Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri Prof. Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

Ġskenderun Körfezi’nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Bilgilendirme Toplantı ve ÇalıĢtayı 22 Eylül 2011 Adana Sanayi Odası

Tükenmekte olan Ham Petrol Kaynakları ve Artmakta Olan Talep

Bulunan Petrol Rezervleri

Petrol Talebi

Petrol, Doğalgaz ve Kömür Üretim Profilleri

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

21. Yüzyılın Sonuna Kadar Olan Ham Petrol Ġhtiyacı (Günümüzdeki tüketim hızı baz alınmıĢtır)

Ġhtiyaç her 25 yılda iki katına çıkmaktadır

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Tükenmekte olan Doğal Kaynaklar

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Diğer Yandan ÇeĢitli Tür ve Ölçeklerdeki Çevre Sorunları

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Sürdürülebilir Endüstriyel Üretim ya da Büyüme Mümkün mü ? Kaynak kullanımının ekonomik büyümeden bağımsızlaĢtırılması

Ekonomik Etkinlik Doğal Kaynak Kullanımı

Çevresel etkinin kaynak kullanımından bağımsızlaĢtırılması

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Çevresel Etki

Faktör X: Daha Fazla Refah, Daha Az Doğal Kaynak Kullanımı ve Çevre Kirliliği Ekonomik Etkinlik

Doğal Kaynak Kullanımı

Faktör 2-4: Kaynak Verimliliğini 2-4 Kez Arttırma Hedefi (Weizsacker, 1995). Somut hedef koyan ülkeler var. Örneğin Almanya 1994-2020 arası Faktör 2’yi hedefliyor. Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Problem: ‡ Ekonomik büyüme ve çevresel değerlerin korunmasının paralel olarak sağlanamayacağı düĢünülüyor ‡ Sanayi/üretim doğal kaynak, su ve enerji tüketip, çeĢitli atıklar üretiyor ‡ Nakliye ve altyapı eksiklikleri kırsal ve kent merkezlerinden uzak alanlarda endüstriyel geliĢimi engelliyor ‡ Bu sorunlar ı bütünsel olarak ele alıp çözebilecek bilgi ve uzmanlık yeterli değil ve çok sınırlı olarak kullanılabiliyor. Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Çözüm: ‡ Endüstriyel tesisler sistematik olarak ilintilendirilerek, ham madde, su ve enerji tüketimleri ile atık üretimleri düĢürülebilir ‡ Endüstriyel atık ve diğer kaynaklar ilintilendirilmiĢ firmalar arasında alınabilir/verilebilir ‡ Endüstriyel tesisler bu simbiyotik iliĢkiyi maksimize edecek biçimde kümelendirilebilir. Böylelikle sadece üretim maliyetlerinden değil, atık yönetim ve diğer altyapı ve lojistik giderlerinden de tasarruf sağlanabilir.

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

SĠMBĠYOZ: Farklı türden canlıların, belirli koĢullar altında bir arada yaĢaması olarak tanımlanabilir. Bir arada yaĢayan bu türler, birbirlerinin varlığından karĢılıklı olarak yarar sağlarlar.

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ: Doğadaki bu kavramın endüstriyel işletmelere uyarlanmasıdır 

Diğer bir deyişle endüstriyel işletmelerin karşılıklı fayda sağlayacakları ortaklıklar kurması olarak tanımlanabilir 

Sadece atıkların değil, diğer kaynakların da (enerji, lojistik, insan gücü, yatırım, su, vd.) ortak kullanımını içerebilir. 

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ YERĠNE KULLANILAN DĠĞER KAVRAMLAR:  Eko-endüstriyel

 Endüstriyel  Yan

gelişme

ekoloji

ürün sinerjisi

 Bölgesel

metabolizma

 Eko-endüstriyel

parklar

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Endüstriyel Simbiyoz (Ekoloji) nedir ? ↣ Doğal ekosistemlerdeki verimliliğin endüstriyel sistemlere uygulanmasıdır. ↣ Bir endüstriyel işletmenin çıktısı diğerinin girdisi olarak kullanılır. ↣ Endüstriyel sistemlerde maddesel döngünün kapatılmasıdır. ↣ Endüstriyel sistemlerde kaynak (madde, enerji, vd.) kullanımının optimize edilmesidir.

Endüstriyel Simbiyozun Avantajları ↣ Atık ve yan ürünlerin geri kazanılması ↣ Kaynak kullanımında azalma ↣ Çevresel emisyonların azalması ↣ Madde ve enerjinin verimli kullanılması Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Sistem yaklaşımı... Temiz Üretim Cleaner production

MİKRO

Yaşam Döngüsü Yönetimi Life Cycle management

Endüstriyel Simbiyoz Industrial Ecology

MAKRO

Yaşam döngüsü yaklaşımı... Temiz Üretim, Çevre için Tasarım, Geri Dönüşüm için Tasarım

ÜRETİM AŞAMASI

KULLANIM AŞAMASI

Ham madde Ham madde eldesi Rafinasyon/işleme Üretim

Döngünün Kapatılması

Tüketim

Atık Yönetimi

Geri Kazanım Yeniden Kullanım

ÜRÜNÜN YAŞAM DÖNGÜSÜNÜ TAMAMLAMA AŞAMASI

TĠPĠK BĠR ENDÜSTRĠYEL SĠSTEM (TEK YÖNLÜ MADDESEL DÖNGÜ)

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

MADDESEL DÖNGÜNÜN KAPALI OLDUĞU BĠR ENDÜSTRĠYEL EKOSİSTEM

ÜRÜN DIġINDAKĠ TÜM ÇIKTILAR TESĠ ĠÇĠ YA DA DIġINDA (DĠĞER TESĠSLERDE) DEĞERLENDĠRĠLĠR

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Başarı için Önemli Faktörler: ↣ Firmalar birbirlerinden farklı ama maddesel girdi-çıktı bazında uyumlu olmalıdırlar. ↣ Yapılacak girdi-çıktı değişimleri hammadde ve enerji tüketim ile atık bertaraf maliyetleri bazında katılan her firma için kabul edilebilir ve karlı olmalıdır ↣ Varolan simbiyoz olanaklarını belirlemek için yapılacak denetleme/değerlendirme faliyetleri gönüllü ancak, ilgili yasal kurum ile işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir. ↣ Nakliye masraflarının elde edilecek ekonomik faydanın önüne geçmemesi için firmalar arasındaki mesafe çok uzak olmamalıdır. ↣ Uygulamadan önce katılımcılar arasında yeterli farkındalık ve şeffaflık sağlanmalıdır. ↣ Yapılacak girdi-çıktı değişimleri için nitel ve nicel olarak güvenilir bir veri tabanı oluşturulmalıdır.

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Olası en yüksek kaynak verimliliği ve atık azaltımı uygulamaları için Endüstriyel Simbiyoz Ekoverimlilik (Temiz Üretim) olanakları değerlendirildikten sonra uygulanmalıdır. Avusturalya’da Kullanılan Yöntem

Ġsviçre’de Kullanılan Yöntem

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

DÜNYADA ENDÜSTRĠYEL SĠMBĠYOZ

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

ÖRNEKLER...

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

KALUNDBORG ÖRNEĞĠ

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

KALUNDBORG’DA SAĞLANAN KAZANIMLARDAN BAZILARI

2008 yılına ait veriler doğrultusunda, bölgede sağlanan bazı çevresel ve ekonomik kazanımlar Ģunlardır: -

265.000 ton/yıl CO2 emisyonunda azaltım

-

3 milyon m3/yıl su geri kazanımı

15 milyon GJ enerji değerinde proses buharı (75.000 evin yıllık elektrik tüketimine denk) 15 milyon m2/yıl alçı duvarına denk gelen alçı taĢı kazanımı 150.000 ton/yıl biyokütlenin gübreye dönüĢtürülerek toplam gübre ihtiyacının %60’ının bu Ģekilde sağlanması -

250 milyon USD’den fazla toplam kazanç Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

NISP Programı, İngiltere

ÇĠN ÖRNEĞĠ (GUIGANG ġEHRĠ)

Alkol Atığı Atık Melas Şeker Kamışı

Alkol Fabrikası

Gübre Fabrikası

Şeker Fabrikası Küspe

Çimento Fabrikası

Kağıt Fabrikası

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Kağıt Çamuru

CENEVRE (ĠSVĠÇRE) ÖRNEĞĠ

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Styria, Avusturya

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Kwinana, Avusturalya

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Caguas, Puerto Rico

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

ARAÇLAR...

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

Endüstriyel Simbiyoz Projelerinde Kulanılan Web Bazlı Araçlar

CSRP Küresel Sinerji Veritabanı

CSRP Global Synergy Database Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

CSRP Küresel Sinerji Veritabanı dünyanın çeĢitli bölgelerinde gerçekleĢtirilmiĢ Endüstriyel Simbiyoz uygulama ve baĢarı hikayelerinden derlenmiĢ web bazlı bir veri tabanı. Bu veri tabanını belli bir bölge ya da sektör için kullanmak mümkün. ÇeĢitli anahtar kelimeler kullanarak daha detaylı arama yapmak da olası. Her bir örnek uygulama için özet, sektör, bölge, uygulanan teknoloji ve detaylar ile kaynakça ve güncellemelere iliĢkin bilgilere ulaĢılabiliyor Ayrıca veri tabanına yeni uygulamalar sunmak, varolanlara iliĢkin yorum bildirmek, vb. de olası. Web Adresi: http://www.csrp.com.au/database/ Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara

TEŞEKKÜRLER Prof.Dr. Göksel N. Demirer ODTÜ Çevre Mühendisligi Bölümü Tel: 312 210 58 67 e.posta: [email protected]