Folia Medica Lodziensia tom 29 zeszyt 1/2 2002 Zeszyt tematyczny
LECZENIE UZDROWISKOWE LADEK ZDRÓJ
Redaktorzy: Prof. dr hab. med. Michał Karasek Prof. dr hab. med. J. Wiesław Kochański REDAKTORZY ZESZYTU PROF. DR HAB. MED. MICHAŁ KARASEK Kierownik Zakładu Mikroskopii Elektronowej, Katedra Patomorfologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Zastępca Kierownika Kliniki Endokrynologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi; Kierownik Endokrynologicznego Ośrodka Badawczo-Konsultacyjnego w Lądku Zdroju. PROF. DR HAB. MED. JAN WIESŁAW KOCHAŃSKI Kierownik Zakładu Fizykoterapii, Masa i Balneoklimatologii i Ośrodka Badawczo-Konsultacyjnego w Lądku Zdroju, Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu; Przewodniczący Krajowego Zespołu Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Balneologii i Fizjoterapii. Konsultant Krajowy (1996-1998). Konsultant Regionalny w dziedzinie balneoklimatologii i fizjoterapii dla obszaru województw śląskiego i opolskiego (1999-2002). Dyrektor Przedsiębiorstwa „Uzdrowisko Lądek-Długopole” (1990-1997).
AUTORZY PROF. DR HAB. MED. RYSZARD ANDRZEJAK Kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego, Akademia Medyczna we Wrocławiu DR HAB. MED. JOLANTA ANTONOWICZ-JUCHNIEWICZ Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego, Akademia Medyczna we Wrocławiu LEK. MED. JADWIGA BIEROWIEC Członek Zarządu, Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa „Uzdrowiska Lądek-Długopole”. LEK. MED. EWA CHLEBDA Doktorantka w Klinice Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego, Akademia Medyczna we Wrocławiu
Spis treści Maciej Kochański: Uzdrowisko Lądek Zdrój - połoŜenie, klimat i historia .............................................. 3 Jadwiga Bierowiec: Lecznictwo uzdrowiskowe z uwzględnieniem kuracji w Lądku Zdroju ................. 17 J. Wiesław Kochański: Przegląd badań nad leczniczym zastosowaniem radonu-222 w polskich uzdrowiskach ........................................................................................................................................ 31 Przemysław Minta: Przegląd dokonań i moŜliwości uzdrowiska lądeckiego w leczeniu chorób narządu ruchu ...................................................................................................................................... 69 Andrzej Joss, J. Wiesław Kochański, Michał Karasek: Leczenie uzdrowiskowe chorób naczyń obwodowych ze szczególnym uwzględnieniem radonoterapii ............................................................ 79 ElŜbieta Waszczykowska, Jacek Dąbkowski: Leczenie uzdrowiskowe wybranych chorób skóry w Lądku Zdroju .................................................................................................................................... 95 Michał Karasek, Jacek Suzin: Radonoterapia w leczeniu niepłodności męskiej ............................... 103 Ewa Chlebda, Jolanta Antonowicz-Juchniewicz, Ryszard Andrzejak, Jadwiga Bierowiec: Leczenie uzdrowiskowe chorób zawodowych w “Uzdrowisku Lądek-Zdrój” na podstawie materiału Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego w latach 1992-1999 ............................................................................................................................ 111
Table of contens Maciej Kochański: Lądek Zdrój health resort - location, climate and history ........................................ 3 Jadwiga Bierowiec: Treatment in health resorts with special reference to Lądek Zdrój ..................... 17 J. Wiesław Kochański: The therapeutic application of radon-222 in Polish health resorts ................. 31 Przemysław Minta: Achievements and possibilities of Lądek Zdrój health reosrt in the treatment of kinetic system diseases ....................................................................................................................... 69 Andrzej Joss, J. Wiesław Kochański, Michał Karasek: The peripheral vascular diseases treatment in a health resort with special attention paid to radon-therapy ............................................. 79 ElŜbieta Waszczykowska, Jacek Dąbkowski: Health resort treatment of selected dermatological diseases in Lądek Zdrój ........................................................................................................................ 95 Michał Karasek, Jacek Suzin: Radon-therapy in male infertility ....................................................... 103 Ewa Chlebda, Jolanta Antonowicz-Juchniewicz, Ryszard Andrzejak, Jadwiga Bierowiec: Spa-treatment of occupational diseases in Lądek Zdrój health resort on the basis of patients from department of internal medicine, occupational diseases and hypertension of Wrocław Medical University in years 1992-1999 ............................................................................................................ 111
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:3-15
UZDROWISKO LĄDEK ZDRÓJ - POŁOśENIE, KLIMAT I HISTORIA MACIEJ KOCHAŃSKI Zakład Fizykoterapii, MasaŜu i Balneoklimatologii, Ośrodek Badawczo-Konsultacyjny w Lądku Zdroju, Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Streszczenie Uzdrowisko Lądek Zdrój połoŜone jest w południowo-wschodniej części Ziemi Kłodzkiej, na wysokości 420-510 m n.p.m. w wąskiej dolinie otoczonej ze wszystkich stron górami oraz wzgórzami, pokrytymi intensywnie lasami. PołoŜenie to chroni przed częstymi i silnymi wiatrami i gwałtownymi zmianami pogody, co korzystnie kształtuje warunki klimatyczne. Lądek Zdroju jest najstarszym uzdrowiskiem w Polsce, na podstawie pośrednich dowodów przyjmuje się istnienie uzdrowiska od około 1241 roku. Historia Lądka Zdroju od XIII do XX wieku, w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego, kształtowała się w sposób zbliŜony do większości uzdrowisk Europy.
Słowa kluczowe: Uzdrowisko Lądek Zdrój; Historia.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:3-15
LĄDEK ZDRÓJ HEALTH RESORT - LOCATION, CLIMATE AND HISTORY MACIEJ KOCHAŃSKI Abstract Lądek Zdrój health resort is situated in the south-eastern part of the Kłodzko Land, at an altitude of 420-510 meters above sea level, in a narrow Valley surrounded from all sides by mountains and hills, intensively covered in woods. This location protects against strong, frequent winds and rapid changes of weather, which favorably shapes the climatic conditions. Lądek Zdrój is the oldest health resort in Poland, its history goes back to about 1241 basing on indirect evidence. The history of Lądek Zdrój from 13th to 20th century, as far as health resort treatment is concerned, has developed in a way similar to most European resorts.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:17-29
LECZNICTWO UZDROWISKOWE ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KURACJI W LĄDKU ZDROJU JADWIGA BIEROWIEC Uzdrowisko Lądek-Długopole S.A.
Streszczenie Praca zawiera podstawowe informacje o lecznictwie uzdrowiskowym, tworzywach naturalnych, metodach leczenia uzdrowiskowego, urządzeniach stosowanych w lecznictwie uzdrowiskowym, wskazaniach i przeciwwskazaniach do leczenia uzdrowiskowego oraz opis walorów leczniczych Lądka Zdroju.
Słowa kluczowe: Leczenie uzdrowiskowe; Kuracja w Lądku Zdroju.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:17-29
TREATMENT IN HEALTH RESORTS WITH SPECIAL REFERENCE TO LĄDEK ZDRÓJ JADWIGA BIEROWIEC Abstract Basic information concerning the treatment in health resorts including methods of treatment, fittings, natural substances used in the treatment as well as indications and contraindications for the therapy are reviewed. Additionally, advantages of Lądek Zdrój as health resort are discussed.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:31-68
PRZEGLĄD BADAŃ NAD LECZNICZYM ZASTOSOWANIEM RADONU 222 W POLSKICH UZDROWISKACH J. WIESŁAW KOCHAŃSKI Zakład Fizykoterapii, MasaŜu i Balneoklimatologii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Streszczenie Przedstawiono przegląd badań nad leczniczym zastosowaniem radonu – 222 w polskich uzdrowiskach. Uwzględniono działanie biologiczne radonu, zastosowanie lecznicze w niektórych grupach chorób oraz badania radioaktywności środowiska i stanowisk zabiegowych.
Słowa kluczowe: Radonoterapia; Leczenie uzdrowiskowe.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:31-68
THE THERAPEUTIC APPLICATION OF RADON 222 IN POLISH HEALTH RESORTS J. WIESŁAW KOCHAŃSKI Abstract Results of the studies on the therapeutic applications of radon 222 in Polish health resorts are reviewed and discussed. Biological action of radon, its therapeutic application in some diseases as well as results on radioactivity of the environment and working places are taken into consideration in this survey.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:69-78
PRZEGLĄD DOKONAŃ I MOśLIWOŚCI UZDROWISKA LĄDECKIEGO W LECZENIU CHORÓB NARZĄDU RUCHU PRZEMYSŁAW MINTA Zakład Fizjoterapii w Neuro-Traumatologii, Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.
Streszczenie Autor dokonał przeglądu publikacji obrazujących dotychczasowe osiągnięcia uzdrowiska lądeckiego w leczeniu schorzeń i obraŜeń narządu ruchu. Następnie w oparciu o wyniki obserwacji klinicznych i badań eksperymentalnych sugeruje poszerzenie wskazań do leczenia uzdrowiskowego w Lądku Zdroju o: - złamania po stabilnym zespoleniu odłamów z wygojoną raną pooperacyjną bez względu na stopień zaawansowania procesu zrostu kostnego, - wczesne stany po wszczepieniu niektórych typów endoprotez stawowych, - pacjentów w trakcie procesu wydłuŜania kończyn metodą Ilizarowa, - osteopenię i osteoporozę. Autor dostrzega i równieŜ uzasadnia wskazania do prowadzenia terapii uzdrowiskowej w modelu holistycznym.
Słowa kluczowe: Narząd ruchu; Balneorehabilitacja; Terapia holistyczna.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:69-78
ACHIEVEMENTS AND POSSIBILITIES OF LĄDEK ZDRÓJ HEALTH REOSRT IN THE TREATMENT OF KINETIC SYSTEM DISEASES PRZEMYSŁAW MINTA Abstract Achievements of Lądek Zdrój Health Resort in the treatment of kinetic system diseases are reviewed and discussed. On the basis of clinical and experimental data the author suggests some extensions of recommendations for the treatment of kinetic system diseases in Lądek Zdrój.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:79-93
LECZENIE UZDROWISKOWE CHORÓB NACZYŃ OBWODOWYCH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM RADONOTERAPII ANDRZEJ JOSS1, J. WIESŁAW KOCHAŃSKI2,3, MICHAŁ KARASEK4,5 1
Klinika Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej, Instytut Chirurgii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; 2 Zakład Fizykoterapii, MasaŜu i Balneoklimatologii, 3 Ośrodek Badawczo-Konsultacyjny w Lądku Zdroju, Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu; 4 Klinika Endokrynologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi; 5 Zakład Mikroskopii Elektronowej, Katedra Patomorfologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Streszczenie Choroby naczyń obwodowych, zwłaszcza miaŜdŜyca zarostowa tętnic, występują dość często i niejednokrotnie doprowadzają do trwałego kalectwa. Podstawowym sposobem postępowania w tych chorobach
leczenie
chirurgiczne,
podczas
gdy
leczenie
farmakologiczne
ma
ograniczone
zastosowanie. Pewne znaczenie przypisuje się jednak leczeniu uzdrowiskowemu, traktowanemu zarówno jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego jak i rehabilitację po leczeniu operacyjnym. W niniejszym artykule omówione zostanie znaczenie leczenia uzdrowiskowego, ze szczególnym uwzględnieniem terapii mediami radonowymi.
Słowa kluczowe: Choroby naczyń obwodowych; Zarostowa miaŜdŜyca tętnic; Leczenie uzdrowiskowe; Radonoterapia.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:79-93
THE PERIPHERAL VASCULAR DISEASES TREATMENT IN A HEALTH RESORT WITH SPECIAL ATTENTION PAID TO RADON-THERAPY ANDRZEJ JOSS, J. WIESŁAW KOCHAŃSKI, MICHAŁ KARASEK Abstract Peripheral vascular diseases, especially atherosclerosis obliterans, occur quite often, and frequently lead to persistent disability. Main procedure employed in these diseases is surgery, whereas pharmacological treatment is of limited significance. Health resort treatment is of some importance either as rehabilitation after surgical treatment or as supplement to pharmacological treatment. Significance of the health resort treatment with special regard to radon-therapy is presented in this review.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:95-101
LECZENIE UZDROWISKOWE WYBRANYCH CHORÓB SKÓRY W LĄDKU ZDROJU ELśBIETA WASZCZYKOWSKA1, JACEK DĄBKOWSKI2 1
Zakład Immunodermatologii, 2Klinika Dermatologii i Wenerologii, Katedra Dermatologii i Wenerologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Streszczenie W Lądku Zdroju istnieją dogodne warunki do leczenia wielu chorób skóry. W 1973 roku w uzdrowisku utworzono Ośrodek Naukowo Badawczy Katedry i Kliniki Dermatologii i Wenerologii AM w Łodzi. Pod opieką lekarzy zatrudnionych w Klinice w okresie 28 lat leczono pacjentów z całej Polski. Szczególnej obserwacji poddano chorych na łuszczycę, przewlekłą pokrzywkę oraz atopowe zapalenie skóry. Podstawą leczenia były zabiegi balneoterapii w wodach radonowo-siarczkowo-fluorkowych. Uzyskane bezpośrednie efekty u większości chorych były korzystne, jak równieŜ u części pacjentów pomimo braku poprawy bezpośrednio po zakończeniu leczenia uzyskano wydłuŜenie okresów remisji.
Słowa kluczowe: Łuszczyca; Pokrzywka; Atopowe zapalenie skóry.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:95-101
HEALTH RESORT TREATMENT OF SELECTED DERMATOLOGICAL DISEASES IN LĄDEK ZDRÓJ ELśBIETA WASZCZYKOWSKA, JACEK DĄBKOWSKI Abstract The presence of good climatic conditions in Ladek Zdrój resulted in the foundation of Research Skin Diseases Institute of Dermatological Department, Medical University of Łódź in 1973. Many patients with various skin diseases have been treated by the dermatologists from our Department for over 28 years. Research studies included mainly the patients with psoriasis vulgaris, atopic dermatitis and chronic urticaria. In most cases balneotherapy was an effective therapeutic method. In other cases, despite the lack of good immediate therapeutic results significantly longer clinical remission periods were observed
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:103-110
RADONOTERAPIA W LECZENIU NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ MICHAŁ KARASEK1,2, JACEK SUZIN3 1
Klinika Endokrynologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Zakład Mikroskopii Elektronowej, Katedra Patomorfologii, 3Instytut Ginekologii i PołoŜnictwa, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2
Streszczenie Czynnik męski odgrywa istotną rolę w niepłodności małŜeńskiej. Poza leczeniem farmakologicznym, które często nie przynosi powodzenia i coraz częściej stosowanym zapłodnieniem pozaustrojowym, poszukiwane są metody wspomagające, do których naleŜy takŜe leczenie uzdrowiskowe z zastosowaniem kuracji radonem. W niniejszym opracowaniu przedstawione zostaną wyniki wieloletnich obserwacji autorów dotyczących wspomagającego leczenia niepłodności męskiej radonem.
Słowa kluczowe: Niepłodność męska; Oligozoospermia; Leczenie uzdrowiskowe; Radonoterapia.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:103-110
RADON-THERAPY IN MALE INFERTILITY MICHAŁ KARASEK, JACEK SUZIN Abstract Male factor plays an important role in male infertility. Pharmacological treatment is often ineffective and in vitro fertilization is frequently employed. However, there is a search for supplementary treatment of male infertility. Radon-therapy is considered as a possible additional treatment in infertile patients. In this review results of the authors’ long-term observations on the use of radon-therapy in male infertility are presented.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:111-125
LECZENIE UZDROWISKOWE CHORÓB ZAWODOWYCH W UZDROWISKU LĄDEK-ZDRÓJ NA PODSTAWIE MATERIAŁU KATEDRY I KLINIKI CHORÓB WEWNĘTRZNYCH, ZAWODOWYCH I NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO W LATACH 1992-1999 EWA CHLEBDA1, JOLANTA ANTONOWICZ-JUCHNIEWICZ1, RYSZARD ANDRZEJAK1, JADWIGA BIEROWIEC2 1
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego, Akademia Medyczna we Wrocławiu; 2Uzdrowisko Lądek-Długopole, Lądek Zdrój Streszczenie
Głównym zadaniem profilaktyki zdrowotnej jest przeciwdziałanie negatywnym wpływom biologicznym wynikającym z warunków Ŝycia i pracy człowieka. Jedną ze skutecznych form profilaktyki zdrowotnej jest wykorzystanie naturalnych sił leczniczych tkwiących w przyrodzie w trakcie leczenia uzdrowiskowego. Celem opracowania była analiza wskazań do leczenia klimatycznego w uzdrowisku Lądek-Zdrój pacjentów z chorobami zawodowymi lub schorzeniami związanymi z wykonywaną pracą kierowanych z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego AM we Wrocławiu w latach 1992-1999. W tym okresie skierowano do leczenia uzdrowiskowego 358 osób: 225 męŜczyzn, co stanowiło 63,13% badanej grupy oraz 133 kobiety – 36,87% grupy. 246 (68,72%) osób było czynnych zawodowo, a 112 (31,28%) znajdowało się na rencie lub emeryturze. W tym okresie było leczonych 12 osób z rozpoznanymi i orzeczonymi chorobami zawodowymi: ołowicą, zespołem wibracyjnym, zespołem cieśni nadgarstka i pylicą. Spośród osób czynnych zawodowo (246) z powodu schorzeń układu ruchu skierowano do leczenia w Lądku Zdroju 193 osoby. 50 leczonych pracowników było zawodowo naraŜonych na metale cięŜkie w środowisku pracy, a 152 osoby takŜe w środowisku domowym. U wszystkich kuracjuszy stosowano jednocześnie kilka róŜnych metod leczniczych. Najczęściej zlecanym typem zabiegów w całej grupie były aquavibron, kąpiele radonowosiarkowe i gimnastyka grupowa. W przypadku schorzeń układu ruchu, a takŜe u
pracowników
z rozpoznaną ołowicą, naraŜonymi na ołów w środowisku pracy lub naraŜonymi na ten metal środowiskowo stosowano przede wszystkim kąpiele radonowo-siarkowe. Leczenie uzdrowiskowe jest zalecane u pracowników z rozpoznanymi chorobami zawodowymi i przynosi korzystne efekty w profilaktyce schorzeń pochodzenia zawodowego. NaleŜy rozwaŜyć prawo do bezpośredniego kierowania na leczenia sanatoryjne przez kliniki chorób zawodowych akademii medycznych i instytuty medycyny pracy w Polsce.
Słowa kluczowe: Leczenie uzdrowiskowe; Profilaktyka; Choroby zawodowe; NaraŜenie zawodowe.
Folia Medica Lodziensia, 2002, 29:111-125
SPA-TREATMENT OF OCCUPATIONAL DISEASES IN LĄDEK ZDRÓJ HEALTH RESORT ON THE BASIS OF PATIENTS FROM DEPARTMENT OF INTERNAL MEDICINE, OCCUPATIONAL DISEASES AND HYPERTENSION OF WROCŁAW MEDICAL UNIVERSITY IN YEARS 1992-1999 EWA CHLEBDA, JOLANTA ANTONOWICZ-JUCHNIEWICZ, RYSZARD ANDRZEJAK, JADWIGA BIEROWIEC Abstract Purpose of the research was to analyse recommendations for spa-treatment, in Lądek-Zdrój health resort among the patients with occupational diseases or other work related illnesses directed to the resort from the Department of Internal Medicine, Occupational Diseases and Hypertension of Wrocław Medical University in years 1992-1999. During that period 358 persons were sent for a spa-treatment. 12 persons have been diagnosed with occupational diseases: saturnism, vibratory syndrome, carpal tunnel syndrome and pneumoconiosis. Spa-treatment is recommended practice in prophylactics and treatment of occupationally related illnesses.
