Program Rewitalizacji dla Gminy Góra na lata 2016 – 2020

Opracowanie Programu Rewitalizacji dla Gminy Góra na lata 2016-2020 współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020

INSTYTUT BADAWCZY IPC SPÓŁKA Z O.O. Maj 2016 0

Spis treści

Wstęp ...................................................................................................................................................... 2

1. Kierunki rozwoju gminy istotne z punktu widzenia działań rewitalizacyjnych................................... 5 1.1. Strategia Rozwoju Gminy Góra .................................................................................................... 5 1.2 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.......................... 8 1.3 Ocena efektów rewitalizacji prowadzonej w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Góra na lata 2007 – 2013 .................................................................................................................. 11

2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych ......... 14

2.1. Diagnoza zjawisk społecznych .................................................................................................... 14 2.2 Diagnoza zjawisk w sferze gospodarczej ..................................................................................... 49

2.3. Diagnoza zjawisk w sferze środowiskowej ................................................................................. 61

2.4. Diagnoza zjawisk w sferze przestrzenno-funkcjonalnej ............................................................. 81 2.5. Diagnoza zjawisk w sferze technicznej ..................................................................................... 129

3. Obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji ................................................................................ 143 3.1. Stan kryzysowy ......................................................................................................................... 143 3.3. Obszar rewitalizacji................................................................................................................... 166

4. Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji ............................................................................ 174 5. Cele rewitalizacji oraz kierunki działań............................................................................................ 177

6. Lista planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych ........................ 181 7. Charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych....................................... 186

8. Mechanizmy zapewnienia komplementarności .............................................................................. 193 9. Indykatywne ramy finansowe ......................................................................................................... 197 10. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych w proces rewitalizacji .............................................................................................................................. 201

11. System realizacji programu rewitalizacji ....................................................................................... 205

12. System monitoringu ...................................................................................................................... 207 13. Załączniki ....................................................................................................................................... 210

13.1 Wykaz zabytków w Gminie Góra ............................................................................................. 210

13.2 Raport z badań ilościowych ..................................................................................................... 235

Charakterystyka osób badanych ..................................................................................................... 235

Wyniki badania ................................................................................................................................ 237 13.3 Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko .................................................................. 275

14. Spis map, tabel, wykresów ............................................................................................................ 276 15. Zespół autorski .............................................................................................................................. 282

1

Wstęp Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Definicja rewitalizacji podkreśla kilka istotnych zagadnień i wyzwań związanych z procesem wychodzenia ze stanu kryzysowego obszaru kryzysowego.

Po pierwsze proces rewitalizacji powinien być realizowany w sposób kompleksowy, tj. w taki sposób, który nie tylko rozwiązuje lub eliminuje wybrane zagrożenia i problemy, ale także w sposób pozwalający na wykorzystanie mocnych stron nie tylko obszaru rewitalizowanego, ale całej gminy, jak również potencjału otoczenia zewnętrznego, traktowanych jako szanse rozwoju. Takie kompleksowe podejście do rewitalizacji oznacza, że działania podejmowane na rzecz wychodzenia ze stanu kryzysowego powinny wpisywać się w szerszy nurt realizacji polityki rozwoju całej gminy i jej otoczenia, w szczególności otoczenia powiązanego funkcjonalnie z gminą.

Po drugie proces rewitalizacji powinien być prowadzony w sferach społecznej, przestrzennej i gospodarczej, tj. być ukierunkowany na wieloaspektowe podejście oraz rezultaty. Kluczowe dla właściwego zdiagnozowania skali poszczególnych problemów, a tym samym wybór zawężonych terytorialnie obszarów do rewitalizacji powinien być poprzedzony rzetelną diagnozą. Diagnoza powinna wskazać stany kryzysowe na obszarze miasta, zarówno w sferze terytorialnej, ale przede wszystkim w sferze kategorii problemów. Ostateczny wybór obszarów do rewitalizacji powinien być wyborem najefektywniejszej ścieżki działań, w kontekście oczekiwanych rezultatów, tj. wynikać z rangi lub znaczenia wybranych zagadnień/obszarów rewitalizacji dla polityki rozwoju całej gminy. Po trzecie, istotną rolę w procesie tworzenia i realizacji programu rewitalizacji odgrywa partycypacja społeczna, która obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy. W toku przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji dąży się, aby działania, skutkowały wypowiedzeniem się przez wszystkich interesariuszy. Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności:

1) mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego; 2)

mieszkańcy gminy inni niż wymienieni powyżej,

3) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; 4) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5) 6)

jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; organy władzy publicznej;

2

7) podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.

Oznacza to, że sam proces powinien być tak zaplanowany, aby umożliwić czynny udział wybranych grup społecznych i tzw. aktorów rozwoju lokalnego. Udział interesariuszy powinien zostać zaplanowany zarówno na etapie tworzenia programu rewitalizacji, jak również na etapie jego realizacji, w tym ewaluacji. Na etapie tworzenia programu rewitalizacji wskazany jest udział interesariuszy zarówno na etapie diagnozy, jak również planowania poszczególnych celów i działań rewitalizacyjnych. Program rewitalizacji realizowany na poziomie gminy wpisuje się w szereg założeń krajowych dokumentów strategicznych: Strategia Rozwoju Kraju 2020

Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego

II. 4.1. Zwiększanie aktywności zawodowej II. 4.2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego

Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna.

Cel III.1. Integracja społeczna. III.1.1. Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym

III.1.2. Zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich.

Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”

Wspieranie rozwoju ośrodków o znaczeniu lokalnym w zakresie działań rewitalizacyjnych, rozbudowy infrastruktury, zwłaszcza komunikacyjnej, a także poprawy usług użyteczności publicznej i innych funkcji niezbędnych dla inicjowania procesów rozwojowych na poziomie lokalnym. Cel 1. Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki.

Cel 2. Stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy. Cel 3. Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców.

Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

Cel 4. Wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki.

Cel 3. Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. 3

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

Cel 3. Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Cel 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego.

Strategia Bezpieczeństwo Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska. Energetyczne i Środowisko Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego perspektywa do 2020 r. i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010- 2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie.

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

Narodowy Plan Rewitalizacji

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020

Cel 3.Poprawa stanu środowiska.

Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów (konkurencyjność).

Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych (spójność).

Cel 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie (sprawność).

Cel 2: Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej, równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich.

Cel 4: Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. Cel główny: poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań.

Cel 2: Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej. Cel 4: Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa. Cel 5: Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjnoinformacyjnych. Cel 6: Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników.

Cel 7: Włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia. Cel 8: Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne.

4

1. Kierunki rozwoju gminy istotne z punktu widzenia działań rewitalizacyjnych 1.1. Strategia Rozwoju Gminy Góra

Podstawowym dokumentem określającym kierunki rozwoju wybranego obszaru terytorialnego jest akt o charakterze strategicznym, uchwalany przeważnie w cyklu kilkuletnim. W przypadku Gminy Góra aktualnie obowiązującym dokumentem jest Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Góra na lata 2015-2025. Zgodnie w przedstawioną w nim wizją rozwoju, w perspektywie 2025 roku Gmina Góra ma być miejscem przyjaznym do życia i prowadzenia działalności gospodarczej dla mieszkańców i przedsiębiorców. Natomiast misję określono następująco: Gmina Góra wykorzystując swój endogeniczny potencjał tworzy odpowiednie warunki rozwoju społeczno-gospodarczego. realizuje to poprzez wzmocnienie kapitału ludzkiego i społecznego, wspieranie prowadzenia działalności gospodarczej oraz likwidację barier infrastrukturalnych. Realizacja wizji i misji Gminy Góra w okresie 2015-2025 wymaga podjęcia określonych działań, które znajdują swoje odzwierciedlenie w szczegółowych celach strategicznych i operacyjnych oraz obszarach zadaniowych.

W ww. dokumencie sformułowano trzy cele strategiczne, które zostały uszczegółowione poprzez cele operacyjne. Wśród celów strategicznych gminy znalazły się kwestie związane z rozwojem gospodarczym gminy (w tym wsparcia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej oraz rozwoju turystyki), ale również zagadnienia dotyczące rozwoju kapitału społecznego (w tym rozwoju aktywności społeczności lokalnych, poprawy jakości kształcenia i rozwoju infrastruktury społecznej) oraz poprawy infrastruktury komunalnej w gminie (w tym zadania z zakresu rewitalizacji, dostępności komunikacyjnej i jakości środowiska naturalnego). Realizacja tych celów przyczyni się do osiągnięcia stanu Gminy Góra określonego w wizji i misji. I Cel strategiczny: Aktywizacja gospodarcza i wzrost konkurencyjności gminy

Cel Operacyjny 1.1. Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej w gminie Plany zadaniowe:

 Wspieranie działań zmierzających do budowy II linii zasilającej w energię elektryczną  Uzbrajanie terenów inwestycyjnych

 Utrzymanie i wspieranie systemu zachęt finansowych i prawnych dla prowadzenia działalności gospodarczej  Wzmocnienie promocji gminy

 Wdrażanie polityki w zakresie ładu przestrzennego

 Wspieranie działań na rzecz rozwoju i restrukturyzacja rolnictwa

5

 Wsparcie przedsiębiorczości oraz lokalnego biznesu poprzez tworzenie instytucjonalnych i lokalowych warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz utworzenie inkubatora przedsiębiorczości

Cel operacyjny 1.2. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Gminy Góra Plany zadaniowe:

 Budowa i rozbudowa ścieżek i szlaków turystycznych.

 Tworzenie produktów turystycznych i lokalnych w oparciu poszanowania dla środowiska naturalnego.  Prowadzenie zintegrowanych działań promocyjnych i informacyjnych.  Tworzenie partnerstw na rzecz rozwoju turystyki w gminie.

II Cel strategiczny: Rozwój zasobów ludzkich oraz poprawa potencjału społecznego Gminy Góra

Cel Operacyjny 2.1. Pobudzanie aktywności społeczności lokalnej w działaniach na rzecz rozwoju gminy Plany zadaniowe:

 Wspieranie działania Inkubatora Organizacji Pozarządowych,

 Przygotowanie „Programu zdrowego i aktywnego stylu życia oraz jego promocja”  Rozwój narzędzi partycypacji społecznej

 Promocja, inicjowanie i tworzenie partnerstw lokalnych, krajowych i zagranicznych;

 Współpraca podmiotów realizujących zadania publiczne wraz z działaniami na rzecz partnerstwa lokalnych instytucji;

Cel operacyjny 2.2. Poprawa jakości kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych w Gminie Góra Plany zadaniowe:

 Stworzenie programu rozwoju kształcenia w Gminie Góra

 Tworzenie partnerstw międzyszkolnych w celu wymiany doświadczeń , uczniów i nauczycieli  Stworzenie systemu tutoringu w szkołach gimnazjalnych i podstawowych

 Aktywne pozyskiwanie środków na realizację założeń w obrębie modernizacji i poprawy jakości kształcenia w gminie

Cel operacyjny 2.3. Rozwój infrastruktury społecznej Plany Zadaniowe:

 Budowa basenu krytego

 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury oświatowej  Doposażenie świetlic

6

 Zwiększenie dostępności i jakości w zakresie mieszkalnictwa komunalnego

 Rozbudowa infrastruktury społecznej w odniesieniu do jej funkcji rekreacyjnej

III Cel strategiczny: Modernizacja i rozbudowa infrastruktury komunalnej Gminy Góra Cel Operacyjny 3.1. Rewitalizacja miasta i wsi Gminy Góra Plany Zadaniowe:

 Wdrażanie Programu Rewitalizacji Miasta Góra

 Wdrażanie Planów Odnowy Wsi i Programu Odnowy Wsi w województwie dolnośląskim

Cel operacyjny 3.2. Poprawa jakości i standardów funkcji komunikacyjnej gminy Plany Zadaniowe:

 Modernizacja dróg gminnych

 Modernizacja w partnerstwie dróg powiatowych

 Budowa chodników i parkingów na terenie Gminy Góra

 Podjęcie działań mających na celu poprawę połączeń komunikacji zbiorowej wewnątrz gminy i międzygminnej.

Cel operacyjny 3.3. Poprawa jakości środowiska naturalnego w gminie Plany Zadaniowe:

 Poprawa efektywności energetycznej mieszkaniowego na terenie gminy

obiektów

publicznych

i

sektora

 Rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Góra  Modernizacja oczyszczalni ścieków w Gminie Góra

 Modernizacja sieci wodociągowej na terenie Gminy Góra

 Realizacja działań związanych z gospodarką odpadami – zadania w zakresie edukacji ekologicznej.

7

1.2 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gmina Góra posiada uchwalone Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Góra. Dokument określa ogólne i szczegółowe uwarunkowania i kierunki polityki przestrzennej na analizowanym obszarze. Celem studium jest koordynacja działań przestrzennych na terenie miasta i gminy dla stworzenia warunków do ekorozwoju i harmonijnego współdziałania sąsiadujących terenów. Ponadto Studium zobowiązuje organy miasta do podejmowania działań zmierzających do realizacji polityki określonej w tym dokumencie. W zakresie ogólnych uwarunkowań i kierunków polityki przestrzennej w Studium przedstawione zostały:  

uwarunkowania i kierunki zmian w strukturze przestrzennej miasta oraz w przeznaczeniu terenów; uwarunkowania i kierunki zagospodarowania oraz użytkowania obszarów funkcjonalnych: 

obszary urbanizacji:

 obszary funkcjonalne mieszkaniowe (M),

 obszary funkcjonalne koncentracji usług (U),

 obszary funkcjonalne usługowe – krajobrazowe (UK),  obszary funkcjonalne aktywności gospodarczej (P), 

 obszary funkcjonalne zieleni – kulturowe (Z, ZC);

obszary chronione:

 obszary funkcjonalne przyrodniczo – krajobrazowe (Zk),  obszary funkcjonalne leśne (ZL),



 obszary funkcjonalne rolnicze (R);

obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego:  



zasady ochrony środowiska: wody powierzchniowe i podziemne, zagrożenie powodziowe, surowce naturalne, gleby chronione,

zasady ochrony przyrody: priorytetowe cele w zakresie ochrony przyrody, tereny chronione i wskazane do objęcia ochroną ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe (obszary chronione, projektowane rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, lasy, zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne, ekosystemy wodno-łąkowo-leśne), ogólne wytyczne ustaleń w zakresie ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; zasady ochrony krajobrazu kulturowego;

8



obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej: 

strefa „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej



strefa „W” ścisłej ochrony konserwatorskiej

   



strefa „OW” ścisłej ochrony konserwatorskiej stanowiska archeologiczne

ochrona zabytkowych układów zieleni (parki, cmentarze, aleje)

uwarunkowania i kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej: 

komunikacja kolejowa



infrastruktura techniczna

 

strefa „B” ścisłej ochrony konserwatorskiej

komunikacja drogowa (drogi wojewódzkie, drogi powiatowe, drogi gminne)

obszary inwestycji celu publicznego:  

znaczeniu lokalnym

znaczeniu ponadlokalnym



uwarunkowania i kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej



obszary wymagające przekształceń, rewaloryzacji, rehabilitacji lub rekultywacji.



obszary zagrożenia powodzią oraz osuwania się mas ziemnych

W Studium zawarte zostały szczegółowe uwarunkowania i kierunki polityki przestrzennej, w tym: 1. Ustalenia dla terenów o różnym przeznaczeniu: 

Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej



Tereny zabudowy letniskowej

     

Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny usług

Tereny działalności gospodarczej Tereny zieleni Tereny rolne

Tereny urządzeń infrastruktury technicznej

2. Zasady ustaleń dla terenów o różnym przeznaczeniu

Dokument Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Góra przedstawia również sposoby realizacji polityki przestrzennej w gminie, w tym miejscowe plany 9

zagospodarowania przestrzennego i zasady ustalania granic obszaru objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Mapa 1. Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Góra

Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Góra

10

1.3 Ocena efektów rewitalizacji prowadzonej w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Góra na lata 2007 – 2013 Zadania z zakresu rewitalizacji na obszarze gminy prowadzone były w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Góra na lata 2007-2013. Celem głównym programu była poprawa warunków życia mieszkańców poprzez przeciwdziałanie zjawiskom kryzysowym. Uszczegółowienie celu głównego stanowią cele szczegółowe: 1. Poprawa stanu infrastruktury edukacyjnej na terenie miasta.

2. Podniesienie estetyki, funkcjonalności oraz atrakcyjności urbanistycznej miasta poprzez zagospodarowanie pustych i zdegradowanych przestrzeni publicznych. 3. Zmniejszenie występujących negatywnych zjawisk mających niekorzystny wpływ na rozwój społeczności zamieszkującej obszary o nasilonym zagrożeniu patologiami społecznymi. 4. Poprawa bezpieczeństwa na terenie obszaru rewitalizowanego. 5. Poprawa atrakcyjności miasta.

Wybór obszaru do rewitalizacji został przeprowadzony w oparciu o kryteria: 

wysoki poziom ubóstwa: ilość osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej,



niski poziom edukacji, znaczące braki w umiejętnościach i wysoki odsetek osób porzucających szkoły:



wysoki poziom długotrwałego bezrobocia: poziom długotrwałego bezrobocia,

 młodzież niekontynuująca nauki (udział osób w wieku 18-24 lata z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym, które nie kontynuują nauki i nie dokształcają się, zarejestrowane w PUP

 

 struktura wykształcenia osób bezrobotnych (liczba bezrobotnych z wykształceniem podstawowym),

wysoki poziom przestępczości i naruszeń prawa: przestępstwa i wykroczenia stwierdzone poza zdarzeniami drogowymi i przestępstwami gospodarczymi, w tym czyny karalne nieletnich,

niski wskaźnik zarejestrowanych podmiotów gospodarczej: liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych.

W wyniku przeprowadzonych analiz wyznaczono obszar podlegający rewitalizacji, znajdujący się między ulicami Podwale, Kościuszki i Targową. Jego powierzchnia wynosiła 11,91 ha, zaś liczba mieszkańców – 2 494 osoby.

Obszar objęty rewitalizacją to najstarsza część Miasta Góra, wokół której następował rozwój przestrzenny w obrębie murów miejskich. W centralnej części zdegradowanego terenu, znajduje się 11

prostokątny rynek z wychodzącymi z każdego narożnika parami ulic, z których dwie równoległe na osi wschód – zachód zbiegały się przy dwóch bramach: Głogowskiej i Polskiej. Ulice mają układ szachownicowy, ujęty w owalny obwód średniowiecznych murów miejskich. Na wyznaczonym obszarze znajduje się zabudowa mieszkaniowa pochodząca głównie z I bądź II połowy XIX w., zwłaszcza przy ul. Armii Krajowej, ul. Bojowników, Pl. Bolesława Chrobrego, ul. Dąbrowskiego, ul. Kościuszki, 11 Listopada, część zabudowy ul. Piłsudskiego, ul. Podwale, ul. Staromiejska, ul. Ściegiennego, ul. Zamenhofa i ul. Żeromskiego. Na każdej z ulic można odnaleźć budynki pochodzące z XVII i XVIII w. Po II wojnie światowej część zabudowy uległa zniszczeniu. W miejscach ubytków powstawały budynki plombowe. Zabudowa znajdująca się na obszarze wyznaczonym do rewitalizacji leży w obrębie strefy A Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Góra, a sam obszar zdegradowany otaczają mury obronne, będące pozostałością po średniowiecznych fortyfikacjach miejskich. Obszar wyznaczony do rewitalizacji przedstawia poniższa mapa:

Mapa 2. Obszar objęty Lokalnym Programem Rewitalizacji dla Miasta Góra na lata 20072013

Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Góra na lata 2007-2013

W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Góra na lata 2007-2013 zaplanowano szereg działań o charakterze inwestycyjnym i społecznym. W sferze przestrzennej obejmowały one: 1. Zagospodarowanie pustych i zdegradowanych przestrzeni publicznych w Górze. Rewitalizacja etap I. 

Modernizacja chodników w rejonie murów obronnych w Górze.



Modernizacja systemu monitorowania w Górze.



Budowa integracyjnej strefy aktywnej rekreacji dla dzieci przy ul. Targowej w Górze.

12



Zagospodarowanie strefy wypoczynku - park przy ul. Podwale w Górze.



Odtworzenie zabytkowej studni na skrzyżowaniu ulic Małej i Staromiejskiej w Górze.



Iluminacja zabytkowego Kościoła p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Górze.

2. Modernizacja Przedszkola nr 1 w Górze, ul. Żeromskiego.

3. Zagospodarowanie pustych i zdegradowanych przestrzeni publicznych w Górze. Rewitalizacja etap II. 

Budowa Parkingu przy ul. Bojowników w Górze.



Budowa parkingów przy ul. 11 Listopada.

  

Remont części pieszej ul. Małej

Modernizacja chodników w rejonie murów obronnych w Górze. Modernizacja oświetlenia w Górze.

4. Przebudowa budynku Szkoły Podstawowej nr 3 w Górze przy ul. Podwale 20.

Natomiast w sferze społecznej w ramach LPR prowadzone działania dotyczyły:

1. Przeciwdziałanie patologii i uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży zamieszkujących obszar wsparcia wskazany w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Góra poprzez organizację zajęć profilaktycznych oraz rekreacyjno-sportowych.

13

2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych 2.1. Diagnoza zjawisk społecznych LUDNOŚĆ

Gmina Góra jest jedną z 4 gmin powiatu górowskiego, zajmującą obszar o powierzchni 266,11 km2. Gmina graniczy: 

na zachodzie – z gminą Niechlów z powiatu górowskiego,



na wschodzie – z gminą Rydzyna z powiatu leszczyńskiego (woj. wielkopolskie), gminą Bojanowo z powiatu rawickiego (woj. wielkopolskie),





na północy – z gminą Wschowa z powiatu wschowskiego (woj. lubuskie) oraz gminą Święciechowa z powiatu leszczyńskiego (woj. wielkopolskie),

na południu – z gminą Jemielno i gminą Wąsosz z powiatu górowskiego (woj. dolnośląskie).

Sieć osadniczą gminy tworzą miasto Góra oraz 42 miejscowości, tworzące 35 sołectw: 1. Borszyn Mały,

2. Borszyn Wielki, 3. Bronów,

4. Brzeżany, w tym wieś Brzeżany i przysiółek Ułanka,

5. Chróścina, w tym wieś Chróścina i część wsi Chróścina Bylica, 6. Czernina,

7. Czernina Dolna,

8. Czernina Górna, 9. Glinka,

10. Gola Górowska, 11. Grabowno, 12. Jastrzębia,

13. Kłoda Górowska, 14

14. Kruszyniec, 15. Ligota,

16. Łagiszyn,

17. Nowa Wioska, 18. Osetno,

19. Osetno Małe, w tym wieś Osetno Małe i przysiółek Kietlów, 20. Polanowo, w tym wieś Polanowo i przysiółek Polanowiec, 21. Radosław,

22. Rogów Górowski,

23. Ryczeń, w tym wieś Ryczeń oraz części wsi Ryczeń: Dziczek i Różany, 24. Sławęcice,

25. Stara Góra, w tym wieś Stara Góra i przysiółek Włodków Górny, 26. Strumienna, 27. Strumyk,

28. Sułków, w tym wieś Sułków i przysiółek Żarki,

29. Szedziec, w tym wieś Szedziec i cześć wsi Szedziec Kuklice, 30. Ślubów, w tym wieś Ślubów i przysiółek Wieruszowice, 31. Wierzowice Małe,

32. Wierzowice Wielkie,

33. Witoszyce, w tym wieś Witoszyce i przysiółek Laskowa, 34. Włodków Dolny, 35. Zawieścice.

15

Mapa 3. Mapa Gminy Góra

Źródło: www.gora.com.pl (01.03.2016)

Według stanu na 31.12.2015 roku Gmina Góra liczyła 20 476 mieszkańców. W mieście Góra zamieszkiwało 60% ludności gminy, natomiast na obszarze wiejskim – pozostałe 40% mieszkańców. Dane długookresowe wskazują, iż Gmina Góra zmaga się z ubytkiem ludności. Mimo jednostkowego wzrostu w 2010 roku, na przestrzeni lat 2004-2015 liczba mieszkańców gminy spadła o 2,1%. Proces wyludniania szybciej postępuje w mieście – spadek ludności w analizowanym okresie wyniósł 3,8%. W tym samym okresie na obszarze wiejskim gminy liczba ludności podlegała częstszym zmianom, osiągając maksimum w 2010 roku – 8 383 osób. W 2015 roku na terenie wiejskim zamieszkiwało 8 283 osoby, tj. o 0,4% więcej niż w 2004 roku.

16

Wykres 1. Ludność faktycznie zamieszkała w Gminie Góra w latach 2004-2014

Źródło: GUS/BDL

Wśród sołectw Gminy Góra najwięcej mieszkańców liczy Czernina – 829 osób. Następne pod względem liczby ludności są sołectwa: Chróścina (560 osób), Stara Góra (492 osoby), Witoszyce (477 osób), Glinka (469 osób) i Ślubów (457 osób). Z kolei do najmniejszych ze względu na liczbę mieszkańców należą: Polanowo (38 osób), Wierzowice (42 osoby), Nowa Wioska (55 osób), Włodków (59 osób) i Osetno Małe (75 osób).

Natomiast w mieście Góra najwięcej osób zamieszkuje ulice: osiedle Kazimierza Wielkiego (1 425 osób), Głogowska (1 008 osób) i Piastów (945 osób). Najmniej mieszkańców liczą ulice: skwer Chłopeckiego (1 osoba), Królowej Jadwigi (2 osoby), Witosa (2 osoby), Kosynierów (3 osoby), Cicha (4 osoby), Jagiellonów (6 osób), Szkolna (6 osób), Staromiejska (6 osób), Sportowa (6 osób), Chabrowa (7 osób) i Targowa (7 osób). Na przestrzeni lat 2010-2015 największy ubytek ludności nastąpił w sołectwach: Wierzowice Małe (-14,3%), Czernina Górna (-12,5%), Ryczeń (-13,3%), Ligota (-13,9%) i Strumienna (-11,3%). Liczba ludności zmniejszyła się również w sołectwach: Borszyn Mały, Chróścina, Czernina Dolna, Glinka, Gola Górowska, Grabowno, Kłoda Górowska, Nowa Wioska, Osetno Małe, Radosław, Rogów Górowski, Strumyk, Sułków, Szedziec, Ślubów, Wierzowice Wielkie i Witoszyce. Z kolei wzrost liczby ludności dotyczył sołectw: Łagiszyn (12,8%), Polanowo (8,6%), Zawieścice (7,2%), Stara Góra (5,6%), Kruszyniec (5,3%), Osetno (4,7%), Bronów (4,1%), Włodków (3,5%), Brzeżany (3,2%), Sławęcice (3,2%) i Jastrzębia (2,8%).

W przypadku miasta Góra, ulicami o najwyższym przyroście liczby mieszkańców w latach 2010-2015, są: Wrzosowa (o 1600%), Platanowa (o 209,1%), Jagiellonów (o 100%), Staromłyńska (o 60%), Dębowa (o 53,7%) i Sportowa (o 50%). Z kolei największy ubytek liczby ludności w latach 2010-2015 objął ulice: Staromiejską (-50%), Kosynierów (-40%), Słoneczną (-32%), Hirszfelda (-27,3%), Klonową (-23,3%) i Dąbrówki (-20%). 17

Gmina Góra cechuje się stosunkowo niską gęstością zaludnienia, dodatkowo zmniejszającą się na przestrzeni lat. W 2014 roku na 1 km2 powierzchni gminy przypadało 77 osób, a w 2010 roku było to 79 osób. Jedynie w powiecie górowskim gęstość zaludnienia jest niższa i wynosi 49 osób na 1 km2. Pozostałe jednostki charakteryzuje znacznie wyższa gęstość zaludnienia, na poziomie 123 osób na 1 km2 kraju i 146 osób na 1 km2 Dolnego Śląska. Również obszar miejski gminy (902 osoby/1 km2) cechuje się niższą gęstością niż obszary miejskie województwa (913 osób/km2) czy kraju (1 074 osób/km2).

Tabela 1. Ludność na 1 km2 w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna

2010

2011

os oba

POLSKA

DOLNOŚLĄSKIE

123

Powiat górowski

926

922

919

915

913

146 50

146

50

146 49

146

49

0

907

901

893

916

915

909

902

78

33

Źródło: GUS/BDL

123

1 074

925

Góra - obszar wiejski

123

1 078

79

Góra - miasto

2014

os oba

1 082

0

Góra

123

2013

os oba

1 084

50

Powiat górowski - MIASTO

osoba

1 089 146

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO

2012

os oba

123

POLSKA - MIASTO

ludność na 1 km2

33

78 33

78 33

77 33

Kobiety stanowią 51% mieszkańców gminy, przy czym większy jest ich udział w ludności miasta (52%) niż obszarów wiejskich (49%). Nieznacznie wyższe odsetki kobiet w ogóle ludności występowały w przypadku kraju (52%) czy Dolnego Śląska (52%). Na obszarach miejskich kraju i województwa odsetek kobiet wzrastał do 53%.

Tabela 2. Odsetek kobiet w ludności faktycznie zamieszkałej w latach 2010-2014 odsetek kobiet w ludności ogółem

Jednostka terytorialna

POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

faktyczne miejsce zamieszkania stan na 31 XII

2010 %

52% 53% 52% 53% 50%

kobiety

2011 %

2012

52% 53% 52% 53% 50%

%

52% 53% 52% 53% 51%

51%

2013 %

52% 53% 52% 53% 51%

52%

2014 %

52% 53% 52% 53% 51% 52%

Góra

51%

51%

51%

51%

51%

Góra - obszar wiejski

49%

49%

50%

50%

49%

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

52%

52%

18

52%

52%

52%

Dane za 2015 rok wskazują, iż udział kobiet w ogóle ludności wiejskiej gminy ukształtował się na poziomie 50%. W 17 sołectwach odsetek kobiet przekraczał 50%, przy czym najwyższymi odsetkami charakteryzowały się: Włodków Dolny (59,3%), Strumyk (57,4%), Czernina Górna (54,8%), Strumienna (53,6%), Radosław (53,4%), Czernina (52,5%), Wierzowice Małe (52,4%) i Bronów (52%). Przewaga kobiet w ogóle ludności dotyczyła również sołectw: Brzeżany, Szedziec, Glinka, Łagiszyn, Osetno Małe, Stara Góra, Sułków, Wierzowice Wielkie i Witoszyce. Z kolei najmniejszy udział kobiet wśród mieszkańców odnotowano w sołectwach: Borszyn Wielki (44,3%), Polanowo (44,7%), Nowa Wioska (45,5%), Ryczeń (45,7%) i Rogów Górowski (46,1%). W przypadku miasta Góra przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn wystąpiła wśród mieszkańców 43 ulic. W 2015 roku najbardziej sfeminizowanymi ulicami miasta okazały się: Cicha (75%), Staromłyńska (66,8%), Staromiejska (66,7%), Kochanowskiego (62,5%), Hirszfelda (62,5%) i Klonowa (60,9%). Natomiast ulicami, na których zamieszkuje najmniej kobiet (w stosunku do ogólnej liczby zameldowanych osób), są: Targowa (28,6%), Sportowa (33,3%), Kosynierów (33,3%) i Madalińskiego (36,4%). Ponadto przewaga mężczyzn występowała wśród ludności zamieszkałej na ulicach: Bohaterów Westerplatte, Cisowej, Dębowej, Iwaszkiewicza, Jodłowej, Korczaka, Łąkowej, Mickiewicza, osiedlu Zacisze, Paderewskiego, Platanowej, Przylesie, Sosnowej, Ściegiennego, Świętosławy, Wawrzeckiego, Wolności, Zamenhoffa, Żeromskiego, Bukowej, Chabrowej, Narutowicza, Rumiankowej i Batorego (łącznie 28 ulic).

Większy odsetek kobiet w ogóle ludności znajduje swoje potwierdzenie w wartościach współczynnika feminizacji, tj. liczby kobiet przypadających na 100 mężczyzn. W Gminie Góra wynosił on 103 i był niższy niż średnia krajowa (107) i wojewódzka (108). Obszary miejskie są bardziej sfeminizowane niż tereny wiejskie. Na 100 mieszkańców miasta Góra przypada 107 kobiet, tj. mniej niż ma to miejsce w miastach kraju czy Dolnego Śląska (po 111 kobiet na 100 mężczyzn). Najniższy współczynnik feminizacji występuje na obszarach wiejskich gminy – utrzymuje się na poziomie 98 kobiet na 100 mężczyzn.

Tabela 3. Współczynnik feminizacji ogółem w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

współczynnik feminizacji ogółem

2010

2011

osoba

107 111 108 111 102

0

2012

os oba

107 111 108 111 102

107 111 108 111 102

2013

os oba

107 111 108 111 102

0

106

106

107

107

108

103

103

98

98

107

os oba

104 99

2014

os oba

107 111 108 111 102

106

104

103

98

98

107

Oprócz wykazanego powyżej ubytku ludności, Gmina Góra doświadcza również zjawiska starzenia się społeczeństwa. Na przestrzeni lat 2010-2014 wystąpiły jednocześnie trzy procesy, warunkujące zmiany struktury społeczeństwa w gminie: 

wzrost odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym – udział tej grupy w ogóle ludności gminy zwiększył się o 3,2%, z 14,7% do 17,9%, 19

 

spadek odsetka ludności w wieku produkcyjnym – udział tej grupy w ogóle ludności gminy zmniejszył się o 1,3%, z 64,5% do 63,2%,

spadek odsetka ludności w wieku przedprodukcyjnym – udział tej grupy w ogóle ludności gminy zmniejszył się o 1,9%, z 20,8% do 18,9%.

Wykres 2. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Gminie Góra w latach 2010-2014

Źródło: GUS/BDL

Na terenie miasta Góra procesy starzenia się społeczeństwa są bardziej zaawansowane. Ludność w wieku poprodukcyjnym stanowiła w 2014 roku 19% mieszkańców miasta, a w porównaniu do 2010 roku odsetek ten wzrósł o 4%. Należy zwrócić uwagę, że od 2013 roku odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym w mieście jest wyższy niż odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym. Dzieci i młodzież do 17 lat włącznie stanowiły w 2013 roku 17,7% mieszkańców miasta, a w 2014 roku udział ten spadł do 17,4%.

20

Wykres 3. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w mieście Góra w latach 2010-2014

Źródło: GUS/BDL

Poszczególne ulice miasta Góra cechują się znacznie zróżnicowaną liczbą ludności według ekonomicznych grup wieku. Odsetki ludności w wieku przedprodukcyjnym wahają się od 0% (w przypadku ulic, gdzie dzieci i młodzież do lat 17 w ogóle nie zamieszkiwały, np. Szkolna, Witosa, Cicha, Królowej Jadwigi, skwer Chłopeckiego) do 42%. Największy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogóle ludności, 25% i powyżej, występuje na ulicach: Batorego (42%), Platanowej (38%), Staromłyńskiej (38%), Kosynierów (33%), Jagiellonów (33%), Sportowej (33%), Jarzębinowej (32%), Dąbrówki (32%), Wrzosowej (31%), Chabrowej (29%), Bukowej (29%), Małej (29%), 11 listopada (27%), Bojowników o Wolność i Demokrację (26%), Świętosławy (25%), Sosnowej (25%) i Dąbrowskiego (25%). Pomijając ulice, na których nie odnotowano mieszkańców w wieku do 17 lat, najniższym odsetkiem ludności w wieku przedprodukcyjnym charakteryzowały się ulice: Hirszfelda (4%), Wawrzecka (6%), osiedle Zacisze (6%), Przylesie (6%) i Słowackiego (9%). Równie duży rozrzut dotyczył odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym zamieszkałej na poszczególnych ulicach miasta Góra. Przyjmował on wartości od 0% do 50%. Ulicami, na których w 2015 roku w ogóle nie odnotowano mieszkańców mających więcej niż 65 lat, są ulice: Jagiellonów, Kosynierów, Szkolna, Targowa, Witosa, Chabrowa, Cicha, Madalińskiego, Królowej Jadwigi, Rumiankowa, skwer Chłopeckiego i Batorego. Bardzo niskim udziałem osób w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludności charakteryzowały się ulice: Dąbrówki (1%), Paderewskiego (2%), osiedle Mieszka I, Świętosławy (5%), Wrzosowa (6%), Bukowa (6%), Platanowa (6%), Staromłyńska (6%), Lipowa (7%), Narutowicza (9%), 11 listopada (9%), Jodłowa (9%) i Racławicka (10%). Sytuacja odwrotna, tj. bardzo wysoki odsetek ludności mającej więcej niż 65 lat w ogóle zameldowanych, dotyczyła szczególnie wyraźnie ulic: Staromiejskiej (50%), Konarskiego (36%), Sikorskiego (35%) i Kochanowskiego (31%). Ludność w wieku poprodukcyjnym stanowiła także ponad 20% mieszkańców ulic: Armii Krajowej, Armii Polskiej, Bohaterów Westerplatte, Bojowników o Wolność i Demokrację, Cisowej, Głogowskiej, Hawrysza, Hirszfelda, Iwaszkiewicza, Konopnickiej, Korczaka, Kościuszki, Matejki, Poznańskiej, Przylesie, Reymonta, Sienkiewicza, Słowackiego i Zamenhoffa. Ulicami miasta Góra z najwyższymi odsetkami ludności w wieku produkcyjnym w 2015 roku były: Szkolna (100%), Witosa (100%), Cicha (100%), Królowej Jadwigi (100%), skwer Chłopeckiego (100%), 21

Targowa (86%), Madalińskiego (82%), Racławicka (81%), osiedle Mieszka I (81%) i Rumiankowa (80%). Z kolei najmniejszym udziałem mieszkańców w wieku produkcyjnym cechowały się ulice: Staromiejska (33%) i Sienkiewicza (49%), a także Armii Polskiej, Bojowników o Wolność i Demokrację, Dąbrowskiego, Iwaszkiewicza, Jarzębinowa, Kochanowskiego, Konarskiego, Konopnickiej, Matejki, Mała, Platanowa, Poznańska, Sikorskiego, Sosnowa, Sportowa, Staromłyńska i Batorego. Na tych ulicach odsetek ludności w wieku 18-65 lat nie przekraczał 60%. W przypadku obszarów wiejskich gminy również następuje zmiana struktury ludności według ekonomicznych grup wieku. W 2014 roku co piąty mieszkaniec górowskich wsi miał nie więcej niż 17 lat – udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosił 21% i był o 2,3% niższy niż w 2010 roku. Odsetek ludności w wieku produkcyjnym na obszarach wiejskich utrzymywał się przez cały analizowany okres na stabilnym poziomie (62,6%), natomiast odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym wzrósł z 14,3% do 16,3%.

Wykres 4. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku na obszarze wiejskim Gminy Góra w latach 2010-2014

Źródło: GUS/BDL

Na podstawie danych dotyczących liczby zameldowanych (stan na dzień 31.12.2015 roku) określono odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w poszczególnych sołectwach Gminy Góra. Udział dzieci i młodzieży do 17 lat w ogóle zameldowanej ludności okazał się mocno zróżnicowany, przyjmując wartości od 12% do 28%. Najwyższe odsetki ludności w wieku przedprodukcyjnym są udziałem sołectw: Zawieścice (28%), Nowa Wioska (27%), Strumyk (26%), Polanowo (26%), Włodków Dolny (25%), Szedziec (25%) i Stara Góra (25%). Natomiast dzieci i młodzież do 17 lat stanowiły w 2015 roku mniej niż 20% ludności 10 sołectw. Były to: Wierzowice Małe (12%), Rogów Górowski (15%), Radosław (17%), Borszyn Mały (18%), Ryczeń (19%), Ligota (19%), Kruszyniec (19%), Glinka (19%) i Borszyn Wielki (19%). W przypadku ludności w wieku poprodukcyjnym najmniejszy udział w ogóle zameldowanych, poniżej 10%, dotyczył sołectw: Polanowo (5% ludności stanowiły osoby mające więcej niż 65 lat), Wierzowice Małe (7%), Łagiszyn (9,8%) i Brzeżany (9,9%). Natomiast najwięcej osób starszych, w wieku powyżej 22

65 lat, odnotowano wśród mieszkańców: Strumiennej (23%), Kruszyńca (22%) i Goli Górowskiej (21%).

Sołectwa gminy znacznie różnią się między sobą także w przypadku odsetka ludności w wieku produkcyjnym - waha się on od 56% do 81%. Największy udział mieszkańców w wieku 18-65 lat dotyczy sołectwa Wierzowice Małe (aż 81%), wysoki jest także w sołectwach Rogów Górowski (74%), Borszyn Mały i Borszyn Wielki (po 70%). Na przeciwnym biegunie znajdowało się sołectwo Nowa Wioska, gdzie ludność w wieku produkcyjnym stanowiła jedynie 56% mieszkańców. Nieznacznie wyższy odsetek ludności w wieku 18-65 lat wystąpił w sołectwach Gola Górowska i Strumienna (po 57%). Na tle innych jednostek administracyjnych Gmina Góra charakteryzowała się dość wysokim udziałem ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogóle mieszkańców. W gminie wynosił on w 2014 roku 18,9%, podczas gdy w skali kraju ukształtował się na poziomie 18%, a w skali województwa dolnośląskiego – 16,8%. Jedynie w powiecie górowskim odsetek ten był wyższy i wynosił 19,4%. Jednak biorąc pod uwagę tempo, w jakim postępował proces ubywania dzieci i młodzieży, sytuacja gminy okazuje się trudniejsza. We wszystkich jednostkach administracyjnych udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w latach 2010-2014 spadał. O ile jednak w przypadku kraju odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył się w tym okresie o 0,8%, a w skali województwa o 0,6%, to w przypadku gminy – udział dzieci i młodzieży w ogóle zmniejszył się o 1,9%, w tym o 1,9% w mieście i o 2,2% na obszarach wiejskich.

Tabela 4. Odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym w ogóle ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

ludność w wieku przedprodukcyjnym do ogółu ludności 2010 %

18,8

2011 %

17,1

18,5 16,9

17,4

17,2

16,1

16,0

21,1

20,8

2012 %

18,3 16,8 17,0 15,8 20,4

16,9 15,7 19,6

18,0 16,6 16,8 15,8 19,4

18,4

17,7

17,4

19,9

Góra - obszar wiejski

23,2

22,8

22,1

Źródło: GUS/BDL

16,7

18,0

20,4 18,8

18,2

%

18,3

20,8 19,3

%

2014

18,9

Góra

Góra - miasto

2013

19,1 21,3

18,9 21,0

Podobnie przedstawiała się sytuacja dotycząca udziału ludności w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludności – o ile Gmina Góra charakteryzowała się relatywnie niższym odsetkiem starszych mieszkańców (17,9%) niż wynosiła średnia wojewódzka (19,7%) czy krajowa (19%), to tempo zmian w gminie było szybsze niż w innych jednostkach. Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym w gminie wzrósł w latach 2010-2014 o 3,2% (w tym o 4% w mieście), natomiast w kraju odsetek zwiększył się o 2,2%, a w województwie – o 2,8%.

23

Tabela 5. Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym w ogóle ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

ludność w wieku poprodukcyjnym do ogółu ludności 2010 %

16,8

2011 %

17,6

17,3 18,3

16,9

17,5

18,2

18,9

14,9

15,6

0,0

0,0

2012 %

17,8 19,0 18,2 19,8 16,0

19,0 20,6 16,7 18,0

16,3

Góra - obszar wiejski

14,3

14,7

15,3

Źródło: GUS/BDL

19,8

16,9

15,5 16,1

18,4

17,6

14,7 15,0

%

16,6

Góra

Góra - miasto

2013

2014 %

19,0 20,6 19,7 21,4 17,4

18,6

17,1

17,9

15,8

16,3

19,0

Ocenę sytuacji demograficznej uzupełniają wskaźniki obciążenia demograficznego. Pierwszy z nich określa liczbę osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym. W przypadku Gminy Góra, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 58,2 osób w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym. Dla województwa wskaźnik przyjmował wartość niższą (57,5), natomiast dla kraju i powiatu górowskiego – nieznacznie wyższą (odpowiednio 58,8 i 58,3). Drugi ze wskaźników określa, ile osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. W przypadku tego wskaźnika sytuacja w gminie i powiecie wyróżnia się pozytywnie na tle kraju i województwa. Na 100 dzieci i młodzieży do lat 17 w gminie przypadało 95,1 osób starszych (w wieku poprodukcyjnym), podczas gdy średnia dla Polski wynosiła 105,2 osób w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym, a średnia dla Dolnego Śląska – aż 117,4 osób.

Trzeci ze wskaźników określa liczbę osób w wieku poprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym. W tym przypadku Gmina Góra charakteryzuje się relatywnie najlepszą sytuacją. W 2014 roku na 100 mieszkańców gminy w wieku produkcyjnym przypadało 28,4 osób w wieku poprodukcyjnym, natomiast w skali kraju było to 30,2 osoby, a w skali województwa – 31 osób. Charakterystyczne jest, iż na obszarach miejskich wskaźnik przyjmował wartości wyższe od średniej – w przypadku miasta Góra było to 29,9 osób w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym, podczas gdy dla obszarów miejskich kraju wskaźnik osiągał poziom 32,8 osób, a dla obszarów miast Dolnego Śląska – 34,1 osób.

24

Tabela 6. Wskaźniki obciążenia demograficznego w 2014 roku

Jednostka terytorialna

ludność w wieku ludność w wieku ludność w wieku nieprodukcyjnym na poprodukcyjnym na poprodukcyjnym na 100 osób w wieku 100 osób w wieku 100 osób w wieku produkcyjnym przedprodukcyjnym produkcyjnym 2014

2014

os oba

POLSKA

58,8

POLSKA - MIASTO

2014

os oba

105,2

59,4

DOLNOŚLĄSKIE

123,1

57,5

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

27,6

95,1

28,4

77,7

26,1

103,3

57,3

109,1

59,7

34,1

90,1

57,8 58,2

Góra - miasto

31,0

136,3

58,3

30,2 32,8

117,4

59,2

Powiat górowski

os oba

29,4 29,9

W 2014 roku na terenie gminy urodziło się 226 dzieci i odnotowano zgon 185 mieszkańców. Przewaga urodzeń nad zgonami pozwoliła osiągnąć dodatni przyrost naturalny, zarówno na obszarach wiejskich gminy, jak i w mieście. Maksymalna liczba urodzeń w gminie wystąpiła w 2010 roku, gdy na świat przyszło 245 dzieci, natomiast w latach kolejnych utrzymywała na poziomie ok. 190 rocznie. Dopiero w 2014 roku nastąpił wzrost do wskazanych powyżej 226 urodzeń. W przypadku zgonów maksymalną wartość odnotowano w 2013 roku, gdy zmarło 195 mieszkańców gminy, w pozostałych latach liczba zgonów oscylowała wokół ok. 186 rocznie. Fluktuacje liczby urodzeń i zgonów w gminie przyczyniały się zmian wartości przyrostu naturalnego. Przez większość czasu był on dodatni (najwyższy w 2010 i 2014 roku), jedynie w 2013 roku przyjął wartość ujemną (-9). Ujemny przyrost naturalny wystąpił również w mieście Góra w latach 2011 (-3) i 2013 (-16) oraz na obszarze wiejskim w 2012 roku (-9).

Tabela 7. Ruch naturalny w Gminie Góra w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna

2010

2011

2012

urodzenia żywe

2013

2014

Góra

245

188

192

186

Góra - obszar wiejski

109

87

75 zgony

90

Góra - miasto Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

136 186 103

83

Góra

59

Góra - obszar wiejski

26

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

33

101 187

117 187

104

103

83 84 przyrost naturalny 1

5

-3

14

4

-9

25

226

96

126

195

185

83

80

112

100 105

-9

41

7

20

-16

21

Gmina Góra charakteryzowała się wysokim poziomem wskaźnika urodzeń żywych na 1000 ludności. W 2014 roku wynosił on 10,9, a na obszarach wiejskich gminy wzrastał do 12,1. W powiecie górowskim na 1000 ludności urodziło się 10,6 dzieci, natomiast w kraju było to 9,7 dzieci, zaś na Dolnym Śląsku – 9,3 dzieci. Również obszar miejski gminy (10,2) cechował się wyższymi wartościami wskaźnika urodzeń żywych na 1000 mieszkańców w porównaniu do obszarów miejskich powiatu (9,8), województwa (9,1) oraz kraju (9,4).

Tabela 8. Urodzenia żywe na 1000 ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

2010 -

POLSKA - MIASTO

10,7

urodzenia żywe na 1000 ludności 2011 -

10,3

DOLNOŚLĄSKIE

-

9,6

10,1

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO

10,1

2012

10,0

9,2

9,3

8,2

10,4

Góra

11,7

9,0

9,2

Góra - obszar wiejski

13,0

10,4

9,0

10,8

Źródło: GUS/BDL

8,0

-

9,4

9,7 9,4

8,9

8,7

10,4

2014

9,2

9,0

11,6

Góra - miasto

9,6

9,3

Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

-

9,6

9,5

9,8

2013

9,3

9,1

9,3

10,6

9,0

10,9

10,9

12,1

9,8

7,7

10,2

W przypadku wskaźnika zgonów na 1000 ludności w gminie osiągano wartości niższe niż w pozostałych jednostkach, co jest tendencją pozytywną. W 2014 roku na 1000 mieszkańców gminy przypadało 8,96 zgonów. Wyższe okazały się wartości dla powiatu (9,22 zgony na 1000 ludności), kraju (9,78 zgonów) i województwa (10,28 zgonów). W przypadku samej Gminy Góra, przez cały okres między 2010 a 2014 rokiem wskaźnik zgonów na 1000 mieszkańców przyjmował wyższe wartości dla obszarów wiejskich niż dla miasta.

Tabela 9. Zgony na 1000 ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO

2010 -

9,83 9,71

zgony na 1000 ludności

2011 -

9,75 9,64

2012 -

2013 -

9,99

10,06

9,97

10,09

2014 -

9,78 9,88

DOLNOŚLĄSKIE

10,19

10,08

10,44

10,48

10,28

Powiat górowski

10,09

9,53

9,73

10,06

9,22

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski - MIASTO

10,32

10,25

10,63 8,81

10,77 9,51

9,31

9,01

8,50

Góra

8,86

8,93

8,98

9,42

Góra - obszar wiejski

9,92

9,90

10,11

10,04

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

8,16

8,28

8,23

10,60 8,96

9,66

Na tle analizowanych jednostek administracyjnych Gmina Góra wyróżniała się stosunkowo wysokim przyrostem naturalnym na 1000 ludności – wyższym niż wynosiła średnia krajowa czy wojewódzka. 26

W 2014 roku wskaźnik dla gminy przyjął wartość 2,0, przy czym na obszarach wiejskich (2,4) był wyższy niż w mieście (1,7). W tym samym czasie w skali kraju przyrost naturalny na 1000 ludności wynosił 0,0, w skali województwa był ujemny (podobnie jak przez cały okres między 2010 a 2014 rokiem), a w przypadku powiatu dodatni na poziomie 1,4. Natomiast ujemny przyrost naturalny na 1000 mieszkańców Gminy Góra wystąpił jedynie w 2013 roku (-0,4), ale ujemne wartości były w tym roku charakterystyczne dla wszystkich jednostek administracyjnych.

Tabela 10. Przyrost naturalny na 1000 ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

2010 -

0,9 0,6

-

0,3

Góra - obszar wiejski

3,1

0,0

-1,0

-1,6

0,8

2,6

-

-0,4

1,5

-0,5

2012

0,0

-0,6

2,8

Źródło: GUS/BDL

2011

-0,1

Góra

Góra - miasto

przyrost naturalny na 1000 ludności

0,0

-0,2 0,5

-1,1 0,7

2013 -

-0,5

2014 -

0,0

-0,9

-0,5

-2,1

-1,5

-1,6

-0,7

-0,9 1,4

0,5

-1,3

0,5

1,1

-1,3

1,7

0,2

-1,1

-0,4 0,8

2,0 2,4

W 2014 roku na terenie gminy zawarto 103 małżeństwa, w tym 54 w mieście (52,4% ogółu) i 49 na obszarach wiejskich (47,6%). Liczba zawieranych małżeństw podlegała rokrocznym zmianom. Maksymalną liczbę, 122 małżeństw, odnotowano w 2010 roku, natomiast minimalną, 90 małżeństw, w 2011 roku.

Wykres 5. Małżeństwa zawarte w Gminie Góra w latach 2010-2014

Źródło: GUS/BDL

W przeliczeniu na 1000 mieszkańców, w Gminie Góra w 2014 roku zawarto 5 małżeństw, przy czym na obszarach wiejskich było ich więcej (5,9) niż w mieście (4,4). W powiecie górowskim (5,3) wskaźnik

27

przyjmował wartość nieznacznie wyższą niż w gminie, natomiast w kraju (4,9) i województwie (4,7) niższą.

Tabela 11. Małżeństwa zawarte na 1000 mieszkańców w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

małżeństwa zawarte na 1000 mieszkańców

2010 -

5,9

2011 -

5,9

5,4 5,2

5,6

5,2

5,7

5,2

5,6

5,5

2012 -

2013

5,3 5,1 5,2 5,1 5,6 5,2

-

2014

4,7 4,5 4,4 4,4 5,3 5,4

Góra - obszar wiejski

6,8

4,7

5,2

5,6

Źródło: GUS/BDL

4,6 5,3 4,4

5,1 5,0

4,7

5,2

4,7 4,8

4,7

4,6

5,8 5,1

4,9

5,4

Góra

Góra - miasto

-

5,0 5,9

Dane dotyczące migracji, tj. zameldowań i wymeldowań, pozwalają stwierdzić, iż z Gminy Góra więcej osób wyjeżdża niż do niej przyjeżdża. Ujemne saldo migracji występowało zarówno w mieście, jak i na obszarach wiejskich gminy. Największą różnicę między liczbą wyjeżdżających i przyjeżdzających odnotowano w 2011 roku (-156 osób), w roku następnym saldo migracji zmniejszyło się (-67), ale od 2012 roku ponownie spadało, do poziomu -144 osób w 2014 roku.

Wykres 6. Saldo migracji w Gminie Góra w latach 2010-2014

Źródło: GUS/BDL

W przeliczeniu na 1000 mieszkańców gminę cechuje najniższe saldo migracji spośród wszystkich analizowanych jednostek administracyjnych. Przez cały okres między 2010 a 2014 rokiem saldo migracji na 1000 ludności gminy było ujemne, przy czym wahało się ono od -1,7 (2010 rok) do -7,4 (2011 rok). W 2014 roku saldo migracji na 1000 osób w Gminie Góra wynosiło -7, w tym dla miasta przyjęło wartość -8,7, a dla obszarów wiejskich -4,5. Tymczasem w kraju w latach 2010-2014 28

utrzymywało się minimalnie ujemne saldo migracji na 1000 osób (najniższa wartość, -0,5, wystąpiła w 2013 roku), a w województwie – minimalnie dodatnie (najwyższa wartość, 0,5, wystąpiła w 2010 roku).

Tabela 12. Saldo migracji na 1000 osób w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

saldo migracji na 1000 osób

2010

osoba

-0,1

2011

os oba

-0,1

-2,1

-1,9

0,5

0,4

-1,9

-1,8

-3,1

-4,0

ogółem 2012

os oba

-0,2 -1,7

0,3

2013

os oba

-0,5

-0,4 -1,8

0,0

0,2

-1,7

-2,0

-1,6

-1,9

-4,0

-8,3

-5,1

-8,7

-4,0

-5,1

-7,4

-3,2

-4,3

0,6

-4,2

-4,3

-2,9

-9,6

os oba

-2,2

-1,7 -3,2

2014

-2,5

-5,8 -7,0

-4,5

Saldo migracji zagranicznych na 1000 osób w latach 2010-2014 przyjmowało w większości wartości ujemne. W przypadku gminy dodatnie saldo migracji (na poziomie 0,08) wystąpiło jedynie w mieście Góra w latach 2011 i 2012, natomiast w pozostałym okresie było ono ujemne. W 2014 roku wartość salda migracji zagranicznych na 1000 osób w gminie wynosiła -0,44 i była wyższa niż średnia dla powiatu górowskiego (-0,28) i całego kraju (-0,41), ale jednocześnie niższa niż wartość dla województwa dolnośląskiego (-0,64).

Tabela 13. Saldo migracji zagranicznych na 1000 osób w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

saldo migracji zagranicznych na 1000 osób

2010

osoba

-0,05 -0,09 -0,07 -0,05 -0,08

2011

os oba

-0,11 -0,16 -0,17 -0,20 -0,49

ogółem 2012

os oba

-0,17 -0,22 -0,27 -0,29 -0,14 0,07

0,00

-0,33

-0,19

0,00

-0,95

-0,60

-0,08

0,08

29

0,08

2013

os oba

-0,52 -0,60 -0,81 -0,91 -0,80

-0,66

2014

os oba

-0,41 -0,51 -0,64 -0,70 -0,28

-0,46

-0,53

-0,44

-0,24

-0,12

-0,72

-0,65

BEZROBOCIE

W dniu 31.12.2015 roku w rejestrach Powiatowego Urzędu Pracy w Górze pozostawało 1 408 mieszkańców Gminy Góra. Wśród nich znajdowało się 756 osób zamieszkałych w mieście (53,7%) i 652 osoby zamieszkałe na obszarze wiejskim (46,3%). W porównaniu do 2010 roku liczba bezrobotnych spadła o 26,1%, przy czym szybsze tempo spadku charakteryzowało miasto (o 28,4%) niż obszary wiejskie gminy (o 23,1%).

Wykres 7. Bezrobotni ogółem w Gminie Góra w latach 2010-2015

Źródło: GUS/BDL i Powiatowy Urząd Pracy w Górze

Wśród sołectw Gminy Góra największa liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkiwała w 2015 roku w Czerninie (66 osób, tj. 10,1% bezrobotnych z obszarów wiejskich), znaczny był również udział bezrobotnych mieszkających w Kłodzie Górowskiej (44 osób, tj. 6,7% bezrobotnych z obszarów wiejskich), Osetnie (42 osoby, tj. 6,4%), Witoszycach (41 osób, tj. 6,3%) i Ślubowie (41 osób, tj. 6,1%).

W przypadku miasta Góra największa liczba bezrobotnych zamieszkiwała w 2015 roku na ulicach: osiedle Kazimierza Wielkiego (78 osób, tj. 10,3% bezrobotnych z terenu gminy), Głogowskiej (64 osoby, tj. 8,5% bezrobotnych z terenu miasta), Piastów (55 osób, tj. 7,3%) i Podwale (48 osób, tj. 6,3%).

W latach 2010-2015 obserwowano spadek liczby zarejestrowanych osób bezrobotnych niemal we wszystkich sołectwach Gminy Góra. Choć zjawisko to dotyczyło łącznie 30 sołectw, największa dynamika spadku wystąpiła w Polanowie (-66,7%), Łagiszynie (-50%), Borszynie Małym (-53,8%), Sułkowie (-47,1%), Czerninie Górnej (-42,9%) i Szedźcu (-42,1%). W przypadku sołectw Borszyn Wielki i Czernina Dolna liczba bezrobotnych w 2015 roku była taka sama jak w 2010 roku, natomiast w trzech przypadkach: Grabowna, Radosławia i Słąwęcic obserwowany był wzrost liczby zarejestrowanych bezrobotnych – odpowiednio o 21,4%, 13,3% i 7,4%. Również w przypadku większości ulic miasta Góra liczba zarejestrowanych bezrobotnych uległa w 2015 roku zmniejszeniu w porównaniu z 2010 rokiem. Najwyższe spadki wystąpiły na ulicach: Chopina (-100%), Cisowej (-100%), Klonowej (-100%), Sportowej (-100%), Szkolnej (-100%), Zaułek (-100%), Świętosławy (-76,9%), Mickiewicza (-75%) i Leśnej (-66,7%). Z kolei wzrost dotyczył liczby bezrobotnych zamieszkałych na ulicach: Jodłowej (300%), Hawrysza (200%), Błotnej (200%), Targowej

30

(200%), Słowackiego (100%), Reja (85,7%), Wrzosowej (66,7%), Zamenhoffa (28,6%), Przylesie (25%), osiedle Mieszka I (22,2%), Zielonej (20%) i Podwale (4,3%). Wśród bezrobotnych w Gminie Góra w 2015 roku 55,5% stanowiły kobiety, 57,1% osoby długotrwale bezrobotne, 30,8% osoby bez kwalifikacji zawodowych, a 20,7% osoby bez doświadczenia zawodowego. Na obszarze wiejskim gminy udział bezrobotnych z powyższych kategorii w ogóle zarejestrowanych był wyższy niż średnia gmina – odsetek kobiet w ogóle bezrobotnych z obszaru wiejskiego wynosił 58,9% (w mieście 52,5%), długotrwale bezrobotnych – 59,4% (w mieście 55,2%), bezrobotnych bez kwalifikacji – 33,9% (w mieście 28,2%), a bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego – 24,7% (w mieście 17,2%).

Liczebność wszystkich analizowanych kategorii bezrobotnych na przestrzeni lat 2010-2015 uległa zmniejszeniu, co uwarunkowane było ogólnym spadkiem liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne. W porównaniu do stanu w grudniu 2010 roku liczba bezrobotnych w gminie zmniejszyła się o 26,1%, przy czym liczba zarejestrowanych bezrobotnych kobiet spadła o 17,2%, mężczyzn o 34,8%, długotrwale bezrobotnych o 34,8%, bezrobotnych bez kwalifikacji o 10,1%, natomiast bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego o 33,3%. Warto jednak zwrócić uwagę na dwie kwestie: udział osób długotrwale bezrobotnych oraz udział kobiet. W przypadku bezrobotnych długotrwale ich udział w ogóle zarejestrowanych wzrósł w gminie z 51,1% w 2010 roku do 57,1% w 2015 roku. W mieście Góra udział długotrwale bezrobotnych zwiększył się z 50% do 55,2%, natomiast na obszarach wiejskich – z 52,4% do 59,4%. W przypadku bezrobotnych kobiet ich udział w ogóle osób zarejestrowanych jako bezrobotne w gminie zwiększył się z 49,5% w 2010 roku do 55,5% w 2015 roku. Szczególnie istotna zmiana dokonała się na obszarach wiejskich gminy, gdzie w 2010 roku kobiety stanowiły 49,8% bezrobotnych, natomiast w 2015 roku ich odsetek wynosił już 58,9%.

Tabela 14. Bezrobotni w Gminie Góra w latach 2010-2015 Jednostka terytorialna Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

2010

ogółem

kobiety

mężczyźni

długotrwa le bezrobotni

1 904

943

961

848

422

426 2015

444

359

417

1 056 1 408

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Górze

756 652

521

535

781

627

384

268

397

972 528 804

387

bez kwa li fi ka cji

483 228

255 434

213 221

bez doś wi a dczenia za wodowego

436 225

211

291

130 161

W 2015 roku wśród 35 sołectw Gminy Góra w 27 przypadkach kobiety stanowiły ponad połowę zarejestrowanych bezrobotnych. Najwyższe odsetki kobiet wśród bezrobotnych wystąpiły w sołectwach: Zawieście (90%), Włodków Dolny (83%), Nowa Wioska (80%), Bronów (79%), Sułków (78%), Kruszyniec (75%) i Stara Góra (72%). Przewaga kobiet występowała również w sołectwie Wierzowice Małe, Rogów Górowski, Łagiszyn, Strumienna, Witoszyce, Sławęcice, Radosław, Osetno Małe, Czernina Dolna, Osetno, Brzeżany, Ślubów, Czernina Górna, Czernina, Kłoda Górowska, Ryczeń, Wierzowice Wielkie, Chróścina i Glinka (odsetki w tych sołectwach wahały się od 67% do 52%). 31

W przypadku miasta Góra ulicami o przewadze kobiet w ogóle zarejestrowanych bezrobotnych w 2015 roku były: Bohaterów Westerplatte (100%), Brzozowa (100%), Wiosny Ludów (100%), Bukowa (100%), Hirszfelda (100%), Jodłowa (100%), Kochanowskiego (100%), Leśna (100%), Racławicka (100%), osiedle Zacisze (100%), Świętosławy (100%), Dąbrówki (80%), Przylesie (80%), Wrzosowa (80%), Mała (80%), Dębowa (75%), osiedle Mieszka I (73%), Dworcowa (70%), Błotna (67%), Konopnickiej (67%), Dunikowskiego (67%), Głowackiego (67%), Zielona (67%), Hawrysza (67%), Plac Bolesława Chrobrego (65%), Tylna (63%), Podwale (63%), Piastów (58%), Piłsudskiego (58%), Kwiatowa (56%), Lipowa (56%), Reymonta (56%) i Starogórska (53%).

Również w większości sołectw ponad połowę zarejestrowanych bezrobotnych w 2015 roku stanowiły osoby bezrobotne długotrwale. Sytuacja taka dotyczyła 25 sołectw, przy czym najwyższy udział długotrwale bezrobotnych w ogóle zarejestrowanych występował w: Polanowie (100%), Włodkowie Dolnym (83,3%), Nowej Wiosce (80%), Osetnie Małym (71,4%), Jastrzębiej (70,6%) i Wierzowicach Wielkich (70,4%).

Na terenie miasta najwyższymi odsetkami długotrwale bezrobotnych w ogóle zarejestrowanych w 2015 roku charakteryzowały się ulice: Bohaterów Westerplatte (100%), Brzozowa (100%), Dębowa (100%), Kochanowskiego (100%), Leśna (100%), Mickiewicza (100%), Paderewskiego (100%), Świętosławy (100%), Dąbrowskiego (81,8%), Dunikowskiego (80%), Sosnowa (80%), Lipowa (77,8%), Żeromskiego (76,9%), Wolności (75%) i Plac Bolesława Chrobrego (70,6%). Wskazywany powyżej spadek liczby bezrobotnych w Gminie Góra w latach 2010-2015 przyczynił się do spadku udziału bezrobotnych w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym. W 2010 roku udział ten wynosił 14,1%, maksymalną wartość osiągnął w 2013 roku (14,7%), zaś w 2014 roku ukształtował się na poziomie 11,5%. Nadal była to jednak wartość znacznie wyższa niż średnia dla kraju (7,5%) czy województwa dolnośląskiego (6,6%). Jedynie w powiecie górowskim udział bezrobotnych w liczbie osób w wieku produkcyjnym okazał się nieznacznie wyższy niż w Gminie Góra, osiągając poziom 11,8%.

Tabela 15. Udział bezrobotnych w liczbie osób w wieku produkcyjnym w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

DOLNOŚLĄSKIE

Powiat górowski Góra

Źródło: GUS/BDL

udział bezrobotnych w liczbie osób w wieku produkcyjnym 2010 %

2011 %

7,9 7,8

2012

8,0 7,5

13,9

13,7

14,1

13,8

%

2013

8,7 8,3

14,5 14,6

%

2014

8,8 8,2

14,7 14,7

%

7,5 6,6

11,8 11,5

Bezrobocie może być jedną z przyczyn korzystania z pomocy społecznej. W 2015 roku OPS w Górze z powodu bezrobocia przyznał świadczenia 1 183 osobom, co stanowiło 67,3% ogółu osób, którym przyznano świadczenia. Wśród osób otrzymujących świadczenia z tytułu bezrobocia znajdowało się 596 mieszkańców miasta Góra (50,4%) i 587 mieszkańców obszarów wiejskich (49,6%).

W porównaniu do 2010 roku liczba osób, którym przyznawane było świadczenie z powodu bezrobocia w 2015 roku zmniejszyła się o 7,3%, w tym o 11,7% w mieście Góra i o 2,3% na obszarach wiejskich. Mimo spadku liczbowego tej kategorii klientów OPS w Górze, udział w ogólnej liczbie osób, 32

którym przyznane zostały świadczenia, podlegał wzrostowi, z 63,6% w 2010 roku do 67,3% w 2015 roku. Odmienne tendencje wystąpiły jednak na różnych terenach gminy. W przypadku miasta Góra odsetek osób pobierających świadczenia z powodu bezrobocia w ogólnej liczbie osób korzystających z pomocy społecznej zmniejszył się z 64,9% do 61,6%. Natomiast na obszarach wiejskich gminy udział osób otrzymujących pomoc z powodu bezrobocia wzrósł z 62,2% w 2010 roku do 75,2% w 2015 roku.

Tabela 16. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu bezrobocia w latach 20102015 2010

Jednostka terytorialna

l i czba os ób którym przyzna no świ adczeni a

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

2 006

l i czba osób którym przyznano ś wi a dczeni a z powodu bezroboci a

1 040

l i czba osób którym przyznano świ a dczeni a

1 276

1 758

601

791

675

966

2015

967

l i czba os ób którym przyzna no świ adczeni a z powodu bezroboci a

1 183 596

587

Liczba osób pobierających świadczenia z tytułu bezrobocia w poszczególnych sołectwach okazała się zróżnicowana, wahała się od 0 (sołectwo Osetno Małe) do 82 osób (sołectwo Czernina). W zdecydowanej większości sołectw Gminy Góra ponad połowa osób, którym przyznano świadczenia z OPS, pobierała je z tytułu bezrobocia. Sytuacja tak dotyczyła 31 sołectw, przy czym najwyższy ich udział występował w sołectwach: Grabowno (100%), Polanowo (100%), Sławęcice (100%), Wierzowice Wielkie (95%), Kruszyniec (89%), Jastrzębia (87%), Kłoda Górowska (86%), Ligota (85%), Bronów (84%), Brzeżany (83%), Czernina Dolna (83%) czy Radosław (80%), Wierzowice Małe (80%) i Zawieścice (80%).

W przypadku 14 sołectw liczba osób pobierających świadczenia z tytułu bezrobocia w latach 2010-2015 wzrosła. Dotyczyło to Czerniny (17%), Czerniny Dolnej (41%), Czerniny Górnej (40%), Glinki (55%), Goli Górowskiej, Jastrzębiej (13%), Kruszyńca (14%), Ligoty (35%), Polanowa (200%), Rogowa Górowskiego (29%), Sławęcic (21%), Starej Góry (100%), Strumiennej (33%) i Włodkowa Dolnego (133%). W pozostałych sołectwach liczba osób pobierających świadczenia z powodu bezrobocia zmniejszyła się, przy czym dynamika spadku była bardzo zróżnicowana i wahała się od -11% (Chróścina) do 100% (Osetno Małe). Spośród ulic miasta Góra, największa liczba osób pobierających świadczenia pomocy społecznej z tytułu bezrobocia zamieszkiwała na ulicach: Wrocławskiej (53 osoby), Głogowskiej (49 osób), osiedlu Kazimierza Wielkiego (44 osoby), Starogórskiej (43 osoby) i Armii Krajowej (43 osoby). W przypadku 16 ulic miasta liczba mieszkańców, którym przyznano świadczenia z powodu bezrobocia, uległa w latach 2010-2015 wzrostowi. Dotyczyło to ulic: Sosnowej (300%), Zamenhoffa (167%), Łąkowej (150%), Głowackiego (125%), Poznańskiej (61%), Wolności (50%), Dąbrówki (50%), Lipowej (50%), Żeromskiego (42%), Dębowej (25%), Hawrysza (19%), Korczaka (19%), osiedle Kazimierza Wielkiego (13%), Wrzosowej (11%), Piastów (4%) i Głogowskiej (2%). W pozostałych przypadkach liczba osób otrzymujących świadczenia z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia zmniejszyła się lub pozostała na tym samym poziomie.

33

UBÓSTWO

Głównym realizatorem zadań z zakresu polityki społecznej na terenie Gminy Góra jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze. Siedziba OPS znajduje się przy ul. Poznańskiej 23 w Górze, a w ramach swojej działalności OPS realizuje zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, ale również z innych aktów prawnych. Gmina Góra jest podzielona na rejony opiekuńcze, w których swoje zadania realizują pracownicy sekcji pomocy środowiskowej OPS w Górze. Podział występuje zarówno na terenie miasta, jak i na obszarach wiejskich: 

Rejon miejski:

1. Paderewskiego, Słoneczna, Osiedle Zacisze, Iwaszkiewicza, Starogórska, Reymonta, Wiosny Ludów, Konopnickiej, Głogowska (nieparzyste), Sikorskiego, Reja, Kochanowskiego, Dunikowskiego, Słowackiego, Konarskiego, Westerplatte, Kwiatowa, Mickiewicza, Hirszfelda, Kościuszki, Sienkiewicza, Matejki 2. Zielona, Lipowa, Dworcowa, Poznańska, Łąkowa, Dębowa, Witosa, Sosnowa, Błotna, Wrocławska, Świętosławy, Dąbrówki

3. Piłsudskiego, Zamenhofa, Żeromskiego, Przylesie, Armii Polskiej, Armii Krajowej, Głowackiego, Ściegiennego, 11 listopada, Narutowicza, Wolności, Tylna, Dąbrowskiego, Szkolna, Leśna, Targowa, Mała, Zaułek, Hawrysza, Cisowa, Brzozowa, Jodłowa, Świerkowa, Leśna, Plac Chrobrego, Klonowa, Racławicka, Kosynierów



4. Osiedle Kazimierza Wielkiego, Piastów, Głogowska (parzyste), Korczaka, Mieszka, Podwale

Rejon wiejski:

1. Osetno, Osetno Małe, Bronów, Kietlinek

2. Chróścina, Witoszyce, Brzeżany, Radosław, Laskowice, Łagiszyn, Nowa Wioska

3. Czernina, Czernina Dolna, Czernina Górna, Strumyk, Sułków, Żarki, Włodków Dolny

4. Ślubów, Wierzowice Małe i Wielkie, Grabowno, Zawieście, Rogów Górowski, Stara Góra, Włodków Górny

5. Kłoda Górowska, Jastrzębia, Boruszyn Mały i Wielki, Sławęcice, Gola Górowska, Ryczeń, Wieruszowie 6. Polanowo, Polanowie, Ułanka, Strumienna, Kruszynie, Ligota, Szedziec, Glinka1.

Instytucjami realizującymi zadania z zakresu pomocy społecznej w gminie są także: Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych czy Zespół Interdyscyplinarny, ale również świetlice środowiskowe, placówki oświatowe i służby zdrowia (poradnie odwykowe), poradnie psychologicznopedagogiczne, policja, sąd, prokuratura, kuratorzy sądowi, klub abstynencki, grupy AA i grupy wsparcia czy organizacje pozarządowe.

W Gminie Góra cyklicznie opracowywane są dokumenty i programy, odnoszące się do działań systemu pomocy społecznej. Wśród aktualnie obowiązujących dokumentów należy wymienić: 1

Za: http://www.opsgora.pl/bip (26.02.2016)

34



Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Góra na lata 2013-2018,



Program współpracy Gminy Góra z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2016.



Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Narkomanii dla Gminy Góra na rok 2016,

W 2015 roku OPS w Górze 1 758 osobom przyznał 149 179 świadczeń na łączną kwotę 4 780 686 zł. W porównaniu do 2010 roku liczba osób, którym przyznano świadczenia pomocy społecznej, zmalała w gminie o 12,4%, a liczba przyznanych świadczeń o 14,2% Mimo tendencji spadkowej w zakresie liczby udzielanych świadczeń, ich wysokość wzrosła – kwota wypłaconych świadczeń w 2015 roku była o 13,1% wyższa niż w 2010 roku.

Tabela 17. Świadczenia przyznane przez OPS w Górze w latach 2010-2015 Jednostka terytorialna Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

2010

l i czba świ a dczeń

173 838

88 748 85 090

kwota ś wia dczeń (zł)

4 227 326

li czba os ób, którym przyzna no świ a dcze ni a

2 187 292

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

l i czba świ a dczeń

2 006

149 179

966

62 302

1 040

2 040 033

2015

86 877

kwota świ a dcze ń (zł)

4 780 686

2 486 868 2 293 818

li czba os ób, którym przyzna no świ a dczeni a

1 758 967 791

Świadczenia z pomocy społecznej częściej przyznawane są mieszkańcom miasta niż obszarów wiejskich. W 2015 roku skorzystało z nich 967 mieszkańców miasta Góra (55% pobierających świadczenia) i 791 mieszkańców obszaru wiejskiego gminy (45% pobierających świadczenia). Jednak to w przypadku obszarów wiejskich udział osób, którym przyznano świadczenia w ogólnej liczbie osób zameldowanych w danej jednostce, pozostawał na wyższym poziomie niż w mieście. Średnia dla gminy w 2015 roku wynosiła 8,6% (liczba osób, którym przyznano świadczenie/liczba zameldowanych), natomiast w mieście było to 7,9%, a na obszarach wiejskich – 9,5%. Sołectwami, w których udział osób, którym przyznano świadczenia pomocy społecznej w ogóle ludności zameldowanej, był w 2015 roku najwyższy, okazały się: Nowa Wioska (20%), Polanowo (15,8%), Bronów (15,3%), Włodków Dolny (15,3%) Jastrzębia (15,2%), Czernina Górna (14,3%), Kłoda Górowska (14,8%), Ligota (13,2%), Czernina (13,1%), Brzeżany (12%), Wierzowice Małe (11,9%), Strumyk (10,9%), Glinka (10,4%), Ryczeń (10,4%), Czernina Dolna (10,2%) i Zawieścice (10,1%). W mieście Góra najwięcej osób, którym w 2015 roku przyznano świadczenia pomocy społecznej, znajdowało się wśród mieszkańców ulic: Wrzosowej (45,1%), Narutowicza (36,4%), Małej (24,5%), Żeromskiego (23,4%), Zamenhoffa (18%), Staromiejskiej (16,7%), Kościuszki (15,8%), Armii Krajowej (15,8%), Dąbrowskiego (15,7%), Ściegiennego (15,5%), Wolności (14,8%), Wrocławskiej (14,8%), Piłsudskiego (14,6%), Głowackiego (14,5%), Iwaszkiewicza (12,3%), Starogórskiej (11,3%) i Podwale (10,5%). Jedną z przyczyn decydujących o przyznaniu świadczeń z pomocy społecznej jest ubóstwo. W 2015 roku świadczenia z tego tytułu pobierało 1 386 osób, tj. 78,8% wszystkich osób, którym OPS w Górze przyznał jakiekolwiek świadczenie. Świadczenia z powodu ubóstwa pobierane były przez 74,8% mieszkańców miasta i 83,8% mieszkańców obszarów wiejskich korzystających z pomocy społecznej

35

w gminie. Odsetki te były wyższe niż w 2010 roku, gdy pomoc z tytułu ubóstwa otrzymało 76,1% klientów pomocy społecznej, w tym 73,8% w mieście i 78,5% na obszarach wiejskich.

Na przestrzeni lat 2010-2015 liczba osób otrzymujących świadczenia z powodu ubóstwa zmniejszyła się w Gminie Góra o 9,2%, w tym o 5,9% w mieście i o 12,5% na obszarze wiejskim. Pewnym przeobrażeniom uległa również struktura wieku osób, którym przyznano świadczenia z powodu ubóstwa, ale nadal głównymi kategoriami osób korzystających z pomocy były grupy osób między 18, a 65 lat (63% w 2015 roku i 58,3% w 2010 roku) oraz do 17 lat (36,1% w 2015 roku i 41,2% w 2010 roku). W 2015 roku w porównaniu do 2010 roku o 20,3% zmniejszyła się liczba dzieci i młodzieży do 17 lat, na które przyznano świadczenia z tytułu ubóstwa (w tym o 13,2% w mieście i o 25,6% na obszarach wiejskich), a o 50% wzrosła liczba osób powyżej 65 lat (w tym o 20% w mieście i o 100% na obszarach wiejskich).

Tabela 18. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu ubóstwa w latach 20102015 2010

Jednostka terytorialna

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

l i czba os ób, którym przyzna no ś wia dczeni e

2 006

l i czba os ób, którym przyzna no w wieku do 17 w wieku 18-65 powyżej 65 l a t ś wia dczeni e z l at l at powodu ubós twa

1 040

1 526

966

758

1 758

1 386

791

663

967

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

629

768

2015

723

889

8

266

497

392

3

501

873

12

270

387

6

363 231

486

5

6

Udział osób, którym przyznano pomoc z powodu ubóstwa w ogóle osób, którym zostały przyznane jakiekolwiek świadczenia, kształtował się na zróżnicowanym poziomie w poszczególnych sołectwach gminy i ulicach miasta Góra.

W przypadku Wierzowic Małych, Polanowa, Radosławia, Nowej Wioski i Goli Górowskiej wszystkie osoby, którym przyznano świadczenia, otrzymały je z powodu ubóstwa. Wysokie odsetki takich osób występowały również w sołectwach: Bronów (96,8%), Kłoda Górowska (96,6%), Brzeżany (95,7%), Osetno (93,5%), Czernina Dolna (93,1%), Rogów Górowski (92,9%), Sławęcice (91,3%), Jastrzębia (87,2), Witoszyce (85,7%), Ligota (85,2%), Chróścina (85,1%), Wierzowice Wielkie (84,2%), Borszyn Wielki (83,3%), Ryczeń (82,8%), Sułków (81,8%) i Zwieścice (81,5%). Jedynym sołectwem, w którym udział osób pobierających świadczenia z powodu ubóstwa w ogólnej liczbie korzystających nie przekraczał 50% był Borszyn Wielki, gdzie odsetek ten wyniósł 25%.

W przypadku miasta Góra, ulicami, które charakteryzowały się stosunkowo najwyższym udziałem osób otrzymujących świadczenia z tytułu ubóstwa w ogóle ludności korzystającej z pomocy społecznej, były w 2015 roku ulice: Brzozowa (100%), Błotna (100%), Dunikowskiego (100%), Dworcowa (85%), Dębowa (100%), Hawrysza (100%), Hirszfelda (100%), Konarskiego (100%), Korczaka (100%), Leśna (100%), 11 listopada (100%), Paderewskiego (100%), Sosnowa (100%), Targowa (100%), Iwaszkiewicza (92,3%), Zamenhoffa (90,9%), Żeromskiego (88,5%), Kościuszki 36

(85,7%), Łąkowa (83,3%), Piłsudskiego (83%), Wrzosowa (82,6%), Starogórska (82%), Armii Krajowej (81,5%) i Ściegiennego (81,3%).

UZALEŻNIENIA I PRZEMOC

Uzależnienia i przemoc w rodzinie nie są częstym powodem korzystania z pomocy społecznej w Gminie Góra. W 2015 roku z powodu przemocy w rodzinie świadczenia zostały przyznane 5 osobom, w tym 3 mieszkającym w mieście Góra i 2 zamieszkałym na obszarze wiejskim. Pobierały je pojedyncze osoby zamieszkałe w sołectwach Chróścina i Kłoda Górowska oraz mieszkające na ulicach Dworcowej (1 osoba) i Starogórskiej (2 osoby) w mieście Góra. W porównaniu do 2010 roku liczba osób korzystających z pomocy z tytułu przemocy w rodzinie zmniejszyła się o połowę – wówczas świadczenia zostały przyznane 10 osobom, z czego wszystkie były mieszkańcami obszaru wiejskiego gminy. W 2010 roku połowę osób, którym przyznano świadczenia z powodu przemocy w rodzinie, stanowiły osoby do 17 lat, drugą połowę zaś – osoby w wieku 18-65 lat. Natomiast w 2015 roku liczba dzieci do 17 lat włącznie, którym przyznano świadczenia z tytułu przemocy w rodzinie, zmniejszyła się do 1 osoby, zaś pozostałe 4 osoby były w wieku 18-65. Ze świadczeń przyznawanych z powodu przemocy w rodzinie nie korzystał żaden mieszkaniec gminy mający więcej niż 65 lat.

Tabela 19. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu przemocy w rodzinie w latach 2010-2015 2010

Jednostka terytorialna

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

l i czba os ób, którym przyzna no świ adczeni e

2 006

l i czba osób, którym przyznano w wi eku do 17 w wi eku 18-65 świ a dczeni e z powyżej 65 l a t lat lat powodu przemocy w rodzi ni e

10

5

5

0

966

10

5

5

0

1 758

5

791

2

1 040

967

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

0

3

0

2015

0

0

1

4

0

0

2

0

1

2

0

Na podstawie danych OPS w Górze liczbę rodzin, które w 2015 roku posiadały założoną „Niebieską Kartę” określono na poziomie 41. Znajdowało się wśród nich 27 rodzin mieszkających na terenie miasta i 14 rodzin z obszarów wiejskich. „Niebieskie Karty” założone zostały rodzinom z 9 sołectw: Kłody Górowskiej (3 rodziny), Glinki i Ryczenia (po 2 rodziny), a także Osetna, Starej Góry, Zawieścic, Brzeżan i Ligoty (po 1 rodzinie). W mieście Góra najwięcej rodzin z „Niebieskimi Kartami” zamieszkiwało na ulicach: osiedle Kazimierza Wielkiego (5 rodzin), Wrocławskiej (3 rodziny), Podwale (3 rodziny), Starogórskiej (2 rodziny), Poznańskiej (2 rodziny) i Głogowskiej (2 rodziny). Natomiast pojedyncze przypadki rodzin, którym założono „Niebieskie Karty”, dotyczyły mieszkańców ulic: Armii

37

Krajowej, Dworcowej, Kościuszki, Iwaszkiewicza, Żeromskiego, Piastów, Leśnej, Jodłowej, Plac Wolności i Dąbrowskiego.

Tabela 20. „Niebieskie Karty” w ewidencji OPS w Górze w latach 2010-2015 "Niebieska karta"

w ewidencji OPS Góra

Jednostka terytorialna

2010 szt.

Glinka

2014

2015

1

2

szt.

Ryczeń

1

Osetno

1

Czernina

2

Kłoda Górowska Stara Góra

szt. 2 1 2

3

1

Zawieścice

1

Ligota

1

Brzeżany

1

Góra

0

ul.Armi Krajowej

7

27

1

2

1

ul.Starogórska

Oś.K.Wielkiego

2

1 5

ul.Wrocławska

1

3

ul.Kościuszki

1

1

ul.Dworcowa

1

ul.Głogowska

1

2

ul.Iwaszkiewicza

1

ul.Żeromskiego

1

ul.Podwale

3

ul.Piastów

1

ul.Jodłowa

1

ul.Poznańska

2

ul.Leśna

1

Pl.Wolności

ul.Dąbrowskiego

1 razem

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

0

12

1

41

Alkoholizm częściej niż przemoc w rodzinie jest przyczyną udzielania pomocy społecznej w Gminie Góra. W 2015 roku świadczenia z tego tytułu przyznano 18 mieszkańcom gminy. Wszystkie osoby z tej grupy miały między 18 a 65 lat, i w połowie zamieszkiwały w mieście Góra, a w połowie na obszarach wiejskich.

Świadczenia z powodu alkoholizmu w 2015 roku pobierali mieszkańcy 8 sołectw: Jastrzębia (3 osoby), Bronów (2 osoby), Czernina (1 osoba), Kłoda Górowska (1 osoba), Ligota (1 osoba) i Osetno (1 osoba). W przypadku miasta Góra alkoholizm był przyczyną pomocy udzielanej mieszkańcom ulic: Głogowskiej (2 osoby), Wrocławskiej (2 osoby), Narutowicza (2 osoby), Podwale (1 osoba), Poznańskiej (1 osoba) i Starogórskiej (1 osoba). 38

W porównaniu do 2010 roku liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu alkoholizmu w 2015 roku, zmniejszyła się aż o 71,4%. W przypadku miasta spadek wyniósł 57,1%, natomiast w przypadku obszarów wiejskich – 78,6%. Zmianie uległa również struktura wiekowa osób otrzymujących świadczenia. W 2010 roku ponad jedną trzecią (36,5%) stanowiły dzieci i młodzież w wieku do 17 lat, natomiast jak wskazano powyżej, w 2015 roku wszystkie osoby pobierające świadczenia z powodu alkoholizmu mieściły się w kategorii wiekowej 18-65 lat.

Tabela 21. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu alkoholizmu w latach 20102015 2010

Jednostka terytorialna

l i czba os ób, którym przyzna no świ adczeni e

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

2 006

l i czba osób, którym przyznano w wi eku do 17 w wi eku 18-65 powyżej 65 l a t świ a dczeni e z lat lat powodu al kohol i zmu

1 040 966

63

23

40

0

42

16

26

0

0

18

0

0

9

0

21

1 758

18

791

9

967

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

9

7

2015

0

14

9

0

0

Osoby pokrzywdzone, zmagające się z uzależnieniem (swoim lub bliskich) czy znajdujące się w kryzysie mogą skorzystać z bezpłatnych porad i informacji udzielanych w Punkcie Konsultacyjnym Zespołu Interdyscyplinarnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Górze. Wsparcie kierowane jest do: 

osób doznających przemocy w rodzinie lub stosujących przemoc wobec członków rodziny,



osób uzależnionych,

  

dzieci z rodzin dotkniętych przemocą lub alkoholizmem rodziców, osób współuzależnionych,

osób będących w kryzysie2.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I CHOROBA

Znaczna część świadczenia udzielanych przez OPS w Górze przyznawana jest z powodu niepełnosprawności oraz długotrwałej i ciężkiej choroby. Świadczenia z tytułu niepełnosprawności przyznane zostały w 2015 roku 549 osobom, co stanowiło 31,2% osób, które w tym roku otrzymały jakiekolwiek świadczenie. W porównaniu z 2010 rokiem liczba osób otrzymujących świadczenia z powodu niepełnosprawności zmniejszyła się w gminie Za: http://ops.home.pl/gora/index.php?srodek=pub_start.php&pub_dz=zespolinterdyscyplinarny&czy_ar=0&home=http://ops.home.pl/gora/index.php (22.02.2016) 2

39

ogółem o 9,6%, o ile jednak w przypadku obszarów wiejskich odnotowano spadek na poziomie 20,8%, w mieście Góra liczba osób niepełnosprawnych pobierających świadczenia z pomocy społecznej wzrosła o 4,9%.

Struktura wiekowa osób otrzymujących świadczenia z powodu niepełnosprawności w 2015 roku przedstawiała się następująco: 27,1% stanowiły dzieci i młodzież do 17 lat (przy czym tylko 19,8% w mieście i aż 34,7% na obszarach wiejskich), 60,7% - osoby w wieku 18-65 lat (65,8% w mieście i 55,4% na obszarach wiejskich), natomiast pozostałe 12,2% - osoby mające powyżej 65 lat (14,4% w mieście i 10% na obszarach wiejskich).

Tabela 22. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu niepełnosprawności w latach 2010-2015 2010

Jednostka terytorialna

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

l i czba os ób, którym przyzna no świ adczeni e

2 006

l i czba osób, którym przyznano w wi eku do 17 w wi eku 18-65 świ a dczeni e z powyżej 65 l a t lat lat powodu ni epełnos pra wnoś ci

1 040 966

607

213

332

62

342

144

166

32

149

333

67

150

27

265

1 758

549

791

271

967

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

278

69

2015

55 94

166

183

30

40

Najwięcej osób, którym przyznano świadczenia z powodu niepełnosprawności w stosunku do liczby osób otrzymujących jakiekolwiek świadczenia, zamieszkiwało w 2015 roku w następujących sołectwach Gminy Góra: Borszyn Mały (100%), Gola Górowska (75%), Bronów (71%), Grabowno (60%) i Nowa Wioska (55%). W pozostałych sołectwach odsetek osób, którym przyznano świadczenia z powodu niepełnosprawności nie przekraczał 50% korzystających z pomocy społecznej.

W przypadku miasta Góra najwyższym udziałem osób niepełnosprawnych pobierających świadczenia w ogóle osób, którym świadczenia pomocy społecznej zostały przyznane, charakteryzowały się ulice: Brzozowa (100%), Błotna (100%), Kwiatowa (100%), Leśna (100%), Matejki (100%), osiedle Zacisze (100%), Targowa (100%), 11 listopada (100%), Zielona (63%) i Dąbrowskiego (56%). Na pozostałych ulicach odsetek nie przekraczał 50% lub osoby korzystające z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności w ogóle nie występowały. W przypadku długotrwałej lub ciężkiej choroby świadczenia z pomocy społecznej otrzymało w 2015 roku 523 mieszkańców Gminy Góra, w tym 320 osób mieszkających w mieście i 203 mieszkające na obszarach wiejskich. Osoby, którym świadczenie zostało przyznane z powodu niepełnosprawności lub ciężkiej choroby, stanowiły w 2015 roku 29,8% wszystkich beneficjentów pomocy społecznej. W porównaniu do 2010 liczba osób, którym przyznano świadczenia z tytułu choroby, zmniejszyła się

40

o 10,9%, przy czym znacznie większy ubytek dotyczył mieszkańców obszarów wiejskich (spadek o 22,5%) niż miasta Góra (spadek o 1,5%).

Świadczenia z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby najczęściej przyznawane były osobom w wieku 18-65 lat – w 2015 roku stanowiły one 54,7% ogółu pobierających świadczenia z powodu choroby. Odmienne w mieście i na obszarze wiejskim gminy okazały się udziały dzieci i młodzieży oraz osób starszych wśród korzystających z pomocy z tytułu choroby. W mieście Góra osoby w wieku 17 lat stanowiły 15% otrzymujących świadczenia, a osoby powyżej 65 lat – 31,3%. W przypadku obszaru wiejskiego odsetki te wynosiły odpowiednio 27,1% i 16,7%.

Tabela 23. Liczba osób, którym przyznano świadczenia z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w latach 2010-2015 2010

Jednostka terytorialna

Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

l i czba os ób, którym przyzna no świ adczeni e

2 006

l i czba osób, którym przyznano świ a dczeni e z w wi eku do 17 w wi eku 18-65 powyżej 65 l a t powodu lat lat długotrwałej l ub ci ężki ej choroby

1 040 966

587

144

297

146

262

82

138

42

325

1 758

523

791

203

967

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze

320

62

2015

103 48 55

159

104

286

134

114

34

172

100

Pod względem udziału osób, którym świadczenia przyznano z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w ogólnej liczbie korzystających ze świadczeń, w 2015 roku wyróżniały się sołectwa Borszyn Mały, Nowa Wioska i Polanowo. W sołectwach tych odsetki otrzymujących pomoc z powodu choroby ukształtowały się na bardzo wysokim poziomie, odpowiednio 75%, 73% i 67%. W pozostałych sołectwach odsetek udział wahał się od 0% (Strumienna, Osetno Małe, Gola Górowska) do 50% (Czernina Górna). W mieście Góra najwięcej osób pobierających świadczenia z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w relacji do wszystkich osób, którym przyznano świadczenia, zamieszkiwało na ulicach: Kwiatowej (100%), Matejki (100%), Mickiewicza (100%), osiedle Zacisze (100%), Staromiejskiej (100%), Świerkowej (100%), 11 listopada (100%), Bohaterów Westerplatte (67%), Zaułek (67%), Sikorskiego (60%), Tylnej (56%) i Głogowskiej (53%). Osoby chore psychicznie niewymagające leczenia szpitalnego oraz osoby upośledzone umysłowo mogą skorzystać z oferty Środowiskowego Domu Samopomocy w Górze, ul. Hirszfelda 5. Jest to placówka pobytu dziennego, której głównym zadaniem jest podtrzymywanie w dobrej kondycji psychofizycznej uczestników i rozwijanie umiejętności niezbędnych do możliwie jak najbardziej samodzielnego życia. Oferta SDŚ obejmuje: opiekę lekarską, opiekę psychologiczną, poradnictwo 41

i pomoc w rozwiązywaniu problemów życia codziennego, zajęcia podnoszące poziom zaradności życiowej, zajęcia kulturalno-oświatowe, zajęcia rekreacyjne i terapię zajęciową. Terapia zajęciowa w SDŚ w Górze realizowana jest w pracowniach: kulinarnej, plastycznej, krawieckiej, technicznej i ogrodniczej, obejmuje również zajęcia z zakresu muzykoterapii3. Dla seniorów w Gminie Góra, tj. osób w wieku poprodukcyjnym, przygotowana jest oferta Klubu Seniora „Pogodna Jesień” w Górze. Zadania realizowane przez Klub Seniora obejmują:       

Inicjowanie i utrzymanie więzi koleżeńskich wśród członków, nawiązywanie kontaktów z innymi klubami Propagowanie i kultywowanie tradycji religijnych Organizowanie grup zainteresowań

Organizowanie wycieczek turystycznych i spotkań towarzyskich

Organizowanie opieki oraz pomocy koleżeńskiej dla potrzebujących członków Klubu Prowadzenie zajęć ruchowych, w tym ćwiczeń sprawnościowych i relaksacyjnych Prowadzenie pracy socjalnej4.

BEZPIECZEŃSTWO I PRZESTĘPCZOŚĆ

Nad bezpieczeństwem mieszkańców Gminy Góra czuwają funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Górze, Straży Miejskiej w Górze oraz jednostek Straży Pożarnej.

Gmina Góra znajduje się w zasięgu działania Komendy Powiatowej Policji w Górze, Rewir Dzielnicowych Góra, z siedzibą przy ul. Podwale 26. W 2015 roku na terenie gminy popełniono 533 przestępstwa, w tym 396 o charakterze kryminalnym, 52 o charakterze gospodarczym, 80 drogowych i 25 o innym charakterze. Znacznie więcej przestępstw było popełnianych w mieście Góra niż na obszarach wiejskich. W 2015 roku w mieście stwierdzono 376 przestępstw, a wykryto 260 przestępstw, natomiast na obszarze wiejskim liczby te wynosiły odpowiednio 177 i 106. Wśród popełnianych przestępstw dominowały te o charakterze kryminalnym, stanowiące ok. 71% ogółu przestępstw.

W mieście Góra w 2015 roku stwierdzono 269 przestępstw kryminalnych, 48 przestępstw drogowych, 45 przestępstw gospodarczych i 14 o innym charakterze. 100% wykrywalność dotyczyła przestępstw drogowych i innych, wykrywalność na poziomie 77,8% - przestępstw drogowych, a 60,4% - przestępstw kryminalnych. Liczba podejrzanych w przypadku przestępstw stwierdzonych w mieście wynosiła 191 osób (w tym 6 nieletnich), natomiast pokrzywdzonych – 244 osoby. Za: http://ops.home.pl/gora/index.php?srodek=pub_start_txt.php&pub_txt=sds_info&home=http://ops.home.pl/ gora/index.php (22.02.2016) 3

Za: http://ops.home.pl/gora/index.php?srodek=pub_start_txt.php&pub_txt=klub_seniora_info&home=http://ops. home.pl/gora/index.php (22.02.2016) 4

42

Na obszarze wiejskim gminy w 2015 roku stwierdzono 127 przestępstw kryminalnych, 32 przestępstwa drogowe, 11 o innym charakterze i 7 o charakterze gospodarczym. Najwyższa wykrywalność dotyczyła przestępstw drogowych (96,9%), znacznie niższa była w przypadku przestępstw gospodarczych (57,1%) czy kryminalnych (51,6%), zaś najmniejsza wykrywalność występowała w przypadku przestępstw o innym charakterze (45,5%). W przestępstwach stwierdzonych na obszarach wiejskich pokrzywdzone zostały 104 osoby, zaś liczba podejrzanych ukształtowała się na poziomie 99 osób, w tym 1 nieletnia.

Tabela 24. Przestępstwa w Gminie Góra w 2015 roku

Przestępstw Przestępst a wykryte Podejrzan % Rodzaj wa Przestępstw po podjęciu Wskaźnik Podejrzani i Podejrzani Pokrzywdz Jednostka terytorialna wykrywaln przestępstwa stwierdzon a wykryte z zagrożenia ogółem cudzozie nieletni eni ości e poprzednich mcy lat Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

gospodarcze

45

35

0

kryminalne

269

163

1

7

4

inne

drogowe

14 48

gospodarcze inne

kryminalne drogowe

11

127

32

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Górze

14 48 5

60,4

57,1

0

100,0

0 1

31

123,9

100,0

0

66

77,8

0

0

45,5

51,6

96,9

6

0

0

24

740,6

127

0

6

219

19,3

4

0

0

3

62

0

1

92

38,6

132,2 30,3

349,7

88,1

13 45 5

28

0 0

0 1

0 0

0 0

1 0

4 5

Siedziba Straży Miejskiej w Górze znajduje się w Urzędzie Miasta i Gminy w Górze, przy ul. Mickiewicza 1, pok. 017. W ramach struktur Straży Miejskiej w Górze zatrudnionych jest 4 strażników miejskich. Straż pożarną na terenie gminy reprezentują jednostki Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Górze oraz Ochotniczych Straży Pożarnych. Siedziba Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Górze znajduje się przy ul. W. Witosa 22, zlokalizowana jest w niej Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP w Górze5.

Oprócz PSP na terenie gminy znajduje się 8 bardzo dobrze wyposażonych jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych: 

OSP Stara Góra, Stara Góra 33 (należy do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego)



OSP Czernina, ul. Zamkowa 3, Czernina

      5

OSP Osetno, Osetno 78 (należy do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego) OSP Chróścina, Chróścina 28

OSP Wierzowice Małe, Wierzowice Małe 1 OSP Zawieścice, Zawieścice 2a

OSP przy Tartaku w Górze, ul. Poznańska 16, Góra OSP Ryczeń, Ryczeń 22a.

Za: http://www.kppspgora.pl (26.02.2016)

43

AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA

Aktywność społeczna mieszkańców Gminy Góra przedstawiona zostanie na podstawie danych dotyczących sytuacji trzeciego sektora w gminie, udziału w wyborach samorządowych oraz działań w ramach budżetu obywatelskiego. O zainteresowaniu społeczeństwa sferą polityki w skali mikro oraz ich aktywności w lokalnym życiu politycznym można wnioskować na podstawie danych dotyczących frekwencji wyborczej, szczególnie zaś udziału w wyborach samorządowych. Są to wybory, podczas których wybierani są przedstawiciele organów samorządowych najbliższych mieszkańcom (wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, rady gminy, rady powiatów, sejmiki województw), czyli władze, które w bezpośredni sposób wpływają na życie lokalnych społeczności.

Dane dotyczące frekwencji wyborczej w wyborach samorządowych w Gminie Góra wskazują na coraz mniejsze zainteresowanie mieszkańców. W 2006 roku w wyborach uczestniczyło 48,71% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy, tj. więcej niż wynosiła średnia dla kraju (45,99%) i województwa dolnośląskiego (44,72%). W 2010 roku frekwencja wyborcza w gminie okazała się nieznacznie niższa niż w 2006 roku i wynosiła 47,66%, nadal pozostając na poziomie wyższym niż w kraju (47,32%) i na Dolnym Śląsku (45,22%). W obu przypadkach powiat górowski charakteryzował się wyższą frekwencją wyborczą niż Gmina Góra, jednak różnica ta nie była znaczna. W 2014 roku zainteresowanie mieszkańców gminy wyborami samorządowym znacznie spadło – o ponad 10 pp. w porównaniu z poprzednimi wyborami. Frekwencja wyborcza wyniosła jedynie 35,12% w I turze i 26,98% w II turze, pozostając na poziomie niższym od średniej powiatowej, wojewódzkiej i krajowej.

Tabela 25. Frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych w latach 2006, 2010 i 2014. Jednostka terytorialna POLSKA

DOLNOŚLĄSKIE

Powiat górowski Góra

Źródło: PKW

I tura

II tura

frekwencja wyborcza

2006 %

45,99 44,72 49,81 48,71

2010 %

47,32 45,22 50,95 47,66

2014 %

39,28 35,99 40,66

35,12 -

frekwencja wyborcza

2006

2010

%

%

39,56

35,31

38,75 37,52

34,80 -

50,46

2014 %

32,33 29,51 31,08

26,98

Gmina Góra dysponuje rokrocznie uchwalanym Programem współpracy Gminy Góra z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego. Celem Programu jest pełniejsze zaspokajanie potrzeb społecznych mieszkańców gminy poprzez stwarzanie możliwości i warunków do realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe, a także umożliwienie organizacjom pozarządowym możliwości uczestnictwa w życiu publicznym. W Programie na 2016 rok za priorytetowe zadania publiczne, które będą realizowane przez gminę we współpracy z organizacjami pozarządowymi uznano: 

edukację publiczną – poprzez wspieranie zadań polegających na organizowaniu nauki języków obcych, zagospodarowaniu czasu wolnego dzieci i młodzieży oraz dorosłych, organizowaniu wypoczynku dzieci i młodzieży, organizacji zajęć edukacyjnych dla osób dorosłych i starszych; 44



 

 

ochronę i promocję zdrowia – poprzez wspieranie zadań polegających na organizacji festynów i masowych imprez promujących zdrowy styl życia, bezpieczeństwo w ruchu drogowym, przeciwdziałaniu uzależnieniem, oraz pomocy dzieciom z rodzin patologicznych poprzez organizację zajęć edukacyjnych, sportowych i rekreacyjnych oraz różnych form wypoczynku, a także organizacja zajęć dla osób dorosłych i starszych, a ponadto wspieranie inicjatyw, projektów i organizacji działających na rzecz seniorów;

kulturę fizyczną – poprzez wspieranie zadań polegających na szkoleniu oraz organizacji imprez sportowych i rekreacyjnych na rzecz dzieci i młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy, a także poprzez wspieranie działalności klubów sportowych; kulturę – poprzez wspieranie zadań polegających na organizowaniu imprez kulturalnych służących promocji gminy oraz innych przedsięwzięć kulturalnych, a także organizacji konkursów oraz przygotowywaniu wydawnictw służących popularyzacji wiedzy o Ziemi Górowskiej; pomoc Polonii i Polakom za granicą – poprzez stworzenie możliwości do odwiedzenia kraju oraz możliwości prezentacji dokonań w zakresie dbałości o kultywowanie języka, tradycji i kultury polskiej; promocja wolontariatu – poprzez wspieranie wolontariatu, działań organizacji pozarządowych służących promocji wolontariatu oraz promowanie wolontariuszy działających na terenie gminy na forum zewnętrznym.

W ramach uchwalonego Programu na współpracę z organizacjami pozarządowymi w 2016 roku Gmina Góra przeznaczyła środki finansowe w wysokości 290 000,00 zł.

Na terenie gminy zarejestrowanych jest kilkadziesiąt organizacji pozarządowych, działających w większości w obszarze kultury fizycznej, rozwoju lokalnego czy pomocy społecznej. W zdecydowanej większości są to stowarzyszenia, funkcjonujące od kilku czy kilkunastu lat. Wśród podmiotów NGO zarejestrowanych w gminie status OPP (organizacji pożytku publicznego), uprawniający do otrzymania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, posiadają dwie jednostki: Fundacja Pomocy Szkole im. Edwarda Machniewicza oraz Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym. Poniżej przedstawiono wykaz organizacji pozarządowych zarejestrowanych i działających w Gminie Góra:

Tabela 26. Organizacje pozarządowe zarejestrowane w Gminie Góra Miejscowość

Nazwa

Adres

Chróścina

Stowarzyszenie „Czas Zmiany”

Chróścina 41

Czernina

Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Orły – Czernina”

ul. Szkolna 2, Czernina

Chróścina Czernina

Czernina Górna Glinka Glinka Góra Góra Góra

Ochotnicza Straż Pożarna w Chróścinie Ochotnicza Straż Pożarna w Czerninie

Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Czernina Górna Stowarzyszenie Na Rzecz Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Daj Szansę”

Stowarzyszenie „Moto Club Góra” w likwidacji Cech Rzemiosł Różnych

Dolnośląski Związek Hodowców Psów

Fundacja Pomocy Szkole im. Edwarda Machniewicza

45

Chróścina 28a

ul. Zamkowa 3, Czernina Czernina Górna 31

Rok powstania 2012 1994 2002 1994 2011

Glinka 6

2014

ul. Starogórska 2A, Góra

2001

Glinka 14a

ul. Kwiatowa 52

ul. Szkolna 1, Góra

2010 2012 1993

Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra Góra

Górowski Klub Sportowy „Maratończyk” w Górze Górowskie Stowarzyszenie Badmintona „Smecz” Górowskie Stowarzyszenie Brydża Sportowego w Górze Górowskie Towarzystwo Tenisowe Klub Seniora „Pogodna Jesień” Klub Sportowy „FC Góra”

ul. Głogowska 17, Góra

2010

ul. Armii Polskiej 13, Góra

2001

ul. Słowackiego 4, Góra

2011

ul. Armii Polskiej 2a, Góra ul. Sportowa 1, Góra

ul. Piastów 25 lok. 4, Góra

Klub Sportowy „Puenta Góra” ul. Podwale 24, Góra Lokalna Grupa Działania „Ujście Baryczy” Gmin Góra Niechlów - Wąsosz ul. Mickiewicza 1, Góra Lokalny Inkubator NGO w Górze (jednostka podległa Fundacji Pomocy Szkole im. Edwarda Machniewicza)

ul. Podwale 24, Góra

Ludowy Zespół Sportowy „Korona” Czernina

ul. Sportowa 1, Góra

Ludowy Zespół Sportowy „Barycz” Osetno Ludowy Zespół Sportowy Glinka Miejski Klub Sportowy „Pogoń”

Ochotnicza Straż Pożarna przy Tartaku w Górze Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Górze Powiatowe Stowarzyszenie Abstynentów „Rodzina i Trzeźwość” Stowarzyszenie „Maratończyk Góra” Stowarzyszenie „Młodzi – Młodym” Stowarzyszenie „Unia Górowian”

Stowarzyszenie Bezpartyjny Blok „Wspólnie”

Stowarzyszenie Górowski Klub Jeździecki „Cwał” Stowarzyszenie Kupców i Producentów Płodów Rolnych Powiatu Górowskiego Stowarzyszenie Młodzi Górą Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola Publicznego nr 1 im. Marii Konopnickiej w Górze Stowarzyszenie Samarytanin Stowarzyszenie Sto Procent Pasji

2014 2008

ul. Sportowa 1, Góra

2004

ul. Sportowa 1, Góra

ul. Poznańska 16, Góra

2003 1992 2002

ul. Kościuszki 27, Góra

2004

ul. Piastów 21 lok. 7, Góra

2003

ul. Szkolna 1, Góra

2011

ul. Zielona 13, Góra

ul. Mickiewicza 2a, Góra ul. Dworcowa 44, Góra

ul. Mickiewicza 17, Góra osiedle Kazimierza Wielkiego 2b lok. 4, Góra osiedle Kazimierza Wielkiego 22a lok. 2, Góra

2013 2005 2003 2011 2003 2004

ul. Korczaka 4, lok. 3, Góra

2005

ul. Piłsudskiego 58, Góra

1994

ul. Żeromskiego 15, Góra skwer Księdza Stanisława Chłopeckiego 1a osiedle Kazimierza Wielkiego 6C lok. 6, Góra

2008

ul. Reymonta 4, Góra

Uczniowski Klub Sportowy „Grom Dwójka”

ul. Poznańska 2a, Góra

46

2013

2004

Towarzystwo Przyjaciół Grodna i Wilna

Uczniowski Klub Sportowy „Trójka” Związek Sybiraków - Oddział Wojewódzki w Lesznie z siedzibą w Górze

1995

ul. Sportowa 1, Góra

Szkolny Związek Sportowy ul. Sportowa 1, Góra Towarzystwo Przyjaciół Dzieci i Młodzieży „Spełnione Marzenia” ul. Armii Krajowej 19 lok. 4 Towarzystwo Ziemi Górowskiej

2010

ul. Świętosławy 1, Góra ul. Poznańska 2, Góra ul. Wrocławska 58 lok. 2, Góra

2001 2011 2004 2012 1991 1994 2000 2004 1991

Grabowno

Kłoda Górowska Kłoda Górowska Ligota

Osetno Ryczeń

Stara Góra Stara Góra

Strumienna Ślubów Ślubów Ślubów

Kółko Rolnicze w Grabownie

Stowarzyszenie Razem Dla Kłody Krajowe Stowarzyszenie Korektorów i Terapeutów Racic Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych „Wsparcie, Informacja, Rozwój” Ochotnicza Straż Pożarna w Osetnie

Ochotnicza Straż Pożarna w Ryczeniu

Ochotnicza Straż Pożarna w Starej Górze Grupa Inicjatywy Turystycznej Sezesko

Stowarzyszenie Chwytaj Sportowe Marzenia Stowarzyszenie Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Społecznego Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Razem Możemy Więcej”

Uczniowski Klub Sportowy „Orkan” Wierzowice Małe Fundacja „Iris” Wierzowice Małe Ochotnicza Straż Pożarna w Wierzowicach Małych Witoszyce

Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Kresowiak” Zawieścice Ochotnicza Straż Pożarna w Zawieścicach Źródło: www.bazy.ngo.pl oraz Krajowy Rejestr Sądowy

Grabowno 33

2002

Kłoda Górowska 32a

2008

Ligota 28C lok. 1

2011

Ryczeń 22a

1991

Kłoda Górowska 29 lok. 1

Osetno 45

Stara Góra 26b Stara Góra 29

Strumienna 19

2013

1994 1994 2011 2014

Ślubów 2a lok. 1

2004

Ślubów 54

1998

Ślubów 31

Wierzowice Małe 25 Wierzowice Małe 1 Witoszyce 10

Zawieścice 2a

2003 2014 1994 2009 1994

Aktywność społeczną mieszkańców Gminy Góra w relacji do innych jednostek administracyjnych można porównać za pomocą wskaźnika liczby fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców. W 2014 roku w Gminie Góra wynosił on 30, przy czym wyższy był w mieście (32) niż na obszarach wiejskich (27). Osiągnięte wartości nadal pozostawały niższe niż wynosiła w tym okresie średnia krajowa (33 podmioty NGO na 10 tys. mieszkańców) czy wojewódzka (36 podmiotów na 10 tys. mieszkańców), jednak dynamika zmian w latach 2010-014 okazała się wyższa w gminie, a szczególnie na obszarze wiejskim. Między 2010 a 2014 rokiem wartość wskaźnika fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. ludności wzrosła w gminie o 11 podmiotów, w tym o 9 w mieście i aż o 14 na obszarach wiejskich. Wzrosty wskaźnika w kraju i województwie, a nawet w powiecie były niższe, co świadczy o dynamiczniejszym rozwoju trzeciego sektora właśnie na obszarze Gminy Góra.

47

Tabela 27. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 000 mieszkańców w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna

fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 000 mieszkańców 2010 -

POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

2011

27 30 28 30 19

0

-

2012

28 31 30 31 23

0

-

2013

30 33 32 33 24

28

-

2014

32 35 34 36 25 29

-

33 37 36 38 27

30

Góra

19

24

25

27

30

Góra - obszar wiejski

13

18

19

22

27

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

23

28

30

31

32

Mieszkańcy Gminy Góra mają możliwość bezpośredniego wpływania na inwestycje realizowane w gminie za pośrednictwem Budżetu Obywatelskiego. Do Budżetu Obywatelskiego można zgłaszać zadania o charakterze inwestycyjnym, mieszczące się w katalogu zadań własnych Gminy wynikających z art. 7. Ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Inwestycje powinny służyć poprawie życie mieszkańcom i odpowiadać ich potrzebom, mogą dotyczyć m.in. infrastruktury drogowej, ochrony środowiska, pomocy społecznej, edukacji, kultury, sportu, zieleni, porządku publicznego i bezpieczeństwa mieszkańców czy promocji miasta. Koszt inwestycji zgłaszanych do Budżetu Obywatelskiego gminy nie może przekraczać 200 tys. zł. Do Budżetu Obywatelskiego Gminy Góra na rok 2015 zgłoszono łącznie 31 zadań, z czego głosowaniu poddano 19 projektów. Do realizacji zostało wybrane zadanie pn. Budowa kortu do tenisa ziemnego ze sztucznej trawy wraz z wyposażeniem i jego oświetleniem oraz przebudowa ściany do tenisa ziemnego. W ramach zadania w miejscu obecnego kortu tenisowego o powierzchni asfaltowej (kort tenisowy OKF Góra) powstał kort tenisowy o nawierzchni trawiastej wraz z oświetleniem i nowym ogrodzeniem. Zadanie polegające na budowie kortu do tenisa ziemnego uzyskało 1 050 głosów, tj. 16% wszystkich oddanych głosów. Ogółem w głosowaniu na projekt w Budżecie Obywatelskim w 2015 roku wzięło udział 6 600 mieszkańców, z czego 678 oddało głosy nieważne. W 2016 roku mieszkańcy gminy mogą wybierać wśród dwóch wniosków, które pozytywnie przeszły weryfikację formalną, merytoryczną i finansową komisji ds. budżetu obywatelskiego Gminy Góra:  

Budowa wielofunkcyjnego boiska przy Szkole Podstawowej w Ślubowie Budowa oświetlenia ulicznego przy ul. Wierzbowej i Błotnej

Głosowanie na projekty zgłoszone do Budżetu Obywatelskiego Gminy Góra na 2016 rok trwało od 2 do 29 lutego br. Wyniki zostały ogłoszone 15 marca 2016 roku6. Za: http://www.gora.com.pl/content.php?sid=22a25e7d017f1a3169a7172721a42ed5&tr=cl&cms_id=6646&cmssi d=&p=&m= (26.02.2016) 6

48

2.2 Diagnoza zjawisk w sferze gospodarczej GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

W 2014 roku na terenie Gminy Góra działalność prowadziły 1 773 podmioty gospodarcze. Większość podmiotów gospodarczych zarejestrowało swoją działalność w mieście Góra – w 2014 ich liczba wynosiła 1 304 podmiotów, co stanowiło 73,5% gminnych przedsiębiorstw. Liczba podmiotów gospodarczych w gminie fluktuowała na przestrzeni lat 2010-2014, przyjmując minimalne wartości w 2011 roku (1 710 jednostek), a maksymalne w 2013 roku (1 805 jednostek). Mimo obserwowanych corocznych zmian, w 2014 roku liczba podmiotów gospodarczych w gminie osiągnęła poziom o 0,9% niższy niż w 2010 roku, przy czym w przypadku miasta spadek liczby przedsiębiorstw wyniósł 2,1%, natomiast na obszarach wiejskich nastąpił wzrost o 2,6%.

Zasoby podmiotów gospodarczych w gminie tworzą przede wszystkim jednoosobowe działalności gospodarcze oraz firmy mikro, tj. podmioty zatrudniające od 0 do 9 pracowników. Stanowią one ok. 95% wszystkich przedsiębiorstw w gminie. Znacznie niższa jest liczba podmiotów gospodarczych zatrudniających więcej niż 10 pracowników. W kategorii 10-49 zatrudnionych mieściło się 79 firm, w tym 58 zlokalizowanych w mieście i 21 na obszarach wiejskich. Stanowiły one w 2014 roku 4,5% wszystkich przedsiębiorstw, a w porównaniu z 2010 rokiem ich liczba zmniejszyła się aż o 12,2% (w tym o 14,7% w mieście i o 4,5% na obszarach wiejskich). Firmy większe, zatrudniające 50-249 pracowników, stanowiły jedynie 0,8% podmiotów gospodarczych w gminie, a ich liczebność w porównaniu do 2010 roku spadła o 17,6% (z 17 do 14 jednostek).

Tabela 28. Podmioty gospodarcze wg liczby pracowników w Gminie Góra w latach 2010-2014 Góra

Jednostka terytorialna

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

2010

2011

2012

1 789

1 710

457

435

1 332

1 275

2013

ogółem

2014

1 765

1 805

1 773

456

474

469

1 309

0-9 pracowników

1 331

1 304

1 682

1 605

1 668

1 711

1 680

435

414

434

455

448

1 247

1 191

1 234

10-49 pracowników

1 256

1 232

Góra

90

89

81

78

79

Góra - obszar wiejski

22

21

22

19

21

Góra - miasto Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

68 17 17

0

68

59

50-249 pracowników

59

58

16

16

16

14

0

0

0

0

16

16

16

14

Wśród podmiotów gospodarczych gminy zdecydowanie przeważają jednostki sektora prywatnego. Prywatne firmy stanowią ok. 91% wszystkich podmiotów gospodarczych – w 2014 roku 1 163 z nich zarejestrowanych było w mieście (72% sektora prywatnego), zaś 454 – na obszarach wiejskich (28%). 49

Natomiast liczba podmiotów sektora publicznego w gminie wynosiła 156 jednostek i była o 5,4% wyższa niż w 2010 roku. Wzrost dotyczył jedynie obszaru miasta (o 6%), zaś na terenach wiejskich liczba podmiotów sektora publicznego była stabilna. W mieście nastąpił również spadek liczby jednostek sektora prywatnego, choć był on mniejszy i wynosił -3%. W przypadku obszaru wiejskiego sektor prywatny powiększył się w latach 2010-2014 o 2,7%.

Tabela 29. Podmioty gospodarcze wg sektora własności w Gminie Góra w latach 2010-2014 Góra

Jednostka terytorialna

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

2010

2011

2012

sektor publiczny

2013

2014

148

149

155

157

156

15

14

14

15

15

133

135

141

142

sektor prywatny

141

1 641

1 561

1 610

1 648

1 617

442

421

442

459

454

1 199

1 140

1 168

1 189

1 163

Wśród podmiotów gospodarczych w gminie dominują jednostki działające w sekcji G, handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. W 2014 roku ich liczba wynosiła 467, co stanowiło 26,3% wszystkich podmiotów w gminie. Kolejne pod względem liczebności są: sekcja L, działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (264 podmiotów, 14,9%), sekcja F, budownictwo (248 podmiotów, 14%) oraz sekcja C, przetwórstwo przemysłowe (138 podmiotów, 7,8%).

W poszczególnych sekcjach zachodziły różne zmiany w zakresie liczebności między 2010 a 2014 rokiem. W tym czasie najwyższą dynamiką wzrostu cechowały się sekcja Q, opieka zdrowotna i pomoc społeczna (wzrost o 36,6%), sekcja J, informacja i komunikacja (o 26,3%), sekcja E, dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (o 25%), sekcja N, działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (o 19%) oraz sekcja P, edukacja (o 14,8%). Wzrost dotyczył również jednostek prowadzących działalność w sekcjach: L (o 9,5%), R (o 8,3%), S i T (o 2,5%), A (o 2,3%) oraz F (o 1,2%). Z kolei spadek liczby podmiotów gospodarczych dotknął szczególnie sekcję I, działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (spadek o 13,3%), sekcję M, działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (o 13,3%) oraz sekcję G, handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (o 12,9%). Zmniejszyła się również liczba przedsiębiorstw działających w sekcji K (-5,1%), C (-1,4%) oraz H (-2%).

Tabela 30. Podmioty gospodarcze wg sekcji PKD w Gminie Góra w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna sekcja A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo sekcja C Przetwórstwo przemysłowe sekcja D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych sekcja E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z

2010

2011

44

50

2012

42

2013

47

44

2014

45

140

144

139

138

138

2

2

2

2

2

4

4

4

5

5

rekultywacją sekcja F Budownictwo sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle sekcja H Transport i gospodarka magazynowa sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi sekcja J Informacja i komunikacja

245

234

244

249

248

536

481

488

486

467

30

31

28

30

26

59

50

58

60

56

49

43

19

sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne sekcja P Edukacja

18

19

51 22

48 24

241

254

256

259

264

21

19

17

25

25

18

18

18

18

18

71

88

97

103

97

116

122

105

85

61

sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją sekcja S Pozostała działalność usługowa i T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: GUS/BDL

49

58

24

120

23

116

89

67 27

97

69 25

91

70 26

123

Do najważniejszych zakładów pracy na terenie Gminy Góra należą7: 

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska DEMI (przetwórstwo mleka)



MIXT Sp. z o.o. (zakład młynarski)

 



     7

PPHU A-LIMA-BIS Sp. z o.o. (producent mleka w proszku)

Runoland Sp. z. o.o. (zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego) BIOESTRY Sp. z o.o. (kontraktacja i skup rzepaku)

Food Works Poland Sp. z o.o. (skup i przetwórstwo mięsne)

„Dora” Sławęcice Podgórski Tadeusz (produkcja kukurydzy konsumpcyjnej) Przedsiębiorstwo Drzewne – Tartak Góra Sp. z o.o. (produkcja tarcicy)

Centrum Remontowo-Handlowe REMA Sp. z o.o. (remont maszyn, produkcja spawanych konstrukcji stalowych) Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Dąbrowa w Radosławiu (eksploatacja żwiru)

Za: Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Góra na lata 2015-2025

51



Pfeifer&Langen S.A. (produkcja)



Spółdzielnia Inwalidów Jedność (producent odzieży roboczej)

      

Zakład Produkcji Opryskiwaczy Skotarek w Górze (produkcja) Moda Wrocław S.A. (producent odzieży) PGNiG S.A. (wydobycie gazu)

Przedsiębiorstwo Drogowo Melioracyjne Drogomel A. Skoczylas K. Głuszko Sp. J. (drogownictwo) Przedsiębiorstwo (drogownictwo)

Drogowo

Transportowe

„DROGTRANZ”

Andrzej

Paradowski

Pieczarkarnia PIEPRZYK (produkcja) PSS Społem (produkcja, handel)

Interesy lokalnych przedsiębiorców reprezentują trzy gminne organizacje: 

Stowarzyszenie Pracodawców w Górze, prowadzące działania na rzecz pracodawców;



Cech Rzemiosł Różnych w Górze, prowadzące działania na rzecz utrwalania więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej i oświatowej dla członków stowarzyszenia oraz reprezentowanie ich interesów wobec organów administracji i sądów.



Stowarzyszenie Kupców Targowiska Miejskiego w Górze, prowadzące działania na rzecz ochrony interesów członków, świadczenia drobnych usług handlowych i reklamy targowiska;

Największe możliwości rozwoju działalności gospodarczej w obrębie gminy stwarza Podstrefa Góra Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „INVEST-PARK”. Przedsiębiorcy inwestujący w strefie mogą liczyć na pomoc publiczną w postaci zwolnień od podatku dochodowego – w zależności od wielkości firmy mogą one wynosić od 25% do 45% kosztów inwestycji lub 2-letnich kosztów pracy. Podstrefa Góra, ustanowiona w 2009 roku, obejmuje teren o powierzchni 15,47 ha, znajdujący się w północnej części miasta, przylegający do drogi wojewódzkiej nr 323 w kierunku Leszna oraz nieczynnej linii kolejowej Bojanowo-Góra. Zgodnie z danymi WSSE „INVEST-PARK” na terenie Podstrefy Góra działalność prowadzi aktualnie jeden przedsiębiorca: 

dBP Eko Sp. z o.o., firma działająca w branży przemysłowej i zajmująca się obróbką metali (produkcja spawanych konstrukcji metalowych i izolacyjnych, dźwiękochłonnych kabin i obudów). Na terenie strefy powstała hala produkcyjna firmy o powierzchni ok. 3 500 m2, a łączna wartość inwestycji ukształtowała się na poziomie 9 mln zł8.

Do dyspozycji przedsiębiorców pozostaje jeszcze ok. 13 ha terenów włączonych do podstrefy WSSE w Górze. Oprócz tego, gmina dysponuje również terenem inwestycyjnym o powierzchni ok. 30 ha zlokalizowanym w północno-wschodniej części miasta, przy drodze w kierunku Rawicza.

8

Za: https://invest-park.com.pl/o-strefie/firmy-w-strefie/ (25.02.2016)

52

Bardzo ważnym obszarem gospodarki gminy jest rolnictwo i związany z nim przemysł. Wynika to z typowo rolniczego charakteru gminy, w której większość obszaru stanowią grunty rolne. Użytki rolne zajmują 17 735 ha powierzchni gminy, tj. 66,6% jej obszaru. Przeważają w nich grunty orne, których powierzchnia wynosi 14 285 ha, ale występują również łąki i pastwiska czy sady. Struktura użytków rolnych w Gminie Góra przedstawiała się w 2014 roku następująco: 

grunty orne – 14 285 ha



łąki – 1 705 ha

    

sady – 39 ha

pastwiska – 975 ha

grunty rolne zabudowane – 520 ha grunty pod stawami – 18 ha

grunty pod rowami – 193 ha

Wśród gruntów ornych w gminie przeważają grunty dobre (klasa bonitacyjna III) i średnie (klasa bonitacyjna IV) – zajmują one obszar o powierzchni odpowiednio 4 070 ha i 3 830 ha. Na obszarze 3 047 ha występują grunty słabe (klasa V i VI), zaś najmniejsze powierzchniowo są grunty orne klasy I i II, tj. bardzo dobre, których powierzchnia w gminie wynosi jedynie 95 ha.

W przypadku użytków zielonych przeważają grunty średnie, klasy IV, które zajmują 993 ha. Kolejne pod względem powierzchni są grunty słabe, V i VI klasy (510 ha), następnie grunty dobre, III klasy (379 ha). Najmniej jest użytków rolnych położonych na gruntach dobrych, I i II klasy – jedynie 6 ha9. Przedstawione powyżej uwarunkowania bezpośrednio wpływają na rolniczy charakter Gminy Góra, a także wysoki poziom zaangażowania obszarów wiejskich w działalność rolniczą. Rolnictwo i związany z nim przemysł przetwórstwa spożywczego jest tym samym jednym z ważniejszych źródeł utrzymania mieszkańców gminy. Należy jednak dodać, iż w gminie przeważają gospodarstwa rolne małe, charakteryzujące się niską wydajnością.

Analiza wskaźników dotyczących podmiotów gospodarczych wskazuje, że Gmina Góra cechuje się niższym poziomem przedsiębiorczości w porównaniu z większymi jednostkami administracyjnymi. W 2014 roku na 10 tys. mieszkańców przypadały 863 podmioty wpisane do rejestru REGON i jedynie w powiecie górowskim odnotowano niższy wskaźnik – 757 podmiotów. W tym samym roku na 10 tys. ludności kraju przypadało 1 071 podmiotów wpisanych do rejestru REGON, a na Dolnym Śląsku – aż 1 207 przedsiębiorstw. Również obszar miejski gminy na tle obszarów miejskich kraju i województwa wypadał słabiej – w gminie wskaźnik wynosił 1 059 podmiotów, podczas gdy w miastach kraju – 1 297 przedsiębiorstw, a w miastach województwa – aż 1 373 podmioty gospodarcze. Ponadto o ile w skali kraju i województwa od 2011 roku występuje stała tendencja rosnąca w zakresie podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności, w przypadku Gminy Góra (ale również powiatu górowskiego) następowały wahania i w 2014 roku wynik był gorszy niż w 2013 roku. Znaczna różnica w zakresie poziomu przedsiębiorczości dotyczy różnych obszarów w samej gminie – jak wskazano powyżej na 10 tys. mieszkańców miasta przypadało 1 059 podmiotów, podczas gdy w na obszarach wiejskich wskaźnik ten był niemal dwukrotnie niższy i wynosił 569 podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności. 9

Za: Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Góra w latach 2015-2025

53

Tabela 31. Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna

podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności 2010

2011

-

2012

-

2013

-

2014

-

-

POLSKA

1 015

1 004

1 032

1 057

1 071

DOLNOŚLĄSKIE

1 135

1 123

1 156

1 194

1 207

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

1 244 1 302 752

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

851

1 055 545

Źródło: GUS/BDL

1 225 1 285 717 820

1 020 521

1 257 1 320

743

1 285 1 362

766

1 297 1 373 757

1 047

1 069

1 055

1 048

1 073

1 059

849 550

872 572

863 569

Kolejne wskaźniki gospodarcze również wskazują na trudniejszą sytuację w Gminie Góra. Wskaźnik jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2014 roku kształtował się na poziomie 63 i była to wartość najniższa w całym analizowanym okresie. Ponownie wyższy poziom wskaźnika wystąpił w mieście Góra (68) niż na obszarach wiejskich (54). W skali kraju na 10 tys. ludności przypadały 93 nowo zarejestrowane jednostki, zaś w skali województwa – 101, w tym 108 na obszarach miejskich. Były to również wartości najniższe od 2010 roku.

Tabela 32. Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności 2010 -

2011

104

93

-

2014

95

-

93

104

109

110

106

125

111

112

124

108

114 75

0

88

Góra - obszar wiejski

77

Źródło: GUS/BDL

90

-

2013

122

Góra

Góra - miasto

-

2012

95

103 77

0

104 78

93

113 71 87

101 61

69

92

85

83

63

58

77

67

54

115

90

93

68

W przypadku jednostek wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności w Gminie Góra osiągano niższe wskaźniki niż w województwie i kraju, co oznacza, że na terenie gminy likwidowanych było relatywnie mniej przedsiębiorstw niż w większych jednostkach. W 2014 roku na 10 tys. ludności gminy przypadało 67 wykreślonych jednostek, podczas gdy w skali kraju było to 79 podmiotów, a w województwie – 88 jednostek. Wskaźnik podmiotów wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców we wszystkich jednostkach terytorialnych podlegał w latach 2010-2014 licznym 54

fluktuacjom, przyjmując wartości niższe i wyższe – wyraźnie widoczne jest jednak maksimum przypadające na 2011 rok, w którym z rejestru REGON wykreślano najwięcej podmiotów.

Tabela 33. Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności 2010 -

2011

62

POLSKA - MIASTO

74

DOLNOŚLĄSKIE

66

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO

72

Powiat górowski

59

Powiat górowski - MIASTO

0

-

2012

100

-

2013

65

121

-

70

77

115

94 88

84

52

0

79

76

78

108

-

83

72

128

2014

96

50

62

64

60

77

Góra

75

124

53

59

67

Góra - obszar wiejski

51

89

42

48

54

Góra - miasto

90

Źródło: GUS/BDL

147

61

66

76

Na podstawie powyższych danych określono saldo jednostek nowych i wykreślonych na 10 tys. ludności. Krytycznym był rok 2011, gdy we wszystkich jednostkach saldo było ujemne, przy czym znacznie wyższe wartości odnotowano w gminie (-32) i powiecie (-31) niż w województwie (-12) i kraju (-10). W latach kolejnych (2012-2013) saldo jednostek nowych i wykreślonych na 10 tys. ludności okazało się dodatnie, zaś w 2014 roku sytuacja w gminie i powiecie była inna niż w większych jednostkach. W skali kraju i województwa w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców liczba jednostek nowo rejestrowanych była wyższa niż wykreślanych, co oznacza, że saldo było dodatnie (14 w kraju i 13 w województwie). Natomiast w powiecie górowskim i gminie sytuacja była odmienna – liczba jednostek wykreślanych okazała się wyższa niż nowo rejestrowanych, przez co saldo było ujemne i wynosiło -3 w powiecie i -4 w Gminie Góra, w tym -8 w mieście.

Tabela 34. Saldo jednostek nowych i wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

saldo jednostek nowych i wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności 2010 -

2011

42 48 48 53 16

-

-10 -17 -12 -17 -31

2012 -

2013

28 32 32 34 26

31

Góra

13

-32

32

Góra - obszar wiejski

26

-31

35

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

5

-32

55

29

-

2014

25 27 37 40 21

27

-

14 12 13 12

-3

-8

24

-4

19

0

27

-8

Wskaźnik osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym wskazuje na niższy poziom przedsiębiorczości mieszkańców gminy i powiatu w porównaniu z województwem i krajem. W 2014 roku na 100 mieszkańców Gminy Góra w wieku produkcyjnym przypadało 9 osób prowadzących działalność gospodarczą, przy czym więcej takich osób było wśród mieszkańców miasta (10,3) niż mieszkańców obszarów wiejskich (7). W skali kraju na 100 osób w wieku produkcyjnym działalność gospodarczą prowadziło średnio 12 osób, a w skali województwa – niemal 13 osób. Należy zwrócić uwagę ponadto na fakt, że w przypadku województwa i kraju, mimo niewielkich spadków w 2011 roku, wskaźnik wykazywał tendencję rosnącą (wartości w 2014 roku były wyższe niż w 2010 roku), natomiast w przypadku gminy i powiatu występowały rokroczne wahania, a wartości z 2014 roku okazały się niższe niż w 2010 roku.

Tabela 35. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym 2010 -

11,9 13,9 12,3 13,6

8,7

2011 -

11,6 13,6 12,0 13,2 8,0

9,3

8,6

7,0

6,5

10,8

9,9

2012 -

2013

11,9 13,8 12,3 13,6 8,3

-

2014

12,1 14,1 12,6 13,8 8,6

-

12,2 14,2 12,7 13,9 8,4

10,7

11,0

10,7

10,3

10,6

10,3

8,9 6,9

9,2 7,2

9,0 7,0

W 2014 roku na terenie Gminy Góra znajdowały się 1 293 podmioty gospodarcze zatrudniające 0-9 pracowników w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym. Wyższe wartości wskaźnika występowały w mieście (1 573 podmioty) niż na obszarach wiejskich (868 podmiotów). Ponownie znacznie więcej podmiotów gospodarczych zatrudniających od 0 do 9 pracowników (na 10 tys. ludności) znajdowało się na Dolnym Śląsku (1 831) i w kraju (1 625), szczególnie zaś na obszarach miejskich tych jednostek (odpowiednio 2 104 i 1 973 podmioty gospodarcze).

56

Tabela 36. Podmioty gospodarcze zatrudniające 0-9 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna

podmioty gospodarcze zatrudniające 0 - 9 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym 2010

2011

2012

2013

2014

POLSKA

1 495,6

1 485,5

1 542,1

1 593,1

1 625,5

DOLNOŚLĄSKIE

1 658,2

1 650,9

1 717,8

1 793,0

1 831,6

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

-

1 808,5 1 902,0 1 105,0

0,0

-

1 795,0 1 895,0 1 056,4

0,0

-

1 867,7

2 104,7

1 142,6

1 136,9

1 530,4

1 572,1

1 570,8

1 527,8

1 573,7

1 573,2

1 256,9

829,2

792,3

835,6

Źródło: GUS/BDL

1 973,8

2 060,3

1 105,5

1 201,6 1 464,6

-

1 932,8

1 971,1

1 242,0 1 503,0

-

1 297,0

1 293,2

873,2

868,2

W przypadku podmiotów gospodarczych zatrudniających 10-49 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym sytuacja w Gminie Góra jest lepsza niż w województwie i kraju. W 2014 roku wskaźnik dla gminy ukształtował się na poziomie 60,8 podmiotów, podczas gdy średnia dla kraju wynosiła 60,6 podmiotów, a średnia dla Dolnego Śląska – 56,1 podmiotów. Na przestrzeni lat 2010-2014 we wszystkich jednostkach ubyło podmiotów gospodarczych zatrudniających 10-49 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym. Były to spadki o kilka jednostek, a Gmina Góra cechowała się dość wysoką dynamiką spadku (-8,6%, w tym -9,6% w mieście). Szybciej ubywało podmiotów gospodarczych zatrudniających 10-49 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym jedynie w powiecie górowskim (-14,8%). W skali kraju było to -6,9%, zaś w skali województwa -1,9%.

Tabela 37. Podmioty gospodarcze zatrudniające 10-49 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO

podmioty gospodarcze zatrudniające 10 - 49 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym 2010 -

65,1 76,8 57,2 63,2 61,5

0,0

2011 -

2012

65,0 76,9 57,5 63,7 61,1

0,0

-

59,5 71,4 54,2 61,3 53,2

76,0

2013 -

59,5 72,1 54,9 62,5 51,8

76,9

2014 -

60,6 73,9 56,1 64,2 52,4

77,4

Góra

66,5

66,6

61,0

59,1

60,8

Góra - obszar wiejski

41,9

40,2

42,4

36,5

40,7

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

82,0

83,6

57

73,0

73,9

74,1

W 2014 roku na 10 tys. mieszkańców Gminy Góra w wieku produkcyjnym przypadało 10,8 podmiotów gospodarczych zatrudniających od 50 do 249 pracowników. Nieznacznie wyższe były wskaźniki dla województwa (11,6 podmiotów) i kraju (12,2 podmiotów), a niższy – dla powiatu górowskiego (8,3 podmiotów). Należy jednak zauważyć, iż w mieście Góra wskaźnik podmiotów gospodarczych zatrudniających 50-249 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym wzrastał do 17,9 podmiotów, co było najwyższą wartością wśród analizowanych jednostek. Gmina Góra, podobnie jak i powiat górowski, cechowała się jednak negatywną tendencją jeśli chodzi o zmiany wartości wskaźnika w latach 2010-2014. W przypadku kraju i województwa w 2014 roku wskaźnik był wyższy niż w 2010 roku, podczas gdy w gminie i powiecie kształtował się na poziomie znacznie niższym niż w 2010 roku. Szczególnie istotna zmiana wystąpiła między 2013 a 2014 rokiem, gdy wskaźnik zmniejszył się z 12,1 do 10,8 jednostek, a na obszarze miejskim gminy z 20,0 do 17,9 podmiotów.

Tabela 38. Podmioty gospodarcze zatrudniające 50-249 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

Powiat górowski - MIASTO Góra

Góra - miasto

Źródło: GUS/BDL

podmioty gospodarcze zatrudniające 50 - 249 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym

2010 -

12,0 16,4 11,2 14,0

8,5 0,0

12,6 20,5

2011 -

11,9 16,3 10,9 13,7 8,1

2012 -

2013

12,1 16,7 11,5 14,5 9,4

0,0

18,2

19,7

19,8

12,0

12,1

-

2014

12,1 16,8 11,5 14,6 9,1

-

12,2 17,0 11,6 14,8 8,3

18,5

16,7

20,0

17,9

12,1

10,8

Liczba osób pracujących10 na terenie Gminy Góra wynosiła w 2014 roku 2 974 osoby, z czego 2 286 osób zamieszkiwało w mieście (81,8% ogółu pracujących), a 508 osób – na obszarach wiejskich (18,2%). Wśród pracujących w gminie nieznaczną przewagę miały kobiety, których liczba w 2014 roku wynosiła 1 521 (tj. 54,5% ogółu pracujących), podczas gdy liczba pracujących mężczyzn ukształtowała się na poziomie 1 273 osób (tj. 45,6%). W 2014 roku w przypadku pracujących mężczyzn udział mieszkańców miasta wynosił 76,4% (972 osoby), a w przypadku pracujących kobiet udział mieszkanek Bez pracujących w jednostkach budżetowych działających w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego, osób pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, duchownych oraz pracujących w organizacjach, fundacjach i związkach; bez zakładów osób fizycznych o liczbie pracujących do 5 osób, (dla lat 1995-1998); bez zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą o liczbie pracujących do 9 osób (dla 1999 r.); bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób (od 2000 r.). W 2004 i 2005 r. dla gmin miejsko-wiejskich sporządzane jest jedno sprawozdanie, brak informacji dla części miejskiej i części wiejskiej. Wg faktycznego miejsca pracy (dla lat 1995-2003); wg faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalności (od 2004 r.) – wyjaśnienie GUS. 10

58

obszaru miejskiego – 86,4% (1 314 osoby). Na przestrzeni lat 2010-2014 liczba pracujących w gminie zmniejszyła się ogółem o 4,2%, ale natężenie zjawiska było różne w zależności od płci. W przypadku mężczyzn spadek wyniósł -1,1% (w tym -2,8% w mieście), a w przypadku kobiet był znacznie wyższy i wynosił -6,6% (w tym aż -8,2% w mieście). Odmienne tendencje cechowały również różne obszary gminy – jak wynika z powyższych danych liczba pracujących w mieście zmniejszyła się w latach 2010-2014 o -6,0%, podczas gdy na obszarach wiejskich liczba pracujących zwiększyła się o 4,7%, w tym o 4,9% wśród mężczyzn i o 4,5% wśród kobiet.

Tabela 39. Liczba pracujących w Gminie Góra w latach 2010-2014 Góra

Jednostka terytorialna

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski Góra

Góra - miasto

Góra - obszar wiejski

Źródło: GUS/BDL

2010

2011

2012

2 916

2 839

485

501

2 431

2 338

pracujący

2013

2014

2 757

2 729

2 794

495

521

508

2 262

pracujący - mężczyzni

2 208

2 286

1 287

1 259

1 246

1 183

1 273

287

302

299

314

301

1 629

1 580

1 511

1 546

1 521

198

199

196

207

207

1 000

1 431

957

947

pracujący - kobiety

1 381

1 315

869

1 339

972

1 314

Wskaźnik pracujących na 1000 ludności pozwala porównać sytuację w gminie oraz innych jednostkach administracyjnych. W 2014 roku w Gminie Góra na 1000 mieszkańców przypadało 136 pracujących osób. W przypadku miasta Góra wskaźnik ukształtował się na poziomie 186 pracujących na 1000 ludności, natomiast na obszarach wiejskich wynosił 62. Na przestrzeni lat 2010-2014 w Gminie Góra odnotowano negatywne zjawisko w zakresie liczby pracujących na 1000 mieszkańców – wartość wskaźnika spadła o 3 punkty, przy czym spadek dotyczył jedynie miasta (-7). Dodatkowo w gminie był on wyraźnie niższy niż w większych jednostkach administracyjnych. Wskaźnik pracujących na 1000 ludności Polski wynosił w 2014 roku 230 (o 7 więcej niż w 2010 roku), a na 1000 mieszkańców Dolnego Śląska – 251 (o 11 więcej niż w 2010 roku). Znaczna okazała się także różnica między obszarami miejskimi gminy (186 pracujących na 1000 ludności) a obszarami miejskimi województwa dolnośląskiego (302 pracujących na 1000 ludności) i całego kraju (310 pracujących na 1000 mieszkańców).

59

Tabela 40. Pracujący na 1000 ludności w latach 2010-2014 Jednostka terytorialna POLSKA

POLSKA - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE

DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO Powiat górowski

pracujący na 1000 ludności

2010

2011

osoba

223 304 240 289

0

2012

os oba

224 304 241 289

244 294

133

132

193

187

Źródło: GUS/BDL

287

304

136

Góra - miasto

58

239

169

136

Góra - obszar wiejski

302

226

171

139 139

223

os oba

0

Powiat górowski - MIASTO Góra

os oba

2013

60

60

133 181 60

2014

os oba

230 310 251 302

182

132

136

178

186

63

136 62

2.3. Diagnoza zjawisk w sferze środowiskowej WARUNKI NATURALNE I ŚRODOWISKO11

Pod względem regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski wg J. Kondrackiego, obszar Gminy Góra położony jest w obrębie następujących jednostek: 

megaregion: Pozaalpejska Europa Środkowa  prowincja: Niż Środkowoeuropejski

 podprowincja: Niziny Środkowopolskie

 makroregion: Nizina Południowowielkopolska i Obniżenie MilickoGłogowskie 

mezoregion: Wysoczyzna Leszczyńska i Pradolina Głogowska.

Budowa geologiczna i surowce mineralne

Pod względem regionalizacji hydrogeologicznej Polski obszar gminy położony jest w obrębie następujących jednostek: 

region VI – wielkopolski

 subregion: VI5 – fragment zielonogórsko-leszczyński

 subregion: VI6 – część pradoliny barycko-głogowskiej.

Głębokie podłoże na terenie gminy tworzone jest przez utwory paleozoiczne, na których zalegają osady mezozoiczne (głównie z okresu permu i triasu). Podłoże mezozoiczne przykryte jest osadami trzeciorzędowymi: oligocenu (osady piaszczysto-mułkowato-ilaste) i miocenu (utwory ilaste dolnego miocenu, utwory formacji burowęglowej środkowego miocenu oraz iły górnego miocenu). Podłoże podczwartorzędowe charakteryzuje się znacznym urozmaiceniem i ogólną zgodnością z ukształtowaniem współczesnej powierzchni terenu. Najstarszymi utworami czwartorzędowymi zlodowacenia południowopolskiego są dwa poziomy glin morenowych, miejscami piasków i żwirów oraz mułków. Doliny erozyjne interglacjału wielkiego mają przebieg zgodny z dolinami współczesnymi. Utwory dolin kopalnych z tego okresu to głównie piaski różnoziarniste oraz żwiry, rzadziej iły i mułki. Zlodowacenie środkowopolskie reprezentują dwa poziomy glin morenowych rozdzielonych lokalnie utworami fluwioglacjalnymi i zastoiskowymi, natomiast zlodowacenie bałtyckie to cykl osadów żwirowo-piaszczystych z fragmentami mułków w dolinie Baryczy, Rowu Polskiego i Rowu Śląskiego oraz mniejszych dolin rzecznych. Osady holoceńskie to głównie piaski, mułki i torfy budujące terasy niskie dolin rzecznych. Do surowców mineralnych12 występujących na terenie Gminy Góra należą: gaz ziemny, złoża piasków, węgiel brunatny i surowce ilaste ceramiki budowlanej. Największym bogactwem naturalnym gminy

Jeśli nie wskazano inaczej, dane w podrozdziale za: Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Góra na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 11

61

są złoża gazu ziemnego, stanowiące ok. 20% krajowych zasobów. Udokumentowanymi złożami gazu ziemnego na terenie gminy są: 

Żuchlów – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 230,45 mln m3



Góra – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 37,89 mln m3

     

Załęcze – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 125,77 mln m3

Aleksandrówka – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 10,5 mln m3 Ślubów – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 9,91 mln m3

Wierzowice – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 2,63 mln m3 Lipowiec – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo

Lipowiec el. E – złoże zagospodarowane, eksploatowane czasowo

Udokumentowanymi złożami kruszyw naturalnych na terenie Gminy Góra są:        

Borszyn Wielki – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 19 tys. t (złoże piasku) Glinka – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 3 tys. t (złoże piasku)

Radosław – złoże zagospodarowane, eksploatowane czasowo (złoże zawierające piasek ze żwirem)

Radosław I – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 95 tys. t (złoże zawierające piasek ze żwirem) Radosław II – złoże T (złoże piasku)

Radosław III – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 15 tys. t (złoże piasku) Radosław IV – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 7 tys. t (złoże piasku) Radosław V – złoże eksploatowane, w 2014 roku wydobycie wyniosło 9 tys. t (złoże piasku)

Ponadto na terenie gminy występują złoża:  

węgla brunatnego – złoże Góra, z uwagi na negatywne efekty środowiskowe wydobycie nie jest prowadzone,

surowców ilastych ceramiki budowlanej – złoże Giżyn II, w którym eksploatacja została zaniechana.

Za: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce według stanu na 31 XII 2014 r., (red.) M. Szuflicki, A. Malon, M. Tymiński, Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2015 oraz http://igs.pgi.gov.pl/zloza.asp (01.03.2016) 12

62

Rzeźba terenu

Rzeźba terenu gminy jest wynikiem działalności erozyjno-akumulacyjnej lodowca w plejstocenie i modyfikacji holoceńskich. Wśród występujących form morfologicznych można wyróżnić: wysoczyznę morenową falistą, pagórki morenowe pochodzenia erozyjnego, wysoczyznę morenową płaską oraz obniżenia dolinne towarzyszące ciekom o wykształconych trzech poziomach terasowych. Szczególne znacznie mają śródlądowe piaszczyste wydmy, obecnie porośnięte borami sosnowymi (znajdujące się na lewym brzegu Baryczy, na południe od Ryczenia oraz na zachód od Wierzowic Małych); a także wysoka terasowa krawędź erozji rzecznej (leżąca na prawym brzegu Baryczy w rejonie Osetna i Ryczenia). Uzupełnieniem form morfologicznych w rzeźbie terenu gminy są formy antropogeniczne, powstałe w wyniku działalności człowieka. Są to m.in. wyrobiska, nasypy kolejowe, wały przeciwpowodziowe, itp.

Zagrożenia dla powierzchni ziemi wynikają z procesów geodynamicznych (ruchów masowych ziemi) oraz działalności człowieka. W przypadku Gminy Góra nie stwierdzono obecności obszarów zagrożonych występowaniem ruchów masowych, natomiast wpływ człowieka na powierzchnię ziemi wynika z eksploatacji kopalin (w tym przypadku szczególnie ważna jest właściwa rekultywacja wyrobiska poeksploatacyjnego), zabiegów agrotechnicznych oraz budowy obiektów typu drogi, sieci infrastrukturalne, systemy melioracyjne, składowiska odpadów i in. Gleby

Warstwy przypowierzchniowe użytków rolnych na terenie gminy powstały z różnych utworów geologicznych, stanowiących zróżnicowany materiał glebotwórczy. Przestrzenne rozmieszczenie gleb o różnych typach i gatunkach ma ścisły związek z przestrzennym rozmieszczeniem skał macierzystych.

O sposobie użytkowania gruntów rolnych decydują klasy bonitacyjne. Większość gruntów ornych w gminie położona jest na glebach dobrych i średnich klas bonitacyjnych, tj. IIIa, IIIb i IV, natomiast wśród użytków zielonych w gminie przeważają grunty o glebach klas IV i V, następnie III. Gleby najlepszej jakości, II i III klasy bonitacyjnej, występują głównie w zachodniej (w obrębach Brzeżany, Polanowo, Glinka, Sławęcice, Strumienna i Jastrzębia) oraz we wschodniej części gminy (w obrębach Borszyn Mały i Bronów). Gleby IV klasy bonitacyjnej są rozproszone na całym terenie gminy, nie tworząc zwartych skupisk, natomiast gleby najsłabsze (klasy V, VI i VIz) znajdują się w obrębach Wierzowice Małe i Włodków Dolny. Na terenach wiejskich gminy występują następujące kompleksy rolniczej przydatności gleb: 

Kompleks pszenny dobry – zajmuje ok. 9% powierzchni



Kompleks żytni dobry – zajmuje ok. 24,6% powierzchni

    

Kompleks żytni bardzo dobry – zajmuje ok. 34,5% powierzchni Kompleks żytni słaby – zajmuje ok. 25,8% powierzchni

Kompleks żytni najsłabszy – zajmuje ok. 3,9% powierzchni

Kompleks zbożowo-pastewny mocny – zajmuje ok. 0,5% powierzchni Kompleks zbożowo-pastewny słaby – zajmuje ok. 1,7 powierzchni. 63

Stan gleb na terenie gminy oceniany jest jako dobry, ale brak jest kontroli nawożenia i stosowania środków ochrony roślin. Zagrożeniem dla stanu gleb są przede wszystkim rozwój rolnictwa i sieci osadniczej, które powodują chemiczną i fizyczną degradację gleb. Natomiast głównymi źródłami zanieczyszczeń gleb są: nawozy naturalne i mineralne stosowane w rolnictwie, zanieczyszczenia pyłowe (z transportu drogowego) czy niewłaściwa gospodarka wodno-ściekowa oraz usuwania odpadów. Wody podziemne

Wody podziemne na terenie Gminy Góra występują w utworach czwarto- i trzeciorzędowych, miąższość warstw wodonośnych jest zróżnicowana. Zwierciadło wód podziemnych zalega na głębokości od 0,5 do 3 m w obrębie dolin i do 8 m w obrębie wysoczyzn, ponadto jest zmienne w ciągu roku i zależne od wielkości opadów oraz stanu wody w rzekach. Na czwartorzędowych strukturach wodonośnych funkcjonują ujęcia wody dla celów bytowych w Górze, Czerninie, Strumiennej i Ryczeniu, natomiast na wodach trzeciorzędowych – ujęcie w Wierzowicach Wielkich.

Gmina Góra położona jest na obszarze jednolitej części wód podziemnych, JCWPd nr 7913. JCWPd nr 79 ma powierzchnię 3 819,9 km2 i obejmuje region Środkowej Odry z wodami słodkimi występującymi na głębokości do 250 m (szacunkowo). Według dotychczas obowiązującego podziału JCWPd Gmina Góra położona była w obrębie jednostki nr 74. W wyniku przeprowadzonego monitoringu jakości wód podziemnych stan wód JCWPd nr 74 oceniany był jako dobry chemicznie i dobry ilościowo14.

Wśród najważniejszych rzeczywistych i potencjalnych źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych w obrębie Gminy Góra wskazano zanieczyszczenia: komunalne („dzikie wysypiska”, składowisko odpadów, zrzut ścieków, ujęcia wód podziemnych), transportowe (stacje paliw, szlaki komunikacyjne, gazociągi, obszary magazynowo-składowe), rolnicze (nawozy, pestycydy i środki ochrony roślin, gnojownie, niewłaściwe składowanie obornika), atmosferyczne (związane z emisją zanieczyszczeń do atmosfery i ich opadem) oraz naturalne. W celu ograniczenia wpływu negatywnych zjawisk na zasób i jakość wód podziemnych ujmowanych na cele komunalne i bytowe wprowadzane są strefy ochronne wokół ujęć wód podziemnych – tereny ochrony bezpośredniej i pośredniej. Wody powierzchniowe

Gmina Góra jest odwadniana przez rzekę Barycz i jej dopływy, a sieć hydrograficzna terenu należy do systemu wodnego Odry – Baryczy. Barycz jest prawostronnym dopływem Odry, do której wpada w okolicy miejscowości Wyszanów w gminie Niechlów.

Główną rzeką obszaru jest Barycz, ciek II rzędu, przepływająca przez obszar gminy na odcinku 16,2 km. Główne dopływy Baryczy to lewobrzeżne Tynica, Łacha, Krępa, Sąsiecznica, Prądnia, Polska Woda, Świernia (Kanał Gryżyca) i Kanał Świeca oraz prawobrzeżne Rów Śląski, Orla, Rzęśnik (Dziczek, Kanał Główny), Kanał Książęcy i Kuroch. Według nowej wersji podziału JCWPd na 172 części oraz subczęści. Za: http://www.psh.gov.pl/publikacje/jcwpd/charakterystyka-zweryfikowanych-jcwpd.html (01.03.2016) 13

14

Za: http://mjwp.gios.gov.pl/mapa/ (01.03.2016)

64

Sieć wodną na terenie gminy uzupełniają małe starorzecza Baryczy, stawy w miejscach eksploatacji piasku lub gliny, zbiorniki przeciwpożarowe oraz rowy melioracyjne. Ponadto na odcinku RyczeńWierzowice Małe w dolinie Baryczy zlokalizowany jest zbiornik retencyjny o powierzchni lustra wody wynoszącej 50 ha i pojemności 1 mln m3. Zgodnie z informacjami zawartymi w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w gminie nie występują obszary szczególnego zagrożenia powodzią. Natomiast największe ograniczenia w zakresie zainwestowania terenów występują w rejonie Osetna i Ryczenia, głównie po południowej stronie Baryczy.

Obszar Gminy Góra położony jest w obrębie zlewni jednolitej części wód powierzchniowych (JCWP): Śląski Rów (kod RW60001714869) i Dziczek (kod RW60001714729). W trakcie monitoringu wód powierzchniowych w 2014 roku w przypadku JCWP Śląski Rów ocenie poddano elementy hydromorfologiczne, które uzyskały II klasę. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych w gminie są zanieczyszczenia rolnicze (m.in. środki chemiczne, rolnicze wykorzystanie ścieków, w tym ścieki pohodowlane), zanieczyszczenia liniowe (np. spływ zanieczyszczeń z dróg), zrzut oczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków (miasto Góra jest głównym źródłem zanieczyszczeń Baryczy na terenie gminy) oraz niewłaściwe parametry odprowadzanych wód opadowych i roztopowych. Klimat

Gmina Góra jest położona w obrębie regionu śląsko-wielkopolskiego, znajdującego się na obszarze pozostającym pod wpływem wilgotnych mas powietrza znad Oceanu Atlantyckiego. Charakterystyczne dla klimatu panującego na terenie gminy są: 

Mniejsze od przeciętnych w kraju amplitudy temperatur.



Średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi ok. 8,0 - 8,20C.



    

Wczesna i ciepła wiosna, długie lato, łagodna i krótka zima z nietrwałą pokrywą śnieżną (ok. 58 dni). Okres wegetacyjny trwa 220 dni.

Wilgotność względna powietrza jest zbliżona do średniej krajowej, najwyższa notowane są od października do stycznia (84-88%), najniższa w czerwcu i lipcu (72-74%). Roczna suma opadów wynosi około 550 mm, nieco poniżej średniej krajowej. Maksimum opadów przypada na maj i sierpień, na minimum w miesiącach zimowych.

Najwyższe wartości zachmurzenia notowane są w okresie jesienno-zimowym, a najniższe we wrześniu i czerwcu.

Przeważające są wiatry z kierunków zachodnich, najrzadsze są wiatry północne i północnowschodnie. Średnia prędkość wiatru wynosi około 3 m/s.

Zagrożenia klimatyczne dla obszaru Gminy Góra są tożsame z zagrożeniami dla całej strefy oraz kraju. Dotyczą one możliwości wzrostu okresów upalnych, spadku liczby dni z okresami mroźnymi czy wzrostu częstotliwości opadów ulewnych. W skali lokalnej można mówić o zmianach topoklimatu, dotyczących przede wszystkim obszarów miejskich. Zagęszczenie zabudowy i nadmierna emisja 65

energii z różnych źródeł stwarzają zagrożenie powstawania tzw. miejskiej wyspy ciepła. Sprzyja jej również wzrastająca temperatura, co w konsekwencji prowadzi do stresu cieplnego, stagnacji powierza nad miastem czy wzrostu koncentracji zanieczyszczeń powietrza (w tym pyłu zawieszonego i smogu). Powietrze

Pod względem stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, Gmina Góra należy do strefy dolnośląskiej, o kodzie PL0204.

Ocena jakości powietrza prowadzona jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Ocena uwzględnia dwie grupy kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin. Według rocznej Oceny jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2014 roku największym problemem województwa jest wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym (zarówno PM10, jak i PM2,5) oraz benzo(a)pirenem. Wysoki, ponadnormatywny, jest również poziom NO2, a stwierdzone przekroczenia obowiązujących wartości docelowych dotyczyły ponadto arsenu i ozonu. W odniesieniu do kryterium ochrony zdrowia strefa dolnośląska wykazała następujące klasy: 

klasa A: SO2, NO2, benzen, CO, PM2.5, Pb, Ni, Cd,



klasa D2: ozon.



klasa C: PM10, ozon, As, benzo(a)piren,

Natomiast w odniesieniu do kryterium ochrony roślin: 

Klasa A: SO2, NOX



Klasa D2: ozon.



Klasa C: ozon

Dla klas w strefie C Zarząd Województwa opracowuje program ochrony powietrza, mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych, docelowych oraz pułapu ekspozycji, natomiast dla klas w strefie D2 osiągnięcie poziomów długoterminowych powinno być jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska15. Na terenie Gminy Góra ostatnie badania monitoringu jakości powietrza wykonywane były podczas oceny jakości powietrza w województwie dolnośląskim w 2013 roku. Na terenie powiatu górowskiego znajdowały się wówczas 4 punkty pomiarowe monitoringu pasywnego, w tym jeden w mieście Góra, zlokalizowany na ulicy Sikorskiego. Zakres pomiarowy w punkcie w Górze obejmował dwutlenek siarki, dwutlenek azotu oraz benzen. Pomiary wskaźnikowe wykazały następujące wartości: 

średnia roczna: SO2: 8 μg/m3, NO2: 11 μg/m3 (28% normy), benzen: 2,5 μg/m3 (51% normy);

Za: Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2014 roku, http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php/monitoring-srodowiska/powietrze/oceny/ (01.03.2016) 15

66

 

sezon grzewczy: SO2: 13 μg/m3, NO2: 15 μg/m3, benzen: 4,5 μg/m3

sezon pozagrzewczy: SO2: 3 μg/m3, NO2: 7 μg/m3, benzen: 0,9 μg/m3.

Tym samym podczas badań jakości powietrza w Górze w 2013 roku nie zarejestrowano przekroczeń poziomów dopuszczalnych SO2, NO2 i benzenu16.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy są: tzw. „niska emisja” (gospodarstwa domowe korzystające z tradycyjnych źródeł energii, często spalające węgiel o niskiej wartości energetycznej i znacznym zanieczyszczeniu, a nawet śmieci i różnego rodzaju odpady), emisja z zakładów produkcyjnych i obiektów komunalnych, rozwój transportu drogowego, a także zanieczyszczenia pochodzące z regionu legnicko-głogowskiego. Podobnie jak w innych miejscach kraju przekroczenia dopuszczalnych norm jakości powietrza w gminie wykazują charakter sezonowy – w okresie grzewczym, gdy wzrasta szczególnie tzw. „niska emisja” uciążliwość zanieczyszczeń jest większa. Hałas

Hałas jest jednym z czynników zanieczyszczających środowisko, a do oceny akustycznej stosuje się poziom równoważny dźwięku (LAeq), tj. uśredniony poziom dźwięku w funkcji czasu, mierzony w decybelach. Dopuszczalny poziom hałasu uzależniony jest od źródła hałasu, pory dnia i przeznaczenia terenu. Na terenach zabudowy zagrodowej, terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego dopuszczalny poziom hałasu wzdłuż dróg wynosi 65dB w porze dziennej i 56 dB w porze nocnej, a w przypadku pozostałych obiektów i działalności będącej źródłem hałasów – 55 dB w porze dziennej i 45 dB w porze nocnej. Natomiast na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej poziom hałasu wzdłuż dróg nie może przekraczać 61 dB w porze dziennej i 56 dB w porze nocnej, a w pozostałych przypadkach – 50 dB w porze dziennej i 40 dB w porze nocnej17.

Głównymi emitorami hałasu na terenie Gminy Góra są trasy komunikacyjne, głównie obszary natężonego ruchu samochodowego. Natomiast na klimat akustyczny środowiska wpływ mają również inne czynniki, takie jak zakłady produkcyjne, place budowy czy miejsca publiczne zbiorowego nagromadzenia ludności. Promieniowanie elektromagnetyczne

Promieniowanie elektromagnetyczne występuje w otoczeniu urządzeń elektrycznych. Źródłami pól elektromagnetycznych (promieniowania niejonizującego), są m.in. stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje radiowe i telewizyjne, stacje radiolokacyjne czy linie wysokiego napięcia. Pole elektromagnetyczne wytwarzają również urządzenia wykorzystywane w gospodarstwach domowych czy zakładach pracy, np. mikrofalowe czy indukcyjne. Za: Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2013 roku, http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php/monitoring-srodowiska/powietrze/oceny/ (01.03.2016) 16

Za: Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego teksu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, Dz.U. z dnia 22 stycznia 2014 r., poz. 112. 17

67

Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na środowisko i ludzi jest tematem wielu analiz i opracowań naukowych, które z kolei stanowią podstawę normowania oddziaływań, m.in. poprzez określenie dopuszczalnych wartości natężeń pól elektroenergetycznych.

Pomiary poziomów pól elektroenergetycznych realizowane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Na terenie Gminy Góra ostatnie badania poziomu pól elektroenergetycznych wykonywane były w latach 2014 i 2011. W 2011 roku średnia arytmetyczna zmierzonych w punkcie pomiarowym w Górze wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu 3 MHz – 300 MHz wynosiła 0,1 V/m, natomiast w 2014 roku