N r 2/05 (1 2 5 ) Rok X V

•

MARZEC

- KWIECIEŃ 2 0 0 5

r

•

ISSN

BIULETYN O Ś R O D K A D O S K O N A L E N I A NA UCZYCIELI

iii

h

15 0 5 - 0 9 0 4

W S Ł U P S K U

m 1

W biuletynie m.in.: • • • • • • •

Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia... Informacje o placówkach oświatowych Innowacje i poszukiwania w nauczaniu i wychowaniu Propozycje doskonalenia nauczycieli Informacje o konkursach i olimpiadach dla uczniów Recenzje, nowości wydawnicze Komunikaty

^ .

4 X,J

CEN S

Ł

U

P

S

K

iNFO«unTOH oiumro Nr 2/05 (125) • Rok X V * MARZEC-KWIECIEŃ 2005 • ISSN 1505-0904

I. PRZEPISY, ZALECENIA, WYJAŚNIENIA

S. 3

• Polecamy... ustawy, rozporządzenia, zarządzenia (s.3-6) • Komunikaty Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu: • Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania. Rządowy pro­ gram (s.6) * Europass -jednolite ramy wspólnotowe dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (s.6-7) * Polskoniemiecki konkurs dla młodzieży (s.7) • Komunikaty Kuratorium Oświaty w Gdańsku: 'Komunikat dotyczący składania wniosków o awans na nauczyciela dyplomowanego (s.7) * Zgłoszenia imprez dla dzieci i młodzieży na rok szkolny 2005/06 (s.7) • Komunikaty CODN: * Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (s.7) * „Powstanie Warszawskie - 63 dni niepodległej Polski" (s.7) * Internetowy Katalog Medioteki Edukacyjnej (s.8) • Komunikat CKE: * Elektronicza książka „Ocenianie wewnątrzszkole..." (s.8) * Badania CKE (s.8) • Komunikaty różne: * III Bałtycki Festiwal Nauki. 19-22 maja 2005r. (s.8) * Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego informuje o projekcie „Słoneczne Szkoły" (s.8) • II. INFORMACJE, OPINIE, PROPOZYCJE

S. 9

• Barbara Ślagowska: Klimat i atmosfera na lekcji języka obcego (s.9-10) • Ryszard Jażewicz: Wychowanie patrio­ tyczne na lekcjach matematyczno-przyrodniczych (s.10-12) • Ewa Żmuda Trzebiatowska: Mój region - moje miej­ sce na ziemi (s. 12-13) • Irena Wiąckiewicz: Baza dydaktyczna w edukacji regionalnej (s.13-15) • Piotr Sudakiewicz: Słowiński Park Narodowy jako teren wycieczek szkolnych (s. 15-17) • Janina Łowiecka: O motywacji (s.17-19) • Piotr Wicher: Szkolny Ośrodek Kariery jako element wewnątrzszkolnego systemu poradnictwa zawodowego (s. 19-23) • Dominik Batorski: Ku społeczeństwu informacyjnemu. Z Raportu badań (s.24-30) • Małgorzata Jabłońska: Bezpieczny Internet (s.30-31) • Joanna Kochanowska: Wpływ telewizji i gier komputerowych na zachowania dzieci (ś. 31-33) • Elżbieta Wojciechowska: Świat kultury i sztuki w edukacji (s.33) • Renata Stańczyk: Małe formy teatral­ ne w świetlicy szkolnej (s.34-35)» Małgorzata Adamczuk: Teatr edukacyjny w pracy z dzieckiem z niepełnosprawno­ ścią intelektualną (s.35-37) • Kamila Kreja-Brunke: Upośledzenie umysłowe i jego przyczyny (s.37-38) • Irena Łunecka: Pokonywanie trudności w nauce czytania i pisania (s.39) • Renata Borowska: Sposób na dysleksję (s.40) • III. DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

S. 4 1

• Ewa Misiewicz: Odbyło się w ODN (s.41) • ODN w Słupsku współorganizował.,, (s.41) • Dorota Iwanowicz, Marek Wróblewski: E-edukacja w informacji pedagogicznej. Forum doskonalenia (s.42) • Halina Krupa: Droga twórczego rozwoju (s.42) » Irena Czyż: Kondycja zdrowotna dzieci i młodzieży (s.43) • QNT systemy informatyczne (s.44) • Michał Wolniak: VULCAN zarządzanie oświatą (s.45-46) • Laboratorium Edukacji Multimedialnej w Centralnym Ośrodku Doskonalenia Nuczycieli (s.46) • I V . OLIMPIADY, KONKURSY

s. 4 7

• Katarzyna Pozorska: Szkoła z klasą (ś.47-49) • Lucyna Szczepańska: Poczet Królów i Książąt Polskich. IV Międzyszkolny konkurs historyczny dla uczniów szkół podstawowych (s.49-50) • Monika Stępnik: Konkurs fotograficzny (s.50-51) • Alicja Myszka: Uroczystość pasowania na przedszkolaka (s. 51-52) • Katarzyna Pozorska: Spotkanie pokoleń (s.52) • Wojciech Książek: Konkursy NSZZ „Solidarność" (s.53) • Inne konkursy (s.53) • V . KSIĄŻKI I CZASOPISMA

S. 5 4

• Jan Tyborczyk: Pedagog i edukator. Sylwetki skutecznych nauczycieli (s.54-56) • Agata Szklarkowska: XII Słup­ ska Wiosna Literacka 2005 (s.56) • Elżbieta Pliszka: Biblioteka ODN poleca (s.57) • Jolanta Korzeniewska: To warto przeczytać. Nowości ze zbiorów PBW (s.58-59) • Polecamy wydawnictwa: * Książek W.: Rzecz o reformie edukacji czyli... a to Polska właśnie. Żarnowiec-Gdańsk: 2005. ISBN 83-909299-9-6 * Warsztaty ekologiczne dla nauczycieli „Lokalna ochrona przyrody". Materiały. Red. M.Ziółkowski. Liga Ochrony Przyrody Zarząd Okręgu w Słupsku 2004 (s.59)» Uwaga Absolwenci: * Liceum Pedagogicznego w Słupsku (s.13) * Liceum Ogólnokształcącego w Bytowie (s.15) • Nowy serwis www.konstytucjaue.gov.pl • Wskazówki dla przygotowujących publikacje (s.60) •

/cS.0SJ920

2.04.200S

Pośród niesnasków Pan Bóg uderza W ogromny dzwon. Dla Słowiańskiego oto Papieża Otwarty tron. Ten przed mieczami tak nie uciecze Jako ten Włoch, On śmiało, jak Bóg, pójdzie na miecze, Świat m u to proch! Twarz jego słońcem rozpromieniona Lampą dla sług, Za nim rosnące pójdą plemiona W światło - gdzie Bóg. Na Jego pacierz i rozkazanie Nie tylko lud Jeśli rozkaże to słońce stanie, Bo moc - to cud.

I tu właśnie u stóp tej przedziwnej sykstyńskiej polichromii zbierają się kardynałowie wspólnota odpowiedzialna za dziedzictwo kluczy królestwa. Przychodzi właśnie tu. I Michał Anioł znów ogarnia ich widzeniem. "W Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy"... Kim jest On? Oto dłoń stwarzająca Wszechmogącego Starca skierowana w stronę Adama... Na początku Bóg stworzył... On wszystko widzący...

On się już zbliża - rozdawca nowy Globowych sił; Cofiiie się w żyłach pod jego słowy Krew naszych żył; W sercach się zacznie światłości Bożej Strumienny ruch, Co myśl pomyśli przezeń, to stworzy, Bo moc - to duch.

Sykstyńska polichromia przemawia wówczas Słowem Pana: Tu es Petrus - usłyszał Szymon, syn Jony. "Tobie dam klucze Królestwa". Ludzie, którym troskę o dziedzictwo kluczy powierzono, zbierają się tutaj, pozwalają się ogarnąć sykstyńskiej polichromii, wizji, którą Michał Anioł pozostawił Tak było w sierpniu, a potem w październiku pamiętnego roku dwóch konklawe, i tak będzie znów, g d y zajdzie potrzeba, po mojej śmierci. Trzeba, b y przemawiała do nich wizja Michała Anioła. "Con-clave": wspólna troska o dziedzictwo kluczy, kluczy Królestwa. Oto widzą siebie pomiędzy Początkiem i Kresem, pomiędzy Dniem Stworzenia i Dniem Sądu... Postanowiono człowiekowi raz umrzeć, a potem Sąd! Ostateczna przejrzystość i światło. Przejrzystość dziejów Przejrzystość sumień Potrzeba, aby w czasie konklawe Michał Anioł uświadomił ludziom Nie zapominajcie: Omnia nuda et aperta sunt ante oculos Eius* Ty, który wszystko przenikasz - wskaż! On wskaże...

A trzebaż mocy, byśmy ten Pański Dźwignęli świat: Więc oto idzie Papież Słowiański Ludowy brat; Oto już leje balsamy świata Do naszych łon, Hufiec aniołów kwiatem umiata Dla niego tron. On rozda miłość, jak dziś mocarze Rozdają broń, Sakramentalną moc on pokaże, Świat wziąwszy w dłoń. Wszelką z ran świata wyrzuci zgniłość, Robactwo, gad, Zdrowie przyniesie, rozpali miłość I zbawi świat; Wnętrza kościołów on powymiata, Oczyści sień, Boga pokaże w twórczości świata, Jasno jak dzień. Juliusz Słowacki, Pośród niesnasków Pan Bóg uderza...

Jan Paweł II, Tryptyk rzymski *(łac.) Wszystko odkryte i odsłonięte jeśt przed Jego oczami

PRZEPISY, ZALECENIA, WYJAŚNIENIA

Polecamy... Ustawy • Z dnia 21 stycznia 2005 r. zmieniająca ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz za­ trudnieniu osób niepełnosprawnych i ustawę 0 zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej 1 społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno­ sprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 44, poz. 422).

Rozporządzenia • Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2005 r. w spra­ wie szczegółowych warunków i sposobu użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nie­ letnich umieszczonych w zakładach popraw­ czych, schroniskach dla nieletnich, młodzie­ żowych ośrodkach wychowawczych i młodzie­ żowych ośrodkach socjoterapii (Dz. U. Nr 25, poz. 203). • Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2005 r. zmie­ niające rozporządzenie w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2005 (Dz. U. Nr 36, poz. 316). • Rady Ministrów z dnia 21 marca 2005 r. zmie­ niające rozporządzenie w sprawie przygotowa­ n i a z a w o d o w e g o młodocianych i i c h wynagradzania (Dz. U. Nr 53, poz. 472). § 2 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić: 1) pracodawca, 2) osoba prowadząca zakład pra­ cy w imieniu pracodawcy, 3) osoba zatrudnio­ na u pracodawcypod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów prak­ tycznej nauki zawodu." Zmienione zostały także zapisy w paragrafach: 3a, 6 ust. 2 i 3,8 pkt 1,10 ust. 2,11 ust 2-4 i 6,15 ust. 3.

HmMMMTM

OtlMRTOM

• Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 stycznia 2005 r. w sprawie podstaw progra­ mowych kształcenia w zawodach; asystentka stomatologiczna, dietetyk, higienistka stoma­ tologiczna, opiekunka dziecięca, ortoptystka, protetyk słuchu, ratownik medyczny, technik dentystyczny, technik elektroniki medycznej, technik elektrokardiołog, technik farmaceu­ tyczny, technik masażysta, technik ortopeda i tarapeuta zajęciowy (Dz. U. Nr 26, poz. 217). + Załączniki: 1-14. • Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 lutego 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nad­ zoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie ba­ dań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. Nr 41, poz. 366). • Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 lutego 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szko­ łach publicznych (Dz. U. Nr 30, poz. 252). • Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu Zajęć SportowoRekreacyjnych dla Uczniów (Dz. U. Nr 28, poz. 236). § 3.1. Dofinansowanie może być przyznane do wysokości: 1) 80% planowanych kosztów re­ alizacji zająć w przypadku zająć prowadzonych przez stowarzyszenie kulturyfizycznej oraz inną organizacją pozarządową; 2) 50% planowa­ nych kosztów realizacji zająć w przypadku za­ jąć organizowanych przez jednostką samorządu terytorialnego. 2. Przy rozpatrywaniu wnio­ sków o dofinansowanie zająć bierze się pod uwagą możliwość powszechnego udziału dzieci i młodzieży w zajęciach, w szczególności możli­ wość powszechnego udziału dzieci i młodzieży zamieszkałych na terenach najuboższych oraz wartość wychowawczą zajęć. § 4 Minister rozpatruje wnioski o dofinanso­ wanie zajęć do dnia 15 grudnia roku poprze­ dzającego rok realizacji zajęć. § 5. Przekazywanie środków Funduszu odby­

PRZEPISY • ZALECENIA • WYJAŚNIENIA

2/2005

wa się na podstawie pisemnej umowy o dofi­ nansowanie zająć zawartej pomiędzy ministrem a podmiotem, któremu przyznano dofinansowa­ nie.

•

•

•

•

•

•

tutpublicznego specjalnego ośrodka wychowaw­ czego; nr 7-Ramowy statut publicznego ośrod­ ka rewalidacyjkno-wychowawczego; nr 8 Ramowy statut publicznej bursy; nr 9 -Ramowy statut publicznego domu wczasów dziecięcych. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie dofinansowania • Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia zadań ze środków Funduszu Rozwoju Kultury 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegó­ Fizycznej (Dz. U. Nr 28, poz. 237). łowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych pla­ Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia cówkach oraz wysokości i zasad odpłatności 11 lutego 2005 r. w sprawie szczegółowych wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci zasad gospodarki finansowej Funduszu Roz­ w tych placówkach (Dz. U. Nr 52, poz. 467). w o j u Kultury Fizycznej (Dz. U. N r 28, poz. Rozporządzenie określam, in. (§ 1) szczegółowe 238). zasady działania placówek publicznych: a) pla­ Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia cówek oświatowo-wychowawczych, b) młodzie­ 11 lutego 2005 r. w sprawie szczegółowych żowych ośrodków wychowawczych, młodzieżo­ zasad gospodarki finansowej Funduszu Zajęć wych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrod­ Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów (Dz. U. ków szkolno-wychowawczych i specjalnych Nr 28, poz. 239). ośrodków wychowawczych dla dzieci i młodzie­ Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia ży wymagających stosowania specjalnej orga­ 15 lutego 2005 r. w sprawie stażu adaptacyj­ nizacji nauki, metod pracy i wychowania, c) nego i testu umiejętności w toku postępowa­ ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzie­ nia o uznanie kwalifikacji d o wykonywania ży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głę­ zawodu nauczyciela (Dz. U. Nr 36, poz. 318). bokim, a także dzieciom i młodzieży upośle­ Rozporządzenie wydano na podstawie art. 15 dzonym umysłowo ze1 sprzężonymi niepełnoustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach sprawnościami realizację obowiązku rocznego uznawania nabytych M> państwach członkow­ przygotowania przedszkolnego oraz obowiązku skich Unii Europejskiej kwalifikacji do wyko­ szkolnego i obowiązku nauki, *d) placówek za­ nywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, pewniających opiekę i 'wychówariie uczniom poz. 954, z 2002 r. Nr 71, poz. 655, z 2003 r. Nr w okresie pobierania nauki poza tniejscem sta­ 190, poz. 1864 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959). łego zamieszkania. Rozporządzenie określa (w § 2) także zasady działania następujących rodza­ Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia jów placówek oświatowo wychowawczych: 1) 15 lutego 2005 r. w sprawie stażu adaptacyj­ placówki wychowania poza- szkolnego) pałace nego i testu umiejętności w toku postępowa­ młodzieży, młodzieżowe domy kultury,'.międzysz­ nia o uznanie kwalifikacji d o wykonywania kolne ośrodki sportowe, ośrodki politechniczne, zawodów regulowanych w dziedzinie kultury ogniska pracy pozaszkolnej, ogrody jordanow­ fizycznej i sportu (Dz. U. Nr 33, poz. 294). skie i pozaszkolne placówki specjalistyczne; 2) Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia szkolne schroniska młodzieżowe: caforoczne i se­ 7 marca 2005 r. w sprawie ramowych statu­ zonowe. . tów placówek publicznych (Dz. U. Nr 52, poz. • Ministra Edukacji Narodowej iSportu z dnia 466). + Załączniki: nr 1 - Ramowy statut pu­ 24 marca 2005 n zmieniającć rozporządzenie blicznej placówki wychowania pozaszkolnego; w sprawie szczegółowego zakresu d a n y c h nr 2 - Ramowy statut publicznego szkolnego w bazach danych oświatowych, zakresu danych schroniska młodzieżowego; nr 3 - Ramowy sta­ identyfikujących podmioty prowadzące bazy tut publicznego młodzieżowego ośrodka wycho­ danych oświatowych, terminów przekazywania wawczego; nr 4 - Ramowy statut publicznego danych miedzy bazami dany e h oświatowych młodzieżowego ośrodka socjoterapii; nr 5 oraz wzorów wy dr uk ów zestawień zbiorczych Ramowy statut publicznego specjalnego ośrod­ (Dz. U. N r 53, p o z . 473). Dodano § 17a ka szkolno-wychowawczego; nr 6-Ramowy sta­

li

mamnroR

otuiinrom

2/2005

PRZEPISY • ZALECENIA • WYJAŚNIENIA

w brzmieniu: W roku 2005przekazanie danych, " sokości zarobków na podstawie list płac, za każ­ wprowadzonych do baz danych oświatowych, dą pozycje zestawienia (kwotą wynagrodzenia według stanu na dzień 31 marca, nastąpi w na­ rocznego albo wynagrodzenia za krótszy okres stępujących terminach: 1) z baz danych oświa­ faktycznie przepracowany w ciągu roku) - 4 zł. towych prowadzonych przez podmioty, § 2. Łączna opłatą od jednorazowo złożonego o których mowa w art. 4 ust. 1-4 ustawy (cho­ zamówienia nie może przekroczyć kwoty 200 zł. dzi o ustawę o systemie informacji oświatowej • Ministra Kultury z dnia 15 lutego 2005 r. - J. T.), odpowiednio jednostkom samorządu te­ w sprawie warunków przechowywania doku­ rytorialnego, właściwym ministrom, kuratorom mentacji osobowej i placowej pracodawców oświaty lub ministrowi właściwemu do spraw (Dz. U. N r 32, poz. 284) + Załącznik: Warunki oświaty i wychowania - do dnia 29 kwietnia wilgotności i temperatury, jakie nałeży utrzy­ 2005 r.: 2) z baz danych oświatowych, o któ­ mywać w pomieszczeniach, w których jest prze­ rych mowa w art. 4 ust. 5- 7 ustawy, odpowied­ chowywana dokumentacja wytworzona na nio kuratorowi oświaty albo ministrowi nośniku papierowym. właściwemu do spraw oświaty i wychowania • Ministra Kultury z dnia 6 kwietnia 2005 r. do dnia 19 maja 2005 r.; 3) z baz danych oświa­ w sprawie zasad wydawania oraz wzorów świa­ towych, o których mowa w art. 4 ust. 8 ustawy, dectw, dyplomów państwowych i innych dru­ ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wy­ k ó w szkolnych, sposobu dokonywania ich chowania - do dnia 3 czerwca 2005 r. sprostowań i wy da wa ni a duplikatów, a akże * Ministra Kultury z dnia 31 stycznia 2005 r. zasad legalizacji dokumentów przeznaczonych w sprawie dopuszczeniad o użytku szkolnego d o obrotu prawnego z zagranicą oraz zasad programów nauczania i podręczników dla szkół odpłatności za wykonywanie tych czynności artystycznych (Dz. U. N r 30, poz. 254). (Dz. U. N r 60, poz. 523) -f Załączniki: nr 1• Ministra Kultury z dnia 10 lutego 2005 r. Wykaz wzorów świadectw, dyplomów, zaświad­ w sprawie określenia maksymalnej wysokości czeń i innych druków szkolnych; nr 2 - Wzory opłat za sporządzenie odpisu l u b kopii doku­ świadectw, dyplomów, zaświadczeń i innych mentacji o czasowym okresie przechowywania druków szkolnych (załącznik nr 2 stanowi od­ (Dz. U. N r 28, poz. 240): dzielny załącznik do niniejszego numeru). § 1. Podmioty, o których mowa w art. 5la ust. • Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 24 lutego li 2 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodo2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie • wym zasobie archiwalnym i archiwach, które zasad wynagradzania za pracę i przyznawania prowadzą działalność w dziedzinie przechowy­ innych świadczeń związanych z pracą dla pra­ wania dokumentacji osobowej i płacowej pra­ cowników Ochotniczych Hufców pracy (Dz. U. codawców o czasowym okresie przechowy­ N r 38, poz. 347) + Załączniki 1 i 2: Tabele sta­ wania, pobierają opłaty za sporządzenie odpi­ nowisk i zaszeregowąń. su lub kopii przechowywanej dokumentacji • Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego w wysokości nie wyższej niż: 1) za sporządzenie 2005 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wykopii świadectwa pracy -17 zł; 2) za sporzą­ chowawczych (Dz. U. N r 37, poz. 331) dzenie kopii, z zastrzeżeniem pkt 3, innego niż • Ministra Polityki Społecznej z d n i a 8 marca świadectwo pracy dokumentu z zakresu stosun­ 2005 r. w sprawie w z o r u oferty podmiotu ku pracy, w tym dokumentu potwierdzającego uprawnionego (Dz. U. N r 44, poz.427) + Za­ wysokość wynagrodzenia - 4 zł; 3) za sporzą­ łącznik: Oferta podmiotu uprawnionego. dzenie kopii każdej karty kartoteki zarobkowej • Ministra Polityki Społecznej z dnia 8 marca bądź zasiłkowej albo strony listy płac - 4 zł; 5j 2005 r. w sprawie określenia w z o r u sprawoz­ za sporządzenie odpisu innego niż świadectwo dania z realizacji zadania z zakresu pomocy pracy dokumentu z zakresu stosunku pracy, społecznej (Dz. U. N r 44, poz. 428) + Załącz­ w tym dokumentu potwierdzającego wysokość nik: Sprawozdanie z realizacji zadania z zakre­ wynagrodzenia, za każdą rozpoczęta stronę su pomocy społecznej. 8 zł; 6) za sporządzenie odpisu skróconego wy­

woitmrofi

oivniHOM

PRZEPISY - ZALECENIA * WYJAŚNIENIA

Zarządzenia

• Nr 18 Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lute­ go 2005 r. w sprawie nadania statutu Minister­ stwu Edukacji Narodowej i Sportu (M. P. N r 10, poz. 202) + Załącznik: Statut Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu.

2/2005

Komunikaty rf> MENiS informuje

> Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania. Rządowy program • Nr 30 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 marca Program ma na celu zapewnienie wszystkim uczniom do­ 2005 r. w sprawie utworzenia Międzyresorto­ stępności do tej opieki i poprawęjej jakości; jest zbieżny z ce­ wego Zespołu d o Spraw Dostępu Szeroko- pa­ lami operacyjnymi Narodowego Programu Zdrowia na lata smowego d o Internetu (M. P. N r 16, poz. 269). 1996-2005. Adresatami programu są uczniowie szkół podsta­ wowych, gimnazjalnych, ponadgimnazj alnych (ponadpodsta­ • Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 wowych), publicznych i niepublicznych, szkół artystycznych lutego 2005 r. w sprawie nadania statutu Cen­ realizujących kształcenie ogólne oraz dzieci w wieku 6 lat tralnej K o m i s j i Egzaminacyjnej (M. P. N r 14, uczęszczające do oddziałów przedszkolnych w szkołach i od­ poz. 249) + Załącznik: Statut Centralnej Komisji działów dla dzieci 6 - letnich w przedszkolach, którym należy, Egzaminacyjnej. przed rozpoczęciem nauki w szkole, wykonać obowiązujące w tej grupie wieku badania profilaktyczne (testy przesiewowe oraz profilaktyczne badania lekarskie). Obwieszczenia Na program składają się: 1) profilaktyczna opieka zdro­ • Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wotna sprawowana przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną z dnia 15 marca 2005 r. w sprawie ogłoszenia w szkole; 2) profilaktyczna opieka zdrowotna sprawowana jednolitego tekstu ustawy o lasach (Dz. U. N r przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej; 3) profilaktycz­ 45, poz. 435) + Załącznik: ustawa z dnia 28 na opieka stomatologiczna; 4) nadzór merytoryczny nad jako­ września 1991 r. o lasach. ścią opieki pielęgniarskiej, lekarskiej i stomatologicznej;5) doskonalenie zawodowe pielęgniarek i higienistek szkolnych • Marszalka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej;6) monitorowa­ z dnia 7 lutego 2005 r. w sprawie ogłoszenia nie stanu zdrowia uczniów i realizacji profilaktycznej opieki jednolitego tekstu ustawy o warunkach zdro­ zdrowotnej nad przedmiotową populacją;7) realizacja wybra­ wotnych żyw ności i żywienia (Dz. U. Nr 31, poz. nych programów zdrowotnych państwa, których adresatem 264) -t- Załącznik: ustawa z dnia 11 maja 200Ir. są dzieci i młodzież. Zaplanowanie i wdrożenie wszystkich ele­ 0 warunkach zdrowotnych żywności i żywienia. mentów programu jest niezbędne do zapewnienia odpowied­ niej jakości opieki zdrowotnej. • Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szczegółowe informacje: www.men.waw.pl/oswiata/istotz dnia 7 lutego 2005 r. w sprawie ogłoszenia ,ne/rzadowy_program .php jednolitego tekstu ustawy o ochronie p r a w lokatorów, m i e s z k a n i o w y m zasobie g m i n y > Europass - jednolite ramy wspólnotowe dla 1 o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. N r 31, przejrzystości kwalifikacji i kompetencji poz.266) + Załącznik: Ustawa z dnia 21 czerw­ Dokument Europass został przyjęty decyzją Parlamentu ca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszka­ Europejskiego i Rady w 15 grudnia 2004 r. i ogłoszony w Dzien­ niku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 31 grudnia 2004 r. niowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu W dniu 23 lipca 2004 r. Minister Edukacji Narodowej i Sportu cywilnego. podpisał rozporządzenie w sprawie rodzajów dyplomów i ty­ • Marszałka S e j m u Rzeczypospolitej Polskiej tułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych z dnia 9 lutego 2005 r. w sprawie ogłoszenia przez uczelnie. jednolitego tekstu ustawy o świadczeniach pie­ Uczelnie, poczynając od 1 stycznia 2005 r.7 będą wyda­ wały absolwentom wszystkich rodzajów i kierunków studiów niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie nowy dyplom ukończenia studiów, składający się z dwóch choroby i macierzyństwa (Dz. U. N r 31, poz. części: 1) części A, 2) części B - suplementu, której wzór zo­ 267) + Załącznik: Ustawa z dnia 25 czerwca stał określony w załączniku nr 5 do rozporządzenia; wzór su­ 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpie­ plementu oparty jest na modelu opracowanym przez Komisję czenia społecznego... Europejską, Radę Europy oraz UNESCO/CEPES; wiele krajów Unii wydaje swoim absolwentom suplement do dyplomu, zbli­ • Ministra Polityki Społecznej z dnia 11 marca żony do proponowanego wzoru; suplement ma zastąpić wy­ 2005 r. w sprawie wysokości kwot jednorazo­ dawane przez uczelnie wypisy z indeksu i dostarczać pełnych w y c h odszkodowań z tytułu w y p a d k u przy pra­ informacji o odbytych studiach, niezbędnych zarówno do cy l u b choroby z a w o d o w e j (M. P. Nr 16, poz. celów dalszego kształceniajak i dla potencjalnego pracodaw­ 275). cy; posługiwanie się przez absolwentów polskich szkół wy­ J.T. ższych suplementem do dyplomu zapewni praktyczne

W

WORMTOR

OflNIMOm

2/2005

!

stosowanie idei integracji, gdyż pozwoli na prezentację zav równo samego absolwenta, jego osiągnięć i kwalifikacji, uczel­ ni,jak też polskiego systemu oświaty i szkolnictwa wyższego. Ze strony www.men.waw.pl/oswiata/isioine/europass.php

PRZEPISY - ZALECENIA - WYJAŚNIENIA

Zgłoszenia imprez dla dzieci i młodzieży na rok szkolny 2005/06 Kuratorium Oświaty w Gdańsku informuje, że wzorem lat ubiegłych zamierza wydać Wojewódzki Kalendarz Imprez diet dzieci i młodzieży na rok szkolny 2005/2006. Propozycje > Polsko-niemiecki konkurs dla młodzieży imprez o zasięgu ogólnopolskim (międzynarodowym) przeka­ Departament Współpracy Międzynarodowej informuje, żemy do zamieszczenia w Ogólnopolskim Informatorze o Im­ że Fundacja im. Roberta Boscha przekazała informacje o moż­ prezach opracowywanym co roku przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu. liwości ubiegania się o środki na dofinansowanie wspólnych W kalendarzu i informatorze zostaną zamieszczone im­ polsko-niemieckich projektów edukacyjnych w konkursie re­ alizowanym w ramach programu pt.: „Młode drogi w Europie - prezy, wartościowe pod względem dydaktyczno-wychowawwspólne projekty uczniów i grup młodzieżowych z Niemiec czym, za które pełną odpówiedzialność merytoryczną, i Europy Wschodniej oraz Środkowej 2005/2006". Celem pro­ finansową i organizacyjną ponosi organizator. Umieszczenie imprezy w kalendarzu, czy informatorze nie oznacza w żadnym gramu jest szerokie wspieranie młodego pokolenia w działa­ niach na rzecz tworzenia wspólnej i partnerskiej Europy. przypadku, że Kuratorium Oświaty, czy Ministerstwo Eduka­ Program realizowany jest na zlecenie Fundacji im. R. Boscha, cji Narodowej i Sportu przyjmuje na siebie zobowiązania fi­ przez Stowarzyszenie MitOst e.V. (Stowarzyszenie ds. Języko­ nansowe w zakresie organizacji imprez. Zgłoszenia imprez należy przesyłać w nieprzekraczalnym wej i Kulturalnej Wymiany z Krajami Środkowej, Wschodniej terminie do dnia 31.05.2005 r. na adres: Kuratorium Oświaty, i Południowo-Wschodniej Europy). O środki finansowe w ramach konkursu ubiegać się mogą Wydział Opieki, Profilaktyki Społecznej i Kształcenia Specjal­ zespoły projektodawców w wieku od 13 do 21 lat, które przed­ nego (skrót: WOPSiKS), ul. Wały Jagiellońskie 24, 80-853 Gdańsk z dopiskiem: „kalendarz imprez". stawią wspólny polsko-niemiecki (lub wielonarodowy) plan Warunki jakie musi spełniać impreza, aby została zamiesz­ , projektu zawierający: cel, zadanie oraz sposób realizacji i kal­ kulację kosztów projektu. Plan projektu powinien dotrzeć do czona w kalendarzu oraz wzór zgłoszenia (każda impreza na Organizatorów w nieprzekraczalnym terminie do dnia 15 maja oddzielnym druku) na stronie www KO w Gdańsku. 2005 r. Projekty, które uzyskają dofinansowanie powinny zostać zrealizowane w okresie: od 1 grudnia 2005 r. do 30 listo­ Ze strony www.kuratoriunugda.pl pada 2006 r. Organizatorzy zakładają również ogłoszenie dru­ giej, jesiennej edycji przyjmowania zgłoszeń planów > Komunikaty CODN w Warszawie projektów: przewidywanyjest termin do dnia 15 grudnia 2005r. ó Szczegółowe informacje: www.jiingewege.de > Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży Ze strony www.nien. waw.pl Od 23 do 31 lipca 2Ó05 r. odbędzie się w Olsztynie, stoli­ cy Warmii, II Akademia Letnia Polsko-Niemieckiej Współpra­ cy Młodzieży (PNWM). Temat: Rola migracji w stosunkach f> i KO w Gdańsku informuje polsko-niemieckich od średniowiecza do współczesności. Celem Akademii jest włączenie problematyki migracji (historii > Komunikat dotyczący składania wniosków w ogóle) jako stałego elementu do polsko-niemieckiej wymia­ o awans na nauczyciela dyplomowanego ny młodzieży oraz przygotowanie aktywnych trenerów, któ­ Pomorski Kurator Oświaty Jerzy Ochotny w piśmie z dnia rzy potrafiliby,włączyć tę problematykę w praktykę wymiany dnia 11 kwietnia 2005 r. skierowanym do dyrektorów, nauczy­ młodzieży. Więcej informacji: www.codn.edu.pl/struktura/pecieli szkół i placówek oświatowych województwa pomorskie­ oie/doc/Akademia_letnia_pl.pdf go poinformował, iż wszyscy ubiegający się o stopień nauczyciela dyplomowanego składają wnioski o wszczęcie po­ > „Powstanie Warszawskie stępowania kwalifikacyjnego wraz z dokumentacją do dnia - 63 dni niepodległej Polski" 30 czerwca 2005 r. odpowiednio: • W Delegaturze Kuratorium CODN oraz Muzeum Powstania Warszawskiego zapra­ Oświaty w Starogardzie Gdańskim ze szkół i placówek dla szają nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych których organem prowadzącym są gminy z powiatu: chojnic­ do wzięcia udziału w konkursie, którego celem jest propago­ kiego, człuchowskiego, tczewskiego, malborskiego, sztumskie­ wanie najnowszej wiedzy o Powstaniu Warszawskim jako go, kwidzyńskiego starogardzkiego oraz wymienione wydarzeniu ważnym dla tożsamości narodowej Polaków. Ho­ starostwa powiatowe. • W Delegaturze Kuratorium Oświaty norowym Patronatem konkurs objął Prezydent Miasta Sto­ w Słupsku ze szkół i placówek dla których organem prowa­ łecznego Warszawy Lech Kaczyński. dzącym są gminy z powiatu: słupskiego, lęborskiego, bytowKonkurs składa się z dwóch niezależnych części: A. Kon­ skiego oraz wymienione starostwa powiatowe. * W Kuratorium kurs na scenariusz lekcji. B. Konkurs na opis międzyprzedOświaty w Gdańsku ze szkół i placówek dla których organem miotowego projektu edukacyjnego. Termin nadsyłania prac: prowadzącym są gminy z powiatu: kartuskiego, kościerskie30 czerwca 2005r. Komisja, pod honorowym przewodnictwem go, nowodworskiego, gdańskiego, puckiego, wejherowskieWładysława Bartoszewskiego, rozpatrzy zgłoszone prace do go, wymienione starostwa powiatowe, samorząd województwa końca sierpnia. Szczegółowe informacje: www.codn.edu.pl/ oraz Gdańsk, Gdynia i Sopot. inne/doc/konkurs_powstanie_wąrszawskie.pdf

INTORNIATÓk OiUllMOM

>

2/2005

PRZEPISY • ZALECENIA • WYJAŚNIENIA

>

Internetowy Katalog Zbiorów Medioteki Edukacyjnej Program został opracowany przez Bibliotekę Narodowaą, Dział Przetwarzania Danych. W skład Programu wcho­ dzą: * Katalog zbiorów * Wykaz czasopism wojewódzkich placówek doskonalenia nauczycieli * Wykaz innych czaso­ pism. Patrz: www.codn.edu.pl/medioteka/makwww.exe Ze strony www.codn.edu.pl

Komunikaty CKE >

Elektroniczna książka „Ocenianie wewnątrzszkolne..." Dla wszystkich, którzy zechcą zweryfikować swoją wie­ dzę na temat oceniania wewnątrzszkolnego i oceniania ze­ wnętrznego, CKE udostępniła wersję elektroniczną książki pt.:„Ocenianie wewnątrzszkolne a egzaminy zewnętrzne materiały szkoleniowe dla nauczycieli'*. Książka została wy­ dana przez wydawnictwa CODN w ramach programu „Oce­ nianie w nowej szkole" realizowanego przez Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i Centralną Komisję Egzaminacyj­ ną we współpracy z okręgowymi komisjami egzaminacyjny­ mi. Książka jest dostępna w formacie PDF na stronie www.cke.edu.pl >

Badania CKE W trosce o jakość zewnętrznego sytemu egzaminowania CK E inspiruje, prowadzi lub koordynuje systematyczne ba­ dania o charakterze diagnostycznym, wdrożeniowym, progra­ mowym i ewaluacyjnym Podobne działania podejmująrównież okręgowe komisje egzaminacyjne. Na stronie www CKE za­ mieszczone są: * Przykłady badań prowadzonych lub koor­ dynowanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Przykłady badań prowadzonych przez okręgowe komisje eg­ zaminacyjne * Przykłady badań, eksperymentów, innowacji prowadzonych przez uczelnie wyższe, instytuty naukowe, fun­ dacje, organizacje pozarządowe i inne instytucje. W celu upo­ wszechnienia metodologii i wyników badań wspomagających system egzaminowania zewnętrznego Pracownia Ewaluacji wydaje i upowszechnia w formie elektronicznej Biuletyn Ba­ dawczy. Ze strony www.cke.edu.pl

&

Komunikat

III Bałtyckiego Festiwalu Nauki (19-22 maja 2005 roku) Udział w festiwalu zadeklarowały 32 instytucje: wszyst­ kie uczelnie wyższe reprezentowane w Radzie Rektorów Wo­ jewództwa Pomorskiego, która jest inicjatorem festiwalu, jednostki Polskiej Akademii Nauk, jednostki badawczo roz­ wojowe oraz pozauczelniane instytucje związane z nauką (mu­ zea, biblioteki). Zgłosiły one 418 imprez, które odbywać się będą na terenie Trójmiasta, Słupska i Tczewajuż od 14 maja br. Szczegółowe informacje: www.festiwal.gda.pl D.I.

> $


ofHMT6«v

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005 Tabela Komputery i internet w gospodarstwach domowych Typ gospodarstwa Ogółem Jednorodzinne Małżeństwa bez dzieci Małżeństwa z 1 dzieckiem Małżeństwa z 2 dzieci Małżeństwa z 3 i więcej dzieci Rodziny niepełne Wielorodzinne Nierodzinne Jednoosobowe Wieloosobowe ! Klasa miejscowości j zamieszkania Miasta ponad 500 tys. j Miasta 200-500 tys. Miasta 100-200 tys. Miasta 20-100 tys. Miasta < 20 tys. Wieś Województwo Dolnośląskie Kuj awsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodnio-pomorskie

Komputer

Liczba osób na jeden komputer 3.84

17.01

15.82 44.35 54.98 45.66 26.84 34.48

2.61 3.10 4.05 5.21 2.79 4.86

8.62 22.54 29.09 21.09 11.49 17.45

8.29 11.00

1.00 2.77

5.39 5.82

65.02 52.91

50.89 40.48 40.46 34.27 34.90 21.03

3.48 3.45 3.51 3.70 4.03 4.53

29.85 22.32 23.37 17.28 16.70 8.11

58.66 55.14 57.76 50.42 47.85 38.56

37.28 23.54 25.71 28.32 30.49 37.81 40.51 34.61 27.90 30.17 42.31 36.07 30.13 26.91 36.07 24.41

3.84 4.03 3.65 3.82 3.27 4.28 3.79 3.76 4.19 4.06 3.69 3.90 4.04 3.83 3.80 3.68

20.05 11.35 11.75 14.07 16.09 16.37 21.34 18.56 14.49 19.51 20.16 17.94 11.87 11.36 22.42 10.65

53.78 48.22 45.70 49.68 52.77 43.30 52.68 53.63 51.49 64.67 47.65 49.74 39.40 42 37 62.16 43.63

Rodzaj dostępu do intemetu Sam fakt posiadania dostępu do intemetu w gospo­ darstwie domowym nie jest jedynym istotnym czynnikiem mającym znaczenie dla możliwości skorzystania z sieci. Ważną sprawą jest również rodzaj tego dostępu. W dużej

OfUlMTOM

Podłączenie wśród gospodarstw z komputerem 50.78

33.50

siadających komputer korzysta również z Internetu. W miastach pomiędzy 20 a 100 tysięcy mieszkańców jest to już tylko 50%, w mniejszych 48%. Najgorsza sytuacja jest na wsi, gdzie z intemetu korzysta tylko 39% gospo­ darstw posiadających komputer. Oznacza to, że na ob­ szarach wiejskich i w mniejszych miejscowościach, nie tylko mniej gospodarstw posiada komputer i mniej posia­ da dostęp do intemetu niż w większych miastach, ale na­ wet wśród gospodarstw posiadających komputer udział tych z dostępem do sieci jest mniejszy.

INFORMaTOR

Podłączenie do Internetu

i

,

54.49 50.82 52.91 46.19 42.81 50.61

mierze decyduje on o czasie poświęcanym na korzystanie z intemetu i sposobie korzystania. Przez modem, używając stacjonarnego połączenia telefonicznego łączy się z siecią trzy czwarte gospodarstw domowych, które z intemetu korzystają (większość ko­ rzysta z TPSA jako operatora). Ze stałego łącza korzysta co czwarte gospodarstwo podłączone do intemetu, przez inny rodzaj stałego łącza około 14%, a znikomy odsetek (2,3%) gospodarstw korzystających z intemetu używa do połączenia się z siecią telefonu komórkowego. Stały dostęp do sieci mają przede wszystkim gospodarstwa miejskie, na wsi dominują połączenia modemowe. Podsumowując należy stwierdzić, że zdecydowana większość gospodarstw domowych korzysta z intemetu używając łączy o niewielkiej przepustowości - wolnych i niesprzyjających długiemu korzystaniu z sieci.

m

INFORMACJE * OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005

Dostępność Internetu w gospodarstwach domowych jest kwestią ostatnich trzech lat. Przed rokiem 2000 do­ stęp do Internetu posiadało tylko 13% gospodarstw obec­ nie podłączonych do sieci. W kolejnych latach następował coraz szybszy wzrost liczby podłączonych gospodarstw: 17,4% podłączyło się w 2000, w 2001-24,5%, a w 200237,7% gospodarstw, które obecnie posiadają dostęp do internetu. Do momentu badania w marcu 2003 roku pod­ łączonych zostało 7,4% kolejnych gospodarstw. Może to świadczyć o wciąż wzrastającej dynamice uzyskiwania dostępu do internetu w gospodarstwach domowych.

200 tysięcy. W mniejszych miastach komputera używa około 37%, a na wsi tylko 19%. Zastosowanie regresji logistycznej do zbadania zna­ czenia poszczególnych czynników pokazało, że czynniki strukturalne bardzo mocno oddziałują na fakt korzystania z komputera. Używanie komputera jest silnie, uwarunko­ wane młodszym wiekiem, wyższym wykształcenia, wiel­ kością miejscowości zamieszkania, wysokością dochodów, jak i ilością osób do 24 roku życia w gospo­ darstwie domowym. Obecność dzieci w gospodarstwie sprzyja bowiem posiadaniu komputera w domu.

Przyczyny braku dostępu Przyczynę finansową braku dostępu do internetu wskazuje 38,8% gospodarstw domowych nieposiadających dostępu do internetu. Wśród najważniejszych po­ wodów braku dostępu do internetu w gospodarstwach domowych posiadających komputer, zdecydowanie naj­ częściej wymieniane były 'zbyt duże koszty dostępu' (71.6%). Można więc wyciągnąć wniosek, że koszty do­ stępu są jednym z najważniejszych powodów jego braku, pod warunkiem, że gospodarstwo jest już wyposażone w komputer. Drugim co do ważności powodem był 'brak odpowiedniego sprzętu5 (19,3%). W dalszej kolejności wymieniane były 'wystarczające możliwości korzystania z Internetu gdzie indziej' (13,4%) oraz 'Internet może być szkodliwy, np. może demoralizować dzieci, zabierać czas' (13,2%). Bardzo rzadko wymieniane było stwierdzenie 'Internet nie jest potrzebny, nie ma nic ciekawego do za­ oferowania' (2,8%) i 'obawa o prywatność w Internecie'(L5%). Spośród gospodarstw domowych wyposażonych w komputer, a nie posiadających dostępu do Internetu, tylko 1,7% deklaruje, że na pewno uzyska dostęp do koń­ ca roku; 21,8% deklaruje, że 'raczej tak'. Na pewno nie uzyska dostępu 43,5% spośród tych gospodarstw domo­ wych. Ci którzy deklarują uzyskanie dostępu do internetu w ciągu najbliższego roku, to przede wszystkim gospo­ darstwa, które zdecydowanie rzadziej wyrpieniąją powo­ dy finansowe jako przyczyny braku dostępu.

Miejsce korzystania z komputera Nieco ponad dwie trzecie osób korzystających z kom­ putera, przynajmniej od czasu do czasu, używa go we własnym domu. 43% użytkowników komputera używa komputera w pracy, 24% w szkole lub na uczelni. 22% u znajomych lub rodziny, a w kawiarenkach interneto­ wych korzysta prawie 13%. Ponad połowa osób korzy­ stających z komputera korzysta z niego więcej niż w jednym miejscu. Co czwarta korzysta zarówno w domu. jak i w pracy.

Czas spędzany przy komputerze Prawie równie ważne co sam fakt korzystania z kom­ putera jest to, ile czasu poświęca się na korzystanie. Oso­ by korzystające z komputera poświęcają na to średnio 14 godzin i 45 minut w tygodniu. Więcej korzystają męż­ czyźni - średnio 16 godzin i 15 minut. Kobiety średnio 13 godzin i 20 minut . Najwięcej korzystają osoby z grupy wiekowej 25-34 lata. Spędzają oni przy komputerze średnio 17 godzin i 20 minut tygodniowo. Zdecydowanie więcej korzystają z komputerów osoby mieszkające w większych miejsco­ wościach. Korzystający z komputerów mieszkańcy miast powyżej 500 tysięcy mieszkańców, spędzali przy kompu­ terze średnio 18 godzin i 15 minut. Korzystające z kom­ puterów osoby mieszkające na wsi, spędzają przy nich niecałe 11 godzin tygodniowo. Dużo z komputerów ko­ rzystają również osoby z wyższym wykształceniem (śred­ nio 18 godzin i 50 minut), pracujące w sektorze prywatnym Korzystanie z komputera (18 godzin i 40 minut), i te zarabiające najwięcej (średnia Korzystanie z komputera przynajmniej od czasu do dla osób z górnego kwartyla zarobków to również 18 czasu deklaruje 35,5% osób w wieku 16 i więcej lat. Kom­ godzin i 40 minut). Czas, jaki ludzie spędzają przy kom­ putera używa dokładnie taki sam procent mężczyzn i ko­ puterze, zależy od wielu czynników. Jednak, co ciekawe, biet. Niewielka różnica nie jest istotna statystycznie. poszczególne czynniki mają bardzo różne znaczenie dla Najwięcej osób korzystających z komputera jest tego, ile czasu poświęcają kobiety a ile mężczyźni na uży­ wśród osób młodych. Ponad dwie trzecie osób w wieku wanie komputera. Największe znaczenie ma oczywiście fakt wykorzy­ 16-24 deklaruje korzystanie z komputera przynajmniej od stywania komputera w pracy. Wpływ tego czynnika jest czasu do czasu. Wraz z wiekiem udział takich osób syste­ dużo istotniejszy dla kobiet. Używanie komputera w pra­ matycznie spada. Bardzo duże znaczenie ma również cy przez kobiety, powoduje, że spędzają przy nim prze­ wykształcenie. Wśród osób z wykształceniem wyższym ciętnie o 14 godzin i 40 minut tygodniowo więcej niż i policealnym z komputerów korzysta prawie 70%. nato­ kobiety korzystające z komputera w innych miejscach. miast wśród osób z najniższym wykształceniem tylko nieco Dla mężczyzn używających komputera w pracy jest to ponad 10%. Także wśród mieszkańców większych miast tylko 10 godzin. Następnym ważnym czynnikiem jest uży­ więcej jest osób używających komputerów. W miastach wanie komputera w domu. Kobiety korzystające w domu powyżej 500 tysięcy mieszkańców, wśród osób powyżej spędzają przy komputerze średnio o 5 godzin i 10 minut 16 roku życia - prawie 50%. W miastach mających od w tygodniu więcej niż te, które w domu nie korzystają. 200 do 500 tysięcy mieszkańców użytkownicy kompute­ rów stanowią 45% i niewiele mniej w miastach od 100 do Natomiast mężczyźni używający komputera w domu. INFORMATOR

OfWI/ITOM

2/2005

INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE

spędzają przy nim o 8 godzin i kilka minut dłużej, niż ci, którzy w domu nie korzystają. Mniejsze znaczenie miał fakt korzystania w szkole lub na uczelni. Przekłada się on na korzystanie o mniej więcej 2 i pół godzinny dłuższe zarówno wśród mężczyzn, jak i wśród kobiet. Korzysta­ nie w innych miejscach nie miało istotnego wpływu na ogólny czas używania komputera. Ogólnie osoby młodsze korzystają z komputerów więcej niż osoby starsze, lecz zależność ta jest dużo sil­ niejsza w przypadku mężczyzn, u których każdy rok ży­ cia więcej, to przeciętnie 18 minut korzystania z komputera mniej. Wśród kobiet różnica jednego roku przekłada się przeciętnie tylko na 4 minuty korzystania z komputera. Znaczenie ma również miejsce zamieszkania. Nato­ miast duże różnice występują w przypadku wykształce­ nia. Ma ono znaczny wpływ na ilość czasu spędzanego przęd komputerem przez mężczyzn i żadnego znaczenia wśród kobiet. Umiejętności korzystania z komputera Fakt używania komputerów nie byłby aż tak spo­ łecznie ważną sprawą, gdyby nie to, że może bardzo mocno przyczyniać się do polepszenia sytuacji osób korzystają­ cych z nich. Komputer może być nieocenionym narzę­ dziem pracy i nauki, pozwalającym wiele czynności wykonać lepiej lub w krótszym czasie. Tak więc istotne jest nie tylko to, czy ludzie mogą z komputerów korzy­ stać. ale również to, czy potrafią używać ich z korzyścią dla siebie. Dlatego oprócz odpowiedzi na pytanie, czy i ile ludzie z komputerów korzystają, ważne jest, jak to robią i jakie są ich umiejętności używania komputera. Jeśli więc dostęp jest pierwszą barierą i stanowi podstawowe za­ grożenie xv rozwoju społeczeństwa informacyjnego lub jest podstawową przyczyną cyfrowego wykluczenia, to brak umiejętności jest niejako barierą drugiego rzędu (Hargittai, 2002). Odpowiedzi na pytanie zadane osobom korzystają­ cym z komputerów o to, jak postrzegają swoje umiejęt­ ności xv zakresie obsługi komputera, wskazują na raczej niski ich poziom. Bardzo niewiele osób deklaruje posiada­ nie bardzo wysokich umiejętności posługiwania się kom­ puterem (niecałe 6%). Wysoką znajomość deklaruje 21,5%. Ponad połowa osób deklaruje umiejętności przeciętne, a prawie co piąta osoba korzystająca z komputera - bar­ dzo niskie. Jeśli jeszcze przypomnimy, że z komputera korzysta zaledwie 35,5% osób w wieku 16 i więcej lat, to okaże się, że wysokie lub bardzo wysokie umiejętności korzystania z komputera posiada tylko co dziesiąty doro­ sły Polak. Największe znaczenie dla deklarowanych umiejętno­ ści korzystania z komputera ma wiek użytkownika. Ge­ neralnie osoby młodsze deklarują dużo lepsze umiejętności. Należy jednak zaznaczyć, że najwyższe umiejętności de­ klarują osoby w wieku 21-30 lat. Osoby młodsze rzadziej deklarują umiejętności bardzo wysokie. Znaczenie ma również płeć. Mężczyźni deklarują posiadania wyższych umiejętności. 34% z nich deklaruje posiadanie umiejętności wysokich lub bardzo wysokich. Wśród kobiet takich osób było tylko 21,5%. Co więcej, WOitMMOił

09WIHT0M

największa różnica była wśród osób o największych umie­ jętnościach. Zarówno wśród mężczyzn, jak i wśród kobiet naj­ większy wpływ na umiejętności korzystania z komputera ma wiek. Następnie liczba lat nauki i poziom wykształce­ nia. Wpływ tych czynników jest zgodny z oczekiwaniami - wyższe umiejętności są deklarowane przez osoby młod­ sze i lepiej wykształcone. Niezależne od pozostałych czyn­ ników znaczenie dla deklarowanego poziomu umiejętności obsługi komputera ma też średni poziom dochodów w ostatnim roku na osobę w gospodarstwie domowym. Wyższe dochody są związane z wyższymi umiejętnościa­ mi. Dodatkowe znaczenie, niezależne od wpływu czyn­ ników wymienionych powyżej, ma wielkość miejscowo­ ści zamieszkania. Fakt ten może być pochodną większego odsetka osób używających komputera w większych miej­ scowościach, co powoduje większą możliwość uzyska­ nia porady i pomocy od innych (np. od kogoś znajomego). Tym też prawdopodobnie należy tłumaczyć pozytywny wpływ liczby przyjaciół na umiejętności korzystania z komputera wśród kobiet. Większa liczba przyjaciół, to większa szansa na uzyskanie pomocy. Jednak czynnik ten ma znaczenie wyłącznie dla kobiet, co może wynikać z niechęci mężczyzn do proszenia o pomoc. Zdecydowanie najmniej osób umiejących dobrze wykorzystać komputer jest wśród emerytów, osób bier­ nych zawodowo i bezrobotnych. Grupy te są szczególnie zagrożone 'cyfrowym wykluczeniem' - pozbawieniem korzyści płynących z rozwoju technologii, również dlate­ go, że w grupach tych i tak jest dużo mniej osób korzy­ stających z komputerów. Korzystanie z internetu Z internetu korzysta lub korzystało 24,7% Polaków. Stanowi to 71,2% osób używających komputera. Udział osób, które korzystały z internetu, jest większy wśród mężczyzn (26%) niż wśród kobiet (23,5%). Jednak naj­ większe różnice występują w grupach wyodrębnionych ze względu na wiek, miejsce zamieszkania i wykształce­ nie Najwięcej użytkowników jest wśród osób młodych. W kategorii wiekowej 16-24 lat prawie 59% osób korzy­ sta z internetu (85% używających komputerów). Wiek jest bardzo silnym predyktorem faktu używa­ nia sieci. Same różnice związane z wiekiem wyjaśniają ponad 20% wariancji korzystania z internetu. Bardzo duże różnice są też związane z wykształceniem. Największy odsetek użytkowników internetu jest wśród osób z wy­ kształceniem wyższym (60%), a najmniejszy wśród osób z wykształceniem podstawowym (1%) i zasadniczym zawodowym (7%). Wyniki analizy regresji logistycznej pokazują zmien­ ne, które mają statystycznie istotny wpływ na szanse ko­ rzystania z internetu. Najważniejszy jest wiek, im jest wyższy tym mniejsza szansa na korzystanie z internetu. Następnie znaczenie ma liczba lat nauki i wielkość miej­ scowości zamieszkania. Niezależnie od innych czynników korzystaniu z internetu sprzyjają również wyższe docho­ dy w gospodarstwie domowym i obecność w nim osób

2/2005 do 24 roku życia. Dodatni współczynnik regresji dla zmiennej płeć oznacza, że jeśli porównamy kobiety i męż­ czyzn o takich samych charakterystykach, to okaże się, że panie mają większą szansę na korzystanie z sieci. Jed­ nak różnica ta jest znacząco modyfikowana poprzez ist­ nienie interakcji płci i lat nauki. Dla kobiet większa liczba lat spędzonych w szkole nie przekłada się na wzrost szans korzystania z intemetu tak bardzo jak wśród mężczyzn. Dlatego, łącząc efekt płci i lat nauki, można powiedzieć, że wśród osób z z niższym wykształceniem więcej z in­ temetu korzystają kobiety, a wśród osób mających za sobą przynajmniej 11 lat nauki więcej korzystają mężczyźni.

nio o prawie 2 i pół godziny dłużej niż internauci, którzy w pracy nie korzystają z intemetu. Pozostałe miejsca łącze­ nia się z intemetem nie mają,bezpośredniego, istotnego wpływu na ilość godzin spędzanych w sieci. Na czas spędzany w intemecie duży wpływ ma także wiek. Osoby starsze spędzają w sieci dużo mniej czasu. Ponadto osoby, które korzystają z intemetu od dawna, spędzają w nim więcej czasu. Każdy rok więcej to mniej więcej 45 dodatkowych minut spędzanych tygodniowo w sieci. Może to wynikać z dwóch powodów. Po pierwsze osoby, które wcześniej zaczęły korzystać z intemetu, mogą mieć większe potrzeby i internet jest im bardziej przydat­ ny w życiu codziennym i zawodowym. Po drugie może Miejsce korzystania z intemetu być też tak, że osoby, które dłużej korzystają, zdążyły już Ponad połowa osób korzystających z intemetu łączy zdobyć większe umiejętności korzystania z sieci i potrafią się z nim w domu. Co trzeci użytkownik robi to w pracy. lepiej wykorzystywać internet. Ostatnim czynnikiem ma­ 27,5% łączy się w szkole lub na uczelni, 22% u znajo­ jącym znaczenie jest wielkość miejscowości zamieszka­ mych lub rodziny, a w kawiarenkach internetowych ko­ nia. Ludzie w większych miejscowościach korzystają rzysta prawie 19% internautów. 30% osób korzystających więcej. Natomiast czynniki takie, jak płeć, wykształcenie, z intemetu korzysta z niego w więcej niż jednym miejscu. dochody nie mają istotnego znaczenia dla ilości czasu spę­ Prawie połowa z nich korzysta zarówno w domu, jak i w dzanego w sieci. pracy, a bardzo rzadko w innych miejscach. Korzystanie Kolejne wartości pokazują, jaka część osób, które z intemetu w szkole lub na uczelni często jest też wsparte korzystały z intemetu, zaczęła korzystać w danym roku korzystaniem w innymi miejscu. Prawie trzy czwarte ta­ lub wcześniej. Największy wzrost nastąpił w roku 2000. kich osób korzysta w więcej niż jednym miejscu. kiedy zaczęło korzystać prawie 25% obecnych użytkow­ ników. Czas spędzany w Internecie Różnice w korzystaniu z intemetu pomiędzy osoba­ Zdecydowana większość osób, które korzystają z in­ mi, które dopiero zaczęły korzystać, a takimi, które ko­ temetu, używa go w sposób mało intensywny. Ponad trzy rzystają już od ponad roku, są ogromne. Obie grupy czwarte osób, które korzystały z intemetu, spędziło przy użytkowników różnią się od siebie właściwie pod każdym nim w ostatnim tygodniu nie więcej niż 7 godzin, czyli do względem. Doświadczeni użytkownicy korzystali z więk­ godziny dziennie. 14% nie korzystało w ogóle, a 41% szej ilości funkcji intemetu i z większą liczbą osób za jego korzystało od 1 do 3 godzin. Osoby używające intemetu pomocą się kontaktowali. Dotyczy to również kontaktów od 8 do 19 godzin tygodniowo stanowią 15,4% wszyst­ i czynności wykonywanych w ostatnim czasie (w ciągu kich internautów. Użytkowników intensywnych, spędza­ minionego tygodnia). Nowi użytkownicy intemetu korzy­ jących w Internecie 20 i więcej godzin jest 8,4%. W obu stają średnio 3 i pół godziny w tygodniu, natomiast ci, tych grupach przeważają mężczyźni. którzy są internautami od 15 co najmniej miesięcy, korzy­ Dla czasu spędzanego w intemecie największe zna­ stają dwa razy więcej. Być może jest tak, że osoby, które czenie miał fakt, gdzie się korzysta. Posiadanie w domu później zaczynają korzystać z intemetu mają mniejsze po­ dostępu do intemetu ze stałym łączem powoduje spędza­ trzeby i internet nie jest dla nich aż tak ważny lub aż tak nie w sieci o prawie 7 godzin więcej w porównaniu z sy­ atrakcyjny. Różnice te mogą być jednak również efektem tuacją, gdy w domu nie ma dostępu do sieci. Osoby korzystające z intemetu w pracy, spędzają w sieci śred­ mniejszych kompetencji w korzystaniu z intemetu wśród osób, które stosunkowo niedawno zaczęły go używać. Wzrost ilości osób korzystających z intemetu 100

60

40

1990

m

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

WOHMMOit

2003

OŚWIATOM

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005 Sposoby wykorzystywania Internetu Ważną i interesującą sprawą jest to, w jaki sposób różni ludzie z internetu korzystają. Zadaliśmy szereg pytań, aby to sprawdzić. Pytania dotyczyły czynności w czasie sesji internetowej, wykonywanych zarówno kie­ ! dykolwiek, jak i w ostatni tygodniu. Ilość funkcji, w jakich internet jest wykorzystywa­ ny, zależy przede wszystkim od wieku użytkownika i od czasu trwania kontaktu z tą technologią. Bardzo ważna jest też ilość i rodzaj miejsc, w których dana osoba może z sieci korzystać. Najistotniejsze znaczenie ma tutaj moż­ liwość korzystania w domu, ale inne czynniki też mają znaczenie. Najczęściej wykorzystywaną w ostatnim ty­ godniu 'funkcją internetu' było przeglądanie stron WWW. Na strony internetowe wchodziło ponad 71,5% osób, które korzystały w tym okresie z sieci. Z poczty elektronicznej korzystało 66% osób. Warto dodać, że jest to 80% użyt­ kowników internetu, którzy kiedykolwiek z poczty elek­ tronicznej korzystali. Dla wielu osób internet jest więc źródłem przydat­ nych informacji. Niestety, jedyne co jesteśmy na podsta­ wie badań stwierdzić, to fakt, że ludzie takich przydatnych informacji i materiałów w sieci poszukują oraz że robi to znaczna liczba internautów. Nie potrafimy natomiast roz­ strzygnąć, czy głównym powodem takiego wykorzysty­ wania internetu jest łatwość dotarcia do materiałów w ogóle, czy też możliwość dotarcia do materiałów 'lep­ szych'. Nie jesteśmy także w stanie ocenić kompetencji użytkowników i tego, w jak efektywny sposób są oni w stanie informacje i materiały znajdować i wykorzystywać. Z różnego rodzaju funkcji ekonomicznych internetu korzysta stosunkowo mało użytkowników, aczkolwiek dane te i tak wyglądają dość optymistycznie. 12% osób korzystało przez internet z banku, 8.6% dokonało w sieci zakupu, a 7,4% uczestniczyło w aukcjach. Co ciekawe, bardzo dużą grupę (24,8%) stanowiły osoby, które ściągnęły z internetu muzykę, film lub pro­ gram. Zdecydowanie najczęściej ściągane są pliki muzycz­ ne. Hasło MP3 jest jednym z najczęściej wpisywanych w wyszukiwarkach internetowych. Skala tego zjawiska jest ogromna i może doprowadzić do przekształcenia się całych rynków, szczególnie w obszarze produktów opie­ rających się na prawach autorskich. Gry sieciowe to rozrywka, z której korzystało 13,7% osób wchodzących do sieci w ostatnim czasie. Własnymi stronami WWW zajmowało się 9,6% osób, które korzy­ stały z internetu w ostatnim tygodniu. Mimo, iż internet był najczęściej wykorzystywany do przeglądania stron WWW, podstawowąjego funkcją wydaje się być ułatwianie kontaktu pomiędzy ludźmi i w gruncie rzeczy funkcja komunikacyjna internetu była wykorzystywana najczęściej. Oprócz tego, że co trzecia osoba używała internetu do kontaktów z innymi poprzez pocztę elektroniczną, często wykorzystywane były również inne sposoby komuniko­ wania się. Z komunikatorów korzystało 36% osób, które w ostatnim tygodniu wchodziły do sieci, 21.5% uczestni­ czyło w czatach, a 16% w dyskusjach na specjalnych forach dyskusyjnych. Z kim kontaktowali się użytkowni­ cy internetu? Przede wszystkim 21,5% osób, które ko­ INFORMATOR

OfWMTOM

rzystały z internetu w ostatnim tygodniu, nie używało go do kontaktowania się w tym czasie z innymi ludźmi. Do kontaktów z rodziną używało internetu 42% osób, a w ostatnim tygodniu robiło to również 25% osób, które w tym okresie wchodziły do sieci. Za pomocą sieci 38% osób korzystających z internetu kontaktowało się ze współ­ pracownikami. Wśród korzystających ostatnio kontakt ze współpracownikami przez internet deklarowało nieco po­ nad 30%. Największą grupę kontaktów w intemecie sta­ nowią przyjaciele i znajomi (64% korzystających z internetu kontaktuje się z takimi osobami), z którymi jest również kontakt poza Internetem. W takich przypadkach internet może służyć jako medium dodatkowe - uzupeł­ niające kontakt pomiędzy osobami, umożliwiające współ­ pracę (np. wzajemne przesyłanie sobie materiałów i prac), koordynację wspólnych działań, udzielanie porady i wspar­ cia, a także wysyłanie tej samej informacji lub zawiado­ mienia do dużej grupy osób. 45% osób korzystających z internetu wykorzystywało go do kontaktu z osobami, z którymi nie można było się w inny sposób skontakto­ wać. 41% osób poznało kogoś poprzez internet. Spośród osób korzystających z sieci w ostatnim tygodniu aż 23% kontaktowało się z osobami poznanymi przez internet. Ponadto internet jest bardzo często wykorzystywany do kontaktów z osobami o podobnych zainteresowaniach. Z osobami takimi kontaktowało się 19% korzystających w ostatnim tygodniu. Korzystanie z komputera i internetu przez dzieci Na podstawie deklaracji respondentów udzielających wywiadu nt. gospodarstwa domowego dokonaliśmy osza­ cowania czasu spędzanego przez dzieci na korzystaniu z komputera i internetu. Komputerów używa prawie 60% dzieci do 16 roku życia, a internetu 26%. Z technologii tych nieco częściej korzystają chłopcy niż dziewczęta. Dla porównania - telefony komórkowe posiada niecałe 7% dzieci w tym wieku. Zdecydowana większość, aż 81% dzieci, które według deklaracji rodziców korzystają z kom­ putera, posiada stację roboczą w domu. Pozwala im to na dużo intensywniejsze korzystanie. W ocenie rodziców dzieci te spędzają przy komputerze średnio prawie 11 go­ dzin tygodniowo, podczas gdy dzieci, które korzystają tylko w innych miejscach poza domem, używają komputera nie­ mal trzykrotnie krócej. Według relacji rodziców, dzieci korzystające z inter­ netu spędzają w sieci średnio 2 godziny i 25 minut tygo­ dniowo; nieco więcej chłopcy, ale różnica między chłopcami i dziewczętami nie jest zbyt duża-wynosi około 20 minut. Internet wykorzystuje 75% dzieci korzystają­ cych z komputera. Jednak w domu wchodzi do sieci zale­ dwie 46% z nich. Dzieci, które mają możliwość korzystania w domu, używają internetu średnio przez 4 godziny w ty­ godniu, natomiast te, które w domu korzystać nie mogą, używają go zaledwie przez około godzinę i 20 minut. Jest też bardzo duża różnica w czasie, jaki dzieci spędzają w In­ ternecie, w zależności od rodzaju łącza w gospodarstwie domowym. Dzieci w domach, w których połączenie z In­ ternetem odbywa się przez modem, korzystają z niego śred­ nio 2 i pół godziny w tygodniu, a w domach, w których

Ś

INFÓRMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

jest stałe łącze - prawie 8 godzin. Stałe łącze ma 30% dzieci, które korzystają z internetu w domu. Ku społeczeństwu informacyjnemu w Polsce W planach i działaniach mających na celu stworzenie spo­ łeczeństwa informacyjnego w Polsce należy uwzględniać nie tylko rozwój infrastruktury, informatyzację urzędów i coraz większą dostępność usług administracyjnych on-line. Ważny jest również czynnik ludzki - to czy obywatele mają dostęp do no­ wych technologii oraz w jaki sposób są w stanie ich używać. Obecna sytuacja wywołuje poważne obawy o to. w jaki sposób tworzyć się będzie polskie społeczeństwo informacyjne. Dostępność i wykorzystanie komputerów i internetu w Polsce są ciągle - w porównaniu z najwyżej rozwiniętymi krajami niewielkie. Realnym zagrożeniemjest wykluczenie znacznej części społeczeństwa z szans jakie niosą ze sobą nowe technologie. Jednocześnie może to oznaczać niemożliwość pełnego uczest­ nictwa w życiu społecznym takich osób i coraz większe trudno­ ści w radzeniu sobie z życiem codziennym wraz ze wzrostem znaczenia komputerów i internetu w społeczeństwie i gospo­ darce. Już w tej chwili obserwujemy bardzo silne uwarunkowa­ nie strukturalne korzystania z nowych technologii. Są one dostępne przede wszystkim dla osób znajdujących się z różnych względów w lepszej sytuacji - lepiej wykształconych, lepiej za­ rabiających, mieszkających w większych miastach. Kolejną istotną sprawąjest posiadanie umiejętności koniecz­ nych do korzystania z komputerów i z różnych funkcji interne­ tu. Kompetencje w posługiwaniu się technologią są drugim, po kwestii dostępu/ rodzajem barier sprzyjających wykluczeniu. Z komputerów i internetu korzystają przede wszystkim osoby młode, którym łatwo jest uczyć się nowych rzeczy i dla których nowe technologie są dużo bardziej oczywiste. Ponadto zarówno umiejętności korzystania z komputera, jak i sposoby wykorzy­ stywania internetu są mocno zależne również od innych czynni­ ków strukturalnych, przede wszystkim wykształcenia i miejsca zamieszkania. Na szczególną uwagę zasługują zagrożenia wykluczeniem związane z miejscem zamieszkania. Szczególnie na wsi, ale rów­ nież w małych miejscowościach dostępność komputerów i in­ ternetu jest bardzo mała. Gorsze są też tam możliwości łączenia się z siecią i dużo mniejszy czas poświęcany na korzystanie. Użytkownicy mają mniejsze doświadczenie i mniejsze umiejęt­ ności korzystania. Dodatkowym efektem niewielkiej liczby ko­ rzystających jest też trudność uzyskania pomocy i rady od znajomych lub rodziny. Możliwe jest, że obecne ogromne różni­ ce między grupami społecznymi będą się z biegiem czasu zmniej­ szać i zanikać, tak jak się to praktycznie stało z różnicą pomiędzy kobietami a mężczyznami w używaniu komputerów. Znaczącym ograniczeniem przyrostu liczby użytkowników internetu są obec­ nie duże koszty korzystania. Stopniowe upowszechnianie się komputerów i dostępu do internetu może też nie być wystarczającym rozwiązaniem pro­ blemu. Należałoby jednocześnie zadbać o zwiększenie umiejęt­ ności korzystania z nowych technologii, a także o zapewnienie szerokopasmowego dostępu do sieci, ponieważ pozwoli to na znacznie pełniejsze wykorzystanie coraz większych możliwo­ ści, jaki niesie ze sobą rozwój społeczeństwa informacyjnego. + Raport z badań w całości dostępny: www.diagnoza.com

g i s

2/2005 Małgorzata Jabłońska Zespół Szkół w Redzikowie

Bezpieczny Internet Rosnąca popularność Internetu, zwłaszcza wśród najmłodszych użytkowników, wymaga od nas wszystkich, a szczególnie od rodziców i na­ uczycieli, znajomości zarówno samego medium, jak i zagrożeń wynikających zjego używania. Nie­ stety, Internet to nie tylko nieograniczone źródło informacji, idealny sposób komunikowania się oraz pracy. Korzystając z Internetu bardzo często nie jesteśmy świadomi jakie zagrożenia może on ze sobą nieść. Dlatego należy być szczególnie uważ­ nym, gdy korzystają z niego dzieci. Pamiętajmy, by uczyć j e odpowiednich zachowań, nawyków i wyczulać na zagrożenia jakie niesie sieć. Unikanie złych następstw i wykorzystywa­ nie pozytywów wymaga więc nowych umiejętno­ ści. Umiejętności tych rzadko mogą nauczyć rodzice, którzy najczęściej sami ich nie mają. Dla­ tego szkoła powinna się podjąć tego obowiązku, tym bardziej, że dzieci najczęściej stykająsię z In­ ternetem w szkole. Korzystanie z Internetu powinno być dla dziecka drogą rozwoju, a nie celem samym w so­ bie! Dlatego dostrzegam potrzebę edukacji inter­ netowej . W związku z tym opracowałam program zapobiegania zagrożeniom jakie wynikają z użyt­ kowania Internetu. Program ten ma pomóc dzie­ ciom zrozumieć, czym jest Internet, do czego można go wykorzystać i jakie niesie ze sobą za­ grożenia. Wspólne surfowanie po sieci, zdobywa­ nie informacji niezbędnych do nauki, a nawet gry komputerowe, mogą znakomicie wpłynąć na kon­ takty z dzieckiem. Od pierwszych chwil używa­ nia Internetu dziecko musi mieć j e d n a k świadomość, że obowiązują tam pewne zasady, któiych należy przestrzegać. Musi również wie­ dzieć, że Internet to także pewne niebezpieczeń­ stwa, które mogąje spotkać. Nie powinno się pozwalać na pozbawiony nad­ zoru dostęp do Internetu. Jest to szczególnie trud­ ne w tworzonych kafejkach internetowych, gdzie dzieci i młodzież pozbawionajakiegokolwiek nad­ zoru korzysta z Internetu, dlatego dzieci same po­ winny umieć się kontrolować i stać się krytycznymi oraz odpowiedzialnymi użytkownikami Internetu.

m o n m i o a o i w n i o m

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005 Głównym celem tego programu jest ukaza­ nie niebezpieczeństw, jak również wskazanie po­ zytywnych i praktycznych aspektów korzystania z sieci. Młodzi ludzie mają szansę nauczyć się do­ konywać roztropnych osądów i wyborów oraz stosować nową technologię dla swego rozwoju. Wszystko po to, aby sieć była ich sprzymierzeń­ cem a nie wrogiem. W sieć bardzo łatwo jest się złapać, ale również za pomocą sieci można gro­ madzić potrzebne i ważne wiadomości. Edukacja internatowa pozwoli dziecku wykształcić umie­ jętność odpowiedzialnego korzystania z Interne­ tu. Program realizowałam na zajęciach dodat­ kowych w pracowni komputerowej. Brali w nich udział uczniowie klas IV-VI. Podczas realizacji programu dzieci zapoznały się z „netykietą" obo­ wiązującą podczas poruszania się w sieci. Miały także okazję założyć swoje skrzynki internetowe oraz nauczyć się ich obsługi wysyłając między sobą elektroniczne listy Uczniowie uczęszczający na zajęcia otrzy­ mali wykaz adresów ciekawych i bezpiecznych stron internetowych przeznaczonych dla nich i ich rówieśników. Dzieciom przekazana została rów­ nież lista cennych i praktycznych rad umożliwia­ jących bezpieczne poruszanie się oraz aktywny udział w wirtualnym świecie. Rady te przydatne są nie tylko początkującym ale i bardziej doświad­ czonym, lecz mniej ostrożnym internautom. Istot­ nym elementem jest to aby również rodzice, którym została przedstawiona lista rad, czynnie przyczy­ niali się do ich praktycznego wykorzystywania. Myślę, iż wskazówki te będą cenne dla wszystkich tych (w szczególności dla rodziców), którzy sądzą, że gdy dziecko przebywa w domu, w sąsiednim pokoju, to jest całkowicie bezpiecz­ ne. Rodzice po przeczytaniu tych rad być może będą bardziej zainteresowani poczynaniami swo­ jego dziecka w sieci. Zasady zostały poparte licznymi pokazami multimedialnymi i zabawami edukacyjnymi za­ czerpniętymi z Internetu. A b y przekonać się w jakim stopniu osiągnię­ to zamierzone cele dokonałam ewaluacji. Została ona przeprowadzona za pomocą indywidualnej ankiety. Ogłosiłam także konkurs na plakat pod tytułem: „Bezpieczny Internet". Pozostało mi tyl­ ko czekać na pomysłowe prace uczniów. >

mroumroa

o m i h t o m

Joanna Kochanowska Miejskie Przedszkole nr 25 w Słupsku

Wpływ telewizji i gier komputerowych na zachowania dzieci Oglądanie telewizji jest bardzo popularną formą spędza­ nia wolnego czasu. Najczęściej j u ż od pierwszych miesięcy życia dziecko poddawane jest oddziaływaniu środków maso­ wego przekazu. W miarę jak dziecko rośnie, oddziaływanie to przybiera coraz szersze rozmiary. Największy zasięg wpływu ma telewizja. Operuje ona obrazem i dźwiękieni, angażując dwa najważniejsze narządy percepcji; Dlatego mając do wy­ boru TV lub inne kontakty z kulturą (książka, czasopismo), dziecko zdecydowanie wybiera telewizję. Telewizor stał się jeszcze jednym domownikiem, któremu udzielamy głosu po po­ wrocie do domu. W niektórych domach całe życie rodziny to­ cz) się w dyktowanym przez telewizję rytmie. Najgorsze jest to, że wielogodzinne oglądanie telewizji odbiera nam możliwość cieszenia się tym, co jest naprawdę ważne - przebywaniem z najbliższymi, rozmową, dzieleniem się codziennymi sprawa­ mi, tym co przeżyliśmy w ciągu dnia. Negatywny wpływ telewizji Jest on wielostronny. Tym większy, im więcej czasu spę­ dza dziecko przed telewizorem. Nawet przy odpowiednim oświetleniu i z zachowaniem prawidłowej odległości (nie na leżąco i nie siedząc na podłodze) jest negatywny. Dziecko jest bierne, a w tym okresie potrzebuje dużo ruchu i pobytu na powietrzu. Mato ujemny wpływ najego rozwój fizyczny. Dłu­ gotrwałe doznawanie wrażeń wzrokowych i słuchowych obciąża system nerwowy, zmusza do ciągłej pracy i w konse­ kwencji prowadzi do zmęczenia, szczególnie u dzieci, które charakteryzuje bardzo delikatny układ nerwowy. Przejawia to się słabszą koncentracją uwagi, drażliwością, niepokojem ru­ chowym, mniej sprawnym wykonywaniem rożnych czynno­ ści, a nawet zwiększoną pobudliwością. Występują trudności w skupieniu się przy innych zajęciach, przede wszystkim przy uczeniu się. Szkoła i nauka wydają się nieatrakcyjne. W programach telewizyjnych i rozpowszechnianych grach komputerowych nie brak obrazów przemocy. Dzieci, które w sposób niekontrolowany spędzają dużo czasu przed telewi­ zorami lub poświęcają go na gry komputerowe, stają się bar­ dziej impulsywne, agresywne, w ich postawach zaczynają dominować aspołeczne, roszczeniowe tendencje. Prowadzi to do lekceważenia norm, niezdrowej rywalizacji, dążenia do do­ minacji nad innymi. Jak pisze T. Bach-Olesiak „oglądanie prze­ mocy i agresji wywołuje reakcje agresji u widzów. Obraz bólu, krwi, cierpień ofiary równie skutecznie jak widok samego agre­ sywnego zachowania pobudza do agresji." Często oglądając obrazy przemocy dzieci nabierają przekonania o j e j normalno­ ści i reagują na podobne sytuacje obojętnością. Są nieczułe na

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

przemoc i krzywdy, a nawet naśladują agresywne za­ chowania. W skrajnych przypadkach, zwłaszcza pod wpływem gier komputerowych, może dojść do wypa­ czenia rzeczywistości. Dzieci nie wiedzą, co jest dobrem, co złem, co można robić, a czego nie należy. Wierzą, że każdy błąd można naprawić, że śmierć jest zjawiskiem odwracalnym, że mogą fruwać tak jak bohaterowie kre­ skówek. Dziecko, które ogląda sceny budzące strach, jest skłonne i w innych sytuacjach do reakcji lękowych. Boi się zostać samo w domu, wyjść na klatkę schodową czy skorzystać z toalety. Duże zagrożenie dla prawidłowego rozwoju dziec­ ka niosą obrazy zawierające sceny erotyczne, obsce­ niczne. Przedwczesne rozbudzenie zainteresowań seksualnych utrudnia rozwój zdolności abstrakcyjnego i teoretycznego myślenia, co może prowadzić do trwa­ łych zmian w jego psychice. Dzieci bardzo lubią oglądać reklamy. Reklamy po­ kazują piękny świat i kuszą luksusem posiadania róż­ nych artykułów. Jednak nie wszystkich rodziców stać na ich kupno. Dlatego dzieci przeżywają niejedną fru­ strację. Nawet przeznaczone dla dzieci i wydawałoby się bezpieczne bajki i programy telewizyjne niosą zagroże­ nie. Często zawierają wiele przemocy i zła i pozbawio­ ne są wartości wychowawczych. Bajki pełne są agresji słownej i fizycznej. Rzadko przedstawiane są lekkie kre­ skówki i klasyczne baśnie o pozytywnej wymowie mo­ ralnej* Można to zjawisko zaobserwować w rysunkach, zabawach i wypowiedziach dzieci. Wystarczy obejrzeć kilka filmów czy programów telewizyjnych, nadawanych dla najmłodszego odbiorcy, żeby stwierdzić, że większość z nich dzieci w ogóle nie powinny oglądać. Z przeraża­ jących statystyk amerykańskich wynika, że dzieci już w wieku od dwóch do pięciu lat oglądajątelewizję prze­ ciętnie przeszło dwadzieścia pięć godzin tygodniowo. Niektóre z nich wpatrują się w ekran telewizora pięć lub sześć godzin dziennie. Długie przesiadywanie przed telewizorem wiąże się z różnymi problemami: • Dzieci przestają myśleć. Wpatrują się często bez­ myślnie w ekran, popadają w pewien rodzaj transu, w którym przemiana materii spada o 16%. • Intensywne oglądanie telewizji może być przyczyną niedostatecznej aktywności fizycznej, intelektualnej i społecznej. • Zahamowanie w dzieciach rozwoju umiejętności nie­ zbędnych do odczuwania głębszej satysfakcji z życia takich jak: czytanie książek, ćwiczenia fizyczne, za­ bawy z rówieśnikami, malowanie, majsterkowanie. • Telewizja jest jedną z przyczyn 50% wzrostu otyło­ ści u dzieci. Dziecko uzależnione od telewizji konsu­ muje więcej (oglądanie zachęca do ciągłego

2/2005

v: •

•

•

• • •

pogryzania, reklamy skłaniają do opychania się nie­ zdrowym jedzeniem).Dziecko ma mniej ruchu, przemiana materii jest słabsza, a poziom cholesterolu jest zawyżony. Oglądanie scen przemocy i gwałtu w telewizji rodzi u dzieci agresywne zachowania. Słabnie ich wrażli­ wość, stają się obojętne na zło. W wielu programach dominują antywartości: aprobata dla przemocy lub kłamstwa, przekonanie, że rzeczy materialne są naj­ ważniejsze dla człowieka. Dzieci wszystko, co wi­ dzą i słyszą, biorą często dosłownie i utożsamiają się z bohaterami filmów i bajek. Wielu rodziców włącza telewizor wtedy, gdy dziec­ ko jest znudzone, niegrzeczne, zmartwione, majakiś problem. Eksperci przewidują, że tak traktowane dzieci, mogą w przyszłości mieć mniejsze zdolności adaptacyjne w stosunku do otaczającego j e świata. Zamiast dawać sobie radę z normalnymi kłopotami dnia codziennego, mogą skłaniać się do łatwych uni­ ków. Dzieci nałogowo oglądające telewizję są na ogół opóźnione w rozwoju społecznym i intelektualnym. Mają gorzej wykształconą sprawność czytania i osią­ gają gorsze wyniki w nauce niż dzieci spędzające niewiele czasu przed ekranem. Dzieci stają się bier­ ne, nudząsię lub nie potrafiąsię skoncentrować, mało czytają książek. Opóźnienie w rozwoju społecznym może być spowodowane brakiem czasu na zabawy z rówieśnikami, rodzeństwem, na poznawanie bliż­ szego i dalszego otoczenia. Telewizja osłabia wyobraźnię dziecka. Często pro­ gramy telewizyjne wcale nie zachęcają do nowych pomysłów, nie pobudzają do twórczych instynktów. Dzieci spędzające dużo czasu przed telewizorem mąjąosłabionązdolność do samodzielnej zabawy, bo brak im do tego motywacji. W rodzinach oglądających telewizję od rana do wie­ czora następuje osłabienie więzi rodzinnych i spo­ łecznych, nie ma czasu na wymianę myśli, uczuć i innych wartości.

Pozytywny wpływ telewizji Nie można oceniać roli telewizji generalnie źle. Na­ leży dostrzec równieżjej pozytywne aspekty. Budzi i roz­ wija zainteresowania dzieci. Zapoznaje z różnymi dziedzinami rzeczywistości i z różnymi rodzajami ludz­ kiej działalności. Może stanowić cenne źródło informa­ cji o świecie przyrody, cennych osiągnięciach w nauce, kulturze. Daje szanse zobaczenia miejsc i ludzi, o któ­ rych inaczej nigdy by nie wiedzieli, uczestniczyć w waż­ nych wydarzeniach społecznych, kulturalnych, sportowych. Może przekazywać istotne wartości spo­ łeczne, obyczajowe, moralne, kształtować postawy pro­ społeczne (akcje charytatywne). Przedstawia j e w sposób atrakcyjny, zachęcając do dokładniejszego po­ iNrournwa

o i w n i o m

2/2005 znania danego fragmentu rzeczywistości, rozszerzenia wiedzy, podjęcia działania. Telewizja przynosi wiele ko­ rzyści. Nie należy więc całkowicie pozbawiać dziecka przyjemności korzystania z niej. Jednak to, jakie dziecko ogląda programy i ile czasu spędza przed telewizorem, zależy tylko ód fódziców. Co zatem powinni zrobić rodzice, aby wpływ telewizji na ich dzieci był pozytywny? Ich zadaniem jest dopilnować, aby dziecko oglądało takie programy, audycje, filmy, które przyczynią się do jego pozytywnego rozwoju intelektualnego, emocjonal­ nego i społecznego. Przede wszystkim reglamentować czas, jaki dziecko spędza przed telewizorem. Wspólnie z dzieckiem oglądać programy dla niego przeznaczone, komentując i tłumacząc niezrozumiałe sceny, pomaga­ jąc zrozumieć i ocenić oglądane treści, oddzielić fikcję od realnego życia. Organizować dziecku inne atrakcyj­ ne formy wypoczynku i zabawy, umożliwiające zaspo­ kojenie jego potrzeb. Rodzice decydują czy dziecko będzie odbierało treści wartościowe, czy ograniczy się do filmów o banalnej fabule i krwawej akcji, wypacza­ jącej jego osobowość. Powinni również pamiętać o tym jak ważne są dla dziecka: wspólny spacer, rozmowa, zabawa, przytulenie, całus, bajka przeczytana na dobra­ noc. Amerykańska Akademia Pediatryczna opracowa­ ła wskazówki, które mogąpomóc rodzicom w wykształ­ ceniu u dzieci zdrowych nawyków korzystania z telewizora. • Należy ustalić granicę czasu spędzania przed ekra­ nem (1-2 godz. dziennie). • Nie powinno się wstawiać telewizora do pokoju dzie­ cinnego. • Trzeba wybrać odpowiednią porę oglądania telewi­ zji. • Można wspólnie z dzieckiem oglądać telewizję, co pozwoli skorygować błędne poglądy, wskazać pozy­ tywne wartości. • Oglądanie telewizj i może być tematem do wspólnych rozmów, zabaw, śpiewów i tańców. • Telewizja nie może być sposobem na uspokojenie. • Nie należy używać telewizji jako formy przekupstwa, kary lub nagrody. • Rodzice powinni dać dobry przykład i być wzorem odpowiedzialnego oglądania telewizji. • Dobrze dobrane programy można wykorzystać do wyrabiania zmysłu obserwacji, działań twórczych, wyobraźni i intelektu. Umiejętny dobór i właściwe dozowanie programów telewizyjnych pomogą w przekazywaniu pozytywnych wartości i wszechstronnym rozwoju dziecka. > BIBLIOGRAFIA: • Izdebska J.: Rodzina, dziecko, telewizja. Białystok: 1998 * Lepar A.: Pedagogika mass-mediów. Łódź: 1998 • Ferenz K.: Wprowadzenie dzieci w kulturę

moamioa

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Elżbieta Wojciechowska Szkoła Podstawowa nr 9 w Słupsku

Świat kultury i sztuki w edukacji Szkoła podstawowa i gimnazjum Na wczesnym etapie edukacji roląnauczycieli plasty­ ki i przedmiotów humanistycznych jest zapoznanie uczniów ze światem kultury i sztuki. Pedagog powinien wspierać i poszerzać potencjał wrażliwości ucznia, za­ chęcać do pracy twórczej, stwarzając mu jak najkorzyst­ niejsze warunki rozwoju. Ważnym elementem oswajania ze sztuką są wizyty w muzeum, pozwalające w aktywny i interesujący sposób przyswajać podstawową wiedzę z za­ kresu historii sztuki, a także inspirować do samodzielnych działań twórczych. Wędrówka po ekspozycji może zostać wykorzysta­ na jako ćwiczenie rozwijające spostrzegawczość uczniów i ich umiejętności opisu oglądanych dzieł. Dzieci przyswa­ jają sobie nowe pojęcia zwiążane ze sztuką, podnosząc tym samym swoją sprawność językową i wzbogacając zasób słownictwa. Zaletą lekcji przeprowadzanych na te­ renie wystawy jest możliwość uświadomienia uczniom róż­ norodności obiektów muzealnych. Prowokuje do dyskusji 0 przeszłości i przyszłości, poszanowaniu tradycji i dzie­ dzictwie kulturalnym oraz kulturze materialnej. Taka for­ ma zajęć wzmacnia poczucie tożsamości kulturowej 1 historycznej oraz rozwija dociekliwość poznawczą dziec­ ka. Dzięki wizycie na wystawie uczniowie poznają cha­ rakterystyczne cechy zewnętrzne, wyróżniające przedsta­ wicieli największych grup społecznych w Polsce w różnych epokach. Przez wieki stroje określały nie tylko gusta i upodobania, ale także pozycję społeczną i funkcję. Uczniowie poznają między innymi postać szlachcica Sarmaty, noszącego strój kontuszowy, który podkreślał jego patriotyczna postawę i przywiązanie do tradycji. Za­ poznają się również z XVIII - wiecznymi ubiorami miesz­ czańskimi, a także kunsztownymi toaletami, przekazywa­ nymi z pokolenia na pokolenie przez arystokratyczne ro­ dziny Potockich, Czartoryskich czy Tarnowskich. Na przy­ kładzie ubiorów wielkiej polskiej aktorki, Heleny Modrzejewskiej uczniowie poznają różnicę między stro­ jem a kostiumem teatralnym. Liceum i szkoły ponadgimnazjalne Uczniowie posiadają już pewien zasób wiedzy, która powinna zostać pogłębiona i ugruntowana w procesie poznawania dziedzictwa kulturowego Polski, Europy i Świata. W wyniku nauki uczeń zdobywa umiejętność świadomego odbioru dzieł sztuki i odczytywania niesionych przez nie znaczeń. Kształcenie zainteresowań artystycznych powinno wiązać się z aktywnym kontaktem z dziełami poprzez uczestniczenie w życiu kulturalnym. +

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005

z treścią utworu, zastanowić się nad tym, jak przekazać i przedstawić przebieg akcji, postaci literackie, nastrój, Renata Stańczyk objaśnić niezrozumiałe dla dzieci zwroty i słowa." Szkoła Podstawowa w Dębnicy Kaszubskiej Podczas pracy można dostrzec, jak różne są cha­ raktery, zdolności, możliwości i temperamenty każdego małego aktora. Kto jest w zespole przywódcą, kto lubi górować nad grupą, a kto woli stać z boku niedostrzeźoMałe formy teatralne ny. Mogłam zaobserwować, które z dzieci radzi sobie w świetlicy szkolnej doskonale ze sprawami organizacyjnymi, a które tylko posłusznie wypełnia polecenia. Są dzieci, które lubiąz góly wszystko zaplanować i realizują wspólnie z grupą wła­ Jesteś (uląemj z fętóręgo tzaoje dzieci zostaną zuystrzebne sne pomysły. Są też uczniowie, którzy nie mają swojego f u)światjalężyzuestrzafy. £ozzvó[, by (ulęzurę/ąichstrze(ca zadania, ale też odwagi, aby zaproponować coś od sie­ bie. oznaczat radość giBran Inscenizacje takie „rozluźniają sformalizowane sto­ świetlica szkolna powinna być miejscem aktywne­ sunki wychowawcze i uczeń coraz bardziej bezpośred­ go i twórczego spędzenia przez uczniów czasu wolnego. nio i szczerze obcuje z nauczycielem. W zajęciach tych Szczególnie dotyczy to szkoły wiejskiej, gdzie dzieci nic uczeń jest sobą, ujawnia swój rzeczywisty stosunek do mają w środowiskach rodzinnych żadnej alternatywy na pracy, własne zainteresowania i zdolności. Tempo pra­ spędzenie czasu wolnego. Dla nich często zajęcia świe­ cy nie jest tu normowane poziomem przeciętnego ucznia, tlicowe są źródłem satysfakcji i dowartościowywania a więc możnaj e tak dobierać, jak na to pozwalają indy­ widualne możliwości. Jest to szansa dla rozwoju naj­ oraz miejscem, gdzie mogą rozwijać swoje pasje. zdolniejszych. Ale i uczniom o słabych uzdolnieniach Oprócz tradycyjnych i często powtarzających się form zajęć dotychczas organizowanych w świetlicy, po­ udział w takich zajęciach może ułatwić odpowiedni do­ stanowiłam w ubiegłym roku szkolnym (2003-2004), z za­ bór form działania, w których będą mogli zdobyć upra­ miarem kontynuacji w następnych latach, przygotowywać gniony sukces, podnosząc ich wiarę w siebie". Tak więc z dziećmi inscenizację różnych utworów z literatuiy dzie­ zajęcia inscenizowane pełnią ważną rolę pośrednika między scenariuszem wychowawcy a konkretnymi moż­ cięcej. Jako pierwsze przedstawiliśmy wiersze Jana Brzechwy i Juliana Tuwima. Była to inscenizacja w pię­ liwościami dziecka. Umożliwiają i ułatwiają nawiązywa­ ciu częściach: 1 .„Na straganie" 2.„Pomidor"3 .„Arbuz" nie przyjaźni ze względu na podobieństwo zainteresowań i pożądaną obustronną pomoc. 4.„Ptasie plotki" 5.„Kwoka" 6.„Pan słowik" Teatralne formy zajęć w świetlicy szkolnej są ro­ Następna inscenizacja dotyczyła tematyki zdrowot­ dzajem zabawy i sztuki, które „powinny obejmować na­ nej i składała się z dwóch części: stępujące etapy: 1. „Chory kotek" - autor Stanisław Jachowicz - wyrabianie poczucia własnego ciała i jego akcepta­ 2. „Kotek u dentysty" - autorstwo własne. cja, Tutaj także można było wysłuchać mądrych puent. - wyrobienie i uświadomienie sprawności głosu i wraż­ Przygotowanie dzieci do ról (a byli to chłopcy i dziew­ liwości na dźwięki, czynki z klas I-III), odpowiednie ich ustawienie, wyko­ - ilustrowanie tekstu dźwiękiem, nanie rekwizytów i dekoracji - wymagało właściwej - rozwijanie wyobraźni z wykorzystaniem zmysłu wzro­ i harmonijnej współpracy oraz zaangażowania i wysiłku. ku, słuchu i dotyku; Bez tego realizacja przedstawienia byłaby trudna i nie­ - wyrażanie uczucia i nastroju przez mimikę i gest". efektywna. Dzieci pełniły jednocześnie kilka ról: akto­ Dzięki przygotowaniom do występu, jak i samej rów, dekoratorów i charaktery zatorów. Mogły wykazać „premierze" uczniowie mogli „wyrabiać" swój głos, od­ się własnymi pomysłami i twórczą inwencją. Miały moż­ ważnie i bez wstydu wyrażać emocje i uczucia swoich liwość rozwoju swoich zdolności i umiejętności: recyta­ postaci za pomocą właśnie ruchów rąk i twarzy. Była to torskich, plastycznych, praktyczno-technicznych jednocześnie gimnastyka głosu i całego ciała. i organizacyjnych. Jednocześnie mogły lepiej się poznać Inscenizacje, jako jeden z rodzajów małych form i zrozumieć w różnych sytuacjach. teatralnych, pełnią poważną funkcję w całokształcie roz­ Całe przedsięwzięcie zaczęłam od dokładnego za­ woju ucznia, ale szczególnie rozwoju kulturowego. „Aktywność twórcza jest rodzajem aktywności poznania dzieci z utworami. „Koniecznym warunkiem zainteresowania dzieci utworem literackim jest stosowa­ umysłowej (...). Na miano twórczej zasługuje aktyw­ nie przez nauczyciela metod odpowiadających poziomo­ ność poszukiwawcza, w j e j wyniku powstają wytwory nowe, dotychczas nieznane, a jednocześnie społecznie wi percepcji dzieci. Musi sam dobrze zapoznać się INFORMarOR

OiVHlHOm

2/2005 wartościowe. Walory twórcze może mieć każdy rodzaj aktywności dziecka". Dziecko w takie przedstawienie, jak i w każdą inną formę artystycznego wyrazu, Wnosi swoją małą, ale nie­ powtarzalną i najwartościowszą cząstkę. Chciałabym jeszcze raz podkreślić, że teatrzyki przyczyniają się do integrowania członków zespołu, bo­ wiem mali artyści wypracowują sobie nawyk współpra­ cy, samopomocy i d o j r z e w a j ą do w z a j e m n e g o zrozumienia. Nagrody i pochwały były dodatkowym czynnikiem motywującym dzieci dó udziału w kolejnych insceniza­ cjach. Moim zadaniem były delikatne sugestie, podpo­ wiedzi oraz takie zgranie zespołu, aby każdy mały artysta poczuł się wyjątkowy i potrzebny. Zadbałam też o to, aby każda z ról była wybrana przez dziecko dobrowol­ nie i aby czuło się w niej dobrze i swobodnie. W teatrzyku ujawnia się wśród małych aktorów potrzeba uznania ze strony rówieśników oraz problem zazdrości: „Jest to sprawdzian pokory i umiejętności podporządkowania się. (...) Realizacja spotkań teatral­ nych (...) niesie ze sobą wiele przeżyć, doświadczeń, prób charakterów. Jest to okazja, aby lepiej poznać ko­ legów, nawiązać przyjaźnie, a przede wszystkim zreali­ zować dziecięcą (...) potrzebę akceptacji przez środowisko. (...) tego typu zajęcia są dla wielu wycho­ wanków szansą na potwierdzenie ich sprawności i ujawnienie talentów." Zajęcia w formie teatralnej dały mi możliwość prze­ kazania uczniom treści o tematyce zdrowotnej (głównie w zakresie racjonalnego odżywiania i higieny jamy ust­ nej -wiersze „Chory kotek" i „Kotek u dentysty") oraz dotyczącej dobrego wychowania - wiersz „Kwoka". Bardzo zależało mi na tym, bowiem elementy profilak­ tyki realizowałam w ramach własnej innowacji pedago­ gicznej. Jednocześnie miałam okazję zachęcić dzieci do czytania, szczególnie polskiej literatury dziecięcej. Praca z uczniami była dla mnie i zapewne dla nich, źródłem nowych, cennych doświadczeń. Pragnę pod­ kreślić, że mali aktorzy bardzo chętnie wzięli udział w pró­ bach i wspólnymi siłami wykonali ciekawe rekwizyty i elementy dekoracji. Włożyli w to bezmiar własnej pra­ cy, a same występy były zarówno dla nich jak i dla mnie źródłem niezapomnianych przeżyć i zawodowej satys­ fakcji >

Z: • Wychowawca. Miesięcznik nauczycieli i wychowaw­ ców katolickich. 2003, nr 7/8 (lipiec sierpień) • Szukając rozwiązań ... pomysł na edukowanie. Słupsk: 1997. WSP i Polskie. Towarzy­ stwo Pedagogiczne - Oddział w Słupsku • Jundziłł L: Aktywizacja wychowawcza młodzieży. Warszawa: WSiP. 1974 ' '

CYTATY

WFOFTMFLTOFT OfWMOM

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Małgorzata Adamczuk Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Słupsku

Teatr edukacyjny w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną

.. Ja/ębędę chciafzobaczyć Shawa pójdę do teatru naro­ dowego, a tego, co podaże, mi teatr dziecięcy nie zobaczę nigdy i nigdzie zoięcej... 0'9{ęitt Teatr jest czynnikiem inspirującym rozwój wielu dyscyplin artystycznych, jak również działań edukacyj­ nych. Bardzo często w sytuacjach umownych (rolach teatralnych) granica pojmowania „sztuki teatru" zo­ staje przekroczona. Doskonałym przykładem są warsz­ taty twórczej dramy proponowane przez Lucynę Maksymowicz1, w których dzięki umiejętnemu wyko­ rzystaniu technik teatralnych wspiera się rozwój osobo­ w y uczniów. Indywidualne zaangażowanie uczniów oraz okre­ ślone cechy osobowości osoby prowadzącej zespół te­ atralny mają według K.Wittek 2 znaczący aspekt psychologiczny. Lucyna Maksymowicz rozwija tę myśl przypominając o istnieniu stałych mechanizmów rozwo­ j u każdego człowieka, o których szczególnie trzeba pa­ miętać w przypadku edukacji dziecka z deficytami rozwojowymi. Dlatego też, każdego - kto chce praco­ wać z dziećmi - obowiązuje znajomość pewnych za­ sad, a jedną z nich jest „ wspieranie rozwoju". Wielką rolę w tym rozwoju ma do spełnienia „ teatr edukacyjny". Jest to coś więcej niż „dydaktyzm", bo sposób kształcenia, uwrażliwianie. Należy także zastanowić się czy każde dzieło te­ atralne spełnia te znaczące wychowawczego punktu widzenia funkcje wobec każdego odbiorcy. Czy twórcy (wykonawcy) w procesie powstawania przedstawienia świadomie dążą do tego, aby mieć taki anie inny wpływ na odbiór ich dzieła. A jeżeli tak, to czy mogą do końca wpływać na efekt swoich działań? Wiele zależy od tego. kimjest odbiorca? Wielu autorów opracowań poświęconych teatrowi i jego publiczności ma zgoła odmienne zdania i tak dla przykładu: dla Brechta - widz powinien być obserwato­ rem, krytykiem, myślicielem; dla Artanda - wręcz emo­ cjonalnie zaangażowanym uczestnikiem rytuału3.

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

W trakcie przedstawienia teatralnego dokonuje się złożony proces komunikowania się, gdyż zachodzą okre­ ślone relacje między ludźmi. Efekt odbioru przedstawie­ nia to wypadkowa wielu czynników tkwiących zarówno w samym odbiorcy, jak i w kontekście rozgrywających się zdarzeń. Z tego też względu rośnie znaczenie teatru (przed­ stawień) w procesie edukacyjnym, który w szkole po­ wstaje „podczas wielu prób, walk o przypadek 1 i z przypadkiem" *. Rodzi się często w ukryciu. Nie­ rzadko w bólu, niemocy wyartykułowania przez akto­ rów. Zawsze jednak prowokuje do uczestniczenia w duchowym święcie, jakim jest przeżycie wspólnej Ta­ jemnicy świadomej obecności. Teatr wychodzi naprzeciw ludziom szczególnie po­ trzebującym pomocy - chorym, niepełnosprawnym i oka­ zuje się efektywnym środkiem terapii przez sztukę. Specyfikę komunikacji teatralnej przybliża Józefa Sołowiej 4 . Zdaniem autorki, zakres i siła komunikowania w przedstawieniu teatralnym zwiększa się dzięki obra­ zowości przekazu (język obrazu), a uczucia motywują do działania, pogłębiają proces rozumienia, utrwalają za­ pamiętywanie. Terapeutyczna rola teatru zaczyna sic wtedy, gdy człowiek może urzeczywistnić na scenie, w sposób spo­ łecznie akceptowany, swoje marzenia, pragnienia bycia innym5. Jest to jedna z ról teatru - dająca człowiekowi możliwość wyrażania siebie, doświadczania siebie i prze­ żywania siebie, takim, jakim chciałby być lub boi się być i nigdy w realnym świecie, z różnych powodów, nie bę­ dzie. Kolejną rolą teatru jest jego rola edukacyjna-prze­ kazywanie treści, które maja spowodować zastanowienie się widza nad sobą, nad istotnym problemem. Przekaz ten odbywa się kanałami werbalnymi, jak i niewerbal­ nymi. Zwłaszcza komunikaty niewerbalne odgrywają zna­ czącą rolę, bowiem treści te mogą docierać do osób chorych, upośledzonych umysłowo, z łatwdścią-mogą być też odbierane przez dzieci. W teatrze, odbywa się przekaz nieograniczony żad­ nymi ramami konwencji, czy możliwościami percepcjiiTo, co jest najistotniejsze i dotąd nieznane jest możliwe do przekazania i przeżycia. Teatr jest, zatem jedną z nie­ licznych form przekazu, dającą możliwości „komuni­ kacji bez granic O istocie teatru stanowi człowiek ze swoja wiecz­ nie niezaspokojona potrzebą poznawania i poszukiwa­ nia6. Ulęgając teatralnej prowokacji jaką może być spektakl i związane z nim przeżycia,człowiek - aktor, człowiek - widz odkrywają swoje wnętrze. Człowiek staje się otwarty na przyjęcie określonych emocji, czę­ sto ułatwiających samopoznanie.

36

2/2005 Pracując od ponad 25 lat z dziećmi i młodzieżą nie­ pełnosprawną intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym zdaję sobie sprawę z ich możliwości pojmo­ wani świata orazjego przedstawiania. Dlatego za głów­ ne założenie w mojej pracy uznałam ogólnie znaną maksymę „ Teatr jako środek a nie jako cel", bowiem w pracy z niepełnosprawnymi intelektualnie najważniej­ szy jest proces tworzenia, a nie ostatni efekt - przedsta­ wienie w pełnej krasie, chociaż uświadamiam sobie, że to on stanowi ukoronowanie trudnej i niejednokrotnie dłu­ giej pracy z uczniami (aktorami), Często zdarza się, że w wielkim trudzie przygotowywane przedstawienie od­ bierane jest przez publiczność mało entuzjastycznie, ale dla mnie i tak najważniejszy cel został już osiągnięty w czasie przygotowań do premiery, gdyż „zabawą " w te­ atr traktowałam jako jeden z elementów wszechstron­ nego pobudzania i wspierania rozwoju dziecka, otwarcie go, wykształcenie w nim twórczej postawy. Ta nasza wspólha „zabawa " w teatr rozbudziła w nich pozytywne postawy społeczne, takie jak zaufa­ nie, odpowiedzialność, pracowitość. A przy okazji wy­ chowuje się dzieci na wymagających i dojrzałych odbiorców szeroko pojętej sztuki (rola widza). Pracując z uczniami upośledzonymi w stopniu umiarkowanym i znacznym w latach 90 utworzyłam w raz z koleżanką teatrzyk „ ZWINNYKOT\ który dał już około 10 przed­ stawień. W ciągu roku szkolnego przygotowujemy prze­ ważnie jedno przedstawienie, w którym biorą udział wszyscy uczniowie z dwóch zespołów edukacyjno-terapeutycznych (około 15 osób).Pracując nad stworze­ niem przedstawienia każdemu uczniowi przypisujemy, chociaż małą rolę (epizod) umożliwiając mu tym samym realizację swojego „ja", aktywizując ich „uśpione" zdolności. Takie właśnie wychowanie przez sztukę „ dramy '* I.Wojnar7 uważa za szczególnie ważny aspekt współ­ czesnej edukacji, gdyż jest to jednocześnie proces uczestnictwa, dzięki któremu proces edukacji staje się coraz głębiej uświadamianym aktem rozwoju. Dochodząc przez dłuższy czas do osiągnięcia celu, (jakim jest przedstawienie) pokonujemy wspólnie z uczniami kilka etapów pracy. Zajęcia z dziećmi upośledzonymi umysłowo rozpo­ czynamy od nauczania pokazywania prostych czynno­ ści np.: mycie, jedzenie, bieganie, kołysanie się; wyrażanie gestem uczuć; naśladowanie ruchów. Podczas prób uczymy dzieci kolejnych ruchów i łą­ czenia ich w całe sceny. Nauka tekstów mówionych zmusza dziecko spe­ cjalnej troski do zwiększonego wysiłku, wytrwałości. Równocześnie z wyuczeniem na pamięć roli idzie kory­ gowanie wad wymowy i doskonalenie dykcji.

INFORMATOR OfWMTOMW

2/2005 Następnie przygotowujemy część muzycz­ ną. Dobór odpowiedniego podkładu muzyczne­ go ma pomóc w zapamiętaniu kolejnych granych ról, w przeznaczeniu odpowiedniej ilości czasu na wykonanie danej czynności i zwiększenie koncentracji. Muzyka wpływa na dzieci uspo­ kajająco. W trakcie ćwiczeń muzycznych dosko­ nalimy wymowę głosek, regulację oddechu, rytmiczne recytowanie tekstu. Kolejną czynnością jest zaprojektowanie i wykonanie dekoracji, rekwizytów, kukiełek oraz elementów strojów. Wykonująje dzieci na zaję­ ciach z pomocą nauczyciela. Wszystkie próby teatrzyku to doskonałe za­ jęcia rewalidacyjne. Różnorodne formy teatral­ ne pozwalają na zaangażowanie się dziecka w proces tworzenia przedstawienia, pobudzają jego wszechstronną aktywność. +

P R Z Y P I S Y : 1 . Maksymowicz Lucyna: Warsztaty twór­ czej dramy: Sposób uczenia, wyrażania siebie, komu­ nikacji, forma sztuki. W: Teatr a dziecko specjalnej troski. Pod red. Mirosława Glinieckiego, Lucyny Mak­ symowicz. Słupsk: 1999. ISBN 83-912316-0-7. s. 19-45 2 . Maksymowicz L., Gliniecki M.: Spotkanie z dra­ mą. Słupsk: ODN. 1998. ISBN 83-909413-4-1 3. Wittek Karolina: Psychologiczne aspekty pracy teatralnej z osobami z upośledzeniem umysłowym. W: Teatr a dziecko specjalnej troski. Pod red. Mirosława Gliniec­ kiego, Lucyny Maksymowicz. Słupsk: 1999.ISBN 83912316-0-7, s. 61-67 4. Kindermann H.: Funkcje publiczności w teatrze. „Dialog" 1988, nrl 1-12, s. 142152 5. Sołowiej Józefa: Terapeutyczne aspekty twór­ czości. W: Teatr a dziecko specjalnej troski. Pod red. Mirosława Glinieckiego, Lucyny M a k s y m o w i c z . Słupsk: 1999. ISBN 83-912316-0-7, s.13 6. Krzyżanow­ ski Karol: Teatr a terapia. Terapeutyczna rola teatru. W: Teatr edukacyjny - komunikacja bez granic. Pod red. Mirosława Glinieckiego, Lucyny Maksymowicz. Słupsk: 2001. ISBN 83-912316-1-5, s. 139 7. Gliniecki Mirosław: Teatr ku człowiekowi .W: Teatr edukacyj­ ny - komunikacja bez granic. Pod red. Mirosława Gli­ nieckiego, Lucyny Maksymowicz. Słupsk: 2001. ISBN 83-912316-1-5, s.145 8. Szczepańska Mariola: Eduka­ c j a teatralna w kontekście poszukiwań pedagogicz­ nych. W: Teatr a dziecko specjalnej troski. Pod red. Mirosława Glinieckiego, Lucyny M a k s y m o w i c z .

Słupsk: 1999. ISBN 83-912316-0-7, s.25,31-32

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Kamila Kreja-Brunke Szkoła Podstawowa nr 1 w Starogardzie

Upośledzenie umysłowe i jego przyczyny Często termin upośledzenie umysłowe używany j e s t zamiennie z terminem: • niepełnosprawność intelektualna • nie­ dorozwój umysłowy • oligofrenia. Jedną z pierwszych prób określenia upośledzenia umysło­ wego była definicja Kraepelina (1915). Termin oligofrenia okre­ ślił on zespół anomalii rozwojowych, która posiada wspólną podstawę patogenetyczną, a mianowicie totalne opóźnienie roz­ woju psychicznego. W „Psychologii klinicznej" pod redakcją Lewickiego czy­ tamy: oligofrenia jest to zahamowanie lub upośledzenie rozwoju psychicznego, wrodzone lub bardzo wcześnie na­ byte, prowadzące często do zaburzeń w przystosowaniu społecznym. Edgar Doli, uczony amerykański, wyróżnia 6 kryteriów, które uznał za istotne dla definicji niedorozwoju umysłowego: - n i edoj rzałość społeczną. - niska sprawność umysłowa, - opóźnienie rozwojowe, - zahamowanie nieprzemijające w miarę dojrzewania, - pochodzenie konstytucjonalne, - nieodwracalność procesu. Według M. Kościelskiej („Upośledzenie umysłowe a roz­ wój społeczny", PWN, Warszawa 1984) pojęcie upośledzenia oznacza różne typy zaburzeń rozwoju o odmiennej patogene­ zie, których wspólnym wyróżnikiemjest to, że ograniczajądziecku realizację społecznych wymagań. Dzieci te są z reguły bardzo ograniczone w dążeniu do samodzielności. J. Kostrzewski (Podstawowe wiadomości o upośledzeniu umysłowym /w/: Kirejczyk K. /red./: „Upośledzenie umysłowe - Pedagogika", PWN, Warszawa 1981) proponuje następują­ cy podział odchyleń od normy w funkcjonowaniu intelektu. Dysfunkcje intelektualne mogą być globalne i parcjalne. Globalne dysfunkcje intelektualne to: - upośledzenie umysłowe (niedorozwój umysłowy inaczej oli­ gofrenia i ogólne otępienie inaczej demencja), - zahamowanie rozwoj u intelektualnego, - obniżenie poziomu intelektualnego, - opóźnienie rozwoj u intelektualnego. -

INFOftMNTOft OfWlflTOWV

Gdańskim

Parcjalne dysfunkcje intelektualne to: upośledzenie określonej fUnkcji, zahamowanie rozwoju określonej funkcji, obniżenie poziomu rozwoju określonej funkcji, opóźnienie rozwoju określonej funkcji.

m

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

J. Kostrzewski odróżnia termin upośledzenie umy­ słowe od niedorozwoju umysłowego. Terminem „ upo­ śledzenie umysłowe" określa jako istotnie niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektu­ alnego występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się ze zmianami w ośrodkowym ukła­ dzie nerwowym. Terminem „niedorozwój umysłowy inaczej oligofrenia, Kostrzewski nazywa te przypadki upośledzenia umysłowego, które powstały w okresie roz­ wojowym (tj. w okresie okołoporodowym lub później). Zahamowanie rozwoju intelektualnego to, we­ dług J. Kostrzewskiego, okresowe zatrzymanie się roz­ woju, rokujące powrót do normy. Zahamowanie w rozwoju oprócz przypadków trwania okresowego może mieć jednak również charakter trwały. Wówczas, mimo przemijania czasu, wiek inteligencji dziecka pozo­ staje nie zmieniony, co wreszcie doprowadza do różnicy o dwa lub więcej odchylenia standardowe od normy i sta­ j e się stanem niedorozwoju umysłowego. Obniżenie sprawności intelektualnych wiąże się z wynikiem po­ miaru funkcjonowania intelektu o jedno odchylenie stan­ dardowe poniżej normy, choć rozwój intelektualny dziecka do pewnego czasu przebiegał prawidłowo. Naj­ częściej po chorobie funkcje intelektualne poprzednio sprawne, obniżają się, najpierw jako zastój, następnie jako regresja. M. Grzegorzewska (Pedagogika specjalna. PIPS, Warszawa 1968) wyróżnia dwa terminy dotyczące upo­ śledzonych umysłowo: oligofrenia i otępienie. Wska­ zuje na potrzebę rozgraniczenia tych terminów. Oligofrenią nazywa niedorozwój umysłowy od urodze­ nia dziecka lub najwcześniejszego dzieciństwa. Wystę­ puje tu zawsze wstrzymanie rozwoju mózgu i wyższych czynności nerwowych, podczas gdy otępie.nie występu­ j e późniejJako osłabienie, rozpad procesów korowych, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełno­ wartościowych. Pojęcie upośledzenia umysłowego łączy się z de­ terminantami biologicznymi, psychologicznymi i społecz­ nymi. Każdy z nich dotyczy nieco innego aspektu upośledzenia. Wyróżnienie kulturowego zespołu niedorozwoju umysłowego (Ciarkę i Ciarkę: "Upośledzenia umysło­ we", PWN,Warszawa 1969) dowodzi, że dziecko może odpowiadać kryteriom niedorozwoju tylko w pewnym okresie życia. W tej sytuacji istniejąmożliwości stymu­ lowania tempa rozwoju, gdy np. dziecko ze środowiska nie dającego właściwych podniet wychowawczych znaj­ dzie się w okolicznościach wspomagających jego po­ trzeby poznawcze. Również przeniesienie dziecka z jednej kultury w inną, obcą, stwarza konieczność przy­ stosowania się do nowych warunków z pomocą i opie­ ką prowadzących dziecko pedagogów. Po pewnym czasie należy oczekiwać stanu wyrównania braków.

m

2/2005 Właściwe oddziaływanie pedagogiczno-wychowawcze podnosi poziom umysłowy, jak również zdol­ ność przystosowania społecznego, w rezultacie czego diagnoza upośledzenia może być cofnięta. W tej sytu­ acji słuszne jest stanowisko badaczy różnicujących dzieci zaburzone na tle uszkodzenia centralnego układu ner­ wowego od tych, które uszkodzeń nie posiadają. Upośledzenie umysłowe dotyczy aż 3% noworod­ ków i 1% ogólnej populacji. Przyczyny tego zaburzenia są znane jedynie w 50-70% przypadków. Są to między innymi: A. Czynniki genetyczne: wrodzone zaburzenia metaboliczne, jak np. fenyloketonuria, galaktozemia; aberracje (zaburzenia) chromosomowe, przede wszystkim zespół Downa; zespoły o niewyjaśnionym tiybie dziedziczenia. B. Czynniki uszkadzające płód: choroby zakaźne matki: wirusowe (np. cytomegalia, różyczka), toksoplazmoza, listerioza, kiła wrodzo­ na; czynniki immunologiczne, np. niezgodność antyge­ nowa między krwią matki a płodu; wpływ toksyczny leków i innych substancj i. C. Czynniki działające na płód w okresie okołoporodo­ wym, w czasie porodu i podczas pierwszych trzech lat życia: urazy głowy, zakażenia i zatrucia ośrodko­ wego układu nerwowego. D. Czynniki psychospołeczne, zaniedbania wychowaw­ cze (rodzicielskie) - stały brak stymulacji aktywno­ ści umysłowej dziecka (dotyczą zwłaszcza lekkiego upośledzenia). +

Wojciech Książek

Rzecz o reformowaniu edukacji czyli... a to Polska właśnie Żarnowiec - Gdańsk 2005 ISBN 83-909299-9-6, ss. 160

/MFO0MATO0

o t m n r o m

2/2005

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Irena Łunecka Zespół Szkół w Lini

Pokonywanie trudności w nauce czytania i pisania Uczniów, którym nauka sprawia poważne kłopoty spotyka się ich już wśród pierwszoklasistów. Trudności tych najmłodszych dotyczą zwykle podstawowych umie­ jętności: czytania i pisania. Do najważniejszych przyczyn powodujących trudności należą: obniżona sprawność in­ telektualna, przewlekłe schorzenia, zaburzenia w funkcjo­ nowaniu analizatorów, zwłaszcza wzroku i słuchu, zaburzenia mowy, zła sytuacja rodzinna, brak pozytywnej motywacji do nauki, brak pełnej dojrzałości szkolnej, a tak­ że wadliwa metoda nauki czytania i pisania. U dzieci z obniżoną sprawnością intelektualną jest znacznie zmniejszona pamięć mechaniczna i logiczna, kon­ centracja uwagi. Dzieci te charakteryzują się często ni­ skim poziomem uzdolnień werbalnych. Nie nadążają one w pracy za innymi dziećmi w klasie, znacznie wolniej zdobywają umiejętność czytania i pisania. Trudności w nauce można rozpatrywać z punktu wi­ dzenia zdrowia dziecka. Zły stan zdrowia odbija się na ogół niekorzystnie na odporności jego układu nerwowe­ go. Wywołuje nadmierną podatność na zmęczenie, zmniej­ szoną tolerancję na sytuacje trudne, zwolnione tempo pracy, co rzutuje na efekty w nauce. Również absencja chorobowa ma wpływ na postępy w nauce. Poważną przyczyną niepowodzeń w opanowaniu czy­ tania i pisania są zaburzenia w funkcjonowaniu wzroku i słuchu. Powodują one wolniejsze tempo pracy, szybsze zmęczenie. Do przyczyn powodujących trudności w czy­ taniu i pisaniu, szczególnie w początkowym okresie na­ uki, należą wszelkie zaburzenia mowy. Dość często spotykane wadliwe artykułowanie głosek dotyczy seple­ nienia i rerania, wymawiania głoski „1" oraz „k" zastępo­ wanej najczęściej przez „t", a także ubezdźwięcznianie głosek dźwięcznych. Te nieprawidłowości w wymowie wpływają bardzo źle na pisanie - dziecko tak samo pisze błędnie, jak wymawia głoski. Czynniki natury psychicznej także mogą wpływać na omawiane trudności. Do nich należy brak zaintereso­ wania czytaniem, brak motywacji lub brak gotowości do czytania, czyli nieosiąganie dojrzałości do dokonywania syntezy i analizy, które są przecież istotnymi elementami procesu czytania. Również zła sytuacja rodzinna dziecka - rozkład rodziny, zaabsorbowanie rodziców pracą za­ wodową, alkoholizm któregoś z rodziców, brak warun­ ków do nauki mają wpływ na niepowodzenia dziecka. Wśród uczniów z niepowodzeniami spotyka się dzieci nadmiernie obciążone obowiązkami związanymi z gospo­ darstwem domowym, spędzające większość czasu poza domem, puszczone samopas. INFORMATOR

OtWlIttTOM

Zaniedbanie pedagogiczne jest przyczyna innych trud­ ności w czytaniu i pisaniu. Do najczęściej spotykanych zaniedbań należy brak zainteresowania nauką ze strony rodziców dziecka, co wywołuje osłabienie motywacji do dalszych wysiłków. Dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej wyma­ gają specjalnych form i metod reedukacji. Pracę tę pro­ wadzi zarówno terapeuta, logopeda jak i rodzice. W przypadku stwierdzenia przewlekłej choroby u dziec­ ka podstawowym warunkiem uzyskania dobrych wyni­ ków w nauce jest zapewnienie mu właściwej opieki medyczno-farmakologicznej oraz współporozumienie le­ karza z rodzicami i nauczycielem celem stworzenia opty­ malnych warunków do nauki i odpoczynku. Ważnym elementem jest indywidualizacja nauczania. Przy wadliwie funkcjonującym narządzie odbiorczym analizatora wzroku praca nad przezwyciężeniem trudno­ ści w nauce czytania i pisania powinna zacząć si^ę-od wyrównania niedoborów wzroku - niezależnie od ich ro­ dzaju. Dzieci z niewielką wadą wzroku powinny siedzieć jak najbliżej tablicy i nauczyciela. Wadliwie funkcjonujący narząd odbiorczy analizato­ ra słuchu powoduje niedosłuch mniejszego lub większego stopnia, utrudniający w sposób zasadniczy naukę czyta­ nia i pisania. Jeśli dziecko niedosłyszy w małym stopniu, może uczyć się w szkole dla dzieci ze słuchem w grani­ cach normy - pod warunkiem, że stworzy mu się jak najlepsze warunki. Na przebieg procesu czytania i pisania rzutują w spo­ sób zasadniczy zaburzenia mowy, które należy usuwać poprzez specjalne, systematyczne ćwiczenia indywidual­ ne, prowadzone przez logopedę lub przez nauczycieli i ro­ dziców, po uzyskaniu wskazówek logopedy. Przezwyciężanie trudności w nauce czytania i pisa­ nia przejawiających się w stwierdzonej na podstawie ba­ dań psychologicznych dysleksji, dysortografii, dysgrafii jest sprawą wymagającą długotrwałego współdziałania wielu osób, odpowiednio przygotowanych do podjęcia reedukacji. Ważne jest wczesne podjęcie pracy reedukacyjnej i wyrównawczej. Troska o powodzenie szkolne dzieci, zapobieganie niepowodzeniom ma ogromne znaczenie nie tylko dla ich przyszłości, lecz także szczęśliwej teraźniejszości. Każde dziecko pragnie uczyć się jak najlepiej. Nawet te, które sprawiają wrażenie leniwych i zbuntowanych przeciw nauce, gdyby mogły przezwyciężyć swoje trudności chęt­ nie zostałyby dobrymi uczniami. Niechęć do nauki, brak zainteresowania nią, to reakcje obronne dziecka, które nie wierzy w możliwość osiągnięcia sukcesu szkolnego. Dużą rolę w pokonywaniu trudności związanych z na­ uką czytania i pisania, powinni odgrywać rodzice, osoby mu najbliższe, do których ma zaufanie. Rodzice muszą wspierać dziecko, otaczać zwiększoną opieką, dodatko­ wo pomagać zgodnie ze wskazówkami osób prowadzą­ cych zajęcia wyrównawcze, logopedyczne i reedukacyjne. Takie postępowanie z pewnością zaowocuje lepszymi wynikami w nauce i przyczyni się do rozwoju ucznia. +

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

2/2005

Publicżne Gimnazjum w Przechlewie

2. pisownia wyrazów z „rz" po spółgłoskach oraz wy­ jątki w pisowni wyrazów z „rz" - zeszyt nr 3; 3. pisownia wyrazów z „ż" wymiennym - zeszyt nr 4;

Sposób na dysleksję

4. pisownia wyrazów z „ż" niewymiennym - zeszyt nr 5; 5. pisownia wyrazów z „u", „ó" - zeszyt nr 6;

Renata Borowska

6. pisownia wyrazów z „ch", „h" - zeszyt nr 7; Człowiek zdobywa wiedzę przede wszystkim poprzezjęzyk. Nauczaniejęzyka ojczystego tworzy fun­ dament ogólnego rozwoju ucznia, jest pomocne w kształtowaniu osoby-wychowanka, stanowi głów­ ny punkt odniesienia całej edukacji szkolnej - wycho­ wania i kształcenia. Jednakże specyficzne trudności w uczeniu się, ob­ jawiające się dysleksją, dysgrafiąi dysortografią. unie­ możliwiają sprawnie posługiwać sięjęzykiem pisanym. Z obserwacji wynika, że liczba uczniów ze stwierdzo­ ną dysleksjąz roku na rok wzrasta. Zdarza się, że 50% uczniów w klasie posiada opinię z poradni psycholo­ giczno-pedagogicznej stwierdzającą trudności o cha­ rakterze dyslektycznym.

7. pisownia wyrazów z „ę", „en", „em", „ą", „on", „om",,ji", „ii" - zeszyt nr 8. Dzięki takiej formie zajęć pozalekcyjnych ucznio­ wie mająmożliwość prowadzenia teczki ortograficz­ no-gramatycznej, w której gromadzą materiały dokumentujące pracę nad poprawnąpisownią. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy uczeń dys­ lektyczny musi uaktualnić badania w pracowni psy­ chologiczno-pedagogicznej .

Głównym celem mojego przedsięwzięciajest za­ pobieganie pogłębianiu się niepowodzeń szkolnych u uczniów poprzez opanowanie kolejno prezentowa­ nych zasad pisowni języka polskiego, nabywanie umie­ jętności stosowania zasad ortograficznych w praktyce, Właśnie w takiej klasie (pierwszej gimnazjalnej) utrwalenie właściwych obrazów graficznych wyrazów, pracuję jako nauczyciel języka polskiego. Już po kilku wszechstronny rozwój funkcji poznawczych. lekcjach uświadomiłam sobie, że praca z takim zespo­ Uważam, że „Ortograffiti" proponuje bardzo cie­ łem klasowym jest bardzo trudna. Prawie każdąjednostkę lekcyjną, pracę domową czy sprawdzian muszę kawy zestaw ćwiczeń, które rozwij aj ą spostrzegawopracować tak, aby uwzględnić wskazówki i zalece­ czość, percepcję, pamięć wzrokowo-słuchową, nia zawarte w zaświadczeniu z poradni psychologicz­ poprawiająkoncentrację uwagi. Ze względu na goto­ no-pedagogicznej . Nie ukrywam, że pochłania mi to wy materiał do wszechstronnego utrwalania zasad pi­ sporo czasu. Postanowiłam zwrócić się o pomoc do sowni oraz odpowiedzi do zadań zeszyty ćwiczeń są pedagoga szkolnego i specjalistów z poradni. Wów­ szczególnie pomocne dla rodziców dzieci dyslektycz­ czas pedagodzy poinformowali mnie, że na rynku wy­ nych. Dziecko bez pomocy nauczyciela może samo­ dzielnie, pod kontrolą rodzica, rozwiązywać zadania. dawniczym pojawiła się seria zeszytów ćwiczeń „Ortograffiti" Wydawnictwa Pedagogicznego Operon. Chciałabym również zwrócić uwagę na znajdującą się Po zapoznaniu się z odpowiednimi materiałami zdecy­ w tych ćwiczeniach kartę pracy ucznia. Dzięki niej dowałam się wziąć udział w programie edukacyjno- uczeń sam ocenia efekty swojej pracy, co może mobi­ lizować go do dalszych działań w tym kierunku. terapeutycznym „Ortograffiti". Dla uczniów dyslektycznych zorganizowałam po­ Uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach. zalekcyjne zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. Warsz­ taty odbywaj ą się w formie grupowej i indywidualnej. W I semestrze roku szkolnego 2004/2005 prowadziUczniowie korzystają z zeszytu ćwiczeń numer 1, który łam grupę 4-osobową, natomiast w II semestrze chęt­ jest poświęcony pisowni wyrazów z „rz" wymiennym. nych jest o wiele więcej. Uważam to za bardzo Dalsza nasza praca będzie polegała na utrwalaniu ko­ pozytywne. lejnych zagadnień ortograficznych opracowanych w na­ Myślę, że zajęcia pozalekcyjne i praca z „Orto­ stępnych zeszytach: graffiti" to skuteczny sposób na walkę z dysleksją. * 1. pisownia wyrazów z „rz" niewymiennym - zeszyt nr 2; iNFomuMTon

o i w n T o m

2/2005

J

W miesiącach kwiecień-czerwiec 2005 odbędą się: DOSKONALENIE

•

Animacja teatru szkolnego - ODN w Słupsku -13-14.05.2005

•

Budowanie pozytywnych interakcji z dzieckiem o wielorakiej niepełnosprawności w g Metody M. i Ch.Knill - ODN w Słupsku - 6-8.05.2005

•

Emisja i higiena głosu - ODN w Słupsku - czer­ wiec 2005

•

Kurs dla kandydatów na wychowawców placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży - ODN w Słup­ sku - maj/czerwiec

•

Kurs instruktażowy dla kierowników placówek wy­ poczynku dla dzieci i młodzieży - ODN w Słupsku - maj/czerwiec

•

Lider doskonalenia wewnątrzszkolnego - ODN w Słupsku - maj 2005

•

Organizacja i metody pracy korekcyjno-kompensacyjnej - ODN w Słupsku - maj

NAUCZYCIELI

Odbyło się w ODN... Formy doskonalenia, które odbyły się od lutego do kwietnia: •

Idea integracji sensorycznej w oparciu o metodę Carla Orffa - ODN w Słupsku

•

Wyrównanie szans rozwojowych i edukacyjnych dzieci z trudnościami w uczeniu się -Gimnazjum nr 1 w Lęborku

•

Komunikacja i zajęcia integrujące wychowawcę z klasą - SP nr 1 w Czersku

•

Ewaluacja jako metoda podnoszenia jakości pracy szkoły - ODN w Słupsku

•

Uczyć czytać, ale jak? Skuteczne sposoby nauki czytania - Przedszkole nr 1 w Miastku

•

Skuteczne sposoby przeciwdziałania agresj i w szko­ le - ODN w Słupsku

•

Tworzenie planu wynikowego - Zespół Szkół w Kobylnicy

•

System Informacji Oświatowej - ODN w Słupsku

•

Wspomaganie psychoruchowego rozwoju dziecka (Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne) - ODN Słupsk

•

Psychoterapia - ODN Słupsk

•

Podstawy tańca towarzyskiego z elementami tańca modern i jazzu - Gimnazj um nr 2, ODN w Słupsku

Inne kursy organizujemy na życzenie gicznych zainteresowanych szkól +

Ewa Misiewicz konsultant ds. doskonalenia nauczycieli i dydaktyki sztuki

ODN w Słupsku współorganizował: •

Kształcenie podmiotowe w e wsółczesnej edukacji - wspólnie z Centrum Kreatywności i Przedsiębior­ czości instytutu Postępowania Twórczego w Łodzi i WSHE w Łodzi (konferencja).

•

Kondycja zdrowotna dzieci i młodzieży - wspólnie z Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Słup­ sku (konferencja).

•

System Informacji Oświatowej - wspólnie z QNT (cykl szkoleń dla pracowników administracji samo­ rządowej i dyrektorów placówek oświatowych).

•

Najnowsza literatura dla dzieci i młodzieży - wspól­ nie z PB W w Słupsku (zespoły metodyczne nauczy­ cieli polonistów i bibliotekarzy szkolnych z udziałem krytyka literackiego Grzegorza Leszczyńskiego, gościa Słupskiej Wiosny Literackiej).

W trakcie trwania: •

Kurs kwalifikacyjny „Oligofrenopedagogika"ODN w Słupsku

•

Kurs kwalifikacyjny „Sztuka"- ODN w Słupsku

•

Kurs kwalifikacyjny dla oświatowej kadry kierow­ niczej - ODN w Słupsku

moumron

o i w a w m

rad pedago­

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

E-edukacja w informacji pedagogicznej FORUM DOSKONALENIA

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli przy­ stąpił do cyklu szkoleń z zakresu nauczania na odległość. Zaplanowano trzy bloki tematyczne: * Blok 1 Seminarium „Edukacja cywilizacji informacyjnej". * Blok II Wykłady i warsztaty „Narzędzia e-leaming w informacji pedago­ gicznej i doskonaleniu nauczycieli" • Blok III Praca w ze­ społach zadaniowych „Regionalne i krajowe projekty eleaming form doskonalenia i materiałów edukacyjnych." W dniach 23-25 lutego 2005r. odbyło się w Sulejów­ ku pierwsze z planowanych spotkań. Uczestniczyli w nim nauczyciele konsultanci z placówek doskonalenia nauczy­ cieli w kraju zajmujący się zagadnieniami informacji peda­ gogicznej i technologią informacyjną. Z zainteresowaniem wysłuchano cyklu wykładów: • Środowisko dla internetu. Temat przedstawiła Iwona Majewska-Opiełka, psycholog z Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Warszawie. Zwróciła uwagę m.in. na powody psychologiczne i społeczne postrzega­ nia Internetu jako zjawiska, zagrożenia dla psychiki inter­ nautów: budowanie w uczniach - ludziach cech niezbęd­ nych do uodpornienia na „wszelkie sieci". # Jednostka w sieci. Dylematy społeczeństwa in­ formacyjnego przedstawił Edwin Bendyk publicysta ty­ godnika „Polityka" zajmujący się tematyką cywilizacyjną i wpływem technologii na życie społeczne. Wskazał m.in. na skutki powszechnego stosownia technologii informa­ cyjnej: powstawanie nowej struktury społecznej (klasa twórcza, usługowa, robotnicza); nowych ikon społeczeń­ stwa informacyjnego (Bill Gates. Steve Jobs - twórca Apple, Linuks Torvalds). * Dylematy polityki, edukacji i kultury przybliżył prof. Kazimierz Krzyszofek - socjolog kultury i komuni­ kacji w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej i w Insty­ tucie Kultury w Warszawie. Zwrócił uwagę m.in. na pro­ blem wykluczenia we współczesnym społeczeństwie, homonizację i glokalizację języka. • Korzystanie z Internetu a szanse życiowe. Wy­ niki badań w ramach projektu Diagnoz społeczna przed­ stawił dr Dominik Batorski - adiunkt w Instytucie Socjo­ logii Uniwersytetu Warszawskiego. Skrót z Raportu znaj­ duje się w niniejszym numerze „Informatora Oświatowe­ go". Dokonał On też interesującej analizy zjawiska komu­ nikacji pomiędzy 3 min użutkowników Gadu Gadu. Wnio­ sek: w sieci nie jesteśmy jednak zupełnie anonimowi. * Uwolnić Myszkę, czyli o problemach systemu praw autorskich u progu społeczeństwa informacyj­ nego. Zagadnienia praw autorskich w sieci omówiła Ju­ styna Hofmokl, doktorantka w Szkole Nauk Społecznych PAN. Koordynuje Ona prace nad powstaniem polskiej wer­ sji licencji Creative Commons.Projekt ten ma na celu uzu­ pełnienie systemu praw autorskich o nowe licencje służą­ ce twórcom i odbiorcom. + Dorota Iwanowicz i Marek Wróblewski uczestnicy seminarium

42

2/2005 Droga twórczego rozwoju Znajdujesz to czego szukasz, umyka ci to co zanie­ dbujesz (Sokrates).Tymi słowami 12 kwietnia 2005r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Słupsku Dy­ rektor ODN - Małgorzata Kowalska przywitała uczestni­ ków konferencji metodycznej Kształcenie podmiotowe we współczesnej edukacji. Pomysłodawcą i organizatorem tego przedsięwzię­ cia był Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku przy współpracy z Centrum Kreatywności i Przedsiębiorczo­ ści Instytutu Postępowania Twórczego w Łodzi oraz Wy­ ższa Szkoła Humaniatyczno-Ekonomiczna w Łodzi. Współpraca miała i ma na celu wymianę doświadczeń, pokazania własnego warsztatu pracy oraz wsparcie me­ todyczne i merytoryczne w zakresie literatury przed­ miotu. Z tej okazji została przygotowana prezentacja multimedialna promująca ODN Słupsk, CKiPIPT, WSHE Łódź. Wyłożono materiały i foldery z aktualną ofertą szko­ leniową dla nauczycieli. Program konferencji obejmował: 1. Wykład: „Pedagogika podmiotowości - postawy teo­ retyczne i ich praktyczne wykorzystanie w eduka­ cji". Temat ten przedstawiły Lidia Frydzińska i Beata Marcinkowska, wskazując na świadomość podmio­ tu, kształcenie podmiotowe oraz na kreatywność jed­ nostki i nowy poziom myślenia. 2. Warsztaty: każdy z uczestników konferencji miał możliwość wyboru formy aktywności: • „Twórcze metody pracy z uczniem" - prowadzące Lidia Frydzińska i Beata Marcinkowska. • „Rozwój osobisty nauczyciela" - prowdzące Kamila Lasocińska, Judyta Czerkiewicz. • „Twórcze metody pracy z uczniem" - prowadzącaAnna Cegielska, Monika Goetzendorf-Grabowska. Animatorki warsztatów zachęcały do aktywności na­ uczyciela, wskazując na elastyczność oraz nieograniczo­ ne możliwości ekspresyjne ucznia. Omówiono w grupach rolę nauczyciela kreatywnego, twórczego i innowa- cyjnego. Uczestnicy zajęć przedstawiali swoje refleksje na temat kształcenia podmiotowego we współczesnej edu­ kacji. Wskazywali na ciągłe poszukiwania wewnętrznych zasobów pozytywnej energii do pracy z uczniem. Niejed­ nokrotnie padały stwierdzenia, by każdy nauczyciel umiał zadbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, pamięta­ jąc otym, by nie ulec przedwczesnemu wypaleniu zawo­ dowemu i emocjonalnemu. Konferencja przybliżyła zebranym nowe możliwości w edukacji. Propozycja doświadczania własnej „przestrze­ ni" twórczej przez spotkania z wyobraźnią może wzboga­ cić rozwój osobisty nauczyciela i jego umiejętności. + Halina Krupa konsultant ds. terapii pedagogicznej i wychowania do życia w rodzinie

iNFoamToa o m i n w M

2/2005

DOSKONALENIE NAUCZYCIELE

Kondycja zdrowotna dzieci i młodzieży

z lat 2000-2002 dotyczyły roczników bilansowych nato­ miast z lat 2000-2004 badań przesiewowych poszcze­ gólnych grup wiekowych. Dane pochodziły z formularzy tzw. „Zestawienie zbiorcze problemów zdrowotnych uczniów w poszczególnych klasach" (Mz-Ó6) opraco­ wanych przez Samodzielny Publiczny Miejski Zakład Opieki Zdrowotnej i Niepubliczny Zakład Opieki Zdro­ wotnej „Gramed" oraz z opracowań Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej w Słupsku. Mamy świadomość, że dane o stanie zdrowia dzieci i młodzieży pochodzące z badań rutynowych w/g okre­ ślonych 6 grup problemów zdrowotnych, obarczone są wieloma błędami i nie mają statusu badań naukowych, pozwalająjednak wysnuć wiele interesujących wnio­ sków na temat kondycji zdrowotnej dzieci i młodzieży.

Szkoły podstawowe

13 kwietnia 2005r. w auli I Liceum Ogólnokształ­ cącego w Słupsku odbyła się I konferencja z cyklu „Kon­ dycja zdrowotna dzieci i młodzieży". Z ramienia organizatorów: Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku i Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Słupsku, spotkanie przygotowały i prowadziły: Irena Czyż - konsultant ds. ekologii i promocji zdrowia oraz Iwona Gan - pedagog. Konferencja przeznaczona była dla nauczycieli i pie­ lęgniarek szkolnych, tzn. osób odpowiedzialnych za re­ alizację edukacji zdrowotnej, czuwających nad zdrowiem uczniów w szkole. Chcemy, aby tego typu konferen­ Typ cje odbywały się cyklicznie. Analizie poddawane będą szkoły kolejne grupy problemów zdrowotnych. Pozwoli to nam monitorować stan zdrowia dzieci i młodzieży na terenie miasta Słupska oraz - na drodze wspól­ nej dyskusji - wypracować pomysły działań zmie­ rzających do poprawy stanu zdrowia młodzieży szkolnej.

Dla każdej szkoły uczestniczącej w spotkaniu przygotowano teczki edukacyjne, które będą uzupeł­ niane materiałami z następnych konferencji. Zachęca­ no obecnych do przygotowywania własnych materiałów i dzielenia się nimi ze wszystkimi zainteresowanymi. W ten sposób możemy wspierać nasz wspólny cel ja­ kim jest poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży. Dokonując próby diagnozy stanu zdrowia dzieci i młodzieży miasta Słupska (na przykładach wybranych problemów zdrowotnych i społecznych) oparłyśmy się na danych udostępnionych nam przez Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego w Słupsku. Dane

IWFWMMTO»

OilNIIITOM

Szkoły ponadgimnazjalne Razem

1. „Wpływ alergii na funkcjonowanie dziecka w do­ mu i szkole" - lek. med. Leszek Dębicki. 2. „Zaburzenia narządu wzroku" - lek. med. Halina Żabińska. „Profilaktyka i terapia narządu wzroku" - Lidia Kurczyk (PP-P w Słupsku, ul. Fabryczna 1). 4. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z za­ burzeniami koncentracji uwagi (ADHD)-diagno­ za i terapia" - Izabela Kondracka (PP-P w Słupsku, ul. Fabryczna 1). 5. Stan zdrowia dzieci i młodzieży - próba diagnozy - Iwona Gan (ZSO nr 1 w Słupsku), Irena Czyż (ODN w Słupsku). 6. Działania Komisji Zdrowia Rady Miejskiej w Słup­ sku w zakresie wspierania szkolnych programów profilaktycznych - lek. med. Kazimierz Czyż.

Gimnazja

Program I konferencji obejmował tematy:

Uczniowie Ogólna liczba uczniów Liczba uczniów z problemami zdrowotnymi Liczba uczniów z problemami zdrowot. w % Ogólna liczba uczniów Liczba uczniów z problemami zdrowotnymi Liczba uczniów z problemami zdrowot. w % Ogólna liczba uczniów Liczba uczniów z problemami zdrowotnymi Liczba uczniów z problemami zdrowot. w % Ogólna liczba uczniów Liczba uczniów z problemami zdrowotnymi Liczba uczniów z problemami zdrowot. w %

2000/01

8129

Rok szkolny 2001/02 2002/03

2003/04

7874

7052

6699

4199 | 3956

3635

3564

51,65

50,2

51,54

53,2

3484

5181

4643

4477

1700

2871

2786 ! 2786

48,8

55,41

60,0

62,2

10573

8437

7877

7527

4214

3027

3139

3162

39,85

35,87

39,85

42,0

22186

21492

19572

18703

1113

9854

9560

9512

45,6

45,8

48,84

52,46

i

Źródło: Druki Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej. Opra­ cowanie: Iwona Gan, Irena Czyż Dziękuję prelegentom za interesujące wystąpienia, nauczycielom i pielęgniarkom za przybycie na naszą konferencję. Zapraszam na kolejne spotkania. +

Irena Czyi

konsultant ds. ekologii i promocji zdrowia

2/2005

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Q N T

SYSTEMY INFORMATYCZNE

Obserwowany od wielu lat wzrost zainteresowania specjalistycznymi systemami informatycznymi wspiera­ jącymi zarządzanie, a z drugiej strony stale rosnąca kon­ kurencja sprawiają, że bez szerokiej sprawnie działającej sieci autoryzowanych partnerów, nawet najlepszy pro­ dukt ma trudności z zaistnieniem na rynku. Ponieważ w ostatnim okresie wprowadziliśmy do naszej oferty wiele nowości, skierowanych głównie na rynek oświatowy, pragniemy znacząco poszerzyć również grupę naszych przedstawicieli. Z tego też względu poszukujemy do współpracy, w zakresie sprzedaży i wdrażania progra­ mów, firmy oraz osoby prywatne z terenu całego kraju. W przypadku nawiązania współpracy zapewniamy: • cykliczne szkolenia pracowników w zakresie obsługi i wdrażania naszych programów • wsparcie reklamowe w naszych wydawnictwach oraz w serwisie internetowym • telefoniczną pomoc techniczną • materiały reklamowe i informacyj ne • atrakcyjne upusty cenowe • okresowe promocje cenowe na wybrane programy lub pakiety oprogramowania realizowane wyłącznie przez sieć przedstawicieli • możliwość wykorzystywania w materiałach reklamo­ wych znaku graficznego firmy QNT Zapewniamy kompleksową usługę informatyczną, począwszy od prac analitycznych, przez reinżynierię pro­ cesów pracy i struktury organizacyjnej Klienta, aż po dostarczenie i wdrożenie sprzętu i oprogramowania sys­ temowego oraz użytkowego. W naszej ofercie znajdują się zarówno rozległe, zintegrowane systemy -informatycz­ ne dla średnich i dużych instytucji oraz przedsiębiorstw, jak i samodzielne aplikacje przeznaczone dla mniejszych jednostek. Programy znajdujące się w naszej ofercie tworzą systemy wspomagające zarządzanie: Quorum - system dla administracji publicznej. sQola - system dla szkół i administracji oświatowej. Qrezus - system dla przedsiębiorstw. System zarządzania oświatą sQola System sQola jest rozwijany i udoskonalany od 1989 roku. Składa się z szeregu programów, które mogą pra­ cować samodzielnie lub w ramach zintegrowanego sys­ temu. Dzięki temu możliwe jest sukcesywne wdrażanie całego systemu. Kolejnym atutem systemu jest możli­ wość obsługi wielopoziomowej struktury zarządzania, czyli wdrożenia spójnego systemu obsługującego zarów­ no jednostki nadrzędne (np. gminne lub miejskie zespoły obsługi oświaty), jak i placówki podległe (np. szkoły i przedszkola). Umożliwia również wspomaganie zarzą­

dzania różnego rodzaju struktur pośrednich. System składa się z następujących programów: Qwant - księgowość Qwark - płace Qadr - kadry QZP - obsługa kasy zapomogowo-pożyczkowej • QStor - obsługa magazynu QEST - obsługa środków trwałych • Qlnw - obsługa ewidencj i inwentarzowej wiQt - obsługa gospodarki materiałowej artykułami żywnościowymi AOS - arkusz organizacyjny szkoły • ZAO - zbiorczy arkusz organizacyjny szkoły • Budżet Zadaniowy - planowanie budżetu w układzie zadaniowym QZam - obsługa zamówień publicznych Sekretariat - obsługa sekretariatu szkolnego Świadectwa - świadectwa szkolne • Dziennik Lekcyjny - elektroniczna wersja dziennika szkolnego Biblioteka - prowadzenie biblioteki szkolnej • Stołówka - obsługa magazynu żywnościowego oraz stołówki szkolnej. Wspólne cechy programów systemu. • archiwizacja danych na dyskietkach bez pośrednictwa zleceń systemu operacyjnego (łącznie z formatowaniem dyskietek), kompresja danych przed archiwizacją, • obsługa programu za pomocą list zleceń ( menu), • ułatwienia wprowadzania danych (słowniki, listy wyboru) • podpowiedzi dla operatora • dostępny w każdej chwili kontekstowy pomocnik z informacją o sposobie postępowania (150-300 stron w każdym programie) • stale obecny na ekranie opis przeznaczenia najważniejszych w danej chwili klawiszy • kalkulator z automatycznym przenoszeniem wyniku do pól wprowadzania danych • wydruki na papierze o szerokości 10 lub 15 cali (składanka lub pojedyncze kartki) • rozbudowany system haseł i kontroli uprawnień użytkowników, pozwalający na dostosowanie do struktury organizacyjnej i kompetencji pracowników • obszerne i szczegółowe instrukcje dla użytkowników programów • możliwość wyboru jednego z pięciu standardów polskich liter. Ponadto w ofercie • qntTESTY - Generator testów • multimedialny Pakiet Logopedyczny - zestaw pię­ ciu programów komputerowych wspomagających te­ rapię wymowy głosek SZ, Ż, CZ, DŻ >

INFORMTOR

0$ MIM OM

2/2005 V U L C A N

DOSKONALENIE NAUCZYCIELE

ZARZĄDZANIE OŚWIATĄ

Sprawne zarządzanie szkołą wymaga odpowiednich narządzi - komputerowych programów. W dzisiejszych cza­ sach powinna je mieć każda nowoczesna szkoła. Przed­ stawiam opinie o programach przygotowanych przez Vulcan: Marka Lewandowskiego - wicedyrektora ds. dy­ daktyczno-wychowawczych w Zespole Szkół nr 1 w Wał­ czu (woj. zachodniopomorskie); Danuty Szuber - dyrektora Zespołu nr 1 w Trzebnicy (woj. dolnośląskie) oraz Lucja­ na Bernaczyka - dyrektora Szkoły Podstawowej w Stęsze­ wie (woj. wielkopolskie). MAREK LEWANDOWSKI: Elementy informatyki wpro­ wadziliśmy w naszej szkole jeszcze w latach 80. Pierw­ szy komputer pojawił się u nas w 1985 r., rok później uczniowie korzystali już z pracowni komputerowej, pra­ cowali na komputerach Elwro 800 Junior. To było już coś. te maszyny były oczywiście zamykane na cztery spusty, gdy nikt z nich nie korzystał. Programy do zarządzania oświatą placówka kupiła, gdy z początkiem lat 90. dyrektorem został Roman Kościołowski. Kiedy dyrektor kupił plan lekcji firmy VULCAN, to początkowo uważałem, że ręcznie jestem w stanie ułożyć go szybciej. Z wykształcenia jestem historykiem i wtedy nie miałem zbyt dużego doświadczenia z kompu­ terami. Dyrektor wysłał mnie na szkolenie i szybko się przełamałem. Teraz nie wyobrażam sobie funkcjonowa­ nia szkoły bez elektronicznego planu lekcji, arkusza orga­ nizacyjnego czy innych programów.

„Ateny" wałeckie Szkoła ma długą tradycję, sięgającą drugiej połowy XVII w., kiedy powstało kolegium jezuickie. Istniało do pierwszego rozbioru Polski, następnie na jego bazie po­ wstała szkoła pruska. Jeszcze przed rozbiorem szkołę nazywano „Atena­ mi" ze względu na poziom kształcenia. Tak jesteśmy na­ zywani również dziś (strona szkoły to www.ateny.zwa.pl - przyp. MW), zresztą o szkole powstały już trzy mono­ grafie. Należymy do Stowarzyszenia Najstarszych Szkół w Polsce. Staramy się umiejętnie łączyć polską i niemiec­ ką tradycje szkoły, których przecież nie da się ukryć. W naszej auli na ścianach wiszą portrety niemieckich pi­ sarzy, m.in. Goethego i Schillera. W 1990 r. na obchody rocznicowe władze szkolne zaprosiły Niemców, którzy w szkole pisali maturę w roku 1944. Ten pomysł wzbudził wiele kontrowersji, j a uwa­ żam, że był bardzo dobry. Od tamtej pory utrzymujemy kontakty z gimnazjum w Bad-Essen, nasi uczniowie jeżdżą do Niemiec, w rewanżu nas odwiedzają ich niemieccy przyjaciele. Zresztą mamy również partnerskie szkoły w Holandii i na Ukrainie. Dziś też w naszym kraju znajdą się politycy, którzy woleliby, żebyśmy nie odwoływali się

mottunioa

otwinrowv

do niemieckiej historii szkoły. Ale przecież historii nie moż­ na zakłamywać. Mamy np. zasłonić portrety niemieckich pisarzy? Bez sensu. K, j a k „Kazik"; k, j a k kajak W skład zespołu wchodzi Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego. Skąd ten akurat patron? W 20 lat po wojnie doszło do spotkania pierwszych powojennych absolwentów. Pojawiła się potrzeba patro­ na. Padło na Kazimierza Wielkiego, który przyłączył zie­ mię wałecką do Polski. Tak już zostało, mamy patrona politycznie bezpiecznego. Zresztą jego postać rzutuje na całą szkołę i poza „Atenami" nazywają nas także „Kazi­ kiem". Oprócz Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w skład zespołu wchodzi Szkoła Mistrzostwa Sportowego: liceum i gimnazjum (trzecia klasa). Są klasy kajakarstwa chłopców i dziewcząt oraz wioślarstwa dziewcząt (szkoła dla dziewcząt była pierwszą Szkołą Mi­ strzostwa Sportowego w Polsce). Na polu sportowym placówka odnosi ogromne sukcesy - nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej. Na olimpiadzie w Atenach wystąpili Łukasz Woszyński i Paweł Baraszkiewicz (wicemistrz olimpijski z Sydney) - absolwenci „Kazika". Nie mówiąc o juniorach, którzy na różnych za­ wodach międzynarodowych zdobyli już worek medali. Usprawnienie Zespół Szkół nr 1 w Wałczu zdecydował się na za­ kup Złotego abonamentu Optivum firmy VULCAN - ze­ stawu pakietów, który pozwala na zarządzanie wszystkimi obszarami szkoły. Programów tej firmy używamy od kilkunastu lat. więc ucieszyło nas, gdy wiele z nich mogliśmy zaktuali­ zować na korzystnych warunkach. To atrakcyjna oferta, ponieważ, kiedy pojawią się nowe wersje programów, to firma nam j e dostarczy, a nie będziemy płacić więcej niż wynosi abonament. Bardzo ciekawą propozycją wydaje się być Dziennik Optivum, nie korzystaliśmy z niego wcześniej. Szczególnie podoba mi się to, że istnieje moż­ liwość szybkiego kontaktu z rodzicami - mailowego czy za pomocą SMS. DANUTA SZUBER: Na kupno Złotego abonamentu zde­ cydował się również Powiatowy Zespół Szkół nr 1 w Trzebnicy. Mamy zamiar wdrożyć z czasem wszyst­ kie pogramy do zarządzania wchodzące w skład abona­ mentu. Te programy usprawniają pracę szkoły. Zresztą przydatne są również dla uczniów, np. plan lekcji i za­ stępstwa umieszczamy na naszej stronie internetowej. To bardzo wygodne. Pierwsze komputery pojawiły się w trzebnickiej szkole w połowie lat 80., służyły jednak wyłącznie do celów administracyjnych. W latach 90. zaczęliśmy korzystać z programów do zarządzania firmy VULCAN. Jako wi­ cedyrektor układałam komputerom plan lekcji. W poło­ wie lat 90. rozpoczęła się informatyzacja biblioteki,

•*$,!, ,

DOSKONALENIE NAUCZYCIEU

powstało Centrum Informacji Naukowej, uczniowie mieli już możliwość korzystania z Internetu. Placówka słynie przede wszystkim z nauk przyrod­ niczych - chemii, biologii, ochrony środowiska. W kon­ kursach z tych dziedzin zdobywamy wiele nagród. Ostatnio za nagrodę pieniężną kupiliśmy sobie laptop, wcześniej zwykły komputer. Komputery są w szkole powszechnie wykorzystywane. Na wielu przedmiotach uczniowie uży­ wają ich do prezentacji. Poza tym komputer służy także do przedstawienia osiągnięć uczniów ich rodzicom. A dzieje się u nas naprawdę dużo, niektórzy uczniowie tworzą nawet animacje komputerowe. Na Święto Trzebnicy, które odbyło się we wrześniu, młodzież przygotowała specjalną prezentację dla gości z Niemiec. Byli zachwyceni. Mówili, że niemieccy ucznio­ wie nie zdobyliby się na zrobienie tak interesującego pro­ jektu. W każdym bądź razie nasza młodzież wypadła naprawdę świetnie. Komputer w codziennej pracy wykorzystują także nauczyciele ze Szkoły Podstawowej w Stęszewie. Z roku na rok jest z tym coraz lepiej. Już nawet nauczycielka klas I-III wprowadziła elementy in­ formatyki. Dzieci korzystają z programów graficznych, gier edukacyjnych. Rodzice są bardzo zadowoleni. LUCJAN BERNACZYK:

Nie udają Greka Zostałem dyrektorem na początku lat 90., po kilku­ miesięcznym pobycie w Grecji. Wcześniej uczyłem w tej szkole i prowadziłem pierwsze kółko informatyczne. W 1991 r. w szkole zaczęła funkcjonować pracow­ nia komputerowa, a trzy lata później dyrektor jako jeden z pierwszych w województwie wprowadził informatykę - obowiązkowy przedmiot nauczania w klasie ósmej. Pierwszy komputer do celów administracyjnych ku­ piła rada rodziców, a później udało się doprowadzić do powstania pracowni komputerowej - mówi dyrektor. Szybko zacząłem kupować programy do zarządzania szko­ łą firmy VULCAN, następnie skomputeryzowałem biblio­ tekę i podłączyłem szkołę do Internetu. Teraz komputery używają do prezentacji nie tylko uczniowie, wykorzystuj­ my je również podczas rady pedagogicznej. Szkoła zdecydowała się na kupno Złotego abonamen­ tu Optivum. Z firmą VULCAN jesteśmy związani od po­ czątku, jej programy sprawdzają się u nas bardzo dobrze. Jesteśmy z nich niezwykle zadowoleni, a teraz będziemy mieli wszystkie. Do tego bardzo dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie serwera SQL. Dane są bezpieczne, a dostęp do nich mogą mieć w ustalonym stopniu różni użytkownicy. Z pakietów, których nie mamy, w najbliż­ szym czasie wdrożymy Kadry Optivum i Intendenturę Optivum. Muszę powiedzieć, że dobrze zarządzana szko­ ła cieszy się nie tylko szacunkiem uczniów, ale również rodziców. + Michał Wolniak Vulcan Wrocław

U l

2/2005 Laboratorium Edukacji Multimedialnej

w Centralnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli W 2005 roku uruchomiono Laboratorium Edukacji Multimedialnej. Jednostka organizacyjna współpracuje z wszystkimi pracownikami i zespołami CODN, bierze także udział w szkoleniach kadry ośrodka w zakresie e-edukacj i.Koordynatorem jest Witold Kołodziejczyknauczyciel konsultant odpowiedzialny za wdrożenia zwią­ zane z e-edukacj ą, twórca koncepcji platformy eduka­ cyjnej dla CODN; autor programów szkoleń do nauki oniine, moderator i administrator kursów online dla dy­ rektorów szkół, twórca pierwszej w Polsce szkoły onli­ ne dla dorosłych.

Zadania LEM na lata 2005-2007: 1. Inspirowanie prac zmierzających do wypracownaia ogólnopolskich standardów e-learning dla form do­ skonalenia nauczycieli • Seminaria Edukacja e-learning w oświacie • Słownik terminów dydaktyki szkoleniow-kursowej e-learning • Powołanie zespołu ekspertów ustalających zasady pomiaru efektywności i zasad certyfikacji w opar­ ciu o elektroniczne dzienniki zajęć. 2. Zainicjowanie prac związanych z przeglądem euro­ pejskich i światowych rozwiązań formalno-prawnych dotyczących certyfikacji kursów e-learning. • e-Biuletyn informacyjny • CD-ROM - rocznik InfoAdresonWWW z przewod­ nikiem dla placówek doskonalenia w kraju. 3. Diagnozowanie i monitorowanie oferty i rozwoju form e-learning w systemie doskonalenia nauczy­ cieli w Polsce • Raport „E-learning w systemie doskonalenia" • Elektroniczna „Mapa e-learning". 4. Prace nad prototypem ogólnopolskiej platformy ko­ ordynującej e-learning w systemie doskonalenia na­ uczycieli. • Tworzenie dedykowanych witryn i baz danych kur­ sów e-learning • Witryna Edukacji Multimedialnej „e-learning": * Wsparcie metodyczne doradców i konsultantów w zakresie edukacji multimedialnej ^Biblioteka eKursów * Praktyczna Metodyka e-learning • Od strony www do serwera edukacyjnego - Edu­ kacja Multimedialna: *Kursy Internetowe ^Dysku­ sje w sieci. • DA INFORMATOR

OiWIBTOm

2/2005

N I S H

OLIMPIADY KONKURSY

Szkoła z klasą W bieżącym roku szkolnym Prywatne Liceum Ogól­ nokształcące w Słupsku otrzymało certyfikat „Szkoły z klasą". Organizatorzy akcji, oprócz przyznania szkole certyfikatu, wyróżnili sprawozdanie przygotowane przez Katarzynę Pozorską. nauczycielkę języka polskiego, do­ tyczące realizacji zadania 1C - „Co wynika z wyników". W skład zespołu zadaniowego weszli: K. Pozorska nauczycielka j.polskiego, przewodniczący zespołu, K. Stępnik - nauczycielka j . polskiego, J. Grochała nauczyciel matematyki, uczniowie klasy la: P.Chojnacka, M. Hulecka, K. Zajko, R. Ożóg, K. Nowakowski. Analiza wyników uczniów w czasie kariery szkolnej Przykład 1. Jakie wyniki porównujemy? W jaki sposób zbieraliśmy wyniki? Jak j e analizowaliśmy? Realizację zadania rozpoczęliśmy od spotkania ze­ społów samokształceniowych i ustalenia tego, co w bie­ żącym roku szkolnym chcielibyśmy wiedzieć o wynikach osiąganych przez uczniów. Nauczyciele zgodnie stwier­ dzili, że najważniejsze jest rozpoznanie postępów uczniów klas pierwszych, gdyż w ubiegłym roku badaliśmy w tym zakresie obecne klasy drugie i klasę czwartą, wobec cze­ go posiadamy już dobre rozpoznanie ich umiejętności. W badaniu wyników klas pierwszych z języka polskiego wzięliśmy pod uwagę kilka danych: punkty uzyskane na egzaminie gimnazjalnym, ocenę semestralną, oceny cząskowe z opisywanego przedmiotu (za odpowiedź, wy­ pracowanie domowe, wypracowanie klasówce, pracę klasową, pracę na lekcji) oraz wyniki egzaminu pilotażo­ wego przeprowadzonego w marcu - miał on badać umie­ jętność czytania ze zrozumieniem i kompetencje w tworzeniu własnego tekstu, zgodnie ze standardami No­ wej Matury. Wyniki zostały zebrane przez nauczycieli: dokonali oni przeliczenia punktów z egzaminu gimnazjal­ nego na wartości procentowe, a następnie na oceny, zgod­ nie z kryteriami oceniania stosowanymi w szkole: 35%-50% ocena dopuszczająca. 51%-74% ocena dosta­ teczna, 75%-89% ocena dobra, 90%-100% ocena bar­ dzo dobra. Pozwoliło to na porównanie wyników egzaminu po gimnazjum z ocenami semestralnymi (ustalenie jednolitej skali). Jednocześnie analiza ocen cząstkowych, któ­ wFoei&MToa

o m i m o m

re uczniowie otrzymywali w trakcie pierwszego półro­ cza nauki, umożliwiła ustalenie zależności pomiędzy pra­ cą na lekcji, pracą w domu, a rezultatem osiąganym przez młodzież z pracy klasowej oraz ich wpływem na stopień końcowy. Dane te opracowano, biorąc pod uwagę po­ szczególne klasy: I a, I b, klasę I Liceum Plastycznego i równocześnie każdego ucznia osobno. Te zestawienia miały posłużyć przede wszystkim nauczycielom, dlatego nie upublicznialiśmy ich, tylko omówiliśmy na spotka­ niach zespołu samokształceniowego i na radzie pedago­ gicznej. Natomiast analiza wyników egzaminu pilota­ żowego miała posłużyć do ustalenia kompetencji ucznia i stopnia jego przygotowania do formuły Nowej Matury. Te dane opracowali sami uczniowie, tworząc kartotekę pierwszej części egzaminu, badającej czytanie ze zrozu­ mieniem, opracowując przy pomocy programu Excel wykresy i tabele zbiorcze dla poszczególnych klas i poje­ dynczych uczniów. Jakie są wnioski z analizy? Co z nich wynika dla dal­ szej pracy szkoły? Zestawiając wyniki egzaminu gimnazjalnego z oce­ nami semestralnymi, zauważamy cztery prawidłowości wśród badanych uczniów: 1. brak postępów w nauce 8 uczniów utrzymało ocenę niedostateczną. 2. znaczny rozwój w opanowywaniu umiejętności i wiadomości w nowej szkole- poprawa z oceny dopuszczającej na dostateczną lub dobrą (11. uczniów). 3. obniżenie oceny - uczniowie uzyskali pozytywny wynik z egzaminu gim­ nazjalnego, natomiast ocena semestralna to niedostatecz­ ny (6. uczniów). 4. utrzymanie takich samych wyników w liceum, jak w gimnazjum - oceny pozytywne (15. uczniów). Najlepsze wyniki zarówno na egzaminie, jak i na koniec semestru I spośród analizowanych trzech klas pierwszych osiągnęli uczniowie liceum plastycznego. Analiza relacji ocen cząstkowych w relacji do oceny semestalnej pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: uczniowie, którzy uzyskali ocenę niedosta­ teczną na koniec semestru, zazwyczaj nie odrabiają prac domowych, nie oddają wypracowań pisanych w domu. Na lekcjach rzadko są aktywni (5. uczniów) lub wręcz przeciwnie - mają dużo ocen za wypowiedź na lekcji. Analiza frekwencji pozwala zrozumieć te rozbieżności: na zajęciach pracują uczniowie, którzy opuszczają lek­ cje, ale z powodu absencji, często nieusprawiedliwionej, nie ma to wpływu na polepszenie ocen z prac klasowych. W innych wypadkach obserwujemy regułę: uczniowie pra­ cujący na zajęciach (mająpo kilka ocen za wypowiedź na lekcji), wykonujący zadania domowe, otrzymują pozy­ tywne oceny z prac klasowych i wypracowań pisanych w klasie oraz z odpowiedzi. Wyniki z wymienionych trzech obszarów oceny są dla większości nauczycieli podstawą do wystawiania oceny semestralnej, zaś aktywność na zajęciach i systematyczność ucznia (lub j e j brak) powo­ duje podwyższenie (obniżenie) stopnia. Te wnioski oczy­ wiście pozwoliły na rozpoznanie, jak uczeń pracuje w nowej szkole, na zindywidualizowanie procesu dydak­ tycznego i motywowanie uczniów do podnoszenia swo­

OLIMPIADY - KONKURSY

ich ocen. Natomiast wyniki egzaminu pilotażowego do­ pełniły niejako obraz każdego ucznia - dostarczyły wie­ dzy na tematjego umiejętności i kompetencji językowych, umożliwiły także określenie, z czym większość uczniów ma problemy: pojmowaniem zasad analitycznych jako pod­ stawy interpretacji, stosowaniem podstawowych pojęć z poetyki w analizie utworu oraz składnią, frazeologią i in­ terpunkcją wypowiedzi. Dzięki dokonanym porównaniom mogliśmy ustalić, nad jakimi umiejętnościami uczniów i ca­ łych klas należy pracować, by pomóc im w osiąganiu lepszych wyników. Czy i j a k zapoznajemy uczniów z wynikami analizy? Z wynikami analizy dotyczącej porównania ocen se­ mestralnych, cząstkowych i egzaminu gimnazjalnego za­ poznaliśmy przede wszystkim nauczycieli, nie podawaliśmy ich natomiast do wiadomości poszczegól­ nych klas, aby nie doprowadzić do wytworzenia nega­ tywnej atmosfery wśród uczniów. Wykorzystaliśmy za to powyższe zestawienia przy rozmowach indywidual­ nych z uczniem, zwłaszcza tym, który otrzymał ocenę niedostateczną na semestr pierwszy. W omawianiu przy­ czyny niepowodzeń szkolnych uczestniczyli wychowaw­ ca, pedagog szkolny i rodzice. Inaczej potraktowaliśmy rezultaty egzaminu pilota­ żowego - zostały one opracowane przez uczniów biorą­ cych udział w realizacji zadania, wywieszone na gazetkach ściennych w klasach i dokładnie omówione. Uczniowie otrzymali także arkusze odpowiedzi do poszczególnych zadań i dokonali oceny stopnia ich trudności. Wspólnie z nauczycielem zdiagnozowali przyczyny niepowodzeń, określili, nad czym należy popracować, aby w przyszło­ ści wyniki były lepsze. Otrzymali także zadanie napisania raz jeszcze wypracowania, zgodnie z otrzymanym arku­ szem i zaznaczenia na marginesach lub w postaci przypi­ su, które kryteria realizują w poszczególnych zdaniach swoich prac. Pod kierunkiem nauczyciela informatyki do­ skonalili jednocześnie umiejętność pracy z edytorami tek­ stu, za co mogli otrzymać ocenę z technologii informa­ cyjnej. Przykład 2. Jakie wyniki porównujemy? W jaki sposób j e zbieraliśmy? Jak j e analizowaliśmy? Kolejnej analizie porównawczej poddaliśmy wyniki egzaminu gimnazjalnego i testu umiejętności z matematy­ ki w klasach pierwszych. Badanie wewnątrzszkolne prze­ prowadziliśmy pod koniec pierwszego semestru nauki. Analizowaliśmy osiągnięcia uczniów w dwóch obszarach: 1 .stosowania zintegrowanej wiedzy i umiejętności do roz­ wiązywania problemów, 2. umiejętności wyszukiwania i stosowania informacji. Nauczyciel matematyki dokonał także zestawienia ocen cząstkowych i oceny semestral­ nej za pierwsze półrocze oraz stopni otrzymywanych w drugim semestrze z matematyki w klasach drugich. Dane opracował na podstawie dziennika - nauczyciele bowiem opisują dokładnie, z czego wystawiają poszczególne oce­ ny. Celem analizy było określenie wpływu ocen cząstko­ wych w klasach starszych na ocenę semestralną

2/2005 z matematyki. Następnie porównaliśmy te zależności z wy­ nikami podobnej analizy z języka polskiego w klasach pierwszych i ustaliliśmy wspólne wnioski. Poprosiliśmy również rodziców o wypowiedź (w czasie zebrań), w ja­ ki sposób oceny uzyskiwane w ciągu semestru i informo­ wanie o nich wpływają na motywację ucznia do pracy. Jakie są wnioski z analizy? Co z nich wynika dla dal­ szej pracy szkoły? Wyniki testu gimnazjalnego wskazywały jednoznacz­ nie, że najwięcej czasu należy poświęcić na kształcenie umiejętności wykorzystywania zdobytej wiedzy do roz­ wiązywania problemów. Uczniowie rozwiązując zadania musieli umieć kojarzyć pewne zagadnienia i wykazać się logicznym myśleniem. Test, który został przeprowadzony w klasie la i Ib miał na celu oszacowanie postępów uczniów. Jego wyniki okazały się zaskakujące, bowiem najlepsze noty otrzymali uczniowie, którzy na teście gimnazjalnym w 2003 roku mieli przeciętne osiągnięcia. Również osoby ocenione na stopień dobry, na sprawdzianie w liceum mia­ ły podobne noty. Nie dostrzeżono wyraźnego postępu u uczniów z najlepszymi osiągnięciami. Zadania rozwią­ zywane przez uczniów wymienonych klas miały na celu wykształcenie umiejętności budowania modeli matematycz­ nych dla różnorodnych sytuacji z życia codziennego oraz ich wykorzystywania do rozwiązywania problemów prak­ tycznych. Ćwiczenia te obejmowały zakres rozszerzony o podwyższonym stopniu trudności. Analiza wyników testu gimnazjalnego stała się pomoc­ nym narzędziem w realizacji programu nauczania ze szcze­ gólnym uwzględnieniem tych obszarów matematyki, z którymi uczniowie mieli największe problemy. Z analizy ocen cząstkowych z matematyki w klasach II wynika, że uczniom sprawia trudność osiągnięcie pozytywnego wy­ niku sprawdzianu z dużej partii materiału. Ich praca na zajęciach nie budzi zastrzeżeń. Za aktywność na lekcji naj­ częściej otrzymywali oceny bardzo dobre i dobre. Tylko u najsłabszych uczniów za zaangażowanie w zajęcia poja­ wiają się oceny niedostateczne. Jeżeli chodzi o pracę w do­ mu. to sprawa przedstawia się znacznie gorzej. Uczniowie niechętnie odrabiają zadania domowe. Oceny na koniec semestru są odzwierciedleniem pracy uczniów przez całe półrocze. W semestrze drugim u uczniów dobrych i śred­ nich widać poprawę. Natomiast u uczniów słabych już na początku semestru pojawiają się oceny negatywne. Wyni­ ki tego zestawienia posłużyły nauczycielom do tego, by w drugim semestrze zadbać o motywowanie uczniów słab­ szych do systematycznej pracy. Sugestie rodziców były takie, że ocena niedostateczna za pracę domową powodu­ je, że ich dziecko zniechęca się do nauki. Postanowiliśmy, wobec tego, stosować inne środki zachęcania uczniów do pracy z matematyki: różnicowanie poziomu trudności za­ dań domowych zależnie od możliwości ucznia. Czy i j a k zapoznajemy uczniów z wynikami analizy? Z wynikami analizy sprawdzianu gimnazjalnego po­ stanowiliśmy zapoznać uczniów już na początku roku szkolnego, po to, by przypomnieć im, jakie umiejętności iNFO^Maróił

o f i M M o m

2/2005

OLIMPIADY • KONKURSY

już posiadają(dobre wyniki egzaminu), a nad jakimi powinni jesz­ cze popracować. Zestawienie to miało postać ogólną: nauczyciel wytłumaczył uczniom, że najsłabiej wypadła część testu dotyczą­ ca stosowania wiedzy do rozwiązywania problemów. Wspólnie z młodzieżą ustalił sposób uzupełniania zaległości: poprzez uczest­ nictwo w konsultacjach oraz dodatkowe prace domowe, analizo­ wane później na lekcji. W styczniu, po przeprowadzeniu sprawdzianu umiejętności, nauczyciel poprosił uczniów pracują­ cych przy realizacji zadania o wypisanie punktowych wyników egzaminu gimnazjalnego i przeliczenie ich na procenty (dla każde­ go ucznia), ale tylko w zakresie umiejętności uznanych na począt­ ku semestru za najsłabiej opanowane. Potem tak samo opracowane zostały wyniki sprawdzianu i wyrażone w procentach. Każdy uczeń otrzymał swoją indywidualną kartę osiągnięć i mógł spraw­ dzić, czy w jego edukacji dokonał się postęp - w zakresie, nad którym pracowano przez pół roku. Nauczyciel podał także wyniki zbiorcze dla klas pierwszych i ustalił zadania do realizacji w na­ stępnym semestrze. Analiza ocen cząstkowych z matematyki w klasach drugich dokonana została bez udziału uczniów. Zostali oni wszakże włą­ czeni do debaty przeprowadzonej na zajęciach z pedagogiem i wy­ chowawcą- „Dlaczego nauczyciele zadają nam prace domowe? Po co uczyć się w domu? Jak się uczyć? (gospodarowanie cza­ sem wolnym)." Czego się nauczyliśmy? Realizacja zadania dostarczyła nam wielu nowych, cennych informacji o uczniach. Dowiedzieliśmy się, jakie są przyczyny ich niepowodzeń w szkole, dlaczego niektórzy mają problemy z na­ uką. Mogliśmy dzięki temu zapobiec ich porażce w liceum. Wzmoc­ niło to poczucie bezpieczeństwa uczniów, gdyż zrozumieli, że z problemami mogą zgłaszać się do nauczycieli, że uzyskają za­ wsze pomoc. Jednocześnie praca nad zadaniem zmotywowała nas, nauczycieli, do pogłębienia refleksji nad procesem dydaktycznym i jego wynikami. Po raz kolejny przypomnieliśmy sobie (a owo przypominanie w szkole jest niezwykle potrzebne), że uczeń musi rozumieć, jakie popełnia błędy i w jaki sposób nauczyciel będzie starał się pomóc mu te błędy naprawić. Praca zespołu spowodowała też, że nauczyciele wydawałoby się zupełnie nieprzystawalnych przedmiotów - matematyki i języ­ ka polskiego, nawiązali dialog dotyczący analizy możliwości po­ szczególnych uczniów, ich pracy na co dzień. Wymieniali się doświadczeniami na temat stopnia opanowania przez nich umie­ jętności, które w obu przedmiotach są tak samo ważne: wyszuki­ wania i stosowania informacji oraz stosowania zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów. Szczególnie ważną informacją było dla nas to, że uczniowie dostrzegają te nasze działania ij e akceptują, że chętnie biorą udział w powierzo­ nych im pracach. Ich opinie okazały się bardzo pomocne również w korekcie błędów i wzmacnianiu tego, co zakończyło się w na­ szych działaniach sukcesem. Okazało się też, iż dyskusja z mło­ dzieżą nad tak błahy temat, jak nieodrabianie prac domowych, może j ą zmotywować do poprawy. To pokazuje wagę systema­ tycznego oglądu postępów ucznia i osiąganych przez niego wyni­ ków. + Katarzyna Pozorska Prywatne Liceum Plastyczne w Słupsku

iNFORMaroR

o i m m o m

Poczet Królów i Książąt Polskich IV MIĘDZYSZKOLNY KONKURS HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kontynuując tradycję lat ubiegłych,j u ż p o raz czw ar t y w S z k o l e P o d s t a w o w e j n r 2 w Słupsku, dnia 26.02.2005r. zorganizowa­ n o Międzyszkolny Konkurs Historyczny o na­ z w i e „ Poczet Królów i Książąt Polskich Tegoroczna, IVj u ż e d y c j a p o ś w i ę c o n a była Piastom. Celem konkursu, jest propagowanie w ś r ó d u c z n i ó w szkół p o d s t a w o w y c h miasta i g m i n y Słupsk, w i e d z y z historii Polski n a tle europejskim. Konkurs m a za zadanie rozwijać zainteresowania historyczne uczniów zdolnych, aktywizować ich w zakresie poszerzania w i e ­ d z y historycznej, kształtować postawy patrio­ tyczne i rozbudzać poczucie d u m y z dokonań kulturowych przodków, a przede w s z y s t k i m umożliwić uczniom osiągnięcie sukcesu w dzie­ dzinie historii. W tegorocznej e d y c j i w z i ę ł o udział 12 trzyosobowych reprezentacji szkół z e Słupska oraz Kobylnicy, Redzikowa, Wrześcia i Jezie­ rzyc. W o g ó l n e j k l a s y f i k a c j i I m i e j s c e zajął zespół z e Szkoły P o d s t a w o w e j nr 1 w Słup­ s k u p o d kierunkiem Marii Gardas, I I m i e j s c e Szkoła P o d s t a w o w a nr 5 w Słupsku, której uczniów przygotowała Agnieszka Borzyk oraz m i e j s c e III - Szkoła Podstawowa nr 6 w łupsku, opiekunem zespołu była Jolanta SłomianJuszczak. Spośród wszystkich uczestników wyłonio­

no również Mistrza Wiedzy Historycznej. W t y m roku została n i m uczennica z e Szkoły P o d s t a w o w e j nr 9 - E w e l i n a P i e ń k o w s k a , przygotowana p r z e z p a n a Z b i g n i e w a Steca. Tytuł ten oraz indywidualną nagrodę, przyzna­ j e się uczestnikowi, który osiągnął n a j w y ż s z ą ilość punktów w części pisemnej konkursu. Jak zawsze konkurs cieszył się d u ż y m za­ interesowaniem u c z n i ó w i nauczycieli. Otrzy­ m u j e m y pochlebne recenzje i słowa uznania z a p o z i o m i ciekawąorganizację. Uczniowie w y ­

OLIMPIADY • KONKURSY

2/2005

kazują zaangażowanie i w y s o k i p o z i o m wiadomości i umiejętności.

Konkurs fotograficzny

Wszystkim uczestnikom, a szczególnie zwycięz­ c o m gratulujemy sukcesu i życzymy w i e l u jeszcze mi­ łych przygód z historiąn a kolejnych etapach edukacji - j e d n o c z e ś n i e zapraszając d o udziału w następnych edycjach naszego konkursu.

TEMAT 1:

Regulamin Konkursu: -

Konkurs skierowanyjest d o uczniów i nauczycieli szkół podstawowych miasta i gminy Słupsk.

-

Szkoły zapoznawane są z celami i tematyką kon­ kursu w e wrześniu l u b n a początku października każdego roku szkolnego.

-

Uczniowie przygotowują się n a podstawie poda­ nej wcześniej literatury.

-

Zapraszamy 3 -osobowe reprezentacj e szkół.

- Konkurs składa się z d w ó c h etapów: a) części pisemnej (testu wiadomości pisanego indy­ widualnie przez każdego z uczestników), b ) części ustnej przeprowadzonej w f o r m i e q u i z u (uczniowie odpowiadajązespołowo). -

Zwycięski zespół wyłoniony jest p o zsumowaniu punktów z części pisemnej i ustnej.

-

Dodatkową nagrodąj e s t tytuł „ Mistrza Wiedzy Historycznej " dla ucznia, który osiąga najwyższą ilość punktów z części pisemnej.

-

Miejscem konkursu jest Szkoła Podstawowa nr 2 w Słupsku, ulica H. Pobożnego 2, tel. 842-31-41.

-

Zgłoszenia, imiona i nazwiska uczniów wraz z imie­ niem i nazwiskiem nauczyciela-opiekuna, należy nadsyłać n a adres Szkoły P o d s t a w o w e j nr 2 w Słupsku.

-

Organizatorem konkursu, autorem zadań, d o któ­ rego należy zgłaszać wszelkie u w a g i i pytania jest nauczyciel historii Lucyna Szczepańska. •

Lucyna Szczepańska Szkoła Podstawowa nr 2 w Słupsku

50

Niebo - Horyzont - Ziemia - to najbar­ dziej naturalny dla człowieka widok towarzyszący mu od narodzin aż do śmierci. To zmiany światła i kolorów, słońce, księżyc, gwiazdy i obłoki. To także pojęcia, w których zawiera się wielość skojarzeń poza obrazem. Linia hoiyzontu będąca miejscem styku nieba i ziemi to granica światów, idei i rzeczy, to tajemnica. Horyzont zawsze kusił - dotrzeć tam to spełnić najskrytsze ma­ rzenia. Przez tysiąclecia człowiek wyruszał tam by spo­ tkać się z Nieznanym. Ci, którzy docierali do obranego celu wyznaczali granice ludzkich możliwości. Niebo mieszkanie istot doskonałych, marzenie Ikara i wresz­ cie Ziemia - ojczyzna ludzi, miejsce radości i smutku każdego człowieka.

2:Obrazy dla Przyszłości - gdzieś w przy­ szłości istnieje świat, w którym o tym, co było dla Cie­ bie ważne zaświadczą tylko przedmioty, które nas przeżyją. Wyobraź sobie obraz, który chciałbyś przeka­ zać ludziom, którzy będą ży li za 50, 100, 300 lat. Jakie elementy zawierałby taki wizerunek Twojego świata? Spróbuj przy pomocy fotografii zmierzyć się z Czasem -bezlitosnym weryfikatorem ludzkiej pamięci.

TEMAT

Regulamin konkursu: 1. Organizatorem konkursu jest Liceum Plastyczne w Słupsku. 2. Każdy autor może zgłosić dowolną ilość prac w każdej kategorii tematycznej. 3. Fotografie mogą być zgłaszane jako pojedyncze pra­ ce lub jako zestawy tematyczne. 4. Technika realizacji jest dowolna jednakże powinna zawierać przewagę elementów fotografii. Dopusz­ czalne są ingerencje cyfrowe oraz wszelkie prze­ tworzenia fotografii metodami tradycyjnymi. Fotografie zgłoszone na konkurs nie mogą być wy­ drukami (prace z plików cyfrowych należy dostar­ czyć w postaci odbitek). 5. Konkurs adresowany jest do młodzieży szkół gim­ nazjalnych i ponadgimnazjalnych. 6. Realizacje przyjmowane są w formacie od 13x18 cm do 30x40 cm (kadr fotogramu nie musi mieć fotograficznych proporcji, dopuszczalne są formaty pośrednie, fotografie kwadratowe, panoramiczne, itp.). 7. Każda praca powinna być opisana (tytuł i kategoria w jakiej jest zgłoszona oraz dane autora - imię. na­ zwisko, wiek, adres kontaktowy).

iNFO/iMaTOQ

o f w i a r o m

OLIMPIADY • KONKURSY

2/2005 8. Prace oceniane będą przez jury pod względem: spełnienia warunków technicznych, kryteriów estetyczno-artystycznych, warunków merytorycznych, czyli stopnia w ja­ kim nadesłane fotografie są odpowiedzią na za­ gadnienia sformułowane w tekście 9. We wszystkich kategoriach przyznane zostaną wyróżnienia oraz nagroda główna dla zwycięzcy konkursu. Obowiązki i p r a w a Organizatorów: 1. Nadesłanie prac jest równoznaczne z uznaniem regulaminu. 2. Prace nie spełniające warunków określonych w regulaminie nie będą oceniane. 3. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do bez­ płatnej prezentacji prac w prasie oraz na stronach Internetu. 4. Organizatorzy nie ponoszą odpowiedzialności za uszkodzenia powstałe podczas przesyłania zdjęć. Kalendarz Konkursu: Termin nadsyłania prac: 14 maja 2005. Powiadomienie o wynikach: 23 maja 2005. Zakończenie konkursu, rozdanie nagród: 10 czerwca 2005. Patronat Honorowy: Prezydent Miasta Słupska, pan Maciej Kobyliński Patronat medialny: Telewizja Vectra Radio Vigor Głos Pomorza A d r e s Organizatorów: Liceum Plastyczne w Słupsku ul. Grottgera 15,76-200 Słupsk www.zsi.slupsk.pl,[email protected] (z dopiskiem KONKURS FOTOGRAFICZNY) Komisarz Konkursu: Paweł Kula • Monika Stępnik Prywatne Liceum Plastyczne

IHrORMTOR

OilNMTOM

w Słupsku

Uroczystość P A S O W A N I EN A P R Z E D S Z K O L A K A

Dzień, w którym dziecko trafia po raz pierwszy do przedszkola, jest bardzo ważny w j e g o życiu. Dążąc do tego, by proces adaptacyjny przebiegał sprawnie, dbamy o ścisłą współpracę rodziców z przedszkolem. Uroczystość „Pasowanie na przedszkolaka" ma ukształtować pozytywny wizerunek przedszkola oraz stać się okazją do pokazania, że pobyt wśród rówieśników to ciekawa i wesoła zabawa oraz forma radosnego działania. Jesieniązorganizowaliśmy po raz pierwszy uroczystość mającą na celu podkreślenie znaczenia osiągnięcia przez dzieci trzyletnie swego rodzaju dojrzałości. Było to ślubo­ wanie maluchów. Organizacją całej uroczystości zajęły się nauczycielki pracujące w grupie. Do współpracy zaprosiły rodziców; którzy sami zaproponowali, że przygotują słodki poczęstunek. Efekty przeszły wszelkie oczekiwania. W przygotowanie imprezy dzieci, rodzice i panie wło­ żyły wiele serca. Nauczycielki wspólnie ułożyły tekst przy­ sięgi przedszkolaków. Przez kilka dni robiły dzieciom zdjęcia z ich ulubionymi maskotkami, poduszeczkami, pieluszka­ mi, butelkami mleka, smoczkami. Zdjęcia te wykorzystano do wykonania pamiątkowych słoneczek, które dzieci otrzy­ mały podczas uroczystości. Koncepcja wykonania słone­ czek wypłynęła od nauczycielek, które byłyj e j autorkami i wykonawcami. Wykorzystano do tego celu żółty brystol. Wycięto słoneczka, na których z jednej strony namalowa­ no wesołe buśki, a z drugiej przyklejono zdjęcie dziecka z dedykacją. Do pasowania wykorzystano wykonany przez nauczycielki z kolorowego papieru pokaźny ołówek. Uroczystość poprzedziło wspólne z dziećmi udekoro­ wanie sali oraz wystosowanie zaproszeń do rodziców. Za­ proszenia dzieci wykonały własnoręcznie, przyklejając na kartkę dekoracyjne jesienne listki wycięte z czerwonego, zielonego i żółtego papieru. Treść zaproszenia napisanego przez nauczycielki umieszczono w środku. Oprócz indy­ widualnych zaproszeń w szatni przedszkola umieszczono ogólne zaproszenie. W dniu pasowania na rodziców i dzieci czekały przy­ gotowane w półkolu na środku sali krzesełka. W pierw­ szym rzędzie usiedli rodzice trzylatków, przed rodzicami na dywanie zajęły miejsca dzieci. Opracowując scenariusz uroczystości wychowawczynie starały się, aby dzieci po­ kazały to, czego nauczyły się przez dwa miesiące pobytu w przedszkolu. Śpiewały więc przedszkolne piosenki, re­ cytowały wiersze, a do tańców zaprosiły rodziców. Wspól­ ne występy bardzo się podobały. Rodzice byli dumni, że ich pociechy tak dużo zdążyły się j u ż nauczyć i dzielnie sobie radzą.

OLIMPIADY • KONKURSY

Ceremonię ślubowania rozpoczęła nauczyciel­ ka od odczytania tekstu przysięgi napisanego ozdobnym pismem na arkuszu papieru. Po wypo­ wiedzeniu przez maluchy słów przysięgi, każde dziecko otrzymało małą piłeczkę, którą musiało wrzucić do pudełka trzymanego przez rodzica. Wykonanie tego zadania warunkowało wstąpie­ nie w szeregi dzieci przedszkolnych. Następnie każ­ de dziecko było pasowane poprzez dotknięcie ramienia wielkim kolorowym ołówkiem. Nauczy­ cielka podczas pasowania wypowiadała formułę: Pasuję Cię na przedszkolaka Przedszkola nr 10 im. „Słoneczna Kraina". Po pasowaniu każdy przedszkolak otrzymał wesołe słoneczko ze swo­ im zdjęciem jako pamiątkę tej uroczystości oraz słodki lizak. Po wstąpieniu dzieci w szeregi dziatwy przed­ szkolnej wszyscy zostali zaproszeni na słodki po­ częstunek przygotowany przez rodziców. Dla uwieńczenia tego wydarzenia każdy z gości wpi­ sał się do grupowej kroniki. Wykonano, też wiele zdjęć, które będą wspaniałą pamiątką w przyszło­ ści. Spotkanie po uroczystości miałoj u ż mniej ofi­ cjalny charakter. Początkowo przy stolikach póź­ niej podczas swobodnej i zorganizowanej zabawy wszyscy czuli się doskonale. Luźna, swobodna at­ mosfera sprzyjała rozmowom o przystosowaniu się dzieci do warunków przedszkola oraz stała się okazją do zacieśnienia wzajemnych kontaktów. Nauczycielki ucieszyły słowa rodziców, że przed­ szkole kojarzone jest z miejscem przyjaznym dziec­ ku. Takie spotkania przybliżają rodziców do przedszkola. Doświadczenia pierwszych wspól­ nych kontaktów rzutują na przebieg całej edukacji przedszkolnej. Dla nauczycielek zorganizowanie uroczystości jak ij e j atmosfera miała ogromne zna­ czenie. Pozytywne opinie rodziców oraz słowa po­ dziękowań utwierdziły nas w celowości tego przedsięwzięcia. Działania i obopólny wysiłek wło­ żony w przygotowanie uroczystości powiódł się, z czego cieszymy się wszyscy. •

2/2005

Spotkanie pokoleń W styczniu 2005 roku uczniowie Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego i Liceum Plastycznego oraz Szkoły Pod­ stawowej nr 6, uczestniczyli w spotkaniu pokoleń, które odby­ ło się w Dziennym Domu Pomocy Społecznej, przy ulicy Jaracza. Młodzież wspólnie przygotowała spektakl jasełkowy połączony ze śpiewaniem kolęd. To pierwszy eksperyment tego rodzaju w Prywatnym Li­ ceum - jego idea powstała w ubiegłym roku, kiedy jeden z uczniów zaproponował, aby w jasełkach zagrała rolę jego pięcioletnia siostra: sam przygotowywałj ą do występów, ćwi­ czyli razem tekst. Uczniowie szkoły średniej bardzo żywo i ser­ decznie reagowali na obecność dziecka podczas prób, a jego gra spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem. Postanowili­ śmy więc popracować dalej nad zbliżeniem pokoleń i w tym roku zaprosiliśmy do udziału w przedstawieniu wigilijnym uczniów ze szkoły podstawowej. Dołączyła do nas sześciolet­ nia siostra jednej z licealistek, która zaśpiewała (i zatańczyła!) pastorałkę. Znów okazało się, że takie łączenie pokoleń pełni ogromną rolę wychowawczą i dostarcza młodym aktorom wielu ciekawy ch przeżyć. Młodsi czują się doroślej dzięki ob­ cowaniu ze starszymi kolegami, a ci z kolei odkrywają w sobie gotowość do pomagania i wspierania w trudnych sytuacjach scenicznych tych mniej jeszcze doświadczony ch - chociaż by­ wały sytuacje, że uczniowie szkoły podstawowej okazy wali się odważniej si, gdyż przeżycie teatralne jest u nich jeszcze bardzo spontaniczne i nieujęte w ramy konwencji społecznych. Największe emocje wywołał jednakże występ przed se­ niorami: okazało się, że to właśnie oni potrafią się świetnie bawić. Oklaskiwali każdą scenę, włączali się do śpiewania kolęd, emocjonalnie reagowali na akcję sceniczną. Młodym aktorom udzielił się ten entuzjazm i ich gra trwała dwa razy dłużej niż podczas prezentacji przedstawienia w szkole. Spo­ tkanie z dorosłymi pokazało im, że warto robić coś dla innych, że ich wysiłek spotyka się z akceptacją. Nie sposób porównać takiego doświadczenia do niecodziennej nawet sytuacji w szko­ le, gdyż wpisana jest w nie szczególna idea bliskości i więzi międzyludzkiej. INFORMACJE O SPEKTAKLI?

Alicja Myszka Przedszkole nr 10 w Stargardzie Gdańskim

LITERATURA: * Łada-Grodzicka A., Bełczewska E.. Herde M., Kwiatkowska E., Wasilewska J.: ABC.. Program wy­ chowania przedszkolnego XXI wieku • Lubowiecka].: Przy­ stosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. Warszawa: WSiP 2000.

52

Tytuł: Jasełkowy collage Reżyseria: Katarzyna Pozorska, nauczycielka języka polskiego w Pry­ watnym Liceum Ogólnokształcącym i Beata Waraksa, nauczycielka języka polskiego w SP 6 w Słupsku, logopeda szkolny Scenografia: Katarzyna Pozorska i uczniowie Liceum Plastycznego Kostiumy: uczniowie Miejsca występów: Prywatne Liceum Ogólnokształcące, Dzienny Dom Opieki Społecznej + Katarzyna Pozorska Prywatne Liceum Plastyczne w Słupsku

m o a m r o n o f w a w m

2/2005

OLIMPIADY • KONKURSY

Konkursy NSZZ „Solidarność"

inne konkursy

> W konkursie plastycznym „Polska - moja Ojczyzna" dla szkół szkół podstawowych udział wzięło 560 Finał Ligi Matematycznej

uczniów. Wyniki: W grupie wiekowej 7-10 lat (klasy O-III): I miejsce - Ur­ szula Zabłocka — kl. I SP nr 50 w Gdańsku — opiekun: Elżbieta Tubek. II - Kamila Hariasz — kl. III SP nr I xv Gdańsku - opie­ kun: Maria Szymerska. III - Karolina Senejko - kl. III SP nr 5 w Lęborku - opiekun: Alicja Car. Wyróżnienia: Joanna Mallek - kl. III SP nr 5 Lębork — opiekun: Alicja Car; Zuzanna Brzuszkiewicz kl. III SP nr 1 w Gdańsku - opiekun: Maria Szymerska; Anna Formela - kl. II SP nr 5 Lębork - opiekun: Alicja Car; Paulina Brożyniak - kl. III SP nr 14 w Gdańsku - opiekun: Zdzisława Głowienka; Agnieszka Tęsna-kl. III SOS W w Damnicy-opiekun : A. Kaczmarek W grupie wiekowej 11 - 13 lat (klasy IV - VI): I miejsce Beata Domżalska — kl. VI SP nr 46 w Gdańsku — opiekuni Kry­ styna Drewing. II miejsce - Joanna Mruk - kl. V SP Nr 3 w Kościerzynie —opiekun: Danuta Landowska. III miejsce - Mar­ cin Tyrański - kl.V Z.Szk. nr 7 w Gdyni - opiekun: Monika Polak. Wyróżnienia: Agata Sukiennik - kl. V SSP nr 8 w Sopocie - opie­ kun: Mariusz Dudek: Magda Smolna - kl. IV SSP nr 28 w Gdyni opiekun: Adriana Komafel; Agata Wojno - kl. VI SP nr 48 w Gdań­ sku-opiekun: Grażyna Kolba: Dominika Żelaskowska-kl. VI SP nr 4 8 w Gdańsku -- opiekun: Grażyna Kolba; Krzysztof Matysek kl. SP nr 46 w Gdańsku - opiekun.: Krystyna Drewing

> W konkursie historycznym „Od Jałty do Gdańska" udział wzięło około 150 szkół ponadpodstawową ch

l terenu województwa pomorskiego. W kilku miastach zorganizo­ wano eliminacje powiatowe (Kościerzyna. Miastko. Kwidzyn. Puck. Gdynia, Tczew, Gdańsk) Wyniki w grupie gimnazjów: 1 miejsce - zespół z Gimna­ z j u m n r 17 w Gdańsku w składzie: Joanna Krawczyk, Anna Miel­ carek i Michał Milewski; opiekun - Agnieszka Spigarska-Linde: II zespół z Gimnazjum nr 26 w Gdańsku: Rafał Borowski, Bartosz Orkiszewski i Olga Roszak; opiekun - Dariusz Mencel; III - zespól z Gimnazjum w Brusach: Krzysztof Kupczyk. Kaja Szalewska i Małgorzata Wróblewska; opiekun - Beata Rekowska W y n i k i w grupie szkół ponadgimnazjalnych: I miejsce zespół III Liceum Ogólnokształcącego w Gdyni; Karol Daszkie­ wicz, Przemysław Derengowski, Grzegorz Ruta; opiekun -Dariusz Piasek; II - zespół II Liceum Ogólnokształcącego w Lęborku: Paweł Formela, Dariusz Mańkowski, Damian Orzeszke; opiekun Bogumiła Zielińska; III - zespół Liceum Ogólnokształcącego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Pelplinie: Michał DeraneL Remigiusz Werner, Magda Zielińska; opiekun - Maria Jakubek;

> „Samorząd przyjazny oświacie" WII edycji udział wzięło 3 8 samorządów. Laureaci: Miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Gdynia, Słupsk, Miasta: Kościerzyna, Rumia. Starogard Gdański, Miasta i gminy: Brusy, Nowy Dwór Gdański, Gminy wiejskie: Kobylnica, Lichnowy, Puck, Powiaty: Lęborski, Starogardzki. Informację nadesłał:

Wojciech Książek

Przewodniczący Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność Regionu Gdańskiego

INFORMATOR OflWMTOWV

Organizatorami Konkursu sąnauczyciele akademiccy i licealni: Zofia Lewandowska, Irena Dominik, Zdzisław Matuski, Piotr Gumienny. W tym roku uczestniczyło w nim 550 uczniów, wfinale 110. W kategorii szkól podstawowych najlepsze wyniki osiągnęli: I miejsce - Dominika Klimek z SP 3 w Słupsku, II miejsce Kinga Sobańska z SP w Przechlewie, III miejsce Elżbieta Bilicka z I SSP w Słupsku i Robert Ęjsmont z SP 8 w Lęborku. W kategorii gimnazjów: I miejsce - Łukasz Gawęda z Gimnazjum w Siemianicach, II miejsce-Mateusz Buśkiewicz z Gimnazjum w Główczycach, III miejsce - Dawid Lewiński z Gimnazjuęi nr 2 w Bytowie. W kategorii szkół ponadgimnazjalnych: 1 miejsce - Marcin Sasinowski zIILOw Słupsku, II - Piotr Bocian z ILO w Słupsku, III - Konrad Kurdej z I LO w Słupsku.

Sukcesy Barbary Bieli Uczennica II LO w Słupsku Barbara Biela została finalistką olimpiady historycznej oraz geograficznej i nautologićznej, a ponadto zdobyła: 1 miejsce w konkursie „Polska w NATO"'. II miejsce w IX Olimpiadzie Wiedzy o Unii Europejskiej. Odniosła też sukcesy jeszcze w kilku innych konkursach. Natalia Sikora laureatką Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu Uczennica I LO w Słupsku Natalia Sikora, laureatka ogólnopolskiego konkursu recytatorskiego i kilku innych konkursów, autorka interesujących wierszy, odniosła kolejny sukces. Nie będąc (jeszcze) studentką ani aktorką, uzyskała Grand Prix i kilka innych nagród w 26 Przeglądzie Piosenki Aktorskiej. We Wrocławiu zaprezentowała wraz z Pawłem Lucewiczem (akom-paniament), przygotowany w Teatrze Rondo monodram „Szewska kotka". , Plan adaptacji - „Samodzielnie do sukcesu" Zespół Szkół Ekonomicznych w Słupsku uzyskał pierwszą nagrodę w konkursie „Plan adaptacji programu nauczania w szkole zawodowej do potrzeb rynku pracy." Konkurs ogłosiła Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Nagroda-15 zestawów komputerowych z oprogramowaniem, projektor multimedialny, kamera cyfrowa, skaner, dwie drukarki laserowe - umożliwi realizację innowacyjnego programu „samodzielnie do sukcesu." Konkurs Ośmiu Wspaniałych Celem konkursu jest upowszechnianie przykładów pozytywnych postaw i dobrych działań młodych ludzi. W tym roku MCK w Słupsku - organizator Konkursu - uznał za Wspaniałych siedmiu uczniów. Są to: Dagmara Krysiak z Gimnazjum nr 2 w Słupsku, Wojciech Łukomski, Iwona Jurczyk, Tamara Tarnowska Katarzyna Skoczypiec - wszyscy z LOnr 2 w Słupsku; Joanna Powideł i Dagmara Szczepańska z Gimnazjum w Główczycach. Prócz tego wyróżniono uczniów ze szkół podstawowych: Paulinę Królik i Jakuba Zielińskiego z Pobłocia oraz Dorotę Mazur ze Stowięcina. Do ogólno­ polskiego etapu Konkusu wytypowano Dagmarę Krysiak. (Z prasy) + J.T.

mm

KSIĄŻKI CZASOPISMA

Pedagog i edukator Sylwetki skutecznych nauczycieli Lektura opracowania Doroty Werbińskiej „Skutecz­ ny nauczyciel języka obcego" utwierdza w przekonaniu iż „czyn skuteczny jest twórczy" (T. Kotarbiński). Skuteczność, efektywność, sprawczość, dobra prak­ tyka to różne nazwy i określenia z zakresu teorii sku­ tecznego działania, czyli prakseologii. Nauczanie skuteczne, umiejętność nauczania, kompetencje dydak­ tyczne, profesjonalizm, sukces nauczycielski, nauczyciel dobry, talent pedagogiczny, mistrzostwo pedagogiczne itp. to z kolei pojęcia istotne (kluczowe) w pedagogice i pedeutologii. Erudycyjne studium Doroty Werbińskiej, zawiera­ jące opis i wnioski z badań „dobrej praktyki" przepro­ wadzonych w 1. 2000-2002, otwiera zdanie: „Jako konsultant metodycznyjęzyka angielskiego i nauczyciel praktyk, zawsze zastanawiałam się nad tym, co spra­ wia, że niektórzy nauczyciele odnoszą większe sukcesy pedagogiczne niż inni, pomimo tego, że posiadająpodobne przygotowanie zawodowe i pracują w podobnych środowiskach." Odpowiedź na to pytanie zawiera się, przynajmniej częściowo, w zaprezentowanych w książ­ ce profilach zawodowych i osobowościowych nauczy­ cieli skutecznych. Własna praktyka, doświadczenie pedagogiczne Au­ torki, było ważnym, a bodaj czy nie najważniejszym kry­ terium wyboru obszaru badawczego, wytypowania nauczycieli, doboru opracowań (większość z nich to dzie­ ła obcojęzyczne), jak i analizy zebranego materiału ba­ dawczego. Uznała mianowicie, że najlepszym źródłem informacji o skutecznym nauczycielu mogą być meto­ dycy przedmiotowi (znająnauczycieli, wiedzą, w jakich szkołach uczą i jakie osiągają wyniki, są w stanie okre­ ślić jakość ich pracy). Uzyskała w ten sposób informa­ cje o 24 nauczycielach. Ostatecznie jednak skupiła się

na analizie pracy dziewięciu nauczycielek uczących w : Gdańsku (liceum ogólnokształcące), Kaliszu (liceum ogólnokształcące), Lęborku (Anglojęzyczne Społeczne Gimnazjum), Poznaniu (Zespół Szkół Licealno-Technicznych), Ustce (Liceum Ogólnokształcące), Warszawie (trzy licea ogólnokształcące, w tym jedno z maturąmiędzynarodową) i Wrocławiu (liceum ogólnokształcące). W każdej placówce obserwowała po kilka lekcji (od 24, łącznie 28). Z nauczającymi przeprowadziła rozmo­ wę - wywiad według kwestionariusza, którązarejestrowała na taśmie magnetofonowej. Rozmowa zmierzała do "odkrycia treści praktycznej wiedzy skutecznych na­ uczycieli." Najważniejsze było „postrzeganie przez na­ uczyciela danego zagadnienia"; określenie stopnia biegłości i sprawności językowej i tego jak pojmuje czym dla niego jest - język. Celem rozmowy było też wskazanie dominujących u danego nauczyciela rodza­ j ó w wiedzy (spośród wskazanych: przedmiotowej, me­ todycznej, psychologicznej, pedagogicznej, normatywnej, interaktywnej, sprawczej, ogólnej); czym jest dla niego program nauczania, podręcznik; jak rozumie pojęcia uczenie się, nauczanie; jaki ma stosunek do swojej pro­ fesji itp. Dorota Werbińska porównuje wiedzę nauczy­ ciela do ruchomego horyzontu. Punktem odniesienia uczyniła ustalenia innych badaczy, w tym H.Komorow­ skiej oraz S. Dobrowolskiego („Struktury umysłów na­ uczycieli", 1959). S.Dobrowolski wyróżnił sześć typów umysłów nauczycieli: rozumowy, intuicyjny, organizacyj­ ny, systematyczny, wyobraźniowy, ekspresyjny. Każdorazowo Autorka (jeden wyjątek) rozmawia­ ła z dyrektorem danej szkoły na temat osiągnięć zawo­ dowych nauczyciela. Prócz tego po każdej (ostatniej w danej klasie) lekcji uczniowie odpowiadali napytania ankietowe (ponad 330 ankiet), określając m. in.: jaki pro­ cent wiedzy z języka angielskiego zawdzięczająswojej szkole (nauczycielowi), jakie cechy uznajązacharakte­ rystyczne dla tego nauczyciela i co chcieliby u niego zmienić. Skuteczność nauczania mierzona procentem wiedzy uzyskanej od nauczyciela wynosiła w opinii uczniów od 29,8 do 57,4%. Materiały i narzędzia ba­ dawcze: arkusz obserwacyjny lekcji, ankieta dla ucznia, kwestionariusze i transkrypcje wywiadów Autorka po­ dała w załącznikach. Zebrany w wyniku badań materiał pozwolił opra­ cować sylwetki (profile) 9 skutecznych nauczycieli. Przy czym synonimem skuteczności jest przede wszystkim sukces ucznia, tj. stopień opanowania przez niego języ­ ka angielskiego. Nakreślając profil danego nauczyciela Autorka uwzględniała przede wszystkim dane z trzech obszarów badań: rodzaje wiedzy nauczyciela, jego teo­ rie personalne oraz używane przez niego metafory. Personalne teorie nauczyciela są antytezą do skon­ struowanych przez ekspertów teorii oficjalnych. Są one

informator

o f w m t o m

KSIĄŻKI • CZASOPISMA

2/2005 budowane przez samych nauczycieli i ukierunkowują ich działanie. Charakterystyczne cechy personalnych teorii nauczyciela to: 1) pochodzą z doświadczeń i uznawa­ nych oraz realizowanych wartości (norm etycznych), 2) służą za punkt odniesienia do działania nauczycieli, 3) odpowiadają za sposób, w jaki nauczyciele mówią 0 nauczaniu, 4) nie sąjednakowe u każdego nauczycie­ la, 5) zmieniają się pod wpływem nowych doświadczeń, 6) są zależne od kontekstu, 7) trudno jestj e klasyfiko­ wać i zmierzyć, 8) pomagają nauczycielowi przystoso­ wać się do warunków zewnętrznych. Po przeprowadzeniu wnikliwej analizy zebranego materiału badawczego Autorka mogła, podsumowując, stwierdzić: „ żywię nadzieję, że zapoznając się z różny­ mi aspektami kompetencji skutecznego nauczyciela ję­ zyka obcego, czytelnik może lepiej zrozumieć różne wymiary jego pracy." Mimo że przedmiotem zaintere­ sowania (i opisu) byli nauczyciele języka angielskiego, to jednak korzyści z lektury opracowania odnieść może każdy pedagog. Poznając stopień skuteczności innych, może bowiem ocenić na ile on sam jest w swoim działa­ niu skuteczny i co jest jego atutem, a co barierą. Inaczej mówiąc, opracowanie Doroty Werbińskiej pomoże mu ogarnąć refleksją swoją praktykę pedagogiczną, a tym samym zmniejszyć stopień swojej niekompetencji. Nie­ kompetentny nauczyciel bowiem „nie wie, czego nie wie, nie chce zapytać kogoś kto wie, boi się zapytać kogoś kto wie, jest przekonany, że wszystko wie i nie ma żad­ nych wątpliwości, nie chce się rozwijać.'" Ignorancja, irracjonalność, nieświadomość własnych intencji to cha­ rakterystyczne cechy takiego nauczyciela. Jednak również nauczyciel profesjonalny, a to zna­ czy tutaj: skuteczny, może napotykać na trudności przy werbalizowaniu, uogólnianiu swoich doświadczeń 1 refleksji. Autorka zwróciła uwagę na używane przez nauczycieli metafory. Poprzez metaforę stara się ona dotrzeć do tych obszarów myślenia nauczyciela, które są trudne do opisania w inny sposób; prowadzą „do uj­ rzenia rzeczy, których wcześniej nie widzieli" (s.42). Przytacza więc i interpretuje metafory używane przez nauczycieli na określenie języka, programu nauczania oraz klasy szkolnej i lekcji, uczenia się, uczniów, naucza­ nia, nauczaniajęzyka obcego i nauczyciela. Metaforycz­ ne, obrazowe określenia używane przez nauczycieli zestawia z metaforami badaczy (językoznawców, pe­ dagogów). Zgadza się z nimi, że metafory umożliwiają badaczowi wgląd w indywidualny system wartości i prze­ konań nauczycieli oraz w ich teorie personalne. Dla przykładu. W wypowiedziach nauczycieli uczeń to: glina do ulepienia, klient, mały skarb, trybik w maszy­ nie, zastraszone dziecko, pacjent, lustro, w którym prze­ gląda się nauczyciel; członek orkiestry, wirtuoz, partner. Metafory określające nauczanie, są często identyczne IMFORMHTOtl

OiWllMOM

z tymi, przy pomocy których określa się uczenie się (np. ruch, światło), a także,język, np. podróż, wzrost, kon­ strukcja, relacje, narzędzie czy pożywienie. Zdaniem Autorki, metafory dotyczące zadań wy­ konywanych przez nauczycieli mogą być dwojakie. Z jednej strony opisująone funkcje pełnioną przez na­ uczycieli, którzy są organizatorami, instruktorami, kon­ trolerami czy nawet używając bardziej sugestywnych metafor, kierownikami fabryk, majstrami hali montażo­ w e j czy galernikami. Z drugiej strony, pod wpływem hu­ manistycznych modeli nauczania, nauczycieli nazywa się katalizatorami, facylitatorami, uczestnikami, terapeuta­ mi. W odniesieniu do metafor dotyczących nauczycieli jako użytkowników języka obcego, pojawiają się takie terminy, jak model, ekspert, dyrygent, źródło, edukator czy ewaluator, a także: nauczyciel świata, ambasador, przyjaciel, powiernik, mądrzejszy kolega, rodzic, pracow­ nik socjalny... Metafory o nauczycielu dostarczają, zda­ niem Autorki, wielorakich możliwych interpretacji. Ich rozpiętość emocjonalną umieścić można pomiędzy za­ chwytem i zatroskaniem. W ten sposób-w wyniku obserwacji i analizy przy­ kładów „dobrej praktyki" i „dojrzewania przemyśleń" powstało dziewięć metafor określających nauczycieli skutecznych: 1) Logiczny pomocnik (AB), 2) Uczący się przyjaciel (CD), 3) Wymagająca Angielka (EF). 4) Optymistyczny rzemieślnik (GH), 5) Mądry edukator (IJ), 6) Dynamiczny trener (KL), 7) Oceniający opie­ kun (MN), 8) Przyjazny innowator (OP), 9) Perfekcyj­ ny pedagog (RS). Trzech z nich uznała za „typ" nauczyciela przedmiotu, mianowicie: Wymagającą An­ gielkę (EF), Optymistycznego rzemieślnika (GH) i Dy­ namicznego trenera (KL). Ich „metafory" sugerują „przekazywanie wiedzy przedmiotowej w sposób spraw­ ny, sumienny i systematyczny." Za najbardziej cenne (i rzadkie) uznała typy: Mądry edukator (IJ) oraz Per­ fekcyjny pedagog (RS) - „Tacy nauczyciele są zwykle wspomagani swoja ogromną ogólną lub normatywną wiedzą, lecz poza tym w równie znaczącym stopniu zdają się wkraczać w największe tajniki nauczycielskiej pro­ fesji." Niezależnie od stwierdzonych różnic, Autorka wska­ zała na cechy im wspólne. Nauczycieli skutecznych wyróżniają: a) Wysoki poziom opanowania języka angielskiego. b) Wysoka sprawność j ęzykowa, tj. dobra znaj omość tych aspektów języka, których oczekuje się od uczniów. Nauczyciele traktu)ąjęzykjak postępowa­ nie - czytają wcześniej wszystkie teksty i spraw­ dzają nieznane wyrażenia, sami piszą prace, aby lepiej opanować daną formę pisania.

KSIĄŻKI • CZASOPISMA

2/2005

c) Staranne, rzetelne planowanie (przygotowywa­ nie) lekcji, prowadzenie ich w szybkim tempie przy różnorodności ćwiczeń i pomocy.

XII Słupska Wiosna Literacka 2005

d) Nastawienie n a przedmiot. C z u j ą się dobrze w klasie i są postrzegani jako osoby sympatycz­ ne, otwarte, życzliwe. Chcą być traktowani jako nauczyciele przedmiotu, a nie wychowawcy.

„...przeóiśniegietn, zawilcem, Hjofęusem, pierwiosnkiem. krytą * epifcł znafa że mamy wiosnę..."

e) Przygotowanie pedagogiczne (optymalne wyko­ rzystanie czasu, umiejętność oceniania, rola facylitatora). f ) Uczciwość, sprawiedliwość, obiektywność, pra­ cowitość, sumienność. Istotniejsze od roli doświadczenia jest ich za­ angażowanie w pracy („wiedza oparta o doświad­ czenie tuejest wyraźnym wyznacznikiem skuteczności nauczycielskiej"). Mało istotne są także kompeten­ cje środowiskowe, to jest uwzględnianie wąskiego (szkolnego) lub szerszego (oświatowego i społeczne­ go) kontekstu. Należy zaznaczyć, ż e każdy z nauczycieli sku­ tecznych to wyrazista osobowość; każdy ma swoje pozapedagogiczne pasje i zainteresowania. „Niektó­ re z nich nadają się d o przeniesienia na grunt klasy. Stad, nauczyciele opracowujący książki d o testowa­ nia wykorzystują w klasie proponowane tam techni­ ki, zainteresowani kulturą czy treściami społecznymi na swoich lekcjach wykorzystujątemat}' społecznokulturowe, zaś zafascynowani technologią informa­ cyjną wzbogacają nauczaniejęzyka o pracę z kompu­ terem." Nauczyciele skuteczni lubią swoją pracę i naj­ większą satysfakcję sprawia im pomoc uczniom i ich w dzięczność. Reprezentują oni prawie wszystkie sty­ le nauczania. Tym co scala działania skutecznych na­ uczycieli jest niewątpliwie wysoki poziom ich rozwoju zawodowego i umysłowego. Są oni nastawieni nie tylko na przekazywanie wiedzy i kształcenie spraw­ ności językowej, lecz także na przekazywanie warto­ ści etycznych, co z kolei zachęca uczniów do pracy nad sobą. W tym zawiera się niewątpliwie cenna cząstka skuteczności nauczania, pierwiastek twórczo­ ści i swoistego piękna. • Jan Tyborczyk

Dorota Werbińska: Skuteczny nauczyciel języka obcego. Warszawa: Fraszka Edukacyjna 2004. ISBN 83-88839-76-4

"Emilia Waśniows^ą Nie tylko liryką i epiką, ale również rysunkiem i śpiewem zagościła w tym roku do Słupska XII Słupska Wiosna Literacka. Ubarwiła literacko pięć kwietniowych dni, od 18 do 22 kwietnia. Na około sześćdziesiąt spotkań autorskich w słupskich i pomor­ skich placówkach oświatowych zaprosiliśmy w tym roku: Wandę Chotmoską Zdzisława Drzewieckiego B arbarę Kosmowską Grzegorza Kasdepkę Annę Onichimowską Grzegorza Leszczyńskiego Jolantę Nitkowską-Węglarz Edwarda Lutczyna Ewę Nowak Grzegorza Tomczaka Jak co roku, zainaugurowaliśmy wiosenny tydzień spotkań z literaturą Biesiadą Literacką, w poniedziałek 18 kwietnia, o godz. 1700 w Teatrze Impresaryjnym w Słupsku. Natomiast śro­ dowy wieczór uświetnił koncert Grzegorza Tomczaka w Teatrze Rondo. Tradycyjnie, w każdym z pięciu kwietniowych dni, nasi Goście odwiedzili dzieci i młodzież w wielu szkołach i bibliote­ kach miasta i regionu. Spotkali się również z nauczycielami bibliotekarzami i polonistami w ramach zespołów metodycznych, zorganizowanych w Człuchowie i Lęborku pfzez słupski Ośro­ dek Doskonalenia Nauczycieli oraz w Słupsku w Miejskim Ośrod­ ku Doradztwa Metodycznego, przy ul. Koszalińskiej 5. Spotkania dla nauczycieli odbyły się z udziałem: Grzegorza Leszczyńskiego, w Miejskiej Bibliotece Publicz­ nej w Człuchowie, 18.04 - Grzegorza Kasdepke, w Miejskim Ośrodku Doradztwa Me­ todycznego w Słupsku (spotkanie dla nauczycieli nauczania zintegrowanego i przedszkoli), 18.04 Grzegorza Leszczyńskiego, w Miejskim Ośrodku Doradztwa Metodycznego w Słupsku, 20.04 Grzegorza Leszczyńskiego, w Filii PBW w Lęborku, 21.04 Pod hasłem Myślę, więc czytam Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka organizuje tydzień literackich spotkań ze znako­ mitymi mistrzami pióra z kraju i regionu, promując literaturę, dostarczając wyjątkowych wrażeń, jakie płyną z pełnych emo­ cji rozmów i bezpośredniego kontaktu młodego człowieka z mi­ strzem. Wyjątkowość takiej formy promocji czytelnictwa wyraia się ogromnym zainteresowaniem spotkaniami organi­ zowanymi każdej wiosny, a ich znaczenie podkreślone zostało nagrodą IBBY, którą w 2003 roku otrzymała dyrektor PB W Mariola Łukasiuk. Również rok 2004 przyniósł szczególne wyróżnienie za organizację wiosennych inspirujących spotkań. Biblioteka została wyróżniona jedną z trzech nominacji dla instytucji kulturalnych w kraju. Nominacji do Nagrody Prezy­ denta RP „Sztuka Młpdym". > Agata Szklarkowska PBW w Słupsku

WMMIIWIl

oimnroM

2/2005

£ 0 Gillen Terry: J a k asertywnie w p ł y w a ć n a ludzi. Warszawa: W y d a w . Petit 2002. ISBN 83-8529243-8 W publikacji tej autor przedstawia techniki aser­ tywnego reagowania w najtrudniejszych sytuacjach zawodowych. Znajdziemy tu zasady oddziaływania na współpracowników i podwładnych. Nauczymy się przekonywania do siebie i własnych racji, nego­ cjowania i wygrywania sporów.

£ 0 Patricia Mansfeld: J a k b y ć a s e r t y w n y m . Poznań: W y d a w . Z y s k i S-ka 1995. ISBN 837298-482-4 Dzięki tej książce nauczymy się mówić „nie" tym, którzy nas wykorzystują. Sami zaczniemy nawią­ zywać rozmowy i udoskonalać język gestów. Au­ torka analizuje przyczyny braku śmiałości w pracy, w domu i w związkach z innymi ludźmi. Jeśli nie­ ustannie kogoś przepraszasz ta książka jest dla cie­ bie. Ł 2 Davidson J e f f : Asertywność dla żółtodziobów czyli w s z y s t k o , co p o w i n i e n e ś w i e d z i e ć o... Poznań: D o m W y d a w . Rebis 2001. ISBN 837120-781-6 Kolejna bardzo ciekawa książka o asertywności autora 25 książek przetłumaczonych na kilkanaście języków. Asertywność to umiejętność występowa­ nia w obronie swoich racji bez potrzeby deptania praw innych, ale tak, by być usłyszanym i zrozu­ mianym. Autor udziela nam precyzyjnych wskazó­ wek ,j a k postępować asertywnie w najważniejszych sferach życia

£ 3 Collins A n d y : Mowa ciała. C o znaczą nasze ge­ sty? Warszawa: Oficyna W y d a w . Rytm 2001 . ISBN 83-88794-31-0 Książka odsłania tajniki komunikacji niewerbalnej mowę ciała, gestów i zachowań. Dzięki ich pozna­ niu będzieftriy w stanie określić cechy charakteru naszych rozmówców i dotrzeć do wielu, często skrywanych, tajemnic ich wnętrza. Umiejętność właściwego odczytywania znaczeń ukrytych w ludz­ kich gestach pomoże nam w nawiązywaniu znajo­ mości, prowadzeniu rozmów, działalności zawodowej, życiu towarzyskim.

INFORMATOR 0fW//l70IVtf

KSIĄŻKI - CZASOPISMA

OJ K u e i Chi A n : Sztuka czytania z twarzy. Warsza­ w a : W y d a w . Interspar 1999. ISBN 83-8777756-2 Za pomocą tej książki autorka chce umożliwić po­ znanie dalekowschodniej sztuki czytania z twarzy. Na podstawie analizy twarzy ludzi można się o nich dowiedzieć bardzo wiele, szczególnie jeśli chodzi o ludzi, z którymi mamy często do czynienia. Czło­ wiek, który opanował umiejętność czytania z ry­ sów twarzy, posiądzie o swoim rozmówcy wiedzę większą, niż ktokolwiek inny. £ 3 C o v e y Stephen R.: 7 n a w y k ó w skutecznego działania. Warszawa: G r u p a W y d a w n i c z a Ber­ telsmann 2001. ISBN 83-7227-485-1 W książce tej autor wyjaśnia, j a k można efektyw­ nie rozwiązywać problemy osobiste i zawodowe. Podaje wiele barwnych przykładów ilustrujących j a k osiągnąć poczucie wewnętrznego bezpieczeń­ stwa i ładu oraz j a k wykorzystać tkwiące w nas możliwości, by skutecznie dokonywać twórczych zmian w sobie. Ł 2 Nazar e-Aga Isabelle: Nie p o z w ó l sobą mani­ pulować w życiu. W a r s z a w a : K l u b dla Ciebie 2004. ISBN 83-7404-146-3 Autorka tej książki jest kanadyjską terapeutką, spe­ cjalistką od stosunków międzyludzkich w zakładach pracy. Prowadzi seminaria poświęcone samoakcep­ tacji, walce ze stresem i komunikacji między ludź­ mi. Jedni są sympatyczni i czarujący, inni skrycie lub otwarcie nas tyranizują. By osiągnąć cel, wkła­ dają różne maski, wykorzystują różne wzorce za­ chowań. Jak s i ę bronić przed psychicznymi terrorystami pomoże nam ta książka. 0 2 Castanyer Olga: J a k doceniać samego siebie? Asertywność j a k o w y r a z z d r o w e j samooceny. K r a k ó w : W y d a w . eSPe 2002. ISBN 83-8916750-6 Jeśli lubimy i szanujemy samych siebie, będziemy zdolni kochać i szanować innych ludzi. Jedyną dro­ gą do tego jest rozwinięcie zdrowej samooceny, któ­ ra pozwoli nam o s i ą g n ą ć p e w n o ś ć własnej, niepowtarzalnej, osobowej wartości i pomoże bro­ nić naszych praw bez naruszania praw bliźnich. Jak to osiągnąć? Jak zdobyć szacunek do samego sie­ bie? Autorka książki stara się udzielić odpowiedzi na te pytania. + Wybrała Elżbieta Pliszka konsultant ds. informacji pedagogicznej ODN Słupsk

2/2005

KSIĄŻKI • CZASOPISMA

To warto przeczytać N O W O Ś C IZ E Z B I O R Ó WP B W

18.

UCZEŃ Z ZABURZENIAMI 1. Becker Gavin de. Dar strachu : jak wykorzystywać sy­ gnały o zagrożeniu, które ostrzegają nas przed przemocą i zapewniająprzeźycie / przeł. Andrzej Jankowski. - Po­ znań : „Media Rodzina", cop. 1998. - 447 s. 2. Borba Michele. Koniec ze złym zachowaniem : 38 trud­ nych zachowań i sposoby, jak im zaradzić / przeł. Agniesz­ ka Jacewicz. - Poznań: „Rebis", 2003. - 357 s. 3. Brudnik Edyta. Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie 2 : przewodnik po metodach aktywizujących. - Kielce: Ofi­ cyna Wydawnicza Nauczycieli, 2003. -178 s. 4. Dawid Dorota. Rozwijanie kreatywności uczniów dys­ lektycznych na lekcjach języka polskiego w klasach IVVI szkoły podstawowej. - Kraków: „Impuls", 2004. - 89 s. 5. Dąbrowska-Kaczorek Małgorzata, Banasik Przemysław. Jak wygrać z mobbingiem? - Gdańsk : Scientific Publishing Group, 2004. -141 s. 6. Dewiacje wśród młodzieży: uwarunkowania i profilakty­ ka / pod red. Bronisława Urbana. - Kraków : Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. - 396 s. 7. Dudała Jerzy. Fani-chuligani: rzecz o polskich kibolach: studium socjologiczne.- Wwa : Wydaw. Akademickie „Żak", 2004. -233 s. 8. Dziecko niepełnosprawne ruchowo na drodze do nieza­ leżności / Krystyna Ziątek, Jolanta Jaszczuk - oprać, sce­ nariuszy. - Wwa: Stowarzyszenie Spokojne Jutro, [2004]. -188 s. 9. Dziecko z trudnościami w rozwoju / Stanisława Mihilewicz (red). - Kraków: „Impuls", 2001.-154 s. 10. Eimer Bruce, Torem Moshe S.. Niepewność jutra : 10 sposobów, jak pokonać lęk przed zmieniającym się światem /przekł. Ewa Jusewicz-Kalter. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2003. -126 s. 11. Enderlein Oggi. Duże dzieci: fascynujący wiek od 7 do 13 lat : poradnik dla rodziców i wychowawców / [tł. Magdalena Jałowiec]. - Kielce: „Jedność", 2004. - 204 s. 12. Gindrich Piotr Alfred. Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów dyslektycznych. - Lublin: Wydaw. UMCS, 2002. -190 s. 13. Greenstone J.L., Leviton S.C.. Interwencja kryzysowa / przekł. Monika Gajdzińska. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. -147 s. 14. Griffiths Mark. Gry i hazard: uzależnienia dzieci w okresie dorastania / przekł. Anna Sawicka-Chrapkowicz. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. - 93 s. 15. Hallowell E.M., Ratey J.J.. W świecie ADHD : nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i dorosłych / przeł. Izabela Sowa. - Poznań : „Media Rodzina", 2004. - 350 s. 16. Herbert Martin. Rozwój społeczny ucznia : poznanie potrzeb i problemów dzieci w okresie dorastania / przekł. Ewa Jusewicz-Kalter. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. - 80 s. 17. Heyne David, Rollings Stephanie. Niechęć do szkoły : jak pomóc dziecku, które opuszcza lekcje i wagaruje /

19.

20.

21. 22. 23. 24.

25. 26.

27.

28.

29. 30. 31. 32. 33. 34.

przekł. Monika Gajdzińska. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. - 88 s. Hodges Di. Gdy dzieci się nudzą: 500 zabaw dla dzieci w każdym wieku / z ang. przeł. Andrzej Czarnocki. - Wwa: „Diogenes", 2003. - 474 s. Hollin C.R., Browne D., Palmer E.J.. Przestępczość wśród młodzieży : rozpoznanie zjawiska, diagnozowanie i profilaktyka / przekł. Ewa Jusewicz-Kalter. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. -77 s. Kenrick Douglas T., Neuberg Steven L., Cialdini Robert B. Psychologia społeczna / przekł. Agnieszka Nowak [i in.] Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2002. 808 s. KiezikrKordzińska Ewa. Szkoła dialogu: j ak skutecznie porozumiewać się. - Wwa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2004. - 40 s. Kmiecik-Baran Krystyna, Rybicki Jacek. Mobbing zagrożenie współczesnego miejsca pracy. - [Wyd. 2 rozsz.]. - Gdańsk: Pomorski Instytut Demokratyczny, 2004. -127s. Kowalczyk Mirosława. Determinanty zagrożeń procesu wychowania we współczesnej rodzinie polskiej. - Kraków :„Impuls",2004.-222 s. Krajowy program przeciwdziałania narkomanii na lata 2002-2005 / Ministerstwo Zdrowia; Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. - Wwa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, 2002. - 71 s. Kronenberger Małgorzata. Muzykoterapia : podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w profilaktyce stresu.-Szczecin: „Mediatour", [2003].- 237 s. Kronenberger Małgorzata. Muzykoterapia wykorzystanie technik aktywnych i receptywnych w profilaktyce stresu. - Łódź: „Global Enterprises", 2004. 195 s. Mattis Sara G., Ollendick Thomas H.. Lęk i fobie nastolatków: jak pomóc dzieciom przezwyciężyć napady paniki / przekł. Ewa Zaremba-Popławska. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. - 86 s. Opolska Teresa, Potempska Elżbieta. Dziecko nadpobudliwe : program korekcji zachowań.- Wyd. 2. Wwa : Centrum Metodyczne Pomocy PsychologicznoPedagogicznej MEN, 1999.-51 s. Osobowość a ekstremalny stres / red. nauk. Jan Strelau; [tł. Anna Jeglińska i in.]. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004. - 368 s. Osobowość a procesy psychiczne i zachowacie : praca zbiorowa / pod red. Bogdana Wojciszke i Mieczysława Plopy. - Kraków: „Impuls", 2003. - 459 s. 0'Connor Rory, Sheehy Noel. Zrozumieć samobójcę / przekł. Anna Tanalska-Dulęba. - Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2003. -183 s. Palenie tytoniu: wolność czy zniewolenie ? / red. Czesław Cekiera i Witold Zatoński. - Lublin : Towarzystwo Naukowe KUL, 2001. - 297 s. Piorunek Helena. Projektowanie przyszłości edukacyjnozawodowej w okresie adolescencji. - Poznań : Wydaw. Naukowe PWN, 2004. - 266 s. Piszczek Maria. Terapia zabawą, terapia przez sztukę : wybrane zagadnienia i metody. - Wyd. 2 poszerz. - Wwa : Centrum Metodyczne Pomocy PsychologicznoPedagogicznej, 2002. -124 s.

WOfiMTOfi

OWIMOM

KSIĄŻKI • CZASOPISMA

2/2005 35. Przemoc i marginalizacja: patologie społecznego dyskursu / pod red. Przemysława Piotrowskiego. - Wwa : „Żak", . 2004.-274 s. 36. Psychologiczne aspekty odbioru telewizj i / pod red. Piotra Francuza. - Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1999. 256 s. 37. Rylke Hanna, Tuszewski Tomasz. Powrót do źródeł: o profilaktyce w szkołach. - Kielce: Oficyna Wydawnicza Nauczycieli, 2004.-214 s. 38. Sakowska M., Sikora J., Żwirblińska A.. Obyś cudze dzieci ... wychowywał : jak sobie radzić z problemami wychowawczymi w gimnazjum (i nie tylko). - Kielce : Oficyna Wydawnicza Nauczycieli, 2003. - 276 s. 39. Seweryńska Anna Maria. Uczeń z rodziny dysfunkcyjnej : przewodnik dla wychowawców i nauczycieli. - Wwa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2004. - 77 s. 40. Sikorski Wiesław. Bezsłowne komunikowanie się w psychoterapii. - [Wyd. 2 zm.]. - Kraków: „Impuls", 2002. 275 s. 41. Sitarczyk Małgorzata. Nieletni sprawcy zabójstw: sylwetki psychologiczne. - Lublin : Wydaw., 2004. -192 s. 42. Szostak Sylwia, Tabaka Anna. Porozmawiajmy o agresj i : propozycja programu profilaktyczno-wychowawczego dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej. - Kraków : „Rubikon", 2004.-114 s. 43. Witkin Georgia. Stres dziecięcy : czym jest, jak się przejawia, jak mu zaradzić / przeł. Norbert Radomski. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis", 2000. - 218 s. 44. Witkowski Tomasz. Psychologia kłamstwa : motywy, strategie, narzędzia. - [Wałbrzych]: „Unus", 2002. - 380 s. 45. Wolfram Wolf-Wedigo. Nadpobudliwe i niespokojne dzieci w przedszkolu : poradnik dla wychowawców i rodziców / [tł. Magdalena Jałowiec], - Kielce: „Jedność", 2001-167 s.[ADHD]. 46. Wosińska Wilhelmina. Psychologia życia społecznego : podręcznik psychologii społecznej dla praktyków i studentów. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004.-703 s.+ Opracowanie Jolanta Korzeniewska Kierownik Wydziału Informacyjno-Bibliograficznego

Warsztaty ekologiczne dla nauczycieli „Lokalna ochrona przyrody* Materiały Opracowanie redakcyjne: Marek Ziółkowski Liga Ochrony Przyrody Zarząd Okręgu w Słupsku 2004, ss. 78 Publikacja zawiera m . in; Józef Cieplik (prezes ZO LOP w Słupsku): • Działalność Stowarzyszenia Liga Ochrony Przyrody na rzecz zachowania rodzimej przyrody Marek Ziółkowski (Pomorski Urząd Wojewódzki): • Wybrane zagadnienia ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Formy ochrony przyrody ustanowione w województwie pomorskim. • Możliwości działań na szczeblu lokalnym. Bożena Sikora (Park Krajobrazowy „Dolina Słupi"): • Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie ochrony przyrody. Ekologiczna siec Natura 2000 Anna Kreft (PAP w Słupsku): • Problematyka ochrony gatunkowej roślin i grzybów w Polsce. • Wybrane siedliska przyrodnicze podlegające ochro­ nie. Tomasz Hetmański (PAP w Słupsku): • Gatunki zwierząt objętych ochroną ścisłą i częścio­ wą w Polsce. Bogusław Kotlarz (Komitet Ochrony Orłów): • Ochrona strefowa miejsc rozrodu i regularnego prze­ bywania zwierząt chronionych. Załączniki: podstawy prawne ochrony przyrody - roz­ porządzenia Ministra Środowiska.

NOWY SERWIS www.konstytucjaue.gov.pl Serwis przybliża tematykę związaną z Traktatem ustanawiającym Konstytuję dla Europ. Informacje zostały pogru­ powane w następujace bloki tematyczne: > Droga do Traktatu ustanawiającego Konstytuję dla Europy > Traktat ustanawiający Konstytuję dla Europy > Ratyfikacja Traktatu ustanawiającego Konstytuję dla Europy > Polska a Traktat ustanawiający Konstytuję dla Europy Na stronie również: adresy tematycznych stron W W W , artykuły z prasy omawiające Traktat ustanawiający Konsty­ tucję dla Europy, zalecana bibliografia oraz najczęściej zadawane pytania dotyczące tego dokumentu wraz z odpo­ wiedziami.

moMMToa

otmnTom

i

OTRZVMUW INFORMATOR OfWMTOWV > > > > > > > > > >

Biblioteka Narodowa - Ośrodek ISSN Biblioteka Jagiellońska - Sekcja Egzemplarza Obowiązkowego Mediateka Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie Pomorskie Kuratorium Oświaty w Gdańsku Delegatura Pomorskiego Kuratorium Oświaty w Słupsku Urząd Marszałkowski w Gdańsku - Departament Polityki Społecznej Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku inne ośrodki doskonalenia w kraju prenumeratorzy (placówki oświatowe i indywidualni czytelnicy) autorzy publikacji

MKHdmi

OLU PHZUOWmWVCH

> Artykuły i opracowania przeznaczone do publi­ kacji należy dostarczać w postaci wydruku kom­ puterowego i dyskietki zawierającej zapisany tekst. >

Tekst nie powinien przekraczać 6 stron formatu A4. Powinien być napisany czcionką wielkości 12 pkt., z zachowaniem marginesu i podwójnego od­ stępu między wierszami (lub 3 strony formatu A4, czcionka wielkości 12 pkt. i z zachowaniem poje­ dynczego odstępu między wierszami).

imtoosiwm poprzez < prenumeratę w

wolnej < sprzedaży w ODN w Bibliotece ODN
Należy stosować ogólnie przyjęte oznaczenia i sym­ bole; unikać skrótów. >

Tekst powinien być komunikatywny, nienagan­ ny pod względem poprawności językowej.

>

W wykazie literatury podać należy te pozycje, z których autor korzystał, tj. książki, czasopisma, inną dokumentację. > Wprzypadku artykułów o tematyce ogólnej (teo­ retycznej) oraz cytowania innych autorów bi­ > Tekst należy podpisać własnoręcznie. Ponadto ko­ bliografia jest obowiązkowa (wzór opisu biblio­ nieczne są następujące informacje: a) imię i na­ graficznego w Nr 1/05 "Informatora Oświato­ zwisko autora, b) miejsce pracy i ewentualnie peł­ wego" oraz na stronie www.odn.slupsk.pl). niona funkcja (nauczyciel przedmiotu, pedagog, dyrektor, wicedyrektor itp.), c) adres domowy UWAGI: i (ewentualnie) numer telefonu. > Konspekty i scenariusze zajęć prosimy poprzedzać > Do tekstu należy dołączyć oświadczenie stwierdza­ opisem sytuacji dydaktycznej w danym zespole kla­ jące, że mateńał nie był opublikowany. sowym. > Tabele, wzory matematyczne i rysunki należy sto­ > Nie przyjmujemy scenariuszy imprez szkolnych. sować tylko wtedy, gdy jest to niezbędne.

INFOttHRTOfi OtHHHTOM NU 2/05 KfN 1505-0904 REDAKCJA: Jan Tyborczyk, Dorota Iwanowicz WSPÓŁPRACA: Jerzy Byczkowski, Irena Czyż, Władysława Hanuszewicz, Renata Kołosowska, Łucja Knop, Jolanta Korze­ niewska, Elżbieta Kowalczyk, Lech Kowalewski, Małgorzata Kowalska, Halina Krupa, Mariola Łukasiuk, Ewa Misiewicz, i Jerzy Paczkowski, Elżbieta Pliszka,Grażyna Przybylak, Alina Rabowska, Anna Maria Rombalska, Dorota Werbińska, Maria I Grażyna Wieczorek, Marek Wróblewski, Bożena Żuk SKŁAD KOMPUTEROWY: Dorota Iwanowicz KOREKTA: Jan Tyborczyk WYKONANIE TECHNICZNE: Marta Jedlińska OKŁADKA: Drukarnia BOXPOL WYDAWCA: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku, ul. Bałtycka 29, tel/fax sekretariat (059) 842-35-67, centrala (059) 842-34-62, redakcja (059) 842-42-18; www.odn.slupsk.pl; e-mail: [email protected]; [email protected] [email protected] Zastrzegamy sobie prawo do skracania tekstów i do nadawania im własnych tytułów. Materiały prosimy przesyłać na dyskietkach lub e-mailem: [email protected] Numer zamknięto 20.04.2005r.

moamroa

osvimrom

PRACOWNIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO BIURO PROMOTORA REFORMY

*

t

t

W e o a t e B c az b i g n i e wm . s k w i e r a w s k i 78-100 KOŁOBRZEG, UL. WARSZAWSKA 48, POLANO

tel. + 48 94 35 188 72 fax. + 48 94 35 180 37

Projekt pilotażowy „JobArtCEE C M promowany przez partnera niemieckiego

e-mail: [email protected] WWW.VOCATRAIN.PRV.PL

gBtóaBajOto

W realizacji projektu bierze udział 11-tu partnerów z 6 krajów IDEA PROJEKTU JEST ADAPTACJA DO WARUNKÓW NARODOWYCH ANGIELSKIEGO PROGRAMU SZKOLENIOWEGO Z ZAKRESU MEDIÓW CYFROWYCH MAJĄCEGO NA CELU: J przygotowanie zawodowe osób niewykształconych J przygotowanie zawodowe uczniów -J transfer aktywnych metod nauczania J opracowanie modułów szkoleniowych dla uczniów, studentów, nauczycieli i wykładowców J organizacja seminarium dla ekspertów pracujących z osobami wypadającymi z systemu edukacji J stworzenie strony internetowej umożliwiającej wymianę informacji i najlepszych praktyk PRODUKTY PROJEKTU: J programy szkoleniowe J strona internetowa J CD-ROM J foldery i broszury informacyjne w 6-ciu językach narodowych J książka w językach: angielskim i niemieckim GRUPY DOCELOWE: J uczniowie szkół zawodowych J studenci J nauczyciele J szkoleniowcy J trenerzy J eksperci

1

Projekt SMILE System for Nr PP 146 154/2004•

Projekt jest realizowany w ramach Programu Leonardo da Vinci przez 16-tu partnerów z Niemiec, Republiki Czeskiej, Holandii i Polski GŁÓWNE CELE I ZADANIA PROJEKTU: J zawodowa integracja na rynku pracy w zakresie interkulturowej opieki nad osobami starszymi (zdrowie, gospodarstwo domowe), oparta na indywidualnym życiorysie osoby J sieć integracyjna złożona z działaczy regionalnych, narodowych i międzynarodowych oraz z przedstawicieli grupy docelowej (migranci) J moduły kwalifikacyjne dla indywidualnych odbiorców jako narzędzie edukacyjne J stworzenie sieci integracji migrantów w zakresie interkulturowej opieki nad osobami starszymi J stworzenie „przewodnika integracji",, J wsparcie na starcie oraz wsparcie zawodowe wraz z pomocą socjalno-kulturową dla uczestników grup docelowych GRUPA DOCELOWA: J migranci bez pracy, bez zapewnionej opieki zdrowotnej, bez dobrej znajomości języka kraju goszczącego J migranci uprawnieni do uczestnictwa w rynku pracy