Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa I. Polityka pieniężna EBC Znowu k...
Author: Anatol Niemiec
3 downloads 3 Views 1MB Size
M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa I. Polityka pieniężna EBC Znowu kamienie milowe :-) Kamień 1: utworzenie strefy euro 1992-1998  Traktat z Maastricht, art.109j: Kryteria konwergencji  Kraje prowadzą niezależną politykę monetarną  System walutowy ERM I  Weryfikacja kandydatów (03.1998) 1999  Zamrożenie kursów  11 krajów zawiązuje Unię Monetarną  W obrocie elektronicznym pojawia się euro 1 euro=1 ecu  Władzę monetarną przejmuje EBC Od 2000 r. 2001: Przystępuje Grecja 2002: Wprowadzenie do obiegu banknotów i monet euro 2007: Przystępuje Słowenia 2008: Przystępują Cypr, Malta 2009: Przystępuje Słowacja 2011: Przystępuje Estonia 2014: Przystępuje Łotwa 2015: Przystępuje Litwa 1

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Ekonomia tworzenia unii walutowej: 1. W dłuższym okresie ważne kryteria optymalnych obszarów walutowych  Elastyczność rynku pracy  Mobilność siły roboczej  Elastyczna polityka fiskalna  Zbieżność cykli koniunkturalnych 2. W momencie tworzenia unii ważna jest też zbieżność (konwergencja) nominalna  Zbliżone stopy inflacji zapobiegają gwałtownym zmianom kursów realnych  Zbliżone stopy procentowe zapobiegają wystąpieniu niestabilnych boomów 3. Ekonomia polityczna  Uniknięcie problemu gapowicza fiskalnego  Uniknięcie konkurencyjnych dewaluacji Kryteria dopuszczające do udziału w strefie euro akcentują tylko niektóre z powyższych aspektów, ignorując pozostałe. Nacisk na konwergencję nominalną i problemy gapowiczów kosztem tradycyjnych kryteriów OOW.

2

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Kryteria konwergencji: 1. Kryterium stabilności cen Średnioroczna stopa inflacji mierzona indeksem HICP nie może przekraczać o więcej niż 1,5 punktu procentowego przeciętnej w trzech krajach o najniższej inflacji. 2. Kryterium stabilności kursowej Wymagana jest co najmniej dwuletnia przynależność do systemu kursowego ERM II bez możliwości przeprowadzenia dewaluacji. 3. Kryterium długoterminowych stóp procentowych Średnioroczna stopa oprocentowania 10-letnich obligacji skarbowych nie może przekraczać o więcej niż 2 punkty procentowe przeciętnej w trzech krajach o najniższej inflacji. 4. Kryterium długu publicznego Dług sektora finansów publicznych w stosunku do PKB nie powinien przekraczać 60%. 5. Kryterium deficytu finansów publicznych Deficyt sektora finansów publicznych w stosunku do PKB nie powinien przekraczać 3%.

3

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Kamień 2: niespójność (???) strategii polityki pieniężnej Strategia: Cel: HICP nieco poniżej 2% w średnim okresie Dwa „filary” mające zapewnić stabilność cen:  Analiza ekonomiczna (krótki i średni okres): różne czynniki popytowe i podażowe wpływające na ceny  Analiza monetarna: wartość referencyjna wzrostu M3 (4,5%) bezpośredni związek z ilościową teorią pieniądza

4

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Źródło: Brand i in. 2002

5

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Ekstrapolacja trendu szybkości obiegu okazuje się błędem. Polityka okazuje się niespójna. Niskiej inflacji towarzyszy wysoka dynamika M3.

Reakcja EBC: ignorowanie i coraz słabsze akcentowanie roli analizy monetarnej. Po kryzysie wskazuje się jednak na ważną rolę pieniądza: wskaźnik ogólnej płynności w gospodarce. Kamień 3: kryzys finansowy Problem 1: Gwałtowny spadek płynności rynku międzybankowego (od sierpnia2007) powoduje niekontrolowany wzrost stóp międzybankowych i grozi spadkiem kreacji kredytu

6

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Źródło: EBC (2010)

7

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Reakcja EBC:  EBC dostarcza bankom płynności – nieograniczony dostęp do płynności O/N po bieżącej, podstawowej stopie refinansowania.  Uruchomienie dodatkowych, długoterminowych operacji otwartego rynku (LTRO - 3 i 6 miesięcy) Problem 2: kryzys rozlewa się na sektor realny (spadek podaży kredytu, załamanie gospodarki amerykańskiej) Reakcja EBC:  Obniżenie stóp procentowych niemal do zera

8

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Problem 3: Po upadku Lehman Brothers rynek międzybankowy zamiera całkowicie. Pojawia się ryzyko upadłości dużych instytucji finansowych  Zmiana rodzaju aukcji w ramach operacji otwartego rynku – stała stopa i nieograniczona ilość płynności  Covered bond purchase programme (2009; 2011) – skup długu emitowanego przez banki (zabezpieczonego m.in. aktywami hipotecznymi) w celu złagodzenia napięć na rynku pieniężnym  Wprowadzenie rocznych LTRO  Banki lokują nadwyżki płynności w EBC

 Rozszerzenie listy akceptowanych zabezpieczeń (np. o mało płynne ABS oparte na kredytach hipotecznych)

9

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

 Od końca 2009 r. stopniowa poprawa sytuacji na rynku międzybankowym i kredytowym

10

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

 2010: utworzenie ESRB – nadzór makroostrożnościowy dla UE Kamień 4: kryzys fiskalny Problem: Na początku 2010 r. następuje wzrost spreadów obligacji skarbowych niektórych krajów

Głębszy problem: unia walutowa bez unii fiskalnej jest niestabilna:  Brak możliwości monetyzacji długu publicznego może generować spiralę: wzrost ryzyka niewypłacalności wzrost spreadów  wzrost ryzyka niewypłacalności

11

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

 Niewypłacalność rządu niewypłacalność banków posiadających obligacje transfery z innych krajów rozpad unii Reakcja EBC i rządów ma na celu przecięcie powyższych powiązań:  Maj 2010: uruchomienie Securities Market Program – zakup przez EBC obligacji skarbowych w celu „zapewnienia płynności na nie funkcjonujących segmentach rynku”. Ograniczony kwotowo i czasowo.  Wprowadzenie przez rządy European Financial Stability Facility (potem zastąpionego przez European Stability Mechanism) – fundusz wsparcia w przypadku problemów fiskalnych bądź w sektorze finansowym (500 mld EUR) Tylko chwilowe uspokojenie nastrojów, potem dalszy wzrost spreadów.

12

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

EBC:  Wrzesień 2012: wprowadzenie Outright Monetary Transactions – potencjalnie nieograniczony zakup obligacji skarbowych państw, które są objęte programem ESM – przecięcie błędnego koła ryzyka i spreadów w unii monetarnej  2014: wprowadzenie jednolitego nadzoru (SSM) – przecięcie związków pomiędzy niewypłacalnością banków i rządów  OMT uspokaja sytuację (nigdy nie został wykorzystany) Wykres: rentowności 10-letnich obligacji skarbowych

Źródło: Eurostat

13

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

II. Droga Polski do strefy euro 1. Przystąpienie do ERM II, dwuletnie uczestnictwo 2. Weryfikacja kryteriów konwergencji (2 raporty o konwergencji) 3. Przyjęcie do strefy euro Problemy: 1. Zmiana Konstytucji 2. Deficyt finansów publicznych 3. Przystąpienie i pobyt w ERM II 4. Niestabilne boomy (Boom-bust cycle) 5. Wstrząsy asymetryczne

Źródło: NBP

14

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Źródło: NBP

Wyk.: Saldo sektora finansów publicznych (w % PKB) w Polsce

Źródło: Eurostat

15

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Badanie 1: sposoby przeciwdziałania niestabilnym boomom (Brzoza-Brzezina, Kolasa, Jacquinot 2010)

Model: wielokrajowy model równowagi ogólnej EAGLE Symulacje: - obniżenie stóp procentowych w momencie wchodzenia Polski do strefy euro powoduje niestabilny boom - instrumenty polityki makroekonomicznej wykorzystywane do łagodzenia boomu – podnoszenie podatków, rewaluacja kursu, ograniczenie wydatków rządowych Wnioski: stosunkowo najskuteczniejszym instrumentem jest rewaluacja kursu przed przystąpieniem do strefy euro

16

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

Badanie 2: przeciwdziałanie skutkom szoków asymetrycznych za pomocą instrumentów makroostrożnościowych (BrzozaBrzezina, Kolasa, Makarski 2013) Model: dwukrajowy model równowagi ogólnej, kraje tworzą unię monetarną. Polityka makroostroznościowa wykorzystuje LTV do stabilizowania koniunktury na peryferiach strefy euro

Wyniki: 17

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa

- polityka taka może znacząco obniżyć zmienność PKB w peryferyjnym kraju członkowskim w obliczu szoków asymetrycznych (nawet poniżej zmienności przy niezależnej polityce pieniężnej). - kosztem jest wzrost zmienności instrumentu (LTV).

18