Geographical Features Of Tea Plantation

in Trabzon

TRABZON'DA, C;:A Y TARIMININ COGRAFI ESASLARI Yrd,Do~,DL Serkan DOGANA Y'

Gzet Turkiye fay tartnunda basta gelen illerimizden birisi de Trabzon'dur. Nitekim Trabzon ili, gerek ('ay dikili alanlar ve gerekse de Iiretim miktarlari bakuntndan, Rize'den sonra ikinci sirada bulunur. Trabzon' da taruna elverisli arazinin (107417,5 hektar) % 14,7'si (15 832 hektar) fay tartmtna ayntmtstir. Tiirkiye fay bahcelerinin P6 631 hektar} yaklastk % 21 (15 832 hektar) kadari Trabzon'da bulunmaktadtr. 2003 yill Turkiye kuru fay iiretiminin (155 000 ton) ise, % 17,2'sini (26660 ton) Trabzon karsilanusur. Ayn{ yil Trabzonda fay tarnrn iLe ugrasan fiftfi saY'SI 49 776 kisidir. Cay, sanayi sektoriine hammadde olusturan tarim

uriinlerinden birisidir. Guruunus: itibariyLe Trabzon' da, 8'i Caykur'a ait olmak uzere 32 fay fabrikasi bulunmaktadir. Ytlitlc 65 654, ton kuru fay tiretim kapasitesine sahip alan btl Jabrikalarda, 3 648 personel istihdani edilmektedir. Trabzon 'un temel tarun urunlerinden olan gay, hem yetistiriciligi, hem sanayisi ve hem de pazarlanmasi yonuyle cok. saysda insanui gecitn kaynagi durumundadtr. Anahtar Kelimeler: Tarim, Cay, Cay Sanayisi

~ Ataturk Universitesi, Kazirn Karabekir Egitim Fakultesi. Sosyal Bilgiler Egitimi Anabilim Dali, Erzururn.

Eastern Geographical Review 16



89

Trabzon'da Cay Tartmmm Cograft Esaslan

Abstract One of the leading cines in tea plantation in Turkey is Trabzon. The city is the second, after Rize: as regards the area of tea fields and the yield. 14.7 % (15 832 hectares) of the cultivable land (107 417.5 hectares) is used for tea plantation ill Trabzan. Almost 21% (15 832 hectares} of the total tea plantation arm (76 fB I hectares) is ill Trabzon. Trabzon itselfhas met 17.2 % (26 660 tons) of total tea production (15) 000 tons) ill 2003. The number of those engaged in tea plantation activity in that year is 49 776Tea is one of the agricultural plants used as row materials in industry, At present, 32 tea factories operate ill Trabzon, 8 of whicb belong to Caykur. 3 648 workers are employed in these factories which have a capacity of producing 65 654 tons of dried tea yearly. One of the basic agricultural products, tea is an important means of earning life because of not only tea growing activity but also its industrial as-well as marketing value. Key Words: Agriculture, Tea, Tea Industry

90



DoguCograrya Dergisi 16

Gecgraphicnl Features Of Tea Plantation in Trabzon

TRABZON'DA (:AY TARIMININ COGRAFI ESASLARI Geographical Features of Tea Plantation in Trabzon

I-Giti~

Sanayiye hammadde saglayan ekonomik kaynaklardan biri de, tanm sekWriidiir. Uriinleri· fabrikalarda islenerek ge~itli ihtiyac maddelerinin elde edildigi kiiltiir bitkilerine, sanayi veya endustri bitkileri denilir. Basta iklim ozellikleri olmak iizere cografi kosullann uygunlugu nedeniyle Tiirkiye, sanayi bitkileri tanmi icin 90k elverisli bir iilkedir (Doganay, 1998: 134135). Ulkernizde tanrm yapilan 90k cesitli sanayi bitkilerinden birisini de, 9ay bitkisi olusturur. Cay bitkisinin ana vataru Asya kitasr ozellikle de Muson Asya'sidir. Steak ve nemli iklim bolgelerinin bir iiriinii olan 9ay agaci, 1-1.5 mile 4-5 m kadar biiyiiyebilir. Kamelyagiller familyasma ait olan bu bitki, yil boyunca yesil kalan bodur bir agactir (Goney, 1986: 186). Taze yaprak ve filizlerinin fabrikalarda islenmesiyle elde edilen kuru cay, bu bitkiye esas onemini kazandirrmsnr, Cay yapraklannda tein denilen uyanci bir maddenin bulunrnasi, aynca yapraklardaki bazt kimyasal maddelerin suya aroma katmasi, gUnUmUzde caym en 90k tUketilen iceceklerden birisi haline gelmesine zemin hazirlarrusnr (Tuncdilek, 1960: 12-13). Bu yoniiyle 9ay tanrm, milyonlarca insamn da temel gecim kaynagi durumundadir. Dunya cay tanmma bakildigmda, gerek cay dikili alanlann ve gerekse de cay Uretiminin dUzenli ve hrzh bir artis gosterdigi soylenebilir, Nitekim 1961 'de yaklasik 1 250 000 hektarhk cay bahcesinden 1 000 000 ton kadar kuru 9ay elde edilirken, 2004 yihnda 9ay bahcesi 2 461 000 hektara Uretim miktan ise 3 271 000 tona ulasrmsnr, Belirtilen donemde 9ay bahcelerindeki arus % 97, kuru cay iiretimindeki artis oram ise % 327 kadar olmustur (www.fao.org).GiiniimUzde dUnya kuru cay Uretiminin (3 271000 ton) yaklasik % 80.2'sini (2623000 ton) sirasiyla Hindistan (845 000 ton),'