YAPISAL ELEMANLAR ALAN KULLANIM-TESVİYE-MERDİVENLER-RAMPALAR-DUVARLAR Yrd.Doç.Dr. Simay Kırca
Merdiven
Basamaklar yola dik olacak şekilde düzenlenmelidir.
Mediven kenar duvarının üstü sabit yükseklikte olabilir.
Mediven kenar duvarının üstü merdivenle birlikte sabit eğimle değişebilir.
Merdivenlerin fonksiyonları
Merdivenler, mekanları birbirinden ayırır ve bunlar arasında geçiş sağlar.
Merdivenler odak noktası özelliği göstererek mekanda yönlendirici etki yapar. Bu etki duvarlar ve bitkilendirme ile güçlendirilebilir.
Basamaklar, özellikle meydanlarda farklı çizgisel formlar yaratılarak yer düzlemi üzerinde tasarımsal bir öğe olarak kullanılabilir.
Lovejoy Plaza, Portland (Lawrence Halprin)
Manhattan Square Park (Lawrence Halprin)
Manhattan Square Park (Lawrence Halprin)
Robson Square (Vancouver)
Merdivenler oturma alanı olarak da kullanılabilir.
İspanyol Merdivenleri (Roma)
Rampa Hareket özgürlüğü sağlar. Bazı kullanıcılar rampa üzerinde yürümeyi daha zor bulur. Dezavantajları: Fazla yer kaplar. Dokulu döşeme malzemesi seçilmezse ıslanınca kaygan olur.
Önerilen maksimum rampa uzunluğu sahanlıklar arası 9 m’dir.
Robson Square (Vancouver)
Duvar ve Çit Duvarlar; bağımsız duvarlar ve istinat duvarları olmak üzere 2’ye ayrılır. Taş, tuğla veya betondan yapılan düşey yüzeylerdir. Çitler; ahşap veya metalden (örn. corten çelik) yapılan yapılan duvarlara göre daha ince ve kütle olarak daha küçük düşey yüzeylerdir.
Duvarların ve çitlerin fonksiyonları
Mekanı tanımlarlar. Yüksek duvarlar/çitler mekanda kapalılık etkisi yaratırken, alçak duvarlar/çitler mekanı ima ederler. Duvar/çit yüksekliği arttıkça kapalılık hissi artar. En güçlü mekan hissi 1.80 m ve üzeri yükseklikteki düşey elemanlarla yaratılır.
Duvarlar ve çitler; bitkisel çitlerla kıyaslandığında sert hatlara sahip, stabil, mevsimsel değişikliklerden etkilenmeyen yapılardır. Ancak, bunların bitkilerle kombine edilmesiyle çok hoş ve biyolojik çeşitlilik bakımından zengin tasarımlar elde edilebilir.
Görüntüleri perdelerler. Duvarlar ve çitler görüntüleri tamamen bloke edebilir veya kısmen perdeleyebilir. Hangisinin tercih edileceği yaratılmak istenen etkiye göre değişir.
Duvar yüksekliği göz hizasında olmamalıdır. Bu rahatsız edici bir etki yaratır. Bu nedenle yükseklik ya göz hizasının üzerinde ya da altında olmalıdır.
Yarı geçirgen duvarlar arkadaki objelerin parçalı olarak görünmesini sağlayarak ilginç estetik görünümler yaratabilir. Yarattığı farklı ışık ve gölge etkileri de tasarımda düşünülmelidir.
Fonksiyonları birbirinden ayırırlar. Mülkiyet sınırlarını belirlerler. Güvenli mekanlar yaratılmasına yardımcı olabilirler.
Dünyanın güvenlik amacıyla yapılmış en meşhur duvarı...?
Mikro iklimi düzenlerler. Güneş ve rüzgarın olumsuz etkilerinin azaltılmasına yardımcı olurlar.
Yazın öğleden sonra güneşine karşı gölge alan yaratmak için en etkin yöntem, duvarın binanın batı/kuzeybatısında konumlandırılmasıdır.
Geçirimsiz duvarlar/çitler rüzgar türbülanslarının oluşmasına sebep olabilir. Geçirimli düşey yüzeylerde rüzgar yukarı doğru yönlendirilmelidir.
Duvar ve çitlerle ılık yaz rüzgarı alana girişinin sağlanması ve soğuk kış rüzgarının engellenmesi sağlanabilir.
Duvarlar, özellikle kentsel yeşil alanlarda oturma birimi olarak da kullanılabilir.
Duvarlar/çitler görsel elemanlar olarak kullanılabilir.
Farklı tasarım elemanları arasındaki zayıf görsel ilişkiyi güçlendirir.
Duvar/çit hatlarının aşırıya kaçmadan girintili çıkıntılı olması görsel ve mekansal heyecanı arttırır.
İstinat duvarları İstinat duvarlarının temel fonksiyonel prensibi üst kot ile alt kot arasındaki toprağı tutmaktır. Kısıtlı alanlarda veya yer kazanmak için yamaç yerine tercih edilmektedir. Mümkün olan durumlarda maksimum yüksekliği 1.20 m olmalıdır. Bundan daha yüksek duvarlar için mühendislik bilgisi gerekmektedir.
• Bağımsız duvarlar gibi istinat duvarları da mekan tanımlama ve mekanları sınırlama, diğer öğelere arka plan oluşturma, binaları çevredeki alanlarla birleştirme ve çekici estetik öğeler olarak hizmet etme gibi özelliklere sahiptir.
Bir duvarın ana bölümleri
Bir duvarın/çitin tabanı eğime paralel olduğunda görsel olarak stabil olmayan bir destek sağlar.
Malzeme dikey kullanılırsa çit/duvar daha yüksek görünür. Yatay kullanılan malzemeler çitin/duvarın daha geniş görünmesini sağlar.
Ahşap çitler, üzerinde bir şapka olmadan kullanıldığında su ahşabın içine girerek zarar görmesine sebep olur.
Taş duvar modelleri Kullanılan taşlar büyüdükçe mekan daha küçük algılanır.
Harçlı taş duvar
Beton üzeri kaplama duvar
Tuğla duvar örme biçimleri
Beton, farklı formlardaki duvar tasarımlarının yapılmasına olanak sağlar.
Ahşap çitlerde ahşabn yönü ve dokusu yaratılmak istenen etkiye göre tercih edilir.
Oturma birimleri Oturma birimleri kullanıcıların dinlenmek, beklemek, etrafı izlemek, sohbet etmek, yemek yemek, okumak, vb. ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılır.
Ağaçlar ve duvarlar oturma birimine gölge oluşturur.
Oturma birimlerinin formu tasarım çizgileriyle uyumlu olmalıdır.
Oturma birimleri için standart ölçüler
UYGULAMA ÖDEV – 01
UYGULAMA ÖDEV – 01 ÖDEV-01 • Planda verilen arazide mevcut yapılar bulunmaktadır. Çevre verilerini de dikkate alarak bir sirkülasyon sistemi oluşturun ve aşağıdaki fonksiyonları uygun gördüğünüz büyüklüklerde alana yerleştirin. Fonksiyonları yuvarlaklarla veya kabaca tasarım çizgileriyle gösterebilirsiniz. • Kafe girişini istediğiniz yerden veya yerlerden verebilirsiniz. ▫ ▫ ▫ ▫ ▫ ▫ ▫ ▫
Ana aks (yaya yolu, genişlik 5 m) Tali yollar (yaya yolu, genişlik 2 m) Meydan Kütüphane ve kafe önüne teras Dinlenme alanları Çocuk oyun alan(lar)ı Kültür-fizik alanı Su öğesi veya öğeleri
• Yerleştirdiğiniz fonksiyonların her birinin kotunu belirtiniz. • Gerekli yerlerde merdiven, duvar ve rampa çözümlerini yaparak alanın ince tesviyesini yapınız.
