Hava Kirliliği ve Kanser Dr. Hasan Bayram Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı E-posta: [email protected] Ulusal Kanser Haftası Sempozyumu, Ankara, 2-4 Nisan 2014

İçerik • • • •

Hava kirliliği; iç ve dış ortam Dünya’da ve Türkiye’de hava kirliliği DSÖ kanser uyarıları Epidemiyolojik çalışmalar (akciğer kanseri, kohortlar, dış ortam, iç ortam kirliliği) • Altta yatan mekanizmalar; – Oksidatif stres – Kanserle ilişkili gen-protein ekspresyonu

• Özet

İç Ortam Hava Kirleticileri • • • • • • • •

Azot oksitleri (NOx), Ozon, CO Partiküller,volatil organik bileşikler, Poliaromatik hidrokarbonlar, Formaldehid, Radon, Biyolojik ajanlar, Asbestos Kurşun vs 3

Dış Ortam Hava Kirleticileri • Kükürt dioksit (SO2) • Nitrojen oksitleri (NOx/NO2) • Ozon (O3) • Partiküller (PM10,2.5,0.1)

4

*100.000’nin üzerindeki kentler; yılık ortalama

http://gamapserver.who.int/mapLibrary/Files/Maps/Global_pm10_countries_2003_2010.png5

Avrupa Bölgesinde 2011Yıllık Ortalama SO2 (μg/m3)

Hava kirliliği insanlar için Grup 1 kanserojen

Cenevre, 25 Mart 2014

Hava kirliliği yılda 7 milyon erken ölüme yol açıyor.

DSÖ: Dış Ortam Hava Kirliliğine Bağlı Ölümler, 2012

http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/air-pollution/en/

DSÖ: İç Ortam Hava Kirliliğine Bağlı Ölümler, 2012

http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2014/air-pollution/en/

1,100 kanser ölümü 26 yıl izlenmiş, her 10ug/m3 PM2.5 artışı kanser ölümlerinde %15-27’lik artışa yol açmış

Ortalama PM2.5 Düzeyleri ile İlişkili Akciğer Kanseri Mortalitesi

Turner MC et al, Am J Respir Crit Care Med 2011

Amerikan Kanser Kohortu (1982-2000): Hava Kirleticilerine Maruziyet ve Ölüm Riski*

*California, yetişkinler, kişisel maruziyet Jerret M et al, Am J Respir Crit Care Med 2013

Yerleşim yerlerinde PM2.5, NO2 ve SO2 ile akciğer kanserlerinden ölüm arasında ilişki (HR, 1.02, 1.06, 1.05)

Dumanlı kömür kullananlarda 70y’dan önce kanserden ölme riski %18 (E), %20 (K) iken dumansız kömürde %0.5.

Konut izolasyonu ortalama iç ortam Radon konsantrasyonunu %56 oranında artırmış yıllık 278 fazladan ölüme yol açacağı hesaplanmış

DEP Maruziyet Sonrasında Hava Yolu Epitel Hücrelerinde Reaktif Oksijen Ürünleri (ROS) Sentezi (Dichlorofluorescein Yoğunluğu)

16HBE Hücre Dizisi

Nazal Epitel Hücreler

Baulig A,et al. Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol 2003.

Oksidatif Stres Proteinlerinin Proteom Analizi DNA methylation histone modifications, gene regulation (microRNA) p21, p53, vb

Tier 4 Cancerogenesis

Gilmour MI, et al. Environ Health Perspect. 2006

25

24 saat 2.0 Optik Dansite

DEP’nin A549 Hücre Canlılığı Üzerine Etkisi

1.5 1.0 0.5

***p