Europejskie Centrum Solidarności zaprasza 3. All About Freedom Festival spotkania z wolnością w FILMIE, MUZYCE, TEATRZE oraz DEBATA Gdańsk, 10-22 listopada 2009 r. All About Freedom Festiwal to jedyny w Polsce festiwal idei – idei wolności. To cykliczne, interdyscyplinarne wydarzenie kulturalno-artystyczne prowokuje do rozmowy na temat różnych wymiarów wolności, jak również na temat jej granic. Tegoroczne spotkania z filmem, muzyką, teatrem odbywać się będą pod hasłem (R) EWOLUCJE WOLNOŚCI. Zaprezentujemy program oryginalny i współczesny, który pokaże dwa modele definiowania pojęcia wolności – jej ewolucyjność i rewolucyjność zarazem. Inspiracją do tak postawionego tematu jest dla nas także 20. rocznica pokojowej rewolucji, oraz pierwszych, wolnych wyborów. Od przyszłego roku Festiwalem AAF chcemy upamiętniać wybory 4 czerwca, które w konsekwencji przyniosły Polsce wolność. Święto to nie ma jeszcze tradycji i Europejskie Centrum Solidarności chce mu nadać nowoczesny, uniwersalny i optymistyczny wymiar. Tegoroczna, 3. edycja to kompozycja wyjątkowa, oryginalna i unikalna na skalę kraju. Program projektu obejmuje filmy, muzykę, spektakle o międzynarodowym, europejskim wymiarze. Program główny dopełnią debaty, warsztaty i spotkania z gośćmi festiwalu. Zawarta w całym programie opowieść o różnych odmianach wolności pokazuje, jak niezmierzony jest to temat i jak wielogłosowa jest rozmowa o potrzebach, jakie mają ludzie na całym świecie, niezależnie od miejsca zamieszkania, koloru skóry, poglądów, czy innych zmiennych…Niezmienna za to jest chęć artystów do podjęcia wyzwania, przełożenia własnej ekspresji wolności na język muzyki, filmu czy teatru. Temat wolności to główne źródło inspiracji twórców na całym świecie, niezależnie od miejsca, w którym mieszkają i tworzą. To temat nieustannych poszukiwań i wezwań do odpowiedzi: Co z tą wolnością? Zapraszam do obejrzenia polskich premier najlepszych festiwalowych filmów z całego świata w Multikinach na terenie Gdańska, Sopotu i Gdyni. Zapraszam do wzięcia udziału w koncertach: multimedialnym w projekcie L.U.C-a 39/89 – Zrozumieć Polskę oraz koncercie pod nazwą Muzyka moja wolność, na którym wystąpią zespoły europejskiej oraz polskiej sceny niezależnej i alternatywnej: Speech Debelle (UK) (laureatka Mercury Prize 2009), Wildbirds & Peacedrums (SWE) oraz BIFF (PL). Bardzo ciekawie zapowiada się także scena teatralna – nowość 3. edycji. W ramach festiwalu pokażemy Panią z Birmy – monodram Grażyny Barszczewskiej w reżyserii Anny Smolar oraz Sprawę Dantona w reżyserii Jana Klaty. Zapraszam na 3. edycję All About Freedom Festiwal. Dla wszystkich, wszystko o wolności, All About Freedom.

Monika Bogdanowicz Europejskie Centrum Solidarności

2

Więcej informacji o Festiwalu: Monika Bogdanowicz – koncepcja, koordynacja Festivalu All About Freedom, [email protected], tel. kom. 510 091 545 Rzecznik prasowy ECS: Katarzyna Kaczmarek, [email protected], tel. kom. 510 091 534 Biuro Prasowe ECS: Alicja Mongird, [email protected], tel. 0 58 768 23 16

Projekcje filmów: 12-22 listopada: Multikino, Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Zwycięstwa 14 Multikino Sopot, ul. Bohaterów Monte Cassino 63 Multikino Gdynia, ul. Waszyngtona 21

3

Ceny biletów: 10zł – pon-pt. 15zł – sob-nd. Pełny program wydarzeń Festiwalu: www.aaff.pl oraz www.ecs.gda.pl

SEKCJA FILMOWA FESTIWALU Słowo wstępne. Kiedy zastanawiamy się nad pojęciem wolności, zazwyczaj traktujemy je dość wąsko. Nie rozważamy wszystkich jego odcieni i najczęściej postrzegamy je w kategorii „od” (od wojny, od dyktatury, od rasizmu, od biedy...). Wspomniane problemy europejska kultura rozwiązuje mniej lub bardziej skutecznie. Jednak poza naszym kontynentem paradygmat wolności zależy często od specyfiki kulturowej, z którą w zasadzie trudno dyskutować. Obecnie rozwój wolności zależy bardziej od jednostek i instytucji społecznych, mniej natomiast od państwa. Zmieniamy nasze postawy – postrzegamy i wymagamy wolności w aspekcie „od” jak również „do”. Wolność „do” traktujemy jako świadome kreowanie przestrzeni dla jednostki, aby mogła ona rozwijać uznawane przez nią wartości. Walcząc o wolność od negatywnych zjawisk, pragniemy również wolności w dążeniu do tych pozytywnych. Tu jednak sytuacja nie jest tak prosta, jak w przypadku jawnego agresora czy klęski głodu. Poziom społecznego i technologicznego postępu wymusza na nas patrzenie na wolność w sposób znacznie bardziej subtelny. Wiele zjawisk jest przecież niejednoznacznych, a znaczenie słowa wolność ulega wypaczeniu, gdy codziennie jesteśmy atakowani hasłami głoszącymi, że wybór proszku do prania jest sposobem jej realizacji. Wektor dążeń wolnościowych kreowanych w popkulturze to przede wszystkim wolność od autorytetów. Pojawia się pytanie: dokąd taki rozwój prowadzi? Na to aby być wolnym potrzeba nie tylko chęci bycia wolnym. Potrzeba być wolnym nie za bardzo – pisał w Dziennikach Witold Gombrowicz. Wybierając filmy i układając je w konkretne cykle, staraliśmy się przedstawić jak najszerzej tematykę wolności oraz jej różnorodne, często nawet zaskakujące i niejednoznaczne konteksty. Próbowaliśmy pokazać odmienne koncepcje bycia wolnym i podkreślić psychologiczny, społeczny, polityczny i ekonomiczny wymiar tego problemu. Ukazaliśmy jego aspekt indywidualny i zbiorowy. Zadaliśmy również pytanie, czy aby zrozumieć wolność, wystarczy posługiwać się wykładnią prawa rzymskiego? Czy zgodnie z nią nasza wolność kończy się w momencie ograniczenia wolności innych? Na ile wolność ma tendencję do autodestrukcji? A na ile jest wartością zmienną, w ciągłym ruchu, różnie postrzeganą i traktowaną? Czy jest pojęciem subiektywnym, czy obiektywnym? Tutaj jedna wartość wydaje się być niezmienna – odwaga. Zarówno ta w działaniu na rzecz, jak i w tworzeniu dzieł sztuki o wolności. Bez niej nie można rozwijać i bronić tej wartości. Cykl Dla chwili wolności pokazuje zarówno obecne, jak i minione dążenia jednostek, społeczeństw lub kultur do panowania nad własnym losem, a także mniej lub bardziej skuteczne próby jego kształtowania. Proponowane w tym zestawie filmy mają często zabarwienie tragikomiczne, a przebijająca z nich satyra wyraźnie podkreśla absurdalną stronę utraty wolności. Blok Wolność a tożsamość tworzą filmy, nakreślające kulturowe, społeczne i polityczne uwarunkowania wolności. Podczas wybierania obrazów do tego cyklu, zadaliśmy sobie pytanie, na ile poczucie przynależności jednostki do grupy lub kultury może wpływać na sposób odczuwania wolności, a na ile automatycznie determinuje w nas poczucie jej obecności lub też braku? Zależało nam na pokazaniu tej problematyki z jak najszerszej perspektywy, dlatego w programie znalazły się obrazy, prezentujące świat z punktu widzenia odmiennych, często nawet przeciwstawnych kultur i światów.

4

Cykl pod hasłem Kiedy wolność zagraża wolności ukazuje wolność bezgraniczną i niekontrolowaną, która w efekcie jest zaprzeczeniem samej siebie, rodzi poczucie chaosu, braku wartości i moralności. W tym szczególnym bloku znalazły się filmy kontrowersyjne, bezkompromisowe, trudne do jednoznacznej oceny, często szokujące, zarówno w warstwie podejmowanej tematyki, jak również skalą i rodzajem języka filmowego.

SEKCJA FILMOWA FESTIWALU

W cyklu Wyzwolenie przez… – przestrzenie wolności proponujemy filmy, przedstawiające uzdrawiającą i kreatywną rolę ludzkiej aktywności, jej konstruktywny i motywujący charakter. Filmy, które zadają pytanie o ogólny sens wolności. Czy każdy przejaw ludzkiego działania jest związany z tkwiącą w nas potrzebą bycia wolnym, czy jest to tylko czysta ułuda? Na ile nasze wybory mogą wyzwalać, a na ile są rodzajem zniewolenia? Czy sztuka okazuje się być pomocna? W tym wypadku istotnym elementem okazało się zróżnicowanie gatunkowe programu, dlatego wśród proponowanych filmów znalazły się nie tylko fabuły i dokumenty, ale również musical. Wyłącz system czy wolność pod kontrolą – zebrane w ten cykl filmy obrazują współczesne życie na tle szybko rozwijających się nowych sposobów komunikacji społecznej. Zadają pytania o to, na ile nowe media są szansą na rozwój wolności, a na ile powodują zagrożenie totalnej i wszechobecnej kontroli nad społeczeństwem? Na ile nowoczesna technika przenika do filmu i zastępuje dotychczasowe, tradycyjne środki wyrazu? Przedstawiamy obrazy ideowo zaangażowane, podejmujące społeczne i polityczne problemy współczesności. Proponowane w ramach całego programu filmy reprezentują kinematografię o światowym znaczeniu. Były pokazywane na najważniejszych międzynarodowych festiwalach filmowych, zdobywając uznanie i nagrody. Niezaprzeczalnym ich atutem jest doborowa obsada aktorska, która w sposób znaczący wpływa na artystyczny walor filmów. W filmach, które mamy zaszczyt Państwu prezentować, pojawiają się gwiazdy światowego kina: Gérard Depardieu, Isabelle Adjani, Willem Dafoe, Derek Jacobi, czy Jeff Goldblum. W programie nie brakuje także udanych eksperymentów filmowych z udziałem aktorów – amatorów, którzy w sposób prawdziwy oddają tło filmowych historii. Co więcej, większość filmów zaprezentowana na All About Freedom Festival zostanie w Polsce pokazana po raz pierwszy. Zdecydowaliśmy się zaproponować Państwu zarówno filmy fabularne i dokumentalne, jak i animowane. Każdy z nich jest różny pod względem formy i treści, przedstawia inne aspekty pojęcia wolności i odnosi się do innej jej sfery: obecności lub braku. Mamy nadzieję, że w tak zróżnicowanym programie odnajdą Państwo coś dla siebie.

Anna Pękala Artur Liebhart

5

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

1. DLA CHWILI WOLNOŚCI | reż. Arash T. Riahi | Austria | 2008 | 110 min. | Występują: David Akhavan, Pourywa Mahyari, Fares Fares, Payam Madjlessi 2008 – MFF Montreal – Nagroda za Najlepszy Debiut; 2008 – MFF Viennale – Nagroda Główna; 2008 – MFF Filmów Europejskich; 2008 – St. Jean de Luz – nagroda za najlepszą reżyserię. Austriacki kandydat do Oscara 2009. Polska premiera.

6

Ali i Merdad, dwaj młodzi Irańczycy, próbują wywieźć swych niepełnoletnich kuzynów: Asego (7 lat) oraz Armana (5 lat) z Iranu do Turcji, a następnie do Austrii, gdzie ostatecznie dzieci mają spotkać się z rodzicami. W Ankarze, w oczekiwaniu na wizę wszyscy czterej dzielą los przebywających tam uchodźców: pary z dzieckiem desperacko próbującej udowodnić władzom status ofiar politycznych prześladowań, a także perskiego nauczyciela i młodego Kurda, których walkę z beznadziejnością losu przeplata humor i ironia. Praca nad scenariuszem Dla chwili wolności rozpoczęła się w 2000 roku i trwała kilka lat. Poszukiwanie obsady zajęło ponad półtora roku, a castingi odbywały się w Berlinie, Sztokholmie, Londynie, Paryżu, Wiedniu, Lipsku i Frankfurcie. Zadanie było o tyle trudne, że poszukiwano perskich aktorów w wieku lat dwudziestu, posługujących się farsi, językiem perskim, biegle i bez akcentu, gotowych zagrać w filmie ostro krytykowanym przez władze Iranu, co wiązało się z automatycznym zakazem powrotu do kraju.

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

2. POCZĄTEK | reż. Xavier Giannoli | Francja | 2009 | 130 min.| Występują: François Cluzet, Emmanule Devos, Gérard Deparideu, Vincent Rottiers, 2009 – MFF Cannes – Konkurs Główny. Polska premiera.

7

Pewnego dnia do pogrążonego w apatii małego francuskiego miasteczka przybywa tajemniczy mężczyzna, który postanawia zmienić życie jego mieszkańców. Podaje się za menadżera firmy budowlanej. Szybko i bez kłopotów zyskuje zaufanie lokalnych władz oraz społeczności. Postanawia wybudować w mieście autostradę. Dostaje kredyt w banku, a następnie uruchamia wielką budowę. Senna atmosfera miasta ulega nagłemu ożywieniu. Budowa zapewnia pracę kilkudziesięciu lokalnym bezrobotnym. Ludzie na nowo zaczynają wierzyć, że wszystko jest możliwe, a marzenia mogą się spełniać. Mieszkańców łączy poczucie silnej ideowej wspólnoty. Pracują, wierząc, że autostrada zmieni ich życie i zapewni szansę na lepsze jutro. Mężczyzna zostaje lokalnym bohaterem, ale nagle wychodzi na jaw, że jest zwykłym oszustem. Czy mimo to mieszkańcom uda się dokończyć projekt?

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

3. MACHAN – WIELKA UCIECZKA | reż. Uberto Pasolini | Niemcy / Sri Lanka / Włochy | 2008 | 110 min. | Występują: Dharmapriya Dias, Gihan de Chickera, Dharshan Dharmaraj, Mahendra Perera

8

Reprezentacja Sri Lanki, sklecona naprędce z przypadkowych osób, jedzie na międzynarodowy turniej piłki ręcznej do Niemiec. Bohaterowie konstruują drużynę, składającą się z grupy lekkoduchów i marzycieli, żyjących ułudą lepszego życia. Sport nie budzi w nich jednak rywalizacji, ani nie staje się środkiem do osiągnięcia sukcesu. Ich celem jest Zachód – mityczna kraina dobrobytu, która kumuluje pragnienia mieszkańców biednego kraju. By wyjechać członkowie drużyny omijają bariery prawne, podpierają się fałszerstwem i cwaniactwem. Sukces eskapady nie przekłada się jednak na spełnienie marzeń. Sri Lanka to kraj biedny, pozbawiony miejsc pracy i perspektyw rozwoju, ale nie budzący litości i chęci szybkiego chwytania za portfel. Bohaterowie, nawet jeśli zyskają szansę na lepsze życie w Europie, bezpowrotnie utracą swoje korzenie, dom i rodzinę i staną się obywatelami drugiej kategorii. Kamera koncentruje się na zabawnych momentach, irracjonalnych dialogach oraz sytuacjach. Trochę dla kontrastu, a trochę dla pokazania, że człowiek poradzi sobie w każdych warunkach.

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

4. ZABIŁEM MATKĘ | reż. Xavier Dolan | Kanada| 2009 | 100 min. | Występują: Anne Dorval, Xavier Dolan, Suzanne Clément, François Arnaud 2009 – MFF Cannes – SACD Prize (Directors' Fortnight), Prix Regards Jeune, C.I.C.A.E. Award; 2009 – MFF Toronto Kanadyjski kandydat do Oscara.

9

Hubert – wysportowany, przemądrzały i dbający o wygląd młody chłopak prowadzi nieustanne kłótnie z matką. Nie akceptuje jej stylu, nie toleruje sposobu bycia i spędzania przez nią czasu. Kłótnie doprowadzają obojga do granic wytrzymałości. Gdy nauczyciel prosi, aby Huber napisał wypracowanie na temat matki, ten pozoruje w wyobraźni jej śmierć oraz pogrzeb. Sytuacja zmienia się, gdy matka wpada na diabelski plan, aby oddać syna do szkoły z internatem… Na wpół autobiograficzna opowieść o dojrzewającym nastolatku, jego trudnych relacjach z matką oraz próbie uwolnienia się od toksycznych związków rodzinnych

„Dla chwili wolności”

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

5. KRÓLIK PO BERLIŃSKU | reż Bartek Konopka | Polska / Niemcy | 2009 | 42 min. | 2009 – HOTDOCS Toronto – Najlepszy film w konkursie średniego metrażu; 2009 - 6. Festiwal Filmowy Planete Doc Review – Nagroda Magic Hour.

Przestrzeń między dwoma murami, których linia dzieliła od 13 sierpnia 1961 r. Berlin na Wschodni i Zachodni, była prawdziwym rajem dla licznej populacji królików. Początkowo króliki były przekonane, że mur, zasieki i strażnicy z psami są po to, aby strzec ich bezpieczeństwa. W rezerwacie żyło się wygodnie. Każdy jego mieszkaniec miał to samo, każdy żył podobnie w jednej z identycznych nor. Nie trzeba było walczyć o pozycję na drabinie społecznej. W ogóle niewiele trzeba było robić. Króliki były zadowolone. Ale z biegiem czasu okazało się, że trawy jest wprawdzie po równo dla każdego, ale jest fatalnej jakości, zaczyna brakować przestrzeni do życia, a wszelkie próby opuszczenia rezerwatu są surowo karane. W końcu mur rozebrano. W szerokim, wolnym świecie króliki poczuły się zdezorientowane, zagrożone i nieszczęśliwe. Pierwsze pokolenie nie potrafiło się w nim odnaleźć. Szanse mają być może młode króliki, które urodziły się już poza „rezerwatem”.

6. ESTERHAZy | reż. Izabela Plucińska | Polska / Niemcy | 2009 | 25 min. | film animowany | Głosy postaciom użyczyli: Maciej Stuhr, Maria Peszek, Wiktor Zborowski, Piotr Dzięcielski 2009 – MFF Berlinale

10

Berlin, rok 1989. Malutki wiedeński króliczek przyjeżdża z misją szukania dużej żony. Zgodnie z radą Wielkiego Księcia patriarchy rodu Esterhazy, ma poszukiwać małżonki za wielkim murem, gdzie znajduje się strzeżony przez żołnierzy króliczy raj. Poszukiwania okazują się trudne. Esterhazy trafia z rąk do rąk poznając przeróżne berlińskie rodziny. Kiedy w końcu udaje mu się odnaleźć berliński mur i króliczy raj, mur zostaje zburzony. W euforii i wrzawie tłumów nadchodzi kres króliczego raju. Esterhazy i jego ukochana zmuszeni są do ucieczki... Pod opisem zabawnych przygód królika Esterhazego ukryta jest zaskakująca metafora wolności i przemian roku 1989.

CyKL DLA CHWILI WOLNOŚCI

7. OPOWIEŚCI ZŁOTEGO WIEKU | reż. Hanno Höfer, Rãzvan Märculescu, Christian Mungu, Constantin Popescu, Ioana Uricaru | Rumunia / Francja | 2009 | 155 min. | 2009 – MFF Cannes; – Un certain regard 2009 – MFF Toronto.

11

Pięć filmowych opowieści rumuńskich filmowców, które przenoszą nas w kuriozalne sytuacje z czasów realnego socjalizmu. Są one na tyle uniwersalne i „realne”, że w zasadzie mogłyby wydarzyć się w każdym kraju, budującym krainę szczęśliwości. Przygotowania do przyjazdu dygnitarza partyjnego, czy konieczność poprawienia zdjęcia pierwszego sekretarza partii przed drukiem gazety to typowe historie „barejowskie”. Następne trzy, bardziej śmieszno-gorzkie opowieści, skupiają się na losie przeciętnych obywateli, którzy próbują znaleźć małe szczęście w absurdach socjalizmu. Perypetie kierowcy ciężarówki wożącego kurczaki i obserwacja typowego systemu handlu wymiennego uzupełnione zostają historią o parze młodych i zdolnych, którzy próbowali przyspieszyć swoją karierę na wzór Bony & Clyde. Wszystkie historie są starannie przedstawione, zarówno pod względem tła społecznego, jak i powodów, doprowadzających do końcowego ich rozwiązania. Dzięki wypracowanemu przez reżyserów jednolitemu stylowi filmowemu, tworzą one w efekcie spójną całość. Film jest wnikliwą, nieco ironiczną, panoramą charakterów, sytuacji i zachowań, które wymuszał na ludziach system socjalistyczny.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

1. GŁÓD | reż. Steve McQueen | Wielka Brytania / Irlandia | 2008 | 96 min. | Występują: Stuard Graham, Laine Megaw, Brian Millingan, Liam McMahon 2008 – Europejska Nagroda Filmowa – odkrycie roku; 2008 – MFF Cannes – Złota Kamera; 2009 – Era Nowe Horyzonty – Nagroda Główna.

12

Jest rok 1981 – Raymond Lohan pracuje jako strażnik w irlandzkim więzieniu Maze. W jednym z jego bloków osadzeni bojownicy, walczący o niepodległość północnej Irlandii organizują protest, odmawiając noszenia więziennych ubrań. W więzieniu panuje reżim, który jest piekłem zarówno dla więźniów, jak i ich nadzorców. Dochodzi do licznych aktów przemocy, okrucieństwa i upokorzenia. Strażnicy nie postępują moralnie, nie kierują się żadnymi zasadami. Pewnego dnia w więzieniu zjawia się Davey Gillen, który trafia do celi Gerry’ego Campbella, a ten uczy go, jak żyć i jak omijać obowiązujące w tym świecie zasady. Davey dołącza do innych protestujących. Protest wymyka się spod kontroli. Wybucha strajk głodowy oraz powszechny bunt, który przeradza się w zamieszki. Ginie kilku strażników… Głód to nie tylko próba pokazania realiów więzienia, ale przede wszystkim wstrząsający obraz ludzkiej desperacji w walce o wolność, której efektem jest śmierć w imię idei.

„Wolność a tożsamość”

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

2. MIŁOŚNICy PTAKÓW | reż. Marco Bechis | Włochy / Brazylia | 2008 | 108 min. | Występują: Abrisio Da Silva Pedro, Alicelia Batista Cabreira, Ademilson Concianza Verga, Ambrosio Vilhalva 2008 – MFF Wenecja.

13

Farmerzy w brazylijskim stanie Mato Grosso żyją spokojnie i bogato. Posiadają olbrzymie plantacje, na których hodują transgeniczne rośliny. Wieczory spędzają z turystami, którzy odwiedzają tamte strony, aby obserwować niezwykłe ptaki. Na granicy farmerskich latyfundiów wzrastają niepokoje Indian, którzy żyją w zamkniętych rezerwatach, a faktycznie są prawowitymi właścicielami tych ziem. Indianie nie mają żadnych perspektyw poza pół niewolniczą pracą na plantacjach cukrowych. Wielu z nich w poczuciu beznadziei popełnia samobójstwa. Jedno z nich, spowodowane poniżeniem, wywołuje poważną rebelię Indian Guarani Kaiova. Zaczynają oni obozować na jednym z latyfundiów głosząc, że jest to ziemia ich przodków. Dwa światy zaczynają walkę – zarówno na symbole, jak i tę prawdziwą. Obie strony konfliktu wywołują w sobie agresję, połączoną ze wzajemną fascynacją. W pewnym momencie przeradza się ona w ciekawość, która łączy młodego szamana Osvaldo i córkę farmera.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

3. AJAMI | reż. Scandar Copti, Yaron Shani | Niemcy / Izrael | 2009 | 120 min. | Występują: Shamir Kabaha, Ibrahim Frege, Fouad Habash, Youssef Sahwani, 2009 – MFF Cannes – Quinzaine des Realisateurs; 2009 – MFF Toronto; 2009 – Kandydat do nagrody Europejskiej Akademii Filmowej. Izraelski kandydat do Oscara 2009. Polska premiera.

14

Dzielnica Ajami w Jaffie jest tyglem kulturalnym – wybuchowym miejscem, w którym obok siebie żyją Żydzi, muzułmanie oraz chrześcijanie. Wrażliwy trzynastolatek, Nasi, oraz jego starszy brat, Omar, żyją w strachu o rodzinę po tym, jak ich wuj zranił ważnego członka klanu. Naiwny młody uciekinier z terytoriów palestyńskich – Malek, pracuje nielegalnie, aby zarobić na operację matki. Bogaty Binj marzy o przyszłości ze swoją żydowską narzeczoną, a policjant Dando obsesyjnie próbuje odnaleźć brata, który niedawno zaginął. Tragiczna w skutkach kruchość życia, a także konieczność wzajemnej koegzystencji kilku różnych narodowości i kultur jest codziennym doświadczeniem mieszkańców Ajami. Najbliżsi sąsiedzi okazują się być największymi wrogami. Nie ma zatem lepszego miejsca na pokazanie nie tylko kolizji, lecz także dążenia do zachowania wolności kilku odmiennych od siebie światów. Ajami w sposób wnikliwy pokazuje unikalną przestrzeń funkcjonowania palestyńskiej i izraelskiej kultury. Podkreśla absurdalne perspektywy konfliktu, a także związanej z nim agresji.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

4. ADAM ZWARTWyCHWSTAŁy | reż. Paul Schrader | Niemcy / USA / Izrael | 2008 | 106 min. | Występują: Jeff Goldblum, Willem Dafoe, Derek Jacobi, Ayelet Zurer 2009 – MFF Karlowe Wary. Polska premiera.

15

Adam Stein to jeden z pacjentów izraelskiej kliniki psychiatrycznej na Pustyni Negev, stworzonej dla ludzi, którzy przeżyli Holokaust. W przedwojennym Berlinie Adam był słynnym żydowskim magikiem, posiadającym dar czytania ludzkich myśli. W czasie jednego z pokazów zaprosił na scenę przyszłego kata – Kleina (granego przez Willema Dafoe), odkrywając jego autodestrukcyjną naturę. Obaj spotkali się w czasie wojny ponownie. Adam trafił do obozu, którego okrutnym szefem był Klein. Po wojnie Adam jest częstym pacjentem kliniki dla ocalałych ofiar niemieckich obozów. Wykorzystuje zawód magika oraz talent psychologa, aby pomagać innym chorym. Stara się zabić dręczące go wspomnienia, odgrywając przed pacjentami skecze. Szef ośrodka – Gross (grany przez Dereka Jacobi) chętnie korzysta z tych umiejętności. Adam ma niepokorny charakter i ciągle zaskakuje otoczenie. Potrafi czytać cudze myśli. W ośrodku Adam znajduje zachowującego się jak pies pacjenta. Postanawia mu pomóc. Rozpoczyna terapię, która w efekcie uzdrowi i uwolni również jego samego. Film jest nie tylko doskonałą adaptacją kontrowersyjnej noweli Yorama Kaniuka, lecz również symboliczną i znaczącą próbą pokazania uwikłania człowieka w piekło własnych traumatycznych wspomnień.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

5. ŚLEPy LOS | reż. Lucy Walker | Wielka Brytania | 2006 | 104 min. | 2007 – Palm Springs International Film Festival – Nagroda Publiczności; 2007 – MFF Berlinale – Nagroda Publiczności; 2006 – Los Angeles Film Festival – Nagroda Publiczności.

16

Erik Weihenmeyer był niewidomy od piętnastego roku życia. Zanim został alpinistą i pierwszym niewidomym, który zdobył Mount Everest, musiał zmierzyć się ze swoimi ograniczeniami. Jego droga do samoakceptacji przebiegała w sprzyjających warunkach: pod opieką braci i czuwającego nad wszystkim ojca. Teraz Erik zdecydował się pomóc innym. Wybrał Tybet, bo tu niewidomi żyją jak wyrzutkowie, na marginesie społecznym. W powszechnym mniemaniu ślepota jest karą za grzechy w poprzednim życiu lub dowodem opętania. Normalne życie staje się przez to niemal niemożliwe. Sabryie Tenberken, niewidoma Niemka, postanowiła założyć organizację Braille bez Granic i pierwszą szkołę dla niewidomych w Lhasie. To do niej zwraca się Erik z propozycją zorganizowania profesjonalnej wyprawy w Himalaje. Grupę stworzyli uczestnicy wielu górskich wspinaczek i dzieci ze szkoły Sabryie. W miarę zbliżania się do szczytu, cel wyprawy staje się przedmiotem dyskusji i polem gry ambicji himalaistów.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

6. ODGŁOSy ROBAKÓW | reż. Peter Liechti | Szwajcaria | 2009 | 88 min. | Narrator: Peter Mettler Drugi głos: Doraine Green / Nikola Weisse 2009 - 6. Festiwal Filmowy Planete Doc Review – Nagroda Główna (Millenium Award); 2009 – MFF Rotterdam.

17

Myśliwy polujący na króliki odkrywa w lesie zmumifikowane ciało 40-letniego mężczyzny. Lekarze orzekają, że zgon nastąpił około stu dni wcześniej. Zmarły prowadził dziennik, z którego możemy odtworzyć ostatnie dwa miesiące jego życia. Pod koniec sierpnia udał się w góry, które kiedyś odwiedził jako student. Zachwycony ich dostojnym pięknem, pomyślał, że to idealne miejsce na śmierć. Po kilkunastu latach zjawia się tu ponownie. Notuje: „w plecaku mam wszystko, co potrzebne do samobójstwa”. Nie zamierza się jednak wieszać ani skakać ze skały. Wybrawszy ustronne miejsce, z folii i gałęzi buduje namiot, w którym postanawia zagłodzić się na śmierć. Ma ze sobą kilka książek (Beckett, Dante), trochę lekarstw przeciwbólowych, kilka świec i radio. Pije wyłącznie wodę deszczową. Zamknięty w małym namiocie obserwuje świat zewnętrzny i wewnętrzny. Zbiera odgłosy, obrazy, wizje, wspomnienia, marzenia. Stopniowo oddala się od otaczającej rzeczywistości i coraz głębiej zanurza się w siebie. Odgłosy robaków to szczegółowy, szokująco naturalistyczny zapis zbliżającej się śmierci. Rozpisana na wiele dni opowieść o mierzeniu się świeckiego umysłu z największą zagadką, jaką zna ludzkość.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

7. HISTORIA KSIĘDZA – PERSONA NON GRATA | reż. Fabio Wuytack | Belgia 2008 | 75 min. | 2009 – MFF IDFA Amsterdam; 2009 – Visions du Reel – Nyon.

18

W Wenezueli nazywają go Francisco, ale tak naprawdę nazywa się Frans Wuytack. Jest księdzem, artystą i rewolucjonistą. Pochodzi z Belgii, ale w 1996 r. jako młody ksiądz przyjechał do Wenezueli, aby zamieszkać w wytwornej willi w Caracas. Szybko zamienił ją na mały dom w slumsowej dzielnicy La Vega i niemal natychmiast stanął na czele społeczno-kulturalnego rewolucyjnego ruchu przeciwko rządowi, zorganizowanego przez biedotę miejską, dla której stał się niczym Che Guevara czy Mahatma Ghandi. W 1970 r. za swoją działalność Wuytack został oficjalnie wydalony z Wenezueli. Otrzymał zakaz powrotu do kraju, ale w 2000 r. prezydent Hugo Chávez anulował decyzję, zezwalając, aby po 30 latach Wuytack ponownie odwiedził Wenezuelę. Jego syn – Fabio – towarzyszy ojcu w tej podróży, dokumentując kamerą jego nostalgiczny powrót do wspomnień z młodości. Historia księdza – persona non grata nie jest ścisłą i linearną biografią Wuytacka, bowiem o tym opowiada książka o takim samym tytule, napisana przez jego córki. To raczej epicka i poetycka interpretacja fantastycznej przeszłości ojca, opowiedziana oczami pełnego podziwu syna.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

8. ZBAW NAS OD ZŁEGO | reż. Ole Bornedal | Dania / Szwecja / Norwegia | 2009 | 93 min. | Występują: Lasse Rimmer, Lene Nystrom, Jens Andersen, Pernille Valentin 2009 – MFF Toronto; 2009 – MFF San Sebastian; Polska premiera.

19

Akcja filmu dzieje się w prowincjonalnej Danii. Na pustej szosie skąpo ubrana kobieta przedstawia głównych bohaterów filmu. Anna to anielska żona mera miasteczka. Ingmar jest weteranem II wojny światowej, a Johan i Pernille – przedstawicielami klasy średniej, emigrującymi z miasta na wieś. Alan to bośniacki emigrant, który stracił rodzinę w wojnie. Lars jest wiecznym pechowcem, który ciężarówką potrąca narratorkę filmu. Ukrywa jednak jej ciało i naprędce wymyśla historię, kierującą podejrzenia na Bośniaka – Alana. Film opowiada o sprzecznościach, rozdzierających małą lokalną społeczność, ukazuje panującą w niej ksenofobię, a także silnie obecne podziały klasowe. Świat zewnętrzny postrzegany jest jako obcy, a różnice społeczne uzyskują status istotnych wartości. Ten poruszający i niejednoznaczny film stara się iść pod prąd politycznym przekonaniom i przesądom. Pozostawia widza sam na sam z dylematem, czym tak naprawdę jest zjawisko ucieczki i wewnętrznej emigracji. Pokazuje zniewolenie umysłu poprzez społeczne ograniczenia oraz przesądy.

BLOK WOLNOŚć A TOżSAMOŚć

9. DEMAKIJAż | reż. Maria Sadowska, Dorota Lamparska, Anna Maliszewska | Polska | 2009 | 111 min. | Występują: Non stop kolor: Anita Jancia, Joanna Szczepkowska, Jan Wieczorkowski, Eryk Lubos, Droga wewnętrzna: Adam Woronowicz, Krzysztof Stroiński, Grażyna Barszczewska, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Pokój szybkich randek: Magdalena Czerwińska, Łukasz Simlat, Marian Dziędziel, Ewa Lorska Trzy półgodzinne nowele.

20

Non stop kolor: Trzydziestoletnia Muza budzi się rano pod pomnikiem Chopina w Łazienkach. Nie pamięta skąd się tam wzięła, nie może znaleźć swojego samochodu, więc jedzie porannym tramwajem do domu na Ursynowie. Pod drzwiami okazuje się, że zgubiła też klucze od mieszkania. W ich poszukiwaniu Muza rozpoczyna długą wędrówkę po Warszawie. Droga wewnętrzna: Rafał, to trzydziestoletni mieszkaniec dużego miasta. Odnosi sukcesy jako pracownik wielkiej korporacji. Każdy jego dzień jest jednak taki sam. Wstaje rano, pije kawę i szykuje się do pracy. Pewnego dnia nie jest w stanie przekroczyć drzwi klatki schodowej. Wyjście z domu odbiera jako śmiertelne zagrożenie. Przyjaciel i jego dziewczyna usiłują nakłonić go do wyjścia Pokój szybkich randek: Natalia i Artur są małżeństwem od dwóch lat. Remontują swoje pierwsze własne mieszkanie. Szczęśliwe życie zamienia się w koszmar, kiedy Artur po pijanemu powoduje wypadek samochodowy. Natalia ma przed sobą osiem lat rozłąki z ukochanym mężem. I osiem lat wspólnego odbywania wyroku. On w więzieniu, ona poza jego murami.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

1. CIEŃ BÓLU | reż. Matthias Emcke | Niemcy | 2009 | 92 min. | Występują: Til Schweiger, Jana Pallaske, Stipe Erceg, Luna Schweizer 2009 – MFF Toronto. Polska premiera.

21

Marek to typowy szczęściarz. Przystojny, uroczy, inteligentny i wykształcony – dusza towarzystwa, za którą szaleją kobiety. Nie pracuje na stałe. Utrzymuje się z dorywczych zleceń, a wolne chwile spędza na rowerze, jego największej życiowej pasji. Często wyrusza na samotne, długodystansowe rajdy, które dają nie tylko satysfakcję, ale przede wszystkim życiową energię. Drugie oblicze Marka nie jest tak olśniewające. Przeżywa liczne zawody miłosne, sam również łamie serca kobiet. Nie potrafi wziąć odpowiedzialności za nikogo i za nic. Jego urok osobisty powoduje, że wybaczają mu wszyscy. Życie Marka diametralnie się zmienia. Traci lewą nogę w wypadku drogowym. Po wyjściu ze szpitala przyjaciele próbują pomóc mu wrócić do normalnego życia, ale on przechodzi jednak głęboki kryzys. Zmienia swój stosunek do otoczenia. Sprawy, które zawsze odkładał na później, nabierają teraz nowego znaczenia. Tragiczny wypadek okazuje się dla niego uwolnieniem.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

2. DZIEŃ SPÓDNICy | reż. Jean-Paul Lilienfeld | Francja | 2009 | 88 min. | Występują: Isabelle Adjani, Denis Podalydés, Yann Collette, Jackie Berroyer 2009 – MFF Berlinale; 2009 – MFF Karlowe Wary. Polska premiera.

22

Po sześciu latach przerwy Isabelle Adjani spektakularnie powraca do filmu w pełnym napięcia dramacie, rozgrywającym się w jednym z francuskich liceów. Aktorka gra nauczycielkę, która razem z klasą przypadkowo staje się zakładniczką, sterroryzowaną lufą pistoletu. Pistolet przechodzi jednak z rąk do rąk i w pewnym momencie do końca nie wiadomo, kto kogo tak naprawdę ma na muszce. Postawieni pod murem uczniowie i nauczycielka muszą znaleźć rozwiązanie swych traum. Nauczycielka przejmuje inicjatywę i sama terroryzuje klasę. Przeprowadza z uczniami lekcję Moliera i po raz pierwszy jest na zajęciach słuchana. Na zewnątrz już czeka jednostka antyterrorystyczna, a przed szkołą zbierają się rozhisteryzowani rodzice i telewizja. Władze decydują się na zakończenie akcji bez względu na ofiary, a w klasie odbywa się teatr rasizmu, połączony z pokazem religijnej nietolerancji. Powoli odkrywane są tajemnice zbrodni, a nauczycielka znów traci władzę. Doprowadza to wszystko do kolejnej tragedii.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

3. ZARÓBMy JESZCZE WIĘCEJ | reż. Erwin Wagenhofer | Austria | 2008 | 107 min. | 2009 – Sundance Film Festival – Nagroda Główna jury kina światowego dla filmu dokumentalnego.

23

Większość z nas nie zdaje sobie sprawy, gdzie dokładnie znajdują się nasze pieniądze. Możemy być jednak pewni, że nie ma ich w bankach. Współczesny świat, jakim nie był nigdy dotąd, to układ naczyń połączonych. Kryzys na jednym rynku osłabia pozostałe. W błyskotliwym dokumencie Erwin Wagenhofer przygląda się funkcjonowaniu światowego systemu finansowego. Zamknięte środowisko doradców finansowych i bankierów na naszych oczach tworzy rzeczywistość dynamicznego wzrostu i błyskawicznych profitów. Austriacki filmowiec zderza poglądy beneficjentów liberalnego kapitalizmu z punktem widzenia jego ofiar. Stara się prześledzić i odtworzyć mechanizmy nowoczesnego rynku bez granic. Rozmawia z przedsiębiorcami i lobbystami. Przepytuje ekonomistów i akademików. Odwiedza raje podatkowe oraz indyjskie ulice nędzy i przeraża widza brakiem skrupułów jednych i beznadziejnym położeniem drugich.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

4. SIÓDMy KRĄG | reż. Árpád Sopsits | Węgry | 2009 | 107 min. | Występują: Benett Vilmányi, Tamás Erőss, Anna Vicsotka, László Krikkay 2009 – MFF Karlowe Wary. Polska premiera.

24

Siódmy krąg to trzecia część trylogii reżysera, której tytuł odnosi się do siódmego kręgu piekła Boskiej Komedii Dantego. Historia grupy nastolatków, w której nieoczekiwanie pojawia się tajemniczy rudowłosy chłopak, Sebastian. Jego wyjątkowe umiejętności rzucania nożem wprawiają pozostałych kolegów w zachwyt i zdumienie. Dziwią również jego specyficzne poglądy na świat: bez Boga i moralności. Sebastian uruchamia splot tragicznych w skutkach wypadków. Chłopcy postanawiają zbadać granice własnej odwagi i emocji. Decydują się sprawdzić siłę charakteru i wolę walki. Rozpoczyna się niebezpieczna gra, w której stawką okazuje się ludzkie życie. Na ratunek przybywa ksiądz Gabor. Nie udaje mu się jednak uratować wszystkich. Film został oparty na prawdziwej historii samobójczej śmierci dwóch węgierskich nastolatków. Osią fabuły jest nie tylko problem dojrzewania młodych ludzi, ich silnego osamotnienia oraz braku oparcia w dorosłych, lecz także kwestia nieumiejętności radzenia sobie z nieograniczoną wolnością i ze światem, przeżywającym kryzys wiary i wartości.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

5. WSZySCy UMRĄ, A JA NIE | reż. Valeria Gaia Germanica | Rosja | 2008 | 85 min. | Występują: Polina Philonienko, Agnia Kuznetsova, Olga Shuvalova 2009 – MFF Cannes – Nagroda główna; 2009 – Festiwal Łagów.

25

Historia Katii, Wiki i Żanny – trzech typowych czternastolatek z podmoskiewskiego miasteczka, dla których najważniejsza jest zbliżająca się szkolna dyskoteka. Dziewczyny początkowo wydają się być szczęśliwe. Są podekscytowane, rozmawiają o seksie, wspólnie urządzają pogrzeb kotu. To jednak pozory, gdyż w domu napotykają na mur obojętności, okrucieństwa i niezrozumienia. Rodzice jednej z nich w alkoholowym zamroczeniu całymi daniami siedzą na kanapie, spoglądając tępym wzrokiem na meblościankę. Uaktywniają się tylko czasami, wyłącznie w celu maltretowania dzieci. Rodzice drugiej nastolatki uciekają od odpowiedzialności i robią wszystko, aby zachować w sobie wyidealizowany obraz pociechy. Sobotnia noc ma być dla dziewczyn ucieczką od codziennej nudy, biletem wstępu do tego, co jest dla nich w zasadzie nieosiągalne.

CyKL KIEDy WOLNOŚć ZAGRAżA WOLNOŚCI

6. WIERZĄCA | reż. Bruno Dumont | Francja 2009 | 100 min. | Występują: Julie Sokolowski, David Dewaele, Yassine Salim, Karl Sarafidis 2009 – MFF Toronto. Polska premiera.

26

Céline pochodzi z bogatej mieszczańskiej rodziny, a jej ojciec jest ministrem. Dziewczyna czuje się w domu zupełnie obca. Ucieka w swój własny świat. Studiuje teologię i postanawia oddać się całkowicie Bogu, wstępując do zakonu. Gorąca wiara oraz ekstremalne religijne zachowania Céline poważnie niepokoją matkę przełożoną. Dziewczyna zostaje usunięta z zakonu i wraca do rodzinnego domu. Próbuje odnaleźć prawdę o sobie, ale otaczający świat okazuje się nieprzychylny dla naiwnej i szczerej dziewczyny. Kiedy Céline poznaje islamskiego fundamentalistę – Nassira, okazuje się, że mają ze sobą dużo wspólnego. Łączy ich nie tylko natężenie uczuć religijnych, ale również zbliżająca się tragedia… Film jest zarówno hipnotyzującym studium psychiki oddanej wierze nastolatki, jak również próbą pokazania konsekwencji wolnego wyboru: bezgranicznej wiary i oddania się Bogu. Jest to głęboko poruszający obraz świata, w którym wiara, pozbawiona dojrzałości życiowej zostaje wykorzystana w okrutny sposób.

CyKL WyZWOLENIE PRZEZ… – PRZESTRZENIE WOLNOŚCI

1. BĘDZIE GŁOŚNO | reż. Davis Guggenheim | USA | 2008 | 97 min. | Występują: The Edge, Jimmy Page, Jack White 2008 – MFF Toronto; 2009 – MFF Berlinale; 2009 - 6. Festiwal Filmowy Planete Doc Review; 2009 – Festiwal Dwa Brzegi, Kazimierz – Nagroda Publiczności.

27

Twórcom kina rzadko udaje się przebić przez pełną splendoru otoczkę życia legend rocka. Zdobywca Oscara Davis Guggenheim (Niewygodna prawda) prezentuje osobiste relacje trzech pokoleń wirtuozów gitary elektronicznej: The Edde’a (U2), Jimmy’ego Page’a (Led Zeppelin) i Jacka White’a (The White Stripes). Będzie głośno pozwala zobaczyć, jak każdy z nich wypracował swoje unikalne brzmienie i styl gry na ulubionych instrumentach, czyli najprzeróżniejszych wersjach gitar. Film skupia się na muzycznym buncie artystów, ukazuje ważne dla nich miejsca, a także niecodzienne dyskusje na temat sposobów i powodów komponowania oraz grania. Widzowie stają się świadkami intymnych chwil, mają też okazję usłyszeć nowe utwory trzech bohaterów. Punktem wyjścia akcji jest dzień, w którym Jimmy Page, Jack White i The Edge po raz pierwszy spotkali się, żeby rozmawiać, wzajemnie się uczyć i grać.

CyKL WyZWOLENIE PRZEZ… – PRZESTRZENIE WOLNOŚCI

2. WOLNOŚć – BIBLIJNA KOMEDIA MUSICALOWA | reż. Davide Ferrario | Włochy | 2009 | 102 min. | Występują: Kasia Smutniak, Fabio Troiano, Gianluca Gobi, Cristiano Godano 2009 – MFF Karlowe Wary. Polska premiera.

28

Awangardowa reżyserka teatralna – Irena Mirkovic decyduje się przyjąć dość nietypową propozycję. W ramach programu penitencjarnej resocjalizacji więźniów ma wyreżyserować spektakl, oparty na tekście Pasji. To zaskakujące doświadczenie w sposób nieodwracalny zmienia jej życie. Dzięki poznaniu przystojnego strażnika Irena zrywa z dotychczasowym narzeczonym. Wkrótce napotka jednak na poważną przeszkodę. Nikt z więźniów nie chce zagrać roli Judasza, bo nikt nie chce udawać zdrajcy. Przeciw Irenie jest również konserwatywna w myśleniu i zachowaniu siostra Bonaria. Gdy sytuacja wydaje się być już beznadziejna, Irena wpada na genialny pomysł. Skoro nikt nie chce być Judaszem, trzeba zmienić scenariusz, zmienić bieg wypadków. Irena przerabia historię Jezusa. Usuwa wątek zdrady, donosu i śmierci. Więźniowie z entuzjazmem akceptują pomysł, jednak tylko do momentu, w którym ogłoszona zostaje amnestia…

CyKL WyZWOLENIE PRZEZ… – PRZESTRZENIE WOLNOŚCI

3. W BERLINIE | reż. Michael Ballhaus i Ciro Cappellari | Niemcy | 2009 | 96 min. | Występują: Angela Winkler, Nele Winkler, Alexander Hacke, Maybrit Illner 2009 – MFF Berlinale. Polska premiera.

29

Filmowa deklaracja miłości do Berlina, prezentująca wyjątkową atmosferę tego miasta, które mimo oznak historycznego cierpienia całą swoją energię kieruje ku przyszłości. Ballhaus, który wcześniej współpracował z Fassbinderem i Scorsese, powraca z Hollywood do Berlina i jest mile zaskoczony miastem, w którym się wychował. 20 lat po zburzeniu muru odkrywa Berlin na nowo. Efektem jego obserwacji jest liryczny esej filmowy, ukazujący metropolię i jej mieszkańców, a w szczególności ich zróżnicowaną osobowość, szerokie uzdolnienia i talenty, profesjonalne umiejętności oraz ambicje, które tworzą niepowtarzalną atmosferę stolicy Niemiec. Berlin w oczach Ballhausa jest miejscem magicznym, zapewniający swoim mieszkańcom poczucie twórczej wolności. Sportretowany przez reżysera kolorowy i bogaty zestaw osobowości zamieszkujących stolicę Niemiec, nie tylko realizuje w niej swoje marzenia, ale przede wszystkim tworzy i wymyśla to miasto na nowo. Dzięki nim Berlin zmienia się nieustannie, w sposób niczym nieograniczony, z różnym natężeniem i w różnych kierunkach, stając się jedną z najbardziej stymulujących i rozwijających stolic świata.

CyKL WyZWOLENIE PRZEZ… – PRZESTRZENIE WOLNOŚCI

4. UNIvERSALOvE | reż. Thomas Woschitz | Austria / Luxemburg / Serbia | 2008 | 81 min. | Występują: Anica Dobra, Dušan Aškovic, Damien Smith, Sri Gordon, Daniel Plier, Sascha Migge, Liza Machover, Samir „RPZ” Menouar, Magda Gomes, Erom Cordeiro, Kyoichi Komoto, Makiko Kawai 2008 – MFF Toronto; 2009 – Filmfestival Max Ophüls Preis, Saarbrücken (Niemcy): MAX OPHÜLS PREIS; 2009 – Diagonale, Graz (Austria)

30

W Marsylii serce Julii bije mocniej na każdą myśl o Rashidzie. W Tokio, Satoshi skrycie marzy o ukochanej dziewczynie, która pracuje w pobliskiej restauracji, ale nie ma pojęcia o jego istnieniu. W Rio de Janeiro, Maria jest nieprzytomnie zakochana w przystojnej gwieździe telenoweli. W Belgradzie pewna para walczy o swój byt. W Brooklynie wybujała wyobraźnia czarnoskórego taksówkarza doprowadza do wybuchu zazdrości. W Luksemburgu dobrze sytuowany gentleman decyduje się wyznać prawdziwe uczucia młodemu mężczyźnie... Universalove to historia o różnych obliczach miłości: prawdziwej, silnej, desperackiej, takiej, która przytrafia się w każdej chwili i wszędzie. Film zbudowany jest z luźno powiązanych obrazów, zestawionych ze sobą na wzór teledysku. W ten sposób powstaje nowy rodzaj filmu muzycznego.

CyKL WyŁĄCZ SySTEM CZy WOLNOŚć POD KONTROLĄ

1. BIRMA vJ | reż. Anders Høgsbro Østergaard | Norwegia / Szwecja / Dania / Wielka Brytania | 2008 | 84 min. | 2009 – MFF Berlinale – Nagroda Praw Człowieka; 2009 – Danish Film Academy Award – Najlepszy Długometrażowy Film Dokumentalny; 2009 – IDFA Amsterdam – Grand Prix 2009 – Sundance Film Festival – Nagroda za montaż w filmie dokumentalnym; 2009 – ZagrebDox – wyróżnienie.

31

Birma jest jednym z kilku krajów na świecie, do którego zagraniczni dziennikarze nie mają wstępu. Rządzona od ponad 40 lat przez bezwzględną juntę wojskową, pozostaje praktycznie odcięta od świata. Gasnące zainteresowanie świata utwierdziło obywateli w przekonaniu, że jakikolwiek opór nie ma sensu. W 2007 roku Birmańczycy znów wyszli na ulice. Iskrą zapalną (podobnie jak w Polsce lat ‘70) stały się drastyczne podwyżki cen. Wtedy też 27-letni Joshua postanowił przełamać barierę informacyjną swojego kraju. Czując, że społeczeństwo szykuje się do kolejnych protestów, stworzył niezależną sieć korespondentów – Democratic Voice of Burma (DVB). Nagrane przez nich materiały wysyłał do zachodnich telewizji. Chciał mieć pewność, że kolejny zryw Birmańczyków odbije się szerokim echem w świecie. Młodzi ludzie, wyposażeni w miniaturowe kamery, byli świadkami brutalnego tłumienia demonstracji, zabójstw i aresztowań dokonywanych przez tajną policję. Wstrząsające nagrania przemycano za granicę i emitowano w BBC i CNN. Dla światowej opinii publicznej była to jedyna możliwość poznania prawdy o birmańskiej tragedii.

CyKL WyŁĄCZ SySTEM CZy WOLNOŚć POD KONTROLĄ

2. PODŁĄCZ SIĘ | reż. Alex Rivera | USA / Meksyk | 2008 | 90 min. | Występują: Luis Fernando Pena, Leonor Ravela, Jacob Vargas, Tenoch Huberta, 2008 – MFF Berlinale – Nagroda Amnesty International; 2008 – Festiwal Filmowy Sundance – Nagroda za Najlepszy Scenariusz. Polska premiera.

32

Bohater filmu, Memo, to młody Meksykanin, mieszkający w małej rolniczej wiosce Santa Ana, w stanie Oxaca. Pasją Memo jest podsłuchiwanie rozmów telefonicznych za pomocą domowej roboty anteny satelitarnej. Pewnego dnia podsłuchuje rozmowę FBI. Zostaje namierzony, a następnego dnia jego dom i ojciec stają się bohaterami telewizyjnego show na żywo. Zostają zlikwidowani w ramach spektakularnej akcji walki z terroryzmem. Po tej tragedii, Memo w poczuciu winy udaje się do Tijuany – największego miasta granicznego na świecie. To mekka dla setek tysięcy robotników, którzy wirtualnie wykonują pracę w amerykańskich miastach, głównie w Nowym Jorku i Los Angeles. Aby zarabiać na życie Memo musi wszczepić sobie chip, za pomocą którego zostanie podłączony do globalnego systemu pracy. Pomaga mu zainteresowana jego losem dziennikarka. W sieciowym banku pamięci pewien nieznajomy płaci jej za kolejne odsłony historii młodego emigranta z Santa Ana.

CyKL WyŁĄCZ SySTEM CZy WOLNOŚć POD KONTROLĄ

3. yES – MENI NAPRAWIAJĄ ŚWIAT | reż. Andy Bichlbaum, Mike Bonanno, Kurt Engfehr | Francja | 2008 | 90 min. | 2009 – MFF Berlinale – Nagroda Publiczności.

33

Kiedy mężczyzna reprezentujący koncern Dow Chemical ogłosił na antenie BBC, że jego firma wypłaci odszkodowanie ofiarom spowodowanej przez siebie katastrofy ekologicznej, prowadzący program dziennikarz oniemiał ze zdumienia. Zrobimy to, co powinniśmy byli zrobić już dawno temu – zapewniał przedstawiciel koncernu. Euforia trwała jednak bardzo krótko. Firma szybko zdementowała informację, a BBC poprosiło o wyjaśnienia na antenie. Okazało się, że mężczyzna, który składał zaskakujące obietnice, nie ma z koncernem nic wspólnego. Chcieliśmy w ten sposób przypomnieć, że nikt dziś nie liczy się z ofiarami – wyjaśnił. „Czy można naprawić świat?” – proste, wręcz naiwne, pytanie stało się kołem zamachowym działań dwóch alterglobalistów, którzy w swym filmie poruszają najbardziej palące problemy współczesności: globalny kryzys, niesprawiedliwość społeczną, zagadnienia ochrony środowiska.

CyKL WyŁĄCZ SySTEM CZy WOLNOŚć POD KONTROLĄ

4. KULTURA REMIXU | reż. Brett Gaylor | Kanada | 2008 | 85 min. | 2008 – IDFA, Amsterdam – Nagroda publiczności.

34

Ten film mówi o wojnie, ale polem batalii jest Internet – zapowiada Brett Gaylor, reżyser i aktywista Internetu. Stronami w tej walce są wszyscy, podzieleni jednak na dwie grupy: popierający przestrzeganie praw autorskich (copyright) oraz ich nie uznający, wyznający zasadę swobodnego udostępniania treści intelektualnych (copyleft). Tylko w ten sposób – ich zdaniem – poprzez dostęp do dorobku przeszłości i dzięki jego przetwarzaniu, może powstawać współczesna kultura. Sztandarowym reprezentantem takiego działania jest Girl Talk, muzyk miksujący i przerabiający całą klasykę muzyki rozrywkowej. Girl Talk wyjmuje z utworów krótkie kawałki i miesza je w nową całość. Wirtuozeria z jaką to robi, błyskawicznie uczyniła z niego gwiazdę klubowego podziemia. Reżyser zastanawia się, czy ta metoda odzwierciedla postawę całego pokolenia wychowanego na Internecie, czy Girl Talk jest po prostu bardzo zdolnym i zdeterminowanym, ale odosobnionym w swoim postępowaniu piratem.

CyKL WyŁĄCZ SySTEM CZy WOLNOŚć POD KONTROLĄ

5. CZŁOWIEK W KLATCE | reż. Steven Rhys Lewis | Wielka Brytania | 2006 | 75 min. | Występują: Alister O'Loughlin, Claudine Sinnett, Julian Jones, Maurisa Abela 2009 – MFF Karlowe Wary. Polska premiera.

35

Uznany architekt zostaje nagle porwany i umieszczony w pustym pokoju, bez okien i drzwi. Po przebudzeniu uświadamia sobie, że z miejsca, w którym się znalazł nie ma żadnych możliwości ucieczki. W dodatku każdy jego ruch śledzi umieszczona na suficie kamera. Zamknięcie i bycie przez cały czas w centrum uwagi wywołuje początkowo psychiczny szok i agresję. Z czasem ulegają one zmianie, przeradzając się w spokój i opanowanie. Pojawia się silna potrzeba zmiany, która uruchamia dramatyczną walkę o siebie. Trwa wyścig z czasem, w którym najwyższą wartością jest odzyskanie wolności. Ten niskobudżetowy thriller psychologiczny, rozgrywający się współcześnie w Wielkiej Brytanii, powstał w wyniku fascynacji reżysera psychologią, w szczególności zaś zagadnieniem wolności ludzkiej psychiki.