GMINNY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY OPALENICA
Pozna , maj 2004 r.
1
SPIS TRE CI :
1.
WST P...................................................................................................................... 4
2.
AKTUALNY STAN PRAWNY................................................................................... 6
3.
CHARAKTERYSTYKA GMINY Z PUNKTU WIDZENIA GOSPODARKI
ODPADAMI ..........................................................................................................................12 3.1. Charakterystyka obszaru Gminy.................................................................................12 3.1.1. Poło enie geograficzne ........................................................................................12 3.1.2. Sytuacja demograficzna .......................................................................................12 3.1.3. Warunki mieszkaniowe.........................................................................................13 3.1.4. Działalno
gospodarcza .....................................................................................14
3.1.5. Działalno
przemysłowa .....................................................................................14
3.2. Aktualny stan gospodarki odpadami ..........................................................................16 3.2.1. Rodzaj, ilo
i ródła powstawania odpadów komunalnych ..................................16
3.2.2. Rodzaj, ilo
i ródła powstawania odpadów innych ni komunalne.....................17
3.2.3. Rodzaj i ilo
odpadów poddawanych procesom odzysku ...................................24
3.2.4. Rodzaj i ilo
odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania .....................25
3.2.5. Istniej ce systemy zbierania odpadów .................................................................25 3.2.6. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów............................................................................................27 3.2.7. Wykaz podmiotów prowadz cych działalno
w zakresie zbierania, transportu, ..30
odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych ................................................30 4.
PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE
GMINY .................................................................................................................................33 4.1. Odpady komunalne ....................................................................................................33 4.2. Odpady sektora gospodarczego.................................................................................42 5. ZAŁO ONE CELE I PRZYJ TY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI .....................47 5.1. Cele w zakresie gospodarki odpadami do roku 2014..................................................47 5.1.1. Plan działa w gospodarce odpadami komunalnymi ............................................49 5.1.2. Działania zmierzaj ce do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów i ..50 ich negatywnego oddziaływania na rodowisko ...........................................................50 5.1.3. Działania wspomagaj ce prawidłowe post powanie z odpadami w zakresie .......52 zbiórki i transportu odpadów ..........................................................................................52 5.1.4. Działania wspomagaj ce prawidłowe post powanie z odpadami w zakresie .......60 odzysku i unieszkodliwiania ...........................................................................................60 5.3. Plan działa w gospodarce odpadami sektora gospodarczego...................................70
2
6. EDUKACJA W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ...................................................79 7. ZASADY FINANSOWANIA...............................................................................................85 8.SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRA ANIA PLANU .........................................96 9. STRATEGIA PROGRAMU I HARMONOGRAM ZADA ORAZ REALIZACJI PROGRAMU ...........................................................................................................................................100 10. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA..................................................105 RODOWISKO ..................................................................................................................105
ZAŁ CZNIKI : 1. Mapa z lokalizacj instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów zlokalizowanych na terenie Gminy Opalenica.
3
1. WST P Gminny Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Opalenica powstał jako realizacja ustawy o odpadach z dnia 27.04.2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 628), która w rozdziale 3, Art. 14 – 16 wprowadza obowi zek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy dokument uwzgl dnia zapisy zawarte w aktualnie obowi zuj cych aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz tre
Krajowego Planu Gospodarki
Odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159), Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego i Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Nowotomyskiego. Wzorem Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (KPGO), dla potrzeb konstrukcyjnych niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na dwie zasadnicze grupy: 1. Odpady powstaj ce w sektorze komunalnym: odpady komunalne, opakowaniowe, komunalne osady ciekowe, 2. Odpady powstaj ce w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, odpady z jednostek słu by zdrowia i weterynaryjnych. Dokumentem nadrz dnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Opalenica jest Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami oraz Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, a tak e Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego. Plany te przedstawiaj : 1. Aktualny stan prawny i organizacyjny gospodarki odpadami. Dane bilansowe sporz dzono dla roku 2000. 2. Diagnoza stanu aktualnego gospodarki odpadami, zało enia prognostyczne (na lata 2004 – 2014, okre lenie potrzeb w gospodarce odpadami oraz przewidywane zadania (na lata 2004 – 2007 i 2008 – 2014). 3. Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne systemu gospodarki odpadami. 4. Mo liwo ci
pozyskiwania
rodków
finansowych
na
realizacj
przedsi wzi
przewidzianych w KPGO oraz harmonogram rzeczowo - finansowy 5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów w planach gospodarki odpadami. Głównymi cz
ciami PGO s :
1. Charakterystyka Gminy. 2. Przedstawienie oraz ocena aktualnego stanu gospodarki odpadami z sektora komunalnego i gospodarczego dla Gminy. 3. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, wynikaj ce w szczególno ci ze zmian demograficznych i gospodarczych dla Gminy.
4
4. Działania zmierzaj ce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym w szczególno ci dotycz ce zapobiegania wytwarzaniu, redukcji ilo ci odpadów wytwarzanych oraz ograniczania ich uci
liwo ci, selektywnej zbiórki, transportu,
odzysku i unieszkodliwiania odpadów, ograniczenia ilo ci odpadów biologicznie rozkładalnych usuwanych na składowiska. 5. Projektowany system gospodarki odpadami, w przypadku odpadów z sektora komunalnego 6. Harmonogram realizacji zada
i osi gania zało onych celów, koszty wdra ania i
mo liwo ci finansowania. 7. Organizacja i zasady monitorowania systemu. W planie gospodarki odpadami przyj to nast puj ce główne cele: 1. Ukształtowanie pro rodowiskowych postaw mieszka ców. 2. Zapobieganie powstawania odpadów. 3. Zminimalizowanie ilo ci wytwarzanych odpadów oraz wdro enie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania. 4. Selekcja i zapewnienie odzysku, w tym głównie recyklingu odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno – ekonomicznych nie da si unikn
.
5. Objecie zorganizowan zbiórk odpadów wszystkich mieszka ców gminy. 6. Zwi kszenie stopnia wykorzystania odpadów. 7. Skierowanie w roku 2006 na składowiska do 83% (wagowo) całkowitej ilo ci odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji, a w roku 2014 – 75% (w stosunku do roku 1995). 8. Osi gni cie zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów. 9. Deponowanie na składowiskach nie wi cej ni
76% wytworzonych odpadów
komunalnych w roku 2006 i 51% w roku 2014. 10. Ograniczenie negatywnego wpływu składowisk odpadów na rodowisko. 11. Zredukowanie zapotrzebowania na tereny pod składowiska. 12. Przedstawienie nadrz dnych, z punktu widzenia regionu, zada
z zakresu
gospodarowania odpadami. 13. Wskazanie zasad udzielania wsparcia finansowego ze
rodków publicznych
inwestycji z zakresu gospodarki odpadami. 14. Wskazanie
instrumentów
i
wska ników
monitorowania
systemu
gospodarki
odpadami. Opracowany plan bierze pod uwag i akceptuje cele ochrony rodowiska przed odpadami wyznaczone w dyrektywach UE oraz w dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym – tj. w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami, Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami oraz w Strategii
5
Zrównowa onego Rozwoju Polski do 2025 r. - Narodowej Strategii Ochrony
rodowiska na
lata 2000-2006 (II Polityka Ekologiczna Pa stwa). W szczególno ci cele te dotycz : •
osi gni cia okre lonych poziomów odzysku odpadów opakowaniowych i odpadów pou ytkowych,
•
zmniejszenia, w okre lonych ilo ciach i terminach, zawarto ci substancji organicznej w odpadach komunalnych do składowania,
•
zapewnienia sortowania i przetworzenia wszystkich odpadów przed składowaniem,
Zasadniczymi elementami Planu Gospodarki Odpadami, których realizacja przyczyni si do zmniejszenia zagro e
i uci
liwo ci dla
rodowiska Gminy Opalenica,
zwi zanych z
gospodark odpadami z sektora komunalnego s : •
wzrost stopnia odzysku wybranych frakcji odpadów, w tym recyklingu frakcji odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, budowlanych,
•
selektywne wydzielenie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych i ich unieszkodliwianie,
•
zmniejszenie ilo ci odpadów usuwanych z gospodarstw domowych w wyniku wprowadzenia przydomowego kompostowania frakcji odpadów kuchennych i ogrodowych (recyklingu organicznego),
•
zmniejszenie masy odpadów biodegradowlanych usuwanych na składowiska w wyniku odzysku (recyklingu) i odr bnego ich unieszkodliwiania,
•
zamykanie składowisk nie spełniaj cych odpowiednich warunków dotycz cych ich lokalizacji i wyposa enia,
•
znacz ce zmniejszenie produkcji i emisji metanu ze składowisk odpadów dzi ki ograniczeniu ilo ci deponowanych na nich odpadów organicznych.
2. AKTUALNY STAN PRAWNY Post powanie z odpadami reguluj nast puj ce podstawowe akty prawne: •
Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 627 wraz z pó n. zmianami).
•
Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z pó n. zm.).
•
Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 638).
•
Ustawa o obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 639).
6
•
Ustawa o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 wraz z pó . zm.).
•
Ustawa o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach z dnia 13 wrze nia 1996 r. (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z pó n. zm.).
W ustawie Prawo ochrony rodowiska (tytuł I, dział III, art. 5 - 11) wprowadzono nast puj ce zasady ogólne, istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami: 1. Zasad jednego
zintegrowanego podej cia do ochrony lub
kilku
elementów
rodowiska jako cało ci: ochrona
przyrodniczych
powinna
by
realizowana
z
uwzgl dnieniem ochrony pozostałych elementów. 2. Zasad
zapobiegania:
ten,
kto
podejmuje
działalno
mog c
negatywnie
oddziaływa na rodowisko jest zobowi zany do zapobiegania temu oddziaływaniu. 3. Zasad przezorno ci: to podejmuje działalno , której negatywne oddziaływanie na rodowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowi zany, kieruj c si przezorno ci , podj 4. Zasad
wszelkie mo liwe rodki zapobiegawcze.
„zanieczyszczaj cy płaci”: kto powoduje zanieczyszczenie
rodowiska,
ponosi koszty usuni cia skutków tego zanieczyszczenia; kto mo e spowodowa ponadnormatywne zanieczyszczenie rodowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu 5. Zasad dost pu obywateli do informacji o rodowisku i jego ochronie. 6. Zasad
uwzgl dniania wymaga
ochrony
rodowiska i zrównowa onego rozwoju
przy opracowywaniu polityk, strategii, planów i programów. 7. Ka dy obywatel w przypadkach okre lonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w post powaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony
rodowiska lub
przyj cia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego. 8. Zasad ,
e decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotycz cych ochrony
rodowiska jest niewa na. Ustawa o odpadach okre la zasady post powania z odpadami w sposób zapewniaj cy ochron
ycia i zdrowia ludzi oraz ochron
rodowiska zgodnie z zasad
zrównowa onego rozwoju, a w szczególno ci zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilo ci odpadów i ich negatywnego oddziaływania na rodowisko, a tak e odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa ta mówi m.in. (art. 5), podejmuj cy działania powoduj ce lub mog ce powodowa
powstawanie odpadów,
powinien takie działania planowa , projektowa i prowadzi , tak aby:
7
e ka dy
1. zapobiega powstawaniu odpadów lub ogranicza ilo
odpadów i ich negatywne
oddziaływanie na rodowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zako czeniu ich u ytkowania, 2. zapewnia
zgodny z zasadami ochrony
rodowiska odzysk, je eli nie udało si
zapobiec ich powstaniu, 3. zapewnia
zgodne z zasadami ochrony
rodowiska unieszkodliwianie odpadów,
których powstaniu nie udało si zapobiec lub których nie udało si podda odzyskowi. Ponadto, w ustawie sformułowano nast puj ce zasady (Rozdział 2): 1. Zasad
blisko ci, która mówi,
e odpady powinny by
w pierwszej kolejno ci
poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania; je li nie jest to mo liwe, to uwzgl dniaj c najlepsz dost pn technik lub technologi , powinny by przekazane do najbli ej poło onych miejsc, w których mog
zosta
poddane
odzyskowi lub unieszkodliwieniu. 2. Zasad
rozszerzonej odpowiedzialno ci producenta stanowi ca, e producent jest
nie tylko odpowiedzialny za powstaj ce w procesie produkcyjnym odpady, ale równie za odpady powstaj ce w trakcie u ytkowania, jak i po zu yciu wytworzonych przez niego produktów. Jedn
z konsekwencji tej zasady jest odpowiednie
projektowanie wyrobów. Z kolei w ustawie o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach okre lono zadania gminy oraz obowi zki wła cicieli nieruchomo ci dotycz ce utrzymania czysto ci i porz dku, a tak e warunki udzielania zezwole regulacj
ustawy.
podmiotom wiadcz cym usługi w zakresie obj tym
Zmiany dotycz ce
omawianej
ustawy wynikaj ce
z ustawy o
wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 100, poz. 1085) w sposób istotny zmieniły jej dotychczasow tre
.
Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych okre la wymagania, jakim musz odpowiada opakowania ze wzgl du na zasady ochrony rodowiska oraz sposoby post powania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewniaj ce ochron zdrowia ludzi oraz ochron
ycia i
rodowiska, zgodnie z zasad zrównowa onego rozwoju.
Ustawa o obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej okre la obowi zki importerów oraz wytwórców produktów, zwi zane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w opakowaniach oraz okre la zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej. Zgodnie z ustaw
o odpadach, zarz dzanie gospodark
odpadami powinno by
prowadzone w oparciu o plan gospodarki odpadami, ujmuj cy wszystkie rodzaje odpadów.
8
Przepisy ustawy o odpadach oraz Prawa ochrony rodowiska s
zgodne z prawem Unii
Europejskiej co do ogólnych celów i ich hierarchii (prewencja, odzysk, unieszkodliwianie), a tak e podstawowych poj
.
Gospodarowanie odpadami zostało oparte na obowi zuj cych w UE zasadach prewencji oraz obci dwie ustawy obejmuj
enia wytwarzaj cego (zanieczyszczaj cy płaci). Wymienione powy ej zagadnienia b d ce przedmiotem nast puj cych dyrektyw Rady:
75/442/EWG o odpadach (ramowa), 91/689/WE o odpadach niebezpiecznych, 94/62/WE o opakowaniach i odpadach z opakowa , 89/429/WE o starych spalarniach odpadów komunalnych, 94/67/WE o spalarniach odpadów niebezpiecznych, 99/31/WE o składowaniu odpadów, oraz rozporz dzenie Rady 259/93/EWG w sprawie transgranicznego przesyłania odpadów. Zarówno cele zało one w „II Polityce ekologicznej pa stwa” (M , 2000) jak i zasady post powania z odpadami okre lone w ustawie o odpadach, stanowi
podstaw
do
sformułowania zada w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Opalenica. Przyj ty cel nadrz dny polityki ekologicznej pa stwa ma by realizowany zgodnie z: •
zasad
zrównowa onego rozwoju (pkt. 12)- rozumiana jako równorz dne
traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, czyli integrowania zagadnie ochrony rodowiska z polityk w poszczególnych dziedzinach gospodarki; •
zasad przezorno ci i wysokiego poziomu ochrony rodowiska (pkt. 13), która przewiduje rozwi zanie pojawiaj cych si
problemów ju
wtedy, gdy pojawia si
uzasadnione prawdopodobie stwo (po ,,bezpiecznej stronie”) a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe potwierdzenie; •
zasad
wysokiego poziomu ochrony
rodowiska (pkt. 13), która zakłada,
e
stosowanie zasady prewencji i przezorno ci powinno by ukierunkowane na wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony rodowiska; •
zasad integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (pkt.14), która wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji (w tym ide likwidacji zanieczyszcze u ródła), przezorno ci i wysokiego poziomu ochrony rodowiska;
•
zasad równego dost pu do rodowiska przyrodniczego (pkt.15)- traktowan w nast puj cych kategoriach: - sprawiedliwo ci mi dzypokoleniowej - sprawiedliwo ci mi dzyregionalnej i mi dzygrupowej, - równowa enia szans pomi dzy człowiekiem a przyrod
•
zasad
regionalizacji (pkt. 16) - oznaczaj c , przy konstruowaniu i stosowaniu
narz dzi polityki ekologicznej, m.in.: rozszerzenie uprawnie
9
dla samorz du
terytorialnego i wojewodów lub regionalizowanie ogólnokrajowych narz dzi polityki ekologicznej; •
zasad uspołeczniania (pkt. 17) – realizowana przez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarz dowych w procesie kształtowania modelu zrównowa onego rozwoju,
przy
jednoczesnym
rozwoju
edukacji
ekologicznej,
rozbudzania
wiadomo ci i wra liwo ci ekologicznej oraz kształtowania nowej etyki zachowa wobec rodowiska; •
,,zanieczyszczaj cy płaci” (pkt. 18) – oznaczaj c
zasad
zło enie pełnej
odpowiedzialno ci, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagro e dla rodowiska na sprawce, tj. na jednostki u ytkuj ce zasoby rodowiska,. •
zasad prewencji (pkt.19), która zakłada, ze przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla
rodowiska powinno by
przedsi wzi
w
oparciu
o
podejmowane na etapie planowania i realizacji posiadana
wiedz ,
wdro one
procedury
oddziaływania na rodowisko oraz monitorowanie prowadzonych przedsi wzi •
ocen ;
stosowania najlepszych dost pnych technik (BAT) (pkt.20), w tym
zasad
najlepszych, dost pnych technologii uzasadnionych ekonomiczne (zasada BAT NEEC); •
zasad
subsydiarno ci (pkt. 21) – oznaczaj c
stopniowe przekazywanie cz
ci
kompetencji i uprawnie decyzyjnych dotycz cych ochrony rodowiska na wła ciwy szczebel regionalny lub lokalny; •
zasad
klauzul
(pkt.22)-
zabezpieczaj cych
uzasadnionych przypadkach ostrzejszych
umo liwia
stosowanie
w
rodków w porównaniu z wymaganiami
prawa ekologicznego; •
zasad skuteczno ci ekologicznej i efektywno ci ekonomicznej przedsi wzi ochrony
rodowiska (pkt.23) – ma zastosowanie do wyboru planowanych
przedsi wzi
inwestycyjnych ochrony
rodowiska, a nast pnie, w trakcie i po
zako czeniu ich realizacji – do oceny osi gni tych wyników. Do głównych priorytetów krótkookresowych i redniookresowych okre lonych w II Polityce Ekologicznej Pa stwa nale
:
•
ostateczne dostosowanie polskiego prawa do regulacji prawnych Unii Europejskiej;
•
przygotowanie
strategii
gospodarowania
odpadami
na
szczeblu
krajowym,
regionalnym i lokalnym; •
opracowanie planów gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz we współpracy z innymi krajami, z wydzieleniem planów
10
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (w tym wybranymi rodzajami odpadów) i odpadami z opakowa ; •
przygotowanie programów likwidacji specyficznych odpadów niebezpiecznych oraz przyspieszenie realizacji programu likwidacji mogilników;
•
tworzenie nowych struktur organizacyjnych i systemów dla udzielania pozwole , prowadzenie kontroli, identyfikacji i rejestracji odpadów oraz zakładów przeróbki odpadów;
•
opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci zakładów gospodarowania odpadami, ze szczególnym uwzgl dnieniem odpadów niebezpiecznych;
•
identyfikacja zagro e
i rozszerzenie zakresu prac na rzecz likwidacji starych
składowisk odpadów, modernizacji składowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych; •
zmniejszenie do minimum przemieszczania odpadów, zgodnie ze wspólnotowymi zasadami blisko ci i samowystarczalno ci;
•
ograniczenie ilo ci odpadów składowanych na wysypiskach;
•
utrzymywanie redniej ilo ci odpadów komunalnych na poziomie 300 kg/mieszka ca (obecnie w Polsce)
•
wdro enie w całym kraju systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych
•
wprowadzenie systemów ewidencji zakładów posiadaj cych rocznie ponad 500 litrów olejów odpadowych;
•
tworzenie rynków zbytu dla materiałów z odzysku;
•
opracowanie i stopniowe wdra anie narodowej strategii redukcji ilo ci składowanych odpadów ulegaj cych biodegradacji, z uwzgl dnieniem Dyrektywy rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów;
•
wdro enie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu. Tre
niniejszego Planu uwzgl dnia zapisy Rozporz dzenia Ministra
rodowiska z
dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz dzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. Nr 66, poz. 620) w szczególno ci: -
aktualny stan gospodarki odpadami, w tym
-
prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami
-
działania zmierzaj ce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami
-
harmonogram realizacji działa
-
projektowany system gospodarki odpadami
-
szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne
11
-
system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o odpadach gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstaj cych na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywo onych na jej teren, a w szczególno ci odpady komunalne z uwzgl dnieniem odpadów ulegaj cych biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Plan gminny powinien uwzgl dnia
zapisy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami,
Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, a tak e Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. Zgodnie z zapisem art. 14 ust. 5 plan gminny opracowuje zarz d gminy. Projekt planu podlega zaopiniowaniu przez zarz d województwa oraz zarz d powiatu zgodnie z art.14 ust. 7 pkt 4.
3. CHARAKTERYSTYKA GMINY GOSPODARKI ODPADAMI
Z
PUNKTU WIDZENIA
3.1. Charakterystyka obszaru Gminy 3.1.1. Poło enie geograficzne Gmina Opalenica – jedna z 6 gmin powiatu nowotomyskiego – le y przy drodze wojewódzkiej nr 307 ł cz cej Nowy Tomy l z Poznaniem. Siedziba Gminy znajduje si w Opalenicy poło onej w odległo ci 18,0 km od Nowego Tomy la i 40 km od Poznania. Gmina Opalenica s siaduje z : •
od zachodu - z gmin Nowy Tomy l,
•
od północy - z gminami Ku lin,
•
od wschodu - z gmin Buk,
•
od południa - z gmin Grodzisk Wlkp. i Granowo.
3.1.2. Sytuacja demograficzna Całkowita powierzchnia gminy Opalenica wynosi 14 770 ha. Na sie osadnicz gminy składaj si : - miasto Opalenica, - 16 wsi sołeckich i 15 obr bów geodezyjnych. Liczba ludno ci gminy Opalenica na 30.06. 2004 r. wynosiła 15 742 mieszka ców, w tym : - 9 139 osób zamieszkuje Opalenic ,
12
- 6 602 zamieszkuje wsi. Struktura mieszka ców w poszczególnych wsiach przedstawia si nast puj co : 1. Dakowy Mokre – 504 mieszka ców, 2. Bukowiec Stary – 43 mieszka ców, 3. Jastrzebniki – 341 mieszka ców, 4. Kopanki – 385 mieszka ców, 5. Kozłowo – 226 mieszkanców, 6. Łagwy – 305 mieszkanców, 7. Ł czyce – 218 mieszka ców 8. Niegolewo – 343 mieszka ców, 9. Pora yn – 485 mieszka ców, 10. Pora yn Tartak – 145 mieszka ców, 11. Rudniki – 681 mieszka ców, 12. Sielinko – 513 mieszka ców, 13. Sielinko Osada – 35 mieszka ców, 14. Terespotockie – 213 mieszka ców, 15. Troszczyn – 229 mieszka ców, 16. Urbanowo – 395 mieszka ców, 17. U ci cice – 470 mieszka ców, 18. Wojnowice – 1063 mieszka ców.
3.1.3. Warunki mieszkaniowe Dane ogólne : - liczba mieszka ogółem :
3775 sztuk,
- liczba gospodarstw rolnych :
682 sztuk.
W mie cie Opalenica liczba mieszka w poszczególnych typach zabudowy wynosi : •
zabudowa jednorodzinna z indywidualnym ogrzewaniem w glowym – 1 187 mieszka ,
•
zabudowa jednorodzinna z indywidualnym ogrzewaniem gazowym – 350 mieszka ,
•
zabudowa wielorodzinna z centralnym zaopatrzeniem w ciepło – 560 mieszka .
Na wsiach wielko ci s nast puj ce : •
zabudowa jednorodzinna z indywidualnym ogrzewaniem w glowym – 1126 mieszka ,
•
zabudowa wielorodzinna z centralnym zaopatrzeniem w ciepło – 112 mieszka ,
•
zabudowa wielorodzinna z ogrzewaniem indywidualnym – 430 mieszka .
13
3.1.4. Działalno
gospodarcza
Miasto Opalenica to aglomeracja miejsko-przemysłowa, natomiast Gmina Opalenica to tereny wiejskie maj ce charakter typowo rolniczy. Specyficzny klimat oraz jako
gleb
sprzyjaj uprawie ziemniaków, zbo a, szparagów oraz warzyw. Miasto i Gmina Opalenica posiada w pełni rozwini t sie wodoci gow oraz gazow , a sie energetyczna skablowana jest w 80 %. W obr bie Gminy znajduje si 3 oczyszczalnie cieków : - w Troszczynie, - przy ul. Spokojnej w Opalenicy, - na terenie Cukrowni Opalenica, oraz nieczynne ju składowisko odpadów w m. Jastrz bniki.
3.1.5. Działalno
przemysłowa
Liczba podmiotów małych i rednich : 1026 sztuk na dzie 04.04.2004 r. Liczba podmiotów du ych – 17 sztuk. Zarejestrowane podmioty prowadziły nast puj ce rodzaje działalno ci : •
budownictwo – 127 podmiotów,
•
usługi rzemiosła chemicznego – 10 podmiotów,
•
naprawa urz dze chłodniczych – 5 podmiotów,
•
produkcja cukierniczo-piekarnicza – 33 podmiotów,
•
usług dekarsko-blacharskie – 4 podmioty,
•
dziewiarstwo usługowe i produkcyjne – 10 podmiotów,
•
usługi elektromechaniczne – 11 podmiotów,
•
gastronomia – 95 podmiotów,
•
handel – 982 podmioty,
•
usługi hotelarskie – 2 podmioty,
•
import-eksport – 194 podmioty,
•
informatyczne – 5 podmiotów,
•
usługi inst. wod-kan., co i gaz – 25 podmiotów,
•
usługi komunalne – 33 podmioty,
•
kosmetyczne – 2 podmioty,
•
koszykarstwo – 1 podmiot,
•
działalno
kulturalna – 12 podmiotów,
14
•
lekarsko-stomatologiczne – 7 podmiotów,
•
usługi malarsko-tapicerskie – 35 podmiotów,
•
usługi melioracyjne – 4 podmioty,
•
usługi przemysłu metalowego – 94 podmioty,
•
usług przetwórstwa mi snego – 40 podmiotów,
•
usługi motoryzacyjne – 74 podmioty,
•
usługi odzie owe – 59 podmiotów,
•
optyczne – 1 podmiot,
•
usługi introligatorskie i drukarskie – 15 podmiotów,
•
po rednictwo handlowe – 45 podmiotów,
•
usługi zegarmistrzowskie – 12 podmiotów,
•
usługi projektowe – 7 podmiotów,
•
produkcyjno-usługowe – 18 podmiotów,
•
instalatorstwo elektryczne – 38 podmiotów,
•
pozostałe usługi materialne – 3 pomioty,
•
produkcja wyrobów – 53 podmioty,
•
usługi rachunkowe i doradztwo – 28 podmiotów,
•
rehabilitacja – 5 podmiotów,
•
usługi TV – 16 podmiotów,
•
skup – bran a spo ywcza – 20 podmiotów,
•
usługi skórzane – 4 podmioty, pozostałe rzem. spo ywcze – 30 podmiotów,
•
usługi stolarskie i tapicerskie – 47 podmiotów,
•
usługi szklarskie – 2 podmioty,
•
malowanie szyldów – 4 podmioty,
•
transport – 188 podmiotów,
•
usługi turystyczne – 2 podmioty,
•
usługi nieprzemysłowe – 103 podmioty,
•
usługi przemysłowe – 13 podmiotów,
•
wypo yczanie sprz tu video – 14 podmiotów,
•
usługi sanitarno-weterynaryjne – 9 podmiotów,
•
surowce wtórne – 11 podmiotów.
Ł czna ilo
przedsi biorców 1734 sztuk .
15
Tabela nr 1 – Du e podmioty gospodarcze zlokalizowane na terenie Gminy Opalenica. L.p. 1. 2. 3. 4.
Nazwa przedsi biorstwa Cukrownia Opalenica Hildebrand s.c. Drewnostyl PPHU, Rudniki 5 Wielkopolskie Tartaki Witar Pora yn
5. 6.
F.M.R. „POL-MOT” Opalenica CHEMOS Spółdzielnia Inwalidów
7. 8.
ZOZ ROLTECH Spółdzielnia UsługowoProdukcyjna Pora yn BETAMET Zakład Przerobu Surowców Wtórnych, Urbanowo 53 DOC ROWDACH Sp. z o.o. Ł czyce OPAL-TECH Pora yn RETT-NOMA System Polska TRANS-STAL Opalenica REMES Opalenica Komtrast Opalenica
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Profil działalno ci Produkcja cukru Wyroby czekoladowe i cukiernicze. Produkcja mebli i przedmiotów drewnianych. Produkcja boazerii, podłóg, wi by dachowej, itp. Produkcja maszyn rolniczych. Produkcja odzie y roboczej i przetwórstwo tworzyw sztucznych Usługi medyczne. Produkcja i monta stolarki aluminiowej i PCV Odzysk metali kolorowych (granulacja). Produkcja prefabrykatów betonowych Handel-import Elektronika, AGD i motoryzacyjne Surowce wtórne, transport. Handel i przetwórstwo Produkcja odzie y
3.2. Aktualny stan gospodarki odpadami 3.2.1. Rodzaj, ilo
i ródła powstawania odpadów komunalnych
Zgodnie z Ustaw z dnia 27 kwietnia 2001 roku, o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z pó niejszymi zmianami) odpady komunalne definiuje si jako: „odpady powstaj ce w gospodarstwach domowych, a tak e odpady nie zawieraj ce odpadów niebezpiecznych pochodz ce od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl du na swój charakter lub skład s podobne do odpadów powstaj cych w gospodarstwach domowych” (art. 3, ust. 3, p. 4). Głównym ródłem powstawania odpadów komunalnych zwi zanych z działalno ci bytow człowieka s przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty u yteczno ci publicznej (infrastruktury). Czynnikiem ró nicuj cym skład odpadów komunalnych powstaj cych w gospodarstwach domowych, jest istniej ca zabudowa mieszkaniowa. W strukturze zabudowy miasta Opalenica oraz gminy Opalenica mo na wyró ni dwa typy zabudowy : wielorodzinn i jednorodzinn . Struktura istniej cej zabudowy w m. Opalenica przedstawia si nast puj co: -
zabudowa wielorodzinna (blokowa) – ok. 56 % ludno ci miasta,
-
zabudowa jednorodzinna – ok. 44 % ludno ci miasta. Struktura istniej cej zabudowy w gminie Opalenica przedstawia si nast puj co:
-
zabudowa wielorodzinna (blokowa) – ok. 15 % ludno ci gminy,
-
zabudowa jednorodzinna – ok. 85% ludno ci gminy.
16
Do oszacowania ilo ci odpadów komunalnych, z terenu gminy Opalenica, przyj to podział odpadów wg ródeł, w których te odpady s generowane. Z uwagi na skład, wła ciwo ci technologiczne oraz warunki i miejsca powstawania wyró nia si nast puj ce rodzaje odpadów komunalnych: -
odpady domowe zwi zane z bytowaniem ludzi w domach mieszkalnych (zabudowa wielorodzinna, domy jednorodzinne),
-
odpady z obiektów u yteczno ci publicznej i obsługi ludno ci (np. handel i usługi, szkolnictwo, lecznictwo otwarte i szpitale),
-
-
odpady z terenów otwartych, takie jak: -
uliczne z koszy, zmiotki,
-
z placów targowych,
-
z cmentarzy i zieleni miejskiej,
odpady wielkogabarytowe, (np.: zu yte meble, sprz t gospodarstwa domowego, zu yty sprz t elektroniczny i in.). Na terenie Miasta i Gminy Opalenica, zgodnie z uzyskanymi danymi, mieszka cy s
obj ci w 87 % procentach zbiórk zmieszanych odpadów komunalnych grupy 20. Z terenu Miasta i Gminy Opalenica w 2003 roku zebrano około 2674,0 Mg nie segregowanych odpadów komunalnych. Z uwagi na fakt, i w Mie cie i Gminie Opalenica mieszka około 15 742 osób, zatem rednia ilo
odpadów komunalnych wynosi około 170,0 kg/M/a.
Szlamy ze zbiorników bezodpływowych o kodzie 200304 z terenu Miasta i Gminy Opalenica wywo one s do unieszkodliwienia przez uprawnione firmy do punktu zlewnego zlokalizowanego na terenie oczyszczalni cieków w Troszczynie. Ilo
wytworzonych na
terenie Miasta i Gminy Opalenica szlamów o kodzie 200304 wyniosła Q = 15 250,0 m3 w roku 2003 r. Na dzie dzisiejszy Gmina Opalenica nie posiada zewidencjonowanych wszystkich zbiorników bezodpływowych na nieczysto ci płynne – opracowanie jest w trakcie realizacji. 3.2.2. Rodzaj, ilo
i ródła powstawania odpadów innych ni komunalne
Odpady opakowaniowe (surowcowe) – grupa 15 Zgodnie z uzyskanymi danymi z Miasta i Gminy Opalenica z całej gminy udało si pozyska w 2003 r. ł cznie 181,95 Mg/rok odpadów opakowaniowych zaliczanych do grupy odpadów 15 01, w tym : -
makulatura – 38,35 Mg,
-
szkło – 75,73 Mg,
-
tworzywa sztuczne – 67,87 Mg,
Odpady te zostały zebrane od mieszka ców przez Ekolog-Systems Sp. z o.o. z Poznania.
17
Odpady z sektora handlowego i publicznego Odpady
z
sektora
handlowego
i
publicznego
s
podobne
komunalnych w zabudowie mieszkaniowej, jednak e charakteryzuj
si
do
odpadów
innym składem
morfologicznym (wi cej odpadów opakowaniowych – papieru, tektury, tworzyw sztucznych). Ilo ci powstaj cych odpadów mog si tak e ró ni (czasami nawet znacznie) w zale no ci od prowadzonej działalno ci danego podmiotu handlowego. Na terenie gminy działa 982 podmiotów gospodarczych o charakterze handlowym. Brak jest jednak dokładnych informacji dotycz cych ilo ci odpadów powstaj cych w tego typu placówkach (nie jest prowadzona szczegółowa ewidencja powstaj cych odpadów). Dotyczy to tak e obiektów o charakterze publicznym.
W uwagi na podobny skład
morfologiczny odpady z sektora publicznego wielokrotnie s ujmowane ł cznie z odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych. Z kolei odpady z placówek handlowych (zwłaszcza tych mniejszych) s
podrzucane do pojemników na odpady komunalne przeznaczone do
obsługi mieszka ców, mimo
e ka da tego typu placówka powinna posiada
stosown
indywidualn umow na wywóz odpadów. Uniemo liwia to dokładne rozpoznanie ich ilo ci. Odpady medyczne i weterynaryjne – grupa 18 Odpady medyczne to odpady pochodz ce z zakładów opieki zdrowotnej i o rodków zdrowia. Odpady z zakładów opieki zdrowotnej składaj si z trzech strumieni: •
komunalnych,
•
innych ni
niebezpieczne (opakowania, odpady nieska one krwi
i wydzielinami
pacjentów itp.), •
odpadów niebezpiecznych (igły, cz
ci ciała i organy ludzkie, odpady zaka ne, zu yte
substancje chemiczne – odczynniki, wywoływacze i utrwalacze rentgenowskie, baterie, wietlówki itp.). Odpady weterynaryjne pochodz zagro enie sanitarne (cz
głównie z lecznic weterynaryjnych i równie
stanowi
to odpady niebezpieczne).
Liczba i rodzaj placówek słu by zdrowia działaj cych na terenie na terenie Miasta i Gminy Opalenica kształtuje si nast puj co : •
Poradnie medycyny rodzinnej – 3 podmioty
•
Poradnie specjalistyczne – 1 podmiot,
•
Indywidualne praktyki lekarskie – 8 podmiotów.
•
Apteki – 3 podmioty. Na terenie Miasta i Gminy Opalenica, w m. Opalenica działa Oddział Szpitala z
Nowego Tomy la, który jest zarz dzany przez Samodzielny
18
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Nowym Tomy lu. Zgodnie z uzyskanymi danymi, w 2002 r. Oddział szpitala w Opalenicy wytworzył około 4 Mg/rok odpadów komunalnych oraz 1,7 Mg/rok odpadów niebezpiecznych. Na terenie Gminy działa 6 indywidualnych lecznic i punktów weterynaryjnych. Oprócz
wiadczenia usług weterynaryjnych w lecznicach
weterynarze działaj tak e w terenie. Według zło onej informacji o wytwarzanych odpadach, na terenie Miasta i Gminy Opalenica wytworzono 0,2 Mg odpadów weterynaryjnych. Wszystkie podmioty wytwarzaj ce odpady medyczne lub weterynaryjne posiadaj podpisane umowy na odbiór tych odpadów przez jedn z firm: •
Przedsi biorstwo Handlowo-Usługowo-Transportowe „Ultex” z Lubonia,
•
Przedsi biorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „HYGEA” z Lubasza.
Wszystkie te odpady transportowane s
do spalarni odpadów przy Samodzielnym
Publicznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wielkopolskim. Odpady z przemysłu Odpady z tej grupy stanowi
głównie odpady inne ni
niebezpieczne powstałe
w wyniku prowadzenia procesów produkcyjnych, tzw. odpady technologiczne o ró nych wła ciwo ciach, w tym tak e niebezpieczne oraz odpady komunalne. Odpady te powstaj przede wszystkim w du ych zakładach produkcyjnych ale tak e nale y do nich zaliczy te powstałe w małych podmiotach gospodarczych o charakterze produkcyjnym. Na terenie Miasta i Gminy Opalenica dominuj
głównie małe i
rednie
przedsi biorstwa – według uzyskanych danych jest ich zarejestrowanych 1734. Funkcjonuje tu kilka du ych zakładów przemysłowych, które wytwarzaj znaczne ilo ci odpadów : •
Cukrownia Opalenica SA
•
F.M.R. POL-MOT w Opalenicy
•
S.I. CHEMOS w Opalenicy
•
S.U.P.ROLTECH w Opalenicy
•
ROWDACH Sp. z o.o. w m. Ł czyce
•
Wielkopolskie Tartaki WITAR w Opalenicy.
Dost pna ewidencja odpadów nie pozwala okre li
dokładnej ilo ci odpadów
powstaj cych na terenie Miasta Gminy Opalenica w zwi zku z działalno ci istniej cych tu podmiotów produkcyjnych. Ilo
t
mo na okre li
jedynie orientacyjnie na podstawie
wydanych decyzji : - pozwolenia na wytwarzanie, - decyzje zatwierdzaj ce programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi - informacji o ilo ci wytwarzanych odpadów i sposobach gospodarowania nimi.
19
Ilo ci dopuszczonych do wytwarzania odpadów poszczególnych grup według w/w decyzji przedstawia tabela 3. TABELA NR 2 Wykaz obowi zuj cych pozwole na wytwarzanie odpadów na terenie Gminy Opalenica
Limity odpadów [Mg]
Czas wa no ci
Podmiot wnioskuj cy
inne ni niebezpieczne
Wielkopolski Cukier S.A., Opalenica 31.12.2011 r. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S. A. 23.07.2012 r. Zielona Góra Energetyka Pozna ska S.A., Opalenica 26.08.2012 r. Fabryka Maszyn Rolniczych "Pol-Mot Opalenica" Sp. z 31.05.2012r. o. o. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., 22.07.2013 r. Zielona Góra LS-Plus Sp. z o.o. , Opalenica
Niebezpiecznych
124.350,60 20,00
3,700 15,214
71,60 -
11,420 9,53
12,00
0,196
TABELA NR 3 - Wykaz decyzji zatwierdzaj cych programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie Gminy Opalenica Podmiot wnioskuj cy
Czas wa no ci Limity odpadów [Mg niebezpiecznych
BETAMET Urbanowo Angi Land Gorzelnia Jastrz bniki Wielkopolskie Tartaki WITAR, Pora yn Foto-Studio, Opalenica Fabryka Maszyn Rolniczych „Pol-Mot Opalenica”, Opalenica Avallon sp. z o.o., Opalenica * Trans Stal, Opalenica Rudopal sp. z o.o., Opalenica Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Zielona Góra Gospodarstwo Upraw Warzywnych „Guwex”, Opalenica EKOLOG Systems sp. z o.o., Pozna PGKiM Komopal sp. z o.o., Opalenica Spółdzielnia Produkcji Rolnej „Rolnik”, Rudniki
20
31.12.2006 r. 31.12.2006 r. 31.12.2006 r. 31.12.2006 r. 31.05.2012 r. 25.07.2007 r. 29.08.2007 r. 31.12.2008 r. 08.10.2007 r. 06.02.2008 r. 30.06.2004 r. 12.03.2008 r. 18.07.2008 r.
0,300 0,710 0,981 0,614 9,530 0,002 0,375 0,003 0,564 0,754 120,000 0,800 0,950
TABELA NR 4 Zestawienie informacji dotycz cych ilo ci wytwarzanych odpadów przez firmy działaj ce na terenie Gminy Opalenica Ilo
wytwarzanych odpadów [Mg]
Podmiot składaj cy informacje niebezpiecznych
Wielkopolskie Tartaki WITAR, Pora yn Fabryka Maszyn Rolniczych „Pol-Mot Opalenica”, Opalenica Zakład Wielobran owy Metal Bud, J. Ma lanka, Opalenica Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo oddział Zielona Góra, Rudopal Sp. z o.o., Rudniki Uprawa Warzyw Guwex, Opalenica PGKiM Komopal, Opalenica Pavlo, P. Konieczny, Opalenica Gabinet Stomatologiczny, W. Witecki, Opalenica Gabinet Lekarski, B. Ber, Opalenica Gabinet Stomatologiczny, P. Mieduszewski, Opalenica Przychodnia Lekarzy Rodzinnych i Specjalistów Hipokrates, Opalenica Indywidualna Praktyka Lekarska, A. Wagner, Pora yn Punkt Usług Weterynaryjnych A. Błaszczak, Opalenica Ekolog Systems Sp. z o.o. Pozna
Rok zło enia
innych ni niebezpieczne
-
2.403,93 543,30
2002 2002
-
40,90
2002
-
1.400,00
2002
0,150 0,012 0,001 0,001 0,036
13,50 7,00 110,00 0,02 0,01 -
2002 2003 2003 2003 2003 2003 2003 2003
0,031 0,028 -
2550,0
2003 2003 2004
20
Ilo
wytworzonych odpadów niebezpiecznych była praktycznie w cało ci poddawana
odzyskowi lub unieszkodliwieniu. Na terenie Miasta i Gminy Opalenica do
dobrze rozwini t gał zi produkcyjn jest
przetwórstwo rolno-spo ywcze oraz przetwórstwo drewna. Wytwarzane odpady (resztki ro linne) przez najwi kszych wytwórców z bran y rolno-spo ywczej w wi kszo ci s przekazywane miejscowym rolnikom do wykorzystania na własne potrzeby np. w celu karmienie zwierz t. Na terenie gminy działa kilkana cie podmiotów przetwarzaj cych drewno i jego pochodne (mi dzy innymi 2 tartaki, 47 stolarni oraz 30 drewno w innym kierunku ni
zakładów przetwarzaj cych
meble oraz kilkadziesi t ró nej wielko ci zakładów
meblarskich). Odpady powstaj ce w tych podmiotach to głównie trociny, cinki kory i drewna (tartaki i stolarnie) oraz trociny i cinki płyt wiórowych (zakłady meblarskie). W zdecydowanej wi kszo ci przypadków s
one przekazywane podmiotom prowadz cym
dalsze ich przetwarzanie (brykiety, producenci płyt wiórowych) lub osobom indywidualnym (spalenie). Nale y podkre li , e przekazywanie osobom indywidualnym odpadów z płyt wiórowych (zawieraj cych ró nego rodzaje substancje chemiczne) do wykorzystania na ich własne potrzeby jest niedopuszczalne.
21
Odpady z sektora budowlanego – grupa 17 Na odpady z sektora budowlanego składaj si głównie odpady z rozbiórek obiektów, jak np. gruz ceglany, materiały ceramiczne, beton, panele i inne elementy gipsowe. W tej grupie wyst puj tak e drewno, stal, odpady opakowaniowe, azbest itp. Specyfik tej gał zi jest zmienno
powstaj cych odpadów, cho w wi kszo ci przypadków
s to znaczne ilo ci zarówno masowe jak i obj to ciowe. Według uzyskanych danych, na terenie Miasta i Gminy Opalenica
nie prowadzono
nigdy ewidencji wytwarzanych odpadów budowlanych. Pojazdy wycofane z u ytkowania – grupa 16 W ostatnich latach pojazdy samochodowe wycofane z u ytkowania, a tak e maszyny rolnicze na
terenach
wiejskich stały si
Wyeksploatowane samochody s
coraz bardziej
liczn
grup
odpadów.
odpadami niebezpiecznymi – zawieraj : oleje, płyny
hamulcowe, akumulatory itp. Zdecydowan wi kszo
tych odpadów stanowi metale
i
tworzywa sztuczne nadaj ce si do recyklingu. Na terenie Miasta i Gminy Opalenica zu yte samochody oraz odpady maszyn rolniczych s
oddawane do odzysku do :
•
firmy LS-Plus, która posiada na terenie gminy lini do rozbiórki samochodów ,
•
firmy
Produkcyjno-Usługowy Zakład
lusarski S. Zimny w Pora ynie zajmuj cej si
demonta em mechanicznym wyeksploatowanych pojazdów.
22
TABELA NR 5 Wykaz podmiotów prowadz cych działalno terenie Gminy Opalenica Nazwa
w zakresie zbierania i transportu odpadów na
Adres
kod odpadu
BETAMET Zakład Przerobu Surowców Wtórnych Energetyka Pozna ska Zakład Dystrybucji Energii - Opalenica
64-330 Opalenica Urbanowo 57
120103,120104,150104,160216,170401,170402,1704 03,170404,170407,170411
64-330 Opalenica ul. 5 Stycznia 8
020103,080317,130208,130306,150102,150110,1502 02,160103,160107,160213,160214,160214,160216,16 0601,160604,170101,170103,170103,170204,170402, 170405,170407
LS-plus Sp. z o.o.
64-330 Opalenica ul. Przemysłowa 1
080201,080299,130208,150202,16010304,160107,160112,160113-20,160122,160213,160601
METAL-BUD Zakład Wielobran owy
64-330 Opalenica ul. Krótka 6a
020110,150104,160118,170401,170402,170403,1704 04,170406,170407
TRANS-STAL
64-330 Opalenica ul. Nowotymska 5a
150101,150102,150104,150107,160601,170202, 170203,170401,170402,170403,170404,170405, 170406,170407
PUP KOMTECH
64-300 Nowy Tomy l, Komunalna 2
150101,150102,150103,150104, 150105,150106,150107,150109, 150203
Hellman Moritz
64-300 Nowy Tomy l,ul. S kowo 58
160103
Ekolog Systems
61-361 Pozna , ul. Ksi
020104,020103,020380, 020382,20680,030105, 030105,030301,030307, 030308,040209,040210, 040221,040222,040299, 070213,070213,070280, 070299,080112,080114, 080410,080412,090107, 090108,120105,150101, 150102,150103,150105, 150106,150109,150203, 160103,160119,160122, 160216,160380,170201, 170203,170380,190904, 191201,191201,191207, 191208,200101,200110, 200111,200125,200128, 200138,200139,200307
ca 1
TABELA NR 6 Wykaz podmiotów prowadz cych działalno Gminy Opalenica Nazwa METAL-BUD Zakład Wielobran owy
w zakresie transportu odpadów na terenie
kod
miasto
64330
Opalenica
adres Krótka 6a
kod odpadu 170101-03,170107,170180, 170182,17020103,170405,170411, 170604,170802,170904
Odpady z oczyszczalni cieków – grupa 19 Do głównych odpadów powstaj cych w oczyszczalniach cieków nale osady ciekowe.
: piasek, skratki i
ródłem powstawania tych odpadów w Mie cie i Gminie Opalenica s
3
mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie cieków komunalnych : •
jedna poło ona w m. Troszczyn k/Opalenicy , której wła cicielem jest Urz d Miasta i Gminy w Opalenicy, a u ytkownikiem Przedsi biorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej „KOMOPAL” Ul. 3 Maja 22 , 64-330 Opalenica. Omawiana oczyszczalnia cieków posiada przepustowo
Q
dowo onych Q r = 100,0 m3/dob , i RLM = 5280,0.
23
r
= 800,0 m3/dob , w tym cieków
•
druga poło ona przy ul. Spokojnej w Opalenicy , której wła cicielem jest Urz d Miasta i Gminy w Opalenicy, a u ytkownikiem Przedsi biorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej „KOMOPAL” Ul. 3 Maja 22 , 64-330 Opalenica. Omawiana oczyszczalnia cieków posiada przepustowo
Q
r
= 50,0 m3/dob bez
cieków dowo onych, •
trzecia poło ona na terenie Cukrowni w Opalenicy.
Ponadto na terenie Miasta i Gminy Opalenica działaj
przydomowe oczyszczalnie cieków o
3
wydajno ci do 5 m /d zlokalizowane w : •
35 sztuk w m. Urbanowo, Sielinko-Osada,
•
5 sztuk w Troszczynie.
Na terenie Miasta i Gminy Opalenica, w roku 2003, wytworzono nast puj ce ilo ci odpadów podgrupy 19 08 ( Odpady z oczyszczalni cieków nie uj te w innych grupach): 19 08 01
Skratki
5,38 Mg
19 08 05
Ustabilizowane komunalne osady ciekowe
5,0 Mg (98 % uwodnienia), 0,5 Mg (30 % uwodnienia/0
Do tej pory osady pochodz ce z oczyszczalni cieków oraz skratki trafiały na składowisko odpadów w Jastrz bnikach. Eksport odpadów Zgodnie z uzyskanymi informacjami w 2003 r. z terenu Miasta i Gminy Opalenica zmieszane odpady komunalne nie były wywo one do unieszkodliwienia poza teren Gminy. 3.2.3. Rodzaj i ilo Ilo
odpadów poddawanych procesom odzysku
odpadów opakowaniowych z Gminy Opalenica poddanych procesowi odzysku w
2003 roku wynosiła 56,45 Mg, w tym: -
makulatura – 15,05 Mg,
-
szkło – 31,33 Mg,
-
tworzywa sztuczne – 10,07 Mg,
Proces odzysku przeprowadziła firm Ekolog Systems Sp. z o.o. Ilo
tworzyw sztucznych terenu Gminy Opalenica poddana odzyskowi przez
Przedsi biorstwo „LS-Plus z Opalenicy kształtuje si nast puj co : 1) rok 2003 r. – 210,5 Mg, w tym : •
kod 070213 – 0,40 Mg,
•
kod 120105 – 0,30 Mg
•
kod 150102 – 177,90 Mg
•
kod 160119 - 23,20 Mg,
24
•
kod 170213 – 0,60 Mg
•
kod 191204 – 6,8 Mg
•
200139 – 1,0 Mg
2) I i II kwartał 2004 r. – 260,0 Mg, w tym : •
kod 020104 – 1,0 Mg
•
kod 070213 – 10,7 Mg
•
kod 120105 – 17,0 Mg
•
kod 150102 - 212,2 Mg
•
kod 160119 – 5,3 Mg
•
kod 191204 – 13,8 Mg.
3.2.4. Rodzaj i ilo
odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania
Podstawowym jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych w gminie Opalenica było deponowanie ich na składowisku odpadów. W roku 2003 r. na składowisku odpadów w m. Jastrz bniki zdeponowano około 2471 Mg odpadów.
3.2.5. Istniej ce systemy zbierania odpadów Odpady komunalne – gospodarka odpadami komunalnymi na terenie Miasta i Gminy Opalenica uwarunkowana jest rozproszon struktur przestrzenn zabudowy. Zorganizowan zbiórk odpadów komunalnych obj tych jest 87 % mieszka ców całej Gminy. Zbiórk tych odpadów zajmuj si
:
•
PGKiM „KOMOPAL” Sp. z o.o. Opalenica ul. 3 Maja 22,
•
KOMTECH Sp. z o.o. Nowy Tomy l,
•
„Ls-Plus Sp. z o.o.Opalenica ul. Przemysłowa 1m. Maj one zawarte umowy na odbiór odpadów z obiektami infrastruktury oraz z
wła cicielami lub dzier awcami wi kszo ci posesji. Na
obszarze
zabudowy
wielorodzinnej
zbiórka
niesegregowanych
odpadów
komunalnych realizowana jest do kontenerów KP-7 o pojemno ci 6,5 m3 oraz pojemników o V = 1100 dm3 i 1200 dm3, a na obszarze zabudowy jednorodzinnej do pojemników o pojemno ci 110 dcm3.
25
Odpady opakowaniowe-
Na terenie Gminy prowadzona jest zbiórka selektywna
odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych. W ramach selektywnej zbiórki działaj dwa systemy : •
Wiejski System Segregacji oparty o system workowy. Został wprowadzony w 2002 r., lecz zacz ł działa od 2003 r. Obejmuje wszystkie wsie Gminy Opalenica. Ilo gospodarstw z którymi podpisano umowy wynosi 84,5 %.
•
Pojemnikowi System Segregacji oparty jest na pojemnikach typu TITAN eko przystosowanych do selektywnej zbiórki odpadów. System dotyczy obszarów miejskich. Na terenie miasta Opalenica ustawiono 44 pojemniki typu TITAN , na nast puj ce odpady :
Ilo
-
makulatura – 9 pojemników o pojemno ci V = 1,5 m3 ,
-
tworzywo sztuczne - 15 pojemników o pojemno ci V = 1,1 m3,
-
szkło białe – 9 pojemników o pojemno ci V = 1,5 m3,
-
szkło kolorowe – 9 pojemników o pojemno ci V = 1,5 m3.
odpadów zebranych w wyniku selektywnej zbiórki w 2003 roku wynosiła 181,95/ Mg, w
tym: -
makulatura – 38,35 Mg,
-
szkło – 75,73 Mg,
-
tworzywa sztuczne – 67,87 Mg,
Odpady te zostały przekazane do specjalistycznych zakładów przetwórczych. Gmina Opalenica jest jedn z gmin sygnatariuszy Porozumienia Mi dzygminnego podpisanego w Mi dzychodzie w dniu 7 lutego 2001 r. w sprawie funkcjonowania Zakładu Utylizacji Odpadów. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych Miasta i Gminy Opalenica.
przy pojemnikach na odpady. Powoduje to,
e tzw.
pozostawione urz dzenia dla pozyskania surowców wtórnych, a do
rodowiska przedostaj praktykuje si ju
nie jest w ogóle zorganizowana na terenie
Powszechne jest, tak jak w całym kraju wystawianie przez
mieszka ców zu ytych urz dze zbieracze rozbieraj
-
si
substancje niebezpieczne (freony, oleje). Bardzo rzadko, ale
telefoniczne powiadamianie specjalistycznej firmy o zamiarze pozbycia si
tego rodzaju odpadów. Zbiórka tekstyliów od stycznia 2004 r. prowadzona jest do specjalnych kontenerów przez PCK. Zbiórka odpadów niebezpiecznych - Na terenie Gminy do tej pory nie prowadzono zorganizowanej zbiórki odpadów niebezpiecznych wyst puj cych w strumieniu odpadów komunalnych.
26
Odpady biodegradowalne - nie s zbierane i gromadzone selektywnie. Razem z odpadami komunalnymi kierowane s na składowisko odpadów. Kasacja wyeksploatowanych pojazdów - Na terenie Gminy Opalenica funkcjonuj dwie firma prowadz ce odzysku wyeksploatowanych pojazdów : •
Produkcyjno-Usługowy Zakład lusarski S. Zimny zlokalizowany w Pora ynie (kod przetwarzanych odpadów – 160104) – brak koncesji,
•
„Ls-Plus” Sp. z o.o. w Opalenicy (kod przetwarzanych odpadów – 160104, 160119,160120).
Zwłoki zwierz t - Wg informacji uzyskanych z Urz du Gminy, Gmina Opalenica nie ma podpisanej stałej umowy ze specjalistyczn firm na usuwanie i przerabianie zwłok zwierz cych. W razie konieczno ci utylizacji padłych lub zabitych zwierz t telefonicznie jest wzywana firma specjalistyczna wykonuj ca t usług . Jest to Zakład Utylizacyjny Lucyna Pierzchlewicz zlokalizowany w m. Tarnowo Stare 62-055 Czempi , powiat Ko cian, woj. wielkopolskie (tel. 061 2827217). 3.2.6. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów Instalacje do odzysku odpadów Na terenie Gminy istniej
3 instalacje do odzysku odpadów. Informacje dotycz ce
funkcjonuj cych instalacji zebrano w tabeli 7. TABELA NR 7 Dane dotycz ce instalacji do odzysku odpadów na terenie Gminy Opalenica Wydajno Kod przetwarzanych instalacji odpadów [Mg/rok] Zakład Przerobu Odzysk metali 120203, 120204; 850,0 Surowców kolorowych 160216; 170401, Wtórnych „BETA 170402, 170404, MET”; Urbanowo 170407, 170411 P.W. „LS-Plus” sp. Odzysk tworzyw 020104; 070213; 1.600,0 z o.o.; Opalenica sztucznych oraz 120105; 150102; wyeksploatowanych 160104; 160119; pojazdów 160120; 170203;191204; 200139 ProdukcyjnoOdzysk 160104 Brak Usługowy Zakład wyeksploatowanych zezwolenia lusarski S. Zimny pojazdów na odzysk 1) Pora yn odpadów Nazwa/Lokalizacja
Rodzaj instalacji
1) brak koncesji
27
Stosowana technologia Mielenie kabli i urz dze zawieraj cych metale kolorowe Mielenie tworzyw sztucznych oraz produkcja granulatu, demonta samochodów Demonta mechaniczny
Instalacje do unieszkodliwiania odpadów Podstawowym jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych z Gminy Opalenica było ich deponowanie na składowisku odpadów w Jastrz bnikach. W roku 2003 r. na
składowisku
odpadów
w
Jastrz bnikach
unieszkodliwiono
2 471,0
Mg.
Od 2004 r., po zamkni ciu składowiska odpadów w Jastrz bnikach, odpady s wywo one przez uprawnione firmy na składowiska odpadów z którymi firmy te podpisały umowy (poza obszarem Gminy Opalenica). Tabela 8
Charakterystyka składowiska odpadów w Jastrz bnikach Rok Powierzchnia Pojemno Miejscowo uruchomie w ha składowiska 3 nia [m ] Jastrz bniki
1982
4,826
150.000
stopie wypełnieni aw% 100
ilo odpadów zło ona w 2003 r. [ Mg] 2471,0
ekranizacja podło a brak
Wła cicielem składowiska odpadów w Jastrz bnikach jest Urz d Gminy w Opalenicy, a zarz dc był PGKiM „KOMOPAL” Sp. z o.o. 64-330 Opalenica ul. 3 Maja 22. Teren omawianego składowiska poło ony jest na północno-wschodnim skraju lasu pomi dzy Jastrz bnikami a Pora ynem, w odległo ci około 5,5 km na północny zachód od Opalenicy – siedziby gminy. Składowisko odpadów w m. Jarz bniki powstało na pocz tku lat 70-tych w miejscu eksploatowanej kilkana cie lat wirowni „Jastrz bniki”. Pocz tkowo składowisko funkcjonowało nieformalnie. Obejmowało obszar obecnej działki ewidencyjnej nr 87 o powierzchni 2,93 ha. Odpady były składowane w wyeksploatowanej cz (I – „stara” cz
ci wirowni
składowiska) bezpo rednio na podło u gliniastym. Po 10 latach
eksploatacji składowiska, na pocz tku lat 80-tych, U ytkownik składowiska zlecił uporz dkowanie spraw formalno-prawnych zwi zanych z funkcjonowaniem składowiska. W czerwcu 1981 r. zostało wykonane badania geotechniczne, w celu okre lenia warunków gruntowo-wodnych w rejonie projektowanego wysypiska. Na podstawie w.w. bada w marcu 1982 r. został opracowany projekt techniczny budowy wysypiska mieci w m. Jastrz bniki, gm. Opalenica oraz jego projekt wykonawczy. Wysypisko oddano do u ytku jesieni 1982 r. Na pocz tku lat 90-tych składowisko powi kszono o działk ewidencyjn nr 85/2 (tzw. II – „nowa” cz
składowiska) i w zwi zku z tym wzrosła powierzchnia składowiska do
obecnych rozmiarów, tzn. do wielko ci 4,826 ha. W chwili obecnej składowisko zostało zapełnione, jego czasza oscyluje wokół rz dnej 92,0 m npm , obejmuje niemal dokładnie teren całego składowiska (z wyj tkiem istniej cych wyrobisk), i jest przeznaczone do rekultywacji.
28
Omawiane składowisko nie posiada adnych zabezpiecze – odpady zostały zdeponowane bezpo rednio na podło u glianiastym, nie posiada równie drena u odcieków. Na dzie dzisiejszy zagospodarowanie terenu istniej cego składowiska odpadów w m. Jastrz bniki stanowi : -
I – „stara” i II – „nowa” cz
-
niewielki budynek socjalny,
-
plac gospodarczy
-
drogi wewn trzne.
składowiska zapełniona odpadami,
Na teren składowiska doprowadzona jest woda wodoci gowa, brak jest natomiast elektryczno ci. cieki z umywalki odprowadzane s do gruntu przez zdrenowanie s czkami, natomiast toalet dla obsługi składowiska stanowi ust p kloaczny (suchy). Do obsługi składowiska zatrudniony jest jeden pracownik. Teren całego składowiska jest całkowicie nieuzbrojony. Całe składowisko ogrodzone jest siatk stalow o wysoko ci ca 1,8 m na słupkach stalowych. Dominuj cymi odpadami gromadzonymi na tym składowisku były nie segregowane odpady komunalne 20 03 01. Przedmiotowe składowisko nie posiada pozwolenia na budow ani decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Lokalizacja składowiska nie jest jednak sprzeczna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W lutym 2003 r. Starosta Nowotomyski zatwierdził instrukcj eksploatacji składowiska w Jastrz bnikach. Natomiast nie opracowano przegl du ekologicznego, z uwagi na planowane zamkni cie omawianego składowiska. Od stycznia 2004 r. składowisko jest nieeksploatowane. Składowisko nie posiada projektu rekultywacji ani nie ma wyznaczonego kierunku rekultywacji. Składowisko nie posiada adnych systemów zabezpiecze , drena u odcieków, instalacji odgazowania, nie prowadzi si w jego rejonie bada monitoringowych. Odpady na składowisku były plantowane i ugniatane spychaczem. Na składowisku nie prowadzono ewidencji odpadów. W listopadzie 2002 r. został opracowany „Projekt prac geologicznych dla okre lenia warunków hydrogeologicznych w rejonie przeznaczonego do rekultywacji składowiska odpadów w m. Jarz bniki, gm. Opalenica” zatwierdzony przez Starost Nowotomyskiego. W trakcie uzgadniania jest dokumentacja okre laj ca warunki hydrogeologiczne w rejonie składowiska. Na dzie dzisiejszy składowisko jest nieeksploatowane, przeznaczone do zamkni cia. Z uwagi na brak pełnych danych monitorinogwych nie mo na oceni oddziaływania składowiska na wody podziemne.
29
3.2.7. Wykaz podmiotów prowadz cych działalno
w zakresie zbierania, transportu,
odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych Wykaz podmiotów prowadz cych na terenie Miasta i Gminy Opalenica działalno zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych przedstawiono w tabeli 9. Szlam ze zbiorników bezodpływowych o kodzie 200304 s wywo one do unieszkodliwienia przez uprawnione firmy do stacji zlewnej nale
cej do oczyszczalni
cieków poło onej w Troszczynie, której u ytkownikiem jest PGKiM „KOMOPAL” z Opalenicy.
30
w
TABELA NR 9 - Wykaz podmiotów prowadz cych działalno komunalnych na terenie Gminy Opalenica lp
Nazwa podmiotu i adres
1. Przedsi biorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej „KOMOPAL” Sp. z o.o. 64 – 330 Opalenica ul. 3 Maja 22
2. Przedsi biorstwo Wielobran owe „LS – PLUS” 64-330 Opalenica, ul. Przemysłowa 1
Nr decyzji/data wa no ci
w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów
Data wa no ci decyzji
RN.III/7610/60/9 30.07.2004 r. 9 z dnia 11.08.1999 r.
RNIII/76103/2002 z dnia 20.02.2002 r.
30.04.2010 r.
3. RETHMANN-Sanitech-Pozna ul. Górecka 104 61-483 Pozna
RNIII/761028.02.2010 r. 7/2002-01-29 z dnia 29.01.2002 r.
4. Gminne Składy Spółka ul. Powsta ca Kozaka 15 64-330 Opalenica
RNIII761-31/03 z dnia 18.08.2003 r.
30.07.2012 r.
Miejsce przeznaczenia odpadów
Charakterystyka
- Składowiska odpadów w Jastrz bnikach, a z chwil oddania do u ytku stacji przeładunkowej dla Gminy Opalenica - na t stacj . - Oczyszczalnia cieków wTroszczynie Składowiska odpadów w Jastrz bnikach, a z chwil oddania do u ytku stacji przeładunkowej dla Gminy Opalenica - na t stacj . Składowiska odpadów wskazane przez RETHMANN, a z chwil oddania do u ytku stacji przeładunkowej dla Gminy Opalenica - na t stacj . Oczyszczalnia cieków wTroszczynie.
Zakres działalno ci : - zbieranie i transport stałych odpadów komunalnych, - zbiórka selektywna odpadów komunalnych - zbieranie, transport i unieszkodliwianie płynnych odpadów komunalnych. Posiadany sprz t : - pojazdy specjalistyczne do przewozu odpadów.
31
Zakres działalno ci : - zbieranie i transport odpadów stałych komunalnych, - zbiórka selektywna odpadów komunalnych Posiadany sprz t : - pojazdy specjalistyczne do przewozu odpadów. Zakres działalno ci : - zbieranie i transport odpadów stałych komunalnych, - zbiórka selektywna odpadów komunalnych Posiadany sprz t : - pojazdy specjalistyczne do przewozu odpadów. Zakres działalno ci : - wywóz cieków socjalno-bytowych z osadników bezodpływowych z terenu gminy Opalenica. Posiadany sprz t : - ci gnik Ursus C360 + specjalna naczepa
TABELA NR – c.d. Nr decyzji/data Data wa no ci wa no ci decyzji
Miejsce przeznaczenia Charakterystyka odpadów
6. S.U.P. ROLTECH 64-330 Opalenica z /s. w Pora ynie
RN.III/76301/01.2007 r. 7/2000 z dnia 17.02.2000 r.
Oczyszczalnia wTroszczynie.
7. Mirosława Pi tek Wojnowice, ul. Łagiewka 14
RN.III/76331.12.2005 r. 16/2000 z dnia 07.12.2000 r.
Oczyszczalnia wTroszczynie.
8. Halina Rabiega 62-065 Grodzisk ul. Dolna 2.
31.12.2006 r. RNIII/76115/2001 z dnia 21.06.2001 r.
Oczyszczalnia wTroszczynie
lp
Nazwa podmiotu i adres
9. „KOMTECH” Sp. z o.o. ul. Komunalna 2 Nowy Tomy l
ZUO Mnichy
32
cieków Zakres działalno ci : - wywóz nieczysto ci płynnych z osadników bezodpływowych z terenu gminy Opalenica. Posiadany sprz t : - ci gnik Ursus C360 + przyczepa asenizacyjna cieków Zakres działalno ci : - wywóz nieczysto ci płynnych z osadników bezodpływowych z terenu gminy Opalenica. Posiadany sprz t : - ci gnik Ursus C360 + przyczepa asenizacyjna cieków Zakres działalno ci : - wywóz nieczysto ci płynnych z osadników bezodpływowych z terenu gminy Opalenica. Posiadany sprz t : - ci gnik Ursus C360 + przyczepa asenizacyjna
Zakres działalno ci : zbieranie i transport, odzysk lub unieszkodliwianie, - gromadzenie odpadów w ZUO Mnichy, - opró nianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ci ciekłych. Posiadany sprz t : - 2 mieciarki „MERCEDES” - 1 kompaktor i 3 kontenerowce - 1 samochód asenizacyjny LIAZ + naczepa - 1 zmiatarka uliczna MERCEDES - 1 równiarka drogowa i 1 walec samobie ny.
4. PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE GMINY 4.1. Odpady komunalne
Obliczenia dotycz ce szacunkowej ilo ci wytwarzanych odpadów komunalnych oparto głównie na zało eniach przyj tych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159). Tab. 10 Wska niki charakterystyki ilo ciowej odpadów komunalnych (kg/M, rok) dla roku 2000 (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p.
1 2 3 4 5 6 7
ródła powstawania odpadów
Odpady z gospodarstw domowych Odpady z obiektów infrastruktury Odpady wielkogabarytowe Odpady z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych Odpady z ogrodów i parków Odpady z czyszczenia ulic i placów Odpady niebezpieczne wchodz ce w strumie odpadów komunalnych Razem
Przyj ty wska nik nagromadzenia (kg/M, rok) miasto wie 224 116 110 45 20 15 40 40 12 15 3
5 2
424
223
W tabeli 11 zamieszczono informacje dotycz ce szacunkowego składu morfologicznego odpadów na terenach miejskich i wiejskich.
33
Tab. 11 Skład morfologiczny odpadów domowych i z obiektów infrastruktury (%) (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p.
1
Frakcje odpadów
Odpady organiczne
Odpady domowe
Odpady z obiektów
miasto
wie
infrastruktury
32
13
10
2
1
0
pochodzenia ro linnego 2
Odpady organiczne pochodzenia zwierz cego
3
Inne odpady organiczne
2
2
0
4
Papier i tektura
19
13
30
5
Tworzywa sztuczne
14
13
30
6
Materiały tekstylne
4
3
3
7
Szkło
8
8
10
8
Metale
4
4
5
9
Odpady mineralne
5
10
5
10
33
7
100
100
100
10 Frakcja drobna (< 10 mm) Razem Bior c pod uwag
wy ej przedstawiony podział odpadów komunalnych, konieczno
wyró nienia odpadów opakowaniowych oraz bli sz charakterystyk odpadów ulegaj cych biodegradacji, na potrzeby konstrukcji Planu, za Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyj to podział polegaj cy na wyodr bnieniu 20 strumieni odpadów: 1. Odpady organiczne ro linne – domowe odpady organiczne pochodzenia ro linnego. 2. Odpady organiczne
zwierz ce – domowe odpady organiczne pochodzenia
zwierz cego ulegaj ce biodegradacji. 3. Odpady organiczne inne – odpady z piel gnacji ogródków przydomowych, kwiatów domowych, balkonowych, ulegaj ce biodegradacji. 4. Odpady zielone – odpady z ogrodów i parków, targowisk, z piel gnacji ziele ców miejskich, z piel gnacji cmentarzy – ulegaj ce biodegradacji. 5. Papier i karton: •
opakowania z papieru i tektury,
•
opakowania wielomateriałowe na bazie papieru,
•
papier i tektura (nieopakowaniowe)
6. Tworzywa sztuczne:
34
•
opakowania z tworzyw sztucznych,
•
tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe).
7. Tekstylia. 8. Szkło: •
opakowania ze szkła,
•
szkło (nieopakowaniowe).
9. Metale: •
opakowania z blachy stalowej,
•
opakowania z aluminium,
•
pozostałe odpady metalowe.
10. Odpady mineralne – odpady z czyszczenia ulic i placów: gleba, ziemia, kamienie itp. 11. Drobna frakcja popiołowa – odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych (głównie w gla). Z uwagi na udział w składzie odpadów komunalnych popiołu wyodr bniono t frakcj jako nieprzydatn do odzysku i unieszkodliwienia. 12. Odpady wielkogabarytowe. 13. Odpady budowlane – odpady z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych – wchodz ce w strumie odpadów komunalnych. 14. Odpady n niebezpieczne wchodz ce w strumie odpadów komunalnych. Dla w/w strumieni ustalono wska niki charakterystyki jako ciowej odpadów komunalnych z uwzgl dnieniem ró nic mi dzy odpadami powstałymi na terenach zabudowy miejskiej i wiejskiej:
35
Tab. 12 Wska niki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich dla roku 2000 (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p. Strumie odpadów komunalnych 1 1a 1b 1c 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Domowe odpady organiczne, w tym: odpady organiczne ro linne odpady organiczne zwierz ce odpady organiczne inne Odpady zielone Papier i tektura (niopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Tekstylia Szkło (nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Razem
Miasto kg % 90,20 21,3 81,40 4,40 4,40 10,00 2,4 28,62 6,8 41,52 9,8 4,66 1,1 48,27 11,4 15,53 3,7 12,10 2,9 2,00 0,5 28,12 6,6 12,79 3,0 4,57 1,1 1,33 0,3 14,30 3,4 46,70 11,0 20,00 4,7 40,00 9,4 3,00 0,7 423,71 100
Wie kg 22,11 18,80 1,10 2,21 4,16 10,64 15,43 1,73 21,03 6,77 4,65 1,00 18,89 4,55 1,63 0,47 13,25 40,28 15,00 40,00 2,00 223,59
% 9,9 1,9 4,8 6,9 0,8 9,4 3,0 2,1 0,4 8,4 2,0 0,7 0,2 5,9 18,0 6,7 17,9 0,9 100
W poni szych tabelach dokonano charakterystyki poszczególnych strumieni odpadów. Tab. 13 Skład odpadów wielkogabarytowych (%) (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p.
Wyszczególnienie
Warto
1
Drewno
60
2
Metale
30
3
Inne (balastowe,
10
materace, plastik itp.) Razem
100
36
W niniejszym planie do wyliczenia ilo ci poszczególnych materiałów zawartych w odpadach wielkogabarytowych wykorzystano dane zaczerpni te z bada
przeprowadzonych przez
Tyszkiewicza (1999). Tab. 14 Udziały procentowe poszczególnych materiałów w grupach sprz tu AGD (Tyszkiewicz, 1999) Sprz t
Stal, elazo
Stopy Duralex miedzi
Inne metale kolorowe 1 2.2 -
Tworzyw a sztuczne 5,1 13,3 7,8 35
Kuchnie gazowe 78 3.3 2 Pralki, wirówki 71 1,65 -* Pralki automat. 67,5 3 Chłodziarki, 50 2,5 5 zamra arki Odkurzacze 65 8 7 19 Maszyny do 37 44 16 szycia * - uzyskane dane nie zawieraj informacji o wyst powaniu ** - nie wyst puje
Szkło 11,1 nw** 3.4 9 nw nw
Mat. Inne elektrote materiały chniczne 1,5 12,4 14,5 3,8 3,5 -
1 0,9
Tab. 15 redni skład odpadów budowlanych i poremontowych (%) (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p.
Wyszczególnienie
Warto
1
Cegła
40
2
Beton
20
3
Tworzywa sztuczne
1
4
Bitumiczna
9
powierzchnia dróg 5
Drewno
7
6
Metale
5
7
Piasek
15
8
Inne
4
Razem
100
37
Tab. 16 redni skład odpadów z ogrodów i parków (%)(wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p.
Wyszczególnienie
Warto
1
Odpady organiczne
80
2
Odpady mineralne
20
Razem
100
Tab. 17 Skład morfologiczny zmiotek ulicznych (%) (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) L.p. 1
Wyszczególnienie Odpady mineralne
Warto 100
W przypadku odpadów niebezpiecznych wyst puj cych w strumieniu odpadów komunalnych w niniejszym Planie przyj to podział podany przez Litwin, Piotrkowsk (1998) Tab. 18 redni wska nik powstawania odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych (Litwin, Piotrowska, 1998) L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Odpad Aerozole Akumulatory Baterie Farby i lakiery Farmaceutyki Rozpuszczalniki wietlówki Zu yte oleje Inne (w tym inne substancje chemiczne np. kwasy i zasady, pestycydy, chemiczne produkty laboratoryjne) Razem
38
Ilo kg/M/rok 0,05 0,33 0,07 0,32
% 4,0 26,1 5,6 25,4
0,08
6,3
0,23 0,01 0,02 0,15
18,3 0,8 1,6 11,9
1,26
100,0
Tab. 19 Wła ciwo ci paliwowe i nawozowe odpadów (Maksymowicz, 2000) L.p. 1. 2. 3. 4. 6. 7. 8. 9. 10.
Wska nik
Miasta du e małe Wska niki okre laj ce wła ciwo ci paliwowe Wilgotno % 26,5 – 55,5 28,0 – 48,0 Cz ci palne % 18,5 – 42,7 10,0 – 20,0 Cz ci niepalne % 21,4 – 39,4 30,0 – 65,0 Ciepło spalania kJ/kg 7437-12850 2010-4000 Wska niki okre laj ce wła ciwo ci nawozowe Substancja organiczna % s.m. 33,1 – 56,9 115,0 – 35,0 W giel organiczny % s.m. 15,5 – 22,9 6,0 – 18,0 Azot organiczny % s.m. 0,18 – 1,5 0,1 – 0,7 Fosfor ogólny (P2O5) % s.m. 0,6 – 1,36 0,2 – 0,8 Potas ogólny (K2O) % s.m. 0,1 – 0,7 do 0,3
Na ilo
Jednostka
Tereny wiejskie 25,0 – 39,0 8,0 – 20,0 40,0 – 70,1200-2700 6,0 – 28,0 4,5 – 16,0 0,1 – 0,5 0,1 – 0,7 do – 0,2
odpadów komunalnych wytwarzanych w omawianej Gminie wpływa liczba
mieszka ców oraz zmiany jednostkowych wska ników emisji odpadów, których trendy zmian wynikaj głównie z przesłanek rozwoju gospodarczo – społecznego. Dla potrzeb niniejszego Planu podobnie jak dla planu wojewódzkiego i powiatowego przyj to prognoz podan
przez GUS (2001). Natomiast prognoz
ludno ci
zmian wska ników emisji odpadów
wykonano w oparciu o dane zamieszczone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. Rozwa aj c przypuszczalne trendy zmian składu odpadów komunalnych, przyj to w KPGO na najbli sze 12 lat „optymistyczny” wariant rozwoju sytuacji, który w przyszło ci b dzie kształtował skład odpadów. Przewidywanie zmian składu opierało si
m.in. na
nast puj cych przesłankach: •
rozwój gospodarki b dzie post pował bez wi kszych załama i struktura gospodarki b dzie zbli ała si do gospodarki krajów zachodnioeuropejskich,
•
rozwój gospodarczy, który powoli poci gał b dzie za sob
wzrost zamo no ci
społecze stwa, spowoduje m.in. rozwój rynku prasowego, a to w konsekwencji wpłynie tak e na wzrost ilo ci papieru w odpadach, •
powoli nast powa zbiorowego
b dzie rozwój sieci gastronomicznej, w tym rozwój punktów
ywienia
w
zakładach
pracy,
co
spowoduje
równocze nie
„przemieszczanie si ” odpadów spo ywczych z dzielnic mieszkalnych do centrów miast. Rozwojowi sieci gastronomii sprzyja
te
b dzie zmiana systemu pracy
wzorowana na standardach zachodnich, czyli praca z przerw na lunch, •
zakłada si ,
e przez najbli sze 5 lat, dominowa
b d
postawy konsumpcyjne,
wysoce „odpadogenne”, nast pnie za , stopniowo, coraz cz b dzie si
ciej obserwowa
postawy proekologiczne, w których zawarty b dzie równie
39
wiadomy
stosunek do problematyki odpadów. Uwidoczni si to równie m.in. spadkiem ilo ci tworzyw sztucznych na korzy
ilo ci szkła i wyrobów z drewna czy innych
materiałów, przede wszystkim materiałów podatnych na recyrkulacj (szkło) czy łatwo degradowalnych – jak papier czy drewno, •
po pocz tkowym okresie stagnacji nast pi wzrost budownictwa oraz w szczególno ci prac remontowo-budowlanych, co z drugiej strony zaowocuje wzrostem ilo ci odpadów poremontowych (w tym gruzu), w strukturze odpadów da to wzrost ilo ci odpadów „innych mineralnych”
•
wytworzone odpady komunalne b d
trafia na składowisko i nie b d
spalane w
gospodarstwach domowych. Powy ej przedstawiony scenariusz rozwijał b dzie si
wolno, wobec czego zało ono te
niewielkie – w skali rocznej – zmiany „emisji” poszczególnych składników, zmiany nie wi ksze ni 3%.
40
Tab. 20 Prognoza zmian wska ników emisji w latach 2005, 2010 i 2015 w Polsce w podziale na miasto/wie (wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) Nazwa strumienia
Odpady organiczne ro linne Odpady organiczne zwierz ce Odpady organiczne inne Odpady zielone Papier i tektura (niopakowaniowe) Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) Opakowania z tworzyw sztucznych Tekstylia Szkło (nieopakowaniowe) Opakowania ze szkła Metale Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Odpady mineralne Drobna frakcja popiołowa Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne
Procentowe zmiany wska nika emisji odpadów dla obszarów: miejskich wiejskich 2001200620112001200620112005 2010 2014 2005 2010 2014 2,00 1,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,00
- 1,00
- 2,00
0,00
- 1,00
- 1,00
2,00 2,00
2,00 2,00
1,00 1,00
2,00 2,00
2,00 2,00
1,00 1,00
2,00
1,00
0,00
2,00
1,00
0,00
6,80
6,80
6,80
2,00
1,00
0,00
4,80
6,80
6,80
2,00
1,00
0,00
1,50
0,00
- 2,00
1,00
0,00
- 2,00
6,80 2,00
6,80 1,00
6,80 1,00
1,00 2,00
0,00 1,00
- 2,00 1,00
3,00 4,80 1,00
3,00 4,80 0,00
1,00 4,80 0,00
2,00 2,00 1,00
2,00 2,00 0,00
1,00 1,00 0,00
3,80
3,80
3,80
1,00
0,00
0,00
3,60 1,00
3,60 2,00
3,60 2,00
1,00 0,00
0,00 1,00
0,00 1,00
- 2,00
- 3,00
- 3,00
- 2,00
- 3,00
- 3,00
8,45 8,45 0,00
0,00 5,92 0,00
0,00 6,58 0,00
5,92 8,45 8,45
0,00 5,92 0,00
0,00 6,58 0,00
W tabeli 21 przedstawiono prognoz ilo ci wytwarzanych odpadów komunalnych w latach 2005 – 2014 na terenie Gmin Opalenica przy uwzgl dnieniu wska ników nagromadzenia podawanych w KPG i prognozowanej liczby ludno ci miejskiej i wiejskiej podawanej przez GUS.
41
Tabela 21 Prognoza ilo ci odpadów komunalnych na terenie Gminy Opalenica [Mg/rok]. Rok
Miasto Opalenica
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3 886,0 3 892,0 3 909,0 3 918,0 3 925,0 3 937,0 3 943,0 3 960,0 3 968,0 3 980,0 3 995,0
Wsie Gminy Opalenica 1 480,0 1 484,0 1 489,0 1 492,0 1 495,0 1 499,0 1 504,0 1 508,0 1 511,0 1 516,0 1 522,0
Miasto i Gmina Opalenica 5 366,0 5 376,0 5 398,0 5 410,0 5 420,0 5 436,0 5 447,0 5 468,0 5 479,0 5 496,0 5 517,0
4.2. Odpady sektora gospodarczego Prognoza ogólna Zmiany w ilo ci i rodzaju wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów w perspektywie czasowej do roku 2014 zale e b d przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gał zi przemysłu, rzemiosła i usług. Z do wiadcze
wiatowych wynika, e na ka de 1% wzrostu
PKB przypada 2% wzrostu ilo ci wytwarzanych odpadów (Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, 2002). Przyjmuj c wariant „optymistyczny” rozwoju sytuacji w Polsce, jako stał tendencj przewiduje si wyj cie z recesji i dalszy rozwój gospodarczy kraju w nast pstwie restrukturyzacji przemysłu i handlu w okresie najbli szych 14 lat. Budowie nowoczesnej gospodarki towarzyszy
b dzie rozwój małych i
rednich przedsi biorstw. Do roku 2014
sytuacja demograficzna nie b dzie ulega wi kszym zmianom. Dominowa b dzie jednak tendencja zni kowa w liczbie mieszka ców. Z popraw
warunków ycia wzrasta b dzie
rednia wieku mieszka ców, co spowoduje wi ksze zapotrzebowanie na usługi medyczne. Skutkiem tego b dzie wzrost ilo ci odpadów z jednostek słu by zdrowia. Upowszechniane b d , wzorem ocen oddziaływania na rodowisko, oceny cyklu yciowego produktu.
Dotyczy
to
b dzie
przede
wszystkim
grup
produktów
o
wysokiej
materiałochłonno ci i odpadowo ci oraz produktów zawieraj cych substancje niebezpieczne dla rodowiska. Obecna polityka pa stwa w zakresie ochrony rodowiska promuje wdra anie nowych technologii mało – i bezodpadowych, metod Czystej Produkcji oraz budow własnych instalacji słu
cych odzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów przez ich wytwórców.
42
W perspektywie kilkunastu lat spowoduje to spadek ilo ci wytwarzanych odpadów w istniej cych zakładach oraz zwi kszenie stopnia odzysku odpadów u ich wytwórców. Tendencji tej towarzyszy b dzie trend odwrotny polegaj cy na ujawnianiu przez kontrolerów odpadów wytwarzanych przez przedsi biorstwa, które jak dot d nie wyst piły o odpowiednie zezwolenia.
Dotyczy
to
weterynaryjnych. Ocenia si ,
b dzie
głównie
niewielkich
zakładów
oraz
jednostek
e udział tzw. „Szarej strefy odpadowej”, składaj cej si
głównie z małych zakładów produkcyjnych, rzemie lniczych i usługowych wynosi 5 – 8% cało ci obecnego strumienia odpadów w Polsce (Krajowy Planu Gospodarki Odpadami, 2002). Restrukturyzacja rolnictwa poprzez przemiany własno ciowe i przekształcanie struktury agrarnej (prywatyzacja gruntów po PGR-ach, stały wzrost powierzchni gospodarstw rolnych) spowoduje zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie, wzrost produkcji na najlepszych gruntach oraz stopniow eliminacj upraw na gruntach małoproduktywnych i przekazywanie ich pod zalesianie. Intensyfikacja rolnictwa spowoduje wzrost ilo ci opakowa pestycydach. Zmniejsza si b dzie jednak toksyczno
po
stosowanych preparatów.
Prognozowane zmiany w wybranych bran ach i grupach odpadów Przemysł rolno - spo ywczy Wytwarzane ilo ci odpadów, w przyj tych metodach produkcji s
z reguły wprost
proporcjonalne do ilo ci zu ytych surowców. W ramach post pu technicznego istniej pewne mo liwo ci ograniczenia zu ycia surowców zwłaszcza nieorganicznych, odzysku z odpadów składników organicznych i mineralnych, co jednak istotnie wpływa na relacje ekonomiczne. Przewa aj ce ilo ci opadów tej grupy nale ałoby traktowa przekazywane przez wytwórców nieodpłatnie b d
jako produkty uboczne
odpłatnie do wykorzystania na cele
paszowe lub nawozowe. W ostatnich latach obserwuje si obni enie poziomu produkcji w przemy le rolno - spo ywczym, a zarazem drastyczne zmniejszenie ilo ci wytworzonych odpadów. W przemy le mleczarskim, wraz z spodziewanym wzrostem produkcji nast pi podniesienie re imów w gospodarce odpadami. Wraz z przyst pieniem do Unii Europejskiej okre lone zostan kwoty mleczne, zapewne wy sze od obecnego poziomu produkcji jednak wymagania jako ciowe norm europejskich spowoduj powa ne trudno ci dla tego przemysłu w zwi zku z ograniczeniami stosowania odpadów na cele paszowe i nawozowe. Wzrost ogólnej ilo ci odpadów w ko cowej dacie nale y wi za ze spodziewanym w kraju wzrostem spo ycia produktów przemysłu rolno – spo ywczego i wzrostem jego pozycji na rynkach europejskich. Istotnym problemem w ocenie ilo ci i rodzaju odpadów z przemysłu rolno – spo ywczego jest fakt, e nie wszyscy wytwórcy odpadów zło yli odpowiednie informacje
43
dotycz ce gospodarki odpadami. W zwi zku z tym nale y zwi kszy kontrol powy szych obiektów oraz wymusi za pomoc
rodków prawnych składanie odpowiednich dokumentów.
Opady z przemysłu rolno–spo ywczego s jednak ze wzgl du na zwi kszanie si
głównie przeznaczane na pasze lub nawozy,
jednostkowej produkcji współczesnych zakładów
nale y oczekiwa , e na przylegaj cym do takich zakładów terenie brak b dzie odbiorców na wszystkie wytworzone w nim odpady. Konieczne b dzie przewo enie tych odpadów na wi ksze
odległo ci
lub
poszukiwanie
innych
forma
ich
zagospodarowania
lub
unieszkodliwienia. Odpady z przemysłu mi snego b d , tak jak dotychczas, wykorzystywane do produkcji pasz (z zastrze eniami podanymi ni ej). Mo liwy jest równie
ich recykling
organiczny podczas procesów kompostowania i fermentacji beztlenowej. W ostatnim okresie Unia Europejska zaostrzyła istotnie przepisy dotycz ce unieszkodliwiania odpadów pochodzenia zwierz cego na produkcj m czek i zakazała ich u ytkowania w
ywieniu zwierz t. Zgodnie z projektem Krajowego Planu Gospodarki
Odpadami w województwie zbudowany b dzie szczelny system nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia odpadów pochodzenia zwierz cego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych zwierz t (HRM), w tym zwłaszcza bydła, owiec i kóz oraz ich wył czenia z ła cucha pokarmowego ludzi i zwierz t. W przyszło ci znacz cy wzrost produkcji rolnej i przetwórstwa nale y wi za programem rozwoju produkcji biopaliw. St d nale y si
spodziewa
z
rozwoju i wzrostu
produkcji w przemy le spirytusowym i tłuszczowym a tym samym wzrostu ilo ci odpadów. Chocia w zdecydowanej przewadze odpady te znajd zastosowanie w produkcji rolnej, tym niemniej pojawi si te nowe asortymenty uci
liwych odpadów, anga uj ce siły i rodki w
ich unieszkodliwienie. Ciepłownictwo W Polsce obserwuje si spadek zapotrzebowania na w giel kamienny i brunatny jako no nik energii. Wzrasta natomiast zapotrzebowanie na inne no niki, w tym energii odnawialnej. Liczy si nale y równie z bardziej racjonalnym wykorzystaniem energii przez przemysł i ludno , czego skutkiem mo e by zmniejszenie ilo ci odpadów z energetyki. Intensywna gazyfikacja poszczególnych gmin powiatu w krótkim okresie wpłynie w decyduj cy sposób na zmniejszenie si
ilo ci wytwarzanych popiołów z prywatnych
gospodarstw jak i zakładów wykorzystuj cy w giel jako no nik energii.
44
Odpady z jednostek słu by zdrowia i placówkach weterynaryjnych Zgodnie z danymi Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (2002) nale y zało y , e do roku 2014 systematycznie wzrasta b dzie ilo Ich ilo
odpadów medycznych i weterynaryjnych.
jest jednak trudna do oszacowania.
Prognozuj c ilo przyj to,
specyficznych odpadów medycznych o kodzie klasyfikacyjnym 18 01 03
e pomimo spodziewanego wzrostu poziomu i ilo ci usług medycznych masa
odpadów infekcyjnych wzro nie nieznacznie o ok. 10%. Wynika to z nast puj cych powodów: -
zła sytuacja finansowa placówek słu by zdrowia wymusi lepsz
segregacj
ww.
odpadów. -
wzrost wiadomo ci ekologicznej personelu medycznego.
-
wdro enie programów gospodarki odpadami, dzi ki czemu nast pi jej racjonalizacja.
Wyeksploatowane pojazdy Prognoza ilo ci złomowanych samochodów w skali kraju wykazała nieprzerwany wzrost ilo ci złomowanych pojazdów od ok. 500 tys. sztuk w roku 2006 do ok. 950 tys. sztuk w 2014 roku. W odniesieniu do poszczególnych omawianych Gmin nie mo na przeprowadzi wiarygodnej prognozy, w zwi zku z brakiem informacji o czynnikach kształtuj cych prognoz na poziomie gminy. Niemniej jednak nawi zuj c do prognozy krajowej widoczny jest szacunkowy wzrost ilo ci złomowanych pojazdów. Na terenie całego kraju istniej mo liwo ci technologiczne przerobu wi kszo ci elementów pochodz cych z demonta u samochodów. Jedynie zagospodarowanie pianki poliuretanowej stanowi problem. Odpady ropopochodne, szlamy i inne Prognoza ilo ci olejów hydraulicznych, smarowych i przemysłowe wi
e si ilo ci
m.in. złomowanych samochodów, która w skali kraju wykazała nieprzerwany wzrost ilo ci. Niemniej jednak w odniesieniu do omawianej Gminy nie mo na przeprowadzi wiarygodnej prognozy. Uniemo liwia to pomini cie chocia by drobnych wytwórców tych odpadów. Akumulatory i baterie Prognoza ilo ci akumulatorów wi
e si
ilo ci
m.in. z ilo ci
u ywanych
samochodów, która w skali kraju wykazuje nieprzerwany wzrost. Na poziomie Gminy nie mo na jednak przeprowadzi wiarygodnej prognozy. Uniemo liwia to pomini cie chocia by drobnych lub indywidualnych wytwórców tych odpadów. Podobnie jest z prognozom dotycz c ilo ci „wytwarzanych” baterii.
45
Azbest Nagromadzenie odpadów w skali kraju na koniec 2000 roku wg GUS wynosi 419,9 tys. Mg. W oparciu o wyniki bada prowadzonych przez ró ne jednostki badawcze w krajach europejskich zakłada si
30-letni okres usuwania wyrobów azbestowo-cementowych, jako
okres graniczny ich bezpiecznego u ytkowania w warunkach polskich. Na pocz tku 2004 r. zostały zewidencjonowane wyroby azbestowe znajduj ce si na terenie Gminy Opalenica. Jest ich 18 601,1 m2. W zwi zku z powy szym w najbli szym czasie ilo odpadów
wytwarzanych
azbestowych znacznie wzro nie z uwagi na planowane prace remontowo –
budowlane. Farby i lakiery Prognozy wskazuj , e ilo Przewiduje
si
natomiast
odpadów farb i lakierów nie powinna znacz co wzrasta .
spadek
ich
toksyczno ci.
Nale y
równie
d
y
do
zminimalizowania ilo ci powstałych odpadów oraz ograniczenia ich szkodliwo ci poprzez m.in.: -
zast powanie tradycyjnych materiałów farbami wodnymi i wyrobami lakierniczymi o wysokiej zawarto ci substancji stałych;
-
stosowanie farb proszkowych oraz materiałów malarskich utwardzonych radiacyjnie;
-
ograniczanie
stosowania
materiałów
malarskich
zawieraj cych
rozpuszczalniki
organiczne. Aktualnie
w
kraju
istnieje
dostateczna
baza
instalacji
umo liwiaj cych
pełne
unieszkodliwienie tej grupy odpadów. PCB Zgodnie z obowi zuj cym prawem do ko ca 2010 r. maj
zosta
oczyszczone
wszelkie urz dzenia i instalacje zawieraj cych te substancje. Poniewa obecnie brak jest informacji na temat ilo ci wyrobów zawieraj cych PCB na terenie Gminy, mo na si opiera jedynie na danych okre lonych w skali kraju - 95,114 Mg (SIGOP, koniec 2000 roku). Definicja PCB PCB – s to polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan oraz mieszaniny zawieraj ce jak kolwiek z tych substancji w ilo ci powy ej 0,005 % wagowo ł cznie.
46
5. ZAŁO ONE CELE I PRZYJ TY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI 5.1. Cele w zakresie gospodarki odpadami do roku 2014 Cel długoterminowy do roku 2014 Zminimalizowanie ilo ci wytwarzanych odpadów w sektorze komunalnym oraz wdro enie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania Ochrona rodowiska przed odpadami powinna by traktowana jako priorytetowe zadanie, poniewa
odpady stanowi
ródło zanieczyszcze
wszystkich elementów
rodowiska.
Podany powy ej cel ekologiczny do 2014 roku jest zgodny z ustaw o odpadach i celem nadrz dnym polityki ekologicznej pa stwa w odniesieniu do gospodarki odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, bezpieczne dla rodowiska ko cowe unieszkodliwianie odpadów niewykorzystanych). Cele krótkoterminowe na lata 2004 – 2007: 1. Objecie zorganizowan zbiórk odpadów wszystkich mieszka ców Gminy. 2. Skierowanie w roku 2006 na składowiska do 83% (wagowo) całkowitej ilo ci odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji (w stosunku do roku 1995). 3. Osi gni cie w roku 2006 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów : •
opakowania z papieru i tektury : 45% recyklingu,
•
opakowania ze szkła : 35% recyklingu,
•
opakowania z tworzyw sztucznych : 22% recyklingu,
•
opakowania metalowe : 35% recyklingu,
•
opakowania wielomateriałowe : 20% recyklingu,
•
odpady wielkogabarytowe : 26% zebranych selektywnie,
•
odpady budowlane : 20% zebranych selektywnie
•
odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) : 22% zebranych selektywnie
4. Deponowanie na składowiskach nie wi cej ni komunalnych
47
76% wytworzonych odpadów
5. Opracowanie
dokumentacji
hydrogeologicznej
i
wdro enie
sieci
monitoringu
lokalnego wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów w m. Jastrz bniki, gm. Opalenica. 6. Opracowanie projektu rekultywacji i przeprowadzenie rekultywacji składowiska odpadów w m. Jastrz bniki, gm. Opalenica. 7. Inwentaryzacja wszystkich zbiorników bezodpływowych zlokalizowanych na terenie Gminy. 8. Inwentaryzacja dzikich wysypisk odpadów. 9. Wyznaczenie i utworzenie Lokalnego Punktu Gromadzenia Odpadów (LPGO) na terenie Gminy. Cele redniookresowe na lata 2008 – 2014: 1. Deponowanie na
składowiskach
nie
wi cej
ni
51%
wszystkich odpadów
komunalnych. 2. Skierowanie w roku 2010 na składowiska nie wi cej ni 75% (wagowo) całkowitej ilo ci odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji (w stosunku do roku 1995). 3. Osi gni cie w roku 2010 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów : •
opakowania z papieru i tektury : 50% recyklingu,
•
opakowania ze szkła : 45% recyklingu,
•
opakowania z tworzyw sztucznych : 30% recyklingu,
•
opakowania metalowe : 45% recyklingu,
•
opakowania wielomateriałowe : 30% recyklingu,
•
odpady wielkogabarytowe : 50% zebranych selektywnie,
•
odpady budowlane : 40% zebranych selektywnie
•
odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) : 50% zebranych selektywnie,
Dla osi gni cia zało onych celów, konieczne jest podj cie nast puj cych kierunków działa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi na terenie omawianej Gminy : 1.
Podnoszenie
wiadomo ci społecznej obywateli, w szczególno ci w zakresie
minimalizacji wytwarzania odpadów. 2.
Wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi .
3.
Podniesienie skuteczno ci selektywnej zbiórki odpadów.
4.
Wdra anie i usprawnienie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych.
5.
Rozszerzenie selektywnej zbiórki o opakowania wielowarstwowe tzw. tetrapaki.
48
6.
Redukcja w odpadach kierowanych na
składowiska zawarto ci
składników
biodegradowalnych. 7.
Podj cie działa
zmierzaj cych do rekultywacji starych, nielegalnych składowisk
odpadów komunalnych . 8.
Podj cie działa zmierzaj cych do rekultywacji dzikich składowisk odpadów.
5.1.1. Plan działa w gospodarce odpadami komunalnymi Dotychczas Gmina Opalenica prowadziła własn , indywidualn gospodark odpadami komunalnymi. Aczkolwiek Gmina deklaruje ch
korzystania z ZUO CLEAN CITY
w Mnichach. Gmina Opalenica jest sygnatariuszem Porozumienia Mi dzygminnego podpisanego w Mi dzychodzie w dniu 7 lutego 2001 r. w sprawie funkcjonowania Zakładu Utylizacji Odpadów. Na dzie dzisiejszy Gmina Opalenica wył czyła ju swoje składowisko w Jastrz bnikach z eksploatacji i swoje odpady wywozi poza teren Gminy - do Zakładu Utylizacji Odpadów w Mnichach. W miejscowo ci Troszczyn Przedsi biorstwo KOMOPAL z Opalenicy utworzyło punkt, w którym zbiera z terenu Gminy odpady komunalne, zgniata je i przeładowuje a nast pnie wywozi w ci gu max 48 h do ZUO w Mnichach. Ponadto po powstaniu projektowanych punktów przeładunkowych odpadów w m. Konin, gm. Lwówek oraz m. Bolewice, gm. Miedzichowo , odpady komunalne z terenu Gminy Opalenica b d mogły by wo one do tych punktów i dalej do ZUO Mnichy. Przyjmuje si , i gospodarka odpadami na terenie Gminy b dzie realizowana w dotychczasowej formie tzn. na poziomie gminnym. Niemniej konieczne jest uwzgl dnianie w jej realizacji wytycznych zawartych w planach gospodarki wy szego rz du. Zalecaj one korzystanie z instalacji odzysku, przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów o zasi gu mi dzygminnym czy mi dzypowiatowym. W przypadku Gminy Opalenica b dzie to dotyczy w pierwszym rz dzie ZUO w Mnichach oraz sortowni w Ku linie oraz punktów przeładunkowych odpadów w m. Konin i m. Bolewice, co jest zgodne z zało eniami zawartymi w wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego i powiatowym planie gospodarki odpadami dla Powiatu Nowotomyskiego. Przy opracowywaniu planu działa w sferze gospodarki odpadami komunalnymi na obszarze Gminy kierowano si nast puj cymi przesłankami: 1. Docelowym rozwi zaniem jest współpraca Gminy z Zakładem Zagospodarowania Odpadów (ZZO) w Mnichach wyposa onym w przyszło ci w urz dzenia do doczyszczania
surowców
wtórnych
konfekcjonowania surowców, instalacj
49
ze
zbiórki
selektywnej,
urz dzenia
do
do zagospodarowania/unieszkodliwienia
odpadów organicznych, tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, miejsce uszlachetniania i magazynowanie odpadów budowlanych. 2. Na obszarze gminy usprawni si zbiórk selektywn . 3. Na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudow jednorodzinn preferowane b dzie wykorzystanie i kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie, co nie b dzie zwalniało wła ciciela posesji z konieczno ci posiadania kontenera na odpady komunalne oraz podpisanej umowy z uprawnionym odbiorc tych odpadów. 4. Zało ono,
e z Gminy odpady wysegregowane b d
zbierane przez firmy
posiadaj ce zezwolenie i umowy na prowadzenie tej działalno ci, natomiast pozostałe odpady z b d deponowane na składowisku w Mnichach. Zebrane selektywnie odpady komunalne (odpady organiczne, surowce wtórne) poddawane b d w pierwszej kolejno ci procesowi odzysku (materiałów lub energii). Pozostałe odpady oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie, deponowane b d na składowisku. Zarówno system zbiórki opakowaniowych surowców wtórnych jak i system odbioru odpadów niebezpiecznych od mieszka ców b dzie uzupełnieniem systemów post powania z odpadami opakowaniowymi i niebezpiecznymi wynikaj cych z: -
Ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 638).
-
Ustawy o obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 639).
5.1.2. Działania zmierzaj ce do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów i ich negatywnego oddziaływania na rodowisko Zapobieganie i minimalizacja ilo ci wytwarzanych odpadów jest priorytetem w polityce odpadowej. Dotyczy ono wszystkich uczestników ycia produktu, tj. projektantów, producentów, dystrybutorów, a tak e konsumentów, a z chwil
gdy produkt staje si
odpadem komunalnym, tak e władz lokalnych odpowiedzialnych za gospodark odpadami komunalnymi. Dla zapobiegania i zmniejszania ilo ci powstaj cych odpadów powinny by
prowadzone
m.in. nast puj ce działania: 1. Edukacyjno – informacyjne, polegaj ca na kreowaniu zachowa
konsumentów w
kierunku: •
zakupu produktów o minimalnej wielko ci opakowa (niezb dnych),
•
zakupu produktów wykonanych z surowców z recyklingu,
50
•
oddziaływanie na pracowników w kierunku redukcji zu ywanych materiałów (np. papieru w biurach, wprowadzanie wewn trznych sieci informatycznych, poczty elektronicznej)
•
ograniczania zakupu produktów jednorazowego u ytku,
•
popularyzacja stosowania materiałów wysokiej trwało ci.
2. Organizacyjne, np.: •
wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru w biurach i szkołach,
•
recykling opakowa , toneru z drukarek i kopiarek.
•
zbieranie selektywne odpadów na budowach,
•
kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji na obszarach z zabudow jednorodzinn .
Edukacja społeczna powinna by prowadzona: •
w systemie nauczania, pocz wszy od zaj
w szkołach podstawowych, rednich i
wy szych, •
za pomoc
•
za pomoc rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp.
rodków masowego przekazu (lokalna prasa, radio i telewizja),
W celu zach cenia mieszka ców do zbiórki selektywnej i zwi kszenia jej efektywno ci wykorzysta nale y nast puj ce działania: 1. Obowi zki okre lone prawem wynikaj ce z obowi zku nało onego na gmin przez zapisy ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62. poz. 628 z pó n. zm.) oraz ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach z dnia 13 wrze nia 1996 r. (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z pó n. zm.). 2. Wykorzystywanie przepisów lokalnych. Prawo lokalne obliguj ce gospodarstwa domowe i innych wytwórców odpadów mo e by
wykorzystane do efektywnego
wprowadzania selektywnej zbiórki, poprzez zalecania dotycz ce sposobu zbiórki, typów pojemników oraz cz stotliwo ci ich wystawiania do zbiórki (zgodnie z ustaw o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach z dnia 13 wrze nia 1996 r. (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z pó n. zm.). 3. Instrumenty finansowe, np. gospodarstwa odzyskuj ce cz na wydatkach zwi zanych ze zbiórk
odpadów oszcz dzaj
odpadów niesegregowanych (mniejszy
pojemnik lub rzadszy odbiór). Inn zach t finansow mo e by obni enie opłaty za usuwanie odpadów dla gospodarstw prowadz cych kompostowanie odpadów we własnym zakresie. 4. Edukacja społeczna. Prowadzenie kampanii edukacyjno – informacyjnych stanowi zasadnicz cz
wdra ania strategii i planów gospodarki odpadami. Jej celem jest
51
zach canie „producentów” odpadów do ograniczania ilo ci wytwarzanych odpadów, a nast pnie do ich segregacji „u ródła”. 5.1.3. Działania wspomagaj ce prawidłowe post powanie z odpadami w zakresie zbiórki i transportu odpadów Gromadzenie odpadów w miejscu powstawania stanowi pierwsze ogniwo systemu ich usuwania
i
unieszkodliwiania.
Usuwanie
odpadów
przechowywania na terenie nieruchomo ci maj
z mieszka
oraz
sposób
znacz cy wpływ na czysto
ich
i stan
sanitarny w osiedlach, a tym samym na poziom bytowania mieszka ców. Gromadzenie odpadów powinno stanowi etap krótkotrwały i przej ciowy. Odpady gromadzi si w ró nego rodzaju i wielko ci zbiornikach przeno nych, przetaczanych lub przesypowych oraz w workach foliowych. Stosowanie zbiorników stałych ze wzgl dów sanitarnych oraz technicznych jest niedopuszczalne. Odpady zmieszane Uzupełniaj c istniej cy system nale y d
y
do sytuacji kiedy obj ci nim b d
wszyscy mieszka cy Gminy, a tak e wszystkie podmioty gospodarcze funkcjonuj ce na jego terenie. Ka dy wytwórca odpadów powinien mie
jednocze nie podpisana umow
(indywidualn lub poprzez zarz dc budynku) z koncesjonowan firm prowadz c zbiórk odpadów na danym terenie. System zbiórki odpadów zmieszanych powinien uwzgl dnia nast puj ce zało enia: •
w zabudowie jednorodzinnej do zbiórki stosowa tak ja dotychczas pojemniki 110/120 lub 240 litrowe tak aby na ka de gospodarstwo przypadał jeden taki pojemnik; w przypadku rejonów dotychczas nie obj tych zbiórk wprowadza
odpadów zaproponowane pojemniki nale y
od samego pocz tku (jednocze nie z selektywn
zbiórka odpadów
opakowaniowych), •
w zabudowie wielorodzinnej do zbiórki odpadów stosowa pojemniki 1100 l, z uwagi na fakt i dotychczas w gminie wykorzystywane s
w tym typie zabudowy kontenery o
3
pojemno ci 6,5 m nale y je stopniowo zast powa pojemnikami 1100 l (np. z chwil ich zu ycia), mog one by te przesuwane do sezonowej obsługi obiektów rekreacyjnych, •
podmioty gospodarcze działaj ce na terenie Gminy powinny posiada własne pojemniki do gromadzenia wytwarzanych przez siebie odpadów, ich wielko dostosowana do indywidualnych przypadków.
52
powinna by
Odpady opakowaniowe Obecnie na terenie Gminy Opalenica funkcjonuje do
zaawansowana zbiórka
odpadów opakowaniowych, obejmuj ca zarówno na terenie miasta Opalenica jak i wsi gminy Opalenica - tworzywa sztuczne, makulatura i szkło. System zbierania w mie cie oparty jest głównie na systemie donoszenia i pojemnikach wielkopojemno ciowych (od 1,1 do 1,5 m3), natomiast na obszarach wiejskich – systemem workowym. Uwzgl dniaj c konieczne do osi gni cia limity odzysku poszczególnych odpadów opakowaniowych z terenu Gminy proponuje si rozbudowanie tego systemu: •
w pierwszej kolejno ci zalecane jest zwi kszenie ilo ci rozstawionych pojemników na terenie całej Gminy oraz zwi kszenie zakresu zbieranych odpadów opakowaniowych o szkło białe i kolorowe oraz metale .
•
W dalszej perspektywie czasowej w zabudowie jednorodzinnej wskazana jest rozbudowa zbiórki odpadów opakowaniowych w systemie odbioru bezpo redniego. Worki plastikowe u ywane powinny by
w ka dym gospodarstwie domowym w
zabudowie jednorodzinnej. Usprawnienie systemu odbioru bezpo redniego powinno wpłyn
na zwi kszenie ilo ci odzyskiwanych odpadów opakowaniowych oraz
zwi kszenie ich czysto ci. Jednocze nie pozwoli to na szczegółow
ewidencj
powstaj cych w danym gospodarstwie domowym ilo ci odpadów. Powinno to mie wpływ na koszty odbioru dla poszczególnych gospodarstw domowych (ró nica w cenie za odbiór odpadów zmieszanych i surowców wtórnych). Budowa systemu odbioru bezpo redniego nie powinna w sposób całkowity zlikwidowa
istniej cych punktów
gromadzenia odpadów opakowaniowych na tych terenach w systemie donoszenia. Proponuje si
pozostawienie pewnej cz
ci zestawów pojemników jako systemu
uzupełniaj cego rozstawionych w najbardziej ucz szczanych punktach (np. przy sklepach, przystankach komunikacji zbiorowej itp.) oraz przy obiektach u yteczno ci publicznej (np. urz dach, domach kultury itp.). •
Dodatkowo wskazane jest stworzenie we wszystkich placówkach o wiatowych Gminy (szkoły wszystkich szczebli, przedszkola) systemu uzupełniaj cego opartego na pojemnikach do zbiórki szkła, tworzyw sztucznych, makulatury i metalu. Zbiórka mo e odbywa
si
w pojemnikach podobnych jak w systemie donoszenia
lub np. w
pojemnikach czterodzielnych o pojemno ci 480 l (typu Borowik z wymiennymi workami na poszczególne frakcje). Stworzenie tego systemu uzupełniaj cego nie powinno by nastawione na jak najwi ksze pozyskanie poszczególnych frakcji, powinno ono stanowi
głównie element uzupełniaj cy edukacji ekologicznej prowadzonej w ród
dzieci i młodzie y.
53
•
Dodatkowo w dalszej perspektywie czasowej (zgonie z planem wojewódzkim w latach 2007-2010) proponuje si
utworzenie Lokalnego Punktu Gromadzenia
Odpadów (LPGO). Punkt taki byłby wyposa ony w szereg pojemników (kontenerów) do poszczególnych rodzajów odpadów. Do tego punktu mieszka cy mogliby dostarcza odpady w ilo ciach przekraczaj cych pojemno pojemników
czy
poza
terminem
stosowanych w selektywnej zbiórce
wyznaczonych
zbiórek.
Poza
podstawow
podstawowym zakresem zbieranych odpadów opakowaniowych (szkło, tworzywa sztuczne, makulatura) Punkt słu yłyby głównie do zbiórki i czasowego przetrzymania odpadów
niebezpiecznych,
wielkogabarytowych,
z
sektora
budowlanego
organicznych (z ogrodów i terenów zielonych). Punkt taki powinien by centralnie na obszarze Gminy , posiada
oraz
poło ony
odpowiednie wyposa enie techniczne,
całodobowy dozór oraz by obsługiwane przez przeszkolonych pracowników. •
W podmiotach gospodarczych selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych powinna by
prowadzona w przynajmniej takim samym zakresie jak w gospodarstwach
domowych tzn. szkło, tworzywa sztuczne, makulatura i metale. Rodzaj zbierania jednej z wymienionych frakcji b dzie zale ał w du ej mierze od charakteru danego podmiotu. Dodatkowo w zale no ci od profilu działalno ci podmiotu powinny by
selektywnie
gromadzone pozostałe odpady wytwarzane w zwi zku z jego działalno ci , a zwłaszcza te, które s
mo liwe do dalszego wykorzystania. Rodzaj pojemników, w
których byłaby prowadzona zbiórka odpadów opakowaniowych w podmiotach gospodarczych b dzie uzale niona od charakteru danej jednostki oraz ilo ci wytwarzanej danej frakcji odpadu. Mog to by zarówno specjalistyczne pojemniki, jak równie pojemniki wykorzystywane do zbiórki odpadów zmieszanych. Odpady organiczne Głównym
ródłem powstawania odpadów organicznych na terenie Gminy s
gospodarstwa domowe, istniej ce oczyszczalnie prowadzone s
cieków, tereny zielone, na których
zabiegi piel gnacyjne oraz niektóre podmioty gospodarcze. Mimo,
e
prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, w tym tak e odpadów organicznych, jest nakazane ustawowo selektywn
zbiórk
tej grupy odpadów wskazane jest rozpocz
z
chwil mo liwo ci ich zagospodarowania (kompostowanie, fermentacja). Zbiórka poszczególnych rodzajów odpadów organicznych na terenie Gminy powinna odbywa si w sposób nast puj cy: •
w gospodarstwach domowych w zabudowie jednorodzinnej odpady organiczne zaleca si kompostowa w przydomowych kompostownikach w zale no ci od indywidualnych mo liwo ci; z chwil
uruchomienia instalacji do ich przetwarzania mo na je zbiera
podobnie jak pozostałe surowce wtórne w workach (najlepiej papierowych). W
54
zabudowie
wielorodzinnej,
z
uwagi
na
brak
mo liwo ci
indywidualnego
zagospodarowania bioodpadów do czasu podpisania porozumienia z podmiotem zarz dzaj cym instalacj do ich przerobu nie b d one zbierane; po tym fakcie powinny one by gromadzone w specjalnych pojemnikach tzw. biokompostainery ustawionych przy punktach zbiórki odpadów zmieszanych, czy odpadów opakowaniowych. Z uwagi na dominuj c
na terenie Gminy zabudow
jednorodzinn
zbiórk
bioodpadów z
zabudowy wielorodzinnej proponuje si prowadzi tylko na terenie miasta Opalenica. •
odpady organiczne z oczyszczalni cieków powinny by w procesie technologicznym w maksymalnym stopniu odwodnione i po wysuszeniu przekazane do instalacji przetwarzaj cej, z któr
podpisano odpowiednie porozumienie, b d do rekultywacji
terenów. Nale y jednak zaznaczy , ciekowych
musz
one
e w przypadku kompostowania osadów
spełnia
odpowiednie
normy
fizykochemiczne
i
bakteriologiczne, a powstały kompost spełnia normy wyznaczone dla nawozu. •
odpady z utrzymania i piel gnacji terenów zielonych powinny by do czasu przekazania do instalacji (kompostowni) gromadzone w miejscach tymczasowego przetrzymania (na specjalnych placach w poszczególnych miejscowo ciach) i przekazywane do niej po zgromadzeniu wi kszej ilo ci. W przyszło ci z chwil
powstania LPGO odpady z
ogrodów i terenów zielonych mog by równie tam przekazywane. • w rejonach nie obj tych zorganizowanym systemem zbiórki tej grupy odpadów mog by one odbierane indywidualnie od mieszka ców wyra aj cych ch
pozbywania si
ich. Zbiórka odpadów ulegaj cych biodegradacji z gospodarstw domowych jest uzasadniona ekonomicznie przede wszystkim w zabudowie wielorodzinnej. Mieszka cy nie maj
tam bowiem mo liwo ci indywidualnego zagospodarowania tej frakcji odpadów.
Trafiaj
one razem z pozostałymi odpadami na składowisko. Ze wzgl du na swoje
wła ciwo ci (rozkład) s tam one frakcj niepo
dan . Wskazane jest zatem wydzielenie jak
najwi kszej ich ilo ci z ogólnego strumienia odpadów (zwłaszcza w zabudowie wielorodzinnej). Gromadzenie w pojemniku du ych ilo ci łatwo rozkładalnej biomasy sprzyja zachodzeniu procesów zagniwania, które mog by uci
liwe ze wzgl du na emisj odorów
i zagro enia higieniczno-sanitarne. Z uwagi na powy sze nakłada to na u ytkownika systemu konieczno
zwi kszonej cz stotliwo ci wywozu tej grupy odpadów, co wpływa na
koszty wywozu i komplikuje organizacj zbiórki. Dla gromadzenia odpadów ulegaj cych biodegradacji przewiduje si
u ywanie
specjalnych pojemników na bioodpady – tzw. biotainerów o pojemno ci 240 i 140 litrów. Selektywn zbiórk odpadów organicznych warunkuje powstanie instalacji do ich odzysku – kompostowni, lub innej instalacji do ich unieszkodliwiania. W warunkach Gminy Opalenica
55
mo liwe jest wybudowanie niewielkiej kompostowni w granicach istniej cej komunalnej oczyszczalni cieków w Troszczynie, gdzie procesowi kompostowania poddawane byłyby osady z oczyszczalni
cieków i odpady biodegradowalne dowo one z terenu gminy lub
korzysta w przyszło ci z projektowanej kompostowni na terenie ZUO w Mnichach. Odpady wielkogabarytowe, z sektora budowlanego, wraki samochodowe Z uwagi na charakter tych odpadów (du y ci
ar, du a obj to ) wymagaj
one
prowadzenia specjalnych systemów ich zbiórki. Dla Gminy proponuje si : •
zbiórk
odpadów wielkogabarytowych z gospodarstw domowych w czasie zbiórek
okresowych. Zbierane byłyby tylko te odpady wielkogabarytowe, które powstaj
w
gospodarstwach domowych (stare meble, sprz t RTV, lodówki itp.). W wyznaczony dzie
mieszka cy mogliby te przedmioty (uszkodzone lub niepotrzebne) wystawi
przed swoje posesje sk d byłyby zabierane; Dodatkowo proponuje si
zbieranie
odpadów wielkogabarytowych w utworzonym na terenie Gminy LPGO. W punkcie tym mieszka cy mogliby si
pozbywa
tego typu odpadów poza terminem okresowych
zbiórek. •
zbiórk
odpadów z sektora budowlanego (głównie gruzu) i kamieni polnych w
specjalnie wyznaczonym miejscu w Lokalnym Punktcie Gromadzenia Odpadów lub bezpo rednio przy instalacji je przetwarzaj cej. Odpady mogliby tam dowozi mieszka cy we własnym zakresie lub firmy wywozowe po wcze niejszym zgłoszeniu. Po zgromadzeniu wi kszej ilo ci tych odpadów byłyby one poddane rozdrobnieniu (wypo yczenie kruszarki samojezdnej). Na dzie dzisiejszy zbieraniem gruzu na terenie Gminy Opalenica zajmuje si
firma Rouwdach. Odpady te mog
by
tak e
przekazywane do instalacji odzysku tego typu odpadów działaj cej w PRID S.A. w Stopach, gm. Nowy Tomy l. •
funkcje punktu zbiórki i przerobu wraków samochodowych na terenie omawianej Gminy mog przej
działaj ce firmy zajmuj ce si demonta em wraków samochodowych i
posiadaj ce odpowiednie zezwolenie na odzysk tego typu odpadów. Nale
do nich na
terenie Gminy Opalenica P.W. „LS-Plus” w Opalenicy i Produkcyjno-Usługowy Zakład S.Zimny w Pora ynie. Zbiórka opon na terenie omawianej Gminy jest prowadzona na zlecenie organizacji odzysku przez firm Hellmann Moritz. Ponadto do zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie Gminy mog by stosowane nast puj ce systemy : 1. Stworzenie warunków do zamówienia takiej usługi (np. usługa na telefon) 2. System wymienny polegaj cy na przekazaniu jeszcze dobrego, ale konstrukcyjnie przestarzałego sprz tu w zamian za egzemplarz nowej generacji.
56
Odpady niebezpieczne Podobnie jak pozostałe odpady tak e odpady niebezpieczne powinny by zbierane w sposób selektywny. Z racji na swoje wła ciwo ci fizyko-chemiczne stanowi zagro enie dla
rodowiska oraz zdrowia i
szczególnie konieczno
one realne
ycia człowieka. Wzgl dy te wymuszaj
post powania z nimi w sposób wła ciwy.
Z uwagi na fakt,
e podmioty gospodarcze (w tym placówki słu by zdrowia i
weterynarii) zmuszone s z mocy obowi zuj cego prawa prowadzi odpowiedni ewidencj tego typu odpadów, a tak e post powa gromadzenie
i
unieszkodliwianie
z nimi w sposób zapewniaj cy bezpieczne
(przekazywanie
specjalistycznym
firmom)
poni ej
przedstawiono rozwi zania zbiórki odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych. Odpady niebezpieczne z gospodarstw domowych na terenie Gminy powinny by : •
gromadzone
w
specjalnych,
niepowołane
osoby,
zabezpieczonych
pojemnikach
ustawionych
przed przy
otworzeniem pojemnikach
ich na
przez odpady
komunalne, •
gromadzone w czasie okresowych zbiórek polegaj cych na tym, i
w okre lonych
dniach przez teren gminy przeje d ałby specjalny pojazd wyposa ony w odpowiednio zabezpieczone pojemniki czy kontenery. Zbierałby on wyznaczone (we wcze niejszym harmonogramie) rodzaje odpadów niebezpiecznych pochodz cych z gospodarstw domowych. Do grupy tych odpadów mo na zaliczy : −
farby, lakiery, kleje, lepiszcze, ywice i opakowania po nich,
−
rozpuszczalniki, kwasy, alkalia i opakowania po nich,
−
odczynniki chemiczne i fotograficzne oraz opakowania po nich,
−
przeterminowane lekarstwa,
−
zu yte tonery od drukarek,
−
baterie jednorazowe,
−
lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj ce rt
−
aerozole.
np. termometry,
Zgodnie z przyj tymi zasadami okresowych zbiórek mieszka cy mogliby si pozbywa wymienionych odpadów we wcze niej ustalonych ilo ciach (odpowiadaj cych ich prawdopodobnemu wytworzeniu w gospodarstwie domowym np. do 5 puszek po farbach czy 5 szt. wietlówek). •
przekazywanie do czasowego przetrzymania w utworzonym na terenie Gminy LPGO. W punkcie tym mieszka cy mogliby odda na tych samych zasadach co w zbiórce okresowej wytworzone w gospodarstwie domowym odpady niebezpieczne (te same rodzaje i limity odpadów niebezpiecznych) poza terminem zbiórek okresowych. Firma
57
prowadz ca odbiór czasowo zgromadzonych w punkcie odpadów niebezpiecznych, a tak e okresow zbiórk na terenie Gminy powinna spełnia wszystkie wymogi formalne i techniczne (wła ciwe pojemniki, ADR, itp.). •
zgodnie z art. 16 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych cz niebezpiecznych – opakowania po toksycznych np.
odpadów
rodkach chemicznych bardzo toksycznych i
rodkach ochrony ro lin (pestycydy, herbicydy, insektycydy itp.)
powinny by zwracane przez ich u ytkowników bezpo rednio do punków sprzeda y, w których zostały nabyte. Zgodnie z przytoczon obowi zek je przyj
zwracaj c pobran
powy ej ustaw
sprzedawca ma
kaucj . Jednocze nie producent i importer
zobowi zany jest na własny koszt odebra od sprzedawcy opakowania wielokrotnego u ytku oraz odpady opakowaniowe po substancjach niebezpiecznych, a które zostały zwrócone przez ich u ytkowników do sprzedawcy (art. 10 w/w ustawy). •
gromadzone w systemie uzupełniaj cym polegaj cym na rozstawieniu na terenie Gminy specjalnych, zabezpieczonych przed otworzeniem ich przez niepowołane osoby, pojemnikach.
Proponuje
si
aby
systemem
uzupełniaj cym
obj
zbiórk
przeterminowanych lekarstw oraz baterii. Specjalne pojemniki do ich zbiórki byłyby rozstawione w miejscach, gdzie mo na naby
produkty pełnowarto ciowe.
Obsług tego systemu mogłaby prowadzi ta sama firm co zbiórk okresow . W zwi zku z rolniczym charakterem omawianej Gminy konieczne jest zapewnienie wła ciwego pozbywania si
padłych zwierz t gospodarskich. Firm
wiadcz c
usługi
zbiórki i transportu do instalacji unieszkodliwiania, na terenie omawianej Gminy
jest
poło ony najbli ej Zakład Utylizacyjny z Tarnowa Starego k./Czempinia. Wykonuje ona swe usługi na zasadzie zgłosze
telefonicznych. Koszty zwi zane ze zbiórk , transportem i
unieszkodliwianiem padłych zwierz t hodowlanych zgodnie z obowi zuj cym prawem powinien ponosi
wła ciciel zwierz cia. W przypadku zwierz t dzikich i bezdomnych
obowi zek uprz tania padłych zwierz t spoczywa na gminach (ustawa o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach). Istnieje mo liwo
pozyskania rodków na ten cel z
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w wysoko ci do 98 % kosztów zbiórki, transportu i utylizacji. rodki te przekazywane s firmom po przedstawieniu odpowiedniego kosztorysu wiadczonych na rzecz danej gminy usług. Frakcj
odpadów, które nale y unieszkodliwia
warunków ochrony
ze szczególnym zachowaniem
rodowiska, a tak e zdrowia ludzi jest azbest. Azbest najcz
wyst puje w postaci płyt azbestowo-cementowych słu
ciej
cych jako pokrycia dachów lub
elewacji budynków a tak e azbestowo-cementowych rur wodoci gowych. Z uwagi na jego udowodnion szkodliwo
(dostanie si pyłków azbestu do dróg oddechowych powoduje
nakłuwanie p cherzyków płuc) azbest został zaliczony do substancji szkodliwych. Koszt usuni cia wyrobów zawieraj cych azbest z powodu nadmiernego zu ycia ponosi wła ciciel
58
obiektu. Z uwagi na wła ciwo ci azbestu oraz obowi zuj ce regulacje prawne usuwanie wyrobów zawieraj cych azbest podlega wielu uwarunkowaniom. Wła ciciel lub zarz dca obiektów winien: −
sporz dzi
przegl d techniczny wyrobów zawieraj cych azbest, na podstawie tego
przegl du sporz dza si Ocen stanu i mo liwo ci bezpiecznego u ytkowania wyrobów zawieraj cych azbest, ocen
t
przejmuje powiatowy inspektor budowlany, który
informuje starostwa powiatowe oraz urz dy gminy o przej tych protokołach ocen. −
dokona identyfikacji rodzaju azbestu przez laboratorium wykonuj ce takie badania oraz oszacowa ilo ci wyrobów zawieraj cych azbest
−
zgłosi co najmniej 30 dni przed planowanym rozpocz ciem robót wła ciwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej zamiaru rozpocz cia robót
z
zaznaczeniem, e usuwane b d wyroby zawieraj ce azbest, −
uzyska
pozwolenie
na
budow
(wykonywanie)
prac
remontowo-budowlanych
zwi zanych z wytwarzaniem odpadów niebezpiecznych Usuwaniem odpadów zawieraj cych azbest powinny zajmowa si
tylko przedsi biorstwa
posiadaj ce odpowiednie pozwolenia, a tak e sprz t techniczny oraz przeszkolonych pracowników. Do obowi zków takiej firmy nale y mi dzy innymi: −
przygotowanie planu organizacji i technologii wykonywania prac przy usuwaniu wyrobów zawieraj cych azbest
−
opracowanie i zło enia do wła ciwego starosty wniosku o wydanie zezwolenia na wytwarzanie i transport odpadów niebezpiecznych zawieraj cych azbest
−
zawarcia umów – je li sama nie prowadzi prac w tym zakresie, z: firm transportuj c zdemontowane wyroby z placu budowy na składowisko odpadów niebezpiecznych zarz dzaj cym składowiskiem odpadów niebezpiecznych na składowanie usuni tych wyrobów zawieraj cych azbest firm
wykonuj c
badania monitoringowe powietrza na wykonanie wymaganych
okresowych bada (przy usuwaniu azbestu o powierzchni powy ej 500 m2) −
wykonanie prac demonta u i usuni cia wyrobów zawieraj cych azbest z obiektu budowlanego – wdro enie procedur „Wytwarzanie, pakowanie i oznakowanie odpadów zawieraj cych azbest” oraz „Odbiór odpadów zawieraj cych azbest” b d
„Transport
odpadów zawieraj cych azbest” (w przypadku je li sama prowadzi tak e transport takich odpadów) −
sporz dzenie „Karty ewidencji odpadów” oraz „Karty przekazania odpadów”
−
przedstawienie
wła cicielowi
obiektu
dowodu
oczyszczenia z azbestu.
59
prawidłowego
wykonania
prac
Do firm działaj cych na terenie gminy Opalenica i posiadaj cych decyzje zatwierdzaj ce programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawieraj cymi azbest nale −
:
Przedsi biorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych „TERMOEXPORT”, 00-515 Warszawa ul. urawia 24/7, tel. (022) 8213467, 6212197,
−
Demo-Bud Katarzyna Napierała, 62-080 Swadzim, ul. Pozna ska 13a, tel. 8169239, tel. kom. 0693846421,
−
Zakład Remontowo-Budowlany Stanisław Karolczak, 94-044 Łód ul. Przełajowa 10/56, tel. (042) 6866737, tel. kom. 0602455252,
−
KASTOR
Tomasz Janiszewski, 67-321 Leszno Górne
ul. Kolonia 19B/2, tel. (068)
3766593, tel. kom. 607285900, −
AM Trans Progres Sp. z o.o., 61-616 Pozna , ul. Sarmacka 7, tel. (061) 6569737,
−
Przedsi biorstwo Budownictwa L dowego Sp. z o.o., 05-816 Michałowice, Reguły ul. Graniczna 6,
−
Zakład Budowlany in . Włodzimierz Włodarski, 61-602 Pozna , ul. Por ba 21, tel. (061) 8257271.
Firma posiadaj ca składowisko odpadów azbestowych to „IZOPOL” S.A. ul. Gnie nie ska 4, 62-240 Trzemeszno, tel. (052) 3154330, Dorota Stachowiak tel. 692496440. 5.1.4. Działania wspomagaj ce prawidłowe post powanie z odpadami w zakresie odzysku W przypadku zbieranych selektywnie odpadów organicznych do ich unieszkodliwiania zalecane s do realizacji: •
kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie (na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudow jednorodzinn ),
•
budowa małych kompostowni
na terenach
istniej cych komunalnych oczyszczalni
cieków na terenie Gminy b d korzystanie z istniej cych instalacji (prywatnych firm) lub w przyszło ci korzystanie z projektowanej kompostowni w ZUO w Mnichach. Realizacja zada
w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych w
pierwszym okresie, czyli w latach 2004 – 2007 polega b dzie przede wszystkim na: 1. Popularyzacji kompostowania odpadów organicznych przez mieszka ców we własnym zakresie. Zakłada si ,
e ok. 10% tej grupy odpadów zostanie w ten sposób
zagospodarowana.
60
2. Budowie instalacji zapewniaj cych przyj cie odpadów organicznych z piel gnacji terenów zielonych i biodegradowalnych z gospodarstw domowych, oraz osadów po ciekowych. Do roku 2010 kontynuowane b dzie kompostowanie odpadów organicznych przez mieszka ców. W zakresie gospodarki odpadami biodegradowalnymi istotne jest aby w roku 2006 na składowiska trafiło do 83% (wagowo) całkowitej ilo ci odpadów komunalnych ulegaj cych biodegradacji, a w roku 2014 – 75% (w stosunku do roku 1995). Na terenie Gminy Opalenica nie ma zakładu, który zajmował by si tego typu działalno ci . Natomiast na terenie s siedniej Gminy Nowy Tomy l istniej dwie instalacje zajmuj ce si odzyskiem odpadów drewnianych - opakowa z drewna. S to : •
Grabowski Export-Import w Glinnie, posiadaj ca na swym wyposa eniu r bak i zgniatark hydrauliczn , a zajmuj c si produkcj brykietów z wiórów drzewnych,
•
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w S kowie., posiadaj ca na swym wyposa eniu r bak, a zajmuj ca si produkcj wiórów i opakowa .
Przekazywanie poszczególnych frakcji odpadów do proponowanych instalacji b dzie jednak mo liwe dopiero po zawarciu z ich wła cicielami odpowiednich porozumie .
Zadania te
b d le ały w gestii Gminy. Pozyskane odpady tekstylne b d
po doczyszczeniu w wyspecjalizowanych
zakładach kierowane do sprzeda y (odzie
mało zu yta) lub przerabiane na czy ciwo,
wykorzystywane (po rozwłóknieniu) do produkcji np. wyrobów włókienniczych, mas papierniczych, tektury, papy. Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych rozwo one b d z miejsc zbiórki i tymczasowego magazynowania do odbiorców zajmuj cych si unieszkodliwieniem.
Aktualnie
unieszkodliwiaj cych wi kszo małogabarytowe nie s
w
Polsce
istnieje
wystarczaj ca
ilo
ich
zakładów
odpadów niebezpiecznych. Natomiast baterie i akumulatory
przetwarzane, gdy w kraju brak jest odpowiedniej technologii. W
zwi zku z tym proponuje si , aby do czasu uruchomienia technologii odzysku i unieszkodliwienia w/w odpadów przekazywa
je do składowania selektywnego na
składowiskach odpadów niebezpiecznych. Wydzielone surowce wtórne (głównie metale) b d sprzedawane, natomiast odpady niebezpieczne (baterie, akumulatory małogabarytowe, kondensatory, instalacje zawieraj ce oleje i freony) b d
kierowane do unieszkodliwiania.
Zgodnie z zało eniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, w Polsce planowane jest uruchomienie linii do przerobu urz dze
chłodniczych oraz linii do przerobu urz dze
elektronicznych. Na dzie dzisiejszy terenie Gminy Opalenica brak jest firmy, która zajmowała by si odzyskiem odpadów budowlanych. Instalacja taka działa na terenie s siedniej Gminy Nowy Tomy l - w Przedsi biorstwie Robót In ynieryjno-Drogowych PR D S.A. w Stopach, które
61
posiada lini
do przetwarzania gruzu i odpadów betonowych. W przyszło ci odzyskiem i
unieszkodliwianiem tych odpadów ma
zajmowa
si
te
składowisko w Mnichach, lub
alternatywnie punkt magazynowania tych odpadów na terenie gminy. Punkty wiejskie winny by
obsługiwane przez przewo na kruszark
jedn
dla kilku Gmin. Otrzymany materiał
nale y wykorzysta do celów budowlanych oraz rekultywacji składowisk. Zgodnie
z
wojewódzkim
planem
gospodarki
odpadami
sortownia
odpadów
opakowaniowych w Ku linie prowadzona przez EKOLOG Systems ma obsługiwa obszar ZZO CLEAN CITY, w skład którego wchodzi omawiana Gmina. W sortowni prowadzone jest podczyszczanie r czne selektywnie zebranej makulatury, tworzyw sztucznych (PET, folie, opakowania po rodkach czysto ci), szkła (białe i kolorowe) i metali (puszki aluminiowe i stalowe zbierane s do jednego worka razem z tworzywami sztucznymi). Sortownia zajmuje si równie demonta em urz dze elektrycznych i elektronicznych nale
cych do odpadów
innych ni niebezpieczne. Na wyposa eniu sortowni znajduje si belownica wykorzystywana do przygotowania podczyszczonych odpadów opakowaniowych przed przekazaniem odbiorcom ko cowym. W przyszło ci wraz ze wzrostem pozyskiwania odpadów przewiduje si mechanizacj procesu sortowania. Dodatkowo nale y rozwa y kwesti
przekazywania niektórych frakcji odpadów do
istniej cych na terenie omawianej Gminy Opalenica oraz Gmin o ciennych instalacji : •
odpady kabli i metali kolorowych - Zakład Przerobu Surowców Wtórnych „BETA MET” w Urbanowie, gm. Opalenica,
•
odpady z tworzyw sztucznych oraz wyeksploatowanych pojazdów – PW „LS-Plus” w Opalenicy,
•
odpady z wyeksploatowanych pojazdów – Zakład ProdukcyjnoUsługowy S.Zimny w Pora ynie, gm. Opalenica,
•
odpady z sektora budowlanego – Przedsi biorstwo Robót In ynieryjno-Drogowych PRID S.A. w Nowym Tomy lu,
•
odpady opakowa z drewna – Grabowski Export-Import w Glinnie lub RSP w S kowie, gm. Nowy Tomy l.
Przekazywanie poszczególnych frakcji odpadów do proponowanych instalacji b dzie jednak mo liwe dopiero po zawarciu z ich wła cicielami odpowiednich porozumie . Zadania te b d le ały w gestii gminy. W zwi zku z funkcjonowaniem na terenie Gminy Opalenica oraz Gmin o ciennych wymienionych i omówionych wcze niej instalacji do odzysku wydaje si niecelowe tworzenie nowych instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania zmieszanych odpadów komunalnych (nie dotyczy to odpadów innych ni komunalne). Wysegregowane w ramach selektywnej zbiórki odpadów na terenie Gminy poszczególne frakcje odpadów powinny trafia do ju funkcjonuj cych instalacji do odzysku. Ewentualne nowe instalacje
62
mog
powsta
jedynie jako inwestycje komercyjne danych podmiotów gospodarczych
finansowane z indywidualnych rodków. Składowanie odpadów Ostatnim elementem systemu gospodarki odpadami jest zapewnienie wła ciwego unieszkodliwienia odpadów, których nie udało si podda odzyskowi. W warunkach polskich najpopularniejsz (najta sz ) nadal form unieszkodliwiania odpadów jest ich składowanie. W chwili obecnej
adne spo ród istniej cych na terenie Gminy składowisk nie spełnia
wszystkich warunków dotycz cych ochrony rodowiska. Zgodnie z uzyskanymi informacjami: składowisko odpadów komunalnych w Jastrz bnikach zostało ju wył czone z eksploatacji i ma zosta zlikwidowane, a składowisko odpadów niebezpiecznych (mogielnik) w Kopankach ma zosta zlikwidowane w 2004 lub 2005 r. Do 31 grudnia 2003 r. Starosta wydał decyzje dotycz ce dalszego funkcjonowania składowisk – decyzje dostosowawcze. Okre laj jednocze nie techniczny sposób zamkni cia oraz harmonogram działa rekultywacj
one
zwi zanych z
składowisk zgodne z rozporz dzeniem z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie
szczegółowych wymaga dotycz cych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni cia, jakim powinny odpowiada
poszczególne typy składowisk odpadów. Wykonywane prace
rekultywacyjne powinny zapewni
takie zabezpieczenie składowisk aby zabezpieczy
je
przed szkodliwym oddziaływaniem składowiska na wody podziemne i powierzchniowe oraz powietrze. Konieczne jest tak e zapewnienie mo liwo ci monitorowania wpływu jakie b d wywierały składowiska po zamkni ciu (faza poeksploatacyjna) na otaczaj ce
rodowisko
zgodne z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu i sposobu, oraz warunków prowadzenia monitoringu składowiska odpadów. Zabiegi zwi zane z rekultywacj i monitorowaniem zamkni tych składowisk powinien przeprowadzi wła ciciel lub zarz dzaj cy danym obiektem (je li tak przewidywała umowa). Odpady z terenu gminy po zamkni ciu składowiska w Jasrz bnikch powinny trafia zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami na składowisko w Michach. W celu zmniejszenia kosztów transportu w planie wojewódzkim i powiatowym zaplanowano stworzenie stacji przeładunkowej w Bolewicach. Jednocze nie zgodnie z deklaracjami ZUO CLEAN CITY rozpocz to procedury formalno-prawne maj ce doprowadzi
do powstania
drugiej stacji przeładunkowej w miejscowo ci Konin na terenie gminy Lwówek. Składowisko w Mnichach obsługuj ce ju cz uzyskanymi informacjami zajmuje ł czn obejmuj ca I kwater
ciowo omawian Gmin o zgodnie z
powierzchni
21 ha, z czego infrastruktura
zajmuje obszar 4,5 ha. Składowisko zostało wykonane zgodnie z
obecnie obowi zuj cymi przepisami ochrony rodowiska. Składowisko w Mnichach podzielone zostało na 2 kwatery KW1 i KW2 o kształtach dostosowanych do naturalnej deniwelacji terenu dla uzyskania maksymalnych pojemno ci
63
kwater przy ograniczonych robotach ziemnych. Parametry techniczne kwater składowania s nast puj ce: Etap realizacji Numer kwatery
I KW1
II KW2
Obwałowania – ogroblowanie: wysoko
zewn trzna [m]
2,8-3,4
2,8-3,4
wysoko
wewn trzna [m]
1,5
1,5
szeroko
korony [m]
3,0
3,0
nachylenie skarp zewn trznych
1:2
1:2
nachylenie skarp wewn trznych
1:3
1:3
112,4-114,0
112,4-114,0
1,0
1,5
109,1-110,1
109,1-110,3
15,0
15,0
6
5
rz dna korony [m npm] Dno kwatery: • spadek podłu ny [%] • rz dna [m npm] Wysoko Ilo
składowania [m]
studni odgazowuj cych
Na dzie dzisiejszy infrastruktura składowiska obejmuje : •
kwater nr 1 uszczelnion zag szczon glin , geomembran i geowłóknin ,
•
drena
odcieku ujmuj cy odcieki z kwatery i odprowadzaj cy je do szczelnego
zbiornika, •
drena ujmuj cy wody opadowe i kieruj cy je do zbiornika na wody opadowe,
•
zbiornik dezynfekcyjny,
•
wag elektroniczn ,
•
budynek socjalny dozorcy i operatora wagi,
•
system dróg wewn trznych,
•
system monitoringu zgodnie z wymogami prawnymi (sie 3 piezometrów),
•
ogrodzenie wraz z całodobowym systemem monitoruj cym.
Termiczne unieszkodliwianie odpadów Bior c pod uwag uwarunkowania ekonomiczne, technologiczne i organizacyjne wskazuje si , e na obszarze Gminy nie celowe jest jako docelowe termiczne unieszkodliwianie cz odpadów komunalnych pochodz cych z ich terenu.
64
ci
Likwidacja tzw. dzikich składowisk Nielegalne wysypiska maj negatywny wpływ na rodowisko, tym bardziej, e mog si na nich znajdowa
niebezpieczne odpady budowlane (np. płyty azbestowe, resztki farb i
lakierów, oleje), odpady z rzemiosła (np. oleje) i opakowania po pestycydach. Istotne jest, aby nie dopuszcza do powstawania nowych miejsc nielegalnego składowania odpadów a istniej ce mo liwie szybko podda rekultywacji. W granicach Gminy Opalenica na dzie dzisiejszy nie zinwentaryzowano adnych dzikich składowisk odpadów. Monitoring składowisk Monitoring składowisk nale y prowadzi zgodnie z Rozporz dzeniem Ministra rodowiska w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitorowania składowisk odpadów, składowisko odpadów musi by monitorowane w czasie eksploatacji (od uzyskania pozwolenia na u ytkowanie obiektu budowlanego do momentu uzyskania zgody na zamkni cie składowiska odpadów) oraz przez 30 lat od uzyskania decyzji o zamkni ciu składowiska odpadów. Na dzie
dzisiejszy monitoringu
rodowiska wód podziemnych w
rejonie składowiska odpadów w Jastrz bnikach nie jest prowadzony opracowywania i wdra ania.
65
jest na etapie
5.2. Plan działa w gospodarce osadami ciekowymi Odpady wytwarzane w komunalnych oczyszczalniach
cieków podzieli
mo na
generalnie na odpady ze skratek, z piaskowników i procesów stabilizacji i odwadniania osadów w tym ustabilizowane komunalne osady
ciekowe. Na terenie Gminy działaj
oczyszczalnie cieków komunalnych. Podstawowe cele do osi gni cia w gospodarce komunalnymi osadami ciekowymi wynikaj z celów ochrony rodowiska: 1. Zwi kszenie
stopnia
kontroli
obrotu
komunalnymi
osadami
ciekowymi
celem
zapewnienia maksymalnego bezpiecze stwa zdrowotnego i rodowiskowego. 2. Zwi kszenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ciekowych. 3. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym
spełnieniu
wszystkich
wymogów
dotycz cych
bezpiecze stwa
sanitarnego i chemicznego. W gospodarce osadowej przyjmuje si nast puj ce kierunki działa : 1. Unieszkodliwianie osadów ciekowych na terenie gminy winno si opiera głównie na ich kompostowaniu, lub wykorzystaniu w celach nawozowych i w rekultywacji. 2. Likwidacja tymczasowego składowania osadów na oczyszczalniach cieków. 3. Zwi kszenie kontroli nad osadami wykorzystywanymi dla celów przyrodniczych. 4. Budowa małej kompostowni w granicach istniej cej komunalnej oczyszczalni cieków w Troszczynie. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, preferowanym kierunkiem post powania z osadami ciekowymi b dzie ich kompostowanie. B dzie ono po oczyszczalniach
posiadaj cych
powi zania
z
zakładami
kompostowania
dane w odpadów
komunalnych i z zakładami posiadaj cymi znaczne ilo ci odpadów organicznych (np. kora, trociny). Kolejnym
preferowanym
kierunkiem
jest
wykorzystanie
osadów
do
celów
nawozowych. Warunkiem wykorzystania osadów ciekowych do kompostowania oraz ich wykorzystania w rolnictwie b dzie ich odpowiedni skład (chemiczny i zawarto Dla obszaru omawianej gminy przewiduje si
patogenów).
wielokierunkowy sposób post powania z
wytworzonymi osadami, zale nie od ich składu oraz uwarunkowa lokalnych. Przewiduje si nast puj ce kierunki post powania z osadami ciekowymi:
66
•
kompostowanie wraz frakcj organiczn odpadów komunalnych i odpadami zielonymi z piel gnacji terenów. Powstały w ten sposób kompost b dzie wykorzystywany na potrzeby zieleni miejskiej oraz w rekultywacji składowisk i terenów zdegradowanych,
•
wykorzystanie w celach nawozowych i w rekultywacji osadów o odpowiednich parametrach.
Wybrane metody zagospodarowania osadów ciekowych Stosowanie w rolnictwie oraz w rekultywacji Mo liwo
oraz
zasady
stosowania
Rozporz dzenie Ministra Ochrony komunalnych osadów
komunalnych
osadów
ciekowych
reguluje
rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie
ciekowych (Dz. U. Nr 134/2002,
poz. 1140. Rozporz dzenie
powy sze okre la m.in.: 1. Dopuszczaln ilo
metali ci
kich w stosowanych komunalnych osadach ciekowych w
rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne i nierolne, przy dostosowywaniu gruntów do kre lonych potrzeb wynikaj cych z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zagospodarowania terenu, do uprawy ro lin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy ro lin przeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz, 2. Ilo
metali ci
kich w wierzchniej (0-25 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu
komunalnych osadów ciekowych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne, 3. Ilo
metali ci
kich w wierzchniej (0-25 cm) warstwie gruntu przy stosowaniu
komunalnych osadów ciekowych do rekultywacji gruntów na cele rolne i nierolne, przy dostosowywaniu gruntów do kre lonych potrzeb wynikaj cych z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zagospodarowania terenu, do uprawy ro lin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy ro lin przeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz, 4. Dawki komunalnych osadów ciekowych stosowanych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne i nierolne, przy dostosowywaniu gruntów do kre lonych potrzeb wynikaj cych z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zagospodarowania terenu, do uprawy ro lin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy ro lin przeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz. Kompostowanie Zachodz ce w czasie kompostowania (z dodatkiem słomy lub substancji organicznej wydzielonej z odpadów komunalnych o zawarto ci metali ci norm) procesy biotermiczne, charakteryzuj ce si
67
kich poni ej dopuszczalnych
w pierwszej fazie kompostowania
gwałtownym wzrostem temperatury do ok. 70oC, powoduj
zamieranie poczwarek, jaj
owadów, robaków oraz bakterii z grupy Coli. Podczas kompostowania osadów ciekowych z dodatkiem wapna, niszczy si
nie tylko niepo
dane drobnoustroje, ale równie nasiona
chwastów. Poza tym, osad tak przetworzony zawiera zwi zki mineralne przyswajalne dla ro lin. Dotychczasowe do wiadczenia wykazuj , e osad po procesie kompostowania jest bezpieczny pod wzgl dem mikrobiologicznym. Poni ej omówiono technologie wspólnego kompostowania osadów z odpadami organicznymi. Kompostownia pryzmowa Kompostowaniu mo na poddawa osady surowe lub osady ustabilizowane po fermentacji lub tlenowej stabilizacji. Kompostowanie wymaga odwodnienia osadów, nast pnie osady poddaje si zmieszaniu np. ze słom lub trocinami, w których zawarto
ciał stałych waha
si w granicach 40 – 50%, a uwodnienie odpowiednio od 60 do 50 %. Oprócz zapewnienia tego warunku, wymagane jest tak e osi gni cie warto ci w gla organicznego do azotu C/N 26: 1.W warunkach tlenowych mieszanina taka ogrzewa si samorzutnie do temperatury od 50 do 70 0C. We wszystkich kompostowniach, z uwagi na uci
liwo
zapachow wymagana
jest dezodoryzacja powietrza stosowanego do napowietrzania. W czasie eksploatacji kompostowni, kontroli podlega: •
uwodnienie mieszaniny poddawanej kompostowaniu,
•
stosunek w gla organicznego do azotu,
•
temperatura w pryzmach,
•
intensywno
•
jako
napowietrzania,
wyprodukowanego kompostu.
Minimalne uwodnienie mieszaniny wynosi 40%, a maksymalne 60%. Przy uwodnieniach odbiegaj cych od tych warto ci wyst puj znacz ce zakłócenia w procesie kompostowania. Optymalna temperatura w pryzmie wynosi 60
0
C przez okres 3 dni. Obni enie si
temperatury mo e by spowodowane złym stosunkiem C/N lub zbyt du
intensywno ci
napowietrzania. Napowietrzanie wentylatorami, zapewniaj ce warunki tlenowe w pryzmie, przyjmuje si
w wysoko ci od 20 do 50 m3 powietrza/h na 1000 kg suchej masy osadu.
Kompostowanie jest procesem długotrwałym a sumaryczne czas kompostowania i dojrzewania kompostu w systemie pryzmowym wynosi do sze ciu miesi cy. Powy szy proces trwa ok. 2 lat. Kompostownia komorowa Ze strony technicznej system ten polega na tworzeniu z osadów
ciekowych kompostu.
Wła ciwo ci osadów ciekowych, ich uwodnienie i zawarto ci poszczególnych składników zmuszaj
do prowadzenia procesu kompostowania wraz z dodatkiem innej substancji o
68
własno ciach strukturotwórczych. Takimi substancjami mog by odpady organiczne, takie jak trociny, słoma, zr bki drewniane (z zieleni miejskiej), pyły papierowe itp. Odpowiednio wykonana i uło ona w pryzmy mieszanina kompostowa podlega napowietrzaniu na specjalnych urz dzeniach. Dzi ki temu mo na uzyska
kompost po wyj tkowo krótkim
czasie, nawet 2 miesi cy (w warunkach naturalnych ok. 2 lat). Agrotechniczne przetwarzanie osadów na kompost ro linny Agrotechniczne przetwarzanie osadów
ciekowych na kompost ro linny polega na
wykorzystaniu osadów jako podło a do intensywnej produkcji zielonej masy. Uzyskana na tej drodze biomasa kierowana jest do kompostowania. Upraw
ro lin przeznaczonych na
kompost prowadzi si zwykle wiele lat na wyznaczonym gruncie, do którego wprowadza si osad
ciekowy. Odpowiednie do tego celu s
poeksploatacyjne składowiska odpadów
mineralnych (paleniskowych, górniczych, poflotacyjnych i chemicznych) wymagaj ce przyrodniczego zagospodarowania. Poprawa wła ciwo ci osadów przy u yciu wapna nawozowego W wielu krajach stosuje si technologi unieszkodliwiania osadów ciekowych przy pomocy wapna nawozowego tlenkowego. Wymieszanie osadu z wapnem powoduje okresowy wzrost temperatury, w wyniku czego cz
wody ulega wyparowaniu. Pozostała woda wchodzi w
reakcj z tlenkiem wapnia w my l równania: CaO + H2O
Ca(OH)2. W efekcie uzyskuje si
nawóz wapniowo-organiczny, wzbogacony w makro i mikroelementy o wła ciwo ciach fizycznych spełniaj cych wymogi stawiane nawozom wapniowym. Du
zalet
unieszkodliwiania osadów
ciekowych przy pomocy wapna jest otrzymanie
produktu wolnego od zarazków chorobotwórczych, które gin z powodu zarówno wysokiej temperatury, jak równie ze wzgl du na silnie alkaliczne rodowisko. Biokompostowanie Oprócz metod fizyko-chemicznych, do przeróbki osadów ciekowych stosowane s
tak e
metody biologiczne, w których wykorzystywane s odpowiednie zestawy mikroorganizmów lub d d ownic. Ta ostatnia metoda jest cz sto okre lana jako metoda biokompostowa z udziałem d d ownicy Eisenia foetida (znana pod handlow nazw "czerwona kalifornijska"). W ostatnich latach metoda ta budzi coraz wi ksze zainteresowanie i jest szczególnie obiecuj ca ze wzgl du na uzyskiwanie cennego nawozu zwanego biohumusem czy te wermikompostem. Na uwag zasługuje równie wpływ, jaki mog wywiera d d ownice na zmniejszenie si
zawarto ci niektórych metali ci
kich w wermikompo cie w stosunku do
ilo ci tych pierwiastków w substancji poddanej przerobowi. Otrzymany wermikompost charakteryzuje si
ponadto bardzo korzystnymi wła ciwo ciami fizycznymi i chemicznymi
69
(mineralizacja osadu, du a zawarto
azotu azotanowego i przyswajalnych form fosforu,
potasu i magnezu, struktura gruzełkowata, zmniejszenie masy i obni enie obj to ci wyj ciowej osadu).
5.3. Plan działa w gospodarce odpadami sektora gospodarczego Dla sektora gospodarczego, na lata 2004 - 2014 wyznacza si nast puj ce ogólne cele i kierunki działa : Cele na lata 2004 – 2014: -
Zwi kszenie stopnia wykorzystania odpadów.
-
Ograniczenie negatywnego wpływu składowisk odpadów przemysłowych na rodowisko,
-
Bezpieczne dla
rodowiska zbieranie, magazynowanie, transportowanie i
unieszkodliwienie
odpadów
azbestowych
oraz
odpadów
i
urz dze
zawieraj cych PCB. -
Eliminacja zagro enia ze strony odpadów pochodzenia zwierz cego.
Dla osi gni cia zało onego celu konieczne jest podj cie nast puj cych kierunków działa : -
Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji.
-
Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzaj cych odpady przemysłowe do zintensyfikowania
działa
zmierzaj cych
do
maksymalizacji
gospodarczego
wykorzystania odpadów. -
Dekontaminacja i unieszkodliwienie urz dze zawieraj cych PCB oraz likwidacja PCB
-
Organizacja nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia odpadów pochodzenia zwierz cego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych zwierz t (HRM).
Przemysł rolno - spo ywczy Konieczno
podejmowania skoncentrowanych działa w gospodarce odpadami z przemysłu
rolno–spo ywczego na obszarze Gminy b dzie wynikała z: -
potrzeby utrzymania osi gni tego poziomu produkcji rolnej oraz wykorzystania zainstalowanych mocy produkcyjnych przemysłu rolno- spo ywczego;
-
podejmowania produkcji w bran ach dotychczas nie zaanga owanych na tym terenie i z nowymi kategoriami odpadów;
-
osi gni
post pu naukowo – technicznego w zakresie ograniczenia ilo ci i
gospodarczego wykorzystania odpadów. -
dostosowania sposobów unieszkodliwiania odpadów do wymaga norm europejskich.
70
Dla zoptymalizowania gospodarki odpadami rolno-spo ywczymi proponuje si
przyj
nast puj ce cele strategiczne: -
Efektywne wykorzystania zwi kszonej ilo ci odpadów wytwarzanych w przemy le rolno–spo ywczym w produkcji rolnej.
-
Wykorzystanie odpadów do produkcji pełnowarto ciowych wyrobów.
-
Stosowanie efektywnych metod gospodarki odpadami wraz z wprowadzaniem nowych technologii produkcji i przetwórstwa.
-
Skuteczne wył czenie z ła cuch pokarmowego ludzi i zwierz t odpadów pochodzenia zwierz cego szczególnego ryzyka (SRM) oraz odpadów stanowi cych materiał wysokiego ryzyka (HRM).
-
Stworzenie systemu zach t dla podmiotów gospodarczych podejmuj cych wspólne zadania w zakresie odzysku lub efektywnego unieszkodliwiania odpadów.
Odpady z jednostek słu by zdrowia i placówkach weterynaryjnych Cele na lata 2004 – 2014: -
Minimalizacja ilo ci powstawania odpadów.
-
Eliminacja nieprawidłowych praktyk w gospodarce odpadami.
Dla osi gni cia zało onego celu konieczne jest podj cie nast puj cych kierunków działa : 1. Zaprzestanie unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych w instalacjach niespełniaj cych wymaga ochrony rodowiska. 2. Wzmocnienie działania słu b inspekcyjnych oraz szkolenia pracowników słu by zdrowia i słu b weterynaryjnych w zakresie wła ciwej zbiórki odpadów medycznych i weterynaryjnych. Prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami pochodz cymi z działalno ci słu b medycznych
wymaga przestrzegania
hierarchii działa
okre lonych w II
Polityce
Ekologicznej Pa stwa oraz ustawie o odpadach. St d te podj cie działa maj cych na celu zapobieganie powstawaniu odpadów, ponowne wykorzystanie i odzysk materiałów, przekształcenia fizykochemiczne, wła ciwe unieszkodliwianie i wreszcie bezpieczne składowanie pozwol
na uporz dkowanie gospodarki odpadami medycznymi w powicie i
uzyskanie znacz cych oszcz dno ci. Dla pełnego unieszkodliwienia niebezpiecznych odpadów medycznych i weterynaryjnych wzmocnione b d
działania słu b inspekcyjnych
oraz szkolenia z zakresu edukacji ekologicznej pracowników słu by zdrowia i słu b weterynaryjnych. Proponuje si podj cie nast puj cych działa :
71
-
organizacyjno – prawne.
-
inwestycyjne.
-
edukacyjno – informacyjne.
I. Działania organizacyjno – prawne Przeprowadzenie systematycznych bada
na terenie Gminy dla wyznaczenia
wska ników nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów generowanych przez placówki słu by zdrowia oraz gabinety i lecznice weterynaryjne; Przekazanie danych do wojewódzkiej bazy danych dotycz cej ilo ci, sposobu gospodarowania
i
unieszkodliwiania
odpadów
pochodz cych
z
działalno ci
słu b
medycznych i weterynaryjnych; Opracowanie gminnego planu gospodarki odpadami medycznymi i weterynaryjnymi. Wzmo enia działalno ci kontrolnej w celu wyegzekwowania posiadania przez placówki medyczne i weterynaryjne wszystkich niezb dnych zezwole z zakresu gospodarki odpadami
oraz
aktualnych
umów
ze
specjalistycznymi
firmami
na
transport
i
unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. Stworzenie bazy danych w zakresie prowadzonych i planowanych działa z zakresu gospodarki odpadami medycznymi i weterynaryjnymi. II. Działania inwestycyjne Do unieszkodliwiania cz
ci odpadów medycznych nale y wykorzysta inne metody
np. autoklawowe. W takiej sytuacji nale y rozwa y
zakup autoklawów do sterylizacji
odpadów medycznych w jednostkach medycznych w Opalenicy. Nale y podkre li ,
e
rozwi zanie takie byłoby najta sze pod wzgl dem inwestycyjnym i eksploatacyjnym oraz nie spowodowałoby protestów lokalnej społeczno ci.
Zorganizowanie na terenie Gminy
kompleksowego systemu zagospodarowania i recycklingu odpadów opakowaniowych i surowców wtórnych. Selektywna zbiórka infekcyjnych odpadów weterynaryjnych. III. Działania edukacyjno - informacyjne Opracowanie i przeprowadzenie cyklu szkole terenu
dla pracowników słu by zdrowia z
Gminy na temat prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami, sposobów
zmniejszenia ilo ci i toksyczno ci generowanych tam odpadów oraz opracowywania i wdra ania Planów Gospodarki Odpadami Medycznymi.
72
Opracowanie broszury i
prowadzenie kampanii informacyjnej w ród lekarzy weterynarii na temat obowi zków wytwórców odpadów wynikaj cych z przepisów ustawy o odpadach. Szczegółowe zalecenia dla placówek słu by zdrowia: 1) Zapobieganie powstawaniu odpadów u ródła przez: -
ograniczenie zu ycia produktów jednorazowego u ytku lub zast pienie ich produktami wielokrotnego u ytku,
-
oszcz dne obchodzenie si z ka dym zu ywaj cym si materiałem i produktem,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych,
-
dostawa towarów w opakowaniach wielokrotnego u ytku,
-
zobowi zanie dostawców umow do odbioru opakowa ,
-
redukcja
ilo ci
materiałów
opakowaniowych
poprzez
wprowadzenie
urz dze
dozuj cych oraz zamawianie materiałów w du ych pojemnikach zwrotnych, -
zast pienie materiałów jednorazowych odpowiednikami wielorazowego zastosowania je eli jest to mo liwe pod wzgl dem sanitarnym.
2) Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów medycznych ze strumienia odpadów komunalnych np. w aptekach. 3) Szkolenie personelu w zakresie wła ciwych praktyk post powania w odpadami niebezpiecznymi. 4) Modernizacja obecnie funkcjonuj cych w placówkach słu by zdrowia systemów gospodarki odpadami lub reorganizacja poprzez zmian metody unieszkodliwiania. Przykładowe sposoby ograniczenia ilo ci i toksyczno ci niektórych niebezpiecznych odpadów
medycznych
mo liwe
do
przeprowadzenia
przedstawiono w poni szej tabeli.
73
w
placówkach
medycznych
Tab. 22 Przykładowe działania na rzecz ograniczenia ilo ci odpadów oraz toksyczno ci wybranych odpadów niebezpiecznych Rodzaj produktu odpadowego
Metoda redukcji
Analiza rzeczywistego zapotrzebowania. Centralizacja nabywania i i rozdziału. Zmniejszenie zu ycia rodków dezynfekcyjnych. Umowa z dostawc na odbiór przeterminowanych b d zu ytych substancji. Selektywne gromadzenie powstałych odpadów. Recyckling Analiza rzeczywistego zapotrzebowania na etapie zakupu. Nabywanie w mniejszych opakowaniach. Centralizacja nabywania, Cytostatyki przygotowania i rozdziału preparatów. Minimalizacja odpadów towarzysz cych terapii (wata, odzie , mini – spikes) . Oddzielne gromadzenie odpadów Obni enie st enia roztworów.Redukcja odpadów z czyszczenia aparatów do dializ, stosowanie odwróconej osmozy. Opracowanie Formaldehyd procedur ponownego u ycia formaldehydu na oddziałach patologii. Selektywne gromadzenie Materiały z Odzysk srebra. Usprawnienie procesu wywoływania (redukcja straty pracowni RTG odczynników). Selektywne gromadzenie Odzysk i u ycie wcze niej sporz dzonych, kalibrowanych rozpuszczalników. Stosowanie substytutów o mniejszej toksyczno ci Rozpuszczalniki (rozpuszczalniki niehalogenowe, biodegradowalne) Odzysk i selektywna zbiórka w zale no ci od charakterystyki chemicznej. Neutralizacja rozpuszczalników nieorganicznych Polichlorek winylu Przej cie na produkty wykonane z mniej toksycznych materiałów Stosowanie produktów alternatywnych: termometrów i ci nieniomierzy elektronicznych. Recykling. Stosowanie rodków chemicznych o ni szej Rt koncentracji rt ci i jej zwi zków.
Chemikalia farmaceutyki
Wyeksploatowane pojazdy Zgodnie z wymogami dyrektywy dotycz cej pojazdów samochodowych wycofanych z u ycia w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami zakłada si : -
do 2003 roku – eliminacj w konstruowanych samochodach zwi zków ołowiu, kadmu, rt ci i chromu sze ciowarto ciowego,
-
do 2006 roku – ponowne wykorzystanie cz 85%
ci i odzysk surowców w ilo ci stanowi cej
redniej masy pojazdu, z czego wykorzystanie cz
ci i recykling materiałowy
stanowi ma odpowiednio: dla samochodów skonstruowanych po 1980 roku – do 80% redniej masy pojazdu, dla samochodów skonstruowanych przed 1980 rokiem – do 75% redniej masy pojazdu,
74
-
do 2015 roku – ponowne wykorzystanie cz 95%
ci i odzysk surowców w ilo ci stanowi cej
redniej masy pojazdu, z czego wykorzystanie cz
ci i recykling materiałowy
stanowi powinny – do 85% redniej masy pojazdu. Realizacja zada
wynikaj cych z KPGO nast powa
b dzie poprzez zorganizowanie i
stworzenie w skali regionu optymalnych metod zbiórki i recyklingu samochodów. Rozwój systemu przerobu odpadów z samochodów wycofanych z eksploatacji powinien ponadto mie na uwadze eliminacj
zagro e
motoryzacyjne, z których cz
jakie dla
stanowi
rodowiska naturalnego stanowi
odpady niebezpieczne.
odpady
Celem systemu jest
wdro enie na terenie Gminy systemu odzysku i ponownego u ycia cz
ci i materiałów z
samochodów wycofanych z eksploatacji wymaganego przez Dyrektyw
Unii Europejskiej
2000/53/EC poprzez: -
eliminacj
zagro e
ekologicznych spowodowanych niewła ciwym post powaniem z
pojazdami wycofanymi z eksploatacji, -
maksymalne wykorzystanie istniej cej sieci auto-złomów, przedsi biorstw zajmuj cych si kasacj pojazdów instalacji unieszkodliwiaj cych odpady motoryzacyjne,
-
wprowadzenie
rozwi za
maksymaln efektywno -
organizacyjnych
i
ekonomicznych
zapewniaj cych
recyklingu samochodów,
prowadzenie monitorowania procesu recyklingu.
Post powanie z odpadami z podgrupy 16 01 04 - pojazdy wycofywane z eksploatacji Wszystkie pojazdy powinny by przekazywane w cało ci do punktów odbioru (auto-złomy) lub bezpo rednio do wyspecjalizowanych stacji demonta u sk d przekazywane b d autoryzowanym instalacjom przetwórczym. Obowi zek przekazania samochodu do takiej placówki powinien spoczywa na ostatnim wła cicielu samochodu, który uzyska „certyfikat zniszczenia”, jedyny dokument, uprawniaj cy do wyrejestrowana samochodu. Stacje demonta u powinny: -
prowadzi
ewidencj
przyjmowanych samochodów wycofanych z eksploatacji do
demonta u, -
prowadzi sprzeda cz
-
gromadzi
ci zamiennych uzyskanych z demonta u,
i przygotowywa
zajmuj cych si
do transportu do specjalistycznych przedsi biorstw
recyklingiem: karoserii samochodowych, przepracowanych olejów,
płynów hamulcowych i chłodniczych, akumulatorów, opon, itp. Zakłada si , e roczna wydajno
dobrze prosperuj cej stacji powinna kształtowa si na
poziomie około 1200 – 1500 szt/ rok w ci gu jednej zmiany. Orientacyjny koszt netto podstawowego wyposa enia technicznego stacji kształtuje si na poziomie 1 000 000 zł (około 250 000 euro). Personel jako,
e praca nie wymaga zbyt wysokich kwalifikacji
75
powinny stanowi głównie osoby pozostaj ce bez pracy po odpowiednim przeszkoleniu i przekwalifikowaniu. Zu yte opony Obowi zuj ce od 1 stycznia 2003 r. uregulowania prawne wprowadziły zakaz składowania opon na składowiskach odpadów oraz okre liły obowi zki producentów zwi zane z opłat produktow i depozytow wymuszaj c zwi kszenie stopnia wykorzystania opon zu ytych. Opony powinny by
wykorzystywane poprzez bie nikowanie, wykorzystanie produktów z
przeróbki mechanicznej i chemicznej oraz spalanie z wykorzystaniem energii. Zbiórk zu ytych opon na terenie omawianej Gminy zajmuje si firma Hellman Moritz z S kowa, gm. Nowy Tomy l. Odpady ropopochodne, szlamy i inne Dla zoptymalizowania zbiórki odpadów od wytwórców rozproszonych, konieczne jest wypracowanie i wdro enie zasad zintegrowanego systemu zbiórki i zagospodarowania odpadów ropopochodnych. System ten powinien by
ci le wpisany w system organizacji
zbiórki obowi zuj cy na terenie całego kraju. Podstawowym elementem systemu powinien by gminny punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych (GPZON), w tym olejów odpadowych – przepracowanych. Podstawowym wyposa eniem tego punktu powinnny by
kontenery o
pojemno ci 600 do 1400 litrów, których produkcja w wersji przystosowanej do gromadzenia olejów przepracowanych ju jest wdro ona w kraju. W przypadku problemu z lokalizacj GPZON, funkcj
punktu zlewu olejów mo e pełni stacja paliwowa (przede wszystkim w
du ych skupiskach ludzkich) przez zawarcie porozumienia gminy ze stacj . Stacje paliwowe zwolnione s z obowi zku uzyskania zezwolenia na zbiórk warunkiem, e prowadzi si
i transport tego odpadu, pod
na nich sprzeda takich olejów, zgodnie z Rozporz dzeniem
Ministra Gospodarki z dn. 28 pa dziernika 2002 r. (Dz. U. Nr 188, poz. 1575). Jednak w takim przypadku stacje maj obowi zek zgłosi si do rejestru prowadzonego przez starost . Funkcj takiego punktu mog te pełni warsztaty samochodowe. Innymi elementami systemu zbiórki olejów przepracowanych na terenie Gminy powinny by du e, rednie, małe zakłady przemysłowe i stacje obsługi samochodów posiadaj ce własne zbiorniki na oleje odpadowe-przepracowane i podpisane umowy z podmiotami maj cymi zezwolenia i prowadz cymi zbiórk olejów odpadowych-przepracowanych oraz bazy zbiorki b d ce własno ci
podmiotów trudni cych si
przepracowanych na okre lonym terenie.
76
zbiórk
i transportem olejów odpadowych
Akumulatory i baterie Nale y wdro y
sposób zbiórki odpadowych
miejsc ich powstawania. Zaleca si
ródeł pr du, szczególnie z rozproszonych
ustawienie pojemników do selektywne zbiórki baterii
odpowiednio skonstruowanych i zabezpieczonych w placówkach handlowych i na terenie szkół. Obowi zek odzysku z rynku akumulatorów i baterii został nało ony na podmioty wprowadzaj ce je na rynek, a egzekwowany przy zastosowaniu opłaty produktowej. Farby i lakiery Podstawowym celem i kierunkiem jest oddzielenie odpadów niebezpiecznych z całego strumienia i skierowanie ich do zakładów unieszkodliwiania lub do bezpiecznego składowania na specjalnych składowiskach. Wa nymi elementami realizacji tego zadania s : -
dobrze przygotowana akcja informacyjna wytwórców odpadów o zasadach zbiórki odpadów niebezpiecznych np. o sposobach gromadzenia w domu i poza domem, odbiór zgromadzonych odpadów etc.;
-
inwentaryzacja sposobów zagospodarowania odpadów niebezpiecznych pochodz cych z zakładów produkcyjnych i usługowych.
Na terenie omawianej Gminy wi ksi wytwórcy tego typu odpadów maj podpisane umowy ze specjalistycznymi firmami na regularny odbiór tych odpadów do unieszkodliwienia. Natomiast zbiórka odpadów niebezpiecznych typu farby i lakiery z gospodarstw domowych i od mniejszych wytwórców powinna by prowadzona podczas okresowych zbiórek oraz w wyznaczonych miejscach. PCB Na
terenie
Gminy,
zgodnie
z
przeprowadzona ewidencja urz dze
wymaganiami
wzgl dzie,
zostanie
zanieczyszczonych PCB i podj te zostan
działania
techniczne dla eliminacji tych urz dze
prawa
w tym
i bezpiecznego usuwania olejów odpadowych
zawieraj cych powy ej 50 ppm PCB/PCT (np. oczyszczania transformatorów o zawarto ci powy ej 0,005% wagowych PCB). W pierwszej kolejno ci zinwentaryzowane zostan urz dzenia zawieraj ce powy ej 5 litrów PCB. Do ko ca 2010 r. oczyszczone zostan wszelkie urz dzenia i instalacje zawieraj cych te substancje. Obowi zek przeprowadzenia inwentaryzacji spoczywa na wykorzystuj cym PCB. W terminie jednego miesi ca po przeprowadzonej inwentaryzacji nale y przedło y informacj do wojewody, a w przypadku osób fizycznych nie b d cych przedsi biorcami do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Aktualnie w Polsce unieszkodliwianie ciekłych odpadów z PCB mo na zrealizowa jedynie w Zakładach ANWIL S.A. we Włocławku, które eksploatuj
od 1998 r. instalacj
odzysku
chlorowodoru z odpadów chloroorganicznych oraz w Zakładach Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym. Na terenie kraju brak jest instalacji niszczenia złomowanych
77
kondensatorów z PCB. Mo liwe jest unieszkodliwienie kondensatorów z PCB poza granicami kraju. Zbiórk
i nadzorem nad przewozem do spalarni w zakładach TREDI we Francji
zajmuje si firma POFRABAT. Azbest Azbest stanowi powa ne zagro enie dla zdrowia i ycia ludzi. Z prowadzonych bada wynika, e bezpo redni przyczyn chorób s wdychane włókna azbestu uwalniane z wyrobów zawieraj cych azbest. Brak jest dowodów na szkodliwo wodzie. Bior c pod uwag powy sze istotna jest konieczno
azbestu spo ytego w
usuwania azbestu i wyrobów
zawieraj cych azbest z obiektów nara onych na uwalnianie włókien azbestu (pokrycia dachowe, ocieplenia budynków, itp.). Szczególne wymogi bezpiecze stwa stawiane przy pracach budowlanych zwi zanych z usuwaniem wyrobów zawieraj cych azbest wymagaj zezwolenia starosty na prowadzenie takiej działalno ci. Wbrew obowi zuj cym przepisom obserwuje si usuwanie uszkodzonych wyrobów azbestowo-cementowych na dzikie wysypiska odpadów. Przeprowadzone badania płyt azbestowo-cementowych wykazały, e stopie ich korozji, a tym samym uwalnianie włókien azbestu, uzale niony jest zarówno od czasu u ytkowania jak i czynników atmosferycznych panuj cych na danym terenie. Wyniki bada wskazuj , e niemalowane płyty azbestowo-cementowe ulegaj najwi kszej korozji w okresie 25 – 35 lat u ytkowania. Przyjmuje si zatem, e okres 30 lat u ytkowania szarej, niemalowanej płyty dachowej oraz malowanej płyty elewacyjnej stanowi graniczny okres ich bezpiecznego u ytkowania. Wyroby zawieraj ce azbest u ytkowane s w Polsce w okresie od 10 do 50 lat, w zwi zku z czym ich cz
przekroczy wszelkie granice bezpiecznego
u ytkowania. Istotnego znaczenia nabiera zatem kolejno
usuwania wyrobów
zawieraj cych azbest. Około 85% azbestu znajduje si w wyrobach budowlanych. Na terenie Gminy Opalenica zewidencjonowano 18 601,1 m2 wyrobów zawieraj cych azbest koniecznych do usuni cia z terenu Gminy. W zwi zku z czym na dzie dzisiejszy nale y okre li potrzeby w zakresie finansowym i organizacyjny realizacji przedsi wzi cia (usuwania wyrobów azbestowych). Pilno
rozwi zania problemu usuwania wyrobów
zawieraj cych azbest wymaga podj cia natychmiastowych działa . Do zada wójtów i burmistrzów nale y: •
przygotowywanie wykazów obiektów zawieraj cych azbest oraz rejonów wyst puj cego nara enia na ekspozycj
azbestu na podstawie arkuszy ocen wypełnionych przez
wła cicieli obiektów; •
współpraca z lokalnymi mediami i organizacjami społecznymi w zakresie informowania o zagro eniach powodowanych przez azbest;
78
•
nadzór nad prawidłowo ci
realizacji zada
i sposobami post powania z odpadami
zawieraj cymi azbest. Do zada rad gmin nale y: •
prowadzenie lokalnej polityki społecznej w zakresie opłat za usuwanie wyrobów zawieraj cych azbest w stosunku do ubo szych wła cicieli obiektów – cz
ciowe lub
całkowite zwolnienia z opłat, organizowanie innych form pomocy; Wykonawstwo zada
zwi zanych z usuwaniem azbestu winno by
powierzane firmom
posiadaj cym stosowne zezwolenie. W ramach gminnego systemu zbiórki odpadów wskazane jest stworzenie mo liwo ci usuwania odpadów budowlanych zawieraj cych azbest przez mieszka ców wykonuj cych remonty w ramach własnych. Sugeruje si udost pnianie odr bnych pojemników do gromadzenia tego rodzaju odpadów oraz ich odbiór przez wyspecjalizowane firmy transportowe. Jedyn
metod
unieszkodliwiania azbestu jest jego składowanie na wydzielonych
składowiskach odpadów. W najbli szej okolicy składowiska odpadów azbestowych funkcjonuj w m. Dalszem gm. My libórz i Chru ciku k/Gorzowa.
6. EDUKACJA W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI Jednym z wa niejszych warunków realizacji Programu jest wysoka
wiadomo
społecze stwa, które powinno bra aktywny udział w strategii zagospodarowania odpadów. Dlatego te nale y prowadzi odpowiednie działania (kampanie), których celem jest zmiana dotychczasowego post powania mieszka ców oraz przyje d aj cym turystów w sferze konsumpcji i post powania z odpadami. Do głównych zada kampanii nale •
:
przegl d istniej cych na terenie gminy materiałów, których celem jest podnoszenie wiadomo ci społecze stwa,
•
przygotowanie kampanii na rzecz podniesienia wiadomo ci społecze stwa,
•
identyfikacja problemów, których nie omawiaj dost pne materiały informacyjne,
•
opracowanie dodatkowych materiałów informacyjnych,
•
wprowadzenie w ycie powy szej kampanii.
Strategia prowadzenia kampanii składa si z nast puj cych elementów: •
krótka kampania (6 miesi cy) opracowana w celu osi gni cia najwi kszych i najwcze niej dostrzegalnych efektów,
•
program podstawowy (2 lata),
•
program długoterminowy (10 lat i wi cej).
79
Istniej
ró ne rodzaje kampanii podnoszenia
wiadomo ci społecznej, w ród
których mo na wyró ni : kampani „fali no nej”, kampanie tematyczne, akcje podejmowane w ramach kampanii. Kampania „fali no nej” dotyczy problemu rodowiska jako cało ci, nie za tylko jednego jego aspektu. Jest przewidziana do popierania „przyjaznych rodowisku” warto ci i wymogów w ród społecze stwa. Mo na j stosowa dla szerokiej opinii publicznej. Kampanie tematyczne mog przekazywa wiedz dotycz c pewnych aspektów problemów rodowiskowych lub
zach cania
do bardziej
wiadomych
zachowa .
Bazuj c
płaszczy nie stworzonej w czasie powy szych kampanii, mo na podejmowa
na
akcje
dotycz ce np. selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych pochodz cych z gospodarstw domowych. Kampanie powinny by kierowane do poszczególnych grup wiekowych i społecznych: •
dzieci,
•
doro li:
•
osoby odpowiedzialne za decyzje polityczne dotycz ce gospodarki odpadami,
•
kadra techniczna bior ca udział w realizacji programu gospodarki odpadami.
Tematy szkole powinny by dobrane do ww. grup przy uwzgl dnieniu ich specyfiki, np.: •
Ochrona rodowiska naturalnego.
•
Wspólna odpowiedzialno
•
Trucizny w mieciach domowych.
•
Nadmierne opakowania.
•
Zapobieganie powstawaniu odpadów.
•
Recykling.
•
Czysta produkcja – eliminowanie toksycznych odpadów, technologii i produktów.
•
Idea czystego regionu.
•
Kompostowanie odpadów w przydomowym ogródku.
•
Problematyka dzikich składowisk.
•
Konieczno
za stan rodowiska.
zachowania surowców i paliw naturalnych.
Formy przekazu dziel si na: materiały drukowane, materiały audiowizualne i imprezy promocyjne. 1. Materiały drukowane nie wymagaj ce du ych nakładów: •
krótkie materiały drukowane, takie jak ulotki, ulotki typu „pytania i odpowiedzi”, zestawienia faktograficzne, wkładki i broszury, zwykłe obwieszczenia i powiadomienia słu b komunalnych;
•
publikacje w prasie i wydawnictwach periodycznych, takie jak: artykuły, komentarze, stałe rubryki, wywiady, listy do redakcji, artykuły redakcyjne;
•
materiały dla prasy: komunikaty, powiadomienia i obwieszczenia słu b komunalnych;
80
•
plakaty;
•
obszerne,
starannie
wydrukowane
broszury,
biuletyny,
opracowania,
raporty
i
monografie; •
opracowane graficznie obwieszczenia słu b komunalnych;
•
materiały kształceniowe: programy nauczania, materiały samokształceniowe, materiały dla nauczycieli;
•
okoliczno ciowe pami tki (znaczki, długopisy, teczki z nadrukami itp.).
2. Materiały audiowizualne: •
wywiady dla radia i telewizji;
•
pokazy przezroczy;
•
ogłoszenia słu b komunalnych w radiu i telewizji;
•
filmy;
•
wystawy.
3. Imprezy promocyjne: •
konferencje prasowe;
•
wizyty oficjalne;
•
zebrania mieszka ców;
•
imprezy specjalne (festiwale, akcje);
•
warsztaty, seminaria, konferencje. Ka da z proponowanych form posiada swoj
specyfik , swoje zalety i wady.
Cz sto, wybór formy przekazu jest wyborem pomi dzy jej przydatno ci , a mo liwo ciami finansowymi. Przed wyborem formy przekazu nale y wst pnie oszacowa
koszty. Koszty te
mo emy podzieli na: •
koszty osobowe,
•
koszty materiałów i usług,
•
koszty ogólne i administracyjne.
Na koszty osobowe składaj
si
wynagrodzenia wypłacane własnym pracownikom oraz
osobom zatrudnionym na umowy zlecenie. Du e koszty osobowe wynikaj
z faktu,
e
zaanga owanie pracowników do przygotowania programu informacyjnego cz sto wymaga od nich pracy po godzinach (szczególnie przy realizacji du ych imprez). Na koszty usług składaj si : •
kopiowanie materiałów,
•
drukowanie,
•
napisanie tekstów,
•
formatowanie tekstu i przygotowanie do druku,
81
•
projekt grafiki,
•
usługi pocztowe,
•
usługi transportowe,
•
usługi wideo,
•
konsultacje w sprawach technicznych, w sprawach informowania społecznego,
•
usługi telekomunikacyjne,
•
sporz dzenie listy adresowej (ewentualne korzystanie z bazy danych),
•
usługi turystyczne,
•
nagło nienie i o wietlenie imprezy,
•
reklama w mediach komercyjnych,
•
usługi gastronomiczne,
•
usługi hotelarskie,
•
wynaj cie obiektów,
•
wynaj cie sprz tu (komputerów, rzutnika, tablic do prezentacji, rzutnika przezroczy).
Na koszty materiałowe składaj si : •
papier,
•
filmy,
•
materiały potrzebne do dekoracji,
•
drobne upominki dla uczestników,
•
ywno
i napoje.
Partnerzy w programach informacyjnych 1) Współpraca ze szkołami Szkoły s
dobrymi partnerami w programach informacyjnych, poniewa nastawione s
szerzenie o wiaty, a poza tym skupiaj społeczno
na
lokaln . Dyrektorzy szkół i nauczyciele
cz sto pełni rol liderów lokalnej społeczno ci i ich autorytet mo e by wa ny, szczególnie przy poruszaniu kwestii potrzebnych lecz niepopularnych. Szkoły s
ponadto dobrymi
partnerami w programach informacyjnych poniewa : •
mog by miejscem rozpowszechniania materiałów informacyjnych,
•
wyposa one s
w sprz t, który mo e by
pomocny w przygotowaniu materiałów
informacyjnych (komputery, kserokopiarki), •
s
miejscem funkcjonowania ró nych kół zainteresowa , które mog
uczestniczy w przygotowaniu materiałów informacyjnych, •
s
•
uczniowie mog pomaga przy realizacji programów, ankiet itp.
ródłem ekspertów w dziedzinie edukacji,
2) Współpraca z organizacjami pozarz dowymi
82
czynnie
Władze samorz dowe powinny mie dokładn list instytucji pozarz dowych działaj cych na terenie gminy. Gdy zamierzenia gminy b d zbie ne z interesami tych organizacji, aktywnie pomog one w kształtowaniu i realizacji programu informacyjnego. Poni ej podano mo liwe formy współpracy z instytucjami pozarz dowymi: •
doradztwo w sprawach merytorycznych i w sprawach przekazu informacji - organizacje pozarz dowe współpracuj ze znanymi ekspertami, dysponuj bazami danych na temat specjalistów, maj do wiadczenie w docieraniu do odbiorców;
•
wsparcie finansowe lub współpraca w finansowaniu projektu - niektóre organizacje posiadaj
fundusze przeznaczone na informowanie i mog
uczestniczy
w kosztach
projektu; •
ocena przekazu - w chwili gdy materiał został przygotowany mo e by przetestowany na członkach organizacji pozarz dowej;
•
udost pnianie
kanałów
informacyjnych
-
dysponuj
listami
dystrybutorami ró nego typu materiałów i biuletynów, mog
adresowymi,
pomaga
s
w roznoszeniu
materiałów informacyjnych; •
działania równoległe - niektóre informacje mog
by
publikowane w biuletynach
organizacji pozarz dowych. Poni ej zestawiono przykładowe działania w zakresie edukacji materiałów informacji społecznej: 1. Druk materiałów informacyjnych. 2. Produkcja filmów reklamowych i szkoleniowych. 3. Szkolenia dla: •
przedstawicieli gmin,
•
przedstawicieli Rad Osiedli,
•
nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych,
4. Odczyty i wystawy po wi cone problematyce odpadów niebezpiecznych. 5. Konkursy dla przedszkolaków na „rysunek ekologiczny”. 6. Konkursy dla szkół i turystów: •
najładniejszy plakat ekologiczny,
•
najwi ksza ilo
zebranych baterii.
7. Sympozjum: odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych. Przykładowe tre ci materiałów informacyjnych 1) Trucizny w mieciach domowych - Nasze mieci domowe s coraz bardziej niebezpieczne dla rodowiska. Zawieraj bowiem one, poza resztkami pokarmu, papieru, tworzyw sztucznych, tak e zu yte oleje silnikowe i smarowe, popsute wietlówki, baterie,
83
termometry rt ciowe, przeterminowane lekarstwa, resztki farb, lakierów, i rozpuszczalników, a tak e przeterminowane rodki ochrony ro lin i opakowania po nich. Cho nie wszystkie te substancje, w wietle obowi zuj cej ustawy o odpadach, nale
do grupy odpadów
niebezpiecznych, to s one powszechnie uwa ane za niezwykle szkodliwe. Uwalniane w trakcie ich rozkładu zwi zki mog dosta si do gleby, wód powierzchniowych, podziemnych, gdzie powoduj ogromne szkody. Zdarza si , e zwi zki te trafiaj w ko cu do produktów spo ywczych. 2) Jakie zagro enia powstaj przy niewła ciwym obchodzeniu si z niektórymi odpadami? Zu yte akumulatory s bardzo gro nym ródłem ska e
rodowiska z powodu zawartego w
nich ołowiu i jego zwi zków oraz kwasu siarkowego. Ołów jest pierwiastkiem truj cym i praktycznie niezniszczalnym. Zwi zki ołowiu maj
negatywny wpływ na stan zdrowia
organizmów ywych, na rozwój ro lin i procesy zachodz ce w rodowisku wodnym. U ludzi ołów uszkadza praktycznie wszystkie komórki i narz dy. Jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i młodzie y. Wi kszo
farb i lakierów, rozpuszczalników, klejów, lepików itp. zawiera szkodliwe dla
zdrowia substancje, takie jak np. formaldehyd, fenole, w glowodory aromatyczne i alifatyczne, a tak e metale ci
kie (m.in. cynk, ołów, mied , tytan). Mog mie one działanie
mutagenne, rakotwórcze i niszcz ce układ nerwowy. Baterie maja bardzo krótki ywot i szybko trafiaj zawieraj szkodliwe dla rodowiska metale ci
do kosza. Niemal wszystkie one
kie, takie jak rt
Przepracowany olej jest prawdziw
beczk
, ołów, nikiel, cynk, kadm.
trucizn, poniewa
zawiera m.in.
wielopier cieniowe w glowodory aromatyczne, chlorowcopochodne i metale ci
kie (cynk,
ołów, kadm, mied ). Ustalono, e: 1 litr przepracowanego oleju mo e zanieczy ci do 5 milionów litrów czystej wody pitnej; 1 litr oleju mo e pokry cienk warstw 1 ha powierzchni wody, utrudniaj c dost p tlenu i powoduj c mier wielu organizmów ywych; spalenie w niewła ciwych warunkach 1 tony oleju powoduje wydzielanie si do atmosfery ok. 10 kg substancji truj cych. Jedna wietlówka zawieraj
rednio ok. 40 mg rt ci, co przy 25 mln zu ywanych w
Polsce lamp tego typu daje ok. 1000 kg rt ci. W przypadku niewła ciwego post powania ze zu ytym wietlówkami, zawarta w nich rt
mo e bardzo powa nie zanieczy ci wszystkie
elementy rodowiska. Zatrucie rt ci powoduje u ludzi bardzo powa ne zmiany w układzie nerwowym, co w najci
szych przypadkach mo e si zako czy nawet mierci .
Poza wy ej wymienionymi odpadami, bardzo gro ne dla rodowiska s trucizny, które mog powstawa przy niewła ciwym post powaniu z : •
termometrami i przeterminowanymi lekarstwami,
•
zu ytymi odczynnikami fotograficznymi,
84
•
kosmetykami typu “spray”,
•
u ywanymi w ogródkach przydomowych rodkami ochrony ro lin i opakowaniami po nich.
Przykładowe tre ci ulotek 1. Odpady surowcowe segreguj w domu, osobno zbieraj makulatur , szkło, tworzywa sztuczne i metale. Wypełnione worki odbierze firma wywozowa w wyznaczonym terminie. 2. Z odpadów organicznych ro linnych (li cie, trawa, drobne gał zie, obierki) mo esz we własnym zakresie wytworzy kompost, który wykorzystasz jako nawóz w swoim ogrodzie. Je li nie chcesz lub nie mo esz kompostowa odpady w specjalnym worku. Zostan
we własnym zakresie, zgromad
te
one wówczas odebrane i przetworzone w
powiatowej kompostowni. 3. Odpady budowlane, powstaj ce przy remontach lub budowie domu, usuwaj wył cznie do wcze niej zamówionych kontenerów, które na twoje zlecenie podstawi i odbierze firma wywozowa. 4. Pozostałe odpady w ramach usług komunalnych odbierze firma wywozowa i przewiezie na składowisko. 5. Odpady niebezpieczne (akumulatory, baterie, farby, przeterminowane lekarstwa, jarzeniówki) mo esz odda w wyznaczonym terminie do specjalnego samochodu, który b dzie czekał w okre lonym punkcie. 6. Odpady wielkogabarytowe, takie jak stare meble, sprz t AGD, RTV, odbierane b d w wyznaczonych terminach, w ramach tzw. wiosennych i jesiennych „wystawek”.
7. ZASADY FINANSOWANIA Zakres przewidywanych inwestycji obejmuj cych nie tylko obiekty infrastruktury, ale tak e maszyny i urz dzenia stanowi ce rodki trwałe (samochody specjalistyczne, maszyny i urz dzenia, pojemniki) powinien by przedmiotem studium wykonalno ci poszczególnych inwestycji.
Celem
przedsi wzi
tej
analizy
jest
okre lenie
realno ci
wykonania
zamierzonych
zarówno pod k tem ich sfinansowania, jak i konsekwencji finansowych
wdro enia, a wi c poziomu niezb dnych do pokrycia kosztów eksploatacji cen usług. Koszty inwestycji mog by pokrywane z nast puj cych ródeł: • opłaty odbiorców usług - stanowi warunkiem,
do
pewne
ródło
rodków finansowych pod
e ich poziom pozwala na pokrycie cało ci kosztów eksploatacyjnych i
inwestycyjnych w skali roku;
85
•
rodki własne bud etów gmin - jest to najta szy, bo bezzwrotny, dotacyjny
rodek
finansowy. Konieczne jest uwzgl dnienie tego typu wydatków w bud etach gmin, co powoduje,
e wydatki takie musz
by
odpowiednio wcze niej planowane (najpó niej
jesieni na kolejny rok); • dotacje ze ródeł zewn trznych - dotacje ze ródeł krajowych, głównie z narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony
rodowiska; dotacje ze
ródeł zagranicznych maj
znaczenie marginalne; • po yczki z funduszy celowych i kredyty preferencyjne - s
podstawowym
ródłem
rodków na inwestycje w dziedzinie ochrony rodowiska w warunkach polskich. Po yczek udziela Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz na zbli onych zasadach fundusze wojewódzkie. Przedsi wzi cia finansowane przez NFO iGW musz spełnia nast puj ce kryteria: o
zgodno
z polityk ekologiczn pa stwa,
o
efektywno ci ekologicznej,
o
efektywno ci ekonomicznej,
o
uwarunkowa technicznych i jako ciowych,
o
zasi gu oddziaływania,
o
wymogów formalnych.
Samorz dy terytorialne mog Znaczna cz terminie.
uzyskiwa
po yczki na pokrycie kosztów 70% zadania.
po yczki mo e zosta umorzona po zrealizowaniu inwestycji w planowanym
Najni sze
mo liwe
do
uzyskania
oprocentowanie
wynosi
0,2
kredytu
refinansowego. Preferencyjne kredyty, bez mo liwo ci umorze , oferuje Bank Ochrony rodowiska. Dla gmin kredyty przyznawane s
na poziomie 0,2 stopy kredytu
refinansowego. Okres spłaty do 4 lat. W obu instytucjach finansowych odsetki s płatne od momentu uruchomienia kredytu. Po yczki i preferencyjne kredyty s zazwyczaj udzielane na krótkie okresy - do kilku lat. Powoduje to znaczne skumulowanie kosztów finansowych obsługi zadłu enia, skutkuj ce znaczn podwy k cen usług (je eli koszty finansowe s ich elementem) lub du ymi wydatkami z bud etu gmin. • komercyjne kredyty bankowe - ze wzgl du na du e koszty finansowe zwi zane z oprocentowaniem, kredyty komercyjne nie powinny by
brane pod uwag
jako
podstawowe ródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie rodków z po yczek preferencyjnych. Samorz dy s
obecnie postrzegane przez banki jako interesuj cy i
wiarygodni klienci, st d dost p do kredytów jest coraz łatwiejszy. • emisja obligacji komunalnych - emisja papierów warto ciowych jest jeszcze jednym sposobem zadłu ania w celu pozyskania kapitału. Obligacje mog
by
emitowane w
przypadku, je eli daj szans pozyskania rodków taniej ni kredyty bankowe, a po yczki preferencyjne nie s mo liwe do pozyskania.
86
• udział kapitałowy lub akcyjny - polega na obj ciu udziałów finansowych w przedsi wzi ciu inwestycyjnym przez podmioty prywatne lub publicznych inwestorów instytucjonalnych (fundusze inwestycyjne). Podstawowym
ródłem przychodów s
opłaty za wywóz odpadów i opłaty za ich
przyj cie do składowania b d unieszkodliwienia. Uzupełniaj cymi ródłami przychodów s wpływy z tytułu sprzeda y materiałów i surowców: • surowców wtórnych, • kompostu. Coraz cz
ciej za przychody uwa a si równie unikni te koszty transportu, składowania lub
przerobu odpadów w efekcie działa zwi zanych z minimalizacj i unikaniem powstawania odpadów (akcje edukacyjne). Prawidłowo przyj ta i stosowana cena usuwania i składowania odpadów powinna uwzgl dnia : • pokrycie cało ci kosztów zwi zanych z bie
c , technologiczn
i organizacyjn
eksploatacj elementów gospodarki odpadami, • pokrycie kosztów finansowych inwestycji jako zwrot zobowi za
zaci gni tych przy
realizacji inwestycji (spłata odsetek, rat kapitałowych, wykup obligacji), • rozs dny zysk przedsi biorstw realizuj cych usługi. Ponadto, zgodnie z ustaw o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 628), cena przyj cia odpadów na składowisko powinna uwzgl dnia
w szczególno ci koszty
budowy, eksploatacji, zamkni cia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowiska odpadów (art. 61). Nale y równie
uwzgl dni
opłat
rodowiska – umieszczenie odpadów na składowisku.
za gospodarcze korzystanie ze Koszty segregacji (odzysku)
surowców wtórnych ze strumienia odpadów komunalnych mog by : • dofinansowane z bud etów gminnych, • dodatkowym elementem cenotwórczym opłaty za przyj cie odpadów na składowisko lub ich odzysk /unieszkodliwienie - koszty w tym przypadku s ponoszone bezpo rednio na wytwórców odpadów (mieszka ców i jednostki organizacyjne). W ród mo liwych do zastosowania innych finansowania działa mo na zasygnalizowa : •
opłaty produktowe - opłaty nakładane na produkty obci
aj ce rodowisko np.
opakowania, baterie, wietlówki. Wpływy z tego tytułu, trafiaj ce do bud etu pa stwa, b d przeznaczane na wspomaganie i dofinansowanie systemu recyklingu (Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 638),
87
•
depozyty ekologiczne - obci
enia nakładane na produkty, podlegaj ce zwrotowi w
momencie przekazania tego produktu do recyklingu lub unieszkodliwienia (Ustawa o obowi zkach przedsi biorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 639). Zgodnie z art. 29 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. Nr 63, poz. 638), wpływy z tytułu opłaty produktowej od sprzeda y produktów w opakowaniach wymienionych w zał czniku nr 1 do ustawy s gromadzone na odr bnym rachunku bankowym Narodowego Funduszu. W terminie do dnia 30 kwietnia roku kalendarzowego nast puj cego po roku, którego opłata dotyczy, Narodowy Fundusz przekazuje 70% zgromadzonych rodków wojewódzkim funduszom. Z kolei Wojewódzkie fundusze, w terminie do dnia 31 maja, przekazuj
gminom (zwi zkom gmin) powy sze
rodki. rodki pochodz ce z opłat produktowych za opakowania, powi kszone o przychody z oprocentowania, przekazywane s
wojewódzkim funduszom, a nast pnie gminom
(zwi zkom gmin), proporcjonalnie do ilo ci odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu, wykazanych w sprawozdaniach, składanych przez gminy. Pozostałe rodki zgromadzone na rachunku bankowym Narodowy Fundusz przeznacza na finansowanie działa w zakresie: 1)
odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych,
2)
edukacji ekologicznej dotycz cej selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych.
Poni ej przedstawiono mo liwe do wykorzystania wybrane ródła finansowania inwestycji z zakresu gospodarki odpadami: Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Zasady funkcjonowania Narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej okre la ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z pó niejszymi zmianami). Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsi wzi podejmowanych dla poprawy jako ci rodowiska w Polsce. Główne jego kierunki działalno ci okre la „Polityka Ekologiczna Pa stwa” oraz Program wykonawczy do „polityki Ekologicznej Pa stwa do roku 2000”, za
aktualizowane co roku cele szczegółowe – dokumenty
wewn trzne Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej i lista przedsi wzi
priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony
rodowiska przed odpadami, zakłada si dofinansowanie działa inwestycyjnych zgodnych z ni ej wymienionymi programami priorytetowymi:
88
•
rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko Polskie i przemysł,
•
likwidacja uci
liwo ci starych składowisk odpadów niebezpiecznych (w tym tzw.
mogilników, w których deponowane s •
rodki ochrony ro lin),
unieszkodliwianie odpadów powstaj cych w zwi zku z transportem samochodowym (auto-złom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych,
•
przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i innych odpadów niebezpiecznych,
•
mi dzygminne i regionalne programy zagospodarowania odpadów komunalnych (w tym wspomaganie systemów zagospodarowania osadów ciekowych).
Fundusze udzielaj dotacji (charakter bezzwrotny) i po yczek na zasadach preferencyjnych. Warunki udzielania kredytów •
udokumentowany wymierny efekt ekonomiczny,
•
prawne zabezpieczenie spłaty kredytów,
•
potwierdzone inne ródła finansowania, w tym 20% udziału własnego,
•
zdolno
•
zatwierdzona dokumentacja techniczna inwestycji.
podmiotu do spłaty zadłu enia,
W kryteriach oceny wniosku o dofinansowanie punktowana jest pozycja na li cie przedsi wzi
priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki
Wodnej. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Fundusze ekologiczne s
najbardziej znanym i wykorzystywanym
ródłem dotacji i
preferencyjnych kredytów dla podmiotów podejmuj cych inwestycje ekologiczne. Wpływa to na: ilo
rodków finansowych jak
finansowych po yczkobiorc wsparcia funduszu. Blisko
dysponuj
fundusze, warunki udost pniania
rodków
oraz procedury dochodzenia do uzyskania finansowego funduszy i ich regionalny charakter (fundusze wojewódzkie) ma
tak e znaczenie dla ich wyró nienia w gronie inwestorów ekologicznych. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej www.nfosigw.gov.pl Narodowy Fundusz Ochrony w Polsce instytucj
rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFO iGW) jest najwi ksz
finansuj c
przedsi wzi cia z dziedziny ochrony
działania Funduszu obejmuje finansowe wspieranie przedsi wzi
rodowiska. Zakres proekologicznych o
zasi gu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym. Podstawowymi formami finansowania
89
zada
proekologicznych przez NFO iGW s
preferencyjne po yczki i dotacje, ale
uzupełniaj je inne formy finansowania, np. dopłaty do preferencyjnych kredytów bankowych, uruchamianie ze swych rodków linii kredytowych w bankach czy zaanga owanie kapitałowe w spółkach prawa handlowego. NFO iGW administruje równie przeznaczonymi na ochron
rodkami zagranicznymi
rodowiska w Polsce, pochodz cymi z pomocy zagranicznej.
Dotacje udzielane s przede wszystkim na: edukacj ekologiczn , przedsi wzi cia pilotowe dotycz ce wdro enia post pu technicznego i nowych technologii o du ym stopniu ryzyka lub maj cych eksperymentalny charakter, monitoring, ochron
przyrody, ochron
i hodowl
lasów na obszarach szczególnej ochrony rodowiska oraz wchodz cych w skład le nych kompleksów promocyjnych, ochron
przed powodzi , ekspertyzy, badania naukowe,
programy wdra ania nowych technologii, prace projektowe i studialne, zapobieganie lub likwidacj nadzwyczajnych zagro e , unieszkodliwianie i zagospodarowanie wód zasolonych oraz profilaktyk
zdrowotn
dzieci z obszarów zagro onych.
rodki, którymi dysponuje
NFO iGW, pochodz głównie z opłat za korzystanie ze rodowiska i administracyjnych kar pieni
nych. Przychodami Narodowego Funduszu s
oraz wpływy z opłat i kar pieni
tak e wpływy z opłat produktowych
nych ustalanych na podstawie przepisów ustawy - Prawo
geologiczne i górnicze. Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Do roku 1993 wojewódzkie fundusze, nie posiadaj c osobowo ci prawnej, udzielały wył cznie dotacji na dofinansowywanie przedsi wzi
zwi zanych z ochron
obszarze własnych województw. W 1993 roku fundusze te otrzymały osobowo
rodowiska na prawn , co
umo liwiło im udzielanie, obok dotacji, tak e po yczek preferencyjnych. Podstawowym ródłem ich przychodów s : wpływy z tytułu: •
opłat za składowanie odpadów i kar zwi zanych z niezgodnym z przepisami prawa ich składowaniem (28,8% tych wpływów),
•
opłat za gospodarcze korzystanie ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za szczególne korzystanie z wód i urz dze
wodnych, a tak e z wpływów z kar za
naruszanie warunków korzystania ze rodowiska (50,4% tych wpływów). Dochodami WFO iGW mog by tak e rodki z tytułu: •
posiadania udziałów w spółkach,
•
odsetek od udzialanych po yczek,
•
emisji obligacji,
•
zysków ze sprzeda y i posiadania papierów warto ciowych,
•
zaci gania kredytów,
•
oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
90
•
wpłat z innych funduszy,
•
wpływów z przedsi wzi
organizowanych na rzecz ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej, •
dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,
o o
wiadcze rzeczowych i rodków pochodz cych z fundacji, innych dochodów okre lonych przez Rad Ministrów.
Gminne Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Narz dziem ekonomicznym gospodarowania odpadami w gminie jest Gminny Ochrony
Fundusz
rodowiska i Gospodarki Wodnej (GFO iGA). Słu y on do finansowania
przedsi wzi
z zakresu szeroko rozumianej ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, w tym
tak e nowoczesnemu gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Gminne Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Na dochód GFO iGW składa si : •
Cało
•
50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na terenie gminy.
•
10% wpływów z opłat i kar z terenu gminy za pozostałe rodzaje gospodarczego
wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów.
korzystania ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz szczególne korzystanie z wód i urz dze wodnych. Dysponentem GFO iGW jest zarz d gminy. Dochody te mog by wykorzystane na m.in.: •
Dotowanie i kredytowanie zada modernizacyjnych i inwestycyjnych słu
cych ochronie
rodowiska. •
Realizacje przedsi wzi
•
Wspieranie działa zapobiegaj cych powstawanie odpadów.
zwi zanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów.
Wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast s zobowi zani do corocznego przedstawiania radzie gminy (miasta) oraz zatwierdzania zestawienia przychodów i wydatków tego funduszu. Gminne fundusze nie s prawnie wydzielone ze struktury organizacyjnej gminy, a wi c nie maj
osobowo ci prawnej i nie mog
GFO IGW jest dofinansowywanie przedsi wzi
udziela
po yczek. Celem działania
proekologicznych na terenie własnej
gminy. Zasady przyznawania rodków ustalane s indywidualnie w gminach. Istnieje du e prawdopodobie stwo,
e fundusze ochrony
rodowiska i gospodarki wodnej przestan
funkcjonowa w najbli szych latach. Banki Coraz wi cej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w zakresie ochrony rodowiska. Dzi ki współpracy z funduszami ochrony
91
rodowiska i gospodarki wodnej
rozszerzaj
one swoj
ofert
kredytow
o kredyty preferencyjne przeznaczone na
przedsi wzi cia proekologiczne oraz nawi zuj swoje
rodki finansowe w ochronie
współprac
z podmiotami anga uj cymi
rodowiska (fundacje, mi dzynarodowe instytucje
finansowe). Kredyty preferencyjne pochodz ze rodków finansowych gromadzonych przez banki, za fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej udzielaj dopłat do wysoko ci oprocentowania. W ten sposób ulega obni eniu koszt kredytu dla podejmuj cego inwestycje proekologiczne. Banki uruchamiaj ochrony
te
linie kredytowe w cało ci ze
rodków funduszy
rodowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.Szczególn
kredytów
na
inwestycje
proekologiczne
(www.bosbank.pl). Oferuje on najwi cej
odgrywa
Bank
rol
na rynku
Ochrony
rodowiska
rodków finansowych w formie preferencyjnych
kredytów i dysponuje zró nicowan ofert dla prywatnych i samorz dowych inwestorów, a tak e osób fizycznych.Wa ne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmuj mi dzynarodowe
instytucje
finansowe,
a
w
szczególno ci
Bank
tak e
wiatowy
(www.worldbank.org) i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (www.polisci.com). Fundusze inwestycyjne Fundusze inwestycyjne stanowi ochrony
nowy i potencjalnie wa ny segment rynku finansowego
rodowiska. Oprócz dodatkowego kapitału s
one w stanie wnie
wiedz
menad ersk , do wiadczenie i kontakty do wspieranej finansowo spółki. Szerokie wej cie ekologicznych funduszy inwestycyjnych (green equity funds) na rynek finansowy ochrony rodowiska, mo e okaza
si
przełomowe dla usprawnienia podejmowania decyzji
inwestycyjnych oraz integracji ochrony
rodowiska z przedsi wzi ciami o charakterze
gospodarczym. Do wiadczenie z ł czeniem wymaga
ochrony
rodowiska i rozwoju
produkcji mo e by przydatne do niedopuszczenia do zwi kszenia obci
e
warunkach
nastawione
wzrostu
gospodarczego.
Fundusze
wykorzystywanie mo liwo ci jakie daj menad erska.
Ich
zainteresowanie
inwestycyjne
s
rodowiska w na
współczesne procesy technologiczne i wiedza nowymi
spółkami
jest
szczególnie
cenne
dla
proekologicznego rozwoju gospodarki. Programy pomocowe Unii Europejskiej Podstawowymi celami wszystkich programów pomocowych, zarówno ze rodków unijnych, jak i współpracy bilateralnej, s : o
ogólna poprawa stanu rodowiska naturalnego)
o
dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz standardów ekologicznych do wymaga unijnych
o
wprowadzenie
nowoczesnych
technologii
ekologicznych
organizacyjnych stosownie do standardów europejskich,
92
oraz
schematów
o
transfer know-how
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w rozwoju przedsi biorczo ci na wsi spełnia rol znacz c . ARiMR bierze udział we wspieraniu rozwoju przedsi biorczo ci wiejskiej poprzez: o
dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacje przedsi wzi inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo ywczym i usługach dla rolnictwa
o
realizacj przedsi wzi
obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji
mleczarstwa o
realizacj przedsi wzi
obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji
produkcji mi sa o
wspieranie realizacji przedsi wzi
inwestycyjnych tworz cych nowe, stałe miejsca pracy
w działalno ciach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskich gwarantuj cych zatrudnienie ludno ci wiejskiej o
wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji bran owego programu wspólnego u ytkowania maszyn rolniczych
o
udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalno ci agroturystycznej w gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacj przedsi wzi
inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-
spo ywczym i usługach dla rolnictwa o
po yczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalno ciach pozarolniczych
o
dofinansowanie działalno ci zwi zanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych
CRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju Technologicznego (www.parp.gov.pl) Głównym celem tego programu jest wspieranie rozwoju innowacyjnych technologii, m.in. w gospodarce odpadami. W programie tym mo e wzi
udział ka da osoba prawna,
przedsi biorstwa (małe, rednie, du e, firmy rzemie lnicze), zwi zki firm z danej bran y itp. Aby uzyska
grant w ramach tego programu nale y przede wszystkim mie
innowacyjnego rozwi zania, nast pnie zało y
ide
konsorcjum mi dzynarodowe, w skład
którego wejd tez firmy z krajów UE i zło y wniosek według wymogów Komisji Europejskiej. Instytucje,
tworz ce
konsorcjum,
musz
zapewni
wykonanie
wszystkich
niezb dnych do uzyskania zamierzonego celu, od bada , poprzez prezentacj transfer
technologii,
wdro enie,
promocj
93
w
mediach.
Dofinansowanie
działa wynik,
projektów
wdro eniowych ze
rodków 6 PR. kształtuje si
na poziomie ok. 35 %. Szczegółowe
informacje na temat tego programu mo na uzyska w Krajowym Punkcie Kontaktowym, ul. wi tokrzyska 21, Warszawa. Fundusze strukturalne i Fundusz spójno ci W momencie przyst pienia do Unii Europejskiej Polska zyskała dost p do funduszy strukturalnych
Unii
i
Funduszu
Spójno ci
(www.cie.gov.pl
lub
www.ukie.gov.pl),
przeznaczonych na wsparcie rozwoju transportu i ochrony rodowiska. Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomocy na rozwój systemów infrastruktury ochrony rodowiska poprzez instrumenty takie jak fundusze strukturalne i Fundusz Spójno ci (FS). Na lata 2004 2006 UE przewiduje transfer rodków finansowych na poziomie 13,8 mld EURO, z czego ponad 4,2 mld na realizacj strukturalne b d
projektów z Funduszu Spójno ci. Planowane działania
uj te w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Przewidziane
rodki
inwestycyjne w ramach NPR wynosz 23 mld. EURO (13,8 mld z funduszy strukturalnych UE, ok. 6,2 mld EURO krajowe rodki publiczne i ok. 3 mld. z sektora prywatnego, je eli b dzie beneficjentem funduszy europejskich). Jednym z priorytetów NPR na lata 2004 – 2006 jest: ochrona rodowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów rodowiska. Priorytet ten b dzie realizowany przez: o
cz
rodowiskow Funduszu Spójno ci – 2,6 - 3,1 mld EURO (2,1 mld EURO wkład
UE), o
Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona rodowiska i gospodarka wodna – 643 mln EURO (516 mln EURO rodki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - ERDF),
o
inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego – ZPORR).
Cel strategii dla Funduszu Spójno ci to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działa na rzecz poprawy stanu rodowiska b d ce realizacj
zobowi za
Polski wynikaj cych z
wdra ania prawa ochrony rodowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie: o
realizacji indywidualnych projektów,
o
programów grupowych z zakresu ochrony rodowiska,
o
programów ochrony rodowiska rz dowych i samorz dowych.
Jednym z kryteriów uzyskania rodków finansowych z Funduszu Spójno ci jest wielko projektu, a mianowicie ł czna warto
projektu powinna przekracza 10 mln EURO. Projekty
o takiej warto ci s w stanie zorganizowa głównie rednie lub du e miasta b d np. zwi zki miast czy gmin. Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Przewidziana kwota rodków finansowych na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy zało eniu
94
19 % udziału
rodków krajowych). Fundusze te ukierunkowane b d
na finansowanie
konkretnych inwestycji, których wyniki s zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC. Priorytetem 2 w Sektorowym Programie Operacyjnym - Ochrona
rodowiska i
gospodarka wodna jest Ochrona rodowiska na obszarach zanieczyszczonych. Działanie 4 dotyczy
zagospodarowania
realizowane b d
odpadów
niebezpiecznych.
W
zadania, których nie mo na dofinansowa
Wsparcie finansowe dotyczy
ramach
tego
priorytetu
z Funduszu Spójno ci.
b dzie, tak e podmiotów niepublicznych. Na ten priorytet
przeznaczono 127 mln EURO. W ramach ZPORR wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony rodowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i pa stwowych b dzie udzielana głównie na projekty jednostek samorz du terytorialnego realizowane w powi zaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. Wydatki w ramach działa wynios nie wi cej ni 633,1 mln EURO, z tego wsparcie ze rodków Funduszy Strukturalnych wyniesie 411,56 mln EURO, z czego ok. 70 % zostanie przeznaczone na ochron wód i gospodark wodn . W ramach działa dotycz cych gospodarki odpadami na dofinansowanie mog
liczy projekty ograniczaj cy
wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i gleb poprzez: o
modernizacj istniej cych wysypisk komunalnych,
o
budow zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie),
o
wprowadzenie na szerok skal systemu powtórnego zagospodarowania odpadów,
o
regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.
Beneficjentem ko cowym w ramach działa
b d
samorz dy wojewódzkie, powiatowe i
gminne. Wart zainteresowania form wspomagania inwestycji proekologicznych jest leasing. Polega on na oddaniu na okre lony czas przedmiotu w posiadanie u ytkownikowi, który za opłat
korzysta z niego, z mo liwo ci
jedn
z najszybciej rozwijaj cych si
docelowego nabycia praw własno ci. Leasing jest form finansowania inwestycji w Polsce. Wkracza on
coraz bardziej w sfer finansowania inwestycji proekologicznych. Zwykle z leasingu korzysta podmiot, który nie posiada wystarczaj cych rodków na zakup potrzebnego sprz tu lub który nie posiada wystarczaj cego zabezpieczenia potrzebnego do wzi cia kredytu bankowego. Z tego powodu leasing uznawany jest bardziej ni
kredyt uniwersaln
i elastyczn
form
finansowania działalno ci inwestycyjnej. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego najwi kszymi zaletami leasingu s mo liwo ci łatwego dost pu do najnowszej techniki bez anga owania własnych rodków finansowych oraz rozło enie finansowania przedsi wzi
w
długim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przy wielu rodzajach inwestycji ekologicznych. Finansowaniem ochrony rodowiska w Polsce interesuje si banków i funduszy inwestycyjnych. Rozwija si
te
coraz wi cej
pomoc zagraniczna, dzi ki której
funkcjonuje w Polsce wiele fundacji ekologicznych. Poszukiwane s te nowe instrumenty
95
ekonomiczno – finansowe w ochronie
rodowiska, takie jak opłaty produktowe czy
ekoobligacje. Inwestorzy w zakresie ochrony rodowiska mog wi c liczy na to, e system finansowania przedsi wzi
proekologicznych w Polsce b dzie rozwijał si nadal, oferuj c
coraz szersze formy finansowania i coraz wi ksze wsparcie działa słu
rodki finansowe, przeznaczane na
cych ochronie rodowiska w naszym kraju.
8.SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRA ANIA PLANU Zarz dzanie systemem gospodarki odpadami w Gminie wynika b dzie: 1. z ustawowo okre lonego zakresu zada
poszczególnych szczebli administracji i
samorz dów 2. zada okre lonych w Planie Gospodarki Odpadami, Ponadto, Plan Gospodarki Odpadami winien by skorelowany z całym systemem planowania na obszarze Gminy, zwłaszcza z: 1. Programem Ochrony rodowiska 2. Planem zagospodarowanie przestrzennego. 3. Planem wykorzystania energii, ochrony zdrowia itp. Zadania gminy oraz obowi zki wła cicieli nieruchomo ci dotycz ce utrzymania czysto ci i porz dku okre la ustawa z dnia 13 wrze nia 1996 r. o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach. Pod poj ciem wła cicieli nieruchomo ci rozumie si
w
wietle
omawianej ustawy tak e współwła cicieli, u ytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadaj ce nieruchomo ci w zarz dzie lub u ytkowaniu, a tak e inne podmioty władaj ce nieruchomo ci (art. 2.1.).Utrzymanie czysto ci i porz dku w gminach nale y do zada
własnych gminy (art. 3.1.). Do zada
gminy nale y m.in. zapewnienie
czysto ci i porz dku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezb dnych do ich utrzymania, a w szczególno ci (art. 3.2.): 1. Tworzenie warunków do wykonywania prac zwi zanych z utrzymaniem czysto ci i porz dku na swoim terenie lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych. 2. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, własnych lub z innymi gminami: •
instalacji i urz dze do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
•
stacji zlewnych,
•
instalacji i urz dze
do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok
zwierz cych lub ich cz
ci.
96
3. Zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególno ci przez: zbieranie i pozbywanie si błota, niegu, lodu oraz innych zanieczyszcze uprz tni tych z chodników przez wła cicieli nieruchomo ci orz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urz dzeniach ustawionych na chodniku. 4. Organizowanie
selektywnej
zbiórki,
segregacj
oraz
magazynowanie
odpadów
komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz współdziałaj z przedsi biorcami podejmuj cymi działalno
w zakresie gospodarowania
tego rodzaju odpadami. 5. Zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok bezdomnych zwierz t lub ich cz
ci oraz współdziałaj
z przedsi biorstwami podejmuj cymi działalno
w tym
zakresie. 6. Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli cz stotliwo ci ich opró niania i opracowywania planu sieci kanalizacyjnej. 7. Prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni
cieków w celu kontrolowania
cz sto ci i sposobów usuwania komunalnych osadów
ciekowych oraz w celu
opracowywania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Powy sze zadania gmina powinna realizowa na podstawie planu gospodarki odpadami. Rada gminy, po zasi gni ciu opinii pa stwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodze uchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czysto ci i porz dku na terenie gminy dotycz ce m. in. (art. 4): 1. Prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. 2. 0Rodzaju urz dze przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomo ci oraz na drogach publicznych, a tak e wymaga dotycz cych ich rozmieszczenia oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porz dkowym i technicznym. 3. Cz stotliwo ci i sposobu pozbywania si odpadów komunalnych lub nieczysto ci ciekłych z terenu nieruchomo ci oraz z terenów przeznaczonych do u ytku publicznego. Rada gminy mo e ustali - w drodze uchwały - górne stawki opłat ponoszonych przez wła cicieli nieruchomo ci za usługi odbioru odpadów (art. 6.2). Ustalaj c stawki powy szych opłat, rada gminy mo e stosowa stawki ni sze, je eli odpady komunalne s
zbierane i
transportowane w sposób selektywny (art. 6.4). Narz dziem ekonomicznym gospodarowania odpadami w gminie s gminny oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (GFO iGA i WFO iGW). Słu
one do finansowania przedsi wzi
z zakresu
szeroko rozumianej ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, w tym tak e nowoczesnemu gospodarowaniu odpadami komunalnymi.
97
Na dochód GFO iGW składa si : 1. Cało
wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów.
2. 50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na terenie gminy. 3. 10% wpływów z opłat i kar z terenu gminy za pozostałe rodzaje gospodarczego korzystania ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz szczególne korzystanie z wód i urz dze wodnych. Dysponentem GFO iGW jest zarz d gminy. Dochody te mog by wykorzystane na m.in.: 1. Dotowanie i kredytowanie zada
modernizacyjnych i inwestycyjnych słu
cych
ochronie rodowiska. 2. Realizacje przedsi wzi
zwi zanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów.
3. Wspieranie działa zapobiegaj cych powstawanie odpadów. Wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast s zobowi zani do corocznego przedstawiania radzie gminy (miasta) oraz zatwierdzania zestawienia przychodów i wydatków tego funduszu. Ustawa o odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej ni raz na 4 lata. Zarz dy Gmin przygotowuj co 2 lata sprawozdanie z realizacji planów gospodarki odpadami. Sprawozdania te s
przechowywane przez Sejmik
Wojewódzki, Rad Powiatu i Rad Gminy. Je eli b dzie wymagała tego sytuacja lokalna i uchwalony Plan b dzie wymagał modyfikacji – b dzie przeprowadzone stosowne post powanie, przed upływem wymaganych ustawowo 4 lat, w celu aktualizacji Planu. Kolejnym elementem zarz dzania i monitorowania systemem gospodarki odpadami jest sporz dzanie raz na 2 lata raportów z post pów we wdra aniu Planów Gospodarki Odpadami. Przekazywane s one na szczeblu gminnym do Rady Gminy: Podstaw
wła ciwego
systemu
oceny
realizacji
Planu
jest
dobry
system
sprawozdawczo ci, oparty na wska nikach (miernikach) stanu rodowiska i zmiany presji na rodowisko, a tak e na wska nikach istotne wska niki, przyjmuj c
wiadomo ci społecznej. Poni ej zaproponowano
e lista ta nie jest wyczerpuj ca i b dzie sukcesywnie
modyfikowana.
98
Tabela 23 - Wska niki monitorowania Planu L.p. Wska nik
Jednostka
A. Wska niki stanu gospodarki odpadami i zmiany presji na rodowisko 1
Ilo
wytwarzanych odpadów komunalnych / 1 mieszka ca x rok
2
Udział odpadów z sektora komunalnego składowanych na wysypiskach
%
3
Udział
%
odpadów
z
sektora
gospodarczego
składowanych
Mg/M/rok na
składowiskach 4
Stopie wykorzystania gospodarczego odpadów przemysłowych
5
Ilo
6
Stopie unieszkodliwienia odpadów niebezpiecznych
%
7
Udział odzyskiwanych surowców wtórnych w całkowitym strumieniu
%
wytworzonych odpadów niebezpiecznych / 1 mieszka ca x rok
% Mg/M/rok
odpadów komunalnych i komunalnopodobnych 8 9
Ilo
pojemników selektywnej zbiórki baterii i odpadów medycznych i
ilo
zebranych odpadów
Szt. Mg/rok
Nakłady inwestycyjne na gospodark odpadami
zł/rok
B. Wska niki wiadomo ci społecznej 1
Udział społecze stwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki
%
odpadami wg oceny jako ciowej 2
Ilo
i jako
interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszka ców
liczba /
(np. dzikie wysypiska) 3
Liczba, jako
i skuteczno
opis kampanii edukacyjno-informacyjnych,
liczba / opis
Okre lenie powy szych wska ników wymaga posiadania odpowiednich informacji: 1. Pochodz cych z monitoringu
rodowiska (grupa A). Informacje te powinny by
opracowane przez odpowiednie słu by 2. Pochodz cych z przeprowadzenia odpowiednich bada społecznych (grupa B), np. raz na 4 lata. Badania te powinny by
prowadzone przez wyspecjalizowane jednostki
badania opinii społecznej. Mierniki społecznych efektów programu s wolnozmiennymi. S słu
wynikiem bada
wielko ciami
opinii społecznej i specjalistycznych opracowa
cych jako ciowej ocenie udziału społecze stwa w działaniach na rzecz poprawy
stanu rodowiska, a tak e ocenie odbioru przez społecze stwo efektów planu przez ilo i jako
interwencji zgłaszanych do Urz dów Gmin/Miast.
W oparciu o analiz
wska ników grupy A i grupy B b dzie mo liwa ocena efektywno ci
realizacji „Planu gospodarki odpadami” a w oparciu o t ocen – aktualizowa plan.
99
9. STRATEGIA PROGRAMU I HARMONOGRAM ZADA ORAZ REALIZACJI PROGRAMU Do tzw. długiej listy podporz dkowanej ocenie priorytetów i korzy ci dla rodowiska ustalono strategi
programu i hierarchi
zada
ograniczon
do bezpo rednich studiów,
programów i projektów inwestycyjnych ci le zwi zanych z gospodark odpadami. Poni ej w tabeli 24 i 25 przedstawiono zadania strategiczne dla Gminy Opalenica na okres 8 najbli szych lat wraz z podaniem szacunkowych kosztów.
100
TABELA NR 24 Harmonogram zada krótkookresowych dla Gminy Opalenica na lata 2004-2007. l.P.
Cel przedsi wzi cia
1
1.
2
Obj cie zbiórk
odpadów komunalnych wszystkich mieszka ców
Termin realizacji 3
Jednostka odpowiedzialna 4
Szacunkowe nakłady / Potencjalne ródła finansowania 5
2005 r.
UG, firmy
30 000,0 PLN
poszczególnych miejscowo ci Gminy 2.
prywatne
Obj cie selektywn zbiórk odpadów wszystkich mieszka ców
2005 r.
poszczególnych miejscowo ci Gminy. 3.
UG, firmy
50 000,0 PLN
prywatne
Usprawnienie selektywnej zbiórki odpadów surowcowych na terenie
2005 r.
Gminy poprzez zwi kszenie ilo ci rozstawionych pojemników i
UG, prywatne
40 000,0 PLN
firmy
worków oraz zwi kszenie zakresu zbieranych odpadów o szkło białe i kolorowe. 4.
Usprawnienie usuwania z terenu Gminy padłych zwierz t.
2005 r.
UG
Koszt uzale niony od ilo ci padłych zwierz t.
5.
Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych
2005 r.
wyst puj cych w strumieniu odpadów komunalnych poprzez
UG, prywatne
30 000,0 PLN
firmy
ustawienie specjalnych pojemników na odpady niebezpieczne przy pojemnikach na odpady komunalne na terenie Gminy 6.
Wprowadzenie selektywnej zbiórki lekarstw na terenie o rodków zdrowia w Gminie.
2005 r.
UG, firmy prywatne
101
10 000,0 PLN
Harmonogram zada krótkookresowych dla Gminy Opalenica lata 2004-2007. 1 7.
2
3
Wprowadzenie punktów zbiórki baterii od mieszka ców Gminy w
2005 r.
wyznaczonych i opisanych miejscach 8.
4 UG, prywatne
5 5 000,0 PLN
firmy
Opracowanie programu usuwania odpadów zawieraj cych azbest na
2006 r.
UG
beznakładowo
2006 r.
UG, prywatne
15 000,0 PLN
terenie gminy. 9.
Wprowadzenie systemu zbiórki surowców wtórnych w placówkach o wiatowych Gminy - zakup i rozstawienie odpowiednich pojemników
10.
Usprawnienie systemu odbioru bezpo redniego odpadów opartego
firmy 2005 r.
na workach plastikowych w zabudowie jednorodzinnej Gminy 11.
Usprawnienie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych od
2007 r.
UG, prywatne
15 000,0 PLN
firmy
Wyznaczenie i budowa Lokalnego Punktu Gromadzenia Odpadów,
2005 r.
UG
gdzie gromadzone byłyby odpady niebezpieczne z terenu Gminy. 13.
10 000,0 PLN
firmy
mieszka ców Gminy 12.
UG, prywatne
Wyznaczenie i budowa Lokalnego Punktu Gromadzenia Odpadów,
brak danych – zale y od projektu technicznego
2006 r.
UG
gdzie gromadzone byłyby odpady wielkogabarytowe i budowlane z
brak danych – zale y od projektu technicznego
terenu Gminy. 14.
Wyznaczenie i budowa Lokalnego Punktu Gromadzenia Odpadów, gdzie gromadzone byłyby odpady organiczne z piel gnacji i
2007 r.
UG
brak danych – zale y od projektu technicznego
utrzymania zieleni z terenu Gminy.
102
Harmonogram zada krótkookresowych dla Gminy Opalenica na lata 2004-2007. 1 15.
2
3
Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej i zainstalowanie sieci
4
5
2004 r.
UG
20 000,0 PLN
monitoringu lokalnego w rejonie składowiska w Jastrz bnikach 16.
Opracowanie projektu rekultywacji składowiska w m. Jastrz bniki.
2004 r.
UG
25 000,0 PLN
17.
Przeprowadzenie rekultywacji składowiska w Jastrz bnikach.
2005 r.
UG
Brak danych - Koszt winien wynika z projektu rekultywacji.
18.
Monitoringu zamkni tego składowiska odpadów w Jastrz bnikach.
zadanie ci gle
UG
25 000,0 PLN/rok
19.
Przeprowadzenie inwentaryzacji dzikich wysypisk odpadów i
2006 r. i
UG
40 000,0 PLN/składowisko
likwidacja ich.
zadanie ci głe
Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych na
2007 r.
UG, firmy
100 000,0 PLN
20.
terenach zabudowy wielorodzinnej miasta Opalenica – zakup
prywatne
biokompostanierów i ustawienie ich przy punktach zbiórki odpadów komunalnych 21.
Rozwi zanie problemu gospodarki osadami ciekowymi i innymi czystymi odpadami biodegradowalnymi
2007 r.
UG
Koszt uzale niony od przyj tego wariantu i wybranej technologii
- przekazywanie odpadów do ju istniej cych lub do projektowanej kompostowni w ZUO w Mnichach - budowa Gminnej małej kompostowni odpadów
103
TABELA NR 25 Harmonogram zada długoterminowych dla Gminy Opalenica na lata 2008-2011. l.P.
Cel przedsi wzi cia
1 1.
2
Termin
Jednostka
Szacunkowe nakłady /
realizacji
odpowiedzialna
Potencjalne ródła finansowania
4
5
3
Usprawnienie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych od
2011 r.
mieszka ców Gminy 2.
10 000,0 PLN
firmy
Rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów o kolejne frakcje –
2009 r.
opakowania wielowarstwowe tzw. tetrapaki 3.
UG, prywatne UG, prywatne
40 000,o PLN
firmy
Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych na
2009 r.
terenach zabudowy jednorodzinnej w mie cie Opalenica – zakup i
UG, prywatne
15 000,0 PLN
firmy
rozmieszczenie worków foliowych 4. 5.
Nadzór na prawidłowo ci realizacji zada i sposobami post powania
zadanie
z odpadami zawieraj cymi azbest na terenie Gminy
ci głe
Monitoringu zamkni tego składowiska odpadów w Jastrz bnikach.
działanie
UG
beznakładowo
UG
25 000,0 PLN/rok
UG
Brak danych.
ci głe 6.
Rekultywacja oraz monitoringu wszystkich dzikich wysypisk odpadów zadanie zewidencjonowanych na terenie Gminy Opalenica.
ci głe
Koszt winien wynika z dokumentacji projektowej rekultywacji
104
10. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO W przypadku gdy realizacja zada
obj tych planem mogłaby si
wi za
z
potencjalnym znacz cym oddziaływaniem na rodowiska podlega b d one post powaniu w sprawie oceny ich oddziaływania na
rodowisko. Rodzaje tego typu przedsi wzi
okre lone zostały w Rozporz dzenie Rady Ministrów z dnia 24 wrze nia 2002 r. w sprawie okre lenia rodzajów przedsi wzi
mog cych znacz co oddziaływa
na
szczegółowych kryteriów zwi zanych z kwalifikowaniem przedsi wzi
rodowisko oraz do sporz dzenia
raportu o oddziaływaniu na rodowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490). W zakresie gospodarki odpadami, konieczno
opracowania raportu o oddziaływaniu na
rodowisko wyst puje dla nast puj cych rodzajów przedsi wzi •
:
instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym składowiska odpadów niebezpiecznych,
•
instalacje do unieszkodliwiania odpadów innych ni niebezpieczne przy zastosowaniu procesów termicznych lub chemicznych, z wył czeniem instalacji spalaj cych gaz wysypiskowy, słom unieszkodliwiania
lub odpady z mechanicznej obróbki drewna, instalacji do
odpadów
z
rolnictwa,
sadownictwa,
rybołówstwa, le nictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa
upraw
hydroponicznych,
ywno ci lub odpadów z
autoklawowania, •
składowiska odpadów oboj tnych lub składowiska odpadów innych ni niebezpieczne i oboj tne przyjmuj ce nie mniej ni 20 ton odpadów na dob .
Dla pozostałych przedsi wzi
konieczno
sporz dzenia raportu jest okre lana przez
organy administracji prowadz ce post powanie w sprawie oceny oddziaływania na rodowisko. Obowi zek ten dotyczy w szczególno ci: •
poletek osadowych, o powierzchni nie mniejszej ni 0,5 ha,
•
instalacji do magazynowania złomu
elaznego, w tym złomowania wraz z
sortowaniem i wst pnym przerobem złomu, na powierzchni nie ni szej ni 0,5 ha, •
instalacji
do
unieszkodliwiania
odpadów
z
rolnictwa,
sadownictwa,
upraw
hydroponicznych, rybołówstwa, le nictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa ywno ci lub odpadów z autoklawowania, •
zbierania odpadów niebezpiecznych.
•
Ponadto dla instalacji, które mog
powodowa
rodowisko w ustawie Prawo ochrony
znacz ce oddziaływania na
rodowiska wprowadzono obowi zek
uzyskania pozwolenia zintegrowanego, uwzgl dniaj cego w jednym dokumencie warunki prowadzenia działalno ci zwi zane z ochron
105
rodowiska. Lista instalacji, dla
których uzyskanie pozwolenia zintegrowanego jest konieczne została okre lona w Rozporz dzenie Ministra instalacji
mog cych
rodowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów
powodowa
znaczne
zanieczyszczenie
poszczególnych
elementów przyrodniczych albo rodowiska jako cało ci (Dz. U. Nr 122, poz. 1055). Wymóg uzyskania pozwole
zintegrowanych dla instalacji gospodarki odpadami jest
dodatkowym instrumentem eliminacji małych, gminnych składowisk odpadów, które nie b d mogły sobie pozwoli na wymagane zabezpieczenia i system monitoringu i musz zosta zrekultywowane. Wskazane w Projekcie Planu zadania i rozwi zania wpływa
b d
na zmniejszenie
oddziaływania na rodowisko obiektów gospodarki odpadami w wyniku: 1. Maksymalizacji odzysku (w tym zwłaszcza recyklingu) frakcji odpadów u ytkowych (opakowaniowych,
innych
ni
opakowaniowe,
gruzu
budowlanego,
wielkogabarytowych) oraz recyklingu organicznego odpadów biodegradowlanych (odpadów
kuchennych
i
ogrodowych,
osadów
po ciekowych)
poprzez
kompostowanie indywidualne oraz w kompostowniach o odpowiednim standardzie technicznym i zabezpieczenia rodowiska. 2. Znacznego ograniczenia masy odpadów składowanych. 3. Wyeliminowania składowania odpadów nie przetworzonych oraz składowania wył cznie frakcji odpadów wcze niej sortowanych o zmniejszonej zawarto ci składników biologicznie rozkładalnych (a przez to zmniejszonej emisji gazów cieplarnianych i uci 4. Wyeliminowanie uci
liwo
liwo ci dla rodowiska). zagro e
zanieczyszczenia
rodowiska
składowisk dla otoczenia poprzez wła ciw
oraz
ograniczenia
rekultywacj
obiektów nie
spełniaj cych obowi zuj cych wymaga . Zadania zwi zane z likwidacj „dzikich” wysypisk, wył czaniem z eksploatacji i rekultywacj składowisk nie odpowiadaj cych wymogom ochrony
rodowiska wi
e si
wył cznie z
pozytywnym oddziaływaniem na rodowisko. Zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływa
na
rodowisko mog cych by
rezultatem realizacji planu nast powa b dzie poprzez: •
promowanie działa
maj cych na celu minimalizacj
usuwanych z gospodarstw domowych (szczególn indywidualnego
zagospodarowania
odpadów
odpadów wytwarzanych i
wag
przykłada si
biodegradowalnych
m.in. do przez
mieszka ców), •
rozwój selektywnej zbiórki i odzysku wybranych frakcji odpadów (opakowaniowych, nieopakowaniowych, gruzu budowlanego, odpadów wielkogabarytowych, odpadów biodegradowalnych, niebezpiecznych), który w roku 2010 wpłynie na zmniejszenie o ok. 35% masy odpadów kierowanych do składowania,
106
•
minimalizacj
emisji zanieczyszcze
do
rodowiska podczas przekształcania
odpadów, •
wykorzystanie przetworzonych odpadów biodegradowalnych w formie kompostu oraz osadów ciekowych do nawo enia oraz poprawy struktury gruntów, do rekultywacji składowisk, frakcji palnych do produkcji energii, odpadów budowlanych (do celów budowlanych),
•
selektywn zbiórk odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i od drobnych wytwórców i ich odr bne unieszkodliwianie w specjalnych instalacjach,
•
minimalizacj
emisji do
rodowiska zanieczyszcze
ze składowisk poprzez
ograniczanie ilo ci składowanych odpadów oraz składowanie wył cznie odpadów wcze niej sortowanych i przetworzonych, co pozwoli na znacz ce zmniejszenie emisji gazów i odcieków ze składowisk oraz zmniejszenie ich uci dla
ludno ci
(zwłaszcza
w
wyniku
zmniejszenia
emisji
liwo ci i zagro e odorów
i
emisji
mikrobiologicznych do powietrza atmosferycznego, ograniczenie hałasu podczas transportu odpadów na składowiska oraz pracy maszyn na składowiskach), •
selektywne zbieranie odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych i ich odr bne unieszkodliwianie w specjalnych instalacjach.
Wymierne korzy ci dla rekultywacja
nie
rodowiska na obszarze Gminy Opalenica
spełniaj cego
obowi zuj cych
wymaga
przyniesie głównie
składowiska
odpadów
komunalnych w Jastrz bnikach oraz składowiska odpadów niebezpiecznych w miejscowo ci Kopanki.
107
