GMINA NOZDRZEC

KIERUNKI STRATEGICZNE ROZWOJU GMINY

ZESPÓŁ AUTORSKI STRATEGII:

1. Mgr inŜ. arch. Iwona Skomiał

- projekt ( uprawnienia urbanistyczne)

2. Mgr inŜ. Kazimierz Kubit

- rolnictwo (uprawnienia urbanistyczne)

3. Mgr inŜ. Lidia Bogucka

- infrastruktura techniczna

4. Mgr inŜ. Józef Stefan 5. Mgr inŜ. Lucyna Zymzyn

- komunikacja - ochrona środowiska

6. Mgr inŜ. ElŜbieta Janiczek - demografia i infrastruktura społeczna

Współpraca w imieniu Zarządu Gminy Nozdrzec: - mgr inŜ. Grzegorz Szabelski

2

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE .........................................................................4 WSTĘP............................................................................................6 RAPORT – DIAGNOZA O SYTUACJI W GMINIE...........................7 3.1. WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD LUDNOSCI....................................................................... 7 3.2. DEMOGRAFIA I INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA..............16 3.2.1. Ludność i procesy demograficzne........................................16 3.2.2. Rynek pracy..........................................................................18 3.2.3. Oświata i wychowanie...........................................................19 3.2.4. Ochrona zdrowia..................................................................19 3.3.5. Opieka socjalna.....................................................................20 3.2.6. Patologie społeczne.............................................................21 3.2.7. Kultura, sport, rekreacja........................................................21 3.2.8. Turystyka.......................................................................... ....21 3.3 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA................................................22 3.3.1. Nierolnicza działalność gospodarcza..........................................22 3.3.2. Budownictwo...............................................................................22 3.3.3. BudŜet gminy...............................................................................23 3.3.4. Administracja i otoczenie instytucjonalne....................................26 3.4 ROLNICTWO...................................................................................31 3.4.1. Charakterystyka regionu i gminy .................................................31 3.4.2. Produkcja rolnicza........................................................................32 3.4.3. Produktywność pracy i dochody rolników.....................................32 3.3.4. Klasyfikacja gleboznawcza...........................................................32 3.3.5. Struktura gospodarstw..................................................................33 3.5. LEŚNICTWO...................................................................................34 3.5.1. Charakterystyka i rola lasów........................................................34 3.5.2. Stosunki właściwości lasów..........................................................35

3

3.6. OCHRONA ŚRODOWISKA............................................................36 3.6.1. Zasoby przyrodnicze.....................................................................36 3.6.2. Zasoby kulturowe i krajobrazowe..................................................36 3.6.3. ZagroŜenia środowiska.................................................................37 3.7. OSADNICTWO................................................................................39 3.8. KOMUNIKACJA...............................................................................39 3.8.1. Drogownictwo................................................................................39 3.8.2. Powiązania komunikacyjne...........................................................40 3.8.3. Komunikacja zbiorowa..................................................................42 3.8.4. Zaplecze motoryzacyjne...............................................................42 3.9. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA..............................................43 3.9.1.Zaopatrzenie w wodę...................................................................43 3.9.2. Kanalizacja..................................................................................44 3.9.3. Gospodarka odpadami................................................................45 3.9.4. Telekomunikacja..........................................................................45 3.9.5. Gazownictwo...............................................................................46 3.9.6. Elektroenergetyka.......................................................................47 4 KIERUNKI STRATEGICZNE ROZWOJU GMINY.........................49 4.1. ZałoŜenia do planu strategicznego.................................................49 4.2. Misja gminy.....................................................................................49 4.3. Cele strategiczne............................................................................50

ZESTAWIENIE INWESTYCJI PLANOWANYCH DO REALIZACJI..56

4

1. WPROWADZENIE Gmina Nozdrzec połoŜona jest na styku Pogórza Dynowskiego i Przemyskiego, granicą których jest rzeka San, dzielącą gminę na powyŜsze jednostki geograficzne. Sąsiaduje bezpośrednio z gminami: BłaŜowa, Brzozów, Domaradz, Dydnia, Dynów i Bircza.

Powierzchnia gminy ogółem wynosi – 12 072 ha W tym uŜytki rolne – 7 585 ha uŜytki leśne – 3 642 ha inne - 845 ha Ludność wg stanu na 31.12.1998r wynosiła – 9 290 osób. Warunkiem rozwoju kaŜdej społeczności jest trafna ocena szans i moŜliwości jakie ona posiada oraz umiejętna realizacja przyjętych priorytetów. Podczas przeprowadzonych prac studialno – analitycznych i projektowych nad strategią rozwoju gminy Nozdrzec określono następujące pola działania:
Zidentyfikowano główne problemy związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkańców, utrzymaniem i rozwojem potencjału ekologicznego i technicznego oraz problemy istniejące w ramach wybranych dziedzin gospodarki;
Przeanalizowano sytuacje gminy z określeniem czynników rozwojowych w zakresie zaspokajania potrzeb społecznych, utrzymania i rozwoju poszczególnych dziedzin w kategoriach atutów i słabości gminy oraz szans i zagroŜeń stwarzanych przez jej otoczenie, wykorzystując elementy analizy ,,SWOT”;
Określono zagroŜenia ( podmiot, okresowy ), wizję, misję, cele strategiczne oraz strategie działań prowadzących do zrealizowania misji;
Sporządzono wykaz przedsięwzięć o znaczeniu strategicznym do realizacji we współpracy z innymi gminami.

1. 2. 3. 4. 5.

Plan strategiczny został wypracowany metodą zespołową przy udziale: Komisji Rady Gminy oraz Komisji „Forum”: Społeczności lokalnej (13 szt. Ankiet z propozycjami ); Zarządu Gminy ; Pracowników Urzędu Gminy ; Zespołu Projektowego – jako współpracującego w tym zakresie.

WaŜnym czynnikiem skutecznej realizacji strategii rozwoju i społecznej dla nie akceptacji będzie stała i pełna informacja o pracach wdroŜeniowych. W związku z tym przewiduje się szerokie i ciągłe upowszechnianie informacji o jej realizacji . Kierunki Strategiczne rozwoju gminy podlegać powinny okresowej aktualizacji z uwzględnieniem odpowiednich środków finansowych (dotyczy przede wszystkim inwestycji planowanych do realizacji) co 3 lata lub

5

częściej w razie zaistniałej konieczności, we współpracy z lokalnymi partnerami społeczno – gospodarczymi Autorzy opracowujący strategię dziękują wszystkim uczestnikom za współprace. ZESPÓŁ PROJEKTOWY

Zasada współpracy jako podstawowa sporządzania strategii. Dla prowadzenia aktywnej polityki przestrzennej gminy kluczowe znaczenie posiada strategia rozwoju, dlatego dokument ten o wyŜszej randze został sporządzony przy aktywnym udziale przedstawicieli zarówno władz gminy jak i społeczeństwa. Współpraca zespołu projektowego z zarządem i rada gminy oraz społecznością lokalną uznana została za warunek konieczny dla sporządzenia dokumentu, który pełni rolę instrumentu w sferze gospodarki przestrzennej.

Celem tej współpracy było:
Uzyskanie poglądu na potrzeby i preferencje społeczne;
MoŜliwie wszechstronne przygotowanie materiałów wejściowych do strategii;
Ustalenie optymalnych rozwiązań dotyczących zagospodarowania przestrzennego gminy;
Pozyskanie strategicznych partnerów dla realizacji celów rozwoju i zadań polityki przestrzennej. Podczas prac merytorycznych Zespół Projektowy współpracował z następującymi zespołami społeczności lokalnej:
Komisją Rady Gminy – powołaną Uchwałą Nr IV / 25 / 98 Rady Gminy w Nozdrzcu z dnia 18 grudnia 1999 roku.
Zespołem Doradczym „Forum” – powołanym Zarządzeniem Nr 1/ 99 Wójta Gminy Nozdrzec z dnia 11 stycznia 1999 roku. Kopie powyŜszych dokumentów załącza się w niniejszym opracowaniu. Zgodnie z zapisami protokołów znajdujących się w dokumentacji formalno – prawnej odbyło się sześć jedno – dniowych spotkań konsultacyjno – seminaryjnych z Komisjami, na których przy udziale Zespołu Projektowego przyjęto stosowne ustalenia dla studium i strategii w sferze gospodarki przestrzennej. Ponadto przeprowadzono ankietyzację w poszczególnych miejscowościach. Wyniki ankiet zamieszczone są w strategii rozwoju.

Współpraca z Komisjami i sołtysami przybliŜyła projektantom problematykę nurtującą dana wieś, lub przysiółek oraz przyczyniła się do trafniejszej diagnozy i rozwiązań projektowych dla potrzeb gminy Nozdrzec.

6

UCHWAŁA NR IV/ 25 /98

RADY GMINY W NOZDRZCU Z DNIA 18 GRUDNIA 1998 ROKU

W sprawie : powołania doraźnej komisji rady gminy, ustalenia jej składu osobowego i przedmiotu działania. Na podstawie art.21 ustawy z dnia 08 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym ( tekst jednolity z 1996 roku Dz. U .Nr 13, poz.74 z późn. zmianami )

RADA GMINY W NOZDRZCU P o s t a n a n a w i a: § 1 Powołać doraźną komisję Rady Gminy w Nozdrzcu do spraw współpracy przy opracowywaniu ‘’Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego ‘’ i ‘’Strategii rozwoju gminy ‘’ zwanego dalej ‘’studium’’ i ‘’strategia’’.

§

2

Ustalić skład osobowy komisji, o której mowa w § 1:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Wójt Gminy Nozdrzec - Wiesław Marchel Zastępca Wójta - Mieczysław Barć Sekretarz Gminy - Stanisław Gierula Członek Zarządu - Grzegorz Szabelski Członek Rady Gminy – Jan Duda Członek Rady Gminy – Zdzisław Socha Inspektor UG - Małgorzata Szul

§

3

Przedmiotem działania Komisji będzie koordynacja prac w zakresie problematyki i celów opracowania studium i strategii § 4 Komisja ulegnie rozwiązaniu z chwila uchwalenia przez Radę Gminy studium i strategii 7

§ 5 Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia. ZARZĄDZENIE

Nr 1/99

Wójta Gminy Nozdrzec z dnia 11 stycznia 1999 r.

W sprawie powołania zespołu doradczego – forum do współpracy z Zarządem Gminy Nozdrzec i zespołem Projektowym opracowującym ‘’studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” i ‘’Strategię rozwoju gminy Nozdrzec”.

Działając na podstawie art. 6 i 67 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U . Nr 89 z 25 sierpnia 1994 r. poz. 415 z późniejszymi zmianami ) oraz Uchwały Nr XXXI / 239 /98 Rady Gminy Nozdrzec z dnia 11 marca 1998 r. P o s t a n a w i a m. : 1. powołać zespół doradczy – forum w składzie: 1. Duda Jan - Sołtys wsi Wara 2. Serwatka Bogusław – Radny wsi Wara 3. Fornal Zbigniew – Sołtys wsi Nozdrzec 4. Niemiec Kazimierz – Radny wsi Nozdrzec 5. Sochacki Jan – Dyr. Szkoły Podstawowej w Nozdrzcu 6. Pilch Jan – Sołtys si Wesoła 7. Majda Stanisław – Wesoła 8. Worek Mieczysław – Wesoła 9. Fiołek Józef – Wesola 10. Dudycz Zdzisław – Dyr. Szkoły Podstawowej w Hucie Poręby 11. Kociuba Aleksander – OSP Siedliska 12. Mitan Bronisław – Sołtys wsi Hłudno 13. Jarema Michał – Radny wsi Hłudno 14. Szpiech Roman – Radny wsi Hłudno 15. Organ Jan – Sołtys wsi Izdebki – Rudawiec 16. Wydrzyński Marian – Radny wsi Izdebki – Rudawiec 17. Barc Stanisław – Sołtys wsi Izdebki 18. Bobola Krystyna – Radna wsi Izdebki 19. Obłój Roman – Radny wsi Izdebki 20. Oleszko Franciszek – Radny wsi Izdebki 2. Zadaniem zespołu doradczego – forum jest przekazywanie wniosków, zamierzeń i postulatów środowiskowych w zakresie rozwoju przestrzennego celem rozpatrzenia

8

ich w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania oraz strategii rozwoju gminy. 3. Postanowienie wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia. 2. WSTĘP

Szanowni Państwo.

Aby zapewnić harmonijny rozwój gminy, jak równieŜ wychodząc naprzeciw potrzebom społecznym, Rada gminy podjęła uchwałę o opracowaniu ,,Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nozdrzec wraz ze strategią rozwoju gminy”.

Prace nad dokumentem trwały od września 1998 roku. Do jego powstania przyczyniła się aktywność i zaangaŜowanie wszystkich grup społeczno – zawodowych gminy. W spotkaniach roboczych uczestniczyli zarówno radni jak i członkowie Zespołu opiniującego, konsultacje prowadzone były na zebraniach wiejskich oraz posiedzeniach rad sołeckich.

Uzyskanie tak wielu opinii, wskazówek i potrzeb pozwoliło na opracowanie takiej strategii i studium, które, mamy nadzieje spełni oczekiwania nie tylko nasze ale i przyszłych pokoleń. Będzie stanowić równieŜ drogowskaz dla tych, którzy w przyszłości kierować będą nasza gminą.

Wszystkim tym, którzy przyczynili się do opracowania strategii i studium poświęcając swój wolny czas w trosce o dobro gminy i jej społeczności.

W imieniu Zarządu gminy serdecznie dziękuję

Wójt Gminy Nozdrzec Wiesław Marchel

9

Nozdrzec – wrzesień 1999r.

3 . RAPORT – DIAGNOZA O SYTUACJI W GMINIE 3.1 wyniki ankiety przeprowadzonej wśród ludności gminy

WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY NOZDRZEC W RAMACH PRAC NAD STRATEGIĄ ROZWOJU GOSPODARCZEGO (WPŁYNĘŁO 12 ANKIET)

10

WRZESIEŃ 1999 r

SPEŁNIENIE OCZEKIWAŃ MIESZKAŃCÓW W ZAKRESIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE :

1.

Czy obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego spełnia oczekiwania i wymogi mieszkańców gminy (jeŜeli nie, to dlaczego? )

LP.

OPIS

ILOŚĆ WSKAZAŃ

1.

BRAK ZADANIA

6

2.

PLAN NIE SPEŁNIA OCZEKIWAŃ, BO ZA MAŁO JEST DZIAŁEK PRZEZNACZONYCH POD TERENY BUDOWLANE

3

3.

NIE SPEŁNIA UZASADNIENIA

BEZ

1

4.

NIE SPEŁNIA OCZEKIWAN – BO WIELE INWESTYCJI NIE DOCZEKAŁO SIĘ REALIZACJI

1

5.

NIE SPEŁNIA OCZEKIWAŃ – BO NIE JEST ZNANY W SZCZEGÓŁACH I KRÓTKOFALOWY

1

OCZEKIWAŃ

–

11

NAJPILNIEJSZE POTRZEBY MIESZKANCÓW GMINY WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE :

2.

Co jest pilniejszym zadaniem do wykonania : remonty i naprawy istniejących dróg, czy przygotowanie i wykup terenów pod nowe połączenia komunikacyjne. JeŜeli pod nowe to pod jakie?

Wszystkie 12 osób odpowiedziało – Ŝe najpilniejsze są remonty i naprawa istniejących dróg;

NAJWIĘKSZE BRAKI W GMINIE WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE: 3. Czego w gminie Nozdrzec najbardziej brakuje ? Wymienić pięć celów wg hierarchii waŜności.

12

PROPOZYCJE ZMIAN W POSZCZEGÓLNYCH DZIEDZINACH ZYCIA

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE : 3.

Co naleŜałoby zmienić na terenie gminy w poszczególnych dziedzinach Ŝycia? (rolnictwo, oświata, handel, słuŜba zdrowia, kultura )

ROLNICTWO : zapewnić dojazdy do pól uprawnych; przeprowadzić komasacje gruntów, przeprowadzić reformę rolną, utworzyć szerokie przetwórstwo rolne, rozszerzyć doradztwo rolnicze; przeprowadzić specjalizację gospodarstw i kontraktowanie plonów, intensyfikację wapnowania i zapewnić lepsza opiekę weterynaryjną , zaliczyć gminę do terenów górskich i wprowadzić ulgi z tego tytułu.

OŚWIATA : rozbudować naleŜy istniejące szkoły, lepiej wyposaŜyć biblioteki, wybudować sale gimnastyczne i zwiększyć lekcje wychowania fizycznego, utworzyć ośrodki nauczania specjalnego wybudować stadion sportowy w Wesołej, utworzyć 3 – letnie profilowane liceum, dokończyć budowy szkoły w Warze.

HANDEL : zmniejszyć ilość punktów sprzedaŜy alkoholu, rozbudować sieć handlowa, prowadzić sprzedaŜ rodzimych płodów rolnych, polepszyć jakość placówek handlowych

SŁUśBA ZDROWIA : zwiększyć ilość stomatologów, utworzyć gabinety lekarskie w szkołach, lepiej wyposaŜyć ośrodki zdrowia w sprzęt medyczny, utworzyć ośrodek rehabilitacji leczniczej, poprawić obsługę lekarską.

KULTURA : propagować sport, turystykę i kulturę wśród młodzieŜy, zwiększyć promocję gminy, wybudować obiekty sportowe, zapewnić świetlice dla młodzieŜy i dzieci.

13

PERSPEKTYWY ROZWOJU GMINY PO REALIZACJI ZBIORNIKA WODNEGO

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE:

5. W związku z planowana budowa zbiornika wodnego na rzece San, jak ocenia Pan (i) moŜliwości, warunki i perspektywy rozwoju gminy po jego realizacji?

OPIS

ILOŚĆ WSKAZAŃ

1.

Rozwój turystyki

5

2.

Dodatkowe moŜliwości zatrudnienia; zmniejszanie bezrobocia

5

3.

Rozwój agroturystyki

4

4.

Poprawa bytu mieszkańców, ogólny rozwój gminy

2

5.

Rozwój pól namiotowych, biwakowych i gastronomii przy zbiorniku, rozwój sportów wodnych Zmniejszenie odpływu młodzieŜy

2

LP.

6.

1

14

ZADANIA DO REALIZACJI W POSXZCZEGÓLNYCH MIEJSCOWOŚCIACH

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE : 6. W miejscowości , którą Pan(i) reprezentuje – jakie zadania do realizacji są najpilniejsze ( kanalizacja, wodociąg, szkoła, dom ludowy, drogi, inne – wymienić wg kolejności potrzeb ). Trzy ankiety wymieniają nazwę miejscowości, do której się odnoszą: -

HŁUDNO ; wg nich najpilniejsze są: telefonizacja, zmniejszenie bezrobocia, budowa i modernizacja dróg, kanalizacja, budowa przedszkola, dokończenie budowy szatni LZS, regulacja rzeki;

-

HUTA PORĘBY wymienia następujące najpilniejsze zadania do realizacji: poprawa jakości dróg, kanalizacja, turystyka i sport telefonizacja i gazyfikacja,

-

WARA wymienia następujące najpilniejsze zadania do realizacji: telefonizacja, kanalizacja, szkoła, drogi.

Pozostałe ankiety nie mówią, o jakich miejscowościach jest mowa. NajwaŜniejsze sprawy, jakie poruszają to: -

remonty dróg kanalizacja telefonizacja budowa domu ludowego wywóz śmieci planowane zalesienie remonty szkół stadion sportowy w Wesołej stworzenie nowych miejsc pracy przyciąganie nowych inwestorów zewnętrznych szkoła z wyposaŜeniem i Dom StraŜaka – budynek wielofunkcyjny utworzenie placówki resocjalizacyjnej typ[u świetlica z biblioteką dla dzieci, młodzieŜy i lekturą fachową dla rolników

15

NAJWIĘKSZE ZAGROśENIA DLA ŚRODOWISKA NA TERNIE GMINY

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE

Kotłownie

Gospodarstwa rolne

dzikie wysypiska

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

Scieki domowe

7. Które istniejące obiekty stanowią największe zagroŜenie dla środowiska na terenie gminy ? ( zanieczyszczenia potoków, rzek, gleby, powietrza )

16

SZANSA ROZWOJU GMINY WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE 8. Co stanowi najpowaŜniejszą szansę rozwoju gminy aktualnie i w perspektywie ? A – rozwój agroturystyki i związanej z nią infrastruktury technicznej ( 6 ) B – stworzenie bazy turystycznej ( 3 ) C – utworzenie nowych zakładów pracy ( 3 ) D – rozwinięcie drobnej przedsiębiorczości, handlu i usług ( 3 ) E - powstanie przetwórstwa rolno – spoŜywczego ( 2 ) F – budowa zbiornika wodnego na rzece San ( 2 ) G – oŜywienie rolnictwa po scaleniu i kontraktacja towarów ( 2 ) H – współpraca trans graniczna ( 1 ) I – Brak szans rozwoju ( 1 )

17

4% 4% 9%

26%

9% 9%

13% 13%

13%

A 26 % B 13% C 13 % D 13 % E9% F9% G9% H 4% I4%

INNE WARUNKI I WNIOSKI

WYNIKI ODPOWIEDZI NA PYTANIE:

9. Inne uwagi, propozycje i wnioski do strategii rozwoju i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Nozdrzec.

18

Pięciu ankieterów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Pozostałe propozycje :

-

W miejscowościach nad Sanem i wzdłuŜ głównych dróg naleŜy tworzyć moŜliwości do rozwoju turystyki i agroturystyki.

-

NaleŜy: w szybkim tempie zrealizować potrzebną infrastrukturę techniczną; starać się o prawną ochronę przyrody w postaci rezerwatów przyrody i pomników przyrody; wykorzystywać środki z funduszy europejskich.

-

NaleŜy utworzyć centrum informacji turystycznej.

-

NaleŜy pozyskiwać środki z funduszy unijnych na inwestycje gminne i przeznaczyć je na poprawę rolnictwa i turystykę, a takŜe budowę zbiornika wodnego.

-

NaleŜy zachować i wyremontować obiekty zabytkowe i kulturowe.

-

NaleŜy dotować zalesienia terenów juŜ zadrzewionych i nie wykorzystanych rolniczo.

3.2. DMOGRAFIA I INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

3.2.1. Ludność i procesy demograficzne

•Liczba ludności w gminie Nozdrzec wynosiła w : 1994 r.

9403 w tym kobiet męŜczyzn

4723 4680

1995 r.

9374 w tym kobiet męŜczyzn

4713 4661

1996 r.

9328 w tym kobiet męŜczyzn

4687 4641

19

1997 r.

9290 w tym kobiet męŜczyzn

4667 4623

1998 r.

9237 w tym kobiet męŜczyzn

4640 4597

-

1335 1038 203 2877 482 1156 2127 19

NOZDRZEC HŁUDNO HUTA PORĘBY IZDEBKI SIEDLISKA WARA WESOŁA WOLODŹ

• Struktura wieku mieszkańców – stan na 31 XII 1998 r. -

w wieku od 0-2 w wieku od 3-6 w wieku od 7-14 w wieku od 15-19 w wieku od 18-59/64 w wieku od 60/65 i więcej

3,5 % 5,7 % 12,7 % 5,0 % 54,0 % 19,1 %

wiek przedprodukcyjny – 56,90 % wiek produkcyjny – 54,00 % wiek poprodukcyjny – 19,10 %

20

19,1

wiek przeprodukcyjny 26,9 % wiek produkcyjny 54,00 % wiek poprodukcyjny 19,10 %

26,9

54

• Ruch naturalny ludności Lata

Urodzenia

Zgony

Przyrost naturalny

1994 1995 1996 1997 1998

136 125 143 112 101

103 120 115 109 96

33 5 28 3 5

• Migracje ludności Lata 1994 1995 1996 1997 1998

Zameldowania ( napływ ) 170 173 124 145 132

Wymeldowania ( odpływ ) 195 207 198 186 170

Saldo migracji -25 -34 -74 -41 -38

3.2.2 Rynek pracy •Zatrudnienie Na koniec września 1997 liczba pracujących w gospodarce narodowej w gminie Nozdrzec według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (dane: US Krosno) dla

21

jednostek zatrudniających powyŜej 5-ciu osób i bez rolnictwa indywidualnego wynosiła 413 osób z tego 149 osób stanowili męŜczyźni (36,1%). W sektorze publicznym pracowało 73.6% a w sektorze prywatnym 26,4% ogółu pracujących. Najliczniejszą grupę stanowili pracujący w sekcji: ,,M – Edukacja” –40,2% ( w całości sektor publiczny) ,,L – Administracja publiczna i obrona narodowa, gwarantowana prawnie opieka socjalna” –12,3% ( w całości sektor publiczny) ,,N - Ochrona zdrowia „ –8,47% ( w całości sektor publiczny) ,,G – Handel i naprawy” –8,0% ( w całości sektor publiczny) ,,D – Działalność produkcyjna” –7,7% ( w całości sektor publiczny)

Zatrudnienie w rolnictwie indywidualnym wynosiło 3267 osób (dane: Rolny Spis Powszechny – 1996 r. ) z tego zdecydowaną większość (82,8%) stanowili rolnicy pracujący w gospodarstwach o pow. 1-5 ha uŜytków rolnych.

•Bezrobocie Liczba bezrobotnych na dzień 31.12.1998r. ( dane: PUP Brzozów ) wynosiła 847 w tym 420 kobiet (50,6%). w porównaniu z 31.12.1997r. Liczba bezrobotnych wzrosła o 6 osób. Wzrósł równieŜ udział osób uprawnionych do Zasiłku z Funduszu Pracy z 24,5% na dzień 31.12.1997r. Do 26,3% na 31.12.1998r. Zmniejszyła się liczba zwolnień pracowników z przyczyn zakładów pracy; 31.12.1997r. 79, 31.12.1998r. - 78 osób. Zmniejszyła się liczba absolwentów głównie szkół średnich pozostających bez pracy; 31.12.1997r.- 34 osoby, 31.12.1998. - 33 osoby. Wśród ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych największą grupę stanowili bezrobotni w wieku 18 – 34 lat (72,0%), z wykształceniem zasadniczym zawodowym (47,0%), długookresowo pozostający bez pracy (ponad 1 rok) – 62,0%. Stopa bezrobocia (liczba zarejestrowanych bezrobotnych do czynnych zawodowo) w powiecie brzozowskim na koniec czerwca 1999r. Wynosiła 18,4% , w kraju 13,01%. Stan na 31.10.1999r: liczba bezrobotnych ogółem 898 w tym 475 kobiet; liczba bezrobotnych uprawnionych do zasiłku 215; liczba zwolnionych z przyczyn zakładu pracy 69 liczba absolwentów 49

3.2.3.Oświata i wychowanie W gminie Nozdrzec nie ma placówek przedszkolnych są tylko oddziały przedszkolne

22

przy szkołach podstawowych - “ zerówki” do których w roku szkolnym 1998/99 uczęszczało 139 dzieci. Na terenie gminy działa 12 szkół podstawowych / rok szkolny 1999/oo/ w tym – 9 szkól 6-cio klasowych : Nozdrzec; Wara; Siedliska; Huta Poręby; Hłudno; Izdebki SP1, SP2 , SP4 ; Wesoła SP1 i SP2; 3 szkoły mniej niŜ 6-cio klasowe: Wesoła Sp3; Izdebki Sp3; Wesoła SP3. Od roku szkolnego 1999/2000 w związku z wprowadzoną reforma oświaty na terenie gminy oprócz istniejących szkół podstawowych funkcjonują gimnazja : Gimnazjum Nr 1 w Izdebkach : liczba dzieci 68 z tego 43 przyjętych ze szkół : SP Nr 2 Izdebki; SP Nr 4 Izdebki; SP Wara; SP Przysietnica (jedno dziecko) Gimnazjum Nr 2 w Wesołej :(oddział w Nozdrzcu) liczba dzieci 72 przyjętych ze szkół : SP Nozdrzec; SP Hłudno; SP Wesoła 1; SP Wesoła 2 ; SP Wesoła 3 MłodzieŜ do szkół średnich dojeŜdŜa do Brzozowa, Krosna i Dynowa. NajbliŜszym ośrodkiem akademickim jest Rzeszów- jest to ośrodek o duŜym wyborze kierunków studiów wyŜszych. W Krośnie znajdują się filie wyŜszych uczelni z Rzeszowa, college językowe oraz funkcjonująca od 1999r Państwowa WyŜsza Zawodowa. Patronat nad nią sprawują Uniwersytet Jagielloński , Akademia Górniczo-Hutnicza i WyŜsza Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. 3.2.4.Ochrona zdrowia • Opieka zdrowotna nad mieszkańcami gminy Nozdrzec realizowana jest przez Gminny

Ośrodek Zdrowia w Nozdrzcu, który obsługuje mieszkańców wsi Nozdrzec ,Wara i Hłudno-ogółem 3003 osoby, Wiejski Ośrodek Zdrowia w Wesołej , który obsługuje mieszkańców wsi Wesoła i Hłudno – ogółem 2686 osób, Wiejski Ośrodek Zdrowia w Izdebkach , który obsługuje mieszkańców wsi Izdebki – ogółem 2896 osób. Punkt Lekarski w Siedliskach , który obsługuje mieszkańców wsi Siedliska, Huta Poręby i Wołodź- ogółem 705 osób. Usługi medyczne świadczy: 2-óch lekarzy ogólnych 2-óch pediatrów 2-óch stomatologów 10- pielęgniarek Na jednego lekarza przypada 2322 mieszkańców, na stomatologa 9290, a na pielęgniarkę 844 mieszkańców gminy •W szkołach podstawowych w gminie Nozdrzec nie ma gabinetów higienicznych. •W Nozdrzcu znajduje się 1 apteka leków gotowych.

3.2.5.Opieka socjalna Ośrodek pomocy społecznej realizuje zadania zlecone gminie zgodnie z ustaleniami

23

przekazanymi w tej sprawie przez wojewodę oraz realizuje zadania własne zgodne z ustaleniami rady gminy.

W 1998 roku pomocą społeczną objętych było 661 rodzin. Analizując liczbę rodzin na terenie gminy wymagających wsparcia finansowego stwierdza się , Ŝe liczba rodzin potrzebujących nie maleje , a wręcz przeciwnie posiada tendencje zwyŜkujące i tak w 1994 roku z pomocy finansowej korzystało 342 rodziny , a w 1998 roku juŜ 661 rodzin. RównieŜ wzrastają wydatki na pomoc społeczną. W analizowanym okresie w planie budŜetowym gminy wynosiły one: w 1994 roku – 373500 w 1995 roku – 473547 w 1996 roku – 741765 w 1997 roku – 886172 w 1998 roku – 1016679 Nastąpił więc wzrost wydatków w planie budŜetowym o 172%. Na terenie gminy 934 rodziny Ŝyje w ubóstwie i korzysta z zasiłków okresowych bądź jednorazowych. Przyjmując ,Ŝe średnia liczba ludzi w rodzinie wynosi 3,5-4,0 to prawie co trzecia rodzina Ŝyje w ubóstwie. Bazy materialnej w zakresie opieki społecznej na terenie gminy w chwili obecnej brak. Wyremontowany dwór Potockich w Izdebkach będzie przeznaczony na Środowiskowy Ośrodek Samopomocy/ dom opieki społecznej/.

3.2.6.Patologie społeczne Pojawia się coraz więcej osób uzaleŜnionych od alkoholu wymagających leczenia odwykowego .Pojawia się picie indywidualne, co znacznie utrudnia kontrolę społeczną. Potrzeba pobudzić te czynniki, które wiąŜą się z ograniczeniem picia i odwrotnie usuwać i ograniczać te wszystkie, które picie wspomagają i zwiększają. W stosunku do osób bez uzaleŜnienia naleŜ podejmować wczesną interwencję, polegającą na uświadamianiu chorobotwórczego działania alkoholu, zastosowaniu bodźców wzmacniających motywację do niepicia. Na terenie gminy w 1998 r. było 40 rodzin borykających się z problemem alkoholowym w których wychowywało się 121 dzieci. Wśród przestępstw notowanych w gminie Nozdrzec najczęściej pojawiające się to: włamanie, wypadek drogowy, uszkodzenie ciała i kradzieŜ. W 1998 roku na 1000 mieszkańców gminy przypadało 5,5 przestępstw (w kraju 28 przestępstw).

24

3.2.7 Kultura, sport, rekreacja Gminny Ośrodek Kultury w Nozdrzcu i domy ludowe (Izdebki, Wesoła, Siedliska) oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Nozdrzcu z 5 filiami to jednostki organizacyjne gminy do realizacji ustawowych zadań z zakresu kultury. Przy Gminnym Ośrodku Kultury działają: -orkiestra dęta, - kapela ludowa "Ostrzewianie" z Nozdrzca, -kapela ludowa "Warzanie" z Wary. Swój dorobek prezentują corocznie podczas przeglądów i z okazji rocznic państwowych. RównieŜ prezentują swoje osiągnięcia na takich imprezach jak: KROPA, Zjazd Kapel Ludowych, Zjazd Orkiestr Dętych z powiatu brzozowskiego w Nozdrzcu, Wojewódzki Przegląd Orkiestr Dętych w Krośnie, występy kapel w Bukowsku i na zjeździe w Haczowie. Ponadto organizowane są: - w okresie zimowym kuligi dla młodzieŜy szkolnej, połączone z pieczeniem kiełbasy, - w ciągu całego roku festyny i dyskoteki, - na przełomie marca i kwietnia odbywają się eliminacje do rejonowego przeglądu zespołów tanecznych, - Dzień Dziecka połączony z konkursami i występami dzieci, - zawody straŜackie, - turniej piłkarski "O puchar Wójta Gminy" - "Mikołajkowe Debiuty" •Obiekty sportowe w gminie to sale gimnastyczne i boiska sportowe przy szkołach, stadion w Izdebkach i w Hłudnie. W gminie działają dwa kluby sportowe piłki noŜnej LKS Izdebki i Hłudno. •Obiekty wypoczynkowo- rekreacyjne to Ośrodek Wypoczynkowy w Nozdrzcu administrowany przez Krośnieńskie Huty S.A. Ośrodek mieści się w budynku zabytkowym – pałac z 1843 r. Posiada równieŜ urządzone korty tenisowe i boisko do gier małych.

3.2.8. Turystyka Gmina Nozdrzec połoŜona u ujścia niewielkiej rzeki Baryczki, która łączy się z rzeką San, jest gminą o duŜych walorach krajobrazowych. Pofałdowana rzeźba terenu, malowniczy San, nieskaŜone środowisko, a więc takŜe czysta ekologicznie Ŝywność to niezwykle waŜne elementy dla rozwoju turystyki. O samej wsi Nozdrzec wzmianki pochodzą juŜ z 1436 roku, jest więc wsią wielowiekową. Gmina nie posiada większych zasobów, jak tylko ciekawie ukształtowaną ziemię i rzekę San, której zasoby muszą zostać wykorzystane w gospodarce gminy. To bogactwo natury dostrzegły znacznie wcześniej wielkie rody tego regionu, jak Kmitowie, Rzeszowscy, Tarnowscy, Skrzyńscy i inni pozostawiając tu ślady swego bytowania. Są to dwory, fundacje odnotowane w wielu świątyniach i stare grobowce na cmentarzach. Zobaczyć moŜna stary młyn wodny, w którym zachowały się machanizmy słuŜące do przemiału zbóŜ, obelisk z roku 1848 upamiętniające zniesienie pańszczyzny i inne. Istotnym produktem turystycznym jest pałac w Nozdrzcu, który przystosowany został do przyjmowania turystów. Jest tu kawiarenka, boiska do siatkówki , korty tenisowe oraz wiele miejsc

25

biwakowych. Turyści mogą więc wypoczywać nad wodą, ale pagórkowaty teren daje moŜliwości uprawiania paralotniarstwa, kolarstwa, motokrosu czy innych dyscyplin wymagających ruchu i przemieszczania w terenie.

3.3 Działalność gospodarcza 3.3.1. Nierolnicza działalność gospodarcza Najliczniejszą grupę w sferze produkcji materialnej stanowią podmioty prowadzące nierolniczą działalność gospodarczą. W przewaŜającej części są to podmioty związane z usługami leśnymi (zrywka drewna), z przetwórstwem drewna (tartaki, zakłady stolarskie), usługi transportowe (transport towarowy i osobowy), machanika pojazdowa, usługi budowlano - remontowe. MoŜna spotkać w gminie Nozdrzec osoby świadczące usługi bardzo rzadko spotykane, jak kowalstwo (Nozdrzec, Wesoła, Hłudno, Izdebki), wyplatanie koszy i zduństwo w Wesołej. Brak jest natomiast usług bytowych typu: fryzjer oraz bardzo mało, bo tylko 1 krawiec w Wesołej i 1 szewc w Warze. Są to większości jednostki nie dające większego zatrudnienia - tzw. firmy rodzinne. Z uwagi na bezrobocie istnieje potrzeba rozwijania prywatnej inicjatywy w zakresie działalności gospodarczej dającej większą ilość miejsc pracy. •Sektory własnościowe Na terenie gminy dział 292 jednostki zarejestrowane w systemie REGON (dane US Krosno), z tego : - 16 w sektorze publicznym - 276 w sektorze prywatnym, w tym 259 zakładów osób fizycznych. W porównaniu do roku 1996 nastąpił wzrost jednostek o 3,2 %.

3.3.2 Budownictwo Liczba zakładów osób fizycznych prowadzących działalność w sekcji "Budownictwo" (dane US Krosno) wynosiła na koniec roku: 1995 - 18 1996 - 46 1997 - 68

Liczba pracujących w sekcji "Budownictwo" wg EKD (dane US Krosno) czyli w podmiotach

26

gospodarczych zatrudniających powyŜej pięciu osób, kształtował się następująco: 1995 rok 11 osób sektor publiczny - osób sektor prywatny 11 osób 1996 sektor publiczny sektor prywatny

40 osób - osób 40 osób

sektor publiczny sektor prywatny

0 osób - osób 11 osób

1997

1998

brak danych

Analizując w/w dane i wykorzystując własne wiadomości moŜna stwierdzić, Ŝe powstał model podmiotowy bodownictwa złoŜony z drobnych firm prywatnych nadających się się do realizacji małych robót i obiektów budowlanych, adaptacyjnych i remontowych, bądź robót wysoko specjalistycznych, w tym wykończeniowych. Model ten trzeba traktować jako model przejściowy z braku kapitałów i koniunktury budowlanej.

3.3.3.BudŜet gminy Tabela Lp. I

Wyszczególnienie Dochody w 1998 roku

Kwota

Udział w %

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Dochody własne Udział w podatkach Subwencja na zadania zlecone Subwencja ogólna Dotacja na zadania własne Inne – dochody pozabudŜetowe

1.119.835,00 966.070,00 857.249,00 4.506.310,00 447.585,00 141.372,00

II

Wydatki w 1998 roku

8.521.910,00

1. 2. 3.

Wydatki osobowe wraz z pochodnymi Inwestycje Wydatki rzeczowe

4.183.548,00 1.403.233,00 2.935.129,00

8.194.580,00 14 12 11 56 5 2

49 17 34

27

Struktura dochodów gminy

Dochody własne 14,0%

5

2

14 12

Udziały w podatkach 12,0 %

Subwencja na zadania zlecone 11,0%

11

56

Subwencja ogólna 56,0 %

Dotacje na zadania własne 5,0 % Inne dochody pozabudŜetowe 2,00%

Dochód na jednego mieszkańca w 1997 roku wyniósł 753 zł i był niŜszy o 132 zł od dochodu przypadającego na 1 mieszkańca województwa podkarpackiego i o 56 zł od dochodu mieszkańca powiatu brzozowskiego. Dochód na jednego mieszkańca gminy w 1998 roku wyniósł 887 zł, czyli wzrósł o 17,8 % Największe wydatki przeznaczane są na: - oświatę i wychowanie 60,9% - administrację samorządową 12,7% - opiekę społeczną 11,9 % - gospodarkę komunalną 4,2 %

Struktura wydatków gminy

28

34

17 49

Wydatki osobowe 49,00 %

Inwestycje 17,00 %

Wydatki rzeczowe 34,00 %

Wykonanie zadań inwestycyjnych w latach 1994 – 1998 Lp.

Wyszczególnienie

1 2 3 4 5

1994 rok 1995 rok 1996 rok 1997 rok 1998 rok

Kwota w zł 497.000 396.850 848.200 1.004.378 1.403.233

20

Udział w % do ogółu wydatków 16,8 10,5 15,4 14,6 17,1

1994 17,1

16,8

15,4

15

1995

14,6

1996

10,5 10

1997 5

1998

0 1994

1995

1996

1997

1998

Główne zadania inwestycyjne: - sala gimnastyczna przy SP w Nozdrzcu; zakończono w 1997 roku, 29

- sala gimnastyczna przy SP nr 1 w Izdebkach; inwestycja zakończona w 1998 roku, - budowa SP nr 2 w Izdebkach; zakończono w 1998 roku, - budowa SP w Warze, - rozbudowa SP nr 4 w Izdebkach, inwestycja zakończona w 1999 roku, - Środowiskowy Dom Samopomocy w Izdebkach - gazyfikacja wsi Siedliska, 1999 rok - budowa Domu StraŜaka w Izdebkach - Rudawcu; w trakcie realizacji, - budowa Domu Wielofunkcyjnego we wsi Siedliska; w trakcie realizacji. 3.3.4. Administracja i otoczenie instytucjonalne. Władze kaŜdej gminy , obok konieczności przestrzegania praw i zasad ogólnych mają obowiązek realizowania własnej polityki rozwoju i wykorzystania w tym celu warunków typowych dla kaŜdej gminy. To w gminie niejako w miniaturze ogólnopaństwowych stosunków społecznych i ekonomicznych mają uprzedmiotowione decyzje ekonomiczne i społeczno - polityczne o charekterze makroregionalnym, ogólnym i lokalnym, wewnętrznym i szczegółowym. Gmina niezaleŜnie od poziomu jej rozwoju i cech specyficznych jest systemem w ramach króego rozwija się aktywność ludzka i dokonuje się rozwój. Strukturę tego systemu tworzą instytucje z wójtem na czele. Mieszkańcy gminy stanowią z mocy prawa wspólnotę samorządową, siedzibą organów gminy Nozdrzec. Gmina posiada osobowść prawną, samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. Gmina dział na podstawie ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity Dz. U. Nr 13, poz. 74 z 1996 r. z późniejszymi zmianami). Celem gminy jest zaspokojenie potrzeb zbiorowych wspólnoty, tworzenie warunków do pełnego uczestnictwa mieszkańców w Ŝyciu wspólnot. Gmina w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb jej mieszkańców realizuje zadania własne, zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, wynikające z ustaw szczególnych oraz zadania przyjęte od administracji rządowej w drodze porozumienia. Jednostki organizacyjne pozostające w strukturze urzędu, nie posiadające osobowości prawnej, wyodrębnione funkcjonalnie, słuŜą zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej (8 sołectw, na czele których stoją sołtysi i Rady Sołeckie). Rada Gminy uchwala statut jednostek o których mowa wyŜej. Realizacja zadań publicznych przekraczających moŜliwości gminy następuje w drodze współdziałania międzigminnego. W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych Rada moŜe podjąć uchwałę o przystąpieniu do związku komunalnego. Gminna moŜe zawrzeć porozumienie komunalne z inną gminą w celu powierzenia jednej z nich określonych przez zadań publicznych. Organami Gminy są Rada Gminy i Zarząd Gminy. Organy Gminy wykonują swoje zadania przy pomocy Urzędu Gminy oraz gminnych jednostek organizacyjnych. Organem stanowiącym i kontrolnym jest Rada Gminy, organem wykonawczym jest Zarząd Gminy. Kadencja Rady trwa 4 lata, Rada składa się z 18 radnych. Rada wybiera ze swojego grona Przewodniczącego i jednego Wiceprzewodniczącego. Rada obraduje na sesjach zwoływanych przez Przewodniczącego w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak, niŜ raz na kwartał. Zarząd Gminy składa się z radnych wybranych przez Radę Gminy spośród radnych lub spoza składu Rady. Rada Gminy wybiera Wójta bezwzględną większością głosów ustawowego składu Rady w głosowaniu tajnym. Członkostwa Zarządu nie moŜna łączyć z zatrudnieniem w administracji rządowej. Wójt, jako Przewodniczący Zarządu Gminy kieruje bieŜącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz, jest kierownikiem Urzędu Gminy. W urzędzie zatrudnieni pracownicy realizują zadania merytoryczne gminy. Gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na postawie rocznego budŜetu gminy.

30

Gminna Nozdrzec jest członkiem Związku Gmin Brzozowskich, którego załoŜycielami są równieŜ: • Gmina Brzozów • Gmina Domaradz • Gmina Dydnia • Gmina Haczów ● Gmina Jasienica Rosielna. Siedzibą Związku jest miasto Brzozów. Cele Związku: 1. Reprezentowanie Gmin wobec administracji rządowej w zakresie działania Związku. 2. Inspirowanie, koordynacja i reprezentowanie wspólnych interesów Związku, a w szczególności: a) ochrony środowiska - wywóz nieczystości stałych i płynnych oraz unieszkodliwianie odpadów, b) poboru, eksploatacji i przerobu kruszywa budowlanego, c) rozwoju i promowania kultury i sztuki ludowej oraz sportu i turystyki, d)ochrony przeciwpoŜarowej, prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Gmina Nozdrzec jest równieŜ członkiem Związku Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego. Związek ten został utworzony przez gminy: Dubiecko, Dydnia, Dynów gmina wiejska, Jawornik Polski; powstał w czerwcu 1996 roku i został wpisany do rejestru Związków Międzygminnych. Gminy wchodzące w skład Związku połoŜone są na terenie Pogórza Dynowskiego. Malownicze połoŜenie geograficzne, rzeka San, nieskaŜone środowisko, liczne zabytki, bogate tradycje kulturalne i historyczne pozwalają na organizację wypoczynku świąteczno - weekendowego, wakacji, kolonii, zimowisk, obozów, rajdów i spływów. Obok tradycyjnych form turystyki pobytowej, duŜe znaczenie moŜe mieć rozwój propagowanej agroturystyki gospodarstw rolnych. Celowi temu ma słuŜyć właśnie ten Związek poprzez: ● rozwijanie przemysłu turystycznego poprzez budowę i rozbudowę infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej, ● rozwijanie działań na rzecz ochrony środowiska oraz zabytków, ● edukacji krajoznawczej i ekologicznej, ● promocję regionu, ● organizowanie szkoleń w zakresie praworządności i demokracji, ● wymianę doświadczeń handlowych i gospodarczych z regionami, z którymi została nawiązana współpraca (Ukraina, Słowacja) ● pozyskiwanie środków z funduszy europejskich, ● rozszerzanie poszukiwań w nawiązaniu kontaktów z krajami europejskimi i instytucjami działającymi na ich terenie.

CZYNNIKI ROZWOJOWE GMINY - społeczno – gospodarcze

31

1. CZYNNIKI ROZWOJOWE W ZAKRESIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW niesprzyjające: sprzyjające: 1 2 1.1. Zabezpieczenia materialnego, schronienia, bezpieczeństwa, opieki, zdrowia i Ŝycia. Czynniki rozwojowe wewnętrzne + walory przyrodniczo - krajobrazowe - niski poziom dochodów w stosunku do sprzyjające rozwojowi wypoczynku sobotnio minimalnych potrzeb socjalnych, + niedzielnego i turystyki, - ograniczone moŜliwości powiększania + warunki naturalne sprzyjające produkcji dochodów przez dodatkową pracę, - wysoki poziom bezrobocia, Ŝywności dobrej jakości, + własne produkty Ŝywnościowe, - brak miejsc pracy, + dostęp do miejscowych surowców - niska wydajność w rolnictwie budowlanych (Ŝwiry), spowodowana niesprzyjającymi + duŜy potencjał siły roboczej, uwarunkowaniami naturalnymi, + istniejące tradycje rzemieślnicze, - wykorzystywanie lokalnych + niska przestępczość wśród miejscowego pośredników i innych uczestników rynku, społeczeństwa, -brak opłacalności produkcji rolniczej, + brak narkomanii, - ograniczone moŜliwości samodzielnego +funkcjonujące jednostki OSP, mieszkania, + solidarna społeczność lokalna w sytuacjach - stan techniczny budynków mieszkalnych zagroŜeń, nie sprzyjający oszczędności energii, + działający Gminny Ośrodek Pomocy - wysokie koszty leczenia przy Społecznej, ograniczonych dochodach, + budowa Środowiskowego Domu - brak opieki lekarzy specjalistów, Samopomocy w Izdebkach. -opieka stomatologiczna niedostosowana do potrzeb, nieprzystosowanie obiektów uŜyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych.

Czynniki rozwojowe zewnętrzne + moda" na agroturytykę, + rosnące zapotrzebowanie na "zdrową Ŝywność", + moŜliwość pozyskiwania środków na zatrudnienie do prac interwencyjnych, + moŜliwość uzyskania środków z organizacji pozarządowych - fundacji, + działalność Urzędu Pracy wspierająca rozwój Małej i Średniej Przedsiębiorczości, +duŜa róŜnorodność i podaŜ materiałów budowlanych, +komisariaty policji funkcjonujące w sąsiednich gminach, +programy szkolne przygotowujące dzieci do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym, + bliskość szpitala w Brzozowie

- upadek zakładów pracy, - utrata prestiŜu zawodu rolnika, - utrudniony dostęp do kredytów preferencyjnych dla rolnictwa, - brak systemu tanich kredytów preferujących indywidualne budownictwo mieszkaniowe, - likwidacja tzw. "duŜej ulgi budowlanej" i remontowej, - wysokie koszty związane z budową budynków mieszkalnych, - wysokie koszty utrzymania domów, - wzrastające ceny proekologicznych źródeł energii, - wzrastająca przestępczość, - nagatywne przykłady płynące z mediów, - ograniczony dostęp do rehabilitacji.

32

1.2. Kultury, rozwoju ludzi, rekreacji, wypoczynku, kontaktów społecznych, wartości moralnych, potrzeb religijnych. Czynniki rozwojowe wewnętrzne + pręŜnie funkcjonujący GOK, - ograniczone zasoby finansowe, + funkcjonujące biblioteki i w szkołach, - mała ilość obiektów i urządzeń + istniejąca baza lokalowa w postaci rekreacyjnych, szkół, domów i klubów kultury, - niewystarczająca baza turystyczna i wypoczynkowa, + wykwalifikowana kadra pedagogiczna, + walory krajobrazowe, przyrodnicze, - narastające negatywne postawy wśród młodzieŜy, sprzyjające rozwojowi wypoczynku sobotnio - niedzielnego i turystyki, odpływ z gminy ludzi młodych + istniejące boiska sportowe, + organizowane imprezy rozrywkowe, + moŜliwość rozwoju agroturystyki, +zabytki kultury, swobodny dostęp do obiektów kultu religijnego Czynniki rozwojowe zewnętrzne - niedostosowanie systemu kształcenia do + dostępność do środków masowego potrzeb rynku pracy, przekazu, - wysokie koszty kształcenia, + bliskość duŜego ośrodka kultury i - zagroŜenia płynące z kultury masowej, szkolnictwa - Rzeszów, + imprezy kulturalne w Brzozowie i trudny dostęp do środków pomocowych. Rzeszowie, moda na aktywny tryb Ŝycia.

2. CZYNNIKI ROZWOJOWE W ZAKRESIWE POTENCJAŁÓW

Silne strony 1

Słabe strony 2

2.1 Potencjał ludzki - spadek przyrostu naturalnego +stabilność struktur demograficznych +wzrost ludności w wieku produkcyjnym - wzrost ludności w wieki +dąŜenie do lepszej edukacji dzieci poprodukcyjnym +dąŜenie do uzyskania wyŜszego - niewystarczająca ilość miejsc pracy standardu Ŝycia dla ludzi młodych +troska podmiotowo o dobro gminy - niskie dochody ludności +dobra wola do współpracy społeczności - niedostosowane kwalifikacje części lokalnej i podmiotów działających na mieszkańców do potrzeb rozwoju terenie gminy turystyki i agroturystyki - słaby rozwój budownictwa 2.2 Działalność produkcyjna, rzemiosło handel, usługi + rozwój turystyki szansą dla rozwoju - mały zainteresowanie mieszkańców gospodarstw agroturystycznych, prowadzenie działalności 33

gastronomii i bazy noclegowej rzemieślniczo – usługowej + istniejące zakłady przetwórstwa - niskie dochody mieszkańców drzewnego - zbyt wysoki podatki płacone od usług + istniejące zapotrzebowanie na usługi rzemieślniczych bytowe - mała opłacalność produkcji + moŜliwość korzystania a dotacji i tanich rzemieślniczej kredytów 2.3 Turystyka + tereny przewidziane w planie - mała ilość bazy noclegowej przestrzennego zagospodarowania pod - słaba sieć usług gastronomicznych rozwój infrastruktury turystycznej - brak całościowej koncepcji + napływ turystów szczególnie latem w zagospodarowania terenów okresie sobotnio – niedzielnym szczególnie atrakcyjnych pod rozwój + bogata historia wypoczynku i turystyki - bliskość znanych duŜych ośrodków + zabytki kultury + dobre warunki do tworzenia turystycznych gospodarstw agroturystycznych + moda na wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych + współpraca z sąsiednimi gminami w zakresie promocji i organizacji imprez turystycznych i rekreacyjnych + moŜliwość promowania walorów turystycznych gminy w lokalnych środkach masowego przekazu

3.4.

Rolnictwo

3.4.1. Charakterystyka regionu i gminy

Tendencje rozwoju gospodarki światowej – globalizacja i odchodzenie od protekcjonizmu – zwłaszcza zaś w perspektywie członkostwa w Unii Europejskiej, stawia na porządku dziennym problem dostosowania gospodarki polskiej do reguł prawdziwego partnerstwa. Działem, który szczególnie odbiega od europejskich standardów jest rolnictwo. Jednocześnie podnoszone Są obawy o społeczne koszty jego przebudowy. Nieefektywne rolnictwo i zapóźniona cywilizacyjnie wieś stanowią tak znaczną przeszkodę na drodze rozwoju, Ŝe nie sposób odkładać dłuŜej ich modernizacji. Podstawową słabością polskiego rolnictwa jest bardzo niska wydajność pracy, czterokrotnie niŜsza od przeciętnej wydajności w całej gospodarce narodowej ( rolnictwo wytwarza 6.2% PKB, zatrudniając 27 % ogółu pracujących ), pięciokrotnie niŜsza od produktywności pracy rolnika zachodnioeuropejskiego. Z drugiej strony uciąŜliwość pracy w rolnictwie i ilość zatrudnienia godzin na dobę jest u nas większa aniŜeli działach gospodarki narodowej. Warunkiem poprawy efektywności

34

ekonomicznej rolnictwa jest zatem przesunięcie znacznych zasobów pracy do pozarolniczych działów gospodarki, gdyŜ tylko to moŜe otworzyć drogę do zmiany struktury gospodarstw ,oraz spadku jednostkowych kosztów produkcji rolnej. Z wielu powodów ekonomicznych i społecznych duŜa część nowych miejsc pracy powinna powstać na wsi. Na obszarze gminy Nozdrzec powinna urzeczywistniać się koncepcja wielofunkcyjnego rozwoju wsi oznaczająca tworzenie alternatywnych dla rolnictwa miejsc pracy i źródeł dochodu. W gminie w ośmiu miejscowościach ogółem występuje w grupie powierzchniowej 2-5 ha 1190gospodarstw , a od 1-2 ha – 692 gospodarstwa, co stanowi łącznie 90,333 % ogółu ilości grupy. Obszar gminy o znacznych walorach krajobrazowych, lecz w znacznej części trudnych warunkach do produkcji rolniczej cechuje się rozdrobnieniem gospodarstw i duŜym znaczeniem dochodów nierolniczych. Na ten podział nakłada się zjawisko pogorszenia wskaźników rozwoju gospodarczego gmin wiejskich. Podobnie jak w całym kraju równieŜ w gminie Nozdrzec rozwiązanie problemów w rolnictwie wymaga przebudowy całej gospodarki, jej obecna struktura w szczególności zaś anachronicznie wysoki udział zatrudnienia w rolnictwie leŜy u podstaw przeludnienia agrarnego i słabego zintegrowania rolnictwa z gospodarka narodową. Jest to kwestia duŜej ilości środków a takŜe długiego czasu jakiego wymagałaby całościowa przebudowa gospodarki oraz odpływu zbędnych rąk do pracy w innych dziedzinach produkcyjno – usługowych na terenie wsi. WaŜnym czynnikiem jest duŜy ruch budowlany, intensywna urbanizacja co stanowić będzie rezerwę substancji budowlanej dla ludności pozarolniczej.

3.4.2. Produkcja Rolnicza W większości gospodarstw produkcja ma wciąŜ wszechstronny nie wyspecjalizowany charakter, dominuje uprawa zbóŜ oraz okopowych , ziemniaków a w produkcji zwierzęcej chów bydła i trzody. Charakteryzująca poprzednio gminę przewaga produkcji zwierzęcej roślinną, relatywnie wysoka obsada zwierząt w latach 90 – tych naleŜy do przeszłości, gdyŜ spadła opłacalność hodowli. Struktura wytwarzania nie jest więc w gminie dostosowana do małej skali produkcji i duŜych zasobów pracy. Produktywność ziemi zaleŜna m. in. od warunków naturalnych jest zróŜnicowana. Najurodzajniejsze gleby występują w pra - dolinach rzek i potoków, a głównie Sanu – jako mady II i III Klasy. Natomiast na stokach o stromych spadkach i innych obszarach to gleby o gorszych klasach, dość trudne do uprawy i zabiegów agrotechnicznych. 3.4.3. Produktywność pracy i dochodów rolników Wobec wysokiej obsady siły roboczej, produktywność pracy w gospodarstwach na terenie gminy jest zbyt mała. Wydajność pracy rolnika w tym rejonie jest ponad dwukrotnie niŜsza niŜ powszechnie w rolnictwie polskim. W związku z drastycznie niskimi dochodami rolników, powstaje pytanie o podstawy egzystencji. OtóŜ w

35

regionie tym mamy do czynienia z róŜnorodnością źródeł dochodu, nawet w jednej rodzinie, o czym świadczą badania wśród gmin Polski południowej. W łącznej sumie wskazań rolnictwo stanowi 31%, praca zarobkowa 30%, własna drobna przedsiębiorczość 16%, praca za granicą 12%, usługi turystyczno - rekreacyjne 8%, oraz inne źródła 3%,. Wyniki przeprowadzonych sondaŜy na terenie gminy potwierdzają, Ŝe wobec powyŜszych pod względem zatrudnienia posiada równieŜ gmina Nozdrzec. Stwierdzono, Ŝe w przybliŜeniu na cztery rodziny trzy z nich uzupełniają swoje budŜety dzięki emerytom .

3.4.4. Klasyfikacja gleboznawcza

Najwięcej gruntów w poszczególnych grupach uŜytków występuje w klasie IV co uwidoczniono w poniŜszej tabeli.

GRUNTY ORNE - R Klasa Powierzchnia % II III a III b IV a IV b V VI Razem

ŁĄKI - Ł Klasa Powierzchnia

86,58900 1,35 II 259,5230 4,04 III 799,7042 12,45 IV 2964,0430 46,15 V 1704,1540 26,54 VI 549,5510 8,55 29,4400 0,92 6422,9952 100 Razem

%

PASTWISKA - PS Klasa Powierzchnia %

8,7200 3,20 II 73,0430 26,79 III 84,0000 30,83 IV 85,6521 31,42 V 21,1600 7,76 VI 272,5751 100 Razem

3,2700 131,8100 371,6130 251,8100 92,4400 850,94

0,38 15,50 43,67 29,59 10,86 100

3.4.5. Struktura gospodarstw rolnych

36

STRUKTURA GOSPODARSTW ROLNYCH WEDŁUG WIELKOSCI ( w ha )ZBIORCZE ZESTAWIENIE GMINY (na podstawie sprawozdania U.G. Nozdrzec z 1998r ) PL.

1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Grupa gospodarstw

Ogółem Pow. W Pow. W ha Wymiar Uwagi liczba ha przeliczeniowych podatku gospodarstw fizycznych rolnego (zł) 2 3 4 5 6 7 1 – 2 ha 652 972,94 661,89 47,880,30 2 – 5 ha 1190 3834,83 2565,81 185,632,90 5 – 7 ha 147 849,59 583,61 42,405,70 7 – 10 ha 34 265,30 176,12 12,735,10 10 – 15 ha 13 143,72 107,47 7,903,80 PowyŜej 15 ha 4 213,03 184,93 13,821,00 Gospodarstwa 194 92,06 71184,93,11 13,821,00 poniŜej 1 ha

Jak widać z powyŜszego zestawienia struktura agrarna w gminie, podobnie jak i w południowej Polsce jest gorsza niŜ przeciętna w kraju i ma charakter stagnacyjny. Brak większego obrotu ziemią wyjaśnia jej cena. Z jednej strony ziemia jest zbyt droga, aby moŜna było w nią inwestować ( powiększenie drobnego gospodarstwa o jedna lub dwie działki nie zmieni jego sytuacji i dochodowości ). Z drugiej strony ziemia jest zbyt tania, aŜeby jej się pozbywać, gdyŜ uzyskana kwota ze sprzedaŜy nie wystarczy na rozwiązanie problemów rodziny, jak stworzenie miejsca pracy, czy odtworzenie siedliska. Trwałość obecnej struktury obszarowej wynika przede wszystkim z funkcji jakie pełnią drobne gospodarstwa – wytwarzania na samo zaopatrzenie rodziny, która ma inne źródła dochodów pienięŜnych. Blisko 30% drobnych gospodarstw (w przedziale 1 – 2 ha – nawet połowa) nie sprzedaje niczego. Będzie tak dopóki wydatki na Ŝywność będą sięgać 50% budŜetu przeciętnej rodziny. Tym bardziej, Ŝe gospodarstwo pozwala wykorzystać rodzinne zasoby pracy, której nie udaje się spoŜytkować inaczej. Przesłanką do korekty struktury gospodarstw gminy i regionu moŜe stać się w przyszłości większa podaŜ dobrze płatnych miejsc pracy i alternatywnych źródeł dochodu. JeŜeli idący z tym wzrost zamoŜności spowoduje obniŜenie wydatków na Ŝywność w budŜetach rodzinnych, a zarazem znikną wolne zasoby pracy, zapewne zarysuje się korzystniejsza sytuacja społeczno – zawodowa ludności wiejskiej, a w ślad za nią wyłoni się grupa gospodarstw towarowych o większym potencjale produkcyjnym. Polityka gospodarcza powinna sprzyjać takim procesom.

Czynniki sprzyjające: 1. Połączenia komunikacyjne GRABOWNICA – DYNÓW 2. Lokalne złoŜa kruszywa w dolinie rzeki San do eksploatacji 37

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Obecność strefy górskiej atrakcyjnej turystycznie Znaczne zasoby mieszkaniowe wsi Niski stopień chemizacji rolnictwa Dobra kondycja demograficzna ludności Bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe Silne poczucie toŜsamości lokalnej, zakorzenione w bliskiej Ojczyźnie Silna motywacja i relatywnie duŜa przedsiębiorczość skierowana na poprawienie poziomu Ŝycia

Czynniki ograniczające: 1. Niedostatki infrastruktury komunalnej 2. Brak systemu promocji gminy 3. Oddalenie terminu realizacji zbiornika wodnego na rzece San 4. Niedorozwój instytucji rynku rolnego 5. Słaby rozwój ekonomicznego otoczenia rolnictwa, zwłaszcza usług 6. Słabe wyposaŜenie techniczne rolnictwa 7. Struktura produkcji małych gospodarstw nieodpowiednia do ich małej skali 8. Silne rozczłonkowanie ziemi w poszczególnych gospodarstwach 9. Słaby obrót ziemią 10. Brak przesłanek do polaryzacji struktury obszarowej gospodarstw

3.5. LEŚNICTWO 3.5.1. CHARAKTERYSTYKA I ROLA LASÓW

Lasy w gminie Nozdrzec połoŜone są w VII Krainie przyrodniczo – leśnej Karpackiej, we wschodniej części 3 – ej Dzielnicy Pogórza Karpackiego na terenach Pogórza Dynowskiego i Pogórza Przemyskiego, które rozdziela rzeka San. Obszar ten stanowi teren typowo podgórski-silnie pofałdowany, poprzecinany głębokimi jarami licznych potoków spływających do Sanu. Grzbiety mają charakter łagodny przechodzący w płaskowyŜe. RóŜnice wzniesień w poszczególnych oddziałach leśnych są dość duŜe i wahają się w granicach 50-150m. Klimat wg Romera – w typie klimatu podgórskich wyŜyn i kotlin, wg Gumińskiego – w XXI Karpackiej dzielnicy rolniczo – klimatycznej. Na obszarze lasów przewaŜają gleby brunatne kwaśne oraz gleby płowe. Na powyŜszych typach i podtypach gleb wyróŜniono typ siedliskowy lasu - las wyŜynny ( L wyŜ ), a na glebach ilastych występujących fragmentarycznie w debrach i nad potokami spotyka się las łęgowy górski (LłG) i las jesionowy (OIJ). Z uwagi na mieszany charakter drzewostanów, duŜą wilgotność siedlisk i małe zaludnienie, lasy głównie w nadleśnictwie Dynów zostały zaliczone do III – stopnia zagroŜenia p. poŜarowego. Główna funkcja lasów jest spełnienie zadań ogólnospołecznych, a w szczególności glebochronnych i wodochronnych.

38

Cześć obszaru gminy Nozdrzec znajduje się we Wschodniobeskidzkim Obszarze Chronionego Krajobrazu. PołoŜenie oraz walory przyrodnicze i krajobrazowe terenów leśnych stanowią obszar atrakcyjnym dla potrzeb turystyki, chociaŜ nie w pełni wykorzystany. Walory turystyczne tego terenu to – połoŜone po obu brzegach Sanu – miejscowości z bogatą przeszłością historyczną, zabytkowe budowle oraz róŜnorodne formy kultury sztuki ludowej. Przez obszar nadleśnictwa Dynów przebiega oznakowany szlak pieszy /niebieski/ z Przemyśla przez Krasiczyn, Brzuskę, Dąbrówkę Starzeńską do Dynowa. Lesistość gminy Nozdrzec wyliczona jest na podstawie danych statystycznych wynosi 29,41 %, co odpowiada średniej krajowej, a jest znacznie zaniŜone w stosunku do średniej byłego województwa krośnieńskiego. Procentowy udział powierzchni lasów w stosunku do powierzchni poszczególnych miejscowości prezentuje się następująco: 1. Hłudno 16,09 % 2. Huta Poręby 27,62 % 3.Izdebki 24,66 % 4. Nozdrzec 13,00 % 5. Siedliska 40,62 % 6. Wara 39,82 % 7. Wesoła 19,10 % 81,90 % 8. Wołodź Z powyŜszych danych wynika, Ŝe największą lesistość posiada miejscowość Wołodź zaś najmniejsza Nozdrzec. 3.5.2. Stosunki własnościowe lasów Lasy w gminie Nozdrzec naleŜą administracyjnie do dwóch nadleśnictw: Brzozów i Dynów. Zasięg działania tych nadleśnictw na obszarze gminy określa rzeka San. Część gminy po zachodniej stronie Sanu naleŜy do Nadleśnictwa Brzozów i są to miejscowości: Wesoła, Hłudno, Izdebki, Wara, i częściowo Nozdrzec. Miejscowości po wschodniej stronie Sanu tj. Wołodź, Huta Poręby, Siedliska i północno – wschodnia część m – ci Nozdrzec naleŜą do nadleśnictwa Dynów. W gminie Nozdrzec prawie 70 % lasów stanowią lasy Państwowego Gospodarstwa Leśnego (69,61 % ). Pozostała część to lasy Skarbu Państwa (0,8 % ), Własności Rolnej Skarbu Państwa ( 0,45 % ), oraz lasy niepaństwowe (29,14 %). Lasy PGL wynoszą – 3550 13 ha, z czego:  Nadleśnictwo Dynów - 1248,03 ha  Nadleśnictwo Brzozów - 2302,10 ha

3.6. OCHRONA ŚRODOWISKA 3.6.1.Zasoby przyrodnicze

39

W 1995 r. Został opracowany projekt ,,Docelowej sieci rezerwatów przyrody w województwie krośnieńskim ‘’wg którego na terenie gminy Nozdrzec zakłada się powołanie dwóch rezerwatów przyrody: 



Przełom Sanu nad Niewistką w miejscowości Wara i Niewistka. Rezerwat będzie obejmował fragment przełomowego odcinka Sanu w miejscowościach Wara i Niewistka. Zachodni brzeg rzeki to szeroka i nachylona skarpa porośnięta lasem tworzącym zbiorowiska grądu subkontynentalnego. Cały teren charakteryzuje wyjątkowymi walorami przyrodniczymi. Przełom Sanu pod Wołodzią w miejscowości Wołodź. Rezerwat będzie obejmował niezwykle malowniczy fragment przełomowego odcinka doliny Sanu oraz część zbocza pasma CzerteŜy, przez które przełamuje się rzeka. W wyŜszych partiach zbocza dominuje podgórska forma Ŝyznej buczyny karpackiej. NiŜszą część zbocza porasta grad w większości w podzespole ciepłolubnym. W lukach na zboczu występują płaty roślinności kserotermicznej. Projektowane rezerwaty przyrody znajdują się we Wschodnio beskidzkim Obszarze Chronionego Krajobrazu.

Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony został Rozporządzeniem Nr 10 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 2 lipca 1998 roku / Dziennik Urzędowy Województwa Krośnieńskiego Nr 17/98/ dla zachowania wysokich walorów krajobrazowych obszarów wschodniej i południowej części gminy oraz celem zapewnienia względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych.

Na terenie gm. Nozdrzec najcenniejsze okazy przyrody oŜywionej objęte zostały w postaci pomników przyrody. NaleŜą do nich :  Lipa szerokolistna / 4 szt. /- obwód pni od 300 – 560 cm, Wys. 19 – 24 m wiek od 250 –500 lat rosnące w miejscowości Nozdrzec w parku podworskim,  Dąb szypułkowy / 5 szt. /- obwód pni od 350 – 430 m, wys.24 – 27m, wiek od 300 –400 lat rosnące w parku podworskim w miejscowości Nozdrzec  Miłorząb dwuklapkowy – obwód pnia 370 cm, wys. 18 m, wiek 200 lat rosnący w miejscowości Nozdrzec w parku podworskim.

3.6.2.Zasoby kulturowe i krajobrazowe Wysokie walory przyrodnicze gminy Nozdrzec zwłaszcza tej części która połoŜona jest we Wschodniobeskidzkim Obszarze Chronionego Krajobrazu uzupełniają wartości historyczno – kulturowe wynikające . Bogactwo kulturowe gminy wynika takŜe z mieszania się w przeszłości osadników. Gmina Nozdrzec posiada specyficzny charakter struktury kulturowej. DuŜy wpływ na charakter, warunki tworzenia oraz moŜliwości twórców kultury tego rejonu miały cechy środowiska naturalnego.

40

Teren gminy jest zróŜnicowany pod względem rozmieszczenia zabytków oraz przynaleŜności do grup rodzajowych. Zachowane do dziś na terenie gminy obiekty zabytkowe prezentują ciekawe rozwiązania architektoniczne i urbanistyczne, a walory niektórych z nich odznaczają się wysoką ranga zarówno w skali regionu jak i kraju. Wykaz zabytków architektury zamyka się liczbą 374 obiektów z czego tylko 6 zostało wpisanych do rejestru zabytków. Na obszarze gminy Nozdrzec znajdują się dwa parki zabytkowe / Nozdrzec, Izdebki /przy czym oba są wpisane do rejestru zabytków. Gmina posiada na swoim obszarze 11 cmentarzy z czego 5 jest nieczynnych. O bogatej historii gminy świadczą stanowiska archeologiczne których na terenie gminy Nozdrzec znajduje się 39. Z tej liczby 10 stanowisk zaliczonych jest do szczególnie cennych, przy czym dwa znajdujące się w miejscowości Wołodź wpisane są do rejestru zabytków. W układzie przestrzennym stanowiska archeologiczne zlokalizowane są głównie w dolinie rzeki San.

3.6.3. ZagroŜenia środowiska

Środowisko w gminie Nozdrzec nie naleŜy do zdegradowanych ani szczególnie zagroŜonych. W klasyfikacji gmin wg WIOŚ – 1997 –stan środowiska w województwie krośnieńskim lata 1995 – 1996 – pod względem występowania zagroŜeń środowiska gmina Nozdrzec została zaliczona do grupy B. w grupie B znajdują się gminy na których terenie wyniki badań nie wskazują na występowanie ponadnormatywnych zanieczyszczeń i uciąŜliwości, mimo stwierdzonego antropogenicznego oddziaływania. Warunki aerosanitarne w gminie naleŜy uznać za dobre. Na stan czystości powietrza w duŜym stopniu rzutuje emisja zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Związane jest to przede wszystkim z niepełnym wykorzystaniem mocy produkcyjnych zakładów przemysłowych, a takŜe z realizacja inwestycji słuŜących ochronie środowiska. Na tzw. Liście wojewódzkiej / WIOŚ 1997 /nie znajduje się Ŝaden z terenu gminy Nozdrzec. ZagroŜeniem dla środowiska jest eksploatacja złóŜ kruszywa bez koncesji lub niezgodne z udzieloną koncesją. Wyrobiska po eksploatacji powinny być rekultywowane. ZagroŜeniem dla czystości wód podziemnych i powierzchniowych są ,,dzikie” wysypiska śmieci lokalizowane głównie w obrębie skarp i dolin potoków oraz na obrzeŜach terenów zadrzewionych. ,,Dzikie’’ wysypiska powinny być zlikwidowane

41

Potencjał ekologiczny i kulturowy Szanse / Mocne strony

          

Zasoby surowców mineralnych – pospolitych – skały krzemionkowe luźne, surowce ilaste DuŜa lesistość Znaczna zasobność i róŜnorodność fauny i flory Urozmaicona, dynamiczna rzeźba terenu Wspaniałe i zróŜnicowane krajobrazy Czyste powietrze Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu Tereny predysponowane do objęcia rezerwatową formą ochrony – Przełom Sanu pod Niewistką i Przełom Sanu pod Wołodzią Korzystne warunki do produkcji zdrowej Ŝywności Wybitne wartości zasobów dziedzictwa kulturowego : pałac w Nozdrzu z parkiem, park zabytkowy w Izdebkach, Stanowiska archeologiczne, w tym dwa wpisane do rejestru zabytków

Słabe strony





 





  

Występowanie złóŜ surowców mineralnych w niektórych przypadkach w terenach o wysokich klasach bonitacyjnych oraz wymóg ustawowy opracowania planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów górniczych Występowanie zbiornika wód podziemnych ,,Dolina Sanu’’ oraz stref wysokiej i najwyŜszej ochrony wód eliminuje moŜliwość lokalizacji obiektów mogących stanowić potencjalne zagroŜenie dla czystości wód podziemnych – zbiornik praktycznie do izolacji Występowanie terenów osuwiskowych i zagroŜonych osuwiskami Konieczność ochrony wysokich wartości środowiska przyrodniczego – stosowanie ograniczeń obowiązujących na terenach objętych ochroną prawną / Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu, pomniki przyrody / Ograniczony zakres przekształceń i modernizacji wynikający z konieczności respektowania wymagań konserwatorskich w realizacji zamierzeń inwestycyjnych dotyczących obiektów zabytkowych i ich otoczenia niedostateczne preferencje finansowe dla przekształceń i modernizacji zabudowy o wartości historycznych i zabytkowych, uzupełniania i porządkowania obiektów i ich otoczenia ograniczenie moŜliwości w dostosowywaniu zabudowy zabytkowej do współczesnych wymagań funkcjonalnych kształtowanie współczesnej zabudowy układów wsi w nawiązaniu do tradycji mała wartość uŜytkowa i techniczna wielu cennych obiektów

42

 

rygory ochronne wynikające z wartości środowiska kulturowego ograniczają swobodną działalność gospodarczą praktycznie brak bazy turystyczno – wypoczynkowej sezonowej i całorocznej

3.7. OSADNICTWO

Układ pasm osadniczych w poszczególnych miejscowościach w gminie Nozdrzec charakteryzuje się dosyć jednolitym charakterem. Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i zagrodowa pod względem systemu funkcjonowania i jej formy jest ukształtowana następująco: 

na obszarach o zróŜnicowanej rzeźbie terenu ( praktycznie we wszystkich miejscowościach gminy)występuje zabudowa zwarta tzw. ,,ulicówka’’, z drugim pasmem zabudowy na górkach równieŜ w postaci zwartej część przysiółków stanowi układ rozproszony w stosunku do całości i dosyć zwarty względem siebie



Urozmaicona rzeźba terenu, rozproszona zabudowa i ciekawe miejsca widokowe tych okolic stwarzają duŜą atrakcyjność i szansę dla rozwoju turystyki. Z kolei rozproszona zabudowa i forma ukształtowania terenu podraŜają znacznie koszty doprowadzenia infrastruktury technicznej ( drogi, wodociągi, kanalizacja, telekomunikacja, energetyka itp.) 3.8. KOMUNKACJA 3.8.1. Drogownictwo

System komunikacji jako jeden z podstawowych elementów zagospodarowania układu przestrzennego gminy pełni w stosunku do niego role usługowa. Usługowa rola systemu komunikacji polega przede wszystkim na zaspokajaniu podstawowych potrzeb w przewozie ludzi i towarów .Jego prawidłowe funkcjonowanie jest czynnikiem stymulującym rozwój danego regionu. Ciągi drogowe i kolejowe stanowią wyraźne osie kompozycyjne zespołów urbanistycznych i innych dominant krajobrazowych. Stad w gospodarce rynkowej rozwój komunikacji ma wymierny aspekt ekonomiczny. WyŜsza jest atrakcyjność terenów dostępnych komunikacyjnie i odwrotnie mniejsza atrakcyjność terenów wymagających ponoszenia kosztów ich udostępnienia. Atrakcyjność systemu komunikacyjnego wyraŜona poprzez dobra dostępność, przy zwiększonej ruchliwości ludności związanej z posiadaniem z posiadaniem własnego pojazdu staje się w obecnej chwili problemem bardzo waŜnym. DuŜy wzrost sprzedanych i sprowadzonych z zagranicy aut spowodował nasilenie się niekorzystnych zjawisk, a to: -

przeciąŜenie istniejących tras komunikacyjnych problemy parkowania obniŜenie standardu komunikacji publicznej zaostrzenie się problemów zanieczyszczenia środowiska zwiększenie wypadkowości na drogach związanej bezpieczeństwa podróŜowania decentralizacji zamieszkania i funkcji miejskich

z

pogorszeniem

43

3.8.2. Powiązania komunikacyjne 1. Zewnętrzne Gmina Nozdrzec połoŜona jest w północno – wschodniej części powiatu Brzozowskiego. Głównymi zewnętrznymi powiązaniami komunikacyjnymi gminy Nozdrzec są kierunki

/ mapka nr 1 / a / drogowe: -

Brzozów z odgałęzieniami do Sanoka i Rzeszowa Dynów z odgałęzieniami do Przemyśla i Domaradza

b/ kolejowe: Na terenie gminy brak jest linii kolejowych. NajbliŜsza stacja kolejowa znajduje się w mieście Sanoku skąd są połączenia z następującymi kierunkami - Sanok – Krościenko - przejście graniczne kolejowe – Smolni ca /Ukraina / - Sanok – Zagórz – Łupków – przejście graniczne kolejowe – Medziloborce /Słowacja / - Sanok – Krosno – Jasło z odgałęzieniami na Kraków i Rzeszów. Powiązania te pozwalają na korzystanie z ulg ponad lokalnych nie występujących w gminie Nozdrzec.

Zjawiska te będą narastać i stwarzać określone problemy trudne do rozwiązania przy generalnej dekapitalizacji sieci drogowej.

2. Wewnętrzne Generalnie powiązania wewnętrzne opierać będą się na sieci dróg powiatowych. Elementem uzupełniającym sieć dróg powiatowych stanowią drogi gminne. Do najwaŜniejszych połączeń z siedzibą gminy naleŜy zaliczyć kierunki:

-

Izdebki – Nozdrzec Wesoła – Nozdrzec Wara – Nozdrzec

44

3. Sieć drogowa Na terenie gminy układ podstawowy sieci komunikacyjnej stanowią drogi wojewódzkie. Przechodzą one z zachodu na wschód i południa na północ tworząc w m. Dynów skrzyŜowanie drogowe. Do najwaŜniejszych ciągów komunikacyjnych naleŜą drogi wojewódzkie: Droga wojewódzka regionalna nr 884 relacji Domaradz – Przemyśl, kl. Tech. – G Droga wojewódzka regionalna nr 879 relacji Grabownica Starzeńska – Przeworsk kl. Tech. – G -

Ich łączna długość wynosi 11,504 km. Elementem uzupełniającym i wspomagającym układ dróg wojewódzkich są drogi powiatowe i gminne. Drogi powiatowe są w duŜym stopniu ulepszone jednak ich wartość techniczną i eksploatacyjną naleŜy uznać za niespełniającą aktualnych wymogów transportu i komunikacji. Łączna długość dróg powiatowych wynosi 70,414 km.

WYKAZ DRÓG WOJEWÓDZKICH I POWIATOWYCH ORAZ GMINNYCH NA TERENIE GMINY NOZDRZEC WG. STANU NA 31.12.1998 r Lp.

Nr drogi

1.

879

2

884

Nazwa drogi klasa

Lokalizacja

Rodzaj nawierzchni Długość Ulepsz. Nie Gruntowa ulep. Drogi wojewódzkie, klasa techniczna - G Przeworsk – 43+53651+519 7.893 7.893 Grabownica Starzeńska Przemyśl53+59357+114 3.521 3.521 Domaradz Razem: 11.504 11.504 -

Drogi powiatowe , klasa techniczna – Z 3

19314

4

19315

5

19316

6

19317

7

19318

Ujazdy – BłaŜowa Wesoła – Magierów Barycz – Nozdrzec Nozdrzec – Łubno Barycz – (Jachanka) – Izdebki

0+000-0+237

0.237

0.237

-

-

0+000-2+887

2.887

-

2.887

-

0+300-14+032

13.732

13.732

-

-

0+000-1+200

1.200

1.200

-

--

4+700-5+000 5+000-5+800

0.300 0.800

-

0.800

0.300 -

45

8

19318

9

19335

10

19338

11

19340

12

19341

13

19343

Izdebki – Hłudno Brzozów – Wara Izdebki – Obarzym Dynów – Siedliska – Jabłonica Ruska Wara – Jawornik Ruski Huta Poręby p. wieś

0+000-4+697

4.697

-

4.697

-

7+450-22+920

15.470

15.470

-

-

0+000-1+500 1+500-2+665 2+665-2+700 0+000-2+640 2+640-6+929

1.500 1.165 0.035 2.640 4.289

1.500 2.640 -

0.035 4.289

1.165 -

0+000-3+919

3.919

3.919

-

-

0+000-1+750 1+750-2+050

1.750 0.300 70.414

1.750 60.638

0.300 8311

1.465

14 Razem:

Drogi Gminne klasa techniczna - L 15

1929001

16 17

1929002 1929003

18 19

1929004 1929005

Nozdrzec – Dąbrówka (do rz. San) Nozdrzec –Wara (Perczówka”) Izdebki - Wesoła ( Baranów ) Golcowa – izdebki Wesoła – Ujazdy ( Harendarska )

-

Gęstość dróg wojewódzkich na 100 km2 wynosi 9,429 km, natomiast gęstość dróg powiatowych na 100 km2 wynosi – 48,287 km. W odniesieniu do powiatu Brzozowskiego gęstość dróg powiatowych w gminie jest niska, natomiast gęstość dróg wojewódzkich znajduje się w górnej stefie. Na terenie gminy Nozdrzec nie projektuje się nowych układów komunikacyjnych. Istotną sprawą jest budowa nowego mostu przez rzekę San w celu bez kolizyjnego połączenia części wschodniej gminy z zachodnia. Obecnie połączenie odbywa się przeprawą promową na rzece San w miejscowości Nozdrzec. Połączenie drogowe znajduje się poza gminą w miejscowości Dynów. Ruch pieszy z części wschodniej do zachodniej odbywa się poprzez istniejącą kładkę na rzece San.

3.8.3 Komunikacja zbiorowa

46

Na terenie gminy Nozdrzec głównym przewoźnikiem jest Państwowa Komunikacja Samochodowa. Zapewnia ona w miarę prawidłową obsługę mieszkańców gminy. 3.8.4. Zaplecze motoryzacyjne Na terenie gminy znajdują się dwa punkty sprzedaŜy paliw w miejscowości Izdebki i Nozdrzec. Jest to ilość zapewniająca dobre zaopatrzenie w paliwa. W ostatnich latach wystąpiła duŜa dynamika wzrostu ilości pojazdów samochodowych osobowych. RównieŜ ilość ciągników rolniczych wzrosła mimo niekorzystnych trendów w rolnictwie.

Wskaźniki motoryzacji Lata

Powierzchnia

Ludność Ogółem tyś.

Ilość samoch. osobowych

Ilość samoch. Osobowych Na 1000 lud.

GMINA NOZDRZEC 1995 1996

122 122

8928 8779

730 991

81,8 112,6

W porównaniu do wskaźnika motoryzacji dla Polski jego wielkości w gminie jest znacznie mniejsza. Średniodobowy ruch pojazdów samochodowych na drogach krajowych wykazuje tendencje wzrostowe.

Nazwa drogi Nr odcinek Droga krajowa Nr 879 Odcinek Wara – Dynów Droga krajowa Nr 884 Odcinek Domaradz - Ujazdy Droga krajowa Nr 884 Odcinek Ujazdy - Dynów

1990

1995

Wskaźnik wzrostu ŚDR 1995/1990

1100

3229

2,93

559

777

1,38

413

562

1,36

Lata

47

Współczynnik wzrostu ruchu na drodze krajowej nr 884 wynosi 1,38 i1,36 jest zbliŜony do krajowego. Natomiast na drodze krajowej nr 879 na odcinku Wara – Dynów nastąpił dwukrotny wzrost ruchu ponad przeciętną krajową. Przy obecnym wzroście ruchu samochodowego uciąŜliwość dróg będzie rosnąć. Stąd naleŜy aspekty uciąŜliwości / hałas, zanieczyszczenie spalinami / jak i bezpieczeństwa ruchu na drogach mieć w szczególnej uwadze przy lokalizacji i wyznaczaniu nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe przy trasach komunikacyjnych. Tak znaczny przyrost pojazdów samochodowych jak i wzrost ruchu tranzytowego przyczynił się do dynamicznego obciąŜenia ruchem drogowym na obszarze gminy drogi krajowej nr 879 relacji Przeworsk – Grabownica Starzeńska odcinek Wara – Dynów. Spowodowało wyraźne pogorszenie warunków ruchowych jak i wzrost liczby wypadków.

UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PORTRZEB KOMUNIKACJI

Uwarunkowania sprzyjające rozwojowi: ● Trwałe związki funkcjonalno przestrzenne w obszarze województwa powiatu ● Istniejąca infrastruktura drogowa ● Zachowane w obszarze gminy rezerwy terenów pod rozbudowę układu komunikacyjnego

Ograniczające rozwój: ● Wysoki stopień degradacji technicznej infrastruktury komunikacyjnej, ● Ograniczenia kapitałowe w realizacji niezbędnych inwestycji komunikacyjnych, ● Problem utrzymania dotychczasowej infrastruktury komunikacyjnej na niezbędnym poziomi technicznym, ● Brak połączenia stałego ( mostowego ) przez rzekę San gminy z trzema wsiami tj: Siedliska, Huta Poręby , Wołodź.

3.9. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

48

3.9.1. Zaopatrzenie w wodę Na terenie gmin Nozdrzec wodociąg posiada miejscowość Wesoła. W przysiółku Wesoła – Ujazdy zlokalizowane jest ujęcie. Ujęcie to ujmuje wodę za pomocą studni wierconych o wydajności: S1 – 1,7 m3/h S2 – 1,8 m3/h S3 – 1,8 m3/h Q – eksploatacyjne wynosi 127,2 m3/h

Woda ta uzdatniana jest w stacji uzdatniania wody i poprzez zbiornik wyrównawczy o pojemności 100 m3,pompowana jest do sieci wodociągowej. Z ujęcia tego woda doprowadzana jest do 515 gospodarstw domowych w ilości około 134000 m3 w ciągu roku. W miejscowości Izdebki równieŜ funkcjonuje wodociąg zaopatrujący w wodę około 563 gospodarstw. ZuŜycie wody tutaj szacuje się na około 136000 m3 w ciągu roku. Ujęcie to składa się ze studni ujmujących wodę, stacji uzdatniania oraz ze zbiornika wyrównawczego. Lokalne wodociągi ponadto znajdują się w miejscowościach: Hłudno, Nozdrzec, Wara, Siedliska i Huta Poręby. Brak jest dokumentów stwierdzających wydajność i inne cechy tych wodociągów. W miejscowości Hłudno z wodociągu korzysta 197 gospodarstw, w Nozdrzcu 255, a w miejscowości Wara 185. Dla pozostałych miejscowości brak danych. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę poszczególnych gospodarstw we wsiach są przewaŜnie studnie. Część gospodarstw posiada własne ujęcia wody i grawitacyjnie zaopatruje się w wode. Ogólnie w gminie wykazano, Ŝe 1714 gospodarstw zaopatrywanych jest w wodę z wodociągów, a łączna długość sieci wodociągowej /bez przyłączy/, wynosi około 80.7km, co wynosi około 8,6 m sieci wodociągowej na jednego mieszkańca gminy. W całym województwie krośnieńskim liczba ta wynosi – 2,5 m, a na terenach wiejskich – 3,09 m. Przyjmując średnio 4 osoby na gospodarstwo domowe /wg materiałów WUS /, moŜna przyjąć, Ŝe 6856 osób na terenie gminy Nozdrzec korzysta z wody z wodociągów. Te 6865 osób stanowi 74% ludności całej gminy / na terenach wiejskich byłego województwa krośnieńskiego szacuje się to na 20% /.

3.9.2.Kanalizacja Kanalizacja to system obejmujący obiekty i urządzenia techniczne oraz obiekty naturalne słuŜące do usuwania i oczyszczania ścieków. Między tymi obiektami zachodzą związki świadczące o zdolności ilościowego i jakościowego przekształcenia ścieków w czasie i w przestrzeni. Przekształcania te powinny być ukierunkowane na kształcenie zdrowotnych warunków bytowania ludzi i ochronę środowiska. Na terenie gminy Nozdrzec wykazuje się, Ŝe jest 1 km czynnej sieci kanalizacyjnej sanitarnej. Oczyszczalnie ścieków na terenie gminy posiadają obiekty szkolne tj. Szkoła 49

podstawowa w Warze, dwie szkoły podstawowe w Izdebkach. Są to oczyszczalnie ścieków typu Bioklere B- 16 o przepuszczalności 2,0 m3/d. Oczyszczanie tutaj odbywa się w oparciu o złoŜe biologiczne. Niewielką oczyszczalnię ścieków posiada mleczarnia w Izdebkach. Oczyszczalnia ta jednak nigdy nie była uruchomiona. W siedzibie gminy Nozdrzec istnieje oczyszczalnia ścieków typu Bioblok o przepuszczalności 50 m3/d. Ścieki na tą oczyszczalnie odprowadzane są z urzędu gminy, banku, szkoły, centrum usługowo – handlowego oraz ośrodka wypoczynkowego znajdującego się w zabytkowym pałacu w Nozdrzcu. Osiedle budynków w miejscowości Huta Poręby równieŜ odprowadza ścieki na oczyszczalnię ścieków znajdującą się w tej miejscowości. Na terenie byłego województwa krośnieńskiego na 1 mieszkańca przypada około 0.98m sieci kanalizacyjnej, a na terenach wiejskich około 0,7 m. Na terenie gminy Nozdrzec wartość ta to około 0,1 m długości sieci kanalizacyjnej na 1 mieszkańca.

3.9.3.Gospodarka odpadami Gmina Nozdrzec nie posiada własnego wysypiska śmieci ani innego zakładu związanego z utylizacją odpadów. Śmieci z terenu gminy Nozdrzec gromadzone są w kontenerach i wywoŜone na wysypisko w Brzozowie / odległość około 33 km przez Dydnię/. Gmina posiada 62 kontenery o pojemności 6,5 mł. Kontenery są opróŜniane średnio co 3 tygodnie. Ilość odpadów wywoŜona corocznie z gminy Nozdrzec to 2710 m3 stanowi 12% ilości odpadów składowanych na wysypisku w Brzozowie. W stosunku do ilości odpadów wytworzonych w byłym województwie krośnieńskim stanowi to 1,1%. Liczba ludności gminy Nozdrzec stanowi około 1,7% ludności całego byłego województwa krośnieńskiego. Gmina posiada zarezerwowane miejsce pod gminne wysypisko śmieci. Wysypisko to miało być zlokalizowane w miejscowości Hłudno lub alternatywnie w miejscowości Wesoła- przysiółek Magierów. Na terenie gminy znajdują się takŜe “ dzikie” - nielegalne składowiska śmieci. Zlokalizowane one są najczęściej w zagłębieniach terenu, w wąwozach, na obrzeŜach lasów, zagajników a takŜe wbrew logice nad brzegiem rzek / np. Baryczka/.

Główną masę tych odpadów stanowią odpady komunalne /opakowania plastikowe, złom, szkło, makulatura itp./. Obserwuje się równieŜ nie zagospodarowane odpady drzewne. Wysypiska te mają pilne likwidacje. Rozwiązania wymaga zbiórka złomu i trocin. Nie ma składowiska odpadów niebezpiecznych. Stopień obsługi mieszkańców to około 50% w tym – 85% budownictwo zagrodowe, 70% budownictwo jednorodzinne, 100% wielorodzinne. Niepełnowartościowe chemiczne środki ochrony roślin wycofane z obrotu i opakowania po nich składowane są w mogielnikach. W gminie Nozdrzec jest 1 mogielnik na terenie bazy GS Samopomoc Chłopska w Nozdrzcu. Zawiera tylko pestycydy o nieznacznej ilości. PołoŜony jest 300 m od zabudowy mieszkalnej, 150 m od ujęć wody, 0,5 od rzeki San. W dziesięciostopniowej skali zagroŜeń

50

posiada lokatę 5.

3.9.4.Telekomunikacja Telekomunikacja to dziedzina, która ma duŜy wpływ stymulację rozwoju danego regionu, a z drugiej strony jej rozwój wynika z rozwoju danego regionu. Teren gminy Nozdrzec nie naleŜy do regionów, gdzie ta dziedzina infrastruktury jest dobrze rozwinięta. Łączność na terenie gminy Nozdrzec odbywa się za pomocą centrali ręcznej. Ilość abonentów waha się od 85 w Nozdrzcu do 1 w miejscowości Huta Poręby.

Ilość abonentów i gęstość telefoniczną przedstawia tabela: Lp.

Miejscowość

Nozdrzec Wara Wesoła Izdebki Siedliska Hłudno Huta Poręby Wołódź

Liczba ludności

1311

Ilość abonentów 85 5 3 5 5 3 1 -

1162 2156 2896 478 1060

Gęstość Gęstość telefoniczna na telefoniczna na 100 mieszkań. 1000 mieszkań. 6,5 0,65 0,43 0,043 0,14 0,014 0,17 0,017 1,05 0,105 0,28 0,028 0,48 0,048 -

209 1997 Razem:

9290

107

1,15

0,0115

Jak wynika z danych liczbowych z tabeli gęstość telefoniczna na terenie gminy Nozdrzec jest bardzo mała. Gęstość telefoniczna na terenie byłego województwa krośnieńskiego ogólnie wynosiła na koniec 1998 roku 12 abonentów na100 mieszkańców, a na terenach wiejskich 6,39. Przez teren gminy Nozdrzec przebiega kabel światłowodowy telekomunikacyjny w kierunku Dynowa i Przemyśla. Istnieją więc moŜliwości rozwoju tej dziedziny infrastruktury na terenie gminy Nozdrzec.

3.9.5.Gazownictwo Gazyfikacja gminy Nozdrzec ogranicza się do lewobrzeŜnego obszaru gminy. Uzasadnione jest to faktem istnienia duŜej przeszkody terenowej jaką jest rzeka San, a takŜe małą liczbą mieszkańców zamieszkujących tereny na prawym brzegu- np. Wołódź. Największa z miejscowości na prawym brzegu Sanu- Siedliska uwzględniona jest w programie gazyfikacji zespołu wsi gminy Dynów. Program ten jest obecnie realizowany. 51

Wsie: Izdebki, Nozdrzec, Hłudno, Wara, Wesoła, zaopatrywane są w gaz za pomocą sieci gazowej średniopręŜnej. Źródłem zasilania gazu dla sieci średniopręŜnej jest gazociąg ф 300 Pnom. 6,4 Mpa Hermanowice – Strachocina. Odcinek trasy tego gazociągu przebiega przez teren gminy Dydnia / na południe od gminy Nozdrzec /. Stacja redukcyjno-pomiarowa I stopnia zlokalizowana jest w południowej części wsi Izdebki. Gaz pod wysokim ciśnieniem doprowadzony od gazociągu wysokopręŜnego (źródłowego) poprzez gazociąg ф 80 Pnom. 6,4 Mpa (od miejscowości Krzywe w gminie Dydnia). Sieć rozdzielcza poprowadzona jest tak, aby do minimum ograniczyć konieczność przekraczania przeszkód terenowych powodując równocześnie zmniejszenie średniej długości dopływów domowych. Redukcja ciśnienia gazu odbywa się za pomocą reduktorów domowych. Przy realizacji zaopatrzenia w gaz osiągnięto stopień 92% obsługi mieszkańców. Ilość metrów sieci rozdzielczej na odbiorze przedstawia się następująco: Izdebki – 51,5 mb/odbiorcę, stopień gazyfikacji – 92% stopień gazyfikacji – 92,9% Nozdrzec – 52,6 mb/odbiorcę, Hłudno – 58,1 mb/odbiorcę, stopień gazyfikacji – 95,5% Wara – 39,2 mb/odbiorcę, stopień gazyfikacji – 78,6% Wesoła – 43,9 mb/odbiorcę, stopień gazyfikacji – 96,2% OGÓŁEM – 50,4 mb/odbiorcę,

stopień gazyfikacji – 92%.

Ilość gazu zaspokaja potrzeby komunalno – bytowe mieszkańców gminy w części zgazyfikowanej. Układ sieci gazowej zapewnia obustronne zasilanie gminy w gaz. Jeden kierunek zasilania to: od Baryczy w gminie Domaradz w kierunku Wesołej. Zasilanie z drugiego kierunku to: od gminy Dydnia z miejscowości Końskie. Gazociągi wykonane są z rur PE. W miejscowości Wara sieć wykonana jest z rur stalowych.

3.9.6.Elektroenergetyka Przez teren gminy przebiega linia energetyczna 110kV od GZP Boguchwała – Dynów do GZP Sanok. Strefa bezpieczna od linii – po 20 m. Linie 15kVprzebiegające przez teren gminy to linia Dynów – Izdebki oraz linia 15kVSanok – Bircza – Niewistka – Dynów. Dla linii 15kV pas bezpieczny to 15m. Na terenie gminy planowano budowę stacji wysokich napięć w Warze, w oparciu o elektrownie szczytowo-pompową w Niewistce i poprowadzenie linii 400kV. PoniweaŜ zbiornik nie będzie realizowany i z rezerw tych zrezygnowano.

52

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA SZANSE - wysoki stopień zgazyfikowania gminy - dobrze rozwinięta sieć energetyczna - udział mieszkańców w budowie infrastruktury wsi

- moŜliwość większej ilości dostaw wody - koncepcja kanalizacji sanitarnej dla miejscowości w gminie

ZAGROśENIA - bardzo rozwinięty system kanalizacji sanitarnej - zbyt mała liczba ludności podłączona do sieci wodociągowej - niski wskaźnik gęstości telefonicznej - zbyt mała liczba gospodarstw objętych programem gospodarki odpadami - brak kontroli w gminie w gospodarce odpadami - brak wstępnej segregacji odpadów - zapełnianie się wysypiska śmieci w Brzozowie - monopolistyczna pozycja TP S.A. - brak kontroli jakości wody ujmowanej przez tzw. zagrodowe wodociągi - przenikanie nieczystości z szamb do wód powierzchniowych i podziemnych będących źródłem zaopatrzenia ludności w wodę

4. KIERUNKI STRATEGICZNE ROZWOJU GMINY 4.1. ZAŁOśENIA DO PLANU STRATEGICZNEGO ZałoŜenia do planu strategicznego stanowią warunki brzegowe niezbędne do prawidłowego sformułowania planu. W odniesieniu do realizowanego planu przyjęto następujące załoŜenia : ● Plan będzie słuŜył mieszkańcom gminy. ● Decyzje o przyjęciu planu podejmie Rada Gminy na sesji w formie uchwały. ● Plan będzie opracowywany przy współudziale mieszkańców. ● okres planowania : od 1999 roku do 2015 roku.

4.2. MISJA GMINY Misja to najogólniejszy cel gminy (najczęściej jednozdaniowy) stanowiący opis wizji gminy z jej głównymi polami aktywności w przyszłości.

Misję gminy określono w perspektywie do 2015 roku. ► GMINA NOZDRZEC - to gmina rolnicza propagująca zdrową Ŝywność, oferująca bezpieczny i atrakcyjny wypoczynek dla amatorów agroturystyki, posiadająca czyste środowisko o bogatych walorach turystycznych i krajobrazowych.◄

53

4.3 CELE STRATEGICZNE Cel to stan, który chcemy osiągnąć w przyszłości. Cele strategiczne związane są z określeniem tego jaka gminą chcemy być, co się powinno robić i czego się nie powinno robić w gminie. Cele strategiczne związane są z decyzjami dotyczącymi alokacji zasobów i potencjałów gminy.

Realizacja celów strategicznych jest moŜliwa poprzez strategie działania. Strategie działania to względnie trwałe sposoby działania związane z realizacją celów strategicznych i określane są na odstawie zidentyfikowanych czynników rozwojowych. Innymi słowy, strategie działania określają co robić, aby osiągnąć załoŜone wcześniej cele. Są związane z realizacją, jaka występuje pomiędzy gminą a jej specyficznym otoczeniem.

PRIORYTETOWE KIERUNKI ROZWOJU GMINY NOZDRZEC W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji, prac nad diagnozą gminy oraz licznych konsultacji społecznych w zakresie rozwoju poszczególnych obszarów działalności określono trzy najwaŜniejsze- priorytetowe kierunki rozwoju, do których naleŜa: ■ PRODUKCJA ZDROWEJ śYWNOŚCI Z KONIECZNOŚCIĄ ZAPEWNIENIA DLA NIEJ RYNKÓW ZBYTU ■ ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I KOMUNALNEJ ■ TWORZENIE WARUNKÓW DO ROZWOJU TURYSTYKI I POPRAWY ZYCIA MIESZKAŃCOM GMINY

Celem strategii jest umoŜliwienie inwestowania terenów w sposób uporządkowany i ekonomiczny, a równocześnie zapewniający odpowiednie wyposaŜenie w usługi i urządzenia towarzyszące.

KIERUNEK PRIORYTETOWY;

54

■ PRODUKCJA ZDROWEJ śYWNOŚCI Z KONIECZNOŚCIA ZAPEWNIENIA DLA NIEJ RYNKÓW ZBYTU

CELE STRATEGICZNE: -Specjalizacja i intensyfikacja produkcji rolnej; podniesienie jakości produkowanych wyrobów ; podniesienie standardu Ŝycia mieszkańców z tytułu specjalizacji i efektywności produkcji rolnej; - Wzrost liczby gospodarstw wyspecjalizowanych w wybranych kierunkach produkcji poprzez szerokie działania informacyjne skierowane do rolników; - Rozwój usług i drobnej wytwórczości okołorolniczych celem rozbudzenia przedsiębiorczości ; dotyczy to w szczególności rolników dla których współdziałanie ze związkiem producentów rolnych , czy grupą marketingową powinno stać się koniecznością wymuszoną przez gospodarkę rynkową słuŜącą umocnieniu własnej pozycji na rynku konkurencji; - Rozwój agroturystyki jako formy aktywizacji gospodarczej rolników produkujących zdrową Ŝywność; - Podniesienie autorytetu zawodu rolnika; - Gospodarka leśna i łowiecka zapewniająca wysoką produktywność lasów i zachowanie walorów przyrodniczych ; Dla zrealizowania powyŜszych celów niezbędne są do podjęcia następujące działania / strategie działania /:

-

preferowanie proekologicznego gospodarowania na uŜytkach rolnych; podejmowanie działań w kierunku pozyskiwania środków z polityki regionalnej na rozwój rolnictwa; współpraca z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego i Podkarpacką Izbą Rolniczą w organizowaniu szkoleń i kursów rolniczych; wspieranie tworzenia nowych instytucji wiejskich / grupy producentckie, spółdzielnie itd./; pomoc organizacyjna w prowadzeniu zbytu produktów rolnych; stymulowanie i wspieranie przemian w strukturze gospodarstw rolnych oraz tworzenia gospodarstw agroturystycznych; pomoc organizacyjna na rzecz zalesienia nieuŜytków rolnych i gleb o słabych klasach bonitacyjnych oraz uzupełnienie drzewostanu w istniejących lasach; współpraca z nadleśnictwem i kołami łowieckimi w zakresie zwiększania i poprawy nadzoru straŜy leśnej.

KIRUNKI PRIORYTETOWE ▀ ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I KOMUNALNEJ CELE STRATEGICZNE : Rozwinięta gospodarka wodno-ściekowa; Rozwinięta gospodarka odpadami;

55

Większy stopień telefonizacji / zwiększenie wskaźnika gęstości telefonicznej/; Modernizacja i restrukturyzacja najwaŜniejszych ciągów komunikacyjnych gminy celem zaspokojenia potrzeb przewozowych mieszkańców i zapewnienia poziomu usług transportowych; Optymalizacja kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych; Budowa połączenia mostowego przez rzekę San łączącego tereny zachodnie gminy ze wschodnimi. Dla zrealizowania powyŜszych celów niezbędne są do podjęcia następujące działania /strategia działania/: pozyskiwanie środków na realizację w/w inwestycji; przygotowanie niezbędnej dokumentacji formalno-prawnej niezbędnej do przeprowadzenia inwestycji; systematyczny rozwój urządzeń i sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; wprowadzenie działań mających na celu poprawę stanu gospodarki odpadami np. segregacja odpadów u źródła / do pięciu lat /; podjęcie działań dotyczących współpracy z sąsiednimi gminami związanych z budową wspólnego zakładu utylizacji odpadów; podjęcie działań zmierzających do wprowadzenia na terenie gminy łączności za pomocą telefonii bezprzewodowej; podjęcie działań zmierzających do pełnej sanitacji gminy; systematyczna likwidacja “ dzikich wysypisk śmieci “; ograniczenie emisji gazów i pyłów do atmosfery; promocja ekonomicznych systemów ogrzewania; działania zmierzające do racjonalnego zagospodarowania zasobów naturalnych, rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; współpraca władz gminnych z administracją wojewódzką i powiatową na rzecz budowy przeprawy mostowej przez rzekę San celem udostępnienia nowych pod usługi rekreacyjne i turystyczne; eliminacja tzw. Zaszłości realizacyjnych w inwestycjach komunikacyjnych; zabezpieczenie niezbędnych realizacji komunikacyjnych, poprzez zwiększenie na ten cel środków finansowych z budŜetu gminy; współpraca władz gminy z administracją powiatową w zakresie poprawy stanu dróg powiatowych; poprawa stanu technicznego ciągów komunikacyjnych / dróg powiatowych i gminnych/ związanych z dowozem uczniów do szkół podstawowych i gimnazjalnych.

KIERUNKI PRIORYTETOWE ▄ TWORZENIE WARUNKÓW DO ROZWOJU TURYSTYKI I POPRAWY śYCIA MIESZKAŃCÓW GMINY

56

CELE STATEGICZNE

Realizacja zbiornika wodnego na rzece San Niewistka-Dynów; Wypracowywanie wspólnego stanowiska społeczności i podmiotów działających na terenie gminy w zakresie rozwoju turystyki i ochrony środowiska; RóŜnorodna , unikalna i całoroczna oferta turystyczna na wysokim poziomie, w nawiązaniu do istniejących walorów krajobrazu i rzeźby terenu gminy; Ochrona dziedzictwa kulturowego i krajobrazu.

Dla zrealizowania powyŜszych celów niezbędne są do podjęcia następujące działania / strategia działania/: wykluczenie z zainwestowania terenów , które w przyszłości będą objęte ochroną rezerwatową; promocja lokalnych zasobów naturalnych i kulturowych; opracowywanie listy rankingowej obiektów zabytkowych do najpilniejszej renowacji; podnoszenie ekologicznej mieszkańców poprzez organizowanie akcji ekologicznych; propagowanie wydawnictw ekologicznych; propagowanie i organizowanie imprez sportowych i turystycznych, łącznie z ofertą dla turystów odpowiednich programów wiedzy o gminie ( Małej Ojczyźnie ); stworzenie warunków sprzyjających wykorzystaniu naturalnych walorów dla rozwoju turystyki; stworzenie warunków do podnoszenia kwalifikacji w zakresie obsługi ruchu turystycznego; działania zmierzające do racjonalnego zagospodarowywania zasobów naturalnych; pozyskiwanie nowych terenów pod rozwój turystyki; nawiązanie współpracy z ośrodkami krajowymi i zagranicznymi w zakresie rozwoju ruchu turystycznego oraz współpraca z sąsiednimi gminami w tym zakresie; wyznaczenie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowywania przestrzennego gminy terenów pod rozwój całodobowej bazy turystycznej; ujęcie strategii rozwoju gminy w strategii rozwoju województwa podkarpackiego; rozbudowa infrastruktury turystycznej; zaspokojenia bieŜących potrzeb mieszkańców; stworzenie warunków umoŜliwiających wzrost poziomu Ŝycia; stworzenie warunków umoŜliwiających zaspokajanie przyszłych potrzeb następnych pokoleń; wyposaŜenie obszaru gminy w infrastrukturę społeczną, techniczną i ekonomiczną stosowaną do występujących potrzeb; dbanie o bezpieczeństwo i porządek publiczny; zapewnienie szerokiej dostępności do usług medycznych;

57

zapewnienie opieki dzieciom z rodzin patologicznych; udostępnienie bezpiecznej bazy rekreacyjno-sportowej; tworzenie rozwiniętej i nowoczesnej bazy oświatowej; kształcenie struktury funkcjonalno-przestrzennej w nawiązaniu do systemów ekologicznych; rozwijanie funkcji zgodnych z predyspozycjami środowiska-gmina turystyczna; dąŜenie do zapewnienia mieszkańcom, w moŜliwie największym stopniu źródeł utrzymania na terenie gminy, głównie przez aktywizację rozwoju funkcji usługowej, produkcji zdrowej Ŝywności i jej przetwórstwa; zapewnienia wysokiej jakości usług; rozwój róŜnorodnej oferty handlowo-usługowej i wytwórczości; dąŜenie do zachowania bądź przywrócenia na niektórych obszarach ładu przestrzennego w rozwoju osadnictwa i lokalizacji innych elementów zagospodarowania.

ZESTAWIENIE INWESTYCJI PLANOWANYCH DO RELIZACJI Lp.

TEMAT ZADANIA Budowa Szkoły Podstawowej w Warze z salą gimnastyczną

CZSOKRES REALIZACJI 2000-2015r.

Sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej w Hłudnie

2004-2006r.

Sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej nr 2 w Izdebkach

2004-2006r.

KOSZTY

Sala gimnastyczna przy Szkole Po 2010r. Podstawowej w Wesołej - Ujazdy

Rozbudowa kanalizacji sanitarnej 2004-2006r. wsi Nozdrzec i podłączenie do istniejącej oczyszczalni ścieków Bioblok 50 około 100 domów. Modernizacja istniejącej

Koszt – 5 394 137 zł

UDZIAŁ ŚRODKÓW - budŜet gminy 10% - dofinansowanie z funduszy strukturalnych 75% - inne środki 15% - budŜet gminy 10% - dofinansowanie z funduszy strukturalnych 75% - inne środki 15% - budŜet gminy 10% - dofinansowanie z funduszy strukturalnych 75% - inne środki 15% - budŜet gminy 10% - dofinansowanie z funduszy strukturalnych 75% - inne środki 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15%

58

1

oczyszczalni ścieków i podłączenie dalszych 100 budynków. Budowa kanalizacji sanitarnej wsi Po 2005r. Izdebki i podłączenie do istniejącej oczyszczalni ścieków około 400 budynków (centrum)

2

Budowa oczyszczalni ścieków w 2004-2006r. Nozdrzcu

Koszt 4 400 000 zł

3

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi 2004-2006r. Hłudno

Koszt 3 675 545 zł

4

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi Po 2015r wesoła

Koszt 7 970 000,00 zł

5

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi 2004-2006r. Wara

Koszt 2 956 909 zł

6

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi Po 2015r. Izdebki

Koszt łącznie z zadaniem 10 8 740 000 zł

7

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi Do 2015r. Siedliska

Koszt 1 719 141 zł

8

Budowa kanalizacji sanitarnej wsi Do 2015r. Huta Poręby

Koszt 965 137 zł

9

WyposaŜenie lokalnych wodociągów w kontenerowe stacje uzdatniania wody

10

Partycypacja w kosztach budowy 2004-2006r. między-gminnego zakładu utylizacji odpadów

2004-2006r.

Koszt łącznie z zadaniem 15

- budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 15% - budŜet państwa 10% - inne środki 60% - udział własny mieszkańców 15% - budŜet gminy 10% - inne środki 80% - udział własny mieszkańców 10% - budŜet gminy 10% - inne środki 90%

59

11

Wprowadzanie programu segregacji odpadów – edukacja ekologiczna młodzieŜy szkolnej

2004-2006r.

12

Wprowadzanie programu regulacji rzek i potoków: Bryczka, Magierka, Jaworka Prace wstępne dot. moŜliwości realizacji Zbiornika NiewistkaDynów – w ramach zadania związku gmin – Sanok, Dydnia, Nozdrzec, Dynów Basen przy Ośrodku Wypoczynkowym KHS w Nozdrzcu

2004-2015r.

13

14

Do 2015r.

2004-2006r.

15

Zakład Eksploatacji Kruszywa – 2004-2006r. Nozdrzec, Siedliska, Wołodź

16

Wyciąg narciarski w Izdebkach

17

2004-2006r. Budowa małych zbiorników retencyjnych w Warze, Izdebkach, Izdebkach-Rudawiec, Hłudnie

18

Niekonwencjonalne źródła energii 2004-2006r. (siła wiatru) – wiatraki w Izdebkach, Hłudnie, Warze Zespoły boisk – Izdebki, 2004-2006r. Nozdrzec, Wara, Hłudno, Wesoła

19

20

21

Po 2010r.

Drogi dojazdowe do lasów i 2004-2006r. gospodarstw, pól i lasów (teren całej gminy ► Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XV/ /04 Rady Gminy w Nozdrzcu z dnia 30 czerwca 2004 roku) Budowa sieci informatycznej 2004-2006r. (teren całej gminy)

- realizacja w ramach środków własnych (m. in. Środki Związku Gmin Pogórza Dynowskiego) - budŜet gminy 10% - budŜet państwa 10% - inne środki 80% - budŜet państwa 100%

- środki własne 10% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe 80% - środki własne 10% - dotacje budŜetowe 10% - środki inne 80% - środki własne 10% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe (dotacje) 80% - środki własne 10% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe 80% - środki inne 100% - środki własne 10% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe 70% - środki inne 10% - środki własne 25% - dotacje 75%

- środki budŜetowe 10% - środki pomocowe

60

22

Gazyfikacja Huty Poręby

2004-2006r.

23

Telefonizacja – Siedliska i Huta Poręby

2004-2006r.

24

Scalenie gruntów - Nozdrzec, 2004-2006r. Wara, Hłudno, Wesoła, Izdebki, Huta Poręby, Wołodź Remont zabytkowego spichlerza 2004-2006r. dworskiego w Izdebkach

25

80% - środki inne 10% - udział własny mieszkańców 10% - środki budŜetowe 10% - inne środki pomocowe 80% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe 80% - środki inne 10% - środki pomocowe 100% - środki budŜetowe 10% - środki pomocowe 80% - środki inne 10%

Drogi dojazdowe do gospodarstw, pól i lasów inwestycje planowane do realizacji w latach 2004 – 2006 w ramach Planu Rozwoju Lokalnego Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Miejscowość Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec

Nr działki

Potoczna nazwa działki

7444 6474 6452 6455 7416 7408,74 6926 6542/2 6542/1 7417 6513 7506 8104 7379 7548 6902 6064 6436/28 5882 5215 5272 61

22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Rudawiec Wołodź Siedliska Siedliska Siedliska Siedliska

32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby

5225 1595 4617 4675 4331 4 Droga do kładki 645/2 706 780 Droga do cmentarza 415/1, 425, 426, 409, Droga koło kościoła 409 307 Huczek 291 280 275 Za sierowką 267 Koło Martowicza 262 252 Koło krzyŜa 237 Koło Sobolaka 224 W potok 203/2 203/1 KrąŜek 197 Koło Cipory 188 Koło Dudycza 178 110 Przez Poręby 135 Majdan 129 99 81 Koło stawu 83 Koło Kijowskiego 57 Koło Kijowskiego 108 Poręby 123 Poręby 140 śelazny most 119 Cmentarz 145 Koło Zaboja 154 Koło kościoła 416 399 Koło Ząbka 388/2 401 Do Debrzaka 385 Do Debrzaka w działalności 380 358 Koło Polewki 363 351 346 326

62

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102

Huta Poręby Huta Poręby Huta Poręby Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno Hłudno

103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117

Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara Wara

328 320 Pianica 315 4728 Do Hawranika B. 4705 Do Doszaka 4629 “Dudówka” 4364 “Na Iluczyka” 1909 4293 4258 “Politówka” 4114 “Lemciówka” 3947 3902 “Na Warszawie” 3679 “Filowska” 3573, 3586, 3594, 3688 środek 1 1/9 W olszańce 2850/1 “pańska” 2054 2725 Pod olszyną 2653 Pod Horb do Czerkiesów 2491 Na “Łąkę” i do Wojnarowskich 2476 Za asfaltem do Kuźmika w “krąg” 84 Socha, Pęcharek 95 Na “Lisówkę” 352 Na “II dział” koło Tuckiego 472 “Jagusztynowa” 668 Do Tymocia 895 Na “grabnik” 1047 Koło Górniaka Mariana 1065 “za kopiec” 1304/2 “Bobolówka”na skałę 1352 Koło Michała Barana 1482 Na Szubertowicza 1734 Gratkowski Kazimierz 4878/1 Graniczna z Nozdrzcem 5330 Odcinek łączący drogę nr 4878/1 z 3332 Graniczna pomiędzy Hłudnem i 3332 Izdebkami 1293 2882/pół N Cmentarz-Perczówka 936 Na Cygany 220 2239N 2653N Działowa 545403 Na Poręby 913 1093 Na Warzyce 2024 Za BoŜą Mękę 281 Na skałę 2337 Do kładki 95 Pod las 1880 Na Karpaty 2836 Koło Gratkowskiego 23 Koło Potocznego 518 Perczówka 1135 DŜułówka 1283 Koło szkoły

63

118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131

Wara Wara Wara Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła

132

Wesoła

133 134 135 136

Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła

137 138 139 140 141

Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła

142 143 144 145

Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła

146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161

Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Wesoła Magierów Magierów Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki

1372/2

4384 4755 4939

7519 5593 8183 8411

10034 10044

10538 10983

2346 Błonie 1595 Pilasówka I Koło Strusa 471 Koło Starzak Br. Sowa Józef 739 Koło Hus Bolesław, Karnas 808 Koło Pęcharek Kazimierz, Kudła Zofia 1258 Koło Główka A. 1542 Potoki koło Filus Mieczysław 1271 Koło Dańko, Dudek 2021 Koło Czenczek K., Dobosz 2160 Koło Sobkowicz, Pomykała 2674 Koł Starzak Ed., Ryndak 2674 Koło Sowa Krzysztof, Sowa Tadeusz Koło Czenczek Anna, Pomykała, 3373 Dąbrowski Fr. Tzw. “krzaki” Skiba Kazimierz nad 3720 starym cmentarzem 4203 Ciąg drogi zwanej Dominowa Drogi dojazdowe do “Dominowej” 5255 Do Barszczówek koło Lubecki Andrzej Koło Domaradzki Franciszek, Uziel 5626 Józef 6832 Koło Pomykała, Stokłosa 6987 Koło Wolanów, Majda Tzw. Miasto – Skiba, Kozubek, Bielec 7882 Do Czenczków Koło Dańko, Pomykała, Smaroń Bronisław, Kudła Tadeusz 8657 W kierunku Smaroń koło Sękowski Józef 9130 Koło Kurdziel, Babula 9276 Na tzw. “Wielką Górę” Koło Dańko Piotr, Dańko Tadeusz do 9662 Magierowa 9661 Koło Karnas Augustyn, Potoczny Jan 9803 Koło Pytlak, Kurzydło-Mac 9872 Do Baranowa śebrak, Synowiec, Kudła 10100 Koło Pęcherek Stanisław 10532 Koło Krowiak Krzysztof 5330 Koło Worka Tzw. do “Dworu” koło Pomykała Józefa 6063 Od kościoła koło Szerszeń, Szybkoaski 6157 Drugi Magierów 91 Do lasu 141 Izdebki Góra 210 j.w. 352 j.w. 569 j.w. 688 j.w.

64

162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210

Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki

895 j.w. j.w. 930 Śliwówki 3105 Halicz 2001 Koło szkoły 2 402 Izdebki Góra 500 j.w. 701 j.w. 1004 j.w. 1160/2 j.w. 1415 j.w. 1429 j.w. 1115 j.w. 1792 j.w. 2075 2097 2113 1835 j.w. 1502/3 Do Helona 2358 2394 Izdebki-Halicz 1792 3003 Warzyce 3726 Królowa Górka 3687 j.w. 4165 4178 Huczak 3930 3948 Dynów 3923 3918 3732 Izd. Gładysz 4126 Potoczny 4719 4558 Dynów druga strona 4721 Do młyna 4727 GraboŜ 5323/1 Lubecki 5312 5295 Koło GraŜyny Gładysz 5628 5457 5586 Koło starego straŜaka 5768 Koło plebani do Pecki 6780 Koło Guzika 6172 Turek 6311 Dobosz 5821 Koło stadionu 5215 Stara droga 6355/2 Bodnar 6273 Potocki 6632 Złota Góra 6611 Koło cegielni 7064 Wygon 7012 Helon 7729 Harmasz 7332 7568 7655 Szabelski Miasteczko 8047 Hućko Marian 8376 8241 Chryń 8478 8456 Naleśnik 8013 9071 Mazur 9087 Kiczor 878/1

65

211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 257 258

Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Izdebki Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Wesoła-Ryta Górka Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec

9187 9188 8850

9655/4

168/2

62/1 62/2

Berskie 2891 Rzeki 7898 Rzeki Bobolówka 9419 Kamieniec 9735 Do Lepiorza Karwat 9851 Tucki 9839 śebrak 9842 Helon 9574 j.w. 35 Do P. Kurdziela 105 Do P. Początków 75 Do Smaroniów 101 Między górami 107 j.w. 138 j.w. j.w. 214 Piekło 241 j.w. 335 Igoza 408 j.w. 2540 Na koniec Podlesia 4053 j.w. 3803 j.w. 3801 Na koniec na Rybnik 3627 j.w. 3458 j.w. 2812 Husówka 2532 Harendarska 2512 Zadział 2275 j.w. 2082 j.w. 1983 j.w. 1852 Garby 1622 j.w. 1454 j.w. 1575 j.w. 1432 Garby w kierunku Wesołej 1317 j.w. 877 Pańskie-Ryta Górka 953 j.w. 904 j.w. 91 Hełm i Jaszcz 135 j.w. j.w. j.w. 89 j.w. 93 j.w. 486 j.w.

66

259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307

Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec

2406/2 2506/1 2506/2

2103/1

1931/2 1929/1 1929/3

494 j.w. 779 j.w. 979 j.w. 1050 j.w. 950 j.w. 842 j.w. 175 Hełm 183 j.w. 210 j.w. 276 j.w. 254 j.w. 384 j.w. 522 j.w. 486 j.w. 615 j.w. 660 j.w. 772 j.w. 956 j.w. 1172 j.w. 2209 Chabrów 218 j.w. 219 j.w. 375 j.w. 2224 j.w. 2297 j.w. 2356 j.w. 2361 j.w. 2180 j.w. 2392 j.w. 2417 j.w. 2423 j.w. j.w. j.w. j.w. 2543 j.w. 2529 j.w. 2652 Grabnik 2193 Chabrów j.w. 2093 j.w. 2152 j.w. 1158 Jaszcz-Zakosie 1212 j.w. 2024 j.w. 1936 j.w. j.w. j.w. j.w. 1926 j.w.

67

308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356

Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Nozdrzec Rudawiec

2055/1 2713/1

3048/1 3015/1

3160/5

2239 2253

1341/2

1703/1

2860/1 2860/2

2908/3 2975/2

1877 j.w. 1895 j.w. 1910 j.w. 1855 j.w. 1923 j.w. Chabrów j.w. 2653 j.w. 2812 j.w. 2815 j.w. 2896 j.w. j.w. j.w. 2996 j.w. 2956 j.w. 3087 j.w. j.w. 1800 Zakosie 1755 j.w. 1781 j.w. 1771 j.w. 1890 j.w. 1774 j.w. Karolówka 1128 j.w. 1259 Rzeki, śurawiec, Jaszcz, Zakosie 1273 j.w. j.w. 1500 j.w. 1579 j.w. 1535 j.w. 1684 j.w. 1679 j.w. 1701 j.w. j.w. 1098 j.w. 1212 j.w. 1431 j.w. 1616 j.w. 2288 Hełm i Chabrów 2841 Chabrów 2681 j.w. j.w. j.w. 2882 j.w. 2867 j.w. j.w. j.w. 6460

68

Drogi powiatowe planowane do realizacji w latach 2004 – 2006 w ramach Planu Rozwoju Lokalnego

1 2 3

Droga realizacji Barycz - Nozdrzec Brzozów - Wara Dynów – Jabłonica Ruska

Numer drogi 2021R 2036R 3040R

4.4. System wdraŜania i monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania Planu Rozwoju Lokalnego

Wskaźniki

Jednostki miary

Sposób pomiaru

Wskaźniki produktu 1.Długość dróg gminnych o zmodernizowanej powierzchni 2.Długość nowej sieci kanalizacji

km mb

Monitoring w miejscu realizacji projektów Monitoring w miejscu 69

sanitarnej 3.Powierzchnia nowych sal gimnastycznych

m

4.Ilość zmodernizowanych stacji uzdatniania wody

2

szt.

realizacji projektów Monitoring na miejscu realizacji inwestycji, dane techniczne Monitoring na miejscu realizacji inwestycji, dane techniczne

Wskaźniki rezultatu 1.Wskaźnik powierzchni dróg objęty modernizacją i ulepszeniem nawierzchni 2.Ilość nowopodłączonych gospodarstw domowych do sieci kanalizacyjnej 3.Stosunek ilości budynków podłączonych do sieci kanalizacyjnej do wszystkich budynków 4.Wskaźnik powierzchni dróg objętych modernizacją i ulepszeniem nawierzchni

%

Statystyka gminna

%

Statystyka gminna

%

Statystyka gminna

%

Statystyka gminy

Wskaźniki oddziaływania 1.Ilość osób korzystających z sieci kanalizacyjnej 2.Polepszenie stanu środowiska naturalnego (ilość odprowadzonych i oczyszczonych ścieków) 3.Wzrost poziomu Ŝycia mieszkańców 4.Polepszenie stanu środowiska naturalnego

osoba

Statystyka gminy

%

Statystyka gminy

%

Badania ankietowe

%

Badania WIOŚ

Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym cele i programy działań na kilka lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad podnoszeniem jego jakości. Proces jego wdraŜania jest złoŜonym przedsięwzięciem, wymagającym przygotowania informacyjnego i stałej komunikacji z otoczeniem. WdroŜeniu programu towarzyszyć będzie jego ewaluacja, która będzie się opierać na pozyskiwaniu obiektywnej informacji o jego przebiegu, skutkach i publicznym odbiorze. Ze względu na swój długookresowy charakter wdraŜanie załoŜeń Planu Rozwoju Lokalnego jest procesem ciągłym, wymagającym stałego śledztwa zmian prawnych, gospodarczych, politycznych oraz elastyczności w dostosowaniu się do priorytetów w zakresie uzyskiwania zewnętrznych środków finansowych. Poszczególne projekty wdraŜane są w oparciu o harmonogram realizacji projektów zawarty we wcześniejszej części niniejszego dokumentu. Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego obejmuje następujące okresy: 70

1. 2000 – 2015 2.w tym: 2004 – 2006 3.2007 – 2015 Finansowanie Planu Rozwoju Lokalnego Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego uzaleŜniona jest od wysokości pozyskanych środków zarówno krajowych jak i z funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę prognozę dopuszczalnej wysokości zobowiązań w poszczególnych latach i wysokość środków, jakie mogą być wydatkowane bezpośrednio z budŜetu, gmina zabezpieczy 15 lub 25% wkładu w stosunku do uzyskanych środków wspólnotowych. Zakłada się, Ŝe niewykonanie wszystkich planowanych zadań w latach 2004 – 2006 powoduje przesunięcie ich realizacji na lata następne.

71