowania GMO jako pasze i w produkcji pasz. W efekcie takiego postępowania przeciwko Polsce zostały wszczęte dwa postępowania w trybie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z zarzutem łamania przez Polskę prawa unijnego. Nadmienić równieŜ naleŜy, Ŝe w tle postępowania pomiędzy Polską a Komisją Europejską polscy producenci (głównie producenci pasz, hodowcy drobiu i trzody chlewnej) głośno sprzeciwili się przepisom ograniczającym ich prawa, pozbawiających dostępu do tańszych i powszechnie w całej Europie stosowanych surowców i w efekcie skazania ich na powaŜne gospodarcze konsekwencje, znaczący wzrost cen produkowanych towarów oraz znaczne podwyŜki cen Ŝywności - co nie spotkałoby się z akceptacją społeczną. W tej sytuacji Rząd obecnej kadencji podjął decyzję o szukaniu takich rozwiązań, które zrekompensują rolnikom np. ograniczony dostęp do tradycyjnych surowców paszowych podczas produkcji wolnej od GMO. MRiRW, opracowało załoŜenia programów pomocowych, zgodnie z którymi realizowane mają być następujące tematy: a) ustanowienie krajowego systemu jakości Ŝywnościowych produktów zwierzęcych wyprodukowanych bez uŜycia pasz zawierających GMO; b) program pomocy państwa na rzecz produkcji nieprzetworzonych produktów zwierzęcych w oparciu o pasze nie zawierające GMO; c) wieloletni program badawczy „Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach.” Wszystkie wymienione działania wymagają jeszcze intensywnych prac, pociągną za sobą konieczność zmiany przepisów prawnych oraz notyfikowania projektów Komisji Europejskiej – co bezpośrednio przełoŜy się na terminy ich wdraŜania. Inicjatywa taka została jednak podjęta i prace w resorcie realizowane są na bieŜąco.

15. Wprowadzenie programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń Warto podkreślić, iŜ od kwietnia br. rozpoczęła się realizacja programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń. Program wprowadzony do realizacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma na celu uwolnienie całego terytorium Rzeczypospolitej od choroby Aujeszkyego u świń. Uwolnienie całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od tej

15

choroby pozwoli polskim producentom świń na swobodną wymianę handlową z państwami uznanymi za urzędowo wolne od choroby Aujeszkyego. Główną korzyścią dla hodowców świń oraz podmiotów prowadzących obrót tymi zwierzętami będzie zwiększenie konkurencyjności polskich producentów na rynku unijnym, jak równieŜ na rynkach państw trzecich. UmoŜliwi to między innymi zwiększenie eksportu i prowadzenie swobodnego obrotu świniami z państwami, które są wolne od tej choroby lub z państwami, w których taki program jest realizowany.

16. Działania na rynkach rolnych Rynek zbóŜ Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi aktywnie uczestniczy w kreowaniu polityki handlowej Wspólnoty z krajami trzecimi w celu stabilizacji sytuacji na rynku zbóŜ w Polsce. W tym zakresie, na forum europejskim zabiegał: a) w grudniu 2007 r. o zawieszenie ceł w UE na zboŜa w celu uzupełnienia jego braku na

rynku; b) w sierpniu 2008 r., w sytuacji pojawiających się nadwyŜek zbóŜ na Rynku Wspólnoty,

wystąpił o przywrócenie ochrony celnej na Wspólnotowym rynku zbóŜ. Obecnie z inicjatywy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi trwa dyskusja w tej sprawie na róŜnych szczeblach decyzyjnych Unii Europejskiej. Do 1 października 2008 r. stanowisko Polski poparły takie kraje jak: Austria, Litwa, Łotwa, Bułgaria, Rumunia, Węgry. Rynek zbóŜ w Polsce, podobnie jak pozostałe rynki, jest silnie zintegrowany z rynkiem Wspólnotowym oraz światowym. Zmiany zachodzące na tych rynkach, w tym równieŜ w zakresie popytu i podaŜy oraz cen, mają istotny wpływ na sytuację rynku krajowego. Przykładem oddziaływania i zaleŜności są zmiany cen zbóŜ w ostatnich 12 miesiącach.

16

Średnie ceny wybranych zbóŜ w przedsiębiorstwach w latach 2004 - IX.2008 (wg danych MRiRW)

stycz

eń '0 4 lu marz ty '04 e kwie c '04 cień '04 m czerw aj '04 iec lipie '04 sierp c '04 wrz ień '04 paźd esień '0 4 ziern listop ik '04 a d '04 gr ud zie stycz ń '04 eń '0 5 lu marz ty '05 kwie ec '05 cień '05 m czerw aj '05 iec '0 lipie 5 sierp c '05 wrz ień '05 paźd esień '0 5 ziern listop ik '05 a grud d '05 zie stycz ń '05 eń '0 6 lu marz ty '06 e c '0 kwie cień 6 '0 maj '0 6 czerw iec '06 lipie 6 sierp c '06 wrz ień '06 paźd esień '06 ziern listop ik '06 grud ad '06 zie stycz ń '06 eń '0 7 lu marz ty '07 e kwie c '07 cień '07 m czerw aj '07 iec lipie '07 sierp c '07 wrz ień '07 paźd esień '0 7 ziern listop ik '07 a d '07 gr ud zie stycz ń '07 eń '0 8 lu marz ty '08 kwie ec '08 cień '08 m czerw aj '08 iec '0 lipie 8 sierp c '08 wrze ień '08 sień '08

zł/tona 1000 950 900 850 800 750 700 650 600 550 500 450 400 350 300 250

Pszenica konsumpcyjna

Pszenica paszowa

śyto konsumpcyjne

Kukurydza paszowa

Rynek mleka Zwiększenie krajowych kwot mlecznych o 2% we wszystkich państwach członkowskich UE począwszy od dnia 1 kwietnia 2008 r. Rząd RP intensywnie zabiegał na forum UE o zwiększenie krajowej kwoty mlecznej, podejmując w tym celu stosowne działania. Ponad 187,6 mln kg pochodzących z 2 % zwiększenia zostało przeznaczone na zasilenie krajowej rezerwy kwoty mlecznej dla dostawców hurtowych. Z uwagi na powyŜsze zwiększenie kwoty, zmieniono zasady rozdysponowania krajowej rezerwy w kierunku umoŜliwienia większej liczbie producentów mleka ubieganie się o dodatkowe ilości z krajowej rezerwy. Zwiększenie jednostkowej stawki dopłaty z budŜetu UE oraz rozszerzenie zakresu produktów, jakie w ramach wspólnotowego mechanizmu „Szklanka mleka” moŜna dostarczać do placówek oświatowych. PowyŜsze zmiany we wspólnotowym mechanizmie „Szklanka mleka” były wnioskowane przez Rząd RP. Dzięki zaangaŜowaniu Polski na forum UE, Komisja Europejska zwiększyła dopłaty z budŜetu UE. W przypadku mleka, które jest obecnie najbardziej popularne wśród uczniów, wzrost dopłaty unijnej wyniósł 20%. Pomiędzy rokiem szkolnym 2006/07 a 2007/08: a) Liczba placówek oświatowych biorących udział w programie uległa podwojeniu

(wzrost z ok. 6 tys. do ok. 12 tys.); b) Liczba uczniów wzrosła prawie trzykrotnie (wzrost z 770 tys. do ok. 2,15 mln,

tj. do 32% ogółu uczniów uprawnionych do udziału w programie); c) Wykorzystanie środków unijnych zwiększyło się prawie 4 – krotnie (z 8,6 mln

zł do ok. 32 mln zł); 17

W roku 2008 kwota dopłat z budŜetu krajowego do spoŜycia mleka i przetworów w szkołach podstawowych wyniesie około 100 mln zł. W dniu 28 lutego 2008 r. Polska złoŜyła do Komisji Europejskiej wniosek dotyczący wprowadzenia moŜliwości dokonywania przez Państwo Członkowskie konwersji (zamiany) niewykorzystanych kwot mlecznych na szczeblu krajowym – ze sprzedaŜy bezpośredniej na hurtową i odwrotnie. Wprowadzenie takiego rozwiązania umoŜliwiłoby przede wszystkim zamianę niewykorzystanych ilości z krajowej rezerwy dla dostawców bezpośrednich na rezerwę dla dostawców hurtowych, co jest istotne z uwagi na malejące zainteresowanie sprzedaŜą bezpośrednią i rosnące dostawy hurtowe. Dotychczas nie uzyskano odpowiedzi. Sytuacja cenowa Średnia cena skupu mleka w sierpniu br. ukształtowała się na poziomie 99,71 zł/100 kg, (cenowa rozpiętość skupu mleka w ww. okresie wynosiła od 73,5 zł/100 kg do 136,8 zł/100 kg) i w porównaniu z lipcem br. obniŜyła się o ok. 1,9% oraz była o ponad 9% niŜsza niŜ w sierpniu 2007 r., gdy cena wynosiła 109,87 zł/100kg. Średnie miesięczne ceny skupu mleka i ceny sprzedaŜy netto wybranych produktów mleczarskich w latach 2004 - IX.2008 (wg danych MRiRW) zł/kg

odtłuszczone mleko w proszku

miesiace masło ekstra w blokach

lipiec-08

wrzesień-08

maj-08

marzec-08

styczeń-08

listopad-07

wrzesień-07

lipiec-07

maj-07

marzec-07

styczeń-07

listopad-06

lipiec-06

wrzesień-06

0,2 maj-06

0,3

4,00 marzec-06

0,4

5,00 styczeń-06

0,5

6,00

listopad-05

0,6

7,00

wrzesień-05

0,7

8,00

lipiec-05

0,8

9,00

maj-05

0,9

10,00

marzec-05

11,00

styczeń-05

1

listopad-04

1,1

12,00

wrzesień-04

1,2

13,00

lipiec-04

1,3

14,00

maj-04

15,00

marzec-04

zł/kg 1,4

styczeń-04

16,00

mleko surowe do skupu

NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe 2007 r. był bardzo korzystny dla branŜy mleczarskiej pod względem wysokości cen produktów mleczarskich (masło, sery, mleko w proszku), a w związku z tym równieŜ cen skupu mleka. Było to spowodowane głównie gwałtownie rosnącym popytem światowym na produkty mleczarskie, a takŜe ograniczoną podaŜą spowodowaną przez suszę w Australii oraz niewielkimi zapasami tych produktów na świecie. W związku z powyŜszym ceny odtłuszczonego mleka w proszku wzrosły w Polsce z ok. 8,50 zł/kg w styczniu 2007 r. do ponad 13,50 zł/kg w sierpniu 2007 r. (wzrost o prawie 60%), masła z ok. 9,50 zł/kg w styczniu 2007 r. do ok. 14,90 zł/kg

18

w październiku 2007 r. (wzrost o ponad 55%), a sera Edamskiego z ok. 10,90 zł/kg w styczniu 2007 r. do ok. 15,80 zł/kg w listopadzie 2007 r. (wzrost o ok. 45%). W drugim półroczu 2007 r. sytuacja na rynkach światowych zaczęła się stabilizować, co spowodowało spadki cen produktów mleczarskich, w wyniku czego nastąpiła równieŜ obniŜka cen mleka w skupie. NaleŜy mieć jednak na uwadze, Ŝe przez pierwsze półrocze 2008 r. ceny mleka w skupie utrzymywały się powyŜej cen notowanych w 2007 r., dopiero w miesiącach letnich obserwowano niŜszy poziom cen w porównaniu z analogicznym okresem 2007 r., na co takŜe mogły mieć wpływ czynniki sezonowe. Ponadto ceny, zarówno mleka w skupie, jak równieŜ produktów mlecznych, odnotowywane w tym roku są wyŜsze lub utrzymują się na zbliŜonym poziomie do cen notowanych w 2006 r., który nie charakteryzował się tak duŜą niestabilnością rynkową, jak 2007 r. We wrześniu br. ceny podstawowych przetworów mleczarskich były duŜo niŜsze niŜ rok temu, jednak w porównaniu do cen sprzed miesiąca (sierpień br.) spadki nie są juŜ tak znaczące, a w niektórych przypadkach obserwuje się niewielkie wzrosty cen.

Rynek wieprzowiny Uruchomienie refundacji wywozowych do tusz, półtusz i elementów. Podejmowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi intensywne działania ukierunkowane na uruchomienie wsparcia rynku wieprzowiny na poziomie wspólnotowym przyniosły pozytywne efekty w postaci czasowego rozszerzenia, z dniem 30 listopada 2007 r., asortymentu produktów objętych refundacjami wywozowymi. Obok istniejących refundacji do mięsa przetworzonego, uruchomiono takŜe refundacje do eksportu tusz, półtusz i elementów. NaleŜy dodać, Ŝe instrument ten stosowany jest tylko w sytuacji powaŜnego kryzysu, ostatnio funkcjonował na początku 2004 r., jeszcze przed akcesją Polski do UE. Wprowadzenie refundacji w znaczącym stopniu przyczyniło się do wzrostu opłacalności wywozu mięsa wieprzowego do krajów trzecich, w szczególności na Ukrainę, do której w ciągu siedmiu miesięcy 2008 r. Polska wyeksportowała 43,4 tys. ton wieprzowiny, co stanowiło 29% całego mięsa wywiezionego z Polski do łącznie do UE i krajów trzecich. Ogółem eksporty wieprzowiny przekroczył 120 tys. ton. Od momentu wprowadzenia refundacji do dnia ich zniesienia (8.08.2008 r.), Agencja Rynku Rolnego wydała pozwolenia na wywóz 77,6 tys. ton nieprzetworzonego mięsa. W ramach wywozu z refundacjami wieprzowina kierowana była głównie na rynek Ukrainy i Rosji – łącznie stanowiły one 80% wywozu deklarowanego na pozwoleniach w 2008 r. Agencja Rynku Rolnego realizuje wypłaty refundacji w miarę uzyskiwania od eksporterów wymaganych dokumentów. Wg danych ARR, w 2008 r., do połowy września, przedsiębiorcy otrzymali 51,4 mln zł refundacji do wywozu 49,2 tys. ton wieprzowiny ogółem;

19

Ministerstwo podejmowało temat trudnej sytuacji na rynku wieprzowiny na róŜnych szczeblach wspólnotowych, w tym na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, które odbyło się w dniu 17 marca 2008 r. Przedstawiając informację o trudnej sytuacji na polskim rynku wieprzowiny, Polska wnioskowała o podjęcie działań mających na celu jej poprawę: obok wniosku o zastosowanie instrumentów doraźnych, w szczególności zwiększenia stawek refundacji eksportowych, głównie w odniesieniu do nieprzetworzonego mięsa wieprzowego. Minister mówił o potrzebie wprowadzenia instrumentów sektorowego wsparcia organizacji poziomej oraz pionowej, a takŜe mechanizmów wsparcia na wypadek sytuacji kryzysowych. Polska podkreśliła równieŜ, iŜ, w ramach trwającego przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej, niezbędna jest dyskusja na temat rozwiązań systemowych w sektorze wieprzowiny. Sytuacja cenowa Notowania Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW wskazują, iŜ w 40 tygodniu 2008 r. (29.09.-5.10.2008 r.) średnia cena zakupu wg wagi Ŝywej wyniosła 4,40 zł/kg. W stosunku do analogicznego okresu 2007 r., cena ta jest wyŜsza o prawie 13%. C e ny z akupu świń rz e ź nych z a wagę Ŝ ywą w latach 2004 - IX.2008 (wg danych MRiRW ) z ł/kg 5,25 5,00 4,75 4,50 4,25 4,00 3,75 3,50 3,25 sty cz eń - 0 lu 4 m ar z ty- 04 k wi ec ec-0 4 ień -0 m 4 czerw aj -0 4 iec lip - 04 sier piiec- 0 4 wr eń - 04 p aźd zzes ień- 04 ier listo pn ik- 0 4 a g ru dz d - 04 sty czień -0 4 eń - 0 lu t 5 m ar z y- 05 k wi ec ec-0 5 ień -0 5 czerwm aj -0 5 iec- 0 lip ie 5 sier pi c- 0 5 wr eń - 05 p aźd zzes ień- 05 iern listo p ik- 0 5 g ru dz ad - 05 i sty cz eń -0 5 eń - 0 lu 6 m ar z ty- 06 k wi ec ec-0 6 ień -0 6 czerwm aj -0 6 iec- 0 6 lip sier piiec- 0 6 wr z eń - 06 p aźd z es ień- 06 ier listo pn ik- 0 6 a g ru dz d - 06 sty czień -0 6 eń - 0 lu ty- 07 7 m ar k wi eczec-0 7 ień -0 m 7 czerw aj -0 7 iec lip ie - 07 sier pi c- 0 7 wr eń - 07 p aźd zzes ień- 07 iern listo p ik- 0 7 g ru dz ad - 07 sty czień -0 7 eń - 08 lu m ar z ty- 08 k wi ec ec-0 8 ień -0 8 czerwm aj -0 8 iec- 0 8 lip sier piiec- 0 8 e ń wr zes 08 ień- 0 8

3,00

Od kilku miesięcy ceny trzody chlewnej w Polsce przekraczają średni poziom unijny i są jednymi z najwyŜszych w UE-27, podczas gdy jeszcze w końcu 2007 r. sytuacja była odwrotna. Przykładowo, w ostatnim tygodniu września 2008 r. niŜsze niŜ w Polsce były ceny referencyjne wieprzowiny w 19 krajach UE, zaś polska cena była wyŜsza od średniej wspólnotowej o ponad 8%.

20

Rynek mięsa drobiowego i jaj W związku z wystąpieniem w Polsce grypy ptaków Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął działania mające na celu uruchomienie pomocy dla producentów drobiu i jaj, którzy ponieśli straty w związku z wprowadzonymi ograniczeniami w swobodnym handlu drobiem; do sierpnia 2008 r. wypłacono 7,238 mln zł; Opracowany został Wniosek Rzeczypospolitej Polskiej do Komisji Europejskiej ws. nadzwyczajnych środków wsparcia dla sektora drobiarskiego w Polsce, który w dniu 27 czerwca 2008 r. został przekazany do Komisji Europejskiej.

Rynek owoców i warzyw W ramach reformy Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych w zakresie sektora owoców i warzyw Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi udało się osiągnąć bardzo korzystne rozwiązania dla polskich grup producentów owoców i warzyw Za najwaŜniejsze uwaŜa się podwojenie wsparcia dla wstępnie uznanych grup producentów na utworzenie grupy i jej działalność administracyjną do poziomów 10%, 10%, 8%, 6%, 4% wartości produkcji sprzedanej przez grupę (w kolejnych latach realizacji planu dochodzenia do uznania) oraz zwiększenie limitu pomocy 100.000 euro w kaŜdym roku realizacji planu dochodzenia do uznania. W najbliŜszych latach grupy producentów mogą liczyć na zwrot części kwalifikowanych kosztów inwestycji na poziomie 75% poniesionych kosztów. Pomoc na wsparcie do realizowanych przez grupy inwestycji nie jest ograniczona jakimkolwiek limitem kwotowym. W rezultacie tej samej reformy podniesiony został z 50% do 60% poziom wsparcia dla organizacji producentów na dofinansowanie funduszu operacyjnego dla uznanych organizacji producentów. Resort, w związku z koniecznością dostosowania prawodawstwa krajowego do zmienionych po reformie przepisów wspólnotowych, przeprowadził nowelizację ustawę o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego. Nowelizacja została opublikowana w Dz. U. z 2008 r. nr 158 poz. 989. Obecnie w resorcie trwają intensywne prace nad nowymi rozporządzeniami wynikającymi z ww. nowelizacji ustawy. Zakończenie prac nad tymi projektami nastąpi do końca października 2008 r. W ramach ww. reformy w przepisach wspólnotowych przewidziano oddzielną powierzchniową płatność do upraw truskawek oraz malin kierowanych do przetwórstwa. Mechanizm ten przewiduje płatność do 400 €/ha (230 € z budŜetu wspólnotowego oraz 170€ z budŜetu krajowego). W Polsce pomocą moŜe zostać objęte maksymalnie 48 tys. ha. W nowelizacji do ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego przedłuŜono termin składania dokumentów

21

dotyczących oddzielnej powierzchniowej płatności do upraw truskawek i malin kierowanych do przetwórstwa z 31 lipca do 15 września 2008 r. Brak nowelizacji wspomnianej wyŜej ustawy mógłby sprawić, Ŝe nawet połowa plantatorów, którzy złoŜyli wnioski, nie otrzymałaby płatności do owoców miękkich. Do połowy lipca 2008 r. z obowiązku tego zdąŜyło wywiązać się tylko 15 tys. plantatorów owoców miękkich. O przyznawane po raz pierwszy w tym roku dopłaty do owoców miękkich ubiega się (w skali kraju) ponad 36,6 tys. rolników, najwięcej w województwach: lubelskim – ponad 17,5 tys., mazowieckim – ponad 6,7 tys. i świętokrzyskim – ponad 5 tys.; Polska bierze aktywny udział w pracach nad wdroŜeniem wspólnotowego programu „Owoce w szkole”, którego celem jest upowszechnienie zdrowych nawyków Ŝywieniowych wśród dzieci poprzez promowanie spoŜycia owoców i warzyw. Istotnymi argumentami przemawiającymi za potrzebą wdroŜenia tego systemu, z punktu widzenia Polski są: − wzrastający udział osób z nadwagą i otyłych wśród młodzieŜy w wieku szkolnym; − wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne spowodowany nieodpowiednią dietą wynikającą m.in. z braku ukształtowania w młodym wieku zdrowych nawyków Ŝywieniowych; − spadek konsumpcji owoców i warzyw w Polsce, pozostającej i tak na bardzo niskim poziomie w porównaniu do średniej wspólnotowej; − duŜa podaŜ produkowanych w Polsce owoców i warzyw. Aktualnie na forum Rady (WE) trwają prace nad ramami prawnymi dla tego programu. Dyskutowany obecnie projekt rozporządzenia Rady (WE) przewiduje budŜet 90 mln € rocznie na zakup owoców i warzyw, które byłyby bezpłatnie dystrybuowane w placówkach oświatowych wśród dzieci w grupie wiekowej 6-10 lat. Taka wielkość budŜetu oznacza, Ŝe udział Polski w środkach przewidzianych na realizację tego programu będzie kształtował się na poziomie 9,5 mln € rocznie. Polska w ramach dyskusji na forum Rady (WE) nad ww. projektem wnioskuje m.in. o elastyczne zarządzanie budŜetem systemu. NaleŜy podkreślić, Ŝe priorytetowym celem działań resortu jest osiągnięcie wysokiego poziomu zorganizowania producentów owoców i warzyw. W tym celu resort koncentruje swoje działania na implementacji przepisów wspólnotowych regulujących zagadnienia związane w grupami producentów oraz organizacjami producentów owoców i warzyw. W skutek działań resortu regulacje w tym zakresie, zarówno te na poziomie wspólnotowym jak i krajowym, stają się coraz bardziej atrakcyjne, jeśli chodzi o wsparcie oraz bardziej elastyczne i łatwe w stosowaniu przez beneficjentów. W okresie od 1 maja 2004 r. do końca września br. w Polsce powstały 93 grupy producentów i 6 organizacji producentów owoców i warzyw, w których zrzeszonych jest łącznie 4 253 rolników. Podmioty te, do tej pory pozyskały łącznie ok. 90 mln PLN wsparcia.

22

Rynek cukru Rynek cukru w Polsce podzielony jest między 5 producentów. Ich udział w rynku w roku gospodarczym 2008/2009 przedstawia się następująco: Krajowa Spółka Cukrowa S.A. – 39,1%, Südzucker Polska S.A. – 25,03 %, Pfeifer & Langen Polska S.A. – 15,66 %, BSO Polska S.A. – 10,78 % i Nordzucker Polska S.A. – 9,43%. Jest jeden producent izoglukozy – firma Cargill Polska Sp. z o.o. Wyszczególnienie

Sezon 2007/2008 (dane GUS)

Sezon 2008/2009 (szacunkowe dane Związku Producentów Cukru w Polsce i Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego)

Powierzchnia uprawy buraków cukrowych

247 tys. ha

170 tys. ha (dane KZPBC)

Zawartość cukru w burakach

17,10%

17% (dane KZPBC)

Skup buraków cukrowych

12,7 mln ton

9,9 mln ton (dane ZPC)

Liczba plantatorów buraków 60,7 tys. cukrowych

40 tys.

W roku gospodarczym 2007/2008 wyprodukowano w Polsce 1 934 tys. ton cukru (wg danych GUS). Szacuje się, Ŝe produkcja cukru w roku gospodarczym 2008/2009 osiągnie poziom 1 410 tys. ton (dane Związku Producentów Cukru w Polsce). Kwota produkcji cukru dla Polski w roku gospodarczym 2007/2008 wynosiła 1 772 477 ton, natomiast w 2008/2009 wynosi 1405 608,1 ton. Zmniejszenie kwoty produkcyjnej cukru w sezonie 2008/2009 nastąpiło w wyniku skorzystania przez producentów cukru z moŜliwości rezygnacji z części kwot w zamian za otrzymanie pomocy restrukturyzacyjnej. W Polsce zrzeczono się 20,7% kwoty krajowej (tj. 366 868 ton), natomiast w całej UE 27,3%. Wnioski o pomoc restrukturyzacyjną złoŜyli wszyscy producenci cukru w Polsce. Pomoc restrukturyzacyjna, która zostanie przekazana producentom, plantatorom i usługodawcom wyniesie ponad 322 mln euro, w tym ok. 200 mln euro otrzymają producenci cukru (m.in. na realizację planu społecznego, planu środowiskowego oraz rekompensatę za straty wynikające ze zmniejszenia produkcji cukru kwotowego), a ok. 106 mln euro otrzymają plantatorzy buraka cukrowego. Plantatorzy, którzy w wyniku reformy nie będą uprawiali buraków cukrowych na cele spoŜywcze w roku gospodarczym 2008/2009 otrzymują jednorazowo od 2,75 euro za tonę buraków przy braku demontaŜu cukrowni do 7,87 euro za tonę buraków przy całkowitym demontaŜu cukrowni oraz dodatkową płatność w wysokości około 33 euro od tony buraków cukrowych, które nie będą uprawiane w wyniku zrzeczenia się kwoty cukru przez producenta. Natomiast rolnicy uprawiający buraki cukrowe w 2007 r. otrzymują jednolitą płatność obszarową, która ustalona została w wysokości 301,54 zł na ha oraz oddzielną płatność cukrową wynoszącą 37,15 zł za tonę buraków cukrowych.

23

Rynek tytoniu Od 2007 r. wdroŜony został nowy system płatności uzupełniających dla producentów surowca tytoniowego. W okresie 2007-2009 r. płatności uzupełniające dla plantatorów tytoniu podzielone są na część związaną i niezwiązaną z produkcją. Zgodnie z decyzjami KE zatwierdzającymi w kaŜdym roku krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie w Polsce - na płatności uzupełniające w 2007 r. przeznaczono 71,3 mln euro, w 2008 r. - 81,3 mln euro.

Rynek wina W dniu 29 kwietnia 2008 r. Rada Ministrów ds. Rolnictwa i Rybołówstwa przyjęła projekt rozporządzenia wdraŜającego reformę wspólnej organizacji rynku wina. W ramach działań zrealizowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w czasie prac prowadzonych przez UE nad przygotowaniem powyŜszego rozporządzenia uzyskano: −

całkowite zniesienie limitu w zakresie sadzenia winorośli i produkcji wina na terytorium Polski. Jest to istotna zmiana gdyŜ na podstawie poprzednich przepisów UE w Polsce nie moŜna było wyprodukować z upraw krajowych więcej niŜ 25 tys. hl wina rocznie w pięciu kolejnych latach gospodarczych. Po przekroczeniu tego limitu Polskę obowiązywał całkowity zakaz dalszego sadzenia winorośli przeznaczonej do wyrobu wina,

−

zwolnienie z obowiązku klasyfikacji odmian winorośli dopuszczonych do wyrobu wina. Ta zmiana prawa UE umoŜliwi wykorzystanie do uprawy i wyrobu wina odmian winorośli przeznaczonych do tego celu w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej,

−

utrzymanie moŜliwości stosowania zabiegu wzbogacania produkowanego wina poprzez zastosowanie sacharozy. Stosowanie takiego zabiegu jest konieczne w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków pogodowych uniemoŜliwiających uzyskanie winogron o jakości odpowiedniej do wyrobu wina. Projekt reformy rynku wina przygotowany przez Komisję zakładał wprowadzenie zakazu stosowania tego zabiegu,

−

utrzymanie prawa do stosowania nazwy handlowej „wino owocowe”. Projekt reformy rynku wina przygotowany przez Komisję zakładał wprowadzenie zakazu stosowania nazwy „wino” dla produktów innych niŜ otrzymane z winogron.

PowyŜsze korzystne dla polskich producentów zmiany prawa UE są implementowane w rządowym projekcie nowelizacji ustawy z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina. W dniu 9 września br. projekt tej ustawy został przyjęty przez KERM, w najbliŜszym czasie zostanie skierowany pod obrady Rady Ministrów.

24

Rynek biopaliw Analiza raportów i sprawozdań jednoznacznie wskazuje, Ŝe wzrost udziału biokomponentów na rynku paliw ciekłych nie wywołuje wzrostu ich produkcji przez krajowych wytwórców. Krajowa produkcja alkoholu etylowego w tym bioetanolu utrzymuje się na poziomie roku 2004 oraz 2007 i znacząco obniŜyła się w porównaniu do korzystnych lat 2005 – 2006. W tych latach obowiązywała ustawa z 2004 r. W roku 2006 po zmianie ustawy produkcja biokomponentów została zahamowana. Realizacja istotnej części Narodowego Celu Wskaźnikowego następuje poprzez wewnątrz wspólnotowy przywóz znaczących ilości biokomponentów. Występowanie niekorzystnych zjawisk na tym rynku wskazuje na potrzebę wprowadzenia zmian przepisów, poniewaŜ obowiązkowy udział biokomponentów na rynku paliw ciekłych oraz stosowane mechanizmy wsparcia biopaliw nie przekładają się na wzrost zapotrzebowania na biokomponenty pochodzące z produkcji krajowej. Wprowadzenie zmian w przepisach prawa regulujących nie tylko ten rynek nie naleŜy do prostych zadań jak to jest sugerowane w wielu wystąpieniach. Informuję, Ŝe do dzisiejszego dnia nie zostały notyfikowane przepisy, ustawy z dnia 11 maja 2007 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz mianie niektórych innych ustaw, które zwiększają skalę obniŜek stawek podatku akcyzowego dla paliw i biopaliw ciekłych z dodatkiem biokomponentów oraz znoszą opłatę paliwową dla biokomponentów stanowiących samoistne paliwa. Kolejna trzecia juŜ tura zapytań w tej sprawie przesłanych 30 września br. przez Komisję Europejską między innymi wskazuje, iŜ uznaje ona ograniczenia zawarte w notyfikowanej ustawie – stanowiące, iŜ biokomponenty podlegające zwolnieniom podatkowym muszą co najmniej w 75 % być wytwarzane z surowców rolniczych pozyskanych z gospodarstwa rolnego połoŜonego na obszarze co najmniej jednego z państw członkowskich UE za de facto ograniczenie udzielania pomocy do biokomponentów produkowanych z polskich surowców rolniczych. Przedmiotowa ustawa uchwalona przez Wysoką Izbę 11 maja 2007 roku do notyfikacji została przekazana dopiero 31 stycznia 2008 r. W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 przewidziano moŜliwość wsparcia finansowego gorzelni rolniczych. W ramach działania nr 123 „Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej”, zawartego w przedmiotowym Programie, przewiduje się moŜliwość udzielenia wsparcia dla osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, która wykonuje działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych. W ramach tego zadania mogą być wspierane inwestycje w zakresie przetwórstwa produktów rolnych na artykuły spoŜywcze lub niespoŜywcze, w tym produkty rolne wykorzystywane na cele energetyczne; W zakresie zmian prawodawstwa Wspólnotowego dotyczącego ustalenia zasad wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwrócił się do Pani Komisarz Mariann Fischer Boel z wnioskiem, aby utrzymać środki przeznaczone na dopłaty do upraw energetycznych, po wprowadzeniu

25

modyfikacji aktualnie obowiązujących przepisów. Kolejnym działaniem niezaleŜnie od prowadzonych rozmów jest wystąpienie z konkretną propozycją modyfikacji tych przepisów do wszystkich ministrów rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.

17. Eksport artykułów rolno-spoŜywczych Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmuje intensywne działania mające na celu zwiększenie eksportu artykułów rolno-spoŜywczych na rynki wschodnie. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iŜ po dwóch latach embarga na eksport artykułów rolno-spoŜywczych do Rosji, w wyniku porozumienia zawartego w grudniu 2007 r., odblokowano moŜliwość eksportu mięsa i jego przetworów do tego kraju, a od stycznia 2008 r., odblokowano równieŜ moŜliwość eksportu niektórych produktów roślinnych. Odnośnie danych o eksporcie mięsa i produktów mięsnych do FR od stycznia 2008 r., na dzień 30 września 2008 r. odnotowano łącznie 694 wysyłki, w tym: − dla mięsa wieprzowego - 6 851 716,78 kg; − dla mięsa wołowego - 5 692 495,24 kg; − dla mięsa drobiowego - 1 159 191,00 kg. Na koniec września 2008 r. 56 zakładów posiadało juŜ uprawnienia na eksport artykułów rolno-spoŜywczych do Rosji. Jeśli chodzi o rynek ukraiński, stan ilości zakładów zatwierdzonym na tym rynku pod koniec września 2008 wynosił 90 zakładów, w tym 65 zakładów zatwierdzonych do eksportu mięsa wieprzowego, 20 zakładów zatwierdzonych do eksportu mięsa drobiowego, zaś 5 zakładów zatwierdzonych do eksportu jelit wieprzowych. NaleŜy tu zwrócić uwagę na szczególnie duŜy wzrost liczby zatwierdzonych zakładów w okresie maj – wrzesień 2008 r. Ponadto, w 2008 r. eksport polskich produktów został dopuszczony do takich krajów jak: Tunezja, Mołdowa, Maroko, Izrael, Gruzja, Chiny, Białoruś, Aruba, Ukraina i USA. Obecnie, eksport wieprzowiny na rynki dalekiego wschodu dotyczy rynków: Japonii (41 zatwierdzonych zakładów), Korei (29 zatwierdzonych zakładów) oraz Hongkongu (71 zatwierdzonych zakładów). Pozostałymi krajami, do których dopuszczony jest ekspert polskiego mięsa wieprzowego są: Andora, AzerbejdŜan, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Kongo, Gujana Francuska, Islandia, Kanada (tylko produkty mięsne), Kazachstan, Lichtenstein, Macedonia, Majotta, Malezja, śołdowa, Mozambik, Norwegia, Nowa Zelandia, Reunion, San Marino, Serbia, Szwajcaria, Wyspy Kanaryjskie. Reasumując, eksportem polskiego mięsa wieprzowego objętych jest 30 państw, w tym 3 państwa dalekiego wschodu.

26

18. Informacja dotycząca promocji produktów rolno – spoŜywczych W celu wzmocnienia wizerunku produktów rolno – spoŜywczych i zaprezentowania ich jako produktów specyficznych i wyróŜniających się wysoką jakością, niezbędne jest prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi politykę wspierania producentów oraz organizacji działających w tym zakresie. Informowanie i promocja o polskich produktach rolno – spoŜywczych moŜe być realizowana przy pomocy następujących instrumentów: a) Mechanizm Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) „Wsparcie działań promocyjnych

i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych” Unia Europejska za pomocą tego mechanizmu współfinansuje działania informacyjne i promocyjne prowadzone na terenie państw Wspólnoty oraz na obszarze niektórych państw trzecich. W Polsce instytucją właściwą i odpowiedzialną za administrowanie tym mechanizmem jest Agencja Rynku Rolnego. Uczestnikiem mechanizmu mogą być organizacje branŜowe zrzeszające producentów oraz organizacje międzybranŜowe zrzeszające producentów, przetwórców i dystrybutorów, które są reprezentatywne dla danej branŜy rolnej. Wykaz produktów mogących stanowić przedmiot działań realizowanych na rynku wewnętrznym i w krajach trzecich jest uaktualniany co dwa lata. W ramach mechanizmu zrealizowano 3 kampanie o całkowitym budŜecie 3,4 mln EUR, natomiast realizowanych jest 6 kampanii o całkowitym budŜecie ponad 19,7 mln EUR. Łącznie wkład Komisji Europejskiej na realizację tych kampanii wynosi ponad 11,5 mln EUR, wkład z budŜetu krajowego ponad 7,8 mln EUR, natomiast wkład organizacji proponujących prawie 3,7 mln EUR; b) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 przygotowane jest działanie: „Działania informacyjne i promocyjne”. Do wparcia będą kwalifikować się producenci wytwarzający produkty zakwalifikowane do systemu Chronionych Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych, Systemu Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, rolnictwa ekologicznego lub integrowanej produkcji (w rozumieniu Ustawy o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94 z późn. zm.). Działania promocyjne i informacyjne mogą być realizowane na całym rynku wspólnotowym przez grupy producentów, które pochodzą z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Pomoc finansowa w ramach tego działania, którego całkowity budŜet wynosi 30 mln EUR, będzie udzielona w formie refundacji 70% kwalifikowanych kosztów, faktycznie poniesionych na realizację działań informacyjnych i promocyjnych. Uruchomienie tego działania jest planowane jesienią 2008 roku.

27

c) Projekt Ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji

niektórych rynków rolnych Projekt Ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych ma na celu ustanowienie Agencji Rynku Rolnego jednostką prowadzącą działania informacyjne i promocyjne dotyczące produktów spoŜywczych. Zgodnie z projektem ARR prowadzi działania informacyjne i promocyjne mające na celu promowanie produktów rolno – spoŜywczych, metod ich produkcji, a takŜe systemów jakości Ŝywności oraz analizuje, przetwarza i udostępnia informacje istotne dla rynku produktów spoŜywczych; d) Program Poznaj Dobrą śywność

Celem Programu Poznaj Dobrą śywność (PDś) jest informowanie o wysokiej jakości produktach Ŝywnościowych. Znak PDś jest przyznawany tylko wyrobom, które spełniają kryteria, opracowane przez Kolegium Naukowe ds. jakości produktów Ŝywnościowych, powołane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Udział w Programie jest dobrowolny. Mogą w nim uczestniczyć przedsiębiorcy Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Obecnie około 1100 produktów, zgłoszonych przez około 100 firm, jest wyróŜnionych znakiem PDś.

19. Rybołówstwo Obecny Rząd zastał przedmiotowy obszar gospodarki w kryzysie. Taka sytuacja wynikła miedzy innymi z licznych zmianami strukturalnych i organizacyjnych w sektorze Rybołówstwa dokonanych za kadencji poprzedniego Rządu (miedzy innymi dokonano przeniesienia Departamentu Rybołówstwa do Ministerstwa Gospodarki Morskiej). Zmianom tym towarzyszyły liczne zmiany kadrowe, mające negatywny wpływ na działanie tego sektora jako całości. Ponadto, we wspomnianym okresie: a) Komisja Europejska (KE) wstrzymała w Polsce połowy dorsza, ponadto prowadzenie

nielegalnych połowów wiązało się z nałoŜeniem wysokimi kar w tym zakresie na Polskę; b) zawieszono negocjacje pomiędzy Rządem RP a KE w sprawie Programu

Operacyjnego dot. rybołówstwa w nowej perspektywie finansowej 2007-2013 – w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego. Na wsparcie sektora przeznaczono 978 mln euro, jednak poprzez zwieszenie wspominanych negocjacji Polsce zagroziła utrata co najmniej części tych środków; c) w ramach funduszu unijnego FIFG wspierającego rybołówstwo na lata 2004-2006,

wykorzystano jedynie 50-60 % dostępnej alokacji środków finansowych; d) nie dokonano istotnych rozstrzygnięć dotyczących rybołówstwa dalekomorskiego

w sprawie dodatkowego potencjału połowowego.

28

Obecny Rząd w ciągu niespełna roku: a) odbudował i wzmocnił Departament Rybołówstwa w strukturze Ministerstwa

Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak równieŜ terenową administrację rybacką; b) wynegocjował z Komisją Europejską i innymi państwami członkowskimi korzystne

warunki wznowienia połowów dorsza dla polskich rybaków (Polsce zagraŜało całkowite zamkniecie połowów dorsza w 2008 roku); c) zakończył negocjacje z Komisją Europejską w sprawie programu operacyjnego

w sektorze rybołówstwa dla nowej perspektywy finansowej na lat 2007-2013, co umoŜliwi szybkie uruchomienie finansowego wsparcia w celu przeprowadzenia zmian strukturalnych w tym sektorze; d) poprzez aktywną działalność na forum międzynarodowym, Rząd doprowadził do

zmiany stanowiska ICES (Międzynarodową Radę Badań Morza) w sprawie wysokości kwoty połowowej dorsza na wschodnim Bałtyku w 2009 roku. Po raz pierwszy raz od 4 lat jest propozycja zwiększenia kwoty połowowej dorsza, co będzie miało korzystne przełoŜenie na funkcjonowanie polskiego rybołówstwa; e) odzyskano potencjał połowowy w rybołówstwie dalekomorskim i historyczne prawa

połowowe na wodach zachodnio-północnej Afryki, co daje Polsce dodatkową kwotę połowową ok. 50 tys. ton; f) dzięki obecnym intensywnym działaniom Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi

do blisko 94 % wzrósł stopień wykorzystania środków finansowych w ramach funduszu unijnego FIFG wspierającego rybołówstwo na lata 2004-2006.

20. Przegląd Wspólnej Polityki Rolnej oraz przyszłość WPR po 2013 Polska aktywnie uczestniczy w trwającym od listopada 2007 r. przeglądzie Wspólnej Polityki Rolnej (Health Check) i rozpoczynającej się dyskusji nad jej kształtem po 2013 r. W zakresie przeglądu WPR do najwaŜniejszych priorytetów Polski o charakterze ogólnym naleŜy: a) zapewnienie równych warunków konkurencji polskiemu rolnictwu na jednolitym

rynku; b) zachowanie wspólnotowego charakteru WPR, szczególnie w zakresie finansowania,

jako warunku utrzymania jednolitego rynku w długiej perspektywie; c) postęp w zakresie uproszczenia Wspólnej Polityki Rolnej.

Część elementów pakietu legislacyjnego przedstawionego w maju przez Komisję Europejską wychodzi na przeciw oczekiwaniom Polski, w szczególności: a) moŜliwość kontynuowania systemu jednolitej płatności obszarowej SAPS do 2013 r.;

29

b) jednakowe podejście dla nowych i starych krajów członkowskich, m.in. w zakresie

moŜliwości stosowania znowelizowanego art. 69 Rozporządzenia (WE) nr 1782/2003; c) stopniowe zwiększanie kwot mlecznych w latach kwotowych od 2009/2010

do 2013/2014; d) próba wyjścia naprzeciw nowym wyzwaniom.

Ocena aktualnego stanu negocjacji i polskie postulaty sformułowane na podstawie Stanowiska Rządu RP Pomimo dotychczasowych prac na forum Rady UE w wielu istotnych kwestiach propozycje zawarte w pakiecie legislacyjnym Health Check są niezadowalające i wymagają istotnych zmian. Nasze najwaŜniejsze postulaty:

Niewielki postęp w zakresie uproszczenia sytemu płatności bezpośrednich W propozycjach tych porzucono pierwotną ideę (prezentowaną przez Komisję jeszcze w listopadzie 2007 r.) powszechnego (obowiązkowego) ujednolicenia stawek płatności w ramach regionów i krajów i dano moŜliwość kontynuowania modelu historycznego statycznego (na gospodarstwo). Tym samym postęp w kierunku ujednolicenia stawek w skali całej Wspólnoty jest niewielki, a róŜnorodność stosowanych rozwiązań w poszczególnych państwach członkowskich nie zmniejsza się w istotnym stopniu - system płatności bezpośrednich pozostaje (i) powiązany z historycznym kryterium podziału środków, (ii) bardzo skomplikowany i (iii) mało przejrzysty. Polska postuluje: - ujednolicenie systemu i poziomu stawek płatności najpierw poprzez wprowadzenie obowiązku pełnej regionalizacji (ujednolicenia) stawek płatności w poszczególnych krajach UE - w ramach obecnego przeglądu WPR, i jak najszybsze rozpoczęcie prac nad wyrównaniem stawek płatności między państwami członkowskimi w całej UE.

Nowe zadania, jak zarządzanie ryzykiem i osłonowe wsparcie sektora mleczarskiego w związku z odejściem od kwotowania (soft-landing) nie będą mogły być skutecznie realizowane w nowych państwach członkowskich poprzez pomniejszenie (do 10%) obecnych kopert finansowych płatności bezpośrednich Art. 68, jest złym rozwiązaniem, bowiem uzaleŜnia moŜliwości budŜetowe państw członkowskich w tym zakresie od wysokości płatności bezpośrednich, de facto wykluczając nowe państwa członkowskie z tych rozwiązań - państwa te juŜ obecnie mają pomniejszone płatności w związku z phasing-in, a ich docelowy poziom nie odpowiada aktualnym celom WPR, bowiem wynika z intensywności produkcji w odległym okresie historycznym. Polska postuluje: - przeznaczenie części zaoszczędzonych środków WPR, (z tytułu ograniczenia wydatków na interwencję na rynkach rolnych) na zwiększenie krajowych kopert finansowych płatności bezpośrednich w nowych państwach członkowskich, o kwoty 30

pokrywające róŜnicę w moŜliwościach finansowania nowych zadań przewidzianych w art. 68, 69 i 70[1] wynikająca z mechanizmu phasing-in. Równocześnie część niewykorzystanego marginesu środków w ramach WPR mogłaby być takŜe przeznaczona na zwiększenia finansowania działań promocyjnych w ramach Rozporządzenia 3/2008.

Niewystarczające uproszczenie i ukierunkowanie wymogów wzajemnej zgodności (crosscompliance) Zakres i sposób wdraŜania tych wymogów nie w pełni uwzględnia uwarunkowania strukturalne i finansowe rolnictwa wielu państw członkowskich i jest szczególnie dotkliwy w państwach o przewadze tradycyjnych gospodarstw rodzinnych, gospodarujących w sposób zrównowaŜony. Polska postuluje: późniejsze wdroŜenie w nowych państwach członkowskich obszaru C (Dobrostan Zwierząt), tj. w roku 2013, zsynchronizowane z dochodzeniem do pełnych płatności i uwzględniające proces restrukturyzacji sektora produkcji zwierzęcej w kraju. Pomimo wielokrotnego przedstawiania argumentów dotyczących terminu wdraŜania obszaru C- Dobrostan Zwierząt przedmiotowe projekty legislacyjne nie przewidują zmian w harmonogramie wdraŜania tych wymogów. Wymogi z obszaru B - Bezpieczeństwo śywności oraz obszaru C - Dobrostan Zwierząt miałyby być wdroŜone do 2011 r. Postulujemy takŜe, aby wymogi dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC) były dostosowane do warunków poszczególnych krajów/regionów i były opcjonalne. Równocześnie jesteśmy przeciwni włączeniu do standardów GAEC nowych wymogów w zakresie zarządzania zasobami wodnymi – takie podejście z pewnością nie słuŜy uproszczeniu systemu wzajemnej zgodności. Decyzja o odejściu od kwot mlecznych jest przedwczesna, a proponowane rozwiązania dostosowawcze są nieskuteczne Polska postuluje: aby decyzję o definitywnym odejściu od kwot odłoŜyć do czasu kiedy będzie większa pewność, co do perspektyw rozwoju sytuacji na rynku mleka. Ewolucja cen w ostatnich miesiącach potwierdza ogromne ryzyko związane z taką decyzją. W przypadku jednak jej podjęcia naleŜy zastosować działania dostosowawcze (softlanding). Niezbędne są moŜliwości podjęcia działań osłonowych dla mniej konkurencyjnych gospodarstw i regionów w całej UE - niestety ich finansowanie w sposób przewidziany w art. 68 wymagałoby w nowych państwach członkowskich redukcji niepełnych przecieŜ płatności bezpośrednich. Konieczne jest równocześnie odpowiednie tempo zwiększenia kwot, pozwalające na rozwój gospodarstw konkurencyjnych – Polska postuluje zwiększenie kwot w tempie 2% rocznie, a nie jak proponuje Komisja o 1%.

Projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników

31

Propozycje Komisji w zakresie działań interwencyjnych na rynku zbóŜ silnie ograniczają skuteczność najwaŜniejszego instrumentu stabilizacji rynków rolnych w UE Polska postuluje: zachowanie obecnego systemu interwencji, przy czym system ten powinien zapewniać jednakowy dostęp do instrumentów wsparcia w całej UE, stanowiąc „siatkę bezpieczeństwa” dla producentów zbóŜ w UE. Jednocześnie Polska sprzeciwia się wprowadzeniu systemu skupu interwencyjnego zboŜa realizowanego w formie przetargów.

Zbyt szybkie oddzielenie wsparcia od produkcji w „małych sektorach rolnych” moŜe spowodować ograniczenie róŜnorodności rolnictwa UE Polska postuluje: utrzymanie do 2013 r. wsparcia powiązanego z produkcją w „małych” i wraŜliwych sektorach, takich jak sektor suszu paszowego, włókna lnianego i konopnego, skrobi ziemniaczanej, tytoniu oraz chmielu. Sektory te mają istotne znaczenie gospodarcze, społeczne i przyrodnicze w wielu regionach UE. Jednocześnie zwracamy uwagę na konieczność przedłuŜenia stosowania płatności w sektorze owoców miękkich w obecnej formie do 2013 r. (obecnie do 2012 r.), a następnie trwałe przeniesienie środków finansowych dedykowanych temu instrumentowi do koperty płatności jednolitej.

Zniesienie płatności z tytułu roślin energetycznych jest sprzeczne z celami Przeglądu w zakresie nowych wyzwań Polska postuluje: aby utrzymać dotychczasowe wsparcie finansowe dla sektora bioenergii takŜe po 2009 r. (do tego roku były by utrzymane dotychczasowe płatności do upraw energetycznych). Dotychczasowe wsparcie naleŜy jednak ukierunkować na uprawy prowadzone na glebach słabych, niekonkurencyjne wobec produkcji Ŝywności z przeznaczeniem dla elektroenergetyki, produkcji biogazu i biopaliw, w tym II-ej generacji. Proponujemy przy tym włączenie środków z uchylonej premii energetycznej do krajowych kopert płatności bezpośrednich.

Wzmocnienie finansowe polityki rozwoju obszarów wiejskich ze środków płatności bezpośrednich poprzez proponowany mechanizm modulacji jest złym rozwiązaniem Zaproponowane w projekcie legislacyjnym „proste” przeniesienie środków między płatnościami a funduszem PROW (2007-2013) w ramach kopert krajowych jest złym rozwiązaniem – uzaleŜnia bowiem ilość środków na wzmocnienie PROW od wysokości kopert płatności w danym kraju (czyli głównie od „historycznych” plonów referencyjnych) i od udziału duŜych i intensywnych gospodarstw w strukturze rolnictwa, a nie od potrzeb i celów jakim ten zabieg miałby słuŜyć (nowe wyzwania). Dodatkowo niespójność ta jest pogłębiona przez wykluczenie nowych państw członkowskich z mechanizmu redystrybucji

32

wygospodarowanych środków pomiędzy wszystkie państwa członkowskie wg. kryteriów kohezji. Polska postuluje: wyłączenie nowych państw członkowskich z mechanizmu modulacji do 2013 r., kiedy płatności w tych państwach osiągną pełen poziom a jej wdraŜanie powinno być stopniowe, zaczynając od 3%. Polska postuluje takŜe włączenie nowych państw członkowskich w mechanizm redystrybucji środków wg. kryteriów kohezji.

Zaproponowane rozwiązania dotyczące nowych wyzwań zostały zaprojektowane w sposób nie uwzględniający sytuacji nowych krajów członkowskich Wg propozycji legislacyjnych, w przypadku nowych krajów członkowskich, środki uzyskane z mechanizmu modulacji, które miałyby zostać przeznaczone na te wyzwania, zasilą budŜet PROW dopiero w 2012 r. Polska postuluje: aby przegląd Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich był nieobowiązkowy, bądź związany ze wskazaniem dodatkowego źródła środków finansowych. Ponadto, Polska postuluje, aby oszczędności powstałe w budŜecie rolnym UE zostały przeznaczone na realizację pilnych potrzeb związanych z rynkiem mleka oraz zarządzaniem kryzysowym. Przygotowane zostało w tej sprawie stanowisko Polski (non-paper), które było prezentowane m.in. na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniach 29-30 września 2008 r.

W debacie nad Wspólną Polityką Rolną po roku 2013 Polska postuluje: a) zachowanie wspólnotowego charakteru WPR, szczególnie w zakresie finansowania,

jako warunku utrzymania jednolitego rynku w długiej perspektywie; utrzymanie wspólnotowego charakteru WPR; b) utrzymanie dotychczasowej skali finansowania WPR z budŜetu UE; c) zapewnienie równych warunków konkurencji polskiemu rolnictwu na jednolitym

rynku; d) jak najszybsze wyrównanie stawek płatności w całej UE;

Dodatkowo, Polska zgłasza propozycję dotyczącą przyszłego systemu płatności bezpośrednich. Głównym załoŜeniem tej propozycji jest wprowadzenie jednolitej stawki płatności bezpośrednich we wszystkich państwach członkowskich i tym samym zapewnienie bardziej korzystnych warunków dla funkcjonowania gospodarstw rodzinnych. Polska opowiada się za systemem, który będzie oderwany od historycznych poziomów referencyjnych, a zróŜnicowanie stawek płatności będzie uzaleŜnione od spełnianych przez rolnika wymogów środowiskowych, bezpieczeństwa Ŝywności i dobrostanu zwierząt, a takŜe kierunku produkcji a takŜe w propozycji uwzględniono komponent socjalny systemu.

33

21. Prace legislacyjne W odniesieniu do zarzutu o braku znaczących projektów nowych ustaw odnoszących się do rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, podniesionego w uzasadnieniu do wniosku Prawa i Sprawiedliwości pragnę poinformować, Ŝe w okresie od dnia 16 listopada 2007 r. do początku października 2008 r. Sejm RP uchwalił 9 ustaw naleŜących do zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Obecnie toczą się takŜe prace legislacyjne nad 17 projektami ustaw, naleŜącymi do zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jednocześnie w ciągu ww. okresu do publikacji skierowano 169 rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a Rada Ministrów przyjęła 22 rozporządzenia Rady Ministrów inicjowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

34