Załączniki do uchwały nr 225/2015 Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2015 r. Załącznik nr 1
Spis treści I. WPROWADZENIE I CEL PROGRAMU ............................................................................ 2 1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE I CELE PROGRAMU ................................................................................ 2 2. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ ................................................................. 4 3. PODSTAWOWE AKTY PRAWNE, Z KTÓRYCH WYNIKA REALIZACJA PROGRAMU ....................... 9 4. ZGODNOŚĆ PROGRAMU Z NAJWAŻNIEJSZYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ................. 10 5. WPŁYW REALIZACJI PROGRAMU NA GOSPODARKĘ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ORAZ KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z JEGO REALIZACJI ...................................................................... 15
6. PRIORYTETY ORAZ KIERUNKI INTERWENCJI W ZAKRESIE TERYTORIALNYM, W TYM W UJĘCIU WOJEWÓDZKIM ..................................................................................................... 16
7. SPOSÓB MONITOROWANIA I OCENY STOPNIA OSIĄGANIA CELU GŁÓWNEGO I CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH ............................................................................................................. 17
8. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA SYSTEMU REALIZACJI PROGRAMU ............................................. 17 9. MECHANIZM KOORDYNACJI PROGRAMU .............................................................................. 20 10. PLAN FINANSOWY PROGRAMU I ŹRÓDŁA JEGO FINANSOWANIA ......................................... 21 11. ANALIZA WYNIKÓW PROGRAMU NA LATA 2011 – 2015..................................................... 26 II. OBSZARY TEMATYCZNE I ZADANIA REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU ...................................................................................................................... 65 OBSZAR TEMATYCZNY 1. INTEGROWANA OCHRONA ROŚLIN ORAZ OGRANICZANIE ZAGROŻEŃ ZWIĄZANYCH ZE STOSOWANIEM ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN DLA LUDZI, ZWIERZĄT I ŚRODOWISKA ................................................................................................. 65
OBSZAR TEMATYCZNY 2. OCHRONA TERYTORIUM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PRZED PRZEDOSTAWANIEM I ROZPRZESTRZENIANIEM SIĘ ORGANIZMÓW KWARANTANNOWYCH I INNYCH ORGANIZMÓW STANOWIĄCYCH SZCZEGÓLNE ZAGROŻENIA ............................... 103
1
L WPRO\VADZENIE I CEL PROGRAMU L
Założenia
ogólne i cele Programu
Podstawę prawną
do opracowania Programu, którego realizacja jest przewidziana na lata
2016-2020, stanowi art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.). kontynuacją
Program jest
bezpieczeństwa żywności zwierząt
domowych i
Programu "Ochrona
roślin
uprawnych z
oraz ograniczenia strat w plonach i
środowiska" przyjętego
na podstawie
zagrożeń
uwzględnieniem
dla zdrowia ludzi,
uchwały
nr 161/2011 Rady
Ministrów z dnia 16 sierpnia 20 l l r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą
roślin
"Ochrona
uprawnych z
uwzględnieniem
ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi,
bezpieczeństwa zwierząt
żywności
oraz
domowych i środowiska"
i realizowanego przez Instytut w latach 20 11 - 20 15, zwanego dalej "Programem na lata 20 11 - 20 15". W ramach Programu na lata 2011 - 2015 opracowano i zaktualizowano metodyki integrowanej ochrony
roślin,
w
szczególności
takich upraw jak: pszenica ozima, kukurydza,
rzepak i burak cukrowy oraz upowszechniono je
wśród
bezpośrednio
osób
służb
przede wszystkim producentów i doradców rolnych oraz pracowników Opracowano
także
małoobszarowych,
kompleksowe
dla których
programy
ochrony
brakowało dotąd
ochrony
roślin
i opracowano
strategię
wybranych
się
ochrony
rolniczych Połskiej
w Rzeczypospolitej
metod ochrony. Prowadzono monitoring uodparniania
zainteresowanych,
do
występowania
prowadzenia
skutecznych środki
zapobiegania temu zjawisku. Dostarczono rolnikom i
monitoringu
agrofagów. Informacje w
do
prognozowania
powyższym
zakresie
o integrowanej ochronie
wspomagał realizację zadań Państwowej
roślin. Jednocześnie
Inspekcji Ochrony
roślin
oraz
krótkoterminowego
udostępniono
internetowej Instytutu. Przez czas trwania Programu na lata 20 l l wdrażano wiedzę
upraw
agrafagów na chemiczne
doradcom rolnym funkcjonalne systemy wspomagania decyzji w ochronie metodyki
roślin.
na stronie
2015 upowszechniano i
Program na lata 2011 - 2015
Roślin
i Nasiennictwa, zwanej
dalej "PIORiN", w zakresie opracowania podstaw statystycznych
dotyczących
jakości, pozostałości
pozostałości środków
ochrony
roślin
w
płodach
znajdujących się środków
ochrony
stosowaniem i
i stosowania
środków
rolnych, a
także
ochrony
roślin,
badania
w zakresie kontroli jakości
środków
w obrocie handlowym i w zakresie monitorowania roślin,
wpływem
na
środowisko.
udoskonalono metody identyfikacji
ochrony
zużycia
które jest istotnym elementem analizy ryzyka
kontroli
i
roślin
sprzedaży
związanego
z ich
W Programie na lata 2011 - 2015 opracowano i
ważnych
2
gospodarczo organizmów szkodliwych dla
roślin,
w
szczególności
obowiązkowi
organizmów, które zgodnie z
głównym
zadań miała
Programu jest
bezpieczeństwa żywności zwierząt
przepisami
podlegają
zwalczania, oraz metody zwalczania i ograniczania rozprzestrzeniania
organizmów. Realizacja tych Celem
obowiązującymi
domowych i
na celu zapewnienie ochrona
roślin
bezpieczeństwa
uprawnych,
oraz ograniczenia strat w plonach i
środowiska.
osiągnięty
Cel ten zostanie
tych
konsumentów.
uwzględnieniem
z
zagrożeń
się
dla zdrowia ludzi,
przez
realizację ujętych
w Programie zadań na rzecz administracji publicznej, w szczególności wykonywanych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zwanego dalej "MRiRW", oraz PIORiN, jak również
doradców i producentów rolnych. Program będzie praktycznym wsparciem polskiego
rolnictwa w zakresie ochrony Cele
szczegółowe
roślin.
Programu to:
l) opracowanie metodyk i programów integrowanej ochrony
roślin
uprawnych oraz
poradników sygnalizatora (prognozowanie i sygnalizacja terminów zabiegów ochrony roślin);
2) wykonywanie analiz na rzecz
urzędowej
pozostałości środków
kontroli
w płodach rolnych i w wodach oraz kontroli jakości 3) analizowanie wyników badania statystycznego środków
ochrony
roślin
środków
ochrony
dotyczącego
ochrony
roślin
roślin;
sprzedaży
i
zużycia
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) opracowanie analiz ryzyka dla organizmów szkodliwych dla
roślin
oraz opracowanie
sposobów ich ograniczania; 5) udoskonalanie systemu transferu wiedzy, który
zwiększy świadomość
i podniesie
poziom oraz kompetencje producentów rolnych, doradców rolnych oraz inspektorów ochrony Powyższe wynikające
roślin
i nasiennictwa w zakresie ochrony
będą wypełniały
cele
w
roślin.
szczególności zobowiązania
z przepisów prawa Unii Europejskiej
określonych
Rzeczypospolitej Polskiej
w:
l) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 20091128/WE z dnia 21 2009 r.
ustanawiającej
ramy wspólnotowego
działania
na rzecz
października
zrównoważonego
stosowania pestycydów (Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 71), zwanej dalej "dyrektywą
2)
2009/ 128/WE";
rozporządzeniu
(WE) nr 1107/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21
października
2009 r.
uchylającym
dyrektywy Rady 791117/EWG i 911414/EWG (Dz. Urz. UE L 309 z
24.11.2009, str. l, z
dotyczącym
późn.
wprowadzania do obrotu
zm.), zwanym dalej
3
środków
"rozporządzeniem
ochrony
nr 1107 /2009";
roślin
i
---
-----
-------------
--------
środków
3) dyrektywie Rady 2000/29/WE z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie
ochronnych roślin
przed wprowadzaniem do Wspólnoty organizmów szkodliwych dla produktów
roślinnych
i przed ich rozprzestrzenianiem
L 169 z 10.07.2000, str. l, z
późn.
3, t. 29, str. 258), zwanej dalej Program
będzie
się
we Wspólnocie (Dz. Urz. WE
zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz.
"dyrektywą
2000/29/WE".
praktycznym wsparciem polskiego rolnictwa w zakresie ochrony roślin.
2. Diagnoza sytuacji
społeczno-gospodarczej
Rolnictwo jest sektorem gospodarczym o istotnym znaczeniu i ma sytuację społeczno-ekonomiczną mieszkańców
tylko na
środowiska
przyrodniczego,
Państwa członkowskie
były
strukturę
Unii Europejskiej powinny
roślin zostało
warunkami
decydujący wpływ
nie
obszarów wiejskich, ale także na stan
krajobrazu oraz różnorodność
stosowane na ich terytorium w sposób
ochrony
lub
zapewnić,
biologiczną środki
aby
prawidłowy. Prawidłowe
Polski.
ochrony
stosowanie
roślin
środków
przy tym zdefiniowane jako stosowanie tych preparatów zgodnie z
określonymi
w etykiecie stosowania, zasadami dobrej praktyki ochrony
roślin
oraz zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin. Zwiększanie się
introdukcja i zadomowienie
się
wymagają
nowego
że
istniejące
podejścia,
które powinno
stosowania zasad integrowanej ochrony
dyrektywy 2009/128/WE, która 1991 r.
dotyczącą
wprowadzania
19.08.1991, str. l, z 332),
zwaną
późn.
dalej
zastępuje dyrektywę
środków
ochrony
roślin
programy ochrony uwzględnić
ochrony zmierzające do ograniczania stosowania chemicznych Obowiązek
nowych agrafagów oraz
organizmów inwazyjnych, nowe technologie uprawy,
spowodowało,
zmian klimatycznych, nieaktualne i
się
powierzchni upraw rolniczych, pojawienie
roślin
środków
wynika
stają
ochrony roślin.
również
z
postanowień
Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca
roślin
do obrotu (Dz. Urz. WE L 230 z
zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjaine, rozdz. 3, t. 11, str.
"dyrektywą
Uwzględniając
9l/414/EWG".
wszystkich profesjonalnych
użytkowników środków
art. 3 pkt 6 tej dyrektywy integrowana ochrona rozważenie
właściwych
wszystkich środków
się
integrowane metody
postanowienia art.
dyrektywy 20091128/WE, od dnia l stycznia 2014 r. zasady integrowanej ochrony obowiązują
wpływ
dostępnych
mających
roślin została
metod ochrony
roślin,
ochrony
roślin.
14
roślin
Zgodnie z
zdefiniowana jako staranne
a
następnie
przedsięwzięcie
na celu zahamowanie rozwoju populacji organizmów
szkodliwych oraz utrzymanie stosowania
środków
ochrony
roślin
na ekonomicznie i ekologicznie uzasadnionym poziomie, a
4
i innych form interwencji także
zmniejszenie lub
zagrożenia wynikającego
zminimalizowanie dla
ze stosowania pestycydów dla zdrowia ludzi
środowiska.
Z zasad integrowanej ochrony roślin wynika,
że:
l) nad chemiczne metody zwalczania organizmów szkodliwych należy przedkładać metody biologiczne, fizyczne i inne metody niechemiczne, jeżeli zapewniają one ochronę
przed organizmami szkodliwymi;
występowaniu
2)
organizmów szkodliwych
a) stosowanie
płodozmianu,
b) stosowanie
właściwej
należy zapobiegać między
innymi przez:
agrotechniki,
c) stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na organizmy szkodliwe, d) stosowanie
zrównoważonego nawożenia,
e) stosowanie
środków zapobiegających
t) ochronę
stwarzanie
wapnowania i nawadniania,
introdukcji organizmów szkodliwych, sprzyjających
warunków
występowaniu
organizmów
pożytecznych.
Decyzje o wykonaniu zabiegów ochrony roślin powinny być podejmowane na podstawie występowania
wyników z monitorowania
uwzględnieniem
organizmów szkodliwych, z
progów szkodliwości. Dokonując wyboru środków ochrony roślin należy brać pod uwagę ich selektywność. niezbędnego
Ponadto stosowanie
minimum, w
środków
szczególności
ochrony
roślin
powinno
narzędzi,
pracy edukacyjno-upowszechnieniowej, a
takich jak metodyki
ekonomicznej
szkodliwości
stanowić będzie
planie
nakładu
także
odpowiednich
działań ujętych
związanego
ze stosowaniem
ich
zadań
w Krajowym ochrony
obwieszczeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2013 r. w działania
środków
(M. P. poz. 536), zwanym dalej "Krajowym planem
ochrony
roślin
rzecz ograniczenia ryzyka
wspierają
progi
środków
sprawie krajowego planu
zgodnie z
ilości
w praktyce
oraz programy wspomagania decyzji. Realizacja tych
na rzecz ograniczenia ryzyka
roślin przyjętego
roślin
monitorowania organizmów szkodliwych,
istotny element realizacji w latach 2013 - 2017
działania
ograniczone do
przez zredukowanie dawek lub ograniczenie
wykonywanych zabiegów. Stosowanie zasad integrowanej ochrony wymaga znacznego
być
dyrektywą
na rzecz ograniczenia ryzyka
związanego
2009/128/WE
ze stosowaniem
ochrony
roślin.
innymi
działania
W
związku
z tym,
środków
państwa członkowskie
ustanowienie wszelkich warunków wśród zadań
związanego
ochrony
do
działania
roślin".
Unii Europejskiej
niezbędnych
ze stosowaniem
Ponadto,
ustanawiają
wdrożenia
przewidzianych w Programie
na
lub
integrowanej ujęto między
z zakresu projektowania, upowszechniania i aktualizacji systemów
wspomagania decyzji w ochronie
roślin
oraz upowszechniania wiedzy o integrowanej
5
ochronie roślin i zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin oraz o uodparnianiu środki
agrafagów na
Krajowego planu środków
ochrony
działania
ochrony roślin
Obowiązki
dotyczące
"cross compliance",
właściwego
rozporządzenia
są także
obrotu
środków
roślinnej,
państwa członkowskie
urzędowej
kontroli
dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie
kątem pozostalości
pod
roślin
środkach
przepisów Unii Europejskiej, w
szczególności
dalej
Unii Europejskiej
rozporządzenia.
środków
z art. 80 pkt 9 ustawy z późn.
zm.) i z art. 46
(Dz. U. z 2015 r. poz. 547), jak i
rozporządzenia
z art. 55
w produkcji
substancji czynnych
szczególności
roślin
ochrony
roślin
nr 1107/2009 oraz
(WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r.
najwyższych
paszy pochodzenia dyrektywę
od
wprowadzanych do
ochrony
(Dz. U. z 2014 r. poz. 621, z
ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o
w sprawie
zgodności
środków
ochrony roślin, wynika zarówno z prawa krajowego, w
rozporządzenia
płatności bezpośrednich
i ich stosowania z wymaganiami tego
badań
zgodności
z przepisów Unii Europejskiej.
sprawowania kontroli nad stosowaniem
w tym prowadzenia
zgodnego z
elementami systemu wząjemnej
nr 1107/2009
zobligowane do przeprowadzania
Obowiązek
ze stosowaniem
roślin,
ochrony
uzyskanie przez rolników
zostały
roślin
środków
stosowania
nr 1107/2009,
warunkującego
ochrony
związanego
realizacji celów
w Programie.
spełnienia określonych wymagań wynikających
Zgodnie z art. 68
będą służyły
Niektóre zadania, które
na rzecz ograniczenia ryzyka
zostały ujęte
rozporządzenia
przepisami
roślin.
się
dopuszczalnych poziomów
roślinnego
i
zwierzęcego
pozostałości
pestycydów w
oraz na ich powierzchni,
Rady 91/414/EWG (Dz. Urz. UE L 70 z 16.03.2005, str. l, z
"rozporządzeniem
późn.
żywności
i
zmieniającego
zm.), zwanego
nr 396/2005".
Konieczność przeciwdziałania skażeniu żywności
przez mikotoksyny wynika
między
innymi z zalecenia Komisji z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie zapobiegania występowaniu i ograniczania
występowania
toksyn Fusarium spp. w
Urz. UE L 234 z 29.08.2006, str. 35), grudnia 2006 r.
ustalającego najwyższe
środkach spożywczych
ustalającego najwyższe
środkach spożywczych
i produktach
dopuszczalne poziomy niektórych
września
zbożowych
(Dz.
Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19
(Dz. Urz. L 364 z 20.12.2006, str. 5, z
Komisji (WE) nr 1126/2007 z dnia 28 nr 1881/2006
rozporządzenia
zbożach
2007 r.
późn.
zanieczyszczeń
zm.) i
rozporządzenia
zmieniającego rozporządzenie
dopuszczalne poziomy niektórych
w
(WE)
zanieczyszczeń
w
w odniesieniu do toksyn Fusarium spp. w kukurydzy i produJdach z
kukurydzy (Dz. Urz. UE L 255 z 29.09.2007, str. 14, z późn. zm.). Analiza wód podzienmych i powierzchniowych w związana
z przestrzeganiem art. 55
rozporządzenia
6
pobliżu
mieJSC produkcji
będzie
nr 1107/2009, art. 11 i art. 14 dyrektywy
2009/128/WE, jak środkach
również rozporządzeń
wykonawczych do ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o
ochrony roślin.
Głównym
prawidłowość
celem kontroli jest
przestrzegania regulacji prawnych w zakresie
stosowania środków ochrony roślin. Międzynarodowy stwarzają
się
ryzyko rozprzestrzeniania
organizmów
się
okresu wegetacyjnego u
obserwowane zmiany klimatyczne,
organizmów szkodliwych dla
których
zwalczanie
nowych szkodników i chorób roślin.
Zmiany te
również uwzględnia
Przynależność
także
a
jest
roślin,
regulowane
w tym prawem
- tzw. organizmów kwarantannowych. Skutki zmian klimatycznych
na pojawienie
ochrony, które
groźnych,
szczególnie
międzynarodowym wpłyną
materiałem roślinnym,
obrót
roślin,
będą wymagały
a
także
na
wydłużenie się
opracowania nowych metod
Program.
Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej od l maja 2004 r. i do strefy
Schengen od 2007 r., import towarów na terytorium RP, a także przemieszczanie towarów może przyczynić się
podwyższonego
do
ryzyka przenikania na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej organizmów inwazyjnych i kwarantannowych. Zawleczone organizmy szkodliwe mogą stanowić poważne zagrożenie
kolei
może prowadzić istniejącej
analizy a
także
dla
roślin
uprawnych na zasiedlanych obszarach, co z
do znacznych strat ekonomicznych. Taka sytuacja wymaga szerokiej
listy gatunków kwarantannowych
(załączniki
będących
wytypowania gatunków agrafagów
do dyrektywy 2000/29/WE),
w warunkach Folski potencjalnie
największym zagrożeniem
i wykonania dla nich szybkiej oceny
Analiza taka ma na celu
możliwie
zagrożenia
zagrożenia
(express PRA).
szybkie wykrywanie, rozpoznawanie i reagowanie na
dla upraw oraz lokalnej flory i fauny.
Obowiązki
nałożone
na
państwa
członkowskie
Unii
Europejskiej,
związane
ograniczaniem rozprzestrzeniania się oraz zwalczaniem organizmów kwarantannowych,
z
mają
na celu: l)
uniknięcie bądź
ograniczenie
bezpośrednich
strat powodowanych przez te organizmy
w plonach lub ekosystemach; 2)
ograniczenie lub
uniknięcie konieczności
ponoszenia przez producentów rolnych
kosztów zwalczania tych organizmów, a tym samym wzrostu kosztów produkcji płodów
3)
rolnych i spadku ich konkurencyjności;
zapewnienie swobodnego
Wystąpienie
z
na terytorium danego
całkowitą utratą dostępu
'
dostępu
polskich płodów rolnych do rynków innych państw.
państwa
do rynku innych
mogą wymagać spełnienia
organizmu kwarantannowego
państw
lub z ograniczeniami handlowymi, które
dodatkowych warunków
7
wiąże się często
dotyczących
samego produktu lub
miejsca jego
produkcji,
np.
dodatkowe
kontrole
lub
przeprowadzenie
zabiegów
fitosanitarnych, co podnosi koszty jego wytworzenia. Zasady
międzynarodowego
organizacji ochrony
roślin,
obrotu
materiałem roślinnym,
dotyczące
w tym
obowiązki państwowych są
zwalczania organizmów kwarantannowych,
regulowane prawem międzynarodowym, w szczególności postanowienian1i: l)
Międzynarodowej
Konwencji Ochrony
Roślin
sporządzonej
z dnia 6 grudnia 1951 r.
w Rzymie (Dz. U. z 2001 r. Nr 15, poz. 151 oraz z 2007 r. Nr 73, poz. 485) i wydawanych na podstawie art. X tej Konwencji standardów (International Standards for Phytosanitary Measures (ISPM)- Międzynarodowe Standardy w zakresie Środków Fitosanitarnych); 2)
dyrektywy 2000/29/WE oraz wydawanych na podstawie tej dyrektywy innych aktów prawa Unii Europejskiej.
Dyrektywa 2000/29/WE oraz przepisy wydane na podstawie tej dyrektywy
olaeślają
wykaz organizmów szkodliwych, których zwalczanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu
się
jest obowiązkowe na terytorium Unii Europejskiej. Z przepisów tych
dla
administracji
państwowej,
szczególności
których realizacja wyrnaga wsparcia naukowego, w działań zapobiegających
w zalaesie przygotowywania programów Rzeczypospolitej
wynikają obowiązki
Polskiej
nowych
organizmów
introdukcji na terytorium
szkodliwych,
doskonalenia
metod
diagnostycznych tych organizmów, opracowywania optymalnych zasad ich zwalczania. Wsparcie w tym zalaesie powinno
być
ukierunkowane na praktyczne
działania
PIORiN oraz
prace legislacyjne prowadzone w MRiRW. Wszystkie przedstawione
powyżej
potrzeby
podstawie Programu. W ramach Programu
będą
zostaną
realizowane w sposób kompleksowy na opracowane i
udostępnione
rolnikom i
doradcom on line na stronie internetowej Instytutu metodyki i programy integrowanej ochrony wybranych upraw rolniczych.
Będą
one cyklicznie aktualizowane w oparem o
autorskie zalecenia Instytutu, w celu przekazania optymalnego doboru preparatów możliwości
ich łącznego stosowania.
W ramach Programu, na potrzeby oceny ochrony w
roślin, będą
płodach
rolnych
zagrożenia związanego
prowadzone badania pozostałości pochodzących
powierzchniowych w będzie
1
pobliżu
środków
ze stosowaniem
ochrony
roślin
środków
i mikotoksyn
z produkcji pierwotnej oraz w wodach podziemnych i
miejsc produkcji, a
także jakości środków
ochrony
roślin
oraz
prowadzony monitoring ich sprzedaży i zużycia.
W zalaesie realizacji Rzeczypospolitej
zadań związanych
Polskiej,
będą
z zapewnieniem
doskonalone
8
bezpieczeństwa
nowoczesne
metody
fitosanitarnego diagnostyczne
najważniejszych
także zostaną
organizmów szkodliwych, a
opracowane programy ich
zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się. Odbiorcą
oraz inne
wyników
urzędy
regionalnych, a
zadań
realizowanych w ramach Programu
administracji
także
państwowej
samorządowej
i
będzie
MRiRW, PIORiN
na szczeblach centralnych i
jednostki doradztwa rolniczego oraz producenci rolni. Wszystkie
opracowania wynikające z Programu będą miały charakter praktyczny i będą upowszechniane do praktyld rolniczej on line na stronie internetowej Instytutu, przez publikacje popularnoszkoleń,
-naukowe, broszury i ulotki, publikacje recenzowane oraz podczas
warsztatów,
kursów i konferencji tematycznych. 3. Podstawowe akty prawne, z których wynilm realizacja P1·ogramu
Realizacja zadań Progranm wynika w
szczególności
z następujących aktów prawnych:
Akty prawa krajowego
l) Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.); 2) ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin; 3) ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin; 4) ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o
bezpieczeństwie żywności
i
żywienia
(Dz. U. z
2015 r. poz. 594 i 1893); 5) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Akty prawa
l)
międzynarodowego
Międzynarodowa
i Unii Europejskiej
Konwencja Ochrony
Roślin
z dnia 6 grudnia 1951 r.
sporządzona
w
Rzymie; 2)
rozporządzenie
2002
r.
(WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia
ustanawiające
powołującego ustanawiające
ogólne zasady i wymagania prawa
Europejski
Urząd
procedury w sprawie
do
Spraw
Bezpieczeństwa
bezpieczeństwa żywności
żywnościowego,
Żywności
oraz
(Dz. Urz. WE L 31 z
01.02.2002, str. l, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463), zwane dalej 3)
rozporządzenie
"rozporządzeniem
nr 178/2002";
(WE) nr 2004/882/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29
kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli sprawdzenia
zgodności
dotyczącymi
zdrowia
urzędowych
z prawem paszowym i
zwierząt
i dobrostanu
9
przeprowadzanych w celu
żywnościowym
zwierząt
oraz
regułami
(Dz. Urz. WE L 191 z
30.04.2004, str. l, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 200); 4)
rozporządzenie
nr 396/2005;
5) dyrektywa 2000/29/WE; 6)
rozporządzenie
nr 1107/2009;
7) dyrektywa 2009/128/WE; 8)
rozporządzenie (WE) nr 1185/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25
listopada 2009 r. w sprawie statystyk 10.12.2009, str. 1), zwane dalej
4.
Zgodność
dotyczących
"rozporządzeniem
pestycydów (Dz. Urz. UE L 324 z
nr 1185/2009".
Programu z najważniejszymi dokumentami strategicznymi
Program stanowi wsparcie dla realizacji celów strategicznych i priorytetów zawartych w następujących
dokumentach:
l) Komunikat Komisji z dnia 3 marca 20 l O r. Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, wersja ostateczna- niepublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej; 2) Uchwała Nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Kraju 2020 (M.P. poz. 882); 3)
Uchwała
Nr 163 Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawte
przyJęcta
"Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa" na lata 2012 - 2020 (M. P. poz. 839); 4) Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2013 r. w sprawie krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków
ochrony
roślin.
Program wpisuje się w główne cele strategii Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, zwanej dalej "Europa 2020", jakimi są innowacje, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i edukacja. Zadania pierwszego obszaru tematycznego Programu pod nazwą "Integrowana ochrona roślin oraz ograniczenie zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin dla
ludzi, zwierząt i środowiska" mają na celu opracowanie innowacyjnych programów integrowanej ochrony roślin, opartych na nowoczesnym podejściu do ochrony roślin, które
lO
---------------------------------------------------------------------------------
proponują
środowiska
wykorzystanie metod bezpiecznych dla środków
chemicznych
ochrony
nazwą
stanowiących
się
bezpieczeństwa
z
wymagań
zadań
będą
Programu
Dzięki
temu
w zakresie utrzymania
upowszechniane w praktyce rolniczej w postaci
publikacji popularno-naukowych, broszur, ulotek oraz podczas się
szybkie wykrywanie,
dla upraw oraz lokalnej flory i fauny.
roślin będą mogły wywiązać się
innymi na
fitosanitarnego.
Wyniki wszystkich
wpisuje
między
pozwoli
umożliwiając
(express PRA),
zagrożenia
organizmów kwarantannowych i
zagrożenia"
szczególne
zagrożenia
rozpoznawanie i reagowanie na nauka i praktyka ochrony
stosowanie
"Ochrona terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przed przedostawaniem i rozprzestrzenianiem
wykonanie szybkich ocen
ograniczających
roślin.
Z kolei drugi obszar tematyczny pod
innych organizmów
i
w trzy wzajemnie
powiązane
szkoleń.
Ponadto Program
priorytety strategii Europa 2020:
l) rozwój inteligentny- rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; zrównoważony
2) rozwój
bardziej przyjaznej
środowisku
sprzyjający
3)rozwój
społecznemu
- wspieranie gospodarki o wysokim
zapewniającej spójność społeczną roślin
Opracowanie podstaw integrowanej ochrony wspomagania decyzji w ochronie a
także
ocena
żywności,
wolnej od
roślin,
jakości środków zrównoważony
rolnych, gwarantuje
pozostałości
progów
ochrony
roślin
jakości życia społeczności potencjału
środowiska.
będzie mogła zapewnić
wydajnie
gospodarujących
dobrobyt,
głównymi
Zadania
zanieczyszczeniom zrównoważonej środków
także
środków
ochrony
określenie
produkcję
roślin
i rozwój
pokoleniom obecnym i
zasobami i z nich
w
płodach
bezpiecznej
i ochronę
środowiska.
działań, dzięki
którym
przyszłym stały
wzrost
korzystających, czerpiących
gospodarki w zakresie innowacji ekologicznych oraz
z
pozostałości
i badania ich
przez tworzenie społeczności opartych na zasadach trwarego rozwoju -
zapewniających
powiązany
i biologicznych metod ochrony
rozwój rolnictwa, a
chemicznych
i terytorialną.
rolniczych na bazie systemów
szkodliwości
Naczelnym celem strategii Europa 2020 jest Unia Europejska
z zasobów
i bardziej konkurencyjnej;
włączeniu
poziomie zatrudnienia,
roślin,
korzystającej
- wspieranie gospodarki efektywnej
ochronę
środowiska
spójność
celami tej strategii przez Programu
środowiska
będą
dotyczyły
chemicznymi
konsumpcji oraz bezpiecznej
ochrony
i
żywności,
roślin.
11
społeczną.
realizację między
środkami
społecznych
zadań
wolnej od
i przez to
Program
będzie
na rzecz ochrony
innymi
ochrony
z
roślin
przeciwdziałania
i propagowania
pozostałości
chemicznych
także
Program jest
zgodny z obszarami strategicznymi i celami,
określonymi
w Strategii
Rozwoju Kraju 2020. Dokument ten wskazuje strategiczne zadania państwa, których podjęcie najbliższych
w perspektywie
się
Program wpisuje
w
"Zwiększenie
Realizowane zadania
niezbędne,
szczególności
wydajności
Cel II.2. "Wzrost II.2.3.
lat jest
aby
procesy rozwojowe
państwa.
w obszar strategiczny II "Konkurencyjna gospodarka"
gospodarki" i priorytetowy kierunek interwencji publicznej
konkurencyjności dotyczą
wzrostu
i modernizacja sektora
konkurencyjności
wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej, upowszeclmianie wyników
wzmocnić
badań
rolno-spożywczego".
gospodarki przez m.in. racjonalne
poprawę jakości
surowców rolnych oraz
do doradztwa rolniczego i praktyki rolnej.
biologiczna w Rzeczypospolitej Polskiej
należy
Różnorodność
do jednej z najbogatszych w Europie, a
konsekwentnie realizowane postanowienia polityki ekologicznej, jak
również
restrukturyzacji i unowocześniania gospodarki
poziomu presji na
środowisko.
przyczyniły się
do
obniżenia
procesy
Program wychodzi naprzeciw polityce ekologicznej w obszarze upraw
rolniczych. Jednym z ważniejszych postulatów integrowanej ochrony roslin jest stosowanie w pierwszej fauny
kolejności środków
pożytecznej.
społeczeństwie przemysłu
opracowań
roślin
Przetwarzanie informacji, jej
usług.
Dlatego
też,
jakość
naukowych
dotyczących
posługiwania
społeczeństwa
informacyjnego.
się
tal.ylophilus w drewnie przy wielkościach dostępnych
9) potwierdzono
różnych
prób DNA;
przydatność
teclmiki PCR - High Resolution Melting (PCR-HRM) do
identyfikacji Bursaphelenchus xylophilus na tle innych gatunków z rodzaju Bursaphelenchus;
l O) potwierdzono
przydatność
teclmiki PCR - Loop Mediated Isothermal Amplification,
(LAMP) do identyfikacji Bursaphelenchus xylophilus na tle innych gatunków z rodzaju Bursaphelenchus;
11)
wśród najczęściej występujących wysoką wrażliwość
modrzewia oraz
w Polsce gatunków drzew iglastych, wykazano niższą wrażliwość
sosny zwyczajnej, istotnie
całkowitą
odporność
świerka,
daglezji i
sosny czarnej i
jodły
na infekcje
Bursaphelenchus xylophilus;
12) wykazano bardzo
wysoką śmiertelność
siewek sosny inokulowanej portugalskimi
izolatarni Bursaphelenchus xylophilus w temperaturach 24 i 20°C, oraz nieco lecz nadal
wy~oką
(70%) w temperaturze l6°C, co sugeruje potencjalne
niższą
zagrożenie
dla
drzewostanów w naszej strefie klimatycznej; 13) eksperymentalnie
wykazano
niektórych,
polskich
mucronatus
w
konkurencyjność
izolatów
środowiskową
niepatogenicznego
bezpośrednim
kontakcie
z
gatunku
reprodukcyjną
Bursaphelenchus
kwarantannowym
szkodnikiem
Bursaphelenchus :>.ylophilus w drewnie sosny.
Znaczenie dla praktyld rolniczej i służb
państwowych
Wyniki uzyskane w trakcie realizacji zadania, powinny pomóc PIORiN oraz · Państwowemu zagrożenia
Gospodarstwu
drzewostanów
Leśnemu
ze
strony
:>.ylophilus, oraz wykrywania potencjalnej
Lasy
Państwowe
kwarantannowego obecności
53
w identyfikacji potencjalnego szkodnika Bursaphelenchus
tego gatunku na tle innych, licznych
nicieni występujących w próbach drewna pobieranych z drzewostanów oraz z transportów surowca drzewnego. Wyniki uzyskane w badaniach Instytutu w c1ągu ostatnich lat stały się również ważną częścią ogólnej, światowej wiedzy dotyczącej nicieni z rodzaju Bursaphelenchus i ich
potencjalnego/rzeczywistego znaczenia jako szkodników roślin: l)
włączono dwa opisane przez wykonawców zadania gatunki
Bursaphelenchus z grupy
"xylophilus" (B. populi i B. trypophloei) do zaktualizowanego Standardu EPPO, dotyczącego diagnostyki
Bursaphelenchus xylophilus (EPPO Standards Diagnostics PM
7/4 (3), 2013); 2)
włączono 3 opisane przez wykonawców zadania gatunki
Bursaphelenchus z grupy
"xylophilus" (tj. B. populi, B. trypophloei i B. masseyi) do zaktualizowanego klucza do oznaczania nicieni z tej grupy (Braasch, 2013), który prawdopodobnie, tak jak wcześniejszy (Braasch, 2008) będzie obowiązywał na świecie przez następnych kilka lat.
Mechanizmy promocji osiągnięć realizacji zadania l)
publikacje naukowe: 6;
2)
doniesienia (referaty/postery) na konferencjach krajowych i zagranicznych: 5;
3)
wykłady
Zadanie
2.2.
na szkoleniach dla producentów i doradców: 6.
Określenie
zagrożenia
występowania
opracowanie
programów
ograniczania zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej (Diabrotica virgifera Le Conte)
Cel zadania Celem zadania była aktualizacja istniejącego oraz poszerzeme o nowe zagadnienia programu ogramczama występowania i szkodliwości zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej (Diabrotica virgifera Le Conte) na kukurydzy z wykorzystaniem metod chemicznych i niechemicznych. Efekty/najważniejsze osiągnięcia
l)
realizacji zadania
rozpoznano pełną biologię gatunku Diabrotica virgifera w warunkach południowej Polski;
2)
wyznaczono optymalne terminy dla potrzeb chemicznego zwalczania szkodnika;
54
wysoką
3) wykazano szkodliwości
4)
skuteczność
płodozmianu
w
liczebności
ogramczanm
gatunku;
stwierdzono, że opóźnianie siewu kukurydzy do drugiej połowy maja częściowo ogranicza zagrożenie ze strony larw; że
5) wykazano,
optymalne terminy zwalczania omacnicy prosowianki
stonki kukurydzianej, nie 6) potwierdzono
pokrywają się
wysoką żywotność
ze
chrząszczy
sobą;
oraz płodność
chrząszczy
Diabrotica virg(fera;
7) wykazano wysoką przydatność pułapek feromonowych typu P AL do odławiania chrząszczy
stonki kukurydzianej w porównaniu do
pułapek
pokarmowych typu PALs;
8) stwierdzono wpływ wczesności odmian kukurydzy na liczebność chrząszczy stonki kukurydzianej; przydatność
9) stwierdzono
bassiana do ograniczania l O) wykazano
przydatność
grzyba Metarhizium anisopliae oraz grzyba Beauveria
liczebności chrząszczy
stonki kukurydzianej;
entomofagów Hypoaspis miles i Orius laevigatus do
zwalczania jaj stonki kukurydzianej; Ił)
wykazano pośredni wpływ insektycydowych zapraw nasiennych zawierających imidachlopryd
do
liczebności
ograniczania
oraz
szkodliwości
larw
stonki
kukurydzianej; 12) wytypowano kilku substancji czynnych zawartych w
różnych
insektycydach do
skutecznego zwalczania chrząszczy stonki kukurydzianej; 13) dla
poprawności
metryczną,
identyfikowania gatunku D. virgifera międzylaboratoryjne
przeprowadzono porównanie
metodą
morfologiczno-
(PIORiN oraz Centrum
Organizmów Kwarantannowych, Inwazyjnych i Genetycznie Zmodyfikowanych Instytutu); 14) na podstawie
badań własnych
i ogólnych
zaleceń
Komisji 2014/63/UE, przygotowano
podstawowe wytyczne dla potrzeb ograniczania populacji D. virgifera w Polsce po zniesieniu kwarantanny; wytyczne te wraz z
postępem badań
do praktyki rolniczej i poszerzane
nad D. virgifera.
Znaczenie dla praktyki rolniczej i służb Realizacja zadania
będą wdrażane
państwowych
pozwoliła opracować
program integrowanej ochrony kukurydzy przed
zachodnią kukurydzianą stonką korzeniową,
z wykorzystaniem metod niechemicznych i
chemicznych, co ma znaczenie zarówno dla samych producentów kukurydzy, jak
również
służb państwowych.
różnych
Badania z zakresu monitoringu szkodnika z wykorzystaniem
55
pułapek, prowadzone na odmianach kukurydzy o różnej wczesności, są pomocą dla PIORiN,
która prowadzi ogólnokrajowy monitoring tego szkodnika. Odbiorcami wyników są także producenci kukurydzy i doradcy.
Mechanizmy promocji osiągnięć realizacji zadania
l) metodyki integrowanej ochrony roślin: l; 2)
monografie/rozdziały
3)
publikacje naukowe: 3;
4)
publikacje popularno-naukowe: 16;
5)
doniesienia
w monografii: 3;
(referaty/postery/streszczenia)
na
konferencjach
krajowych
zagranicznych: 4; 6)
wykłady
na szkoleniach dla producentów i doradców: 37.
Zadanie 2.3. Określanie zakresu zmienności morfologicznej i molekularnej nicienipasożytów roślin
w celu identyfikacji gatunków objętych regulacjami
prawnymi Cel zadania Celem zadania było opracowanie procedur identyfikacji gatunków nicieni - pasożytów roślin
objętych
regulacjami
prawnymi,
na
podstawie
określenia
ich
zmienności
morfologicznej i molekularnej. Efekty/najważniejsze osiągnięcia
realizacji zadania
l) opracowano metody real-time PCR do identyfikacji i różnicowania G lobodera pallida i GZobodera artemisiae; 2)
wydano instrukcje do rozpoznawania gatunków z rodzaju Globociera występujących w glebach Polski;
3)
opracowano metody południowego
4)
guzaka arachidowego (M
arenaria), guzaka
(M incognita) oraz guzaka hawajskiego (M javanica) od guzaka
amerykańskiego północnego
odróżnienia
(M
chitwoodi), guzaka holenderskiego (M fallax)
i guzaka
(M hap/a);
poznano zmienności populacji Ditylenchus dipsaci, D. destructor, D. gigas, H. schachtii, H. avenae i H. filipjevi, oraz charakterystykę H. hordecalis;
56
5) podsumowano wyniki
badań zmienności
morfologicznej, morfometrycznej i
genetycznej Meloidogyne spp.; 6) opracowano klucz dychotomiczny do identyfikacji Meloidogyne spp.; 7) opracowano
protokoły
wykorzystując
8) opracowano
diagnostyczne do identyfikacji Meloidogyne spp.,
techniki PCR, real-time PCR oraz reakcję LAMP;
instrukcję
do identyfikacji gatunków Meloidogyne spp., na potrzeby prac charakterystykę
PIORiN, która zawiera klucz do identyfikacji gatunków, materiał
gatunków,
ilustracyjny oraz protokoły diagnostyczne z zastosowaniem PCR, real-time
PCR i reakcji LAMP. Znaczenie dla praktyki rolniczej i
służb państwowych
Realizacja zadania pozwoliła opracować odpowiednie narzędzia dla potrzeb PIORiN, służące
identyfikacji gatunków nicieni
Mechanizmy promocji
osiągnięć
pasożytów roślin podlegających
regulacjom prawnym.
realizacji zadania
l) publikacje naukowe: 2; 2) publikacje popularno-naukowe: l; 3) doniesienia
(referaty/postery/streszczenia)
na
konferencjach
krajowych
zagranicznych: 3; 4)
broszury i ulotki: Instrukcja rozpoznawania gatunków z rodzaju Globodera: 5.
Zadanie
2.4.
Określenie
występowania,
zakresu
diagnostyka
oraz
populacyjna wirusów kwarantannowych lub gospodarczo ocena ryzyka
porażenia
zmienność
ważnych
oraz
przez nowe wirusy
Cel zadania Celem zadania
było
określenie
zakresu
występowania,
diagnostyka oraz
populacyjna wirusów kwarantannowych lub gospodarczo Rzeczypospolitej Polskiej oraz opracowanie ryzyka Efekty/najważniejsze osiągnięcia
l) zidentyfikowano dwa
porażenia
ważnych
zmienność
występujących
w
przez nowe wirusy.
realizacji zadania
różne
izolaty wirusa czarnej
pierścieniowej
plamistości
pomidora (TBRV) z ogórka i cukinii, którego występowanie na cukinii w warunkach Polski jest zjawiskiem nowym i potencjalnie następstwo
tej
rośliny
po sobie (ze
względu
57
groźnym,
na kosztowną
ze
względu
na
infrastrukturę polową);
częste
2)
po raz pierwszy w Polsce wyizolowano i zidentyfikowano w1rus pierścieniowej plamistości
papai (PRSV), przypuszczalnie zawleczony z nasionami cukinii;
3) wyindukowano w polskich izolatach wirusa czarnej
pierścieniowej
modyfikujące
pomidora (TBR V), dodatkowe, defektywne RNAs
plamistości
objawy chorobowe
przez nie powodowane, a tym samym ich patogeniczność; 4)
po raz pierwszy wykazano plamistości
możliwość
przenoszenia
5)
mając
wirusa czarnej
pierścieniowej
pomidora (Tomato black ring virus, TBRV) z nasionami; ma to istotne
znaczenie w ekologii wirusa (szczególnie między
się
wpływa
na jego rozprzestrzenianie, nawet
kontynentami) i dla jego diagnostyki w nasionach pomidora; na uwadze
zróżnicowanie
genetyczne izolatów TBRV, dokonano modyfikacji
warunków zastosowania RT-PCR dla wiarygodnego ich wykrywania, przez dotąd
amplifikujących
stosowanych starterów
zastąpienie
nowym starterem; nowy starter jest
mniej specyficzny dla gatunku, przez co wykrywa wszystkie
dotąd dostępne
izolaty
TBRV oraz skraca czas wykonywania testów; 6)
na potrzeby wykrywania TBRV przenoszonego przez nasiona pomidora, opracowano technikę
będącą połączeniem
IC/Real-time RT-PCR,
zagęszczania cząstek
wirusowych z soku
roślinnego
serologicznego
wyłapywania
i
i TR-PCR w czasie rzeczywistym;
zaprojektowano specyficzne startery i opracowano warunki do optymalnej ich aktywności;
czuła,
technika ta jest bardzo
specyficzna, stosunkowo szybka i przydatna
przy masowym wykrywaniu TBRV; 7)
po raz pierwszy przeprowadzono wirusa czarnej
pochodzącej
Europie),
zróżnicowanie
8)
pierścieniowej
plamistości
różnych
z
polskiej populacji izolatów
pomidora (TBRV) (najliczniejszej w
gatunków
roślin,
wykazując
jej
znaczne
biologiczne i genetyczne;
po raz pierwszy wykazano To TV) do przenoszenia to zjawisko
pełną charakterystykę
się
może wystąpić
zdolność
wirusa nekrozy pomidora (Tomato torrado virus,
z nasionami miechunki (Physalis jloridana), co sugeruje, w relacji pomidor- ToTV i
może mieć ważne
że
znaczenie w
epidemiologii, a szczególnie w wymianie nasion; 9)
we
współpracy
z wojewódzkimi inspektoratami ochrony
przeprowadzono mapowanie potencjalnie bardzo
występowania
groźnego
patogena tej
zagrożeń
bezpieczeństwa
żywności
i nasiennictwa
wirusa mop-top ziemniaka w Polsce, rośliny; mając
przeprowadzone badania (w ramach programu "Ochrona uwzględnieniem
roślin
na uwadze roślin
wcześniej
uprawnych z
oraz ograniczenia strat w plonach
dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska", przyjętego na
58
uchwały
podstawie
października
Nr 260/2005 Rady Ministrów z dnia 5
można wnioskować, że
2005 r.),
wirus ten w Polsce występuje w zasadzie incydentalnie;
l O) po raz pierwszy wykazano możliwość przenoszenia się wirusa nekrozy pomidora
(Tomato torrado virus) z nasionami pomidora; 11) po raz pierwszy wykazano plamistości
możliwość
pomidora ( Tomato black ring virus) z nasionami pomidora.
Znaczenie dla praktyki rolniczej i służb
państwowych
Wyniki uzyskiwane w ramach realizacji zadania rejestracji
występowania
Bieżące śledzenie zagrożeń
tylko
są
przekazywane do PIORiN, dla potrzeb
podstawą
one
w podejmowaniu
decyzji
o
patogenów i o sposobach ograniczania ich rozprzestrzeniania.
stanu fitosanitarnego
w obszarze ustawowej
zagrożenia
Są
wirusów.
występowania
monitorowaniu
pierścieniowej
przenoszenia wirusa czarnej
pozwała
działalności służb
ze strony nowych patogenów, ale
identyfikację
na
nowych, potencjalnych
fitosanitarnych.
także
nowych
Zostały
właściwości
wskazane nie
wirusów, takich
jak np. przenoszenie przez nasiona, co jest bardzo istotne w epidemiologii wirusów i wymianie
nasion.
zaproponowano
Wychodząc
naprzeciw
rozwiązania ograniczające
wskazanym
je przez opracowanie metod diagnostycznych np. pojętej
do wykrywania wirusów w nasionach. Dla potrzeb szeroko szczególnie w obszarach gdzie polscy producenci
zagrażają
tym produkcjom.
zakupionych grzybniach, patogena, co
potwierdził
Mechanizmy promocji l)
pozwoliło
praktyki rolniczej,
zajmują znaczącą pozycję
pieczarki, pomidorów, ziemniaka, a nawet cukinii, istotnie
zagrożeniom,
potencjalnym
są
Przykładowo,
to
ważne
problemy,
wykazanie
na szybkie wyeliminowanie
np. w produkcji
ponieważ
obecności
zagrożenia
wirusy
wirusów w
ze strony tego
w latach kolejnych prowadzony monitoring. osiągnięć
monografie/rozdziały
realizacji zadania
w monografii: l;
2) publikacje naukowe: 7; 3) publikacje popularno-naukowe: 6; 4) broszury i ulotki: 2; 5) doniesienia
(referaty/postery/streszczenia)
na
konferencjach
krajowych
zagranicznych: l O.
Zadanie 2.5. Nowe metody utylizacji bulw ziemniaka
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus
59
porażonych
przez
bakterię
Cel zadania było określenie
Celem zadania przez
bakterię
pierścieniowej
Clavibacter
porażonych
sprawcę
bakteriozy
michiganensis
sepedonicus,
ssp.
ziemniaka.
Efekty/najważniejsze osiągnięcia
W celu
bezpiecznych zasad utylizacji ziemniaków
określenia
realizacji zadania
bezpiecznych zasad utylizacji ziemniaków
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus wykonano I)
przeprowadzono badania nad różnych
sepedonicus w sprawdzenie
wpływu
przeżywalnością
następujące
zbliżonych
procesu utylizacji (np. kompostowania) na czas
zadania:
wilgotności;
do tych, które przeżycia
określono, że największe
michiganensis ssp. Sepedonicus;
bakterię
przez
bakterii Clavibacter michiganensis ssp.
warunkach pH, temperatury i
warunków otoczenia
porażonych
ich celem panują
w trakcie
bakterii Clavibacter przeżycia
znaczenie dla
wyższa,
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus ma temperatura otoczenia - im tym krótszy jest czas
przeżycia
skracającym
czynnikiem
wilgotności podłoża
bakterii, natomiast wzrost
przeżywalność
bakterii
w
odniesieniu
hodowanych w tej samej temperaturze; pH jest czynnikiem przeżywalności
2)
do
jest
bakterii
drugorzędnym
dla
bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus;
opracowano metody wykrywania bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus w utylizowanym materiale Time PCR, a
także
roślinnym.
przeżywalnością pozostałych
specyficzną,
aby
porażonych
z utylizacji bulw ziemniaka
prowadzenia
mają
urzędowej
prawdopodobnie
stosować ją
że
metoda
w dalszych badaniach nad
bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus w odpadach
wytypowane metody
kontroli w zakresie sposobów utylizacji bulw
porażonych
porażonych
doświadczeń
zobowiązana porażonych
do
oraz
nad nowymi metodami utylizacji bulw
Clavibacter michiganensis ssp.
55°C, tak
pierścieniową;
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus;
znaczeme przy produkcji biogazu nieprzekraczającej
bakteriozą
znaczenie w pracach PIORiN, która jest
opracowano warunki dalszych ziemniaka
Wytypowano metody molekularne: PCR i Real
FISH (Fluorescent In Situ Hybrydization); stwierdzono,
FISH jest wystarczająco czułą i
3)
było
więc
mają
dalsze
procesy
zachodzące
doświadczenia
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus
będą
Sepedonicus; kluczowe
nad
w temperaturze
przeżywalnością
prowadzone w tych temperaturach;
konieczne jest odtworzenie warunków panujących w trakcie higienizacji czasie 120 minut lub l 00°C w okresie nie krótszym
60
bakterii
niż
złoża
(80°C w
60 minut); najlepszym
sprzętem
do tego typy
wilgotności
badań
jest bioreaktor
i temperatury) co
transportu
ciepła;
produkcji
biogazu
zagadnienie do
umożliwi
w
możliwość
wykorzystania procesów
bulw
ziemniaków
towarzyszących
porażonych
michiganensis ssp. sepedonicus wymaga dalszych, intensywnych Znaczenie dla praktyki rolniczej i służb
pomiaru pH,
modelowanie dynamiki wytwarzania oraz
dotyczące
utylizacji
wyposażony
Clavibacter
badań.
państwowych
Wymiernym efektem realizacji zadania jest wskazanie nowych metod utylizacji bulw ziemniaka mają
porażonych
bakteriami Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus. Metody te
znaczenie w pracach PIORiN, która zgodnie z
Rozwoju Wsi z dnia 6 kwietnia 2007 r. w sprawie
rozporządzeniem
szczegółowych
przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu
się
sepedonicus (Dz. U. z 2014. poz. 1121),
zobowiązana
kontroli w tym zakresie oraz prawdopodobnie
porażonych
Mechanizmy promocji
jest
określenia
Ministra Rolnictwa i
sposobów
postępowania
bakterii Clavibacter michiganensis ssp. do prowadzenia
sposobów utylizacji bulw
urzędowej
porażonych
oraz
Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus.
osiągnięć
realizacji zadania
l)
metodyki integrowanej ochrony
2)
publikacje naukowe: 2;
roślin:
l;
3) publikacje popularno-naukowe: l; 4)
broszury i ulotki: l;
5)
doniesienia
(referaty/postery/streszczenia)
na
konferencjach
krajowych
zagranicznych: 7; 6)
inne: 6 ekspertyz i opinii dla MRiRW.
Zadanie 2.6. Prowadzenie kolekcji mikroorganizmów patogenicznych dla
roślin
Cel zadania Celem zadania był zbiór, przechowanie i konserwacja oraz udostępnianie patogenów roślin:
grzybów - patogenów fakultatywnych i ew. obligatoryjnych oraz patogenicznych
bakterii w stanie ożywionym i w postaci zakonserwowanej, dla potrzeb rolnictwa, a także instytucji naukowych. Tym samym kolekcja istniejąca od 15 lat jest powiększana i zależnie od potrzeby wymieniana. Efekty/najważniejsze osiągnięcia
realizacji zadania
61
l) rozszerzono
kolekcję
o ok. 360 nowych izolatów otrzymanych z
porażonych roślin
i
otrzymanych ze współpracujących jednostek naukowych, także z zagranicy (ponad 50); 2) wykonano opis morfologiczny, fotografie identyfikację
(część
patogenów zebranych z porażonych
pod mikroskopem elektronowym) i
roślin;
3) zabezpieczono i zakonserwowano wprowadzane do kolekcji patogeny. W
zależności
od gatunku, izolaty zabezpieczano pod olejem mineralnym w temperaturze l7°C, zamrażano zależnie
w 10% roztworze glicerolu lub w
ciekłym
(różna
azocie w -196°C
od metody, od 40 do 200 izolatów rocznie); bakterie zakonserwowano każdy
krioprezerwacji - systemem Bacto Protect;
patogen
został
liczba, metodą
zabezpieczony
minimum dwoma metodami; 4)
udostępniono
patogeny dla potrzeb pracowników instytucji naukowych, hodowli,
ochrony roślin (rocznie od 30 do 50 izolatów) oraz PIORiN (rocznie wyznaczonych przez tę
Inspekcję
zamawiających
dla osób
"Kompendium symptomów chorób duży
2012 r. wydano małych
roślin
znalazła
i morfologii ich sprawców" (l rocznie); w podsumowujący
płytkach
l O dotychczas wydanych
zastosowanie przy oznaczaniu grzybów w wielu
instytucjach (uczelnie, instytuty, hodowcy) ze zarówno kultur na
kolekcji (bardzo
patogeny) oraz wydano kolejne zeszyty
zeszyt zbiorczy
zeszytów; publikacja
1O izolatów,
do celów szkoleniowych);
bieżąco uzupełniając bazę komputerową
5) upowszechniano wyniki: na przydatną
około
względu
na wysokiej
jakości zdjęcia,
(awers i rewers), jak i spod mikroskopu
(także
elektronowego). służb państwowych
Znaczenie dla praktyki rolniczej i l)
udostępniono
patogeny dla potrzeb pracowników instytucji naukowych (rocznie od 30
do 50 izolatów) oraz PIORiN (rocznie Banku Patogenów zamówienia i w
są
częściej
związku
z
z tym
usług
są
badań
banku
cenione i uznawane za "pewne"
i polowych;
ponadto udziela
się
wśród
każdego
naukowców i
molekularnych;
korzystają
hodowcy i pracownicy ochrony
izolatów zamawianych rocznie), którzy szkłamiowych
l O izolatów); izolaty przechowywane w
czyste mikrobiologicznie, reidentyfikowane przy okazji
wykorzystywane m.in. do 2) coraz
około
udostępnianie
wykorzystują
odbywa
się
izolaty do
zwłaszcza patogeniczność;
62
(l 0-20
doświadczeń
zgodnie z zapotrzebowaniem;
informacji o sposobie przechmvywania i
otrzymanymi z banku patogenami, tak aby jak
roślin
najdłużej zachować
postępowania
ich
z
właściwości,
3) na podstawie wydanych w latach 2001-2011 9 zeszytów kompendiów przygotowano monografię
pt. "Symptomy chorób roślin i morfologia ich sprawców"; w 2012 r.
wydano zbiorczy zeszyt pt. "Kompendium symptomów chorób roślin i morfologii ich sprawców", podsumowujący i uzupełniający l O dotychczas wydanych zeszytów; publikacja cieszy się bardzo dużą popularnością, również za granicą; znalazła bardzo szerokie zastosowanie w wielu instytucjach (uczelnie, instytuty, hodowcy, studenci) przy oznaczaniu grzybów ze względu na dobre zdjęcia, zarówno kultur na płytkach (awers i rewers), jak i spod mikroskopu (także elektronowego); praktycy cenią sobie dokładny
opis objawów chorobowych wraz ze
kompendia
są nieodpłatnie
Mechanizmy promocji
osiągnięć
l)
monografie/rozdziały
2)
publikacje naukowe: 3;
3) doniesienia
dostarczane do PIORiN
zdjęciami;
(około
wydawane coroczme
50 sztuk).
realizacji zadania
w monografii: 42;
(referaty/postery/streszczenia)
na
konferencjach
krajowych
zagranicznych: 30; 4)
inne: l ulotka, baza internetowa Kolekcji Mikroorganizmów Patogenicznych dla Roślin- uzupełniana
na bieżąco http://bankpat.expertus.com.pl/search/.
Zadanie 2.7. Charakterystyka genetyczna oraz identyfikacja wciornastków Thrips palmi Karny i Franklinieilu occidentalis Pergande przy wykorzystaniu technik biologii molekularnej Cel zadania Celem zadania
było
opracowanie procedur identyfikacji genetycznej dwóch gatunków
wciornastków: Frankliniella occidentalis i Thrips palmi przy wykorzystaniu technik biologii molekulamej oraz identyfikacji na podstawie cech morfologicznych. Efekty/najważniejsze osiągnięcia
l)
realizacji zadania
opisano cechy morfologiczne wykorzystaniu
również zdjęć
ważnych
gospodarczo gatunków wciornastków przy
z mikroskopu skaningowego, do opracowania klucza do
oznaczania poszczególnych gatunków (zebrano
kilkadziesiąt
populacji gatunków
wciornastków głównie z rodzaju Thrips oraz Frankliniella z różnych rejonów w Polsce
63
oraz sprowadzono
z zagranicy dwie
populacje
niewystępującego
w Polsce
kwarantannowego gatunku Thrips palmi (populacja z Japonii i Tajwanu); 2) przeprowadzono bioinformatyczne analizy baz danych
dotyczących
dostępnych
sekwencji zdeponowanych w Banku Genów, w celu charakterystyki sekwencyjnej badanych gatunków wciornastków oraz zaprojektowania szeregu starterów; startery te są
wykorzystywane
do charakterystyki polskich populacji badanych gatunków
wciornastków oraz sprowadzonych z zagranicy populacji Thrips palmi; 3)
materiału
przeprowadzono analizy porównawcze z uzyskanego
biologicznego izolowano
DNA w oparciu o sekwencje zawarte w Banku Genów; na tej podstawie zróżnicowanie międzygatunkowe
4)
między,
wykazano
innymi,
i międzypopulacyjne badanych wciornastków;
że
homologia analizowanych sekwencji rDNA dla
badanych populacji polskich i z innych największe zróżnicowanie występuje
się
5)
jednym z najbardziej
określono
użytecznych
państw kształtuje się
na poziomie 97,4-99-9% a
w regionie ITS l rDNA,
stąd
ten region wydaje
do celów diagnostycznych;
po raz pierwszy scharakteryzowano sekwencje rDNA dla Thrips major
Thrips
ji1scipennis (brak dotychczas danych w Banku Genów NCBI); 6)
scharakteryzowano sekwencje typu SCAR (sequence-characterized amplitied region) w oparciu o przeprowadzone profilowanie populacji tych gatunków (oraz AFLP); zsekwencjonowane sekwencje SCAR
również zostaną
dla Frankliniella occidentalis i protokołów
7)
diagnostycznych dla
opracowano podstawy
metodą
Znaczenie dla praktyki rolniczej i Wyniki zadania
są
różnicowania
protokołu
occidentalis i Thrips palmi
są
metodą
RAPD
zarówno dla Thrips palm i, jak i wykorzystane do opracowania
tych gatunków;
diagnostycznego do wykrywania Frankliniel/a
LAMP (loop-mediated isothermal amplification).
służb państwowych
przekazywane PIORiN do wykorzystania w pracy nad
identyfikacją
wciornastków Frankliniel/a occidentalis Pergande oraz gatunku kwarantannowego Thrips palmi Kamy. Mechanizmy promocji l)
osiągnięć
realizacji zadania
publikacje naukowe: 2;
2) publikacje popularno-naukowe: l; 3) doniesienia
(referaty/postery/streszczenia)
zagranicznych: 5.
64
na
konferencjach
krajowych
II. OBSZARY TEMATYCZNE I ZADANIA
REALłZO W ANE
W RAMACH PROGRAMU
OBSZAR TEMATYCZNY l. Integrowana ochrona roślin oraz ograniczanie zagrożeń związanych
ludzi,
ze stosowaniem
zwierząt
środków
ochrony
roślin
dla
i środowiska
Zagadnienia ogólne Dyrektywa 911414/EWG nałożyła na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązki związane
z nadzorem nad stosowaniem środków ochrony roślin oraz ograniczaniem ich
negatywnego oddziaływania na środowisko. osiągnięcie roślin.
tych celów
Stosownie do
było
Jednym ze sposobów umożliwiających
promowanie i upowszechnianie zasad integrowanej ochrony
postanowień rozporządzenia
nr 1107/2009, od l stycznia 2014 r.
stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin w praktyce rolniczej stało się obligatoryjne. Promowanie integrowanej metody ochrony upraw i dążenie do zapewnienia stosowania przez zwykłej
rolników zasad
l)
dobrej praktyki rolniczej jest również zgodne ze:
Strategią zrównoważonego
2) Krajowym planem środków
ochrony
rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012- 2020;
działania
związanego
na rzecz ograniczenia ryzyka
ze stosowaniem
roślin.
Zadania w tym bloku tematycznym
będą uwzględniały również
wymagama stawiane
rolnictwu w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 - 2020 (PROW 2014 - 2020). roślin,
Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin
powinny
być
podejmowane z określone
organizmy szkodliwe, uwzględnieniem
uwzględnieniem
progów ich ekonomicznej
Pełne wdrożenie
znacznego
odpowiednich
roślin,
w pierwszej
występowania
uprawa odmian odpornych,
metod integrowanej ochrony
nakładu
roślin
upraw przez
występowania,
z
w celu redukcji strat
kolejności
powinny
być
tych organizmów, takie jak np.:
właściwe
nawadnianie i
nawożenie.
do powszechnego stosowania wymaga
pracy edukacyjno - upowszechnieniowej, a
narzędzi,
zagrożeń
szkodliwości. Jednocześnie,
stosowane niechemiczne metody ograniczania płodozmian,
rzeczywistych
na podstawie monitorowania ich
powodowanych przez organizmy szkodliwe dla
odpowiedni
decyzje o wykonaniu zabiegów ochrony
także
dostarczenia rolnikom
takich jak metodyki i programy ochrony poszczególnych gatunków
65
roślin
występowania
uprawnych, poradniki sygnalizatora oraz zasady monitorowania podjęcia
organizmów szkodliwych, w celu ochrony
roślin.
Rolnictwo
w
Rzeczypospolitej się
Europejskiej, rozwija Zwiększanie się
Polskiej,
szczególnie
dynamicznie. Widoczne jest to
przystąpieniu
po
również
powierzchni wielu upraw rolniczych, pojawienie
nowych technologii uprawy oraz programy ochrony
są
wpływ
nieaktualne i
roślin. Muszą
one
zmian klimatycznych
wymagają
zmierzające
integrowane metody ochrony, ochrony
optymalnych decyzji o terminie i zabiegach
uwzględniać
l)
bezpieczeństwo żywności;
2)
przeciwdziałanie
nowego
do
w ochronie
się
Unii roślin.
nowych agrofagów,
spowodowało, że istniejące
podejścia,
które powinno
uwzględnić
do ograniczania stosowania chemicznych
środków
przede wszystkim:
adaptację
skutkom zmian klimatycznych
rolnictwa do nowych
warunków; 3)
ochronę, pielęgnowanie
wykorzystanie zasobów przyrodniczych
krajobrazowych
obszarów wiejskich. Pierwsza grupa
zadań
w tym bloku tematycznym
będzie uwzględniała
wszystkie
powyższe
wymagam a. Druga grupa
zadań będzie dotyczyła działań służących
nadzoru nad obrotem i stosowaniem laboratoryjnych analiz
jakości
wodzie. Do oceny ryzyka działań mających
środków
ochrony
tych preparatów oraz ich
związanego
ze stosowaniem
realizacji
zobowiązań
roślin. Wymagają pozostałości
środków
w
ochrony
w zakresie
one prowadzenia
płodach roślin
na celu jego ograniczenie, konieczne jest dysponowanie
rolnych i w
i planowaniem szczegółowymi
danymi w tym zakresie. W
związku
z
powyższym,
w ramach Programu, w tej grupie
będą
realizowane zadania na
rzecz przeprowadzenia monitorowania: l)
zużycia środków
2)
pozostałości środków
3)
jakości środków
4)
sprzedaży środków
ochrony
roślin;
ochrony
ochrony
roślin;
roślin;
ochrony
roślin.
Zadanie 1.1. Aktualizacja i opracowanie metodyk integrowanej ochrony rolniczych oraz poradników sygnalizatora
66
roślin
l. Komórki organizacyjne Instytutu
realizujące
zadanie
l)
Zakład
Entomologii;
2)
Zakład
Mikologii;
3)
Zakład
Herbologii i Techniki Ochrony
4)
Zakład
Metod Prognozowania Agrafagów i Ekonomiki Ochrony Roślin;
5)
Terenowa Stacja Doświadczalna Instytutu w Toruniu i Rzeszowie.
Roślin;
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania będzie aktualizacja istniejących integrowanej ochrony Metodyki
roślin
integrowanej
i opracowame nowych metodyk
rolniczych oraz poradników sygnalizatora. ochrony roślin
bazują
na kompleksowym wykorzystaniu
dostępnych metod ograniczania agrofagów, ze szczególnym uwzględnieniem wspomagania
naturalnych procesów samoregulacji zachodzących w agrocenozach. Większe znaczenie niż w tradycyjnych systemach ochrony roślin przed agrafagami odgrywają metody niechemiczne, czyli np. agrotechniczna i hodowlana. Jednym z elementów wykorzystywanych w integrowanej ochronie roślin jest stosowanie prawidłowego płodozmianu. Istotna jest też uprawa odmian odpornych i tolerancyjnych oraz wprowadzanie do praktyki rolniczej alternatywnych form uprawy, takich jak siew mieszanek odmian i gatunków, pozwalających na lepsze wykorzystanie zasobów środowiska rolniczego, bez zakłócania jego równowagi biologicznej. Agrofagi są często przyczyną wysokich strat oraz negatywnie wpływają na jakość
plonu. W integrowanej ochronie roślin stosowanie środków chemicznych jest
wprowadzane w drugiej kolejności, kiedy utrzymanie nasilenia występowania agrafagów poniżej
progu szkodliwości jest niemożliwe przy zastosowaniu innych metod.
Metodyki ochrony roślin wymagają częstej aktualizacji, ponieważ muszą uwzględniać polskie i unijne prawodawstwo, a także nowe wiadomości na temat agrofagów, odmian i środków ochrony roślin wprowadzanych na rynek. Środki stosowane do opryskiwania
powinny
być możliwie
konsumentów
płodów
bezpieczne dla osób
przeprowadzających
zabiegi,
środowiska
oraz
rolnych.
Tematyka zadania będzie obejmowała także opracowanie poradników sygnalizatora, zawierających
instrukcje i wytyczne dotyczące monitorowania występowania agrafagów w
uprawach, co wynika z zapotrzebowania doradztwa rolniczego i producentów rolnych.
3. Harmonogram realizacji zadania z
podziałem
Etap I- 2016 r.
67
na etapy
Aktualizacja i opracowame wyników
badań
ośmiu
roślin
metodyk integrowanej ochrony
na podstawie państwach,
przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej i innych
w
uprawach rolniczych oraz opracowanie dwóch poradników sygnalizatora.
Etap II- 2017 r. Aktualizacja i opracowame wyników
badań
ośmiu
roślin
metodyk integrowanej ochrony
na podstawie państwach
przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej i innych
w
uprawach rolniczych oraz opracowanie dwóch poradników sygnalizatora.
Etap III- 2018 r. Aktualizacja i opracowanie wyników
badań
ośmiu
roślin
metodyk integrowanej ochrony
przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej i innych
na podstawie państwach
w
uprawach rolniczych oraz opracowanie dwóch poradników sygnalizatora.
Etap IV- 2019 r. Aktualizacja i opracowanie wyników
badań
ośmiu
roślin
metodyk integrowanej ochrony
przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej i innych
na podstawie państwach
w
uprawach rolniczych oraz opracowanie dwóch poradników sygnalizatora.
Etap V- 2020 r. Aktualizacja i opracowame wyników
badań
ośmiu
roślin
metodyk integrowanej ochrony
przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej i innych
na podstawie państwach
w
uprawach rolniczych oraz opracowanie dwóch poradników sygnalizatora. W realizacji tego zadania przewiduje zewnętrznymi,
podmiotami tym zadaniu.
Będzie
sygnalizatora, a
to w
które
się kooperację
wykonają
prace na rzecz realizacji celów
szczególności dotyczyło
także usług
edytorskich
z osobami spoza Instytutu oraz określonych
w
recenzowania metodyk oraz poradników
obejmujących
przygotowanie do druku i druk
poradników sygnalizatora. W zadaniu zaplanowano
podróże służbowe
celów zadania wymaga bowiem agrofagów, odmian i wykonawców zadania z
środków
ciągłej
ochrony
praktyką rolniczą
w Polsce. Poprawne wykonanie i
aktualizacji danych roślin.
Konieczny
i uczestnictwo w
rolniczej (konferencje i szkolenia organizowane w wzbogacą
i
wniosą
nowe, istotne
treści
odnośnie
będzie
ważnych
różnych
więc
osiągnięcie
prawodawstwa, stały
wydarzeniach
kontakt branży
regionach Polski), które
merytoryczne do zadania, co korzystnie
wpłynie
na
jego realizację. Potrzebne będą również wyjazdy związane z prowadzeniem obserwacji w
68
terenie oraz konsultacje w kwestiach związanych z opracowywanymi metodykami poradnikami sygnalizatora. 4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na lata
l) 2016 r. -wydanie ośmiu metodyk oraz dwóch poradników sygnalizatora; 2) 2017 r.- wydanie ośmiu metodyk oraz dwóch poradników sygnalizatora; 3) 2018 r.- wydanie ośmiu metodyk oraz dwóch poradników sygnalizatora; 4) 2019 r. -wydanie ośmiu metodyk oraz dwóch poradników sygnalizatora; 5) 2020 r. -wydanie ośmiu metodyk oraz dwóch poradników sygnalizatora. 5. Informacja o wykorzystaniu wyników Opracowane metodyki
i poradniki
sygnalizatora przyczynią się do zwiększenia
opłacalności produkcji roślinnej oraz jakości produktów rolnych. Będą one rozpowszechniane wśród osób bezpośrednio zainteresowanych tymi zagadnieniami, czyli przede wszystkim wśród producentów i doradców rolnych oraz pracowników służb ochrony roślin. Metodyki i
poradniki sygnalizatora będą udostępniane przez strony internetowe IOR-PIB oraz MRiRW, a dodatkowo poradniki sygnalizatora będą dostępne w wersji drukowanej, każdy w liczbie 250 sztuk rocznie.
Zadanie 1.2. Opracowanie
aktualizacja programów integrowanej ochrony roślin
rolniczych l. Komórki organizacyjne Instytutu
realizujące
zadanie
l)
Zakład
Mikologii;
2)
Zakład
Entomologii;
3)
Zakład
Herbologii i Techniki Ochrony
4)
Terenowa Stacja
Doświadczalna
Instytutu w Toruniu;
5)
Terenowa Stacja
Doświadczalna
Instytutu w Rzeszowie;
6)
Zakład
Metod Prognozowania Agrafagów i Ekonomiki Ochrony
7)
Zakład
Biologicznych Metod;
8)
Zakład
Zoologii.
Roślin;
Roślin;
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania będzie pomoc i ułatwienie producentom rolnym dokonywania wyboru środków ochrony roślin i wskazanie odpowiedniego programu przy stosowaniu metody
69
chemicznej w integrowanej ochronie
roślin
rolniczych do walki z agrafagami
występującymi
w uprawach o znaczeniu gospodarczym. Rejestr około
300
środków
ochrony
róślin
zezwoleń
dla nowych preparatów oraz
programy integrowanej ochrony uwzględniać
podlega
ciągłym
roślin
około
500 zmian w zezwoleniach. Dlatego
roślin wymagają częstej
unijne i polskie prawodawstwo, a
agrofagów, odmian
zmianom, corocznie jest wydawanych
także
ponieważ muszą
aktualizacji,
wszystkie nowe informacje na temat
uprawnych i wprowadzanych na rynek
środków
ochrony
roślin.
Środki stosowane do opryskiwania powinny być możliwie bezpieczne i to zarówno dla osób przeprowadzających
zabiegi, jak
również
dla
środowiska
uwzględniąjący
Opracowany zostanie internetowy program chemicznych do walki z agrafagami jak i
możliwości
1.5
zadaniem
monitorowanie
i konsumentów
występującymi
zarówno wybór
ważnych
platformy
sygnalizacji
gospodarczo agrafagów
rolnych. środków
w uprawach o znaczeniu gospodarczym,
zastosowania metody biologicznej. Realizacja zadania "Opracowanie
płodów
organizmów
roślin
będzie powiązana
szkodliwych
z
oraz
rolniczych", gdzie wytyczne do
monitorowania organizmów szkodliwych będą uzupełniane informacjami o możliwych metodach ograniczania ich występowania lub zwalczania. Głównym
rolnictwa
celem wprowadzanych programów ochrony
zrównoważonego, będzie połączenie
sukcesem
ekonomicznym
zrównoważonego
innymi,
że
rolniczej,
roślin, uwzględniających zalożenia
dobrej pralctyki rolniczej z
prowadzonych upraw.
Cel
ochroną środowiska
ten jest zgodny ze
i
Strategią
rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, która podlaeśla między
w celu ograniczenia promowany
ilości zanieczyszczeń wynikających
będzie
rozwój
wiedzy na temat
z prowadzenia
ochrony
działalności
środowiska
przez
upowszechnianie dobrych pralctyk rolniczych. Opracowanie i aktualizacja programów ochrony roślin
wpisuje się w powyższe działania.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap I- 2016 r.
l) przygotowanie i uruchomienie strony internetowej integrowanej ochrony
ważnych
gospodarczo
prezentującej
roślin
opracowane programy
rolniczych wraz z uzasadnieniami,
w celu przekazania ich do szerokiego wykorzystania przez producentów i doradców w pralctyce rolniczej; 2) wydanie programu integrowanej ochrony głównych gatunków roślin rolniczych; 3) przygotowanie roślin
założeń
do
doświadczeń
polowych oraz wytypowanie
lub innych preparatów i programów ochrony do
70
badań,
z
środków
ochrony
uwzględnieniem
możliwości
zastosowania metody biologicznej w integrowanej ochronie roślin (założenie
doświadczeń ścisłych).
Etap II- 2017 r. Aktualizacja programów integrowanej ochrony roślin rolniczych. Prowadzenie uzupełniających
doświadczeń
polowych.
Etap III- 2018 r. roślin
Aktualizacja programów integrowanej ochrony Prowadzenie uzupełniających
doświadczeń
rolniczych.
polowych.
Etap IV- 2019 r. Aktualizacja programów integrowanej ochrony roślin rolniczych. Prowadzenie uzupełniających
doświadczeń
polowych.
Etap V- 2020 r. Aktualizacja programów integrowanej ochrony Prowadzenie uzupełniających
doświadczeń
zadaniu.
Będzie
polowych oraz W zadaniu
zewnętrznymi,
się kooperację
to
dotyczyło
dzierżawy
w
wykonają
które
szczególności
prace na rzecz realizacji celów w tym uzupełniających doświadczeń
prowadzenia
zakładanie doświadczeń.
uwzględniono podróże służbowe
krajowe i zagraniczne.
zadania. W 2016 r. i 2018 r. planuje z
się
integrowaną ochroną roślin,
poruszających
zagadnienia
rocznie po jednym
organizowanym w
nakładu
uwzględniać
pracy
związanej
z
częstą aktualizacją
polskie i unijne prawodawstwo, a także
agrofagów, odmian i
środków
ochrony
roślin
jest uczestnictwo wykonawców zadania w pozwolą
im
Potrzebne
zaznajomić się
będą również
związane
wyjeździe
roślin
danych,
zawierać
Będzie
to
udział
z tematyką
konsultacyjnym
państwach członkowskich
Europejskiej. Opracowywane programy integrowanej ochrony dużego
z osobami spoza Instytutu
pól przeznaczonych pod
wykonawców w konferencjach i szkoleniach
związanym
rolniczych.
polowych.
W ramach realizacji tego zadania przewiduje oraz podmiotami
roślin
rolniczych,
Unii
wymagają
ponieważ muszą
one
najnowsze informacje na temat
wprowadzanych na rynek. Dlatego konieczne
ważnych
wydarzeniach
z aktualnymi trendami i korzystnie
branży
wpłyną
na
rolniczej, które
realizację
wyjazdy o charakterze konsultacyjnym w sprawach
opracowywanymi programami integrowanej ochrony
71
roślin.
zadania.
związanych
z
4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na lata
l) 2016 r. -wydanie dwóch publikacji i programu ochrony
głównych roślin
rolniczych;
2) 2017 r.- wydanie dwóch publikacji i programu ochrony
głównych roślin
rolniczych;
3) 2018 r.- wydanie dwóch publikacji i programu ochrony
głównych roślin
rolniczych;
4) 2019 r.- wydanie jednej publikacji i programu ochrony
głównych roślin
rolniczych;
5) 2020 r.- wydanie dwóch publikacji i programu ochrony
głównych roślin
rolniczych.
5. Informacja o wykorzystaniu wyników wpłyną
Opracowane programy zwiększenia opłacalności wśród
poprawę jakości
na
produkcji
roślinnej. Będą
upraw
możliwości
do
służb
ochrony roślin.
ochrony przed agrofagami wybranych rolniczych
małoobszarowych
l. Komórki organizacyjne Instytutu Zakład
przyczynią się
one rozpowszechniane przede wszystkim
producentów i doradców rolnych oraz pracowników
Zadanie 1.3. Analiza
l)
produktów rolnych i
realizujące
zadanie
Roślin;
Herbologii i Techniki Ochrony
2) Zakład Ekspertyz i Opinii o Środkach Ochrony Roślin; 3)
Zakład
Mikologii;
4)
Zakład
Entomologii;
5) Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska; 6) Zakład Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin; 7)
Zakład
Zoologii;
8)
Zakład
Metod Prognozowania Agrafagów i Ekonomiki Ochrony
9) Bank Patogenów
Roślin
i Badania ich
W ramach zadania przewiduje branżowych
ochrony
się
Roślin;
Bioróżnorodności.
współpracę
z MRiRW oraz przedstawicielami
organizacji rolniczych, grup producentów, doradztwa i producentów
środków
roślin.
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania
będzie
analiza
zagrożeń
ochrony wybranych rolniczych uprawach
i opracowame kompleksowych programów
małoobszarowych,
dla których brak jest obecnie w
Rzeczypospolitej Polskiej skutecznych metod zapobiegania i ochrony przed agrofagami.
72
Do opracowania tych programów wykorzystane l)
przegląd
oraz
obowiązujących
aktualnie
dostępnych środków
sąsiednich należących
strategii i metod ochrony upraw roślin
do strefy B - centrum, o której mowa w
wykorzystania
w
małoobszarowych
dopuszczonych do stosowania w
pozostałych państw członkowskich
1107/2009, oraz przyszłego
ochrony
będzie:
ochronie
państwach
rozporządzeniu
Unii Europejskiej, pod małoobszarowych
upraw
kątem
na
nr ich
terenie
Rzeczypospolitej Polskiej; 2)
świetle możliwości
analiza unijnych i polskich aktów prawnych w
ochrony wybranych
upraw małoobszarowych oraz ocena dokumentacji i baz danych z aktualnie środkami
stosowanymi metodami i rozwiązaniami
3)
roślin
ochrony
zdrowia ludzi, nowych
zwierząt
środków
i
roślin,
(dynamika zanikania), a
polowe nad
wpływem środków
określenia
sytuacja
wpływa
roślin
środków
na roślinę
na
obniżenie
zaleceń
nadzoru stosowania
pozostałości
w tym zakresie
różnych środków
produktu finalnego oraz
łub
roślin
upraw rolniczych
lub niewielka liczba efektywnych
rozporządzenia
często
prowadzi do zaniechania przez
stosowania
może przyczynić się roślin,
co
bezpieczeństwo
ludzi,
zwierząt
dają
środków
pewne
ochrony
może mieć
i
na zastosowanie na
rośliny małoobszarowe ).
73
roślin
nie
okresie czasu. Brak
negatywny
wpływ
na
środowiska. Obowiązujące
możliwości
roślin
ochrony
do nielegalnego i pozbawionego
ochrony
nr 1107/2009,
środków
dłuższym
to problemu w
uprawnych. Przepisy
rozszerzenia zakresu
na zastosowanie
małoobszarowe,
wykorzystaniu procedury rejestracji strefowej i wzajemnego uznawania
także
w materiale
uprawną.
małoobszarowych roślin
dają możliwość
rozwiązuje
zezwoleil. dopuszczenia stosowania
tym
badania
areału małoobszarowych
ekonomiki produkcji i
nr II 07/2009
zarejestrowanych, lecz nie
dzięki
dla
przeznaczonych do zwalczania szerokiego spektrum agrofagów. Taka
rozporządzenia
przepisy
bezpieczeństwa
oceny ryzyka i skutków stosowania
zostaną
ochrony
plantatorów dalszej uprawy wielu gatunków
odpowiednich
przy zachowaniu
także uzupełniające doświadczenia szkłamiowe
W Polsce ogromnym problemem w rozwoju
środków
roślin,
W celu
ochrony
jest brak dopuszczonych do obrotu
ochrony
i wymogów w zakresie
przeprowadzone
roślinnym
metod i
środków
rozszerzenia zakresu
zaleceń
środowiska.
ochrony
pozostałości.
możliwości
ramach realizacji zadania zostanie dokonana ocena
wymaganych przepisami prawnymi
jakość
nowymi
wyniki badań i analizy porównawcze z użyciem środków ochrony roślin, zalecanych
stosowania dopuszczonych do obrotu w Polsce
art. 53
wdrażanymi
i technologiami;
do stosowania w roślinach rolniczych, w tym ocena ich
V!
wraz z
zezwoleń
(w
W opracowywaniu kompleksowych programów ochrony roślin małoobszarowych zostaną uwzględnione
najbardziej szkodliwe agrofagi, które w
największym
przyczyniają się
stopniu
do ograniczenia produkcji i jakości produktów roślinnych. Ważnym elementem będzie zagrożeń
ustalenie skali nasilenia i poziomu użyciu
ochrony, przy
ze strony agrafagów w warunkach kompleksowej
ochrony chemicznej, metody alternatywnej, czy zastosowanej
agrotechniki. W ostatnich latach
dużym
problemem w
roślinach małoobszarowych
staje
się
wzrost
populacji szkodników, w tym ślimaków. Ślimaki są organizmami wiełożemymi i uszkadzają wiele gatunków obserwuje
się
słonecznika,
roślin
rolniczych i ogrodniczych.
w uprawach
roślin
Duże zagrożenie
strączkowych
facelii, cykorii, maku i innych
roślin
ochronić
skutecznie i bezpiecznie
upraw przed
oraz w uprawach: gorczycy, maku,
uprawianych na
takich przypadkach rolnik pozbawiony wszelkich
ze strony tych szkodników
narzędzi
i
małych
powierzchniach. W
możliwości
nie jest w stanie
ciągle zwiększającą się presją
ze strony wielu
najważniejszych
agrafagów w
agrofagów. Efekty realizacji zadania badawczego: l)
opracowanie programów ochrony i zwalczania
małoobszarowych,
wybranych rolniczych uprawach strategii i metod ochrony
roślin
z wykorzystaniem środki
(chemiczne i niechemiczne
ochrony
metody alternatywne, metody ochrony upraw ekologicznych, w tym zastąpieniu
2)
miedzi alternatywnymi
środkami
opracowanie i aktualizacja listy
środków
państwach
członkowskich
Unii
różnych roślin,
polegające
na
ochrony roślin); ochrony
roślin
Europejskiej
w
stosowanych w innych wybranych
uprawach
małoobszarowych;
3)
analiza
możliwości
rozszerzenia
roślinach małoobszarowych
materiale 4)
w wyniku oceny
roślinnym pochodzącym
możliwość
kompleksowej ochrony upraw
małoobszarowych,
ochrony
roślin
żywności
nieautoryzowanym stosowaniem Planowane badania
przyczym środowiska, środków
będą obejmowały
małoobszarowych
stę
do
roślin
z
w wybranych pozostałości
uwzględnieniem
zmmeJszema
związanych
ochrony
roślin
plonu i analizy
małoobszarowych;
bezpieczeństwa
uwzględnieniem
jakości
ochrony
z upraw
integrowanej
rolniczych upraw
zastosowań środków
z
w
zasad
zagrożeń
dla
niedozwolonym
w tych uprawach.
zagadnienia z zakresu ochrony wytypowanych
przed chwastami, szkodnikami oraz chorobami, z
bezpiecznych i skutecznych metod ochrony.
74
-·---·------------------------------
Dostarczenie wiedzy i wytycznych o możliwościach wykorzystania efektywnych strategii i narzędzi
do ochrony upraw małoobszarowych, zapewni producentom lepszą opłacalność
produkcji i zminimalizuje niekorzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi, zwierząt i środowisko.
Ważnym
aspektem realizacji zadania będzie także nawiązanie kontaktów lub rozwijanie
współpracy
branżowymi
z
organizacjami
rolniczymi,
grupami
producentów
przedstawicielami producentów środków ochrony roślin. Cel ten będzie można realizować przez organizacje i udział wykonawców zadania w spotkaniach roboczych, konferencjach naukowych i szkoleniowych, a także przez działalność
popularno-naukową
i wdrożeniową.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap I- III: 2016 r.- 2018 r. l)
przegląd
agrafagów i szkodliwych organizmów dla wybranych rolniczych upraw
małoobszarowych
2)
aktualizacja członkowskich
oraz aktualizacja
listy
środków
dostępnych
metod zapobiegawczych i ochrony;
ochrony roślin dostępnych
w
innych państwach
Unii Europejskiej i zalecanych do stosowania w wybranych uprawach
małoobszarowych;
3)
przeprowadzenie
oceny
dopuszczonych w Polsce
porównawczej środków
możliwością
nad roślin
ochrony
wykorzystania
na zastosowanie w uprawach
małoobszarowych;
4)
opracowanie i adaptacja metod analiz wybranych
5)
udział
roślinach małoobszarowych
pozostałości
środków
oraz ocena próbek na obecność
w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw
poziomie Polski, strefy B
ochrony
centrum, o której mowa w
roślin
w
pozostałości;
małoobszarowych
rozporządzeniu nr
na
1107/2009,
oraz na poziomie Unii Europejskiej. Etap IV- 2019 r. l)
opracowywanie baz danych
obejmujących
informacje o
występowaniu zagrożeń,
nasileniu agrafagów i szkodliwych organizmów w wybranych rolniczych uprawach małoobszarowych
2)
aktualizacja członkowskich
oraz aktualizacja
listy
środków
dostępnych
ochrony
roślin
metod zapobiegawczych i ochrony; dostępnych
w
innych
państwach
Unii Europejskiej i zalecanych do stosowania w wybranych uprawach
małoobszarowych;
75
3)
przeprowadzenie
oceny
porównawczej środków
dopuszczonych w Polsce
ochrony
możliwością
nad roślin
wykorzystania
na zastosowanie w uprawach
małoobszarowych;
opracowanie i adaptacja metod analiz
4)
wybranych udział
5)
roślinach małoobszarowych
pozostałości
środków
oraz ocena próbek na
roślin
ochrony
w
obecność pozostałości;
w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw
małoobszarowych
na
poziomie Polski, strefy B -centrum, o której mowa w rozporządzeniu nr 1107/2009, oraz na poziomie Unii Europejskiej. Etap V l)
2020 r.
opracowanie
zaleceń
przed agrafagami
małoobszarowych
i wytycznych do ochrony wybranych upraw
na podstawie
przeglądu
dostępnych
i aktualizacji
metod
zapobiegawczych i ochrony; 2)
aktualizacja listy członkowskich
3)
środków
roślin
ochrony
Unii Europejskiej w wybranych uprawach
przeprowadzenie
oceny
dopuszczonych w Polsce
porównawczej środków
ochrony
państwach
stosowanych w innych małoobszarowych;
możliwością
nad roślin
wykorzystania
na zastosowanie w uprawach
małoobszarowych;
opracowanie i adaptacja metod analiz
4)
wybranych udział
5)
roślinach małoobszarowych
pozostałości środków
oraz ocena próbek na
w
obecność pozostałości;
w posiedzeniach grupy roboczej ds. ochrony upraw
poziomie Polski, strefy B - centrum, o której mowa w
roślin
ochrony
małoobszarowych
rozporządzeniu
na
nr 1107/2009,
oraz na poziomie Unii Europejskiej. W ramach realizacji tego zadania przewiduje które
wykonają
się kooperację
z podmiotami
prace na rzecz realizacji celów w tym zadaniu.
dotyczyło zakładania doświadczeń
Będzie
to w
zewnętrznymi, szczególności
w terenie, konsultacji technicznych i oceny
zagadnień
analitycznych. Realizacja zadania zagranicą.
związana badań,
odbywania
podróży służbowych
w Polsce i
Uczestnictwo w konferencjach i szkoleniach krajowych, których tematyka z
tematyką
tego zadania, poza bardzo
wniesie istotne
realizację.
będzie też wymagała
W
wartości
służbowych
uwzględniono między
ochrony upraw
ważnym
elementem -
prezentacją
merytoryczne do zadania i korzystnie
wpłynie
będzie
wyników na jego
wyjazdach zagranicznych realizowanych w ramach tego zadania
innymi
udział
małoobszarowych
wykonawców w posiedzeniach grupy roboczej ds.
na poziomie Polski, strefy B - centrum oraz na poziomie
76
Unii Europejskiej
oraz dodatkowo w latach 2016-2018 zaplanowano jeden wyjazd
konsultacyjny do państw UE (workshop ), związany z omówieniem problematyki ochrony upraw małoobszarowych (np. ekstrapolacją wyników pozostałości środków ochrony roślin). Potrzebne będą również wyjazdy związane z prowadzeniem obserwacji w terenie oraz konsultacje w kwestiach związanych z ochroną upraw małoobszarowych. 4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na lata:
l) 2016 r. -wydanie dwóch publikacji i dwóch doniesień z konferencji; 2) 2017 r.- wydanie dwóch publikacji i dwóch doniesień z konferencji; 3) 2018 r.- wydanie dwóch publikacji i dwóch doniesień z konferencji; 4) 2019 r.- wydanie dwóch publikacji i dwóch doniesień z konferencji; 5) 2020 r.- wydanie dwóch publikacji i jednego doniesienia z konferencji. 5. Informacja o wykorzystaniu wyników Efekty realizacji zadania będą udostępniane podmiotom zainteresowanym uzyskaniem zezwolenia na tzw. "pozaetykietowe" stosowanie środków ochrony roślin w uprawach małoobszarowych, tj. instytucjom paó.stwowym lub naukowym z dziedziny rolnictwa, społeczno-zawodowym organizacjom rolników oraz izbom rolniczym. Odbiorcami wyników będzie również
MRiR W.
Wymiernym efektem realizacji zadania będą wszelkie formy upowszechniania wiedzy z zakresu: l)
problematyki ochrony oraz biologicznych środków
2)
ekonomicznych konsekwencji braku
dla zastosowań małoobszarowych;
możliwości
procedury
uzyskania
zgody
na
rejestrację
dla
zastosowań
małoobszarowych;
3)
sytuacji w innych państwach Unii Europejskiej i możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy w warunkach Polski.
Wiedza będzie upowszechniana w formie: wykładów na konferencjach naukowych, wykładów dla rolników i praktyków, spotkań z różnymi zainteresowanymi stronami oraz w
formie publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Zadanie 1.4. Monitorowanie uodparniania się agrofagów na środki ochrony roślin oraz tworzenie programów redukcji ryzyka z uwzględnieniem bezpieczeństwa pszczół
77
l. Komórki organizacyjne Instytutu
2.
realizujące
zadanie
l)
Zakład
Entomologii;
2)
Zakład
Mikologii;
3)
Zakład
Herbologii i Techniki Ochrony Roślin;
4)
Terenowa Stacja
5)
Zakład
6)
Zakład Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin;
7)
Międzyzakładowa
8)
Zakład Badania Środków Ochrony Roślin.
Ceł
Doświadczalna
Instytutu w Toruniu;
Zoologii;
Pracownia Biologii Molekularnej;
i uzasadnienie zadania
Celem zadania ochrony
roślin
strategii
mających
będzie
odporności
monitorowanie poziomu zjawiska
stosowane do ich zwalczania
bądź
agrafagów na
środki
odstraszania oraz tworzenie i aktualizacja
na celu ograniczanie tego zjawiska z
uwzględnieniem bezpieczeństwa
pszczół.
odporności
Zjawisko
naturalnym zjawiskiem
pojawiającym
adaptacyjnych. Zjawisko to ma jedna,
stała
odporności
ochrony skutki
się
można wyeliminować
nie
stosując
natomiast
różnych
gatunków agrofagów. Jest tylko
nie
rezygnując
opóźnić
ze stosowania chemicznych
występowanie
jego
lub
zmniejszyć
środków
negatywne
strategie antyodpornościowe. odporności
monitoringu zjawiska. Jest to zjawisko
okresach czasu, u
różnych
czynnych. Dlatego
ciągły
strategii
u
cecha tego zjawiska, wspólna dla wszystkich gatunków agrofagów: zjawiska
roślin. Można
stałego
jest
w toku ewolucji jako przejaw procesów
różną dynamikę
Kontrolowanie i sterowanie zjawiskiem bez
środowisku
organizmów na toksyczne substancje obecne w
nie jest celem, który
zanikające bądź nasilające się
gatunków agrafagów i w odniesieniu do monitoring tego zjawiska,
antyodpornościowych,
jest elementem
można osiągnąć,
różnych
będący podstawą
niezbędnym
dla zapewnienia
w
różnych
substancji
opracowywania bezpieczeństwa
polskiego rolnictwa i właściwej realizacji programów integrowanej ochrony roślin. W Polsce oraz innych uwidoczniło się przysparzają
państwach
we wszystkich grupach
rolnictwu
owady
odporności
agrafagów
roślin. Największych
problemów
Unii Europejskiej zjawisko środków
(słodyszek
ochrony
rzepakowy,
chowacz
podobnik,
ziemniaczana, liczne gatunki mszyc i inne) i niektóre gatunki ssaków (dzik, Wśród
patogenów wiele problemów
przysparzają
78
jeleń,
stonka sarna).
takie gatunki, jak: Fusarium culmorum i F.
gramineraurn oraz Microdochium nivale (dawniej Fusarium nivale) i Cercospora beticola. Również
częściej
wiele gatunków chwastów coraz
wykazuje
najważniejszych należą: miotła zbożowa,
herbicydów. Do
odporność
chaber
na substancje czynne
bławatek,
owies
głuchy,
wyczyniec polny, mak polny i chwasty rumianowate. związane
Jakiekolwiek ustalenia określone
substancje czynne
wynikających
odporności
ze zjawiskiem
mogą
danego gatunku agrafaga na
Przykładem
ulec zmianom.
ze stosowania dotychczas zalecanych strategii
zmian pozytywnych,
antyodpornościowych, może być
zdecydowany spadek odporności stonki ziemniaczanej na pyretroidy. Do zmian negatywnych można zaliczyć
silny wzrost
odporności słodyszka
rzepakowego na wszystkie substancje z odporność była
grupy pyretroidów (nawet te, w stosunku do których słaba), obniżenie
poziomu
wrażliwości
niektórych populacji stonki ziemniaczanej na niektóre
substancje czynne neonikotynoidów, wzrost odniesieniu do którego nie pojawienie
było
się odporności
względu
odporności
tego szkodnika na metaflumizon, w ze zjawiskiem
odporności,
chowacza podobnika na niektóre pyretroidy. Coraz
częstsze są
sygnały odnośnie odporności
Ze
dotychczas
doniesień związanych
stonki kukurydzianej na necnikotynoidy i pyretroidy.
na wielokierunkowy charakter zjawiska
wymaga kompleksowego
podejścia
należałoby podjąć,
doświadczeń
oprócz
nad mechanizmami
dotychczas bardzo
odporności),
odporności,
zależności
do problemu. W tym celu, w również
monitoringov.'Ych,
realizacja zadania
inne
od potrzeb
doświadczenia
(np.
które
mogą być
pomocne w opracowywaniu strategii
odporności
agrafagów
prowadzą
antyodporności owych.
Konsekwencje zjawiska
chemicznej, przy jednoczesnym spadku jej
skuteczności
fakt,
rozwiązaniem
iż
problemu tego nie
jest
stały
można
wzroście zaburzeń
roślin.
co jest sprzeczne z zasadami integrowanej ochrony zasługuje
i
raz na zawsze
różnych
zaleceń mających
na celu
iż
zwalczanego agrafaga które
będą
poziomów
środka
w okresie stosowania
odporności,
nawet jeśli
wcześniej
prowadzone w ramach tego zadania wrażliwości
mogących
prowadzić
do
grupach agrafagów i
minimalizację
Koniecznym
elementem,
przeciwdziałających
który
zjawisku
musi
odporności
być
na
79
było
takich
określony
okres się
u
sygnałów. Działania,
odporności,
przeciwdziałających
uwzględniany środki
zjawiska i jego
na celu wczesne wykrycie zmian
wystąpienia
wprowadzenie odpowiednich programów ochrony
właściwym
nie dojdzie do pojawienia
nie
mają
podkreślenie
a jedynym
skutków. Uzyskanie zezwolenia na wprowadzenie do obrotu preparatu na czasu nie gwarantuje,
środowisku,
w
Na szczególne
rozwiązać,
monitoring tego procesu w
opracowywanie, na jego podstawie,
do intensyfikacji ochrony
ochrony
przy roślin
jak
temu zjawisku.
tworzeniu jest
również
strategii
bezpieczeństwo
pszczół. się
W ostatnich Jatach w wielu
badania
pszczoły
dotyczące
zdrowia i
państwach
Europy, w tym w Polsce, znacznie poszerza
bezpieczeństwa
owadów zapylających, a wśród nich
głównie się
miodnej (Apis mell!fera). Wynika to z faktu gwahownego zmniejszania
liczebności
i
gęstości
etiologii
zespołu
uważa
się
populacji owadów zapylających oraz z braku dostatecznego wyjaśnienia
masowego
ginięcia pszczoły
szerokie stosowanie
miodnej. Za jedną z przyczyn tego zjawiska
niektórych
środków
chemicznych
roślin
ochrony
(insektycydów, ale także fungicydów). Komisja Europejska zleciła Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności dotyczących
(EFSA) opracowanie wytycznych pszczoły
pszczół
miodnej, trzmieli i
czynnych, zagrożenia
zwłaszcza
odporności roślin
w uprawach niektórych gatunków
pszczoły.
badania
dotyczące
W opinii hodowców
dalsze ograniczenie
zalecanych dawkach, a
także
powodować śmiertelność
dla
spodziewać, że
w
Będzie
dostępnych skutkowało
to
substancji wzrostem
rolniczych i sadowniczych. Zarówno na forum też
wsparcie ze strony nauki. W Instytucie od oddziaływania
niektórych aspektów
pszczół,
roślin
agrafagów i prawdopodobnie spadkiem produkcji
krajowym, jak i zagranicznym, jest konieczne się
jednak
się
w grupie insektycydów i fungicydów.
ze strony zjawiska
lat prowadzi
Należy
ochrony
Unii Europejskiej proponowanych przez EFSA
przyszłości nastąpi
metodyk oceny ryzyka, w
środków
samotnic.
państwach
konsekwencji wprowadzenia w
oceny ryzyka
insektycydów na
substancje czynne uznawane za bezpieczne w
wiele substancji czynnych z innych grup chemicznych,
oraz zaburzenia w zachowaniu
pszczół.
Opinie te nie
są
może
jednak
poparte dowodami naukowymi i stąd potrzeba rozszerzenia badań. Sprzeczność pszczoły,
brak
jednoznaczną badań
opinii
pojawiających się
wystarczających
i nie
w odniesieniu
wpływania środków
podstaw naukowych oraz
budzącą zastrzeżeń ocenę
sytuacji, stwarza
badań
doświadczalnymi
pozwalających
konieczność podjęcia
w ramach realizacji Programu. Instytut dysponuje zarówno
laboratoriami oraz polami
chemicznych na
umożliwiającymi
kadrą naukową,
przeprowadzenie
na tych
jak i badań
przydatnych w znalezieniu optymalnych rozwiązań dla praktyki rolniczej w Polsce. 3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap I- V: 2016 r.- 2020 r.
l) zbieranie informacji, temat braku odporności
wśród
skuteczności
producentów i osób
zajmujących się ochroną roślin,
zabiegów chemicznych i ewentualnego
agrofagów;
80
wystąpienia
na
zjawiska
2)zbieranie wybranych agrofagów, których dotyczy ryzyko \\>)'stąpienia odporności lub ważnych
z gospodarczego punktu widzenia, z różnych miejsc na terenie Polski, w celu
ich dalszego wykorzystania w doświadczeniach nad
odpornością;
3) prowadzenie doświadczeń monitoringowych (laboratoryjnych, szklarniowych, polowych łub
polo\\>')'ch w izolatorach) nad odpornością agrafagów na \\>)'brane substancje
czynne
środków
ochrony
roślin
toksycznością
i
tych substancji dla
pszczół;
izolacja i
hodowla laboratoryjna wybranych gatunków agrofagów, w razie zaistnienia potrzeb doświadczeń uzupełniających,
prowadzenie
pozostałościami
np. nad mechanizmami
odporności
oraz
wybranych substancji;
4) przekaz wiedzy dla rolnictwa przez publikacje (w wersji drukowanej lub elektronicznej) i
udział
będą
w szkoleniach, w których
odporności
bieżące
zawierane
informacje na temat
agrofagów, bezpieczeństwa pszczół, strategii antyodpornościo\\>ych bądź
ich aktualizacji, pomocne w opracowywaniu zaleceń do programów ochrony roślin rolniczych. W tym zadaniu przewiduje zewnętrznymi,
w nich w
które
wykonają
szczególności
się kooperację
z osobami spoza Instytutu oraz podmiotami
prace na rzecz realizacji celów w tym zadaniu.
pomoc w prowadzeniu i kontrolowaniu
w terenie oraz wynajem pól i
zakładanie doświadczeń
w
Uwzględniono
szczegółowych doświadczeń
różnych
rejonach kraju, a
także
będą także usługi
edytorskie,
poligraficzne i graficzne do opracowania broszur lub ulotek na temat zjawiska
odporności
ekspertyzy laboratoryjne. W realizacji zadania konieczne
agrofagów,
bezpieczeństwa pszczół
Realizacja zadania zagranicą. Będzie
to
będzie też wymagała udział
odbywania
podróży służbowych
w Polsce i
wykonawców w konferencjach i szkoleniach. W pierwszych
trzech latach realizacji programu planuje państw
antyodpornościowych.
i strategii
Unii Europejskiej, w kwestiach
się
po jednym wyjeździe konsultacyjnym rocznie do
dotyczących zagadnień
tematyki zadania. Prezentacja
wyników uzyskanych podczas realizacji zadania na konferencjach nauko\\>')'ch i szkoleniach dla rolników i osób
zajmujących się ochroną roślin,
zarówno w Polsce, jak i
zagranicą,
jest
wymiernym efektem wykonania zadania. Przekaz wiedzy do praktyki rolniczej pozwoli na środków,
stosowanie
podejmowanie Uzyskiwany sposób
na które
działat1
dzięki
tym
mających
działaniom
znaczący wpłynie
konieczne
będą
odporność
na
nie
została
jeszcze
wystąpieniu
na celu zapobieganie wzrost
świadomości służb
poprawę jakości
i
ilości
produkcji
\\>)'kształcona
oraz na
tego zjawiska.
doradczych oraz rolników w
roślinnej
w Polsce. W zadaniu
liczne \\>)'jazdy jednodniowe w teren, które zgodnie z harmonogramem
81
pozwolą
zadania,
wykonawcom na zbieranie informacji o zjawisku
Polski, zbieranie agrofagów i prowadzenie podziałem
4. Mierniki dla zadania z
na
doświadczeń
odporności
monitoringo\vych nad
na terenie
odpornością.
łata
l) 2016 r. -\\rydanie czterech publikacji; 2) 2017 r.
wydanie czterech publikacji;
3) 2018 r.- wydanie czterech publikacji; 4) 2019 r.
\\rydanie czterech publikacji;
5) 2020 r.- wydanie czterech publikacji. 5. Informacje o wykorzystaniu wyników będą
Odbiorcami wyników będą
zadania
odporności
producenci i doradcy rolni oraz MRiRW. Rezultatem realizacji dotyczące
publikacje naukowe oraz popularno-naukowe, w tym ulotki, także
prezentacje przedstawiane
na konferencjach naukowych i szkoleniach dla rolników i osób
zajmujących się ochroną
roślin.
agrafagów w Polsce na
nie
zapobieganie
została
produkcji
w
roślin,
roślinnej
a
oraz na podejmowanie
tego zjawiska. Uzyskiwany
na
przeżywalność,
pszczoły
przewlekłych
na celu
działaniom
wzrost
tym
poprawę jakości
na
badań będą
dla badanych gatunków
środków
w jakim stopniu badane
zachowanie i rozwój badanych gatunków
miodnej. Wyniki
przekazywane do wykorzystania przez będą uwzględniane
na które
w Polsce.
integrowanych programów ochrony upraw rolniczych, ostrych i
dzięki
środków,
działań mających
znaczący wpłynie
badań dadzą również odpowiedź,
roślin wpłyną
szczególności
\\rykształcona
doradczych oraz rolników w sposób
Uzyskane wyniki ochrony
jeszcze
wystąpieniu
świadomości służb ilości
ochrony
Przekaz wiedzy do praktyki rolniczej pozwoli na stosowanie
odporność
i
środki
pszczół.
praktykę rolniczą
pszczół,
a
przydatne do opraco\\rywania
uwzględniających
Wyniki
badań będą
oraz hodowców
zatruć
ryzyko na
pszczół,
bieżąco
a
także
przy podejmowaniu odpowiednich decyzji przez organy państwowe.
Zadanie 1.5. Opracowanie platformy sygnalizacji organizmów szkodliwych oraz monitorowanie ważnych gospodarczo agrofagów l. Komórki organizacyjne Instytutu
realizujące
roślin
rolniczych
zadanie
l)
Zakład
Metod Prognozowania Agrafagów i Ekonomiki Ochrony Roślin;
2)
Zakład
Mikologii;
82
3)
Oddział
4)
Terenowa Stacja
Doświadczalna
Instytutu w Rzeszowie;
5)
Terenowa Stacja
Doświadczalna
Instytutu w
6)
Terenowa Stacja
Doświadczalna
Instytutu w Toruniu.
Instytutu w
Sośnicowicach;
Białymstoku;
2. Cel i uzasadnienie zadania Podstawowym celem zadania będzie opracowame platformy sygnalizacji organizmów szkodliwych oraz monitorowanie ważnych gospodarczo agrafagów roślin rolniczych. W ramach realizacji zadania będą między innymi upowszechniane zaadaptowane do polskich warunków (w ramach Programu na lata 2011 - 2015) systemy
wspomagające
podejmowanie decyzji w
ochronie pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego przed wybranymi chorobami grzybowymi oraz opracowywane na podstawie literatury i badań
własnych.
Jednym z istotnych elementów integrowanej ochrony roślin jest wykonanie zabiegu ochrony roślin na podstawie wskazań programów określających optymalne terminy zastosowania środków
ochrony
roślin.
Programy takie
umożliwią
ograniczenie liczby zabiegów przy jednoczesnym
zabezpieczeniu skutecznej ochrony roślin uprawnych. Zalecenia będą uzupełniane informacjami opracowanymi w ramach zadania 1.2. Założenia te zapewnią ochronę konsumentów, środowiska oraz zwiększą poziom ochrony roślin. Realizacja zadania
umożliwi
rolnikom i doradcom korzystanie z funkcjonalnych systemów
wspomagania podejmowania decyzji przez
stronę internetową
Instytutu,
dotyczącej
artykuły
tem1inu zabiegu, które
zostaną udostępnione
w czasopismach populamo-naukowych i wystąpienia
na konferencjach naukowych. Upowszechnianie systemów wspomagania podejmowania decyzji w prognozowaniu krótkotenninowym chorób grzybowych pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego i wybranych szkodników pszenicy ozimej i ziemniaka doświadczalnych
będzie
realizowane w terenowych stacjach
Instytutu oraz w gospodarstwach demonstracyjnych Wielkopolskiego
Ośrodka
Doradztwa Rolniczego w Pomaniu. Efektem realizacji zadania
będą też
sukcesywnie opracowywane metodyki obserwacji
polowych (informatycznie i graficznie) i zamieszczanie ich na stronie internetowej Instytutu dla prawidłowego
monitorowania agrafagów w oparciu o najnowsze wyniki
sygnalizacji wraz z zaleceniami Prawidłowa zwalczać,
dotyczącymi
sygnalizacja pojawiania
na chronionych plantacjach,
dla potrzeb
metod zwalczania organizmów szkodliwych.
się
stadiów rozwojowych agrofagów, które
jest ważnym elementem w ograniczaniu ich
plonach. Dobra praktyka ochrony
badań
roślin, zakładająca
szkodliwości,
a w konsekwencji strat w
prowadzenie monitorowania agrafagów
wyraźnie podkreśla konieczność
83
należy
oceny nasilenia objawów
choroby lub
liczebności
populacji szkodników na konkretnej plantacji, w celu prognozowania
krótkoterminowego i stwierdzenia, czy Informatycznie
opracowywane
został
przekroczony próg ekonomicznej będą
metodyki
uwzględniały
nowoczesne pomocą
sygnalizacji optymalnego terminu chemicznego zwalczania za feromonowych, aspiratora Johnsona i innych
narzędzi
przeprowadzić szkodliwości,
ekonomicznej
racjonalne stosowanie
szczegółowe
przed
środków
podjęciem
ochrony
obserwacje
metody pułapek
np.
sygnalizacyjnych. Zastosowane
systemy wspomagania podejmowania decyzji w ochronie doradcy, jak
szkodliwości.
roślin, wskażą
uwzględniając
producentowi i
kryterium progu
decyzji o zwalczaniu chemicznym, co
umożliwi
roślin.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Systematyczne upowszechnianie systemów zaadaptowanych do warunków Polski, opracowywanych na podstawie literatury i decyzji w ochronie metodyk
roślin
dotyczących
badań własnych, wspomagających
rolniczych. Informatyczne i graficzne przedstawianie opracowanych
ochrony:
wybranymi, gospodarczo
zbóż,
ważnymi
kukurydzy, rzepaku, ziemniaka i buraka przed
agrofagami. Prezentowanie wyników monitorowania roślin.
stadiów rozwojowych agrofagów w celu sygnalizowania zabiegów ochrony W ramach zadania przewiduje rzecz rolnictwa, które
pomogą
się współpracę prowadzić
z instytucjami i jednostkami
z
informatykami
w
pracującymi
zakresie
roślin.
opracowywania
Przewiduje
na
ważnych
prace w zakresie monitorowania
gospodarczo agrofagów i sygnalizowania zabiegów ochrony współpracę
podejmowanie
się także
graficznych
aplikacji
komputerowych i modelowania (algorytmy).
Etap I- 2016 r. l) upowszechnianie
systemów
doradczych
(prognozowanie
krótkoterminowe):
skrzypionki (pszenica ozima), PC-Plant Protection (pszenica ozima) i "KDG" + Degree-day
Uęczmień
ozimy);
2) informatyczne i graficzne przedstawienie opracowanych metodyk pszenicy ozimej przed wybranymi, gospodarczo fuzarioz
kłosów zbóż
i mszyc
zbożowych
ważnymi
dotyczących
agrofagami
ochrony
monitorowanie
lub pryszczarka zbożowca;
3) kontynuacja sygnalizacji agrofagów; 4) badania
uzupełniające
do
opracowama
systemu
doradczego
dla
mszycy
brzoskwiniowo-ziemniaczanej; 5) analiza potrzeb i inwentaryzacja
dostępnej
wykorzystania;
84
wiedzy pod
kątem
możliwości
JeJ
6) utworzenie i uruchomienie interfejsu witryny; 7) utworzenie i uruchomienie interfejsu witryny dla administratora; 8) utworzenie i uruchomienie interfejsu witryny dla prowadzących monitorowanie agrofagów.
Etap H- 2017 r. l) upowszechnianie systemów doradczych (prognozowanie krótkoterminowe): PC-Plant Protection (pszenica ozima) "KOG"+ Degree-day Uęczmień ozimy), wdrożenie- rdza brunatna (pszenica ozima); 2) informatyczne i graficzne przedstawienie opracowanych metodyk dotyczących ochrony kukurydzy przed wybranymi, gospodarczo ważnymi agrafagami - monitorowanie fuzarioz kolb kukurydzy i omacnicy prosowianki; 3) kontynuacja sygnalizacji agrofagów; 4) badania
uzupełniające
do
opracowania
systemu
doradczego
dla
mszycy
brzoskwiniowo-ziemniaczanej; 5) prowadzenie i administrowanie witryną dla prowadzących monitorowanie agrofagów; 6) bieżące wprowadzenie niezbędnych korekt aplikacji.
Etap lU- 2018 r. l) upowszechnianie systemów doradczych (prognozowanie krótkoterminowe): rdza brunatna (pszenica ozima), wdrożenie- stonka ziemniaczana (ziemniak); 2) informatyczne i graficzne przedstawienie opracowanych metodyk dotyczących ochrony rzepaku przed wybranymi, gospodarczo ważnymi agrafagami słodyszka
monitorowanie
rzepakowego i chowacza podobnika;
3) kontynuacja sygnalizacji agrofagów; 4) badania
uzupełniające
do
opracowania
systemu
doradczego
dla
mszycy
brzoskwiniowo-ziemniaczanej; 5) prowadzenie i administrowanie witryną dla prowadzących monitorowanie agrofagów; 6) bieżące wprowadzenie niezbędnych korekt aplikacji.
Etap IV- 2019 r. l) upowszechnianie systemów doradczych (prognozowanie krótkoterminowe): rdza brunatna (pszenica ozima), stonka ziemniaczana;
85
2) informatyczne przedstawienie opracowanych metodyk ważnymi
przed wybranymi, gospodarczo
dotyczących
agrofagami
ochrony ziemniaka
monitorowanie rolnic lub
szkodników glebowych; 3) kontynuacja sygnalizacji agrofagów; 4) opracowanie systemu doradczego dla mszycy brzoskwiniowo-ziemniaczanej; 5) uruchomienie witryny dla
następnych
6) prowadzenie i administrowanie 7)
bieżące
grup
witryną
dla
roślin; prowadzących
monitorowanie agrofagów;
wprowadzenie niezbędnych korekt aplikacji.
Etap V - 2020 r.
l) upowszechnianie systemów doradczych (prognozowanie krótkoterminowe): rdza brunatna (pszenica ozima), stonka ziemniaczana (ziemniak); 2) informatyczne przedstawienie opracowanych metodyk ważnymi
przed wybranymi, gospodarczo
dotyczących
agrofagami
ochrony buraka
monitorowanie
chwościka
buraka i mszycy burakowej; 3) kontynuacja sygnalizacji agrofagów; 4)
wdrożenie
systemu
doradczego
(prognozowanie
krótkoterminowe)
mszyca
brzoskwiniowo-ziemniaczana (ziemniak); 5) prowadzenie i administrowanie witryną dla 6)
bieżące
oraz podmiotami
zewnętrznymi,
Uwzględniono
ważnych
monitorowanie agrofagów;
wprowadzenie niezbędnych korekt aplikacji.
W ramach realizacji tego zadania przewiduje
zadaniu.
prowadzących
w nich w
się kooperację
wykonają
które
szczególności
z osobami spoza Instytutu
prace na rzecz realizacji celów w tym
prowadzenie prac w zakresie monitorowania
gospodarczo agrofagów i sygnalizowania zabiegów ochrony
opracowywania
graficznych
aplikacji
komputerowych
roślin,
modelowania
a
także
(algorytmy)
potrzebnych w rozbudowie i aktualizacji stron internetowych. W realizacji zadania przewiduje
się także usługi związane
doświadczeń
oraz
usługi
Realizacja zadania
z
dzierżawą
pól przeznaczonych pod
zakładanie
statystyczne i informatyczne.
będzie wymagała
odbywania podróży
służbowych
Uczestnictwo w konferencjach i szkoleniach krajowych powoli
w Polsce i zagranicą.
zapoznać się
wykonawcom
zadania z najnowszymi trendami w dziedzinie monitorowania i sygnalizacji agrofagów, co wpłynie
planuje
korzystnie na się
kwestiach
realizację
rocznie po jednym
zadania. W pierwszych trzech latach realizacji programu
wyjeździe
dotyczących zagadnień
konsultacyjnym do
państw
Unii Europejskiej, w
sygnalizacji i monitorowania organizmów szkodliwych.
86
Prezentacja wyników uzyskanych podczas realizacji zadania na konferencjach i szkoleniach krajowych pozwoli na rozpropagowanie wśród rolników zarówno platformy sygnalizacji organizmów szkodliwych, jak i monitorowania ważnych gospodarczo agrafagów roślin rolniczych i sygnalizacji zabiegów ochronnych, co ma ogromne znaczenie w integrowanej ochronie
roślin
i jest wymiernym efektem wykonania zadania.
Udział
w konferencjach
zagranicznych umożliwi nawiązanie kontaktów i wymianę doświadczeń z naukowcami innych państw, w których systemy wspomagające decyzje o ochronie roślin funkcjonują i przynoszą również
oczekiwane efekty. Pozwoli to na lepszą realizację zadania. Potrzebne będą ·wyjazdy związane z prowadzeniem obserwacji w terenie oraz konsultacje
merytoryczne. 4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na lata
l) 2016 r.- wydanie dwóch publikacji i uruchomienie platformy; 2) 2017 r.
wydanie trzech publikacji;
3) 2018 r.
wydanie trzech publikacji;
4) 2019 r.- wydanie trzech publikacji; 5) 2020 r.- wydanie trzech publikacji. 5. Informacja o wykorzystaniu wyników Popularyzowanie
na
stronie
podejmowanie decyzji w ochronie
internetowej
Instytutu
roślin, będących
systemów
wspomagających
elementem integrowanej ochrony
roślin,
do zastosowania w praktyce rolniczej i wyników sygnalizacji agrofagów. Opracowane informatycznie i graficznie metodyki dla potrzeb monitorowania agrofagów, będą
zamieszczane na stronie internetowej Instytutu rolnym, którzy nie
mają dostępu
przydatne,
zwłaszcza
tym producentom
do danych meteorologicznych. Dane meteorologiczne
uzyskiwane z automatycznych stacji polowych
są niezbędne
przy korzystaniu z
większości
systemów wspomagania decyzji w ochronie roślin. Korzystającym
opracowania te
z systemów wspomagania podejmowania decyzji w ochronie
wskażą
jak
dokonać
oceny kryterium progu ekonomicznej
roślin
szkodliwości,
przed podjęciem decyzji o zwalczaniu chemicznym.
Zadanie
1.6.
Doskonalenie
systemów
działań
kontrolnych
opracowywaniem wytycznych prowadzenia kontroli
87
PIORiN
wraz
z
I. Komórka organizacyjna Instytutu
realizująca
zadanie - Oddział
Sośnicowice
Instytutu.
2. Cel i uzasadnienie zadania państw członkowskich
Dyrektywa 2009/128/WE wyrnaga od krajowych planów środków
ochrony
postępów
działania
roślin
ze stosowaniem
środków
ochrony
podstaw matematycznych dla planowania w zakresie
bezpieczeństwa
wprowadzenie działań
wskaźników pozwalających działania
w tym zakresie. Folski krajowy plan
związanego
kontrolnych.
roślin
działań
pestycydowego
wskaźników
związanego
na rzecz ograniczenia ryzyka
oraz wprowadzenia
Unii Europejskiej
na rzecz ograniczenia ryzyka
przewiduje
między
itmymi opracowanie
kontrolnych prowadzonych przez PIORiN
płodów
rolnych pochodzenia
Wiarygodność wskaźników zależy
działania
realizacji Krajowego planu środków
stosowaniem
środków
roślinnego
oraz
ryzyka, obliczanych na podstawie wyników prowadzonych
zmian sytuacji w monitorowanych obszarach.
stosowaniem
ze stosowaniem
na monitorowanie
od konsekwentnego, corocznego
stosowania ujednoliconych i dokładnie sprecyzowanych systemów kontroli, ocenę
przyjęcia
ochrony
ochrony
roślin
roślin,
Wskaźniki pozwolą
pozwalających
na
na
ocenę postępów
na rzecz ograniczenia ryzyka
związanego
ze
w zalcresie ograniczania ryzyka
związanego
ze
w tym
również
na
ocenę skuteczności
prewencyjnego
charaieteru kontroli realizowanych przez PIORiN. W Programie na lata 2011 - 2015 opracowano podstawy matematyczne dla planowania czterech rodzajów działań kontrolnych prowadzonych przez PIORiN: l)
kontrolajakości środków
2) kontrola pozostałości
ochrony roślin;
środków
ochrony roślin;
3)
kontrola stosowania środków ochrony roślin;
4)
kontrola stanu fitosanitarnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
Główną ideą
opracowanych systemów
było połączenie
charakteru monitoringowego i
kontrolnego (ukierunkowanie kontroli na obszary szczególnie
zagrożone),
co wymaga
corocznego uwzględniania wyników kontroli z roku poprzedniego i ich obróbki statystycznej. Ponadto
wdrażanie
opracowanych systemów kontroli generuje nowe problemy pralctyczne
wymagające bieżącego
doskonalenia opracowanych systemów.
Celem realizacji zadania działań
będzie
alctualizacja podstaw matematycznych dla planowania
kontrolnych przez PIORiN oraz opracowywanie corocznych, udoskonalonych
wytycznych dla tych kontroli, w oparciu o obliczenia uwzględniające rezultaty kontroli z roku poprzedniego. 3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy
88
Etap I- 2016 r. Aktualizacja podstaw matematycznych dla planowania działań kontrolnych przez PIORiN oraz opracowanie wytycznych dla tych kontroli na 20 16 r. z uwzględnieniem rezultatów kontroli z 2015 r..
Etap II- 2017 r. Aktualizacja podstaw matematycznych dla planowania działań kontrolnych przez PIORiN oraz opracowanie wytycznych dla tych kontroli z 20 16 r.
Etap III
2018 r.
Aktualizacja podstaw matematycznych dla planowania
działań
kontrolnych przez PIORiN
działań
kontrolnych przez PIORiN
działań
kontrolnych przez PIORiN
oraz opracowanie wytycznych dla tych kontroli z 2017 r.
Etap IV
2019 r.
Aktualizacja podstaw matematycznych dla planowania oraz opracowanie wytycznych dla tych kontroli z 2018 r.
Etap V- 2020 r. Aktualizacja podstaw matematycznych dla planowania oraz opracowanie wytycznych dla tych kontroli z 2019 r. Realizacja zadania, którego wyniki PIORiN,
wymaga
kooperacji również
informatycznej, jak zadaniu konieczne statystycznej
będą
są podstawą
ze
działań
do prowadzenia
specjalistycznymi
firmami
zakresie
badań
wyników,
konsultacje
dotyczące
statystycznych oraz
specyficznych
analitycznych i inne konsultacje w obszarach naukowych i technicznych. Bardzo realizacji zadania danych do
będzie obsługa
opraco\Vywanych systemów kontrolnych
głównie
umożliwiających łatwy
ze
względu
także
ważna
dla
PIORiN, w celu zapewmenm zwłaszcza
import danych do baz. Konsultacje prawne
opracowama
będą
konieczne
na poufny charakter niektórych danych i wyników wykorzystywanych i
uzyskiwanych w ramach osobowych, a
zagadnień
informatyczna w zakresie rozwijania i dostosowywania baz
odpowiedniego funkcjonowania baz, archiwizacji wyników, a aplikacji
obsługi
w zakresie specjalistycznych dziedzin (np. statystyka, prawo). W
konsultacje w zakresie naukowych metod
interpretacji
w
kontrolnych przez
ze
działalności
względu
na
kontrolnej PIORiN,
interpretację
problematykę
ochrony danych
przepisów unijnych i krajowych.
W realizacji tego zadania planuje się wyjazdy służbowe w Polsce. Będzie to udział
89
wykonawców zadania w konferencjach i szkoleniach organizowanych w kraju, a wiedzę
związanych
z
tematyką
Udział
zadania.
różnych
będą
W zadaniu
tematycznie ściśle
związane
talcże
konieczne
poszerzyć
w tych spotkaniach pozwoli
lepszą
o istotne dla zadania elementy merytoryczne i pozwoli na jego
realizację.
regionach
i
pełną
wyjazdy jednodniowe, konsultacyjne,
z realizacją zadania.
4. Mierniki dla zadania z podziałem na lata
W
każdym
zostaną
roku realizacji Programu
wytycznych dla PIORiN,
obejmujących
wydane cztery opracowama w formie
poszczególne rodzaje kontroli.
S. Informacja o wykorzystaniu wynilców
Wynild realizacji zadania będą wykorzystywane działań
w skutecznym prowadzeniu
bezpośrednio
przez inspektorów PIORiN
pośrednio
przez sektor rolniczy, w
kontrolnych, a
bezpiecznym prowadzeniu produkcji rolnej.
Zadanie l. 7. Analiza rolnych
pozostałości środków pochodzących
z
ochrony
produkcji
roślin
i mikotoksyn w
pierwotnej
oraz
w
płodach
wodach
podziemnych i powierzchniowych w pobliżu miejsc produkcji l. Komórki organizacyjne Instytutu
realizujące
zadanie
l) Zaldad Badania Fazostałości Środków Ochrony Roślin; 2) Oddział
Sośnicowice
Instytutu;
3) Zaldad Mikologii; 4) Terenowa Stacja Doświadczalna Instytutu w Białymstoku; się ścisłą współpracę
W ramach zadania przewiduje
z inspektorami wojewódzkich
inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa. 2. Cel i uzasadnienie zadania Głównym
celem zadania
będzie
kontrola
prawidłowości
przestrzegania
obowiązujących
przepisów prawnych, przede wszystldm w zalcresie stosowania środków ochrony roślin. Powszechnie jest uznawana środków
chemicznych spowodować
straty
konieczność
ochrony
przekraczające
roślin,
nawet
ochrony
płodów
rolnych,
przed bardzo licznymi agrafagami jedną trzecią
w pierwszym
rzędzie
za
pomocą
mogącymi
spodziewanych plonów. Wprawdzie
zmniejszeniu do minimum ryzyka dla zdrowia konsumentów i środków służą
głównie
środowiska
ze strony tych
ostre wymagania higieniczno-toksykologiczne stawiane
90
tym substancjom przed ich oficjalnym dopuszczeniem do użytku w ochronie roślin, ale nie można
całkowicie
nigdy
wykluczyć
pomyłek
ewentualnych
też
lub
celowego
nieprzestrzegania przepisów w trakcie ich stosowania. Dopóki więc w ochronie roślin stosowane będą środki chemiczne, istnieć będzie konieczność stałego śledzenia
Obowiązek
roślinnej,
ochrony
ich
pozostałości
w płodach rolnych i wodach.
sprawowania kontroli nad stosowaniem
środków
roślin
ochrony
w produkcji
w tym prowadzenia badań na pod kątem pozostałości substancji czynnych środków
roślin,
wynika zarówno z prawa krajowego, w
szczególności
z art. 80 pkt 9 ustawy z
dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin i art. 46 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, jak i przepisów Unii Europejskiej, w szczególności postanowień art. 55 rozporządzenia
Analiza
nr 1107/2009 oraz przepisów rozporządzenia nr 396/2005.
zawartości
mikotoksyn pozwala na stwierdzenie, czy
właściwie była
prowadzona
ochrona roślin przed patogenami grzybowymi. skażenia płodów
Ocena poziomu ryzyka podstawę
dla planowania kontroli
Analiza wód
płodów
będzie związana
rolnych przez mikotoksyny
rolnych w obrocie.
z przestrzeganiem
postanowień
1107/2009, art. 11 i 14 dyrektywy 2009/128/WE, jak do ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o Głównym
celem kontroli
środkach
będzie
ochrony
roślin
W ramach zadania
ochrony
środków
art. 55
rozporządzenia
również rozporządzeń
nr
wykonawczych
roślin.
zapewnienie nadzoru nad
przepisów prawnych w zakresie stosowania środków
będzie stanowić
ochrony
prawidłowością
przestrzegania
roślin. Prawidłowe
stosowanie
podlega kontroli PIORiN.
będą
badane próbki środków
ramach kontroli stosowania
płodów
ochrony
ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie
rolnych i wód pobierane przez PIORiN w
roślin,
roślin.
'W)'konywanych na podstawie art. 85 będą
Ponadto, regularnie pobierane
próby
z cieków lub zbiorników wodnych na obszarach o intensywnej produkcji rolnej. Wyniki badań pozwolą ocenić wpływ stanowić
środków
spektrum
będą podstawę
ochrony
roślin.
środków
spodziewać się
W
ochrony
stosowania
środków
roślin
dla ewentualnych zmian przepisów, związku roślin,
z tym,
że
na
czystość
regulujących
badania przeprowadzane
będą
wód oraz stosowanie
dla szerokiego
w sposób ukierunkowany na obszarach, na których
znacznej presji rolnictwa na
środowisko,
monitoringu jakości wód realizowanego przez resort 3. Harmonogram realizacji zadania z Etap I
ochrony
podziałem
V: 2016 r.- 2020 r.
91
zadanie to nie
środowiska.
na etapy
należy
będzie dublowało
pozostałości
Kontrola
środków
roślin
ochrony
płodach
i mikotoksyn w
pobieranych z miejsc ich produkcji oraz wód oraz ocena poziomu ryzyka rolnych przez mikotoksyny badań,
(ujęcie
rolnych
skażenia płodów
krajowe i regionalne)- przygotowanie rocznych planów oznaczeń
wykonanie minimum l 800
w ramach kontroli
pozostałości,
przygotowanie
raportu okresowego i rocznego. W zadaniu przewiduje w
szczególności
się konieczność
pobierania i transportu prób do
W zadaniu zaplanowano ściśle związanych doświadczeń
z
udział
tematyką
skażenia.
ochrony
zewnętrznymi, dotyczącej
badań.
wykonawców w konferencjach i szkoleniach krajowych, Udział
zadania.
w tych spotkaniach pozwoli na
i wiedzy przez pracowników naukowych,
pozostałości środków
ryzyka
kooperacji z podmiotami
roślin
i mikotoksyn w
Wykonawcy zadania
będą
mogli
zajmujących się
płodach
wymianę
problemami badania
rolnych i w wodach oraz
zapoznać się
oceną
z najnowszymi trendami w
technikach analitycznych i metodologii, co wniesie istotne elementy merytoryczne do zadania
i pozwoli na jego
lepszą realizację.
konsultacyjne, tematycznie
W zadaniu
ściśle związane
będą
konieczne
także
v.ryjazdy jednodniowe,
z badaniami prowadzonymi w ramach realizacji
zadania. 4. Mierniki dla zadania z
W
każdym
szczegółowy
podziałem
na
łata
roku realizacji Programu
zostaną
wydane dwie publikacje, w tym roczny
raport zawierający wyniki przeprowadzonych analiz.
S. Informacja o wykorzystaniu wyników
Raporty z prowadzonych krajowych mikotoksyn w
płodach
badań
pozostałości
stanowić
będą
stosowania raporty
roślin
wykorzystywane do oceny jakości polskich
występujących
środków
ochrony
będą podstawą
inspektoraty ochrony
roślin
skażeniach, roślin
zawierać
będą
i
będą
i nasiennictwa. Dane zawarte
płodów
wsparcie naszego eksportu do Unii Europejskiej i innych
informacji o
ochrony
rolnych pobieranych z miejsc ich produkcji oraz w wodach
przekazywane do wojewódzkich inspektoratów ochrony w raportach
środków
rolnych, przez co
państw.
również
będą
Raporty, oprócz
oceny
prawidłowości
w badanych uprawach. W incydentalnych przypadkach
do egzekwowania przepisów od producentów przez wojewódzkie
roślin
i nasiennictwa, jak i inne
służby
inspekcyjne oraz
uruchamiać
procedury powiadamiania zgodnie z systemem wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach
żywnościowych
Ocena poziomu ryzyka do
Państwowej
i środkach
żywienia zwierząt.
skażenia płodów
rolnych przez mikotoksyny
Inspekcji Sanitarnej.
92
będzie
przekazywana
Zadanie 1.8. Wykonywanie analiz jakości substancji czynnych i środków ochrony roślin na rzecz kontroli obrotu
środkami
realizująca
l. Komórka organizacyjna Instytutu
ochrony
roślin
zadanie- Oddział
Sośnicowice
Instytutu.
2. Cel i uzasadnienie zadania Jakość środków działania
ochrony
roślin
jest bardzo
znacząca
i prawidłowość stosowania. Zgodnie z art. 68
ze
względu
rozporządzenia
na ich
skuteczność
nr 1107/2009
państwa
członkowskie Unii Europejskiej mają prowadzić niezależną kontrolę porejestracyjną wielu
obszarów ochrony roślin, w tym kontrolę spełnienia ·wymagań jakościowych środków określonych
zadania
w procedurze ich dopuszczania do obrotu. Poza tym obligatoryjnym charakterem
państwa
muszą mieć
Unii Europejskiej
pogląd
ogólny
na
jakość
agrochemikaliów
stosowanych w rolnictwie. Urzędowa kontrola jakości jest statutowym zadaniem PIORiN i zadanie to będzie realizacją części laboratoryjnej problemu jakości środków ochrony roślin znajdujących się
w obrocie handlowym i stosowaniu w Polsce. W ramach zadania
będą
rozpatrywane również wszelkiego rodzaju reklamacje użytkowników środków ochrony roślin związane
z brakiem skuteczności, bądź niewłaściwym działaniem, fitotoksycznością,
fałszerstwami
również
itp. Ten obszar jest
ważnym
bardzo
elementem
prawidłowego
zarządzania ochroną roślin.
Celem zadania
będzie
sprawdzenie
obrocie handlowym. Zadanie środków określonych
poszukiwanie
jakości środków
będzie polegało
w zakresie
Zadanie będzie wykonywane na potrzeby będzie
obligatoryjne, zgodnie z art. 68
będzie
jakości środków,
urzędowych
rozporządzenia
3. Harmonogram realizacji zadania z
roślin znajdujących się
w
na analizowaniu parametrów technicznych
w procesie ich rejestracji. Celem
nieprawidłowości
ochrony
podziałem
zarówno monitoring, jak i w tym badanie
fałszerstw.
kontroli prowadzonych przez PIORiN i nr 1107/2009.
na etapy
Etap I- V: 2016 r.- 2020 r. Wykonanie analiz próbek kontrolnych PIORiN wg planu uzgodnionego z
Głównym
środków
ochrony
roślin
Inspektoratem Ochrony
dostarczonych przez Roślin
i Nasiennictwa.
Dostarczanie atestów analitycznych do poszczególnych wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin
i nasiennictwa, wraz z
rocznego raportu
analizą
zawierającego
wyników
badań
i opracowaniem opinii oraz wykonanie
wszystkie wyniki analiz.
93
Realizacja zadania, którego wyniki
są podstawą
do wydawania decyzji administracyjnych
przez PIORiN, wymaga kooperacji ze specjalistycznymi firmami,
ośrodkami
analitycznymi,
ekspertami, oraz z pionami technicznymi (serwisowymi) producentów aparatury analitycznej. Konieczność
współpracy
jakościowych,
jak i z rangi oraz znaczenia wydawanych atestów analitycznych
badań
wynika zarówno z szerokiego zakresu tematycznego
Do pełnej realizacji zadania przewiduje się konieczność odbywania podróży służbowych w Polsce i
zagranicą.
W latach: 2016
się
2020 planuje
organizowany w Unii Europejskiej,
związany
rocznie jeden wyjazd konsultacyjny
tematyką
z
zadania. Wyjazdy te
spotkań poświęconych współpracy
w obszarze dopuszczania
obrotu. Konferencje i szkolenia
dotyczące
zanieczyszczeń środowiska
pestycydami,
państwach
ochrony
roślin
do
pestycydowej tematyki analitycznej oraz
podniosą
wprowadzanie nowych technik analitycznych. organizowanych w
środków
dotyczą
kwalifikacje pracowników np. przez
Udział
Unii Europejskiej, a
w konferencjach i szkoleniach
związanych
z
tematyką
zadania -
analitycznymi i kontrolnymi obszarami chemii pestycydów, wniesie istotne elementy merytoryczne do zadania i pozwoli na jego
lepszą realizację.
dotyczyć będą
związanych
konsultacji w sprawach
Inspektoracie Ochrony
Roślin
z
realizacją
dużych
sprawach interwencyjnych, pobieranie próbek z interwencji i zagrożeń, wezwania do
sądów
4. Mierniki dla zadania z podziałem na każdym
obejmująca
Głównym
zawierający
postępowania opakowań
roślin
i
w nietypowych
oraz w przypadku
i prokuratur).
łata zostaną
roku realizacji Programu
roczny raport
zadania w
i Nasiennictwa i wojewódzkich inspektoratach ochrony
nasiennictwa (np. omówienie wyników, ustalenie sposobu
W
Jednodniowe delegacje krajowe
wydane dwie publikacje, w tym jedna
wyniki analiz
około
300 badanych próbek.
5. Informacja o wykorzystaniu wyników Wyniki wykorzystywane
będą
przez PIORiN do dalszego
reprezentowanym przez badane próbki
urzędowe.
toczących się postępowaniach dotyczących
i
fałszerstw
Wyniki
reklamacji
postępowania
z towarem
będą również podstawą
użytkowników środków
ochrony
przy roślin
pestycydów.
Zadanie 1.9. Opracowanie i analiza danych uzyskanych podczas monitorowania sprzedaży
i zużycia
środków
ochrony
94
roślin
l. Komórka organizacyjna Instytutu realizująca zadanie- Oddział Sośnicowice Instytutu.
2. Cel i uzasadnienie zadania Celami zadania będzie gromadzenie danych otrzymanych z PIORiN i GUS z zakresu zużycia
sprzedaży
i
utrzymaniem i środków
środków
modernizacją
ochrony
ochrony
roślin,
obliczanie i agregacja danych wraz z
roślin
ochrony
została
związanego
ograniczenia ryzyka pkt IV.II w
i
sprzedaży
roślin.
Potrzeba gromadzenia i analizy danych statystycznych środków
zużycia
systemu oraz analiza danych z monitoringu
działaniu
7
środków
ochrony
ze stosowaniem
działania
omówiona w Krajowym planie
ze stosowaniem
określono
związanych
roślin.
na rzecz
W planie tym, w
zadanie l pt. "Zbieranie i analiza danych uzyskanych w
trakcie działań kontrolnych, badań statystycznych dotyczących obrotu i stosowania środków roślin
ochrony roślin".
związanych
oraz systemów monitorowania zjawisk
ze
środkami
ochrony
Opracowanie i analizowanie danych pochodzących z badań zużycia i sprzedaży
środków
ochrony roślin umożliwi realizację zadania wymienionego w Krajowym planie
działania
na rzecz ograniczenia ryzyka
Obowiązek
monitorowania ryzyka
wynika z przepisów
przekazywania danych
sprzedaży środków
wskaźników
ryzyka
związanego
i
środków
ze stosowaniem postanowień
1185/2009
nr
dotyczących sprzedaży ważnym
ze stosowaniem
1107/2009 i
rozporządzenia
Europejskiej. Innym bardzo i
związanego
rozporządzenia nr
Zgodnie z przepisami
zużycia
związanego
środków
ze stosowaniem
ochrony
roślin
Polska jest zobligowana
zużycia środków
roślin będzie
roślin.
dyrektywy 128/2009/WE.
ochrony
aspektem gromadzenia danych
ochrony
ochrony
roślin
do
do Komisji
pochodzących
z
badań
ich wykorzystanie w obliczeniach
środków
ochrony
roślin.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap l
2016 r.
Gromadzenie, opracowanie danych uzyskanych z PIORiN i GUS wraz z ich modernizacją
analizą
oraz
analizą
oraz
analizą
oraz
systemu za 20 15 r.
Etap II- 2017 r. Gromadzenie, opracowanie danych uzyskanych z PIORiN i GUS wraz z ich modernizacją
systemu za 2016 r.
Etap III- 2018 r. Gromadzenie, opracowanie danych uzyskanych z PIORiN i GUS wraz z ieh modernizacją
systemu za 2017 r.
95
-~---·----
Etap IV- 2019 r. Gromadzenie, opracowanie danych uzyskanych z PIORiN i GUS wraz z ich modernizacją
Etap V
analizą
oraz
analizą
oraz
systemu za 2018 r.
2020 r.
Gromadzenie, opracowanie danych uzyskanych z PIORiN i GUS wraz z ich modernizacją
systemu za 2019 r.
Realizacja tego zadania wymaga kooperacji ze specjalistycznymi firmami, w szczególności w zakresie
obsługi
informatycznej i oprogramowania.
W zadaniu przewiduje to
udział
w
różnych
pracowników
się konieczność
realizujących
regionach kraju, a
realizację. Będą
konsultacji i
to
podróży służbowych
w Polsce.
Będzie
zadanie w konferencjach i szkoleniach organizowanych
związanych
także ważne
uzgodnień
odbywania
z
tematyką
zadania, co pozwoli na jego
dla realizacji zadania wyjazdy jednodniowe
w MRiRW, GUS oraz
Głównym
lepszą
dotyczące
Inspektoracie Ochrony
Roślin
i
Nasiennictwa . 4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na
łata
W każdym roku realizacji Programu zostaną wydane: l) sprawozdanie RR W -l z badania
zużycia środków
2) raport z badania sprzedaży środków ochrony
roślin;
roślin;
dotyczących sprzedaży
3) raport z analizy danych
ochrony
i zużycia środków ochrony
roślin.
5. Informacja o wykorzystaniu wyników Wyniki
będą
wykorzystywane przez MRiRW, w celu
pestycydowej oraz w celach zrównoważonego
obliczeń wskaźników
ryzyka i
kształtowania
krajowej polityki
śledzenia postępów
w
osiąganiu
stosowania pestycydów. Gromadzenie danych w tym zakresie jest
wymagane rozporządzeniem nr 1185/2009 i będzie zadaniem statystyki publicznej.
Zadanie l. 10. Analiza ryzyka
związanego
l. Komórka organizacyjna Instytutu
ze stosowaniem
realizująca
środków
zadanie- Oddział
ochrony
roślin
Sośnicowice
Instytutu.
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania Krajowego planu
będzie
wsparcie w latach 2016 - 2020 realizacji
działania
na rzecz ograniczenia ryzyka
96
działania
związanego
7 w ramach
ze stosowaniem
środków
ochrony roślin określonego w pkt IV. II Krajowego planu działania na rzecz
ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. W szczególności przewiduje się, iż w ramach realizacji zadania corocznie gromadzone będą dane z prowadzonych działań monitoringowych, kontrolnych i statystycznych, na podstawie których będą
obliczane wartości liczbowe wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze
stosowaniem środków ochrony roślin. Opracowanie konkretnej postaci wskaźników wchodzi w zakres realizowanego obecnie Programu na lata 2011 - 2015. Przewiduje się również ewentualną
modyfikację
postaci wskaźników,
wynikającą
z bieżących
doświadczeń
praktycznych w pozyskiwaniu danych. Uzyskane wyniki obliczeń wskaźników wraz z pozostałymi informacjami zebranymi podczas prowadzonych działań monitoringowych,
kontrolnych i statystycznych oraz obróbki uzyskanych danych, będą stanowiły podstawę do corocznej analizy sytuacji w zakresie ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin w skali kraju. Wyniki analizy będą podstawą do oceny postępów związanych z wdrażaniem
Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze
stosowaniem
środków
ochrony
roślin
w zakresie
bezpieczeństwa
pestycydowego.
Dyrektywa 2009/128/WE w rozdziale V w art. 15 dotyczy
problematyki wskaźników
ryzyka. Państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobligowane do obliczania wskaźników, co znajduje odbicie w krajowych planach
działania.
Polski krajowy plan
działania
na rzecz
ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin również określa konieczność
obliczania wskaźników ryzyka. Wskaźniki ryzyka są funkcją ryzyka i
parametrów związanych
ze stosowaniem pestycydów. Potrzeba ich opracowywania,
obliczania i stosowania wynika z konieczności posiadania "narzędzi" do tworzenia i realizacji polityki pestycydowej. Rolą wskaźników
jest: rolno-środowiskowych;
l)
wspomaganie monitorowania procesów
2)
wspomaganie tworzenia strategii i polityk;
3)
identyfikowanie
4)
tworzenie konkretnych podstaw liczbowych w programach;
5)
ułatwianie
najważniejszych zagadnień środowiskowych;
zrozumienia współzależności
między działaniami
środowiskiem.
3. Harmonogram realizacji zadania z
podziałem
Etap I- 2016 r.
97
na etapy
rolniczymi a
Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2015 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę
sytuacji w zakresie
bezpieczeństwa
pestycydowego w 2015 r.
Etap II- 2017 r. Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2016 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę
sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach
2015-2016.
Etap III- 2018 r. Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2017 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach
2015-2017.
Etap IV- 2019 r. Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2018 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach
2015-2018.
Etap V- 2020 r. Obliczenie wskaźników służących do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin za 2019 r. Analiza danych z działań kontrolnych, monitoringowych i statystycznych, dotyczących środków ochrony roślin. Wykonanie opracowania zawierającego kompleksową ocenę sytuacji i postępów w zakresie bezpieczeństwa pestycydowego w latach
2015-2019. Realizacja zadania wymaga kooperacji z osobami spoza Instytutu, w zakresie opmn toksykologicznych i opinii dotyczących narażenia zdrowia pracowników oraz opmn dotyczących własności gleb i elementów klimatu. W realizacji zadania przewiduje się także kooperację z podmiotami zewnętrznymi - specjalistycznymi firmami w zakresie obsługi
98
informatycznej i w zakresie specjalistycznych dziedzin, jak również konsultacje z ośrodkami zagadnień objętych
krajowymi i zagranicznymi. Interdyscyplinarny charakter planem roślin
działania
na rzecz ograniczenia ryzyka współpracy
wymaga szerokiej
związanego
ze stosowaniem
Krajowym
środków
ochrony
z jednostkami naukowymi i firmami specjalistycznymi
w ocenie rezultatów skuteczności wdrażania Krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. Pomocne tu będą zarówno dane i wyniki
badań
pozyskane od tych jednostek, jak
również
zamawiane specjalistyczne
opracowania tematyczne. Należy się również spodziewać, że
unijnych zharmonizowanych
w okresie
wskaźników
objętym
Programem powstanie zestaw
dotyczących uzupełnienia załącznika
ryzyka
nr IV
do dyrektywy 20091128/WE. Pojawi się wówczas konieczność uzupełnienia wskaźników krajowych o ich
wskaźniki
wdrożenia,
zdrowia pracowników
dotyczących własności
W zadaniu planuje Unii Europejskiej,
się
mających styczność
związanym
z
tematyką
w MRiRW, GUS oraz Głównym Inspektoracie Ochrony
4. Mierniki dla zadania z
podziałem
Miernikiem dla zadania
będzie
na
się
ochrony
lepszą, pełną
dotyczyć będą Roślin
państw
konsultacji i
i Nasiennictwa.
łata
wykonanie corocznie jednego opracowania zbiorczego na
obejmującego kompleksową ocenę
pestycydowego w latach
zawierało ocenę
środkami
zadania, co pozwoli na jego
uzgodnień
potrzeby MRiRW,
ze
w 2016 r. i 2017 r. po jednym wyjeździe konsultacyjnym do
Planowane w zadaniu jednodniowe delegacje krajowe
ocenę
koniecznością
gleb i elementów klimatu.
realizację.
bezpieczeństwa
innymi z
kooperacji w ramach pozyskiwania opinii toksykologicznych, opinii
dotyczących narażenia
opinii
będzie związane między
dostosowania lub zmodernizowania baz danych. W zadaniu przewiduje
także konieczność
roślin,
zharmonizowane, co
ubiegłych
sytuacji i
postępów
w zakresie
(opracowanie wykonane w 2016 r.
będzie
sytuacji w Polsce w 2015 r., natomiast opracowania w kolejnych latach
sytuacji w roku
ubiegłym
i ocenę postępów
począwszy
od 2015 r.).
5. Informacja o wykorzystaniu wyników Wyniki realizacji zadania
będą
pestycydowego w Polsce oraz ograniczenia ryzyka jednostkom
skuteczności
związanego
prowadzącym
wykorzystane przez MRiRW w ocenie realizacji Krajowego planu
ze stosowaniem
działania
kontrolne
środków
ochrony
(PIORiN,
bezpieczeństwa
działania
roślin,
Inspekcja
a
na rzecz
także posłużą
Weterynaryjna,
Państwowa Inspekcja Sanitarna i Inspektorat Ochrony Środowiska) w zakresie oceny formy i
99
-----
skuteczności
prowadzonych
działań. Pośrednio
----------------------
wyniki realizacji zadania
przyczynią się
do
poprawy konkurencyjności polskiego rolnictwa.
wdrażanie
Zadanie 1.11. Upowszechnianie i
wiedzy z zakresu integrowanej ochrony
roślin
l. Komórka organizacyjna Instytutu Zakład
realizująca
zadanie
Transferu Wiedzy i Innowacji
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania ochrony wśród
roślin,
będzie
upowszechnianie i
zgodnie z
najważniejszymi
wszystkich profesjonalnych
tych zasad jest
obowiązkowe
wdrażanie
wiedzy na temat zasad integrowanej
aktami prawa krajowego i
użytkowników środków
ochrony
międzynarodowego,
roślin.
od l stycznia 2014 r., zgodnie z przepisami
Przestrzeganie rozporządzenia wymagań
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Ws i z dnia 18 kwietnia 201 3 r. w sprawie integrowanej ochrony ochrony
roślin
roślin
(Dz. U. poz. 505). Stosowanie w praktyce zasad integrowanej
zapewnić
ma
bezpieczeństwa środowiska.
wysoki
środowiska
edukacyjno-upowszechnieniowej świadomości
roślin,
będą
roślin
i transferu
roślin
które promuje
i ograniczanie stosowania chemicznych
w praktyce 'A'Ymaga
wiedzy,
której
dużego nakładu
zwiększenie
celem jest
dotarcia do doradców i producentów rolnych w
organizowane szkolenia, które
pozwolą
na
transmisję
wyników
doradcami i producentami rolnymi doświadczeń,
otrzymają materiały
dyskusji i
o no'A'Ych
najlepszą
rozwiązania
możliwość
Dzięki
w trakcie
szkoleń
wymiany
i
sięgać
roślin, dzięki
do niej
później,
roślin,
z
szkoleń
czemu
będą
w dogodnym dla
organizowanym szkoleniom doradcy i producenci rolni
możliwościach
do
poglądów,
wielu problemów. Uczestnicy
szkoleniowe na temat integrowanej ochrony
ugruntować wiedzę zdobytą
nich momencie.
dadzą
całej
badań
praktyki rolniczej. Te spotkania naukowców i specjalistów z dziedziny ochrony
konfrontacji
pracy
i nasiennictwa.
Najlepszą metodą bezpośredniego
mogli
i
i podniesienie poziomu oraz kompetencji producentów rolnych, doradców, a
inspektorów ochrony
Polsce
do ochrony
zwierząt
ludzi,
ochrony roślin.
Stosowanie zasad integrowanej ochrony
także
podejście
Jest to nowoczesne
wykorzystanie metod bezpiecznych dla środków
poziom ochrony zdrowia
dowiedzą się
zdobywania informacji, w tym korzystania z systemów
wspomagania podejmowanie decyzji w ochronie
100
roślin,
czy innych pomocnych w
gospodarowaniu na roli narzędziach dostępnych wraz z rozwojem internetu i innych mediów. Na szkoleniach dowiedzą się także, jak dzięki nowym formom komunikacji dotrzeć do wyczerpującej
specjalistów, w celu uzyskania rzetelnej i rozwiązania nurtujących
ich
bieżących
informacji, a tym samym
problemów.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap I
V: 2016 r.- 2020 r. każdym
W ramach realizacji zadania, w temat integrowanej ochrony
roślin,
roku
zostaną
zorganizowane cztery szkolenia na
podczas których omówione
zostaną
zagadnienia
związane
z praktycznym wdrażaniem i problemami związanymi z integrowaną ochroną roślin. Uczestnicy szkoleń otrzymają materiały szkoleniowe, które zawierać będą między innymi informacje na temat:
2) monitoringu 3) ochrony
występowania
roślin
środków
i progów
szkodliwości
roślin;
i metod ochrony
roślin
zgodnych z zasadami integrowanej ochrony roślin.
W realizacji tego zadania przewiduje zewnętrznymi,
między
się kooperację
innymi
korzystać
W zadaniu konieczne
z organizacją
W zadaniu planuje
usługi
integrowanej ochrony
osób
wykładów
na szkoleniach
wiedzy z zakresu integrowanej
poligraficzne, z których trzeba
materiałów
szkoleń.
się podróże służbowe. Będzie
roślin,
lepszą realizację.
realizujących
różnych
to
udział
regionach Polski,
wykonawców zadania w związanych
z
tematyką
co wniesie istotne elementy merytoryczne do zadania i pozwoli
W celu lepszego wykonania zadania, raz w roku planuje
zadanie w szkoleniach lub kursach
dotyczących
przygotowywania i prezentowania wykładów oraz opracowywania
i upowszechnieniowych. Konieczne konsultacji w sprawach
będzie
lokalowe, hotelowe, gastronomiczne i transportowe
konferencjach organizowanych w
na jego
będą też usługi
materiałów
opracowama
w przypadku przygotowywania i drukowania ulotek, broszur i innych
upowszechnieniowych oraz związane
zakresie
wdrażania
organizowanych w ramach upowszechniania roślin.
w
z osobami spoza Instytutu oraz
wygłoszenia
szkoleniowych, przygotowania prezentacji
ochrony
wybranych agrofagów;
uprawnych przed organizmami szkodliwymi zgodnie z zasadami
integrowanej ochrony
podmiotami
integrowanej
roślin;
ochrony
4)
dotyczącego
europejskich przepisów prawa
l) aktualnych polskich
związanych
z
będą też
JOl
doskonalenia formy
materiałów
szkoleniowych
jednodniowe delegacje krajowe
organizacją szkoleń,
a
także
się udział
dotyczące
konsultacje merytoryczne
zwtązane
problematyką
szkoleń,
w innych jednostkach naukowych lub naukowo-
badawczych. 4. Mierniki dla zadania z podziałem na lata W każdym roku realizacji Programu przeprowadzone zostaną cztery szkolenia i wydane cztery
materiały
szkoleniowe.
5. Informacja o wykorzystaniu wyników Efektem realizacji zadania
będzie:
l) przeszkolenie doradców i producentów rolnych w zakresie stosowania w praktyce zasad integrowanej ochrony roślin; 2) dotarcie z aktualnymi informacjami na temat integrowanej ochrony
roślin
do doradców
i producentów rolnych w różnych rejonach Polski; 3) opracowame
upowszechnienie
integrowanej ochrony
materiałów
szkoleniowych
na
temat
zasad
roślin;
4) integracja
środowiska
5) wymiana
doświadczeń
producentów rolnych; i kontaktów
między
producentami rolnymi.
102
naukowcami i specjalistami, a doradcami i
-·-
---
----------------------
OBSZAR TEMATYCZNY 2. Ochrona terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed przedostawaniem
się
rozprzestrzenianiem
organizmów kwarantannowych i innych organizmów stanowiących
szczególne zagrożenia
Zagadnienia ogólne Międzynarodowy stwarzają
obrót
materiałem roślinnym,
ryzyko rozprzestrzeniania
organizmów szczególnie jest regulowane prawem
groźnych,
się
a
także
obserwowane zmiany klimatyczne, roślin,
organizmów szkodliwych dla
w tym
tzw. organizmów kwarantannowych, których zwalczanie
międzynarodowym.
wykaz organizmów kwarantannowych, a
Zharmonizowany na poziomie Unii Europejskiej także
obowiązki
państw członkowskich
Unii
Europejskiej w zakresie ich zwalczania oraz ograniczania ich rozprzestrzenianiu się określa dyrektywa 2000/29/WE. Dyrektywa ta została
wdrożona
przepisami ustawy z dnia 18 grudnia
2003 r. o ochronie roślin oraz aktami wykonawczymi do tej ustawy. Realizacja
zobowiązań
wynikających
krajowych upraw i obszarów konieczność
leśnych
opracmvywania
z dyrekty\\ry 2000/29/WE, a
przed organizmami szkodliwymi dla
planów
działania
mających
wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
na
celu
także
ochrona
roślin,
stwarza
uniemożliwienie
najgroźniejszych
organizmów
szkodliwych lub w przypadku organizmów kwarantanno\\rych obecnych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej
-
ich
eradykację
lub
utrzymywanie
ich
populacji
na
kontrolowanym poziomie. Zadania Programu
obejmą
wykonanie szybkiej oceny
zagrożenia
(express PRA) dla
gatunków agrafagów będących w warunkach Polski potencjalnie największym zagrożeniem, ich diagnostykę opartą na nowoczesnych metodach identyfikacji, określenie obszarów potencjalnego
występowania, zmienność populacyjną
występowania
organizmów szkodliwych, w tym organizmów kwarantannowych. Badania nad
organizmami
kwarantannowymi
będą
prowadzone
i
określenie
w Centrum
sposobów ograniczania
Badań
Kwarantannowych, Inwazyjnych i Genetycznie Zmodyfikowanych, które
Organizmów
spełnia
wymogi
stawiane tego typu obiektom, zawarte w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantanno\\rych,
niezbędne
do zabezpieczenia przed rozprzestrzenianiem
organizmów kwarantannowych.
103
się
Badania prowadzone w ramach Programu roślin
w Rzeczypospolitej Polskiej z
pozwolą v.ywiązać się
wymagań
nauce i praktyce ochrony
w zakresie utrzymania
bezpieczeństwa
fitosanitarnego.
Zadanie 2.1 Analiza
zagrożenia
fitosanitarnego ze strony organizmów szkodliwych dla
roślin
l. Komórki organizacyjne Instytutu Badań
l) Centrum
realizujące
zadanie
Organizmów Kwarantannowych, Inwazyjnych
Genetycznie
Zmodyfikowanych; 2)
Zakład
Entomologii;
3)
Zakład
Mikologii;
4)
Zakład
Biologicznych Metod;
5)
Zakład
Zoologii;
6)
Zakład
Wirusologii i Bakteriologii.
2. Cel i uzasadnienie zadania Obecnie przepisy Unii Europejskiej
określają
organizmy kwarantannowe, których
także
do Polski, jest zabronione. Przepisy te
wprowadzanie do Unii Europejskiej, a zatem regulują również mogą być
zakres towarów, które ze
na uwadze
towarów
stała
aktualizacja
objętych
i towarów, które bezpieczeństwa podstawę
być
pojawiające
intensyfikacją międzynarodowego
konieczna
na stwarzane ryzyko fitosanitarne nie
także
towary, które przed wprowadzeniem na
sprowadzane do Unii Europejskiej, a
obszar Unii Europejskiej powinny Mając
względu
poddane granicznej kontroli fitosanitarnej. się
obrotu
nowe
zagrożenia
fitosanitarne,
materiałem roślinnym
sporządzonych
wiążące
stę
z
oraz zmianami klimatu, jest
do tej pory analiz ryzyka (dla agrofagów, jak i
regulacjami fitosanitarnymi) oraz wykonywanie ich dla nov.ych agrofagów mogą wymagać objęcia
ich
środkami
fitosanitarnymi, w celu zapewnienia
upraw oraz ekosystemów Unii Europejskiej. Analizy takie
stanowić
powinny
dla opracov.ywania stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej prezentowanego na
forum Unii Europejskiej oraz ewentualnych zmian przepisów prawnych w zakresie ochrony roślin.
Szczególne
zagrożenie
dla
bezpieczeństwa
pojawiającymi się zagrożeniami
fitosanitarnego
zwtązane
jest z nowymt
(emerging risks) - nowymi agrofagami, jak i nowym1
104
kierunkami importu, czy nowym asortymentem importowanych towarów. W celu ochrony terytorium Polski przed tymi zagrożeniami należy stworzyć system wczesnego ostrzegania. W ramach zadania utworzony zostanie mechanizm wczesnego wykrywania i reagowania na pojawiające się zagrożenia ze strony agrafagów na wzór rozwiązań przyjętych w innych
krajach Unii Europejskiej. W ramach tego mechanizmu pracownicy Instytutu będą monitorować stan fitosanitarny (na podstawie danych literaturowych, doniesień prasowych,
raportów służb fitosanitarnych) wykonując analizy dla nowych zagrożeń, które pozwolą ocenić potencjalne zagrożenie dla upraw w Polsce. W przypadku braku wystarczających
danych zostaną przeprowadzone dodatkowe badania laboratoryjne na potrzeby wykonania analiz. Wiele państw trzecich (państwa Ameryki Północnej, Ameryki Południowej i Azji), przed otwarciem rynku dla nowych towarów, wymaga dostarczenia danych niezbędnych dla dokonania analizy ryzyka. Dane te obejmują zarówno informacje o strukturze administracji państwowej również
odpowiedzialnej za obszar zdrowia roślin oraz bezpieczeństwa żywności, jak
dane o stanie fitosanitarnym państwa eksportującego, sposobach uprawy roślin i
warunkach glebowo-klimatycznych. W ramach zadania Instytut opracuje dane wymagane przez państwa trzecie na potrzeby sporządzenia analizy ryzyka, na podstawie danych dostarczonych przez MRiRW oraz
podległe
3. Harmonogram realizacji zadania z
mu jednostki.
podziałem
na etapy
Etap I- 2016 r- 2020 r.
Wykonanie analiz ryzyka lub pojawiających się
nowych
opracowań
zagrożeń
na podstawie potrzeb
wynikających
z
agrofagami, prowadzonych prac legislacyjnych na
poziomie Unii Europejskiej oraz zainteresowania krajowych podmiotów eksportem towarów do
państw
trzecich
Wykonanie
uzależniających
badań
dodatkowych na potrzeby opracowania analiz.
W realizacji zadania specjalistami
są
będą
zajmującymi się
naukowa Instytutu (np. a które
otwarcie rynku od przeprowadzenia analizy ryzyka.
leśnicy,
konieczne do
pełnej
konieczne konsultacje merytoryczne i techniczne ze
takimi dziedzinami nauki, których nie obejmuje meteorolodzy,
specjaliści
działalność
z zakresu modelowania, statystycy),
realizacji tego zadania. Przewiduje
się również konieczność
utworzenia i utrzymania systemu informatycznego służącego do obiegu informacji oraz dokumentów niezbędnych do wykonania analiz. Do realizacji zadania potrzebne będą także konsultacje ze specjalistami spoza granic Rzeczypospolitej Polskiej i Unii Europejskiej, zajmującymi się
konkretnymi gatunkami i grupami agrofagów.
105
W celu pełnej, poprawnej realizacji zadania zaplanowano podróże służbowe krajowe i zagraniczne. dotyczących także
Będzie
między
to
innymi
udział
wykonawców zadania w szkoleniach
wykonywania oceny zagrożenia agrafagiem PRA (Pest Risk Assessment), a
w specjalistycznych konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych oraz w
spotkaniach międzynarodowych organizacji np. panelów EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization - Europejska Śródziemnomorska Organizacja ds. Ochrony Roślin),
EFSA (European Food Safety Authority - Europejski
Urząd
ds.
Bezpieczeństwa
Żywności) i innych. Planuje się również międzynarodowe konsultacje, które będą konieczne
w trakcie wykonywania analiz. Jednodniowe wyjazdy terenowe pracowników zadanie
będą związane
realizujących
z prowadzeniem obserwacji w terenie, przede wszystkim w celu
zebrania materiału badawczego. Wyjazdy jednodniowe będą także dotyczyły konsultacji merytorycznych z innymi naukowcami.
4. Mierniki dla zadania z
podziałem
l) 2016 r. - wykonanie
na lata
łącznie
25 analiz
opracowań
(w
miarę
pojawiających
Się
łącznie
25 analiz
opracowań
(w
miarę
pojawiających
się
łącznie
25 analiz
opracowań
(w
miarę
pojawiających
się
łącznie
25 analiz
opracowań
(w m mrę
pojawiających
Się
łącznie
25 analiz
opracowań
(w
pojawiających
się
zagrożeń);
2) 2017 r. - wykonanie zagrożeń);
3) 2018 r. - wykonanie zagrożeń);
4) 2019 r. - wykonanie zagrożeń);
5) 2020 r. - wykonanie
miarę
zagrożeń).
5. Informacja o wykorzystaniu wyników Odbiorcami wyników będzie MRiRW oraz PIORiN. Materiały uzyskane w wyniku realizacji zadania będą podstawą dla ewentualnych zmian legislacyjnych oraz będą przekazywane państwom trzecim, uzależniającym import towarów z Rzeczypospolitej Polskiej od wcześniejszego przeprowadzenia analizy ryzyka fitosanitarnego.
Zadanie 2.2. Aktualizacja i adaptacja dla warunków Polski optymalnych metod monitorowania
i
zwalczania
106
kwarantannowego
nicienia
węgorka
sosnowca (Bursaphelenchus xylophilus) oraz jego wektora - żerdzianki sosnówki (Monochanus galloprovincialis) l. Komórki organizacyjne Instytutu l)
Zakład
2)
Centrum
realizujące
zadanie
Biologicznych Metod; Badań
Genetycznie
Organizmów Kwarantannowych, Inwazyjnych
Zmodyfikowanych.
2. Cel i uzasadnienie zadania Celem zadania będzie aktualizacja i adaptacja dla warunków Polski głównych elementów Programu działań, jakie należy realizować w celu niedopuszczenia do introdukcji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej węgorka sosnowca, a w przypadku stwierdzenia jego obecności
-w celu jego zwalczenia oraz ograniczenia strat wyrządzanych przez ten organizm. zostaną
Cele te
osiągnięte
przez
aktualizację
stale rozwijanych na
świecie
metod
monitorowania organizmów szkodliwych. Metody monitorowania Jego
naturalnego
obecności węgorka
wektora
żerdzianki
-
w drzewostanach z
udziałem
i w przemieszczanych
materiałach
Prace te
będą stanowiły
sosnowca Bursaphelenchus xylophilus oraz
sosnówki
sosny oraz w
międzynarodowych
występujących
niezbędną kontynuację
wcześniejszych
w drewnie.
galloprovincialis)
transportach drewna
opakowaniowych.
programów wieloletnich realizowanych przez Instytut) nicieni
(Monochamus
Dzięki
(w odniesieniu do badań
nad
izolacją
wcześniejszych
i
identyfikacją
badaniom zrealizowanym w Instytucie w ramach
programów wieloletnich, do znanych gatunków Bursaphelenchus z grupy
,.,.:rylophilus" dodano 3 nowo opisane gatunki z Europy i l z Ameryki Pn., co stanowi znaczne uzupełnienie
europejskich
wiedzy w tym zakresie i służb
zostało
uwzględnione
w przeznaczonym dla
kwarantannowych zaktualizowanym Standardzie EPPO (PM7/4(3)- 2013)
oraz w znowelizowanym kluczu do identyfikacji , gatunków Bursaphelenchus z grupy ,.,xylophilus" (Braasch, 2013 ).
Prace
będą obejmowały izolację
oraz
identyfikację
nicieni
zasiedlających
drewno przy
wykorzystaniu klasycznych metod morfologicznych oraz aktualnie rozwijanych metod molekularnych. Metody
monitorowania
występowania
żerdzianki
sosnówki
(Monochamus
galloprovincialis) w drzewostanach sosnowych oraz w transportowanym drewnie.
Prace te
obejmą:
107
skuteczności dostępnych pułapek
l) testowanie w warunkach Polski
feromonowych -
zarówno ich najbardziej przydatnej formy i rozmieszczenia w drzewostanie, jak i wykorzystywanych w nich feromonów; 2)ocenę
wpływu
potencjalnego
pozrębowych
związku
węgorka
praktyk
leśnych
resztek ekologicznych, okresy przeprowadzania
itp.) na zmiany w populacjach W
istniejących
z tym,
że
obecnie
żerdzianki
głównym
liczebności
nacisk powinien
wystąpienie
w drzewostanach Europy i
uzupełnianie dostępnego
rejonach
świata
żerowiskach
i ich rozprzestrzeniania
dostępność
drzewostanów,
powinno
potencjalnego
w Polsce być
sosnówki, w
konieczności
zwalczania
populacji tego owada - tj. monitorowania
Bursaphelenchus xylophilus w jego liczebności chrząszczy
żerdzianki
w populacjach jego wektora -
dotyczyć
i wywozu drewna,
elementem programów ograniczania populacji
sytuacji przypadkowego zawleczenia tego nicienia do Polski i główny
ścinki
pozostawianie
sosnówki w drzewostanach.
sosnowca i strat powodowanych przez jego
Azji jest ograniczenie
(np.
arsenału
i w
chrząszczach
oraz ograniczania
się (uwzględniających bliskość materiału
lęgowego,
metod, które
są ciągle
obecności
itp.).
odpowiednich Dlatego
doskonalone w
stałe
różnych
traktowane priorytetowo.
3. Harmonogram realizacji zadania z
podziałem
na etapy
Etap I- III: 2016 r.- 2018 r. l) izolacja i identyfikacja nicieni najbardziej
skutecznych
zasiedlających
(precyzyjnych
drewno w Polsce - aktualizacja szybkich)
metod
identyfikacji
Bursaphelenchus xylophilus na tle pozostałych gatunków Bursaphelenchus; 2) wyznaczenie rejonów najliczniej zasiedlonych przez populacje
(Monochamus galloprowincialis) - tj. najbardziej skutecznym rozprzestrzenianiem
stę
żerdzianki
zagrożonych
sosnówki
wystąpieniem
i
Bursaphelenchus xylophilus w przypadku jego
wystąpienia;
3) aktualizacja informacji literaturmvych i ocena monitoringu (głównie
występowania
i rozprzestrzeniania
z wykorzystaniem na
bieżąco
sposobów ich stosowania).
Etap IV- V: 2019 r.- 2020 r.
108
przydatności
najnowszych metod
się żerdzianki
sosnówki w Polscc
aktualizowanych
pułapek
feromonowych i
l)
stała
kontynuacja izolacji i identyfikacji nicieni
zasiedlających
drewno w Polsce -
aktualizacja najbardziej skutecznych (precyzyjnych i szybkich) metod identyfikacji pozostałych
Bursaphelenchus xylophilus na tle
gatunków Bursaphelenchus;
2) aktualizacja klucza komputerowego do identyfikacji nicieni z
uwzględnieniem
nowych gatunków nicieni,
zwłaszcza
występujących
z rodzaju Bursaphelenchus,
badań;
stwierdzonych podczas
3) opracowanie praktycznego programu monitorowania populacji Polsce (ich dynamiki,
potencjału
W zadaniu
żerdzianki
sosnówki w
dyspersyjnego i pełnienia funkcji wektora dla nicieni wskaźnik
Bursaphelenchus mucronatus (obecnie najlepszy pełnienia
w drewnie,
ich
przydatności
do
funkcji wektora kwarantannowego Bursaphelenchus xylophilus). będzie
konieczna
współpraca
z instytucjami i jednostkami, które przez
prowadzenie prac w zakresie wykonania sekwencjonawania i syntezy oligonukleotydów molekularnych, wykonania
pomogą osiągnąć założone
pułapek
do
odło\\'u chrząszczy
cele. Potrzebna
będzie też
oraz ekspertyz laboratoryjnych.
uwzględnia się podróże służbowe. Będzie
W realizacji zadania
kooperacja w zakresie
to
udział
zadania w konferencjach i szkoleniach organizowanych w Polsce, w Europejskiej i spoza Unii Europejskiej, a skupiających
konferencjach zagranicznych,
związanych
z
specjalistów z
tematyką
wykonawców
państwach
Unii
Udział
zadania.
w
całego świata, dotyczyć będzie węgorka
monitorowania oraz zwalczania kwarantannowego gatunku nicienia
sosnowca.
Pozwoli on z jednej strony na propagowanie wyników uzyskanych w czasie realizacji zadania, a z drugiej na
wymianę doświadczeń
i wiedzy w tej dziedzinie, przez co wniesie
istotne elementy merytoryczne do zadania i korzystnie międzynarodowe pozwalają
które
mają
na utrzymywanie od lat
istotny pozytywny
zaplanowane w zadaniu,
wpływ
na rozwój
związane będą
wpłynie
na jego
istniejących
badań.
z prowadzeniem
realizację.
Spotkania
stosunków naukowych,
Jednodniowe delegacje krajowe
doświadczeń stałych, dotyczących
monitorowania dynamiki populacji Bursaphelenchus spp. (Bursaphelenchus mucronatus) oraz jego owada-wektora obecnością
żerdzianki
sosnówki i z pobieraniem prób do
badań
nicieni z rodzaju Bursaphelenchus zasiedlających drzewa i drewno w Polsce.
4. Mierniki dla zadania z
podziałem
na lata
W każdym roku realizacji Programu zostanie wydana jedna publikacja. 5. Informacja o wykorzystaniu wyników
109
nad
Uzyskane
przeprowadzających
drewnianych)
w
działaniach
wykorzystywane
kontroli
lustracje
w
pracach
międzynarodowych
rutynowe badania
punktach
przeprowadzających wystąpienia
będą
wyniki
granicznej
drzewostanów
transportów drewna (i
oraz
inspektorów
kątem
pod
inspektorów
PIORiN, opakowań
służb
i
wykrywania
leśnych
potencjalnego także
kwarantannowego nicienia Bursaphelenchus xylophilus w Polsce, a podejmowanych w celu ograniczania jego rozprzestrzeniania
w przypadku zadomowienia
się
się
na nowe obszary
tego nicienia w Polsce.
roślin
Zadanie 2.3. Ochrona zasobów genowych mikroorganizmów patogenicznych dla l. Komórka organizacyjna Instytutu
Bank Patogenów
Roślin
w
realizująca
i Badania ich
zadanie
Bioróżnorodności.
2. Cel i uzasadnienie zadania Głównym udostępnianie
celem zadania
będzie
roślin
patogenów
zbiór, identyfikacja, przechowanie i konserwacja oraz ożywionym
(grzybów i bakterii) w stanie
oraz w postaci będzie
zakonserwowanej, dla potrzeb rolnictwa oraz instytucji naukowych. Kolekcja poszerzana o patogeny nowe, z coraz szerszej gamy Polski oraz o takie, które
zostały włączone
odzwierciedlać zmienność
Aby
zachować
roślin-gospodarzy,
do kolekcji na
początku
Roślin
i Badania ich
Bioróżnorodności,
konserwowany przynajmniej dwoma metodami, dobranymi W ramach realizacji zadania l)
będą
wykonywane prace
rozszerzaniu kolekcji przez zbiór patogenów z niemożliwe
jest zaplanowanie chorób, które
braku chorób na przewidywanej grupie porażone rośliny
warzywa
2)
Właśnie
gdzie
rośliny
ściśle
polegające
do gatunku patogena.
na:
porażonych roślin,
wystąpią
mało-
liściowe,
jest ich
mikroorganizm jest
w
związku
z tym,
że
w latach 2016 - 2020, w razie
roślin, będzie się zwracać uwagę
innymi: korzeniowe, z upraw
na przestrzeni lat.
takie warunki zapewnia
każdy
uprawne zaplanowane na wszystkie lata
(między
kapustowate,
roślin
patogeniczność), niezbędne
przechowanie w odpowiednio dostosowanych warunkach. Bank Patogenów
istnienia. Stan kolekcji ma
mikroorganizmów patogenicznych dla
cechy grzybów i bakterii (w tym ich
z nowych regionów
badań;
cebulowe,
będą
i to
zbierać różne
strączkowe), rośliny
i wielkoobszarowych;
wykonaniu opisu morfologicznego, fotografii i identyfikacji patogenów zebranych z porażonych roślin;
11 o
3)
zabezpieczeniu i konserwacji patogenów; w
zależności
od gatunku, patogeny
zostaną
zabezpieczone pod olejem mineralnym, w temperaturze l7°C, zamrożone w l 0% roztworze glicerolu lub w
ciekłym
azocie w -196°C
(różna
liczba,
zależnie
od metody:
od 40 do 200 izolatów rocznie); bakterie będą konserwowane metodą krioprezerwacjisystemem
Bacto
Protect
(liczba
nieprzewidywalna);
każdy
patogen
będzie
zabezpieczany minimum dwoma metodami; 4) udostępnianiu patogenów dla potrzeb pracowników instytucji naukowych oraz PIORiN (od kilku lat jest na podobnym poziomie: od 30 do 50 izolatów rocznie); S) upowszechnianiu wyników: planuje się uzupełnianie na bieząco bazy komputerowej kolekcji oraz wydanie kolejnych zeszytów "Kompendium symptomów chorób roślin i morfologii ich sprawców" i dostarczenie ich do PIORiN.
3. Harmonogram realizacji zadania z podziałem na etapy Etap I- 2016 r. l)
opracowanie patogenów zebranych w 2015 r.;
2)
utworzenie zbioru patogenów z warzyw korzeniowych, oraz z innych
roślin-gospodarzy
liściowych
i cebulowych
nielicznie reprezentowanych w kolekcji,
zależnie
od warunków pogodowych i wystąpienia chorób w danym roku.
Etap II- 2017 r. l)
opracowanie patogenów zebranych w 2016 r.;
2)
utworzenie
zbioru
patogenów
dyniowatych oraz z innych kolekcji,
zależnie
z
warzyw
roślin-gospodarzy
od warunków pogodowych i
psiankowatych,
strączkowych
nielicznie reprezentowanych w
wystąpienia
chorób w danym roku.
Etap III- 2018 r. l)
opracowanie patogenów zebranych w 2017 r.;
2)
uzupełnianie
zbioru patogenów z
roślin
kapustowatych oraz z innych
gospodarzy nielicznie reprezentowanych w kolekcji, pogoduwych i \vystąpienia chorób w danym roku.
Etap IV- 2019 r. 1)
opracowanie patogenów zebranych w 20 18 r.;
111
zależnie
roślin
od warunków
uzupełnianie
2)
zbioru patogenów z upraw wielkoobszarowych oraz z roślin
gospodarzy nielicznie reprezentowanych w kolekcji, zależnie od warunków pogodowych i wystąpienia chorób w danym roku.
Etap V
2020 r.
l) opracowanie patogenów zebranych w 2019 r.; 2)
uzupełnianie
zbioru patogenów z upraw
małoobszarowych zależnie
nielicznie reprezentowanych w kolekcji, wystąpienia
się kooperację
uwzględniono
w której
symptomów chorób dotyczyła
roślin-gospodarzy
od warunków pogodowych i
chorób w danym roku.
W realizacji przewiduje zewnętrznymi,
oraz z
roślin
z osobami spoza Instytutu i z podmiotami
między
innymi recenzowanie "Kompendium
i morfologii ich sprawców". Kooperacja ta
będzie również
druku kompendium i usług fotograficznych.
W zadaniu zaplanowano
podróże służbowe. Będzie
konferencjach i szkoleniach organizowanych w Polsce, Uczestnictwo w tych spotkaniach przechowywaniem i
konserwacją
zadania i pozwoli na jego wyjazdy terenowe
będzie okazją
udział
związanych
wykonawców zadania w tematycznie z zadaniem.
do dyskusji i wymiany
doświadczeń
nad
patogenów, co wniesie nowe elementy merytoryczne do
lepszą realizację.
związane
to
W zadaniu zaplanowano
również
jednodniowe
z pobieraniem prób do kolekcji.
4. Mierniki dla zadania z podziałem na lata W
każdym
roku realizacji Programu zostaną wydane dwie publikacje.
S. Informacja o wykorzystaniu wyników Wyniki z realizacji tego zadania
będą
wykorzystywane przez instytucje naukowe
PIORiN.
112
Załącznik
nr 2
KOSZTORYS REALIZACJI PROGRAMU Tabela l. Kosztorys zbiorczy realizacji programu wieloletniego .,Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz . strat w p. onach 1. zagrozen . ' dl a z d rowm . lu d Zł,. zwierząt . d omowyc h 1. sro ' d owts . k a" na lata 2016 -2020 ogramczema
Wyszczególnienie
Lata
Kosztorys zbiorczy realizacji Programu (w
RAZEM (w zł)
zł)
2016
2017
2018
2019
2020
6 310 000
5 915 000
5 895 000
5 851 000
5 835 000
29 806 000
3 636 000
3 636 000
3 636 000
3 636 000
3 636 000
18 180 000
52 000
57 000
57 000
57 000
57 000
280 000
l 209 000
l 205 000
l 191 000
l 130 000
l 114 000
5 849 000
683 000
678 000
678 000
678 000
678 000
3 395 000
255 000
254 000
248 000
228 000
228 000
l 213 000
390 000
-
-
-
-
390 000
85 000
85 000
85 000
122 000
122 000
499 000
II. Koszty ogólne*
l 085 000
l 085 000
l 085 000
l 085 000
I 085 000
5 425 000
OG ÓŁE
7 395 000
7 000 000
6 980 000
6 936 000
6 920 000
35 231 000
I. Koszty
bezpośrednie
l. Wynagrodzenia osobowe wraz z pochodnymi 2. Wynagrodzenia bezosobowe
i wyposażenie
3.
Materiały
4.
Usługi
5.
Podróże służbowe,
obce konferencje i
szkolenia 6. Zakup aparatury 7.
Pozostałe
koszty
bezpośrednie
1\1 ( I + II )**
* Koszty w poz. II są naliczane od wynagrodzeń osobowych wraz z pochodnymi (poz. I. l.) i stanowią blisko 30 % tych kosztów. ** Koszty nie zawierają amortyzacji i są kalkulowane według wartości netto. 113
Tabela 2. Kosztorys poszczególnych rodzajów kosztów dla obszaru l w programie wieloletnim na lata 2016-2020 Koszt w
zł
Wyszczególnienie pozycji kosztorysu
I. Koszty
bezpośrednie
l. Wynagrodzenia osobowe wraz z pochodnymi 2. Wynagrodzenia bezosobowe 3.
Materiały
4.
Usługi
5.
Podróże służbowe,
i
wyposażenie
obce konferencje i szkolenia
6. Zakup aparatury 7.
Pozostałe
koszty
II. Koszty ogólne
bezpośrednie
*
OGÓŁEM (l + II)
**
*)Koszty w poz. II
są
**)Koszty nie
2016 r.
2017 r.
2018 r.
2019 r.
2020 r.
Razem
5 081 000
4 693 000
4 676 000
4 638 000
4 625 000
23 713 000
2 783 000
2 783 000
2 783 000
2 783 000
2 783 000
13 915 000
50 000
55 000
55 000
55 000
55 000
270 000
l 055 000
l 053 000
l 036 000
985 000
972 000
5 101 000
562 000
562 000
562 000
562 000
562 000
2 810 000
177 000
176 000
176 000
160 000
160 000
849 000
390 000
o
o
o
o
390 000
64 000
64 000
64 000
93 000
93 000
378 000
830 000
830 000
830 000
830 000
830 000
4 150 000
5 911 000
5 523 000
5 506 000
5 468 000
5 455 000
27 863 000
naliczane od wynagrodzeń osobowych wraz z pochodnymi (poz. 1.1.) i
zawierają
amortyzacji i
są
kalkulowane
według wartości
netto.
114
stanowią
blisko 30% tych kosztów.
Tabela 3. Kosztorys poszczególnych rodzajów kosztów dla obszaru 2 w programie wieloletnim na lata 2016-2020 Koszt w
zł
Wyszczególnienie pozycji kosztorysu
L Koszty bezpośrednie l. Wynagrodzenia osobowe wraz z pochodnymi 2. Wynagrodzenia bezosobowe 3.
Materiały
i wyposażenie
4.
Usługi
5.
Podróże służbowe,
obce konferencje i szkolenia
6. Zakup aparatury 7.
Pozostałe
koszty
II. Koszty ogólne
bezpośrednie
*
OGÓŁEM (I + II)
**
*)Koszty w poz. II
są
**) Koszty nie
naliczane od
zawierają
wynagrodzeń
2016 r.
2017 r.
2018 r.
2019 r.
2020 r.
Razem
l 229 000
l 222 000
l 219 000
l 213 000
1 210 000
6 093 000
853 000
853 000
853 000
853 000
853 000
4 265 000
2 000
2 000
2 000
2 000
2 000
10 000
154 000
152 000
155 000
145 000
142 000
748 000
121 000
116 000
116 000
116 000
116 000
585 000
78 000
78 000
72 000
68 000
68 000
364 000
o
o
o
o
o
o
21 000
21 000
21 000
29 000
29 000
121 000
255 000
255 000
255 000
255 000
255 000
l 275 000
l 484 000
1477 000
1474 000
l 468 000
1465 000
7 368 000
osobowych wraz z pochodnymi (poz. I.1.) i stanowią blisko 30% tych kosztów.
amortyzacji i są kalkulowane według
wartości
netto.
115
. d1y zagramczne w peszczego'l nyc h l a tach w program1e w1e . ł em nawyjaz . l o l etmm 2016 - 2020 T a b e la 4 Koszty zadan' z pod z1a Koszt w zł
Zadanie nr
2017
2016
w tym koszt
u
308 000
1.2
234 000
1.3
wyjazdy zagraniczne
koszt
2019
2018
w tym wyjazdy zagraniczne
koszt
w tym wyjazdy zagraniczne
koszt
Razem
2020
w tym wyjazdy zagraniczne
koszt
w tym wyjazdy zagraniczne
koszt
w tym wyjazdy zagraniczne
306 000
306 000
1 536 000
o
4 000
233 000
233 000
l 173 000
8 000
422 000
8 000
424 000
2 115 000
32 000
4 000
357 000
4000
355 000
352 000
l 778 000
12 000
4 000
350 000
4000
341 000
341 000
1 726 000
12 000
308 000
308 000
4000
235 000
238 000
423 000
8 000
432 000
8 000
1.4
357 000
4 000
357 000
1.5
347 000
4000
347 000
4 000
414 000
4 000
146 000
146 000
141 000
138 000
138 000
709 000
o
1.7
l 865 000
l 865 000
l 865 000
l 863 000
l 863 000
9 321 000
o
1.8
l 166 000
4 256 000
20000
1.9
185 000
913 000
o
1.10
219 000
] 047 000
8 000
1.11
661 000
3 289 OOOI
o
2.1
870 000
32 000
861 000
32 000
861 000
32 000
860 000
4 312 000
160 000
2.2
206 000
10 000
208 000
10 000
202 000
4 000
200 000
197 000
l 013 000
24 000
2.3
408 000
408 000
408 000
2 043 000
o
6 920 000
40 000 35 231 000
276 000
1.6
Razem*
·-
7 395 000
4000
·-
776 000
4 000
776 000
185 000 4 000
211 000
4 000
661 000
408 000 70 000
7 000 000
4000
4 000
769 000
183 000
180 000
180 000
207 000
205 000
205 000
659 000
654 000
654 000
411 000 66 000
769 000
6 980 000
60 000
*) Koszty nie zawierają amortyzacji i są kalkulowane według wartości netto.
116
6 936 000
32 000
40000
860 000
4 000
-32 000
Tabela 5. Wykaz aparatury do badania jakości i składu
środków
ochrony
roślin
całkowity
Planowane finansowanie ze środków
(zł)
budżetowych
Koszt Lp.
Nazwa aparatury
Opis merytoryczny/zastosowanie
(zł)
l.
Układ
Chromatograf dwukanałowy
2.
Inkubator laboratoryjny
3.
4.
Zestaw do automatycznego oznaczania zawartości wody metodą KF Pehametr
5.
Tensjometr (do pomiaru naptęcta
6. 7.
powierzchniowego) W iskozymetr (do pomiaru lepkości) Przystawka do desorbcji termicznej w technice GC/Headspace
zostanie połączony z przystawką do desorbcji tennicznej w technice GC/Headspace w celu oznaczania ilościowego niskowrzących frakcji wchodzących w skład fonnulacji środka ochrony roślin. Zakup chromatografu umożliwi lepszą realizację zadania. Inkubator o określonej w metodzie badawczej dokładności zostanie wykorzystany do weryfikacji zamieszczonych w dokumentacji rejestracyjnej informacji o zachowaniu siy Qróbki w trakcie 12rzechow~wania w zadanej temQeraturze. Wszechstronny zestaw do oznaczania wody w badanych próbkach środków umożliwi weryfikację tego parametru w stosunku do danych rejestracyjnych.
160 000
128 000
31 000
25 000
80 000
64 000
Wysokiej klasy pehametr pozwoli na oznaczanie pH z odpowiednią dokładnością, zarówno bezpośrednio formulacji, jak również jej rozproszenia o \\rymaganym stężeniu, w odniesieniu do wymagań rejestracyjnych.
14 000
11 000
Urządzenie
43 000
34 000
50 000
40 000
110 000
88 000
488 000
390 000
do pomiaru napięcia powierzchniowego, zapewni pomiar tego parametru z \\rymaganą dokładnością, co pozwoli na weryfikację względem \\rymagań rejestracyjnych dla ciekłych formulacji. Urządzenie pozwoli na pomiar lepkości fonnulacji w odpowiednim zakresie, w celu weryfikacji pod względem \\rymagań rejestracyjn~ch. _ Przystawka do desorbcji termicznej będzie połączona z chromatografem dwukanało\\rym w celu oznaczania ilościowego niskowrzących frakcji wchodzących w skład fonnutacji środka ochrony roślin. Zakup jest niezbędny do prawidłowego działania chromatografu.
RAZEM
Koszty zakupionej aparatury
będą
pokryte w 80%
(około
390 000
zł)
z Programu, a w 20%
117
(około
98 000
zł)
ze
środków własnych
Instytutu.
