Dyskryminacja cenowa „

„

„

Ceny liniowe – za każdą jednostkę dla każdego nabywcy w każdych warunkach ustala się jednakową cenę - jednolita stawka żądana jest za jednostkę produktu niezależnie od jakichkolwiek czynników. Taka polityka cenowa ma sens wtedy, gdy tylko zagregowane dane o popycie są dostępne sprzedawcom, czyli firma nie ma dostępu do informacji na temat indywidualnych konsumentów lub ich grup. Dyskryminacja cenowa - wszelkie próby odejścia od liniowych cen - jeżeli różnica cen płaconych przez nabywców przewyższa różnicę w kosztach dostarczenia towaru. - identyczny towar jest sprzedawany po różnych cenach w zależności od tego kto kupuje, ile kupuje i kiedy kupuje

Dyskryminacja cenowa „

Podstawowa klasyfikacja polityki cenowej (A.Pigou 1920): Asymetryczna informacja

Ceny liniowe

Symetryczna informacja

brak dyskryminacji cenowej dyskryminacja cenowa III stopnia (monopolista ustala różne ceny dla różnych grup konsumentów)

Ceny nieliniowe dyskryminacja cenowa II stopnia (taryfy dwuczęściowe, rabaty ilościowe, sprzedaż wiązana, itd.)

„

dyskryminacja cenowa I stopnia (monopolista sprzedaje każdą jednostkę po cenie równiej maksymalnej skłonności do zapłaty)

W rzeczywistości istnieje więcej rodzajów polityki cenowej firm, nie uwzględnionych w tej tabeli.

Inne formy dyskryminacji „

„

Dyskryminację jakościową: monopolista jednocześnie wypuszcza na rynek produkty różnej jakości w celu wydzielenia segmentów rynku, np. klasy w pociągach, samolotach, przypadek Paris Metro (klasy w wagonach różnią się wyłącznie ceną biletów, przez to mamy mniej zatłoczony wagon pierwszej klasy) Dynamiczną dyskryminację cenową: gdy cena w różnych okresach jest różna mimo, iż popyt i koszty się nie zmieniają

Dyskryminacja cenowa 1-go stopnia (negocjacje indywidualne) Sprzedawca jest w stanie rozróżnić poszczególnych nabywców i znajduje się w posiadaniu wiedzy na temat ich cen granicznych. ⇓ Sprzedawca ustali dla każdego konsumenta cenę na poziomie jego ceny granicznej ⇓ Sprzedawca przejmuje cała nadwyżkę konsumentów (wynik ten jest efektywny w rozumieniu Pareta, gdyż nie ma sposobu na jednoczesną poprawę sytuacji konsumentów i producentów) ⇓ Tak jak w przypadku rynku konkurencyjnego, suma NK i NP jest maksymalizowana. Różnica jest w poziomie zysków i podziale korzyści z handlu: monopolista przechwytuje całą nadwyżkę konsumenta, konsumenci nie zyskują nic na handlu

Dyskryminacja 1-go stopnia Zysk z pierwszej jednostki to p(1) – MC(1)… p, c p(1) MC(q) MC(1)

p(q) q

Dyskryminacja cenowa 1-go stopnia „

„

„

„

„

Jest to doskonała dyskryminacja cenowa Æ trzeba być wszystkowiedzącym: monopolista musi dokładnie wiedzieć kto ile jest skłonny zapłacić za każdą jednostkę dobra, czyli znać indywidualne krzywe popytu. Ile jednostek sprzeda taki monopolista? Tyle, ile firma doskonale konkurencyjna Jest tak dlatego, że opłaca mu się sprzedać wszystkie jednostki, za które ludzie są skłonni zapłacić więcej niż wynosi koszt krańcowy. A więc przestaje sprzedawać dopiero gdy PD(q) = MC (q) Przykłady: „ „ „ „

targowanie się z dealerami samochodowymi targowanie się na bazarze targowanie się z ekipą remontową ceny u „koników”

Dyskryminacja 1-go stopnia I tak dalej... p, c

aż do punktu q ′ gdzie p(q ′) = MC(q ′).

p(q ′) = MC(q ′)

MC(q) p(q) q′

q

Dyskryminacja 1-go stopnia Zachowanie takie jest optymalne w sensie Pareto

p, c p(q ′) = MC(q ′)

MC(q)

PS

p(q) q′

q

Dyskryminacja cenowa 3-go stopnia (segmentacja rynku) Sprzedawca jest w stanie odróżnić tylko pewne grupy konsumentów i potrafi zapobiec arbitrażowi (czyli rynkowi wtórnemu) ⇓ Sprzedawca ustali różne ceny dla różnych grup w zależności od elastyczności popytu (↑εi → Pi↓) ⇓ Sprzedawca traktuje poszczególne grupy konsumentów jako odrębne rynki, stosując liniowe ceny na każdym z nich ⇓ Potrzebny jest mechanizm pozwalający na identyfikację poszczególnych grup konsumentów (np. legitymacje studenckie)

Dyskryminacja 3-go stopnia p1* ≠ p2*

MR1(q1*) = MR2(q2*) = MC

Rynek 1 p1(q1)

Rynek 2

p1*

p2*

p2(q2)

MC

q1*

q1 MR1(q1)

ε1 < ε2 ⇒ p 1 > p 2

MC

q2*

q2

MR2(q2) oraz pmax1 > pmax2 ⇒ p1 > p2

Dyskryminacja cenowa 3-go stopnia „

„

Jest to wymuszona segmentacja rynku Æ odseparowane grupy konsumentów w celu ustalenia innej ceny dla każdej grupy Przykłady: „ „ „

„

„

zniżki dla studentów w kinach zniżki na lekarstwa dla emerytów ceny usług telekomunikacyjnych (taryfy dla biznesu)

Załóżmy, że monopolista sprzedaje dobro na m odseparowanych rynkach. Separacja może być geograficzna, wiekowa lub zawodowa (studenci i niestudenci) Wtedy monopolista po prostu maksymalizuje sumę zysków ze wszystkich segmentów

Dyskryminacja 3-go stopnia Warunek optimum: MC wytworzenia dodatkowej jednostki produkcji musi być równy MR na każdym rynku, czyli MC(q1+q2+q3+…) =MR1=MR2=MR3=… ⇓ MC jest taki sam na każdym rynku ⇓ Dane dobro powinno przynosić ten sam wzrost przychodów, niezależnie od tego na którym rynku jest sprzedawane. „

Dla porównania, warunek optimum bez dyskryminacji cenowej: MC = MR1 + MR2 + MR3 + …

Dyskryminacja 3-go stopnia „

Marża na każdym rynku jest równa odwrotności elastyczności cenowej popytu (reguła odwróconej elastyczności) 1 p i − MC ( Q ) −

„

εi

=

jeśli MC=const ⇒ (nie zależy od q)

„

jeśli MC(qi) ⇒ (koszty produkcji są niepodzielne)

pi

czyli niezależność cen między rynkami czyli zależność cen między rynkami

Dyskryminacja 3-go stopnia „ „ „

„

Jak dyskryminacja 3-go stopnia wpływa na dobrobyt? Czy lepiej jest zakazać dyskryminacji? Nadwyżka producenta na pewno wzrasta. Nadwyżka konsumenta wzrasta na rynkach o wysokiej elastyczności (spadek ceny), ale spada na rynkach o niskiej elastyczności (wzrost ceny) Całkowity efekt jest niejednoznaczny, ale „

„

„

Jeśli założymy stałe korzyści skali (MC = AC = const.), to dyskryminacja obniża dobrobyt wtedy i tylko wtedy gdy całkowita ilość sprzedawana zmniejszy się Z drugiej strony, jeśli arbitraż jest możliwy, dyskryminacja powoduje dodatkowe koszty społeczne (np. niepotrzebny transport) Tak czy owak, dyskryminacja jest przejawem większego problemu: posiadania przez firmę siły rynkowej

Dyskryminacja cenowa 2-go stopnia (wycena nieliniowa) „ „

„ „

Wszystkie pozostałe przypadki dyskryminacji cenowej nazwano 2-go stopnia Jest to „prześwietlanie” rynku Æ Monopolista zna popyt w różnych segmentach rynku, ale nie może ustalać dla nich różnych cen Æ Skoro nie można odseparować grup konsumentów, więc ustanawiamy ceny tak by konsumenci dokonali autoselekcji (tzn. samemu wybrać jaką cenę przeciętną wolą zapłacić) Czyli tworzy ceny nieliniowe: cena przeciętna (z reguły) spada ze wzrostem wielkości zakupu Przykłady: „ „ „ „ „ „

taryfy wieloczęściowe (np. dwuczęściowe) rabaty ilościowe (hurtowe rabaty) sprzedaż wiązana, czyli sprzedaż pokrewnych dóbr razem (np. MS Office, prenumerata czasopism) Sprzedaż mieszana (kombinacja sprzedaży wiązanej ze sprzedażą pojedynczą) promocje (np. zbierz X produktów, to dostaniesz „nagrodę”) wcześniejszy zakup biletu lotniczego

Dyskryminacja 2-go stopnia Sprzedawca posiada niepełną informację lub w ogóle jej nie posiada na temat cen granicznych i jest w stanie odróżnić tylko pewne grupy konsumentów ⇓ Sprzedawca może jedynie wykorzystać nieliniową strukturę cen ⇓ Każda osoba, która kupuje tą samą ilość dobra płaci taką samą cenę ⇓ Cena jest określana przez nabywcę o najniższej skłonności do zapłaty, gdy sprzedajemy dane dobro różnym osobom. Im bardziej zróżnicowana jest ocena przez konsumentów, tym niższa jest cena. ⇓ Sprzedaż różnych dóbr w jednym pakiecie zmniejsza zróżnicowanie skłonności do zapłaty, co pozwala na ustalenie wyższej ceny za taki pakiet

Taryfy dwuczęściowe 1.

Nabywając q jednostek produktu konsumenci płacą liniową cenę jednostkową p oraz uiszczają opłatę A niezależnie od wysokości zakupów: T = A + pq

czyli pozwalamy konsumentowi wybrać samemu wielkość konsumpcji q 2.

3.

Często bardziej skomplikowane: konsument wybiera cały plan taryfowy (T1 lub T2) a następnie q: T1 = A1 + p1q T2 = A2 + p2q Sprzedawca nie wymaga żadnej stałej opłaty, natomiast cena jednostkowa zależy od nabywanej ilości, zmieniając się przedziałowo: P = p1qi + p2qj

Sprzedaż wiązana „

„

„

Czasem oferuje się różne towary w pakietach „ bez możliwości kupienia oddzielnie „ z możliwością kupna oddzielnie, ale suma cen jest wyższa niż cena pakietu Daje to szczególnie dobre efekty gdy skłonności do zapłaty za dwa dobra zawarte w pakiecie są negatywnie skorelowane Załóżmy, że skłonność do zapłaty za pakiet jest równa sumie skłonności do zapłaty za oba dobra: vP = v1 + v2 wtedy konsumenta opisujemy za pomocą pary (v1,v2) Przykład 1: Sprzedaż wiązana Dwaj konsumenci (120, 100) i (100, 120) Optymalne rozwiązanie: pP = 220 Przykład 2: Sprzedaż mieszana Trzej konsumenci (130, 0) (120, 100) (100, 120) Optymalne rozwiązanie: pP = 220, p1 = 130

Rabaty ilościowe „

„

Konstruowanie optymalnych rabatów ilościowych polega na znalezieniu optymalnych krańcowych cen za kolejne jednostki dobra. Traktujemy zatem kolejne jednostki jak odrębne segmenty rynku i różnicujemy ceny w poszczególnych segmentach