Finanse publiczne i prawo finansowe Wymiar: 30 h 30 h
Forma: wykład ćwiczenia
Semestr: III III
Cele/Efekty kształcenia: Celem kursu jest przekazanie wiadomości z Prawa finansowego. Po zakończeniu kursu student powinien legitymować się podstawową wiedzą z zakresu prawa budżetowego, podatkowego, dewizowego, bankowego i celnego.
Treści kształcenia: Wykład 1 1. Prawo finansowe jako gałąź prawa. 2. Pojęcie finansów publicznych oraz systemu finansowego państwa. 3. Dziedziny prawa finansowego. Wykład 2 1. Pojęcie i cechy podatku. 2. Rodzaje podatków – podatki bezpośrednie a podatki pośrednie. 3. Podatek, a inne daniny publiczne. Problematyka samoopodatkowania mieszkańców gminy. 4. Źródła prawa podatkowego. 5. Struktura prawa podatkowego. Wykład 3 1. Pojęcie systemu podatkowego. 2. Racjonalny i historyczny system podatkowy. 3. Elementy systemu podatkowego. 4. Podatki główne (dochodowe i obrotowe) i uzupełniające (przychodowe i majątkowe). 5. Charakterystyka i historyczny rozwój podatków głównych i uzupełniających. Wykład 4 1. Elementy konstrukcji podatku. 2. Podmiot podatkowy – istota podmiotowości prawnej na gruncie prawa podatkowego. 3. Podmiot podatkowy a płatnik i inkasent podatku. 4. Przedmiot opodatkowania. 6. Podstawa opodatkowania. Wykład 5 1. Pojęcie i rodzaje minimum podatkowego (minimum w ścisłym i w szerokim słowa znaczeniu).
2. Pojęcie i rodzaje stawek podatkowych (stawki kwotowe i procentowe, stałe i ruchome, jednolite i zróżnicowane). 3. Rodzaje opodatkowania - skale podatkowe (opodatkowanie proporcjonalne, progresywne i regresywne). 4. Rodzaje progresji podatkowej (ze szczególnym uwzględnieniem różnicy pomiędzy progresją całościową, a progresją odcinkową). Wykład 6 1. Pojęcie i istota stosunku prawnopodatkowego. 2. Strony stosunku prawnopodatkowego (wierzyciel podatkowy i podmiot obowiązany doświadczenia podatku). 3. Formalny i materialny wierzyciel podatkowy. 4. Pojęcie podatnika, płatnika i inkasenta. 5. Interpretacje i wykładnia przepisów prawa podatkowego. Wykład 7 1. Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe – pojęcia i różnice. 2. Powstanie obowiązku i zobowiązania podatkowego. 3. Przedawnienie prawa do wymiaru podatku - istota i terminy. 4. Odpowiedzialność podatkowa podatnika, płatnika i inkasenta. 5. Relacja odpowiedzialności podatnika do odpowiedzialności płatnika i inkasenta. 6. Problem egzekucji należności podatkowej ciążącej na jednym z małżonków z majątku wspólnego obojga małżonków. Wykład 8 1. Instytucje służące zabezpieczeniu zapłaty należności podatkowej – zabezpieczenia podmiotowe i rzeczowe. 2. Problem następstwa prawnego w prawie podatkowym. 3. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich (zasady, zakres, relacja do odpowiedzialności podatnika, płatnika i inkasenta). 4. Hipoteka przymusowa (uprawnione podmioty, powstanie, istota instytucji). 5. Zastaw skarbowy (uprawniony podmiot, powstanie, istota instytucji). Wykład 9 1. Termin płatności podatku i sposoby jego określania w przepisach podatkowych. 2. Pojęcie zwłoki w zapłaci podatku i jej konsekwencje. 3. Istota oraz zasady ustalania wysokości odsetek za zwłokę. 4. Możliwości modyfikowania terminu płatności podatku przez Ministra Finansów i organ podatkowy. 6. Pojęcie opłaty prolongacyjnej, przesłanki jej wymierzania oraz zasady ustalanie jej wysokości. Wykład 10 1. Pojęcie nadpłaty podatku i sposoby jej powstawania.
2. Nadpłata podatku, a nadwyżka naliczonego podatku od towarów i usług nad podatkiem należnym. 3. Moment powstania nadpłaty i podmiot uprawniony do jej ustalenia. 4. Przedawnienie prawa do ustalenia wysokości nadpłaty. 5. Oprocentowanie nadpłat. 6. Zasady postępowania z nadpłatą. 7. Przedawnienie prawa do zwrotu nadpłaty. Wykład 11 1. Wygasanie zobowiązań podatkowych – efektywne i nieefektywne sposoby wygasania zobowiązań podatkowych. 2. Zapłata podatku i szczególne wymogi z nią związane dotyczące przedsiębiorców. 3. Potrącenie jako sposób zapłaty podatku. 4. Przejęcie majątku podatnika na własność wierzyciela podatkowego – istota, warunki i przesłanki. 5. Przedawnienie zobowiązania podatkowego jako forma nieefektywnego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. 6. Zaniechanie poboru podatku i umorzenie zaległości podatkowej (przesłanki stosowania, podobieństwa i różnice). Wykład 12 1. Pojęcie i rodzaje ceł. 2. Charakterystyka ceł przywozowych, wywozowych i tranzytowych. 3. Cło, a inne należności pobierane przez organy celne. 4. Cło, a inne daniny publiczne. 5. Charakterystyka organów administracji celnej. Wykład 13 1. Dług celny – pojęcie i powstanie. 2. Przeznaczenie celne i jego rodzaje. 3. Procedury celne. Wykład 14 1. Przedstawicielstwo w prawie celnym. 2. Elementy kalkulacyjne służące do wymiaru cła. 3. Procedura wymiaru cła. 4. Wygaśnięcie długu celnego. Wykład 15. 1. Pojęcie i istota budżetu. 2.
Budżet
jako
podstawowy
plan
finansowy
państwa
terytorialnego. 3. Rodzaje budżetów. 4. Normatywny charakter budżetu i jego konsekwencje. 5. Dyrektywność budżetu.
oraz
jednostek
samorządu
Wykład 16 1. Zasada zupełności budżetu. 2. Formy organizacyjno – prawne jednostek sektora finansów publicznych. 3. Charakterystyka zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych. 4. Gospodarstwo pomocnicze jako forma ulepszenia efektywności finansowej jednostek budżetowych. 5. Rachunki dochodów własnych i fundusze motywacyjne. 6. Zakład budżetowy jako jednostka sektora finansów publicznych – zasady powiązania zakładu budżetowego z budżetem. 7. Fundusze celowe – pojęcie, rodzaje i zasady gospodarki finansowej. Wykład 17 1. Zasada jedności strukturalnej budżetu oraz zasada jedności materialnej budżetu. 2. Konieczność ujmowania budżetu w jednym akcie prawnym i przyczyny takiego rozwiązania. 3. Zakaz łączenia dochodów z określonych źródeł z wydatkami na określone cele. 4. Wyjątki od zasady jedności materialnej budżetu. Wykład 18 1. Zasada szczegółowości budżetu. 2. Uruchamianie środków budżetowych i obsługa kasowa budżetu. 3. Pojęcie klasyfikacji budżetowej i przyczyny jej tworzenia. 4. Podziałki klasyfikacji budżetowej w budżecie państwa oraz w budżetach jednostek samorządu terytorialnego. 5. Kryteria wyodrębniania poszczególnych podziałek klasyfikacji budżetowej. 6. Pojęcie i rodzaje rezerw budżetowych. 7. Pojęcie układu wykonawczego i zasady jego tworzenia. Wykład 19 1. Zasada równowagi budżetowej. 2. Pojęcie nadwyżki budżetowej i deficytu budżetowego. 3. Planowany i faktyczny deficyt oraz nadwyżka budżetowa. 4. Ograniczenia wysokości deficytu budżetowego oraz zasady jego finansowania. 5. Postępowanie w przypadku zaistnienia nadwyżki budżetowej. Wykład 20. 1. Zasady finansowania jednostek samorządu terytorialnego. 2.
Charakterystyka
dochodów
własnych
gmin
oraz
innych
jednostek
samorządu
terytorialnego. 3. Pojęcie i istota udziału oraz przyczyny stosowania tego instrumentu dofinansowywania jednostek samorządu terytorialnego przez Państwo. 4. Subwencja ogólna i zasady jej udzielania jednostkom samorządu terytorialnego. 5. Dotacje celowe jako dochód zasilający budżety jednostek samorządu terytorialnego. Wykład 21
1. Procedura projektowania i uchwalania budżetu – podmioty obowiązane do sporządzenia projektów budżetu, ich uchwalenia oraz do uchwalenia budżetu. 2. Założenia polityki społeczno-gospodarczej i ich rola w tworzeniu projektu budżetu Państwa. 3. Nota budżetowa i materiały do projektu budżetu państwa. 4. Rokowania budżetowe i podmioty wyłączone z rokowań. 5. Pojęcie prowizorium budżetowego oraz jego zastosowanie w budżecie państwa i w budżetach jednostek samorządu terytorialnego. 6. Termin uchwalenia budżetów oraz skutki ich nie uchwalenia w terminie. Wykład 22 1. Zmiany w budżecie w toku jego wykonywania. 2. Niebezpieczeństwa związane z dokonywaniem zmian w budżecie w toku roku budżetowego. 3. Przenoszenie wydatków budżetowych – pojęcie, ograniczenia i uprawnione organy. 4. Zasady korzystania z rezerw budżetowych. 5. Kredyty dodatkowe – formy, źródła pochodzenia i ograniczenia w korzystaniu. 6. Blokowanie planowanych wydatków budżetowych – przesłanki i uprawnione organy. Wykład 23 1. Kontrola wykonania budżetu - przyczyny. 2. Instytucje służące kontroli wykonania budżetu oraz organy obowiązane do jej sprawowania. 3. Informacja o przebiegu wykonywania budżetu za pierwsze półrocze – zakres i terminy jej przedstawiania. 4. Sprawozdanie z wykonania budżetu - zakres i terminy przedstawiania. 5. Absolutorium z wykonania budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wykład 24 1. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. 2. Istota naruszenia dyscypliny finansów publicznych. 3. Kontratypy. 4. Organy orzekające o naruszeniu oraz zasady postępowania. 5. Katalog sankcji, zasady przedawnienia ścigania oraz zatarcia kary. Wykład 25 1. Podstawowe pojęcia i zasady prawa dewizowego. 2. Pojęcie dewiz, wartości dewizowych, obrotu dewizowego z zagranicą oraz obrotu wartościami dewizowymi w kraju. 3. Swoboda obrotu dewizowego i jej ograniczenia. 4. Zezwolenia dewizowe, ich rodzaje oraz organy uprawnione do ich stosowania. 5. Zróżnicowanie ograniczeń wymagających uzyskania zezwolenia dewizowego.
6. Szczególne ograniczenia w zakresie obrotu dewizowego z zagranicą oraz przesłanki i organy uprawnione do ich wprowadzania. Wykład 26 1. Pojęcie i zasady prowadzenia działalności kantorowej. 2. Przesłanki uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności kantorowej i specyfika postępowania w tych sprawach. 3. Szczegółowe wymogi związane z prowadzeniem działalności kantorowej. 4. Ograniczenia wysokości transakcji dokonywanych w ramach działalności kantorowej. Wykład 27 1. Obowiązki związane z wywozem za granicę i przywozem do kraju wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych. 2. Obowiązki związane z wysyłaniem za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. 3. Powinności związane z przekazami pieniężnymi za granicę oraz z rozliczeniami w kraju z nierezydentami. 4. Zgłaszanie danych w obrocie dewizowym z zagranica. Wykład 28 1. Kontrola dewizowa i jej zasady. 2. Podmiot uprawniony do dokonywania kontroli i jej zakres. 3. Zasady kontroli dewizowej i jej przebieg. 4. Konsekwencje stwierdzenia nieprawidłowości w kontrolowanej jednostce. Wykład 29 1. Pojęcie banku i zakres działania banków. 2. Czynności bankowe w ścisłym i w szerokim słowa znaczeniu, 3. Zasady tworzenia banków. 4. Rodzaje banków. 5. Nadzór nad działalnością banków - Komisja Nadzoru Bankowego i jej zadania. Wykład 30 1. Narodowy Bank Polski jako bank centralny. 2. Uprawnienia NBP w stosunku do banków komercyjnych. 3. Organy NBP, 4. Prezes NBP – powoływanie i zadania, 5. Rada Polityki Pieniężnej – skład, zasady wyłaniania i kompetencje 6. Zarząd NBP – skład i uprawnienia.