1 Ewolucja technologii informacyjnych System informacyjny a system informatyczny (w ogóle) a w banku w szczególności Rozwój systemów informatycznych banków

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

2

Ewolucja technologii informacyjnych

 Technologia informacyjna - dziedzina wiedzy obejmująca informatykę, telekomunikację, narzędzia i inne technologie związane z informacją. Dostarcza ona użytkownikowi narzędzi, za pomocą których może on pozyskiwać informacje, selekcjonować je, analizować, przetwarzać i przekazywać innym ludziom.... (pl.wikipedia.org)  Ewolucja technologii informacyjnych – długotrwały proces doskonalenia (poprzez usprawnianie) wszelkich narzędzi wykorzystywanych przez człowieka do tworzenia, przesyłania, przechowywania, prezentowania i wykorzystywania informacji  Informatyka: – samodzielna dziedzina nauki zajmująca się metodami oraz narzędziami do przetwarzania i gromadzenia informacji – wiedza o budowie, funkcjonowaniu, wytwarzaniu u zastosowaniach komputerów wraz z ich oprogramowaniem – Computer sciences, informatique, information technology dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

3

Ewolucja technologii informacyjnych (pre…)

 Najważniejsze daty (z obecnego punktu widzenia): – Babylon (Sumerowie): pismo - system umownych znaków, za pomocą których można utrwalić język mówiony – 105 rok – wynalazek papieru w Chinach (Cai Lun) – 1040 – Pi Szeng, wynalazek czcionki glinianej – 1448, 1455, europejska odsłona druku, Biblia Gutenberga – 1867 rok: Amerykanin, Christopher Latham Sholes, (przy współpracy Carlosa Gliddena i Samuela W. Soule'a), konstruuje pierwszy użyteczny model maszyny do pisania – 1876 rok: Alexander Graham Bell, uzyskuje patent na telefon, czyli urządzenie do dwustronnego wzajemnego przekazywania głosu – Wynalazek komputera – brak danych (ok. 1940, badania nad bombą atomową, baza Alamo); dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

4

Ewolucja technologii informacyjnych (XX w.)

 Komputer od tradycyjnego kalkulatora odróżnia zdolność wykonywania wielokrotnie, automatycznie powtarzanych obliczeń, wg algorytmicznego wzorca zwanego programem, gdy tymczasem kalkulator może zwykle wykonywać tylko pojedyncze działania  Lata 60-te – pierwsze zastosowania komputerów w przedsiębiorstwach i w bankach  Rozwój technologii radiowej  Rozwój technologii telewizyjnych  Rozwój telefonii komórkowej (telefonia analogowa, cyfrowa, 3G, UMTS, VOIP)  Lata dziewięćdziesiąte rozwój Internetu, powstanie infrastruktury sieciowej  Integracja technologii informacyjnych – od roku 2000 dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

5

Ewolucja technologii informacyjnych

 Podstawowe cechy ewolucji technologii informacyjnych wykorzystywanych w gospodarce: – dążenie do stworzenia jak najbardziej sprawnych i niezawodnych urządzeń – pozytywne efekty rozwoju pojedynczych urządzeń próbuje się spotęgować poprzez ich integrację – duża kapitałochłonność inwestycji w sferze technologii informacyjnych – obniżanie kosztów jednostkowych przekazywania informacji – wzrost „wolumenu” przekazywanych informacji – uzależnianie od rozwoju technologii informacyjnych kolejnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego – tyrania postępu - problem „wykluczonych” dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

6

Ewolucja technologii informacyjnych

 Są trzy aspekty stosowania IT współcześnie: – gospodarczy – społeczny – indywidualny  Z punktu widzenia gospodarki najbardziej widoczne zmiany przyniosło wykorzystanie technologii informacyjnych w dla usprawnienia funkcjonowania i zarządzania przedsiębiorstwami (w tym i bankami)  Ze społecznego punktu widzenia najbardziej spektakularne zmiany przyniosła „demokratyzacja” technologii (jak Mickiewicz – pod strzechy) oraz ich niespotykana wcześniej integracja i powszechność  W wymiarze indywidualnym zjawisko uodpornienia technologii na poziom wiedzy i majętność ich użytkowników (brak odpowiedniego określenia …, może równość w dostępie do technologii ), co sprawia, że każdy człowiek uzyskuje dostęp do wyrafinowanych technologii i wyspecjalizowanych usług oraz informacji po koszcie możliwym do zaakceptowania przez większość, a nie tylko przez elity dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

7

System informacyjny a system informatyczny

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

8

System informacyjny a system informatyczny

Informacja

Dane Nadawca Transakcje

Informacja cja a In form Infor m ac ja Odbiorca

Systemy komunikacyjne Technologie komunikacyjne Usługi komunikacyjne

Inf

Dane

Zasób informacji

Informacja Informacja Informacja

Baza danych

Systemy komunikacyjne Technologie komunikacyjne Usługi komunikacyjne

Sprzężenie zwrotne dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

Wykorzystanie

Dane

orm

acj

a

 Model systemu informacyjnego banku

9

System informacyjny a system informatyczny

SI = {P, I, T, O, M, R}    

SI- system informacyjny P – zbiór podmiotów, które są użytkownikami systemu I – zbiór informacji o sferze realnej (zasoby informacyjne) T – zbiór narzędzi technicznych stosowanych przy pobieraniu, przetwarzaniu, przesyłaniu, przechowywaniu i wydawaniu informacji  O – zbiór rozwiązań systemowych stosowanych w danej organizacji, a więc stosowana formuła zarządzania  M – zbiór metainformacji, opis systemu i jego zasobów informacyjnych  R – relacje pomiędzy poszczególnymi zbiorami dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

10

System informacyjny a system informatyczny

 System informatyczny to skomputeryzowana część systemu informacyjnego, składają się nań: – Sprzęt (hardware) – Oprogramowanie (software) – Bazy danych (uporządkowane zasoby informacji w formie elektronicznej) – Technologie komunikacji (sprzęt + oprogramowanie umożliwiające łączenie komputerów lub serwerów i terminali) – Ludzie – Organizacja – Informacje

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

11

System informacyjny a system informatyczny

Preferencje użytkownika

OGÓLNA UŻYTECZNOŚĆ SYSTEMU INFORMACYJNEGO

Kosztowność systemu informacyjnego

Efektywność ergonomiczna systemu informacyjnego

Efektywność ekonomiczna systemu informacyjnego

Pracochłonność użytkowania systemu informacyjnego

Wartość informacji dostarczanej przez system informacyjny

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

12

Cechy systemów informacyjnych

CECHY FORMALNE SYST. INFORMACYJNEGO agregacja, jednoznaczność komunikatywność, objętość, porównywalność, przyswajalność, redundantność, rozwlekłość.

CECHY MERYTORYCZNE (TREŚCIOWE) SYSTEMU INFORMACYJNEGO Dotyczące zakresu: celowość, decyzyjność, dokładność, elastyczność, ilość, kompletność, pełność, precyzyjność, prospektywność, przydatność, retrospektywność, sensowność.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

Dotyczące czasu: aktualność, dostępność, szybkość, wiek, Dotyczące obiektywn prawdziwość, rzetelność, spójność, wiarygodność, wierność, źródłowość.

13

Rozwój systemów informatycznych banków

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

14

Rozwój bankowych systemów informatycznych

 Bankowy system informatyczny - jest to skomputeryzowany i wyposażony w media teleinformatyczne system informacyjny, realizujący specyficzne funkcje instytucji bankowych i relacji pomiędzy nimi, w celu zapewnienia doskonalszej obsługi klienta (w miejscu funkcjonowania banku lub na odległość) oraz usprawnieniu funkcji zarządzania bankiem (W. Chmielarz)

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

15

Fazy rozwoju bankowych systemów informatycznych

 Faza wczesna przetwarzania transakcyjnego 1960-70 r.,  Faza burzliwego rozwoju informacyjnych systemów zarządzania w bankowości (MIS) - 1970-77 r.,  Faza produktywna informatycznych systemów zarządzania w latach (DSS+ES) 1978-85 r.,  Faza zmian technologicznych systemów wspomagających decyzje 1986-1990 r.,  Faza zmiany filozofii i systematyki tworzenia systemów informatycznych rozwój zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania – od 1990 r.,  Faza zdalnych systemów – bankowość elektroniczna od 1994 r.,  Faza systemów globalnych – bankowość internetowa od 1998 r.25

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

16

Faza wczesna przetwarzania transakcyjnego 1960-70

 Duże, drogie, wolne komputery o awaryjności do 60% czasu pracy, w wyodrębnionych ośrodkach informatycznych,  Uciążliwe prace, nad przygotowaniem i wprowadzaniem danych,  Zakres dotyczy głównie automatyzacji obejmującej: – Księgowość, – Prace administracyjne typu - kadry, płace, – Statystyki i raporty zewnętrzne.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

17

Faza burzliwego rozwoju informacyjnych s. z. w bankowości (MIS) - 1970-77 r.

 Koncentracja prac na obsłudze rachunków bankowych – systemy finansowoksięgowe,  Zapewnienie podstawowego wyposażenia informatycznego – duże komputery, drukarki, taśmy, dyski stałe, czytniki taśm i kart perforowanych,  Realizacja systemów scentralizowanych typu wsadowego,  Rejestracja danych wejściowych w scentralizowanych ośrodkach przetwarzania (perforacja taśm i kart),  Prezentacja danych wyjściowych głównie w postaci wydruków i dostarczanie ich w tej postaci użytkownikowi,  Ograniczona pojemność i szybkość działania sprzętu.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

18

Faza produktywna informatycznych systemów zarządzania (DSS+ES) 1978-85 r.

    

modernizacja działań poprzedniej fazy, początek teleprzetwarzania (1988 - 45% TP), dane rejestrowane są przez użytkownika końcowego, systemy pozostają nadal scentralizowane, przetwarzanie danych traktowane jest jako produkcja zapewniająca: – prowadzenie rachunków bankowych i tradycyjnych oszczędności, – prowadzenie rachunkowości syntetycznej i analitycznej, – masowe przetwarzanie, – aplikacje zorientowane na produkty,  konserwacja wszelkich systemów tworzonych w tym czasie jest bardzo trudna,  prowadzone są wstępne prace dotyczące planowania działalności bankowej

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

19

Faza zmian technologicznych systemów wspomagających decyzje - 1986-1990 r.

 radykalne zmiany w technologii informatycznej (sieci, relacyjne bazy danych itp.)  rozpoczęcie decentralizacji systemów, zmiany architektury systemów,  dane i procesy przetwarzania stają się niezależne,  integracja systemów produktowych i problemowych w systemy informacyjne kierownictwa, powstanie pierwszych systemów w pełni zintegrowanych,  pełne włączenie użytkownika w proces projektowania systemów

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

20      

Faza zmiany filozofii i systematyki tworzenia systemów informatycznych od 1990 r.

zmiana metod tworzenia systemów informatycznych, automatyzacja zintegrowanego stanowiska pracy, przewaga w stosowaniu relacyjnych baz danych, administrowanie połączonymi bazami danych, stosowanie bezpośredniego dostępu do rozproszonych baz danych, system informatyczny zapewnia: – wzrost produktywności stanowiska pracy, – racjonalizuje przepływ danych, – zwiększa trafność decyzji, – zapewnia zgodność usług z oczekiwaniami klientów.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

21

Faza zdalnych systemów – bankowość elektroniczna od 1994 r.

 Zmiana filozofii działania banku – automatyzacja front office, powszechność kart płatniczych,  Do 40% usług zdalnych w tym zakresie,  Rozwój systemów elektronicznych rozliczeń międzybankowych,  Początki elektronicznego pieniądza i jego praktycznej implementacji,  Upowszechnianie standardów elektronicznej wymiany dokumentacji bankowej SWIFT, EDIFACT

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

22

Faza systemów globalnych – bankowość internetowa od 1998 r.

   

Rozwój systemów kart płatniczych – karty inteligentne Bankowość internetowa, Przesyłanie standardów danych przez Internet, Rozwój handlu elektronicznego i związanych z nim płatności elektronicznych przez Internet,  Usługi bankowe przez telefon phone-banking i m-banking  Rozwój systemów zabezpieczeń bankowych.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

23

Podsumowanie faz rozwoju b. s. i. w Polsce

 „zapóźnienie” technologiczne było efektem embarga COCOM (odwołane w 1992 r.)  fazy z lat 70- i 80 – tych dotyczyły systemu bankowego w jego ówczesnym kształcie  lata 90-te okres szybkiej samodzielnej nauki metodą prób i błędów  pojawienie się w sektorze kapitału zagranicznego, który zmusił banki do rywalizacji o dostęp do IT  stan obecny charakteryzuje stosowanie dojrzałych i sprawdzonych rozwiązań – zagranicznych wspieranych przez cząstkowe rozwiązania krajowe

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

24

Podsumowanie faz rozwoju b. s. i.

 Dobra infrastruktura informacyjna systemu bankowego  Nowoczesne banki (zbyt jak na potrzeby klientów)  Rozwiązania informatyczne na najwyższym poziomie (efekt nakładów, starań i talentu) sąsiadują i współpracują z rozwiązaniami standardowymi (ubogimi od strony IT)  Rozwijający się w przyśpieszonym tempie outsourcing usług informacyjnych, serwisowych etc.

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

25

Literatura

 W. Chmielarz, Komputer i bank, Warszawa 1997r.  D. T. Dziuba, Systemy informatyczne w bankowości detalicznej , UW, Warszawa 2003

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

26 Literatura: Informatyka dla ekonomistów, pod red. A. Nowickiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa- Wrocław 1998 S. Łobejko, Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i innowacją w przedsiębiorstwie , SGH Warszawa, 2005.

Dziękuję za uwagę dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa

27

Koniec. Dziękuję!

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa