BİLGİ TOPLUMU VE YENİLİKÇİLİK Özel İhtisas Komisyonu Raporu Raportör: Yrd. Doç. Dr. M. Fatih BARIŞ

Rapor içinde belirtilen görüşler komisyon katılımcılarının ve raportörün görüşlerini yansıtmaktadır. Bu görüşler Trakya Kalkınma Ajansı’nı bağlamamaktadır.

İÇİNDEKİLER TABLOLAR ................................................................................................................................................ 3 ŞEKİLLER................................................................................................................................................... 5 1.

GİRİŞ .............................................................................................................................................. 6

2.

MEVCUT DURUM ANALİZİ ....................................................................................................... 8 2.1. 2.1.01.

Bilgi Toplumu ..................................................................................................................... 8

2.1.02.

Yenilikçilik ........................................................................................................................ 11

2.2.

Dünyada (Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşlar) Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri ........... 12

2.2.01.

Dünyada Bilgi Toplumu .................................................................................................... 12

2.2.02.

Yenilik Stratejisi ................................................................................................................ 20

2.3.

3.

Kavramlara Genel Bakış ......................................................................................................... 8

Türkiye’de Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri .................................................................. 23

2.3.01.

Türkiye’de Bilgi Toplumu ................................................................................................. 23

2.3.02.

Türkiye’de Yenilikçilik ..................................................................................................... 29

MEVCUT DURUM ANALİZİ ..................................................................................................... 36 3.1.

Bölgede Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri ......................................................................... 36

3.1.1. 3.1.2. 4.

Bölgede Bilgi Toplumu ................................................................................................... 36 Bölgede Yenilikçilik ............................................................................................................ 41

Kaynaklar ....................................................................................................................................... 45 4.1.

İnsan Kaynakları..................................................................................................................... 45

4.2.

Sermaye ve Destek ................................................................................................................ 46

4.3.

Yenilikçi Faaliyetler ................................................................................................................ 52

4.4.

Yatırım ................................................................................................................................... 52

4.5.

İşbirliği ve Girişimcilik ............................................................................................................ 53

4.6.

Sınaî Haklar ............................................................................................................................ 57

4.7.

Performans Göstergeleri ....................................................................................................... 57

4.8.

Yenilikçi KOBİ’ler.................................................................................................................... 58

4.9.

İstihdam, Ticaret Hacmi ve Hibe............................................................................................ 59

5.

Güçlü ve Zayıf Yönler - Fırsatlar ve Tehditler (GZFT) Analizi.......................................................... 60

6.

Bölgenin Bilgi Toplumu ve Yenilikçilik 2023 Vizyonu..................................................................... 63

7.

Hedefler, Stratejiler ve Faaliyetler................................................................................................. 63

TABLOLAR Tablo 1 Bit Altyapısı Ve Erişimi İçin Temel Göstergeler (United Nations Publication The Global Information Society: A Statistical View, 2008) .................................................................................... 10 Tablo 2 BİT Alt Yapısı Ve Erişimiyle İlgili Temel Göstergelerin 2005-2013 Yıllarındaki Değişimi (ITU World Telecommunication/BİT Göstergeleri Veritabanı) ........................................................... 14 Tablo 3 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim Endeksinin (ICT Development Index-IDI) .................. 17 Tablo 4 GII en iyi 10 ekonomi, bölgesel ve gelir grubuna göre ortalamaları (0-100) .......................... 22 Tablo 5 Türkiye BİT Temel Göstergeleri, 2009-2011 (Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011) .......................................................................... 24 Tablo 6 Türkiye’de Bilgisayar Ve İnternet Kullanımı Oranları, 2004-2012 ......................................... 25 Tablo 7 Türkiye’nin Ağ Hazırlık Endeksi Değerleri ............................................................................. 27 Tablo 8 BM E-Devlet Araştırmasına Göre Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri.......................................... 28 Tablo 9 Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması, 2011.............................................................................. 30 Tablo 10 Uluslararası Yenilikçilik Endeksi (Global Innovation Index rankings, 2012) ....................... 33 Tablo 11 Bireylerin bilgisayar ve İnternet kullanım oranı (%), 2012 ................................................... 37 Tablo 12 Hanelerde İnternet erişim imkanı (%), 2012 .......................................................................... 38 Tablo 13 Evden genişbant bağlantı ile İnternet erişim imkanına sahip hanelerin toplam haneye oranı (%), 2012 ............................................................................................................................................... 39 Tablo 14 Düzenli İnternet kullanan bireylerin* oranı (%), 2012 ......................................................... 40 Tablo 15 Son 12 Ay* İçinde Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde İnterneti Kullanma Oranı (%), 2012 .................................................................................................................... 41 Tablo 16 İnovasyon Göstergeleri .......................................................................................................... 43 Tablo 17 TR21 (Trakya) için Yükseköğretim Kurumlarından Mezuniyet sayıları, 2011 ..................... 45 Tablo 18 TR21 (Trakya) Bölgesinde Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına Katılım (2009) ............................................................................................................................................................... 46 Tablo 19 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinin YGS Başarı Sıralaması, 2013............................................. 46 Tablo 20 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı ....................... 47 Tablo 21 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firmalar .............................. 47 Tablo 22 Trakya Alt Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk Sınıflandırması* ......................... 48 Tablo 23 Ar-Ge ve Yenilikçilik Faaliyetlerine Akademik Destek Verebilecek Üniversite Birimleri... 49 Tablo 24 Öğretim Elemanı Ve Öğretim Üyesi Başına Düşen Öğrenci Sayıları, 2011 .......................... 50 Tablo 25 Yıllara Göre Trakya Alt Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010................................... 50 Tablo 26 Yıllara Bölge Üniversitelerindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010.......................................... 51 Tablo 27 Ürün Geliştirme için Yapılan Harcamalar, 2010 (TL) ........................................................... 52 Tablo 28 KOSGEB Ar-Ge Destek Programına Yapılan Başvurular (2010) ......................................... 54 Tablo 29 TÜBİTAK TEYDEB'e Yapılan Başvurular ........................................................................... 54 Tablo 30 ARDEB'e Önerilen Proje Sayısı ............................................................................................ 54 Tablo 31 SAN-TEZ Programı proje başvuru sayıları, 2011.................................................................. 55 Tablo 32 TR21(Trakya) Bölgesi SAN-TEZ Proje Başvuruları, 2007-2011 ......................................... 55 Tablo 33 TR21(Trakya) Bölgesi Kabul Edilen SAN-TEZ Projeleri, 2007-2011.................................. 56 Tablo 34 TÜBİTAK'da Görev (Hakem) Alan Öğretim Görevlisi Sayısı .............................................. 56 Tablo 35 Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı ......... 57 Tablo 36 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Proje Sayısı ................................................................ 58

Tablo 37 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Projelerden Faydalanan Firma Sayısı.............................. 58 Tablo 38 ARDEB'in Desteklediği Proje Sayısı,2011 ............................................................................ 59 Tablo 39 Trakya Teknopark Bünyesindeki Ar-Ge Çalışanlarının Sektörel Dağılımı (2010) ............... 59 Tablo 40 Teknopark'da Faaliyet Gösteren Firmaların İhracat Dökümleri*, 2010 ................................ 59 Tablo 41 TEYDEB Tarafından Verilen Hibe (bin TL), 2011 ............................................................... 60 Tablo 42 ARDEB'in Verdiği Finansal Destek (bin TL) ........................................................................ 60 Tablo 43 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonu GZFT Analizi ............................... 61 Tablo 44 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonunun Belirlediği Hedefler ................ 64

ŞEKİLLER Şekil 1: Gelişimi Sağlayan En Önemli Faktörler .................................................................................... 7 Şekil 2: BİT Gelişim Endeksi Aşamaları .............................................................................................. 10 Şekil 3: BİT Gelişim Endeksi Göstergeleri Ve Ağırlıkları ................................................................... 11 Şekil 4: Küresel BİT gelişimi, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012) ............... 15 Şekil 5: Küresel BİT gelişimi, yıllık değişim, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012)...................................................................................................................................................... 15 Şekil 6: Sabit (a) Ve Mobil (b) Geniş Bant Abone Sayıları Ve Yıllık Artış Oranları (c,d) 2001-2011 (ITU Measuring The Information Society, 2012) ................................................................................. 16 Şekil 7: BİT Gelişim Endeksinin İlk 10 Sırasındaki Ülkelerdeki Ev Kullanıcılarının Bilgisayar Ve İnternet Erişimine Sahip Olma Oranları ................................................................................................ 18 Şekil 8: BİT Gelişim Endeksi (ICT Development Index-IDI) Ve Alt Endekslerinin 2010-2011 Yıllarında Ülkelere Göre Değişimi ....................................................................................................... 19 Şekil 9: 2009 Yılı BİT Ar-Ge Harcamaları (AB-Google ...................................................................... 20 Şekil 10: Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation Index-GII) Yapısı 2012 .................... 21 Şekil 11: AB’nin Araştırma Ve Yenilikçilik Çalışmalarının ABD, Çin Ve Japonya İle Karşılaştırması ............................................................................................................................................................... 23 Şekil 12: Türkiye’de Kamu BİT Yatırımları (2002-2012) .................................................................... 26 Şekil 13: Sektörlere ve harcama gruplarına göre gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcaması dağılımı, 2011... 30 Şekil 14: İstihdam edilen onbin kişiye düşen Ar-Ge personeli ............................................................. 31 Şekil 15: AB ülkelerinde Araştırma ve Yenilikçilik için yapılan harcamalar, (Innovation Union Atlas2011)...................................................................................................................................................... 35

1. GİRİŞ Dünya değişirken yenilenmekte, yenilenirken de değişmektedir. Bilginin gittikçe önem kazandığı hatta stratejik bir güç haline geldiği günümüzde ancak bilgi reformunu gerçekleştirmiş ve bilgi toplumu olmayı başarmış ülkeler kendilerine bir yer bulabilmekte ve dünyaya yön veren kararların altına imza atabilmektedirler. Yenilenme ve değişimde başarılı ve öncü olmanın yolu bilgi toplumu tesis etmekten geçmektedir. Küreselleşen dünyadan bahsedilirken aynı zamanda küçülen, gelişen teknoloji ile birlikte birbirine alabildiğince yakınlaşan ülkeler ve toplumlardan söz edilmektedir. Bunun arka planında ise bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yeniliklerin, ekonomik ve sosyal yaşamın her alanını ve toplumun tüm kesimlerini çeşitli yönlerden etkisi altına alması; kamu yönetimi yaklaşımlarını, iş dünyasının iş yapma usullerini ve bireylerin yaşamlarını derinden etkilemesi, bir başka ifadeyle toplumsal bir dönüşüme neden olması bulunmaktadır. Yeni yüzyıla damgasını vuran bu teknolojiler, bilgi toplumuna dönüşüm için de zemin oluşturmaktadır. İnsanlık tarihi geçmişten günümüze kadar üç önemli aşamadan geçmiş, üç önemli devrim yaşamış ve dönüşüme uğramıştır. 1) Tarım toplumuna geçiş. 2) Endüstri (sanayi) devrimi. 3) İletişim-Bilişim devrimidir (Kocacık, 2003) . Her üç geçiş döneminde dünyada toplumsal, siyasi, ekonomik ve askeri dengelerde köklü değişiklikler olmuş, bu dönemlerde gerekli değişim ve dönüşümü başarıyla tamamlayan ülkelerde refah seviyesi ve yaşam kalitesi diğer ülkelere göre çok önde olmuştur. Bununla da kalmayıp sonraki yüzyıllarda ekonomik, siyasi ve askeri alanlarda dünyaya yön veren ülkeler de bu ülkeler olmuştur. 21. Yüzyılın devrimi olan, İletişim-Bilişim devrimi bu bağlamda ele alındığında önemi daha da artmaktadır. Buna bağlı olarak da iletişim-bilişim devrimini gerçekleştirerek bilgi toplumu olma yolunda adım atan ülkeler, önümüzdeki yıllarda kalkınmışlık düzeyi yüksek, yaşam kalitesi iyi ve toplumsal refahı üst düzeyde olan, dünyada yaşanan bu büyük değişim ve dönüşme öncülük eden, dünyaya yön veren ülkeler olacaktır.

1980’li yıllardan itibaren bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen hızlı gelişim beraberinde toplumun da bilgi toplumuna dönüşmesi/dönüştürülmesi zorunluluğunu getirmiştir. Birçok ülke sanayi devrimi döneminden kalan kalkınma ve gelişme hamlelerini bu yeni duruma göre revize etmek zorunda kalmıştır. Çünkü iletişim-bilişim önceki devrimlerden farklı olarak, ekonomik alandaki tüm karar birimlerinin ve kurumların yapısında hızlı değişimi ve yeniden yapılanmayı zorunlu kılan bir çalışma gerektirmektedir. Ayrıca bu devrim bilgi ve iletişim teknolojilerinin hayatın tüm alanlarında kullanılmasını gerektirdiği için sadece devletin değil işletmelerin, vatandaşların bir bakıma toplumun ve kurumların tamamının bu teknolojilere uyum sağlaması ve bunları kullanmasını, kısacası bilgi toplumu olunmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Bilgi çağı beraberinde bilgi toplumunu gerektirir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen hızlı değişim ve gelişim toplumun da bu gelişime ayak uydurmasını gerektirmektedir. Bilginin üretilmesi, geliştirilmesi, kullanılması ve yaygınlaştırılması insan tarafından dolayısıyla toplum tarafından gerçekleştirilir. Bu sebeple toplumun bilgiye duyarlı hale gelmesi bilgi toplumuna geçişte büyük önem taşımaktadır. Bireylerin ve toplumların geçişlerinde en önemli parametre yeniliktir. Yenilikle ilgili yapılan tüm faaliyetler ülkelere yeni istihdam alanlarının açılması, ürün kalitesinin artması, kaynakların daha verimli kullanılması ve yeni kaynaklar ortaya çıkarılması gibi birçok katkı sağlamaktadır. Sayılan bu katkıların hepsinde bilgi anahtar rol oynamaktadır.

İletişim

Gelişim Bilgi

Yenilik

Şekil 1: Gelişimi Sağlayan En Önemli Faktörler

Yenilik, Latince bir sözcük olan "innovatus"tan türetilmiş, "Toplumsal, kültürel ve idari ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması" anlamına gelen bir kelimedir. Değişen rekabet ortamında ayakta kalabilmek için ülkelerin, toplumların, şirketlerin ürünlerini, hizmetlerini ve üretim yöntemlerini değiştirmeleri ve yenilemeleri gerekmektedir. Gelişim beklenen her yerde bilgi, iletişim ve yenilik kavramları da yer alır. (Şekil 1.) Yenilik daha önce denenmemiş, ilk defa kullanılan ürün veya yöntemlerinin ortaya çıkarıldığı büyük atılımlarla olabileceği gibi adım adım yapılan, bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini içeren çalışmalarının bir sonucu olarak ta ortaya çıkabilir. 2. MEVCUT DURUM ANALİZİ 2.1.

Kavramlara Genel Bakış

2.1.01. Bilgi Toplumu Bilgi toplumu kavramını dünyada ilk geliştiren kişi ekonomist Fritz Machlup’tur. 1933 yılında araştırmalarda patentin önemiyle ilgili başladığı çalışma 1962 yılında “A.B.D’de bilginin üretilmesi ve dağıtılması” olarak sonuçlanmıştır. Büyük ilgi toplayan bu çalışma Rusça ve Japoncaya çevrilmiştir. Bu dönemde Japonlar da bilgi toplumu üzerine çalışmalar yapmıştır. Bilgi teknolojileri farklı isimlerde birçok bilimsel çalışmada kullanılmış ve literatüre bilgi ekonomisi, post-endüstriyel toplum, postmodern toplum, ağ toplumu, bilgi devrimi, bilgisel kapitalizm, ağ kapitalizmi vb. gibi birçok farklı ifadenin girmesine öncülük etmiştir.

Drucker (1969) ve Porat (1977) bilgi ekonomisi üzerinde durmuşlardır. OECD

(1981-1986) Porat’ın yaptığı bilgi ekonomisi tanımını toplam ekonomi hesaplanırken kullanmıştır. Görüleceği üzere bilgi toplumu kavramı temelde ekonomiyle ilgili çalışmaların sonucunda ortaya çıkmıştır. Deutsch (1983) “GSMH’nın üretiminde ve çalışanların yarıdan fazlası bilgi ekonomisinde istihdam ediliyorsa o toplum bilgi toplumudur” demiştir. Kongar’a (2001) göre küreselleşme, insanlığın geçirdiği üçüncü büyük devrim olan İletişimBilişim Devrimi’nin görüntülerinden biridir. Küreselleşmenin iki kaynağı vardır. Birincisi teknolojik, diğeri siyasal kaynaktır. Teknoloji kaynağını da iki farklı devrim oluşturmaktadır. İlki iletişimi teknolojisi devrimi (telefon), ikincisi ise bilişim teknolojisinin devrimi (bilgisayardır).

1990'lı yıllardan itibaren tüm dünyada olduğu bilgi toplumuna dönüşüm hızlanmıştır. Ülkeler stratejilerini belirlerken bilgi toplumunu hedefleyecek şekilde adımlar atmış planlar yapmışlardır. Teknolojinin gelişimine paralel olarak gelişen bilgi toplumu kavramı, ülkelerin teknolojik çalışmaları ve teknolojik altyapıya verdikleri desteklere bağlı olarak gelişim göstermektedir. Yapılan araştırmalarda bilgi toplumu kavramı ele alınırken genellikle bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) incelenmektedir. BİT’le ilgili yapılan istatistiksel çalışmalarda,  BİT altyapısı ve erişimi,  Bireylerin ve evlerin BİT erişimi ve kullanımı,  İşletmeler tarafından BİT kullanımı,  BİT üretim sektörü ve BİT ürünlerinin uluslararası ticareti,  Eğitimde BİT kullanımı başlıkları ele alınmaktadır. Dünyada BİT ile ilgili başta Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) olmak üzere, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Birleşmiş Milletler İstatistik Enstitüsü (UIS) ve Avrupa Komisyonun bir oluşumu olan Eurostat gibi kuruluşlar istatistiksel çalışmalar yapmaktadır. BİT altyapısı ve erişimi ile ilgili olarak yapılan araştırmalarda kullanılan parametreler şu şekildedir. Alandaki istatistiklere standart getiren bu parametreler ITU tarafından geliştirilmiş ve Telekomünikasyon Göstergeleri El Kitabında 2007 yılında yayınlanmıştır. Bu göstergeler daha sonraki dönemlerde hazırlanan benzer çalışmalarda kullanılmıştır. Tablo 1. deki A1-A7 ve A10-A12 göstergeleri pozitif göstergelerdir. A8(a,b) ve A9 (a,b) tarife göstergeleridir.

Tablo 1 Bit Altyapısı Ve Erişimi İçin Temel Göstergeler (United Nations Publication The Global Information Society: A Statistical View, 2008) Temel çekirdek göstergeler A1 100 kişiye düşen sabit telefon hattı A2 100 kişiye düşen mobil telefon abone sayısı A3 100 kişiye düşen bilgisayar sayısı A4 100 kişiye düşen internet abone sayısı A5 100 kişiye düşen genişbant internet abone sayısı A6 Kişi başına düşen Uluslararası İnternet bant genişliği (bit) A7 Mobil telefon hatları tarafından kapsanan nüfus yüzdesi A8 Internet erişimi tarifeleri (ayda 20 saat), ABD $ (A8a) ve kişi başına düşen gelir yüzdesi (A8b) A9 Mobil telefon tarifeleri (aylık kullanım 100 dakika), ABD $ (A9a) ve kişi başına düşen gelir yüzdesi (A9b) A10 Kamusal internet erişim merkezlerinin yerleşim yerlerinde yaşayanların sayısına göre yüzdesi (kentsel/kırsal) Gelişmiş çekirdek göstergeler A11 100 kişiye düşen radyo kanalı sayısı A12 100 kişiye düşen televizyon kanalı sayısı ITU ülkelerin küresel ve bölgesel olarak bilgi toplumu oranlarını belirlemek üzere BİT Gelişim Endeksi (ICT Develeopment Index-IDI) ni geliştirmiştir (Şekil 2.). Bu endekste bilgi toplumuna yönelik evrim için üç aşama belirlenmiştir (ITU Measuring the Information Society The ICT Development Index, 2009); 1. BİT ağ altyapısı ve erişim düzeyini yansıtan BİT hazır olma durumu 2. Toplumda BİT kullanma düzeyini yansıtan BİT yoğunluğu 3. Etkili ve verimli BİT kullanımı sonucu yansıtan BİT etkisi

Şekil 2: BİT Gelişim Endeksi Aşamaları

BİT Gelişim Endeksi erişim, kullanım ve beceriler olmak üzere 3 alt endeksten oluşmaktadır. Bu alt endekslerin parametreleri ve BİT Gelişim Endeksine etki oranları Şekil 3 te verilmiştir (ITU Measuring the Information Society, 2012). Ülkelerin bilgi toplumu olma durumları bu alt endekslere göre belirlenmektedir.

Şekil 3: BİT Gelişim Endeksi Göstergeleri Ve Ağırlıkları 2.1.02. Yenilikçilik Kökeni Latince “innovates”, İngilizce “innovation” olan yenileştirmek, değiştirmek gibi anlamları olan “inovasyon” kelimesi literatürde “yenilik” veya “yenilikçilik” olarak kullanılmaktadır. İlk olarak Tarde, 1903 yılında inovasyonu, 1. İlk bilgi 2. Bir tutum şekillendirme 3. Kabul veya reddetmek için bir karar 4. Uygulama ve kullanım 5. Karar onayı

adımlarından oluşan bir karar verme süreci olarak tanımlamıştır. Bireysel alanda yaratıcılık manasında kullanılan inovasyon kelimesi topluluk, iş-ekonomi, organizasyon-şirket gibi farklı disiplinlerde de sıklıkla kullanılmaktadır. Piyasalar, yönetimler ve toplumlar inovasyonu daha etkin ürünler, süreçler, hizmetler, teknolojiler veya fikirlerin gerçekleştirilmesi için kullanmaktadırlar. İnovasyon genelde icat etme veya geliştirme kavramlarıyla karıştırılır. İcat etme direkt olarak yeni bir şey ortaya çıkarma manasına gelirken, inovasyon sonuç elde etmek için yeni bir fikir veya yöntem kullanmaktır. İnovasyonun geliştirmeden farkı ise bir şeyi daha iyi yapmaktan çok, bir şeyi daha farklı yapmaktır. 2.2. Dünyada (Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşlar) Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri Bu bölümde bilgi toplumu ve yenilik stratejisi ile ilgili dünyada yapılan çalışmalar, değerlendirmeler yer almaktadır. Ülkeler ve uluslararası kuruluşların bu konularla ilgili araştırmaları ve gelişme eğilimleri ile ilgili bilgiler Dünyada Bilgi Toplumu ve Dünyada Yenilikçilik olmak üzere 2 ayrı başlık altında incelenmiştir. 2.2.01. Dünyada Bilgi Toplumu Dünyada bilgi toplumuna yönelik çalışmalar 2000’li yıllardan itibaren hız kazanmaya başlamıştır. BM 2005 yılı Kasım ayında yaptığı toplantıda 17 Mayısı Dünya Bilgi Toplumu Günü olarak ilan etmiştir ve 2006 yılı 17 Mayıs günü ilk Dünya Bilgi Toplumu Günü olarak kutlanmıştır. BİT altyapısı ve erişimini inceleyen ve ITU tarafından gerçekleştirilen araştırmalarda dünya çapındaki karşılaştırmalar ülkelerin ekonomik gelişim düzeyleri baz alınarak yapılmaktadır buna göre ülkeler,  Gelişmiş  Gelişmekte olan olmak üzere 2 grupta ele alınmakta ve dünya ortalaması ile karşılaştırılmaktadır. (Tablo 3.). BİT alt yapısıyla ilgili temel göstergeler göz önüne alınarak yapılan araştırmada dünyada gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere ait 2005-2013 yıllarındaki rakamlar Tablo 3. te verilmiştir. Tablo da temel gösterge rakamları hem sayısal olarak (milyon adet) hem de her yüz kişi başına düşen rakam (%) olarak verilmiştir. Tablo incelenecek olursa sabit telefon abone sayısı tüm dünyada düşüş göstermiştir. Buna karşılık mobil telefon abone sayısı hızlı bir şekilde artmıştır. Tüm dünyada ortalama mobil genişbant internet abone sayısı %30

civarındayken bu rakam gelişmekte olan ülkelerde %20, gelişmiş ülkelerde ise %75 civarındadır.

Sabit geniş bant internet abone sayısı 2013 yılı itibariyle dünya genelinde

yaklaşık 696 milyona ulaşmıştır. 2010 yılında evinde bilgisayarı olan ev kullanıcılarının oranı gelişmiş ülkelerde %69 iken bu oran dünya genelinde %36 da kalmıştır. Evinde interneti olan veya internet kullanan bireylerin oranı ise yakın oranlarda olduğu görülmektedir. Bu da internet kullanan bireylerin genellikle evlerinde internete sahip olduklarını gösterir. 2013 yılındaki verilere göre internete sahip olma ve kullanma oranlarında gelişmiş ülkelerin dünya ortalamasının 2 katı olması ise dikkat çekicidir.

Tablo 2 BİT Alt Yapısı Ve Erişimiyle İlgili Temel Göstergelerin 2005-2013 Yıllarındaki Değişimi (ITU World Telecommunication/BİT Göstergeleri Veritabanı)

Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) temel göstergeleri kullanılarak küresel bazda yapılan çalışmalarda 2001-2011 yılları arasında dünyada özellikle mobil telefon abone sayısında büyük bir artışın olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 4.). ITU tarafından 2012 yılında yayınlanan Bilgi Toplumunu Ölçme (Measuring the Information Society) çalışmasında küresel BİT gelişiminin yıllara göre dağılımı incelendiğinde sabit geniş bant ve sabit telefon abone sayılarında düşme olduğu gözlemlenirken mobil geniş bant abone sayılarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir (Şekil 5). 2011 yılı itibari ile her 100 kişiden yaklaşık 16 sı mobil geniş

bant kullanmaktadır. Son iki yılda mobil internet erişimlerindeki artış da göz önüne alınırsa 2013 yılı itibari ile mobil geniş bant kullanıcılarının sayısında ciddi bir artış olduğu düşünülmektedir.

Şekil 4: Küresel BİT gelişimi, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012) ITU tarafından 2012 yılında yayınlanan Bilgi Toplumunu Ölçme (Measuring the Information Society) çalışmasında küresel BİT gelişiminin yıllara göre dağılımı incelendiğinde sabit geniş bant ve sabit telefon abone sayılarında düşme olduğu gözlemlenirken mbil geniş bant abone sayılarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir (Şekil 5).

Şekil 5: Küresel BİT gelişimi, yıllık değişim, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012)

Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre sabit ve geniş bant internet abone sayıları incelendiğinde 2011 yılı itibari ile gelişmiş ülkelerde her 100 kişiden 25 i sabit geniş bant abonesi, her 100 kişiden 51 i mobil geniş bant internet abonesi olduğu görülmektedir (Şekil 6. a,b). Bununla birlikte sabit ve mobil geniş bant sayılarındaki yıllık artış yüzdelerine bakıldığında Gelişmekte olan ülkelerin dünya ortalamasının üzerinde bir artış gösterdiği göze çarpmaktadır (Şekil 6. c,d).

Şekil 6: Sabit (a) Ve Mobil (b) Geniş Bant Abone Sayıları Ve Yıllık Artış Oranları (c,d) 2001-2011 (ITU Measuring The Information Society, 2012) Dünyada ülkelerin Bilgi Toplumu olma seviyelerini belirleyen endeks olan BİT Gelişim Endeksinin (ICT Development Index-IDI) 2010 ve 2011 yılına ait verileri incelendiğinde Güney Kore’nin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim Endeksinin ilk 40 sırasında ağırlıkta Avrupa Birliği ülkelerinin bulunduğu göze çarpmaktadır.

Tablo 3 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim Endeksinin (ICT Development Index-IDI)

BİT Gelişim Endeksinin ilk 10 sırasındaki ülkelerdeki ev kullanıcılarının bilgisayar ve internet erişimine sahip olma oranları incelendiğinde söz konusu ülkelerde her iki oranın da %80 in üzerinde olduğu görülmektedir. Birinci sırada bulunana Kore Cumhuriyeti’nde internet erişim oranının bilgisayara sahip olma oranından daha yüksek olduğu göze çarpmaktadır. Bunun mobil geniş bant internet erişimlerinin yaygın olarak kullanılmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Şekil 7: BİT Gelişim Endeksinin İlk 10 Sırasındaki Ülkelerdeki Ev Kullanıcılarının Bilgisayar Ve İnternet Erişimine Sahip Olma Oranları BİT gelişim endeksinin (ICT Development Index-IDI) 3 alt endeksi bulunmaktadır. Bunlar; -

Erişim alt endeksi,

-

Kullanım alt endeksi,

-

Beceriler alt endeksidir.

Genel IDI ve alt endekslerine göre 2010 ve 2011 yıllarına ait değişim verileri Şekil 8. de verilmiştir. Genel BİT Gelişim endeksine göre gelişmiş ülkelerde 2010-2011 yılları arasındaki değişim %4 iken gelişmekte olan ülkelerde bu değişim %6.2 olmuştur. Erişim ve kullanım alt endekslerinde dünya ortalamasında ve gelişmekte olan ülkelerde 2010-2011 yıllarında olumlu yönde büyük bir değişim göze çarpmaktadır.

Şekil 8: BİT Gelişim Endeksi (ICT Development Index-IDI) Ve Alt Endekslerinin 2010-2011 Yıllarında Ülkelere Göre Değişimi 2009 yılında tüm AB ülkelerinin Framework Program (FP7) kapsamında BİT konusundaki araştırma geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri için harcadığı toplam para 1.3 milyar Euro iken Google’ın tek başına yaptığı harcama 2 milyar Euro civarındadır (Şekil 9.). Bu da AB ülkelerinin BİT konusundaki araştırmalara ayırdığı kaynak yönünden ne kadar geride olduğunu göstermektedir.

Şekil 9: 2009 Yılı BİT Ar-Ge Harcamaları (AB-Google 2.2.02. Yenilik Stratejisi Yenilikçilikle ilgi çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Dünya İş Forumu (World Business Forum-WBF) bünyesinde 2006 yılından itibaren her yıl Dünya Yenilikçilik Forumu (World Innovation Forum-WIF) düzenlemektedir. Avrupa Komisyonu da üye ülkelerin yenilikçilik stratejilerini geliştirmek ve Avrupa Birliği’nin 2020 yenilikçilik hedeflerinin belirlemek için konferanslar düzenlemektedir.

Insead (The Business School for The World) ve WIPO (World Intellectual Property Organization) işbirliği ile hazırlanan Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation Index-GII) yapısı Yenilikçilik Verimliliği Endeksi ve Yenilikçilik Girdi Alt Endeksi ile Yenilikçilik Çıktı Alt Endeksini kapsamaktadır. Yenilikçilik girdi alt endeksinde enstitüler, beşeri sermaye ve araştırma, altyapı, piyasalarının gelişmişliği, ticari gelişmişlik parametreleri, Yenilikçilik çıktı alt endeksinde ise bilgi ve teknoloji çıktıları ile yaratıcı çıktılar yer almaktadır (Şekil 10. ).

Şekil 10: Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation Index-GII) Yapısı 2012 En iyi 10 ekonominin 2012 yılı Küresel Yenilikçilik Endeksi incelendiğinde ilk üç sırada İsviçre, İsveç ve Singapur yer almaktadır. Bu endekste ABD onuncu sıradadır. Bölgesel sıralamada ise Kuzey Amerika birinci sırada, Avrupa ikinci sırada Orta Asya ve Afrika kıtasının güneyinde yer alan ülkeler son sırada kendilerine yer bulmuşlardır. İlk sıradaki Kuzey Amerika ülkeleri ile son sıradaki Güney Afrika ülkelerinin arasındaki Yenilikçilik Endeksi fark iki kattan daha fazladır. Liste incelendiğinde Yenilikçilik Endekslerinin ülkelerin gelir düzeyleriyle doğru orantılı olduğu görülmektedir. Gelir düzeyine göre ülkeler sınıflandırıldığında gelir düzeyi yüksek olan ülkelerin Yenilikçilik Endeksi düşük olanların iki katından daha fazla olduğu dikkat çekmektedir (Tablo 5.).

Tablo 4 GII en iyi 10 ekonomi, bölgesel ve gelir grubuna göre ortalamaları (0-100)

Avrupa Birliği’nin araştırma ve yenilikçilik çalışmaları ABD ile karşılaştırıldığında 2006 ve 2010 göstergelerine göre ABD’nin %50 oranında AB’den daha iyi olduğu görülmektedir. Japonya da AB’de 2006 yılında %32 oranında daha iyi iken 2010 yılında fark daha da açılmış ve %40 a çıkmıştır. Çin geride olmasına rağmen farkı hızlı bir şekilde kapatmaktadır (Şekil 11.). Özellikle son yıllarda araştırma ve yenilikçilik çalışmaları büyük önem vermekte ve araştırma geliştirme faaliyetleri için harcama oranı hızlı bir şekilde yükselmektedir.

Şekil 11: AB’nin Araştırma Ve Yenilikçilik Çalışmalarının ABD, Çin Ve Japonya İle Karşılaştırması 2.3. Türkiye’de Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri Bu bölümde bilgi toplumu ve yenilik stratejisi ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmalar, değerlendirmeler yer almaktadır. Türkiye’de bu konularla ilgili araştırmaları ve gelişme eğilimleri ile ilgili bilgiler Bilgi Toplumu ve Yenilik Stratejisi olmak üzere 2 ayrı başlık altında incelenmiştir. 2.3.01. Türkiye’de Bilgi Toplumu Bilgi teknolojilerinin dünyaya yön verdiği günümüzde, ülkemiz de çağın gerisinde kalmamak, dahil olmakta geciktiği Sanayi Devriminde yaşadığı sıkıntıları tekrar yaşamamak için İletişim-Bilişim Devrimine başlangıçtan itibaren dahil olmak üzere bilgi topluma dönüşmek için gerekli adımları atmaktadır. Gerek yeni teknolojilerin ülkemize kazandırılması gerekse mevcut kazanımların geliştirilmesi konusunda büyük gayret göstermektedir. Son yıllarda yapılan tüm kalkınma planlarında bilgi teknolojilerinin kamu kurumlarında kullanılması ve toplumun her kesiminin gelişen teknolojilere ayak uydurması konusunda stratejiler geliştirilmiş ve eylem planlarına yer verilmiştir. Türkiye’de BİT temel göstergeleriyle ilgili araştırmalar Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından her yıl Bilgi Toplumu İstatistikleri başlığı altında kayıt altına alınmaktadır. Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011 yılında hazırlanan raporda

Türkiye’nin 2009-2011 yıllarındaki BİT temel göstergelerine ait değerler Tablo 6. da verilmiştir. Tabloya göre internet erişimi olan hane sayısında ciddi artış olduğu ve 2011 yılında internet kullanan hane sayısının %42 oranında olduğu görülmektedir. Yine bu 3 yıllık sürede geniş bant abone sayısında 2 kata yakın bir artış olduğu görülmektedir. Tablo 5 Türkiye BİT Temel Göstergeleri, 2009-2011 (Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011)

Türkiye’de 2004-2012 yılları arasında Bilgisayar ve İnternet kullanım oranları Tablo 7. de verilmiştir. 2012 yılı itibari ile bilgisayar kullanım oranı %48.7, internet kullanım oranı ise %47.4 tür. Hem bilgisayar kullanımında hem de internet kullanımında kentlerdeki oran kırsal alandaki oranın 2 katı kadar olduğu görülmektedir. 2004 yılından itibaren bilgisayar ve internet kullanımında Türkiye genelinde hızlı bir artış göze çarpmaktadır.

Tablo 6 Türkiye’de Bilgisayar Ve İnternet Kullanımı Oranları, 2004-2012 Bilgisayar - Computer İnternet - Internet

Türkiye

Bilgisayar ve İnternet kullananlar

Kent

Kır

Yıl Year

Topla mTotal

Erkek -Male

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

23,6 22,9 33,4 38,0 40,1 43,2 46,4 48,7 31,4 29,6 40,1 45,2 47,7 50,6 54,7 57,8 10,4 11,7 17,8 20,6 22,2 25,6 26,9 27,6

31,1 30,0 42,7 47,8 50,5 53,4 56,1 59,0 40,3 37,3 50,6 55,8 58,5 61,3 64,6 68,0 15,2 17,1 24,1 28,4 30,9 34,9 36,2 37,8

Kadın Femal e 16,2 15,9 23,7 28,5 30,0 33,2 36,9 38,5 22,5 21,7 29,1 34,9 37,0 40,3 45,0 47,7 5,8 6,6 11,5 13,1 14,1 16,6 17,8 18,0

Toplam -Total

Erkek -Male

18,8 17,6 30,1 35,9 38,1 41,6 45,0 47,4 25,6 23,1 36,6 43,1 45,5 49,2 53,2 56,6 7,5 8,2 15,2 18,3 20,7 23,7 25,7 26,4

25,7 24,0 39,2 45,4 48,6 51,8 54,9 58,1 34,0 30,3 46,9 53,5 56,5 59,8 63,2 67,0 11,6 12,8 21,3 26,0 29,1 33,1 35,3 37,1

Kadın Femal e 12,1 11,1 20,7 26,6 28,0 31,7 35,3 37,0 17,2 15,6 25,9 33,1 34,6 39,0 43,4 46,3 3,6 3,9 9,0 10,9 12,9 14,6 16,4 16,3

Türkiye’de kamu BİT yatırımları tarım, madencilik, imalat, enerji, ulaştırma ve haberleşme, turizm, eğitim ve sağlık sektörleri ile bu sektörlerin dışında kalan konuları kapsayan diğer kamu hizmetleri sektörlerine ayrılacak şekilde sınıflandırılmıştır. Diğer kamu hizmetleri sektörü altındaki BİT yatırımları Cumhurbaşkanlığı, TBMM Başkanlığı, Başbakanlık gibi kurumlara ait yatırımların yer aldığı genel idare ile adalet hizmetleri, güvenlik hizmetleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, yerleşme-şehirleşme, çevre, esnaf, sanatkâr ve küçük sanayi, teknolojik araştırma, sosyal güvenlik ve istihdam, afetler alt sektörlerinde gerçekleştirilmektedir. Türkiye’deki 2002-2012 yılları arasındaki kamu BİT yatırımları Şekil

12. de gösterilmiştir. 2002 yılında merkezi yönetim bütçesinden BİT yatırımları için ayrılan ödenek 2012 yılı fiyatlarıyla yaklaşık 577 milyon TL iken, 2012 yılı için bu değer 2,5 milyar TL’ye yaklaşmıştır. 2008 yılı haricinde bir önceki yıla göre sürekli artış gösteren kamu BİT yatırımlarında 2002 yılından bu yana 4 kattan fazla bir artış kaydedilmiştir 2011 yılından sonra yaşanan büyük artışta özellikle eğitim sektöründeki projelerin etkisi olmuştur.

Şekil 12: Türkiye’de Kamu BİT Yatırımları (2002-2012) Ülkelerin e-dönüşüm performansının hesaplanması için değişik hazırlık endeksleri kullanılmakta ve bu endeks değerleri dikkate alınarak ülkelerin sıralaması yapılmaktadır. Her endeks farklı tanım ve metodoloji ürünü olduğu için hazırlık düzeyinin ölçülmesinde değişik kriterler kullanılmakta, dolayısıyla ülkelerin sıralaması her endekste farklı olabilmektedir. Ülkelerin BİT’i ne ölçüde kullandığı veya kullanmaya hazır olup olmadığına ilişkin çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından düzenli olarak uluslararası sıralamalar yayınlanmaktadır. Dünya Ekonomi Forumu tarafından 2001 yılından itibaren düzenli olarak ağ hazırlık endeksi yayınlanmaktadır. Bu kapsamda DPT Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından yayınlanan Bilgi Toplumu istatistikleri 2011 isimli çalışmada bu endekse yer verilmiştir. Tablo 8. de Dünya Ekonomi Forumu Ağ Hazırlık Endeksi (World Economic Forum Network Readiness Index) ile Birleşmiş Milletler e-Devlet Araştırması’nda

(United Nations e-

Government Survey) ülkemizin e-performansına ilişkin bilgiler verilmektedir.

Tablo 7 Türkiye’nin Ağ Hazırlık Endeksi Değerleri

Türkiye ağ hazırlık endeksinde 2001’de 75 ülke içinde 41. sırada yer almıştır. Sonraki yıllarda çalışmada değerlendirilen ülke sayısının artmasıyla 2010’da 138 ülke içinde 71. sıraya düşmüştür. Ağ hazırlık endeksi “ortam, hazırlık ve kullanım” alt endekslerinden oluşmaktadır. Her alt endeks de kendi içinde 3 bileşene ayrılmakta ve her bir bileşen de 10 civarında değişkene dayalı olarak hesaplanmaktadır. Ülke skorları alt endekslerin basit aritmetik ortalamaları alınarak hesaplanmaktadır. Alt endeksler ve bunların hesaplanmasında kullanılan bileşenler şu şekildedir.

Ortam (Environment) Alt Endeksi: İş ortamı (market environment), politik ortam (political and regulatory environment) ve altyapı ortamı (infrastructure environment) bileşenlerinden oluşmaktadır. Ortam alt endeksi sıralamasında ülkemiz, 2009 yılında bulunduğu 59. sıradan 2010 yılında 63. sıraya düşmüştür. Hazırlık (Readiness) Alt Endeksi: Hazırlık alt endeksi bireylerin, iş dünyasının ve devletin BİT’i kullanmaya hazır olma durumunu göstermektedir. Bu alt endeks, bireysel hazırlık (individual readiness), iş dünyası hazırlık (business readiness) ve kamu hazırlık (government readiness) bileşenlerinden

oluşmaktadır. Hazırlık alt endeksinde ülkemiz, 2009 yılında bulunduğu 90. sıradan 2010 yılında 81. sıraya yükselmiştir. Kullanım (Usage) Alt Endeksi: Bu alt endeks, bireysel kullanım (individual usage), iş dünyası kullanım (business usage) ve kamu kullanım (government usage) bileşenlerinden oluşmaktadır. Kullanım alt endeksinde ülkemiz 2009 ve 2010 yıllarında 62. sırada yer almıştır. Birleşmiş Milletler e-Devlet Araştırması 2003, 2004, 2005, 2008 ve 2010 yıllarında gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler (BM) e-Devlet Araştırması (e-Government Survey), BM ülkelerini değerlendirerek 0 ve 1 arasında değişen edevlet hazırlık endeksi üretmektedir. e-Devlet endeksi “çevrimiçi hizmetler, altyapı ve insan kaynağı” olmak üzere üç alt endeksten oluşmaktadır. Endeks ülkelerin e-devlet performanslarını birbirleriyle karşılaştırmakta ve uluslar arası bir sıralama ortaya koymaktadır (Tablo 9.). Tablo 8 BM E-Devlet Araştırmasına Göre Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri

BM e-Devlet Araştırmasına göre Türkiye’nin e-devlet endeksi dünya ortalamalarının üzerinde bulunmaktadır. Ülkemiz 2003 yılında elde ettiği 0,506 skorunu daha sonraki yıllarda yakalayamamış olmakla beraber, 2008’de 76. sıradayken 2010’da 69. sıraya yükselerek olumlu yönde gelişme kaydetmiştir. Çevrimiçi hizmetler alt endeksi kamu bilgi sistemlerinin olgunluk düzeyleri ve entegre hizmet sunumuna verilen skorlar ile hesaplanmaktadır. Bu alt endekste ülkemiz 2010 yılında 62. sırada yer almıştır. Altyapı alt endeksi internet kullanıcı sayısı, sabit ve mobil abone yoğunluğu, kişisel bilgisayar ve sabit genişbant erişim oranları ile belirlenmektedir. Altyapı alt endeksinde ülkemiz 2010 yılında 68. sırada yer almıştır. İnsan kaynağı alt endeksi okuma

yazma ve okullaşma oranları ile belirlenmektedir. İnsan kaynağı ve altyapı alt endeksleri veriye dayalı olarak hazırlanmış, fakat çevrimiçi hizmetler alt endeksi web üzerinden yapılan araştırma ile sınırlı kalmıştır. BM çalışmasına göre; Türkiye diğer iki alt endekse kıyasla insan kaynağı alt endeksinde geride kalmış, çevrimiçi hizmetlerde nispeten daha iyi bir sıralama elde etmiştir. 2.3.02. Türkiye’de Yenilikçilik Koç ve Mente (2007)’nin, Freeman ve Lundvall’dan yaptıkları aktarıma göre Ulusal İnovasyon Sistemi (ULİS), ulusal ekonomide yeni ürünlerin yayınımını ve tanımını, süreçleri, sistemleri etkileyen bütün kurumsal ve yapısal faktörleri içeren bir sistemdir (Freeman, 1992). Bu tanım üretim faaliyetlerinin yan bir ürünü olarak öğrenmeyi etkileyen ekonomik yapı ile kurumsal düzenin bütün yön ve bölümlerini içerir (Lundvall, 1992). Bir ülkenin inovasyonda yetkinlik kazanması ve inovasyon sürecinin başarıyla işleyebilmesi için, ülkenin bilim ve teknoloji sistemiyle (temel araştırmaları yapan üniversitelerin ve uygulamalı araştırmaları yapan büyük ölçekli kamu araştırma laboratuvarlarının oluşturduğu sistem) üretim sistemi arasında bir etkileşim-iletişim ortamının yaratılması gerekir (Göker, 2000). Türkiye'de ilk AR-GE araştırması OECD tarafından hazırlanan "Araştırma ve Deneysel Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama- Frascati Kılavuzu"na uygun olarak Mayıs 1991-Mayıs 1992 tarihleri arasında 1990 yılı referans alınarak gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten sonra yıllık olarak derlenmektedir. 2011 yılı Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması sonuçlarına göre kamu kuruluşları, vakıf üniversiteleri ve ticari sektördeki anket sonuçları ile devlet üniversitelerinin bütçe ve personel dökümlerine dayalı olarak Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2011 yılında bir önceki yıla göre % 20,4 artarak 11 154 Milyon TL olarak hesaplanmıştır. Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı ‰8,6’dır. Bu oran 2010 yılında ‰8,4’tü (Tablo 10.).

Tablo 9 Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması, 2011

2011 yılında Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamalarının %45,5’i yükseköğretim, %43,2’si ticari kesim ve %11,3’ü kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bir önceki yıl yükseköğretim %46 ile ilk sırada yer alırken, bunu %42,5 ile ticari kesim, %11,4 ile kamu kesimi takip etmekteydi. Ar-Ge harcamaları, finanse eden kesimler itibarıyla incelendiğinde; 2011 yılında harcamaların %45,8’i ticari kesim, %29,2’si kamu kesimi, %20,8’i yükseköğretim kesimi, %3,4’ü yurtiçi diğer kaynaklar ve %0,7’si yurtdışı kaynaklar tarafından karşılanmıştır (Şekil 13).

Şekil 13: Sektörlere ve harcama gruplarına göre gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcaması dağılımı, 2011 2011 yılında Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam 92 801 kişi Ar-Ge personeli olarak çalışmıştır. Bir önceki yıla göre TZE cinsinden Ar-Ge personel sayısındaki artış

%13,5’tir. Sektörler itibarı ile dağılıma bakıldığında, TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2011 yılında %48,9’u ticari kesimde, %38,4’ü yükseköğretim kesiminde ve %12,7’si kamu kesiminde bulunmaktadır. 2011 yılında istihdam edilen 10 000 kişiye düşen Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) Ar-Ge personeli sayısı 38,5 kişidir. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 1.Düzeye göre 2011 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge %28,2 ile Batı Anadolu Bölgesi (TR5) iken, bunu %20,8 ile Doğu Marmara (TR4) ve %19,2 ile İstanbul (TR1) Bölgesi takip etmektedir. Ar-Ge personel sayısına göre ise %23,7 ile Batı Anadolu Bölgesi (TR5) ilk sırada yer almaktadır. Bu bölgeyi %21,7 ile İstanbul (TR1) ve %15,1 ile Doğu Marmara (TR4) Bölgeleri izlemektedir (Şekil 14.).

Şekil 14: İstihdam edilen onbin kişiye düşen Ar-Ge personeli 2012 yılında yayınlanan Global Yenilikçilik Endeksi’nde (Global Innovation Index) yenilikçilik girdi ve çıktıları ölçülmüştür. Girdiler ülkelerin maliye ve eğitim politikaları ile yenilik ortamlarını kapsamaktadır. Çıktılar ise patentleri, teknoloji transferlerini ve araştırma geliştirme sonuçlarını içermektedir. Tablo 11. de Uluslararası Yenilikçilik Endeksinde ülke

sıralamaları görülmektedir. 0-100 arası puanlamayla yapılan değerlendirmede birinci sırada 68.2 puanla İsviçre yer alırken, Türkiye bu sıralamada 34.1 puanla 74. Sırada yer almaktadır.

Tablo 10 Uluslararası Yenilikçilik Endeksi (Global Innovation Index rankings, 2012)

2009 yılında AB ülkelerinde yapılan araştırmada araştırma ve yenilikçilik için yapılan harcamalara ait harita Şekil 15. te verilmiştir. Haritaya göre Finlandiya, İsveç yenilikçilik çalışmaları için en fazla kaynak ayıran ülkeler olarak gözükürken, Almanya, İsviçre ve Avusturya bu ülkeleri takip etmektedir. Avrupa’nın doğusunda yer alan Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkeler ise araştırma ve yenilikçilik çalışmalarına en az kaynak ayıran ülkeler olduğu görülmektedir.

Şekil 15: AB ülkelerinde Araştırma ve Yenilikçilik için yapılan harcamalar, (Innovation Union Atlas-2011)

3. MEVCUT DURUM ANALİZİ 3.1.

Bölgede Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri

Bilgi toplumu ve yenilikçilik Türkiye’de ve dünyada olduğu gibi bölgede de gelişme eğilimi içerisindedir. Bölgenin coğrafi konumu ve özellikleri, insan kaynakları ve ekonomik durumu göz önünde bulundurulduğunda hem bilgi toplumu hem de yenilikçilik açısından diğer bölgelere öncülük edecek potansiyele sahip olduğu görülmüştür. Bu bölümde bölgenin bilgi toplumu ve yenilikçilik açısından istatistiksel sonuçları incelenerek değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca bilgi toplumu ve yenilikçilik ihtisas komisyonun yaptığı GZFT analizi incelenmiştir. 3.1.1. Bölgede Bilgi Toplumu Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerini kapsayan bölgemize özel bilgi toplumu temel göstergeleri kullanılarak yapılmış araştırmaların çok az olduğu görülmüştür. Türkiye genelini kapsayan farklı yıllarda çok sayıda çalışma yapılmışken bölgemize özel verileri içeren çalışmalara rastlanmamıştır. Türkiye İstatistik Kurumunun yaptığı çalışmalarda Türkiye 12 bölgeye ayrılmıştır, TR2 Batı Marmara olarak adlandırılan bölge içeresinde Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Balıkesir, Çanakkale yer almaktadır. Bu bölgenin Trakya bölgesini kapsaması sebebiyle araştırmada elde edilen verilerin bölgemiz verilerine yakın değerler olduğunu varsayabiliriz. Buna göre bölgelerde bireylerin bilgisayar ve internet kullanımım oranları incelenecek olursa, 16-74 yaş aralığındaki 39.992 kişi ile yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda Türkiye genelinde bilgisayar kullanma oranı %48,7, internet kullanma oranı %47,4 olduğu buna karşılık bölgemizi de kapsayan TR2 Batı Marmara bölgesinde bilgisayar kullanma oranı %44,4, internet kullanma oranı %44 olduğu görülmektedir. Bölgede bireylerin bilgisayar kullanma oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu görülmektedir. Aynı araştırmada TR1 İstanbul, TR4 Doğu Marmara ve TR5 Batı Anadolu bölgelerinin Türkiye ortalamasının çok üzerinde göze çarpmaktadır (Tablo 12.).

Tablo 11 Bireylerin bilgisayar ve İnternet kullanım oranı (%), 2012 BÖLGELER Türkiye İstanbul Batı Marmara Ege Doğu Marmara Batı Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Kuzeydoğu TRA Anadolu Ortadoğu TRB Anadolu Güneydoğu TRC Anadolu TR TR1 TR2 TR3 TR4 TR5 TR6 TR7 TR8 TR9

Bilgisayar Toplam Erkek

Kadın

İnternet Toplam Erkek

Kadın

48,7 62,2 44,4 50,4 57,2 58,6 43,9 44,6 40,3 35,1

59,0 71,9 52,8 59,3 66,8 68,3 54,2 57,3 49,1 45,9

38,5 52,2 36,2 41,5 47,7 49,4 33,9 32,4 31,8 24,6

47,4 60,9 44,0 49,7 56,3 57,1 42,9 42,2 38,6 33,4

58,1 70,9 52,6 58,4 65,4 67,1 53,8 54,9 47,3 45,5

37,0 50,5 35,5 40,9 47,3 47,6 32,5 30,0 30,2 21,8

33,4

45,5

22,1

32,2

45,7

19,6

35,7

47,5

23,9

34,1

46,0

22,4

30,8

44,2

18,2

29,4

44,2

15,6

Yine bilgi toplumu temel göstergelerinden biri olan hanelerde internete erişim imkânı oranları incelendiğinde, 12.806 hanede yapılan araştırmada Türkiye genelinde internete erişim imkânı olan hanelerin oranı %47,2 iken TR2 Batı Marmara bölgesinde bu oran %49,7’dir (Tablo 13. ). Aynı tabloda kentsel alanla kırsal alan arasında hanelerde internet erişim imkanı oranlarının yarı yarıya olduğu görülmektedir.

Tablo 12 Hanelerde İnternet erişim imkanı (%), 2012 İnternete erişim İnternete erişim imkanı VAR imkanı YOK

Bilmiyor

TR TR TR

Türkiye Kent Kır

47,2 55,5 27,3

51,6 43,8 70,6

1,2 0,8 2,1

TR1 TR2 TR3 TR4 TR5

İstanbul Batı Marmara Ege Doğu Marmara Batı Anadolu

60,5 49,7 45,5 60,6 57,5

39,1 49,4 53,7 39,0 41,4

0,4 0,9 0,8 0,4 1,1

39,6 41,0 39,5 32,6

58,9 57,3 60,3 62,0

1,5 1,6 0,2 5,5

41,5 35,6

54,2 60,8

4,3 3,7

21,5

77,8

0,7

TR6 TR7 TR8 TR9

Akdeniz Orta Anadolu Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Kuzeydoğu TRA Anadolu TRB Ortadoğu Anadolu Güneydoğu TRC Anadolu

İnternet bağlantı türüne göre hanelerde internete erişim imkanına sahip olma da BİT temel göstergelerinden birisidir. Türkiye’de hanelerin internete erişim türleri ve tüm hanelere oranı Tablo 14. te verilmiştir. Tabloya göre bölgede genişbant bağlantısına sahip olan hanelerin tüm hanelere oranı %41 civarındadır.

Tablo 13 Evden genişbant bağlantı ile İnternet erişim imkanına sahip hanelerin toplam haneye oranı (%), 2012 İnternet bağlantı TR1 TR2 TR3 TR4 TR5 TR6 TR7 TR8 TR9 TRA TRB TRC türü Genişbant bağlantı 58,7 41,5 43,3 53,1 55,0 34,2 34,7 35,5 31,3 28,8 27,7 20,7 ADSL bağlantı Kablolu sabit bağlantı (Kablo TV altyapısı üzerinden kablolu İnternet (Uydunet), Fiber bağlantı) Kablosuz sabit İnternet bağlantısı (uydu, WiFi) Kablosuz mobil bağlantı (3G, UMTS) Cep telefonu üzerinden 3G bağlantı 3G modemi üzerinden mobil bağlantı (VINN, JET, VODEM gibi mobil modem)

46,6 32,7 31,8 40,5 37,9 19,5 25,6 22,3 28,3 16,4 13,8 15,5

5,6

1,7

2,7

6,2

7,5

5,3

0,5

2,5

0,2

0,4

1,0

0,7

1,5

0,4

2,0

2,4

3,3

3,6

0,7

0,6

0,8

0,2

1,6

0,6

18,1 14,5 14,3 12,8 14,9 13,3 13,0 15,5 4,5 16,7 19,1

4,5

13,0 11,1 9,6

8,8

8,6

9,8 10,2 11,8 2,0 13,8 17,4

1,6

7,7

5,1

7,1

4,7

3,4

5,3

6,0

4,5

5,5

2,5

4,4

2,9

Bölgelere göre her gün veya haftada en az bir kez düzenli internet kullanan bireylerin dağılımı incelendiğinde en yüksek oran %50 civarındaki TR1 İstanbul ve TR5 Batı Anadolu olduğu dikkat çekmektedir. Türkiye ortalaması %37,8 iken TR2 Batı Marmara bölgesi %34,2 ile Türkiye ortalamasının altında bir oranda olduğu görülmektedir (Tablo 15. ).

Tablo 14 Düzenli İnternet kullanan bireylerin* oranı (%), 2012 Son üç ay içinde İnternet kullanan bireyler içinde Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın TR

Türkiye

37,8

47,6

28,2

88,5

89,9

86,3

TR

Kent

46,1

56,2

36,0

89,7

91,1

87,5

TR

Kır

18,8

27,3

10,6

82,5

84,3

78,2

TR1

İstanbul

50,3

59,7

40,6

90,7

91,8

89,1

TR2

Batı Marmara

34,2

43,3

25,3

86,9

89,8

82,5

TR3

Ege

41,2

49,9

32,6

91,0

92,4

88,8

TR4

Doğu Marmara

43,8

52,1

35,6

87,6

88,0

87,1

TR5

Batı Anadolu

47,3

58,4

36,9

89,8

92,8

85,6

TR6

Akdeniz

32,2

41,9

22,8

84,1

86,4

80,2

TR7

Orta Anadolu

32,0

43,3

21,2

86,6

87,0

85,8

TR8

Batı Karadeniz

29,3

37,0

21,8

86,2

89,5

81,3

TR9

Doğu Karadeniz

24,6

33,5

16,1

89,6

89,4

90,0

TRA

Kuzeydoğu Anadolu

22,9

33,2

13,3

84,8

85,4

83,3

TRB

Ortadoğu Anadolu

25,1

36,1

14,3

85,3

87,5

80,5

TRC Güneydoğu Anadolu 24,1 36,9 12,1 87,5 86,9 89,2 * 16-74 yaş grubu Düzenli İnternet kullanıcısı: Her gün veya haftada en az bir defa İnternet kullanan birey. Kişisel amaçla kamu kurum ve kuruluşlarıyla iletişimde interneti kullanma oranlarında Türkiye genel ortalaması %20,4 iken TR2 Batı Marmara bölgesi %19’luk rakamla Türkiye ortalamasının altın yer almaktadır. Son 12 ay içerisinde internet kullanan içinde bu oran %45 civarında olup Türkiye geneliyle yakın bir orandadır (Tablo 16.).

Tablo 15 Son 12 Ay* İçinde Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde İnterneti Kullanma Oranı (%), 2012 Son 12 ay içinde İnternet Tüm bireyler** içindeki BÖLGELER kullanan bireyler** içindeki oran oranı TR Türkiye 20,4 45,1 TR1 İstanbul 33,8 57,7 TR2 Batı Marmara 19,0 44,9 TR3 Ege 17,4 36,8 TR4 Doğu Marmara 22,2 41,8 TR5 Batı Anadolu 29,5 53,8 TR6 Akdeniz TR7 Orta Anadolu TR8 Batı Karadeniz TR9 TRA TRB TRC

Doğu Karadeniz Kuzeydoğu Anadolu Ortadoğu Anadolu Güneydoğu Anadolu

17,1 17,3 16,1

42,6 43,5 44,4

6,6 9,6 13,4 6,9

21,8 31,5 41,7 24,3

* Nisan 2011 - Mart 2012 ** 16-74 yaş grubu

3.1.2. Bölgede Yenilikçilik Geçmişte üretim yapısının ve uluslararası sermayenin akış yönünün belirlenmesinde etken olan ucuz işgücü ve hammadde bolluğu gibi geleneksel faktörler önemini görece yitirirken, etkin işleyen bir piyasa mekanizmasına, kurumsal yapıya, gelişmiş bir teknolojik ve ticari altyapıya sahip olmanın ve pazarın değişen tercihlerini yakından izleyebilmenin önemi artmıştır. Uluslararası piyasalarda uzmanlaşmaya ağırlık veren, üretim teknolojisini ve yenilik yaratma kapasitesini geliştirebilen ülkeler mal ve hizmet üretiminde giderek daha bilgi yoğun ve yüksek katma değer getiren bir yapıya geçiş yapabilmektedir (DPT,2006). Mal ve hizmetleri geçmişe nazaran daha bilgi yoğun, yüksek katma değerli, çevre dostu ve güvenli üretebilmeyi sağlayan yenilikçilik (inovasyon) kapasitesi ekonomik kalkınmanın bağlı olduğu etkenlerden biridir. İnovasyon, ekonomi yazınında çoğunlukla üretimde kullanılan teknolojilerin geliştirilmesi olarak ele alınmıştır. Bunun yanı sıra ekonomik faaliyetlerin etkin şekilde gerçekleştirilmesi ve toplumun yeni teknolojileri kullanmaya

yatkınlığı yenilikçilik konulu araştırmaların eğildiği temel noktalardır (Lazonick, 2004). Diğer bir deyişle yenilikçilik sisteminin temelinde hem teknik hem de sosyo-ekonomik ve demografik bileşenler bulunur. Dolayısıyla toplumun yenilikçilik potansiyeli teknik, sosyoekonomik ve demografik göstergeleri göz önünde bulunduran bütünsel bir yaklaşımla belirlenmelidir. Hollanders (2009), Chen (2008), Nijkamp (2010) ve U.S. Innovation (2010) çalışmalarındaki bütünsel yaklaşımdan esinlenerek Trakya alt bölgesinin mevcut durumunu raporlamak için kullanılacak göstergeler belirlenmiştir. Kriterlerin belirlenmesinde göz önünde bulundurulan diğer husus da bölgesel verilerin ulaşılabilirliği olmuştur. Tablo 17. de yenilikçilik göstergeleri ve ilgili bölgesel verilerin ulaşılabilirliği verilmiştir.

Tablo 16 İnovasyon Göstergeleri Kategori

Yenilikçilik Göstergesi

Geniş Tanım

İnsan Kalifiye işgücüne erişim Kaynakları

Kaynaklar

Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri için sermaye

Sermaye ve Destek

Akademik Destek

Yenilikçi Faaliyetler

Ar-Ge ve yenilikçilik destek programları

Yatırım

Ölçütler Fen ve Mühendislik Fakültesi Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora Mezunlarının Sayısı Yüksek Öğretim Kurumları Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora Mezunlarının Sayısı Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına Katılım Bölge İllerinin Ortalama ÖSS Puanına Göre Türkiye Sıralaması Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın Ar-Ge Merkezi Belgesi Verdiği İşletmeler Risk Sermayesi

Veri Ulaşılabilirliği

Kaynak

Hayır

-

Evet

TÜİK

Evet

Ulusal Ajans

Evet

ÖSYM

Evet

SAGM

Hayır

Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli İl Brifingleri nku.edu.tr, trakya.edu.tr, kirklareli.edu.tr

İmalat Sanayinin Teknoloji Yoğunluğuna Göre Sınıfı

Evet

Bölge Üniversitelerindeki Mühendislik ve Fen Bilimleri Fakülteleri

Evet

Öğretim Görevlisi (Profesör, Doçent ve Yrd. Doçent) Başına Öğrenci Sayısı

Evet

TÜİK

Bilimsel Yayın Sayısı

Evet

ISI Web of Knowledge

KOSGEB, TÜBİTAK ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Yürüttüğü Destek Programları ile AB Ar-Ge Proje Ortaklıkları: EUREKA, 7. Çerçeve Programı, Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı

Evet

TÜBİTAK, KOSGEB, SAGM

Firmaların ve kamu kuruluşlarının Ar-Ge Harcaması yenilik yaratma ve yeniliğe uyum sağlama amacıyla yaptığı Bilişim Teknolojilerine Yapılan Yatırımlar yatırımlar Ar-Ge Haricindeki İnovasyon Faaliyetleri için Yapılan

Kısmen Hayır Hayır

Teknopark, TÜ, NKÜ -

Harcama Yenilikçi firmalar ve kamu İşbirliği ve kuruluşları arasındaki işbirliği ile Girişimcilik bölgedeki girişimcilik potansiyeli

Performans Göstergeleri

Sınai Haklar

Yenilikçi KOBİler

İstihdam, Ticaret Hacmi ve Hibe

Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programlarına Başvurular

Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları TÜBİTAK'da Görev (hakem / panelist) Alan Bölge Üniversitelerinde Görevli Öğretim Üyelerinin Sayısı Buluş niteliği taşıyan ya da mal ve Patent Başvuru ve Tescil Sayıları hizmet üretiminde rekabet Faydalı Model Başvuru ve Tescil Sayıları edebilirliğe hizmet eden yenilikçi Endüstriyel Tasarım Başvuru ve Tescil Sayıları fikirlerin mülkiyet hakkı Üründe ya da Üretim Sürecinde Yenilikçi KOBİlerin Sayısı Pazarlama ya da Kurumsal Alanda Yenilikçi KOBİlerin Sayısı İnovasyon sürecinde başarılı KOBİler İşgücü Masraflarını Önemli Ölçüde Azaltan KOBİlerin Sayısı Hammadde ve Enerji Masraflarını Önemli Ölçüde Azaltan KOBİlerin Sayısı Orta Yüksek ve Yüksek Teknoloji Sanayi Sektörlerindeki İstihdam Oranı Bilgi Yoğun Hizmet Sektöründeki İstihdam Oranı Temel Ekonomik Göstergeler Hem Firmaya Hem Pazara Yeni Ürünlerin Satışından Elde Edilen Gelirin Ciroya Oranı Firmaya Yeni Olup Pazara Yeni Olmayan Ürünlerin Satışından Elde Edilen Gelirin Ciroya Oranı

Hayır

TÜBİTTAK, KOSGEB, SAGM -

Evet

TÜBİTAK

Evet Evet

TPE TPE

Evet

TPE

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Hayır

-

Evet

4. Kaynaklar Bilişim ve teknoloji endüstrisinin gelişimi bölgedeki insan kaynaklarının ve işletmelerin teknolojik yenilikler yaratabilme ve yeniliklere uyum sağlayabilme kapasitesine bağlıdır. Dolayısıyla bu bölümde bölge insanının eğitim durumu, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinde bulunan sermaye, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerine destek verebilecek akademik personel ve yenilikçilik faaliyetlerinin faydalanabileceği uluslararası ve ulusal destek programlarına ilişkin bilgiler sunulmaktadır.

4.1.

İnsan Kaynakları

İnsan kaynakları profilini yansıtmak için sırasıyla yükseköğretim kurumlarından mezuniyet oranları, hayat boyu öğrenme ve gençlik programlarından faydalanma durumu ve illerin ortalama ÖSS puanına göre sıralaması ele alınmıştır. Yükseköğretim kurumlarından (lisans, yüksek lisans ve doktora) mezun olanların sayısı TR21 (Trakya) bölgesi için Tablo 18. de gösterilmiştir. Tablo 17 TR21 (Trakya) için Yükseköğretim Kurumlarından Mezuniyet sayıları, 2011 Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ) - 2011 İl

Edirne

Kırklareli

Tekirdağ

Bitirilen eğitim düzeyi Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Toplam Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Toplam Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Toplam

Toplam

Erkek

Kadın

31.833 2.202 833 34.868

18.141 1.248 505 19.894

13.692 954 328 14.974

26.120 1.346 218 27.684

15.381 831 145 16.357

10.739 515 73 11.327

58.553 3.351 744 62.648

33.762 2.017 473 36.252

24.791 1.334 271 26.396

Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları kapsamında TR21 (Trakya) bölgesinde hayata geçen 18 proje için sağlanan ödenek Türkiye genelinde gerçekleştirilen projelere sunulan toplam ödeneğin 1,4%’ünü oluşturmaktadır.

Tablo 18 TR21 (Trakya) Bölgesinde Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına Katılım (2009) Hayat Boyu Öğrenme Programı (LLP)

Gençlik Programı

Başvuru Başvur Kabul Kabul Sayısı Ödenek (€) Ödenek ( € ) Sayısı u Sayısı Sayısı 3.273 763 25.771.078 1.639 421 7.012.256

Türkiye TR21 (Trakya) Tekirdağ Edirne Kırklareli

40 21 15 4

15 7 6 2

433.675 246.475 113.300 73.900

9 3 5 1

3 1 2 0

41.456 5.198 36.258 0

Kaynak: Ulusal Ajans.

Tekirdağ ve Edirne illerinin ÖSS performansına göre yapılan sıralamada 3. çeyrek dilime daha yakın olduğu görülmektedir. Diğer taraftan TR21 (Trakya) bölgesinin ilköğretim ve ortaöğretim için sahip olduğu imkânlar irdelendiğinde bölgenin Türkiye geneline göre daha iyi durumda olduğu açıkça görülmektedir. Sadece ÖSS puan türlerindeki ortalama esas alınarak

yapılan

sıralamayı

dikkate

alıp

eğitim

altyapısının

etkinleştirilemediği

düşünülmemelidir. Burada vurgulanmak istenen ortaöğretim sonrası insanların sahip olduğu sözel ve sayısal yeteneklerin seviyesidir. Tablo 19 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinin YGS Başarı Sıralaması, 2013 2013 İl Tekirdağ Edirne Kırklareli

Sınav Türü 32 YGS 24 YGS 18 YGS

Kaynak: ÖSYM.

4.2.

Sermaye ve Destek

Bu bölümde Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine destek olan kurumsal kaynakların ve destek programlarının bölgesel varlığı analiz edilmiştir. Tablo 1’de gösterilen ölçütlerden ‘risk sermayesi’ veri ulaşılabilirliğinde yaşanan sorun nedeniyle kapsam dışında bulunmaktadır.

Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri için mevcut sermayeyi finansal rakamlarla tespit edebilmek mümkün olmamıştır. TÜİK tarafından sunulan bir veri olmadığı gibi kurumlar da gizlilik prensipleri doğrultusunda finansal bilgilerini kamuoyu ile paylaşmamaktadır. Bu nedenle bölgedeki sermayeyi temsil etmesi açısından Ar-Ge merkezi belgesi almış firmaların sayısı ile firmaların mal ve hizmet üretimlerinde kullandıkları teknoloji/bilgi yoğunluğuna göre sınıflandırması verilmektedir. Teknoloji yoğun sektörlerin varlığı Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerine destek verecek bir sermayenin mevcudiyetine işaret etmektedir1. Türkiye’de Ar-Ge merkezi belgesi alan 129 firmadan 8 tanesi TR21 (Trakya) bölgesindedir (Tablo 16-17.). Tablo 20 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı TR21 Türkiye (Trakya) Tekirdağ Edirne Kırklareli 129 8 7 0 1 Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi AR-GE Genel Müdürlüğü (SAGM).

Tablo 21 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firmalar SIRA

1

2

3 4 5 6

7 8

1

İŞLETME ADI BSH Ev Aletleri Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Arçelik Kurutma Makinası Ve Elektrik Motorları ArGe Bölümü Eczacıbaşı Zentiva Sağlık Ürünleri Sanayi Ve Ticaret A.Ş. HEMA Endüstri A.Ş. DEVA Holding A.Ş. YÜNSA Yünlü Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Intersource Tekstil Ve Konfeksiyon San. Ve Tic. A.Ş. Setaş Kimya Sanayi A.Ş.

SEKTÖRÜ Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları

Tekirdağ

Çerkezköy OSB

Tekirdağ

Çerkezköy OSB

İlaç Otomotiv İlaç

Kırklareli Tekirdağ Tekirdağ

Büyükkarıştıran Çerkezköy OSB Çerkezköy OSB

Tekstil

Tekirdağ

Çerkezköy OSB

Tekstil Kimya

Tekirdağ Tekirdağ

Beyazköy Çerkezköy OSB

http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/tarih/tr/saygilis/bilgieko.pdf

ŞEHİR

MEVKİİ

Tablo 22 Trakya Alt Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk Sınıflandırması* Edirne Kırklareli Tekirdağ TR21 (Trakya) İl İl İl TR21 Firma Firma Firma Firma Oranı Oranı Oranı (Trakya) Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı (%) (%) (%) Oranı (%) 258 73 275 68 970 65 1.503 66 Düşük Orta 72 20 78 19 292 19 442 19 Düşük Orta 23 7 53 13 234 15 310 14 Yüksek 0 0 2 0 15 1 17 1 Yüksek Kaynak: Edirne ve Tekirdağ İl Brifingleri (2009), TÜİK. *OECD'nin 1999 yılında yaptığı "Science, Technology and Industry Scoreboard" çalışması temel alınarak yapılmıştır.

Mal ve hizmet üretiminde teknoloji/bilgi yoğunluğu yüksek firmaların sayısı baz alınarak Düzey 2 bölgeleri arasında bir mukayese yapıldığında İstanbul, Ankara, İzmir ve Doğu Marmara alt bölgelerinden sonra Trakya alt bölgesi gelmektedir. TR21 bölgesi üniversitelerinin kurumsal kapasiteleri Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinde ihtiyaç duyulan uzmanlık alanlarının kurulu olduğu üniversiteler, öğretim görevlisi başına öğrenci sayısı ve üniversitelerin uluslararası dergilerde yayınlanmış bilimsel yayın sayısı incelenerek değerlendirilmiştir. Trakya alt bölgesinde üç adet kamu üniversitesi bulunmaktadır. Trakya Üniversitesi (TÜ) 1982 yılında, Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) 2006 yılında ve Kırklareli Üniversitesi (KÜ) 2007 yılında kurulmuştur. Bu üniversitelerde bölgedeki Ar-Ge çalışmalarına katkıda bulunabilecek bölümlerin dökümü Tablo 18’de verilmiştir.

Tablo 23 Ar-Ge ve Yenilikçilik Faaliyetlerine Akademik Destek Verebilecek Üniversite Birimleri TR21 (Trakya) Bölgesindeki Üniversiteler Trakya Namık Kemal Kırklareli Bölümler Üniversitesi Üniversitesi Üniversitesi X X Bilgisayar Mühendisliği X Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği X Biyomedikal Mühendisliği X X Makine Mühendisliği X X Ziraat Mühendisliği X X X Kimya X X X Biyoloji X X X Fizik X X Tıp Fakültesi X X Teknopark Kaynak: www.trakya.edu.tr, ww.nku.edu.tr, www.kirklareli.edu.tr

Bölgedeki üniversitelerin henüz istenilen düzeye gelemediğini gösteren diğer bir veri ise öğretim elemanı ve öğretim üyesi başına öğrenci sayılarıdır. Yükseköğretim kurumlarının sunduğu eğitim hizmetlerine artan talebin de etkisi ile TR21 (Trakya) bölgesinde öğretim görevlisi başına öğrenci sayısı giderek artmaktadır. Türkiye geneline benzer bir eğilim görülmesine rağmen, özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan üretim yerlerine (İstanbul-KocaeliÇorlu-Çerkezköy) yakınlığı nedeniyle bölgedeki öğrenci sayısında hızlı bir artış görülebilir. Bu durumda öğretim görevlisi sayısının da paralel olarak artırılması gereklidir. Öğretim üyesi ve öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayıları üniversitenin en önemli gelişmişlik göstergelerinden biridir. Bölge üniversitelerinin öğretim elemanı ve öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayıları Tablo 19. da verişmiştir.

Tablo 24 Öğretim Elemanı Ve Öğretim Üyesi Başına Düşen Öğrenci Sayıları, 2011 Kırklareli Namık TR21 Trakya Gösterge (%) Üniversites Kemal (Traky Üniversitesi i Üniversitesi a) Ders veren öğretim elemanı başına 19,61 42,87 23,07 25,17 düşen öğrenci sayısı Ders veren öğretim elemanı başına 121,66 52,41 düşen öğrenci sayısı Üniversitelerin bilimsel verimliliklerinin önemli ölçütlerinden birisi de bilimsel yayınlardır. TR21 (Trakya) bölgesi üniversitelerinin imzasını taşıyan yayın sayısında 2005’ten günümüze artan bir eğilim görülmektedir. Bu yayınlar konularına göre sınıflandırıldığında tıp ve mühendislik bilimlerine ait çalışmaların çoğunlukta olduğu görülmüştür. Namık Kemal ve Kırklareli Üniversiteleri’nin kuruluş aşamasında olmaları nedeniyle bu konuda istenileni veremedikleri görülmektedir. Detaylı istatistik Tablo 20 de verilmektedir. Tablo 25 Yıllara Göre Trakya Alt Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010 2005 2006 2007 2008 2009 16.713 18.917 21.943 22.738 26.614 Türkiye 232 258 376 349 410 TR21 (Trakya) TR21 (Trakya)/Türkiye oranı 1,39 1,36 1,71 1,53 1,54 (%) 0 3 26 45 87 Namık Kemal Üniversitesi 232 254 350 299 317 Trakya Üniversitesi 0 1 0 5 6 Kırklareli Üniversitesi

2010* 8.684 142 1,64 42 98 2

Kaynak: ISI Web of Knowledge. *30.04.2010 tarihi itibariyle.

Yayınların türlerine ve yayınlandıkları dergi sınıfına göre 2010 yılı dağılımları da Tablo 21. de verilmiştir. Tablo incelendiğinde özellikle bölgenin en köklü üniversitesi olmasına rağmen Trakya Üniversitesi’nin yayın oranının düşük olduğu dikkat çekmektedir.

Tablo 26 Yıllara Bölge Üniversitelerindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010 Öğretim Brüt Net Üniversite SCI SSCI AHCI Üye Toplam Toplam Sayısı Namık Kemal Üniversitesi Trakya Üniversitesi Kırklareli Üniversitesi

Oran

117

7

0

124

117

150

0.78

205

14

1

220

212

487

0.44

9

2

0

11

9

16

0.56

Bu bölümün son kısmında yenilikçilik destek programları hakkında kısa bilgilendirme yapılmaktadır. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) aşağıdaki başkanlık birimlerinin belirlediği destek programlarına yapılan başvurulardan uygun görülenlere destek vermektedir. -

Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB)2 Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB)3 Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB)4 Bilim ve Toplum Daire Başkanlığı5

Türkiye’nin de bulunduğu 18 ülke ve Avrupa Birliği’nin de katılımıyla oluşturulmuş olan Eureka, Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı, Avrupa Birliği Rekabet Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı Türkiye’deki yenilikçilik faaliyetlerini destekleyen uluslararası programlardandır6. KOSGEB, Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı7 ile KOBİ’lere destek sağlamaktadır.

2

http://www.tubitak.gov.tr/sid/480/pid/478/index.htm

3

http://www.tubitak.gov.tr/sid/364/pid/364/index.htm

4

http://www.tubitak.gov.tr/sid/455/pid/453/index.htm

5

http://www.tubitak.gov.tr/sid/461/pid/461/index.htm

6

http://www.fp7.org.tr/

7

http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=6

T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Ar-Ge Genel Müdürlüğü (SAGM) Sanayi Tezleri Programı (SAN-TEZ) yenilikçilik ve Ar-Ge'nin önemini kavramış kendi teknolojisini üreten ve satan, rekabet gücü ve refah seviyesi yüksek bir Türkiye8 hedefine ulaşılmasına katkı sağlayacak üniversite-sanayi işbirliklerini desteklemektedir.

4.3.

Yenilikçi Faaliyetler

Yenilikçilik kapasitesini geliştirmek için ilgili bölgesel kaynakların ticari ve bilimsel faaliyetlerle etkinleştirilmesi gerekmektedir. Etkinlik düzeyini izlemek ve takip etmek için belirlenen ölçütler üç başlık altında toplanmıştır – yatırım, işbirliği ve girişimcilik, sınai haklar.

4.4.

Yatırım

Bu bölümde yer alan ölçütler ile ekonomik kalkınma arasında doğrudan ve güçlü bir ilişki olup olmadığı tartışıladursun; yenilikçilik potansiyelini izlemek ve değerlendirmek amaçlı kurulmuş sistemlerin yatırımları takip etmeye devam edeceği su götürmez bir gerçektir. Altın ve Kaya (2009)9, Ar-Ge harcamalarının uzun dönemde Türkiye’nin ekonomik büyümesine katkıda bulunacağını savunur. TR21 (Trakya) bölgesinde kamu ve özel sektör tarafından yapılan toplam Ar-Ge harcaması belirlenememiştir. TÜİK veri tabanında ulusal düzeyde sunulan verinin alt bölgelere dağılımı mevcut değildir. Sadece Trakya Teknopark bünyesinde faaliyet gösteren firmaların ürün geliştirme için yaptığı harcamaya ulaşılabilmiştir (Tablo 21). Tablo 27 Ürün Geliştirme için Yapılan Harcamalar, 2010 (TL) Sektörler Yazılım Tasarım Otomotiv Finansal Yıl Bilişim Toplam Teknolojileri Teknolojileri Teknolojiler Teknolojileri 1.511.257,5 2009 0 712.838,31 300.000,00 20.650,00 2.544.745,81 2010 (30.04.2010) 385.653,33 422.500,00 - 808.153,33 1.511.257,5 Toplam 0 1.098.491,64 722.500,00 20.650,00 3.352.899,14 Kaynak: Trakya Teknopark Yönetici A.Ş.

8 9

http://sagm.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=108

Altın, Onur ve Kaya, Ayşen, 2009, Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişkinin Analizi, Ege Akademik Bakış, 9:1, 251 – 259

Trakya Teknopark 2009 yılında 16 Ar-Ge firması, 25 Ar-Ge projesi ve 20 Ar-Ge personeli varken, yapılan çalışmalarla 2013 yılı Ocak ayı son verilerine göre 45 adet Ar–Ge firması, akademisyenlerin ortak olduğu 7 adet firma ve 2 akademisyenin proje danışmanlığı, farklı sektörlerden toplam 59 adet Ar–Ge projesi için 102 Ar–Ge personeli istihdam edilmektedir. Namık Kemal Üniversitesi bünyesinde Namık Kemal Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi 1. Şubesi ve Namık Kemal Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi 2. Şubesi-Çorlu Mühendislik Fakültesi olmak üzere 2 şubeden oluşan Namık Kemal Üniversitesi Teknoparkı 2011 yılı Temmuz ayından itibaren çalışmalarına başlamıştır. Kurulum ve yapılanma çalışmaları devam etmektedir. Üniversitelerin Ar-Ge yatırımları da en az özel sektörün yapacağı yatırımlar kadar önemlidir. Kırklareli Üniversitesi bünyesinde 2009 yılında bilimsel araştırma projesi yürütülmemiştir. 2010 yılında merkezi araştırma laboratuvarı projesinin başlaması planlanmaktadır10. Kuruluş aşamasını uzun süre önce tamamlamış olan Trakya Üniversitesi ise Ar-Ge için planladığı bütçeyi 2008 – 2010 yılları arasında düzenli olarak artırmıştır11. Trakya Üniversitesi’nin 2010 yılı bütçesinde Ar-Ge için 2.241 bin TL planlanmıştır. Ayrıca 2010 yılında TÜBİTAK, DPT ve AB destekli programlardan 2.400 bin TL fon sağlanması hedeflenmiştir. Namık Kemal Üniversitesi de üstün kalitede araştırma ve geliştirme hizmetleri sunmayı amaçlamıştır. Fakat bu amaç doğrultusunda ihtiyaç duyulan bütçe açıklanmamıştır12. Bu bölümde ele alınması gerekli görülen diğer iki ölçütle (Bilişim Teknolojilerine Yapılan Yatırım ve Ar-Ge Haricindeki Yenilikçilik Faaliyetleri için Yapılan Harcama) ilgili bölgesel verilere ulaşılamamıştır.

4.5. Paydaşlar

İşbirliği ve Girişimcilik arasındaki

işbirliği

ve

yenilikçilik

hedefli

girişimcilik,

kaynakların

etkinleştirilmesinde kullanılan araçlar arasındadır. Bu doğrultuda İşbirliği ve Girişimcilik göstergesini izlemek ve değerlendirmek için ‘Ar-Ge ve yenilikçilik destek programlarına

10

Kırklareli Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, 2010, 2009 Yılı Faaliyet Raporu, s.72

11

http://sgdb.trakya.edu.tr/Performans/2010/TU_2010_Performans_Programi.htm

12

Namık Kemal Universitesi, 2009, Namık Kemal Üni. 2010 Mali Yılı Performans Programı, Sürüm No. 1.1

yapılan başvuru sayısı’, ‘bilimsel ve teknolojik işbirliği ağları ve platformları’ ve ‘TÜBİTAK’da görev (hakem/panelist) alan öğretim görevlisi sayısı’ belirlenen ölçütlerdir. TR21 (Trakya) bölgesinden KOSGEB’e yapılan başvurularla ilgili bilgi tablo 11’dedir. Tablo 28 KOSGEB Ar-Ge Destek Programına Yapılan Başvurular (2010) Başvuru Sayısı

İl / İlçe

Brülör Üretimi

1

Çorlu

Plastik Üretimi

2

Çerkezköy, Çorlu

Soba Üretimi

1

Edirne

Faaliyet

Kaynak: KOSGEB

TR21 (Trakya)’dan TÜBİTAK TEYDEB’e yapılan başvuruların sayısı tablo 23’te özetlenmiştir. 3 yıllık dönemde Trakya alt bölgesinden yapılan başvurular toplam başvuruların %1,4’ünü oluşturmaktadır. Tablo 29 TÜBİTAK TEYDEB'e Yapılan Başvurular 2007 Türkiye

2008

2009

Toplam

1.498

2.285

2.001

5.784

TR21 (Trakya)

21

40

21

82

Tekirdağ

13

38

17

68

Edirne

1

2

0

3

Kırklareli

7

0

4

11

Kaynak: KOSGEB

TR21(Trakya)’dan TÜBİTAK ARDEB’e yapılan başvurularla ilgili bilgi tablo 24’te özetlenmiştir. Tablo 30 ARDEB'e Önerilen Proje Sayısı 2007 2008 4.904 4.801 Türkiye 29 46 TR21 (Trakya) 22 32 Namık Kemal Üniversitesi 7 14 Trakya Üniversitesi 0 0 Kırklareli Üniversitesi Kaynak: TÜBİTAK ARDEB.

2009 4.662 42 34 8 0

Toplam 14.367 117 88 29 0

Toplam İçindeki Payı (%) 0,81 0,61 0,20 -

2007 – 2011 yılları arasında ülke genelinde SAN-TEZ programı için yapılan proje ve başvuru sayıları ve desteklenen proje sayıları Tablo 25. te verilmiştir. Tablo 31 SAN-TEZ Programı proje başvuru sayıları, 2011 Yıllar 2007 2008 2009 Proje Başvuru Sayısı

183

120

174

2010 241

Desteklenen Proje Sayısı

68

45

76

111

2011 420 292

Aynı dönemde (2007-2011) bölgede 11 adet SAN-TEZ proje başvurusu yapılmıştır (Tablo 26.). Yapılan bu başvurulardan 5 tanesi kabul edilmiş ve ilgili üniversite ve sanayi kuruluşu tarafından yürütülmüştür (Tablo 27.). Tablo 32 TR21(Trakya) Bölgesi SAN-TEZ Proje Başvuruları, 2007-2011 Proje Kodu

Firma

BAKLAVACI GÜLLÜOĞLU GIDA SAN DIŞ TİC. A.Ş. S.S. Trakya Yağlı Tohumlar Tarım 00144.STZ.2007-2 Satış Kooperatifleri Birliği AKÜMSAN PLASTİK ÜRÜNLER 00536.STZ.2010-1 SAN.TİC.A.Ş TARAL Tarım Makine ve Aletleri 00558.STZ.2010-1 Sanayi A.Ş. 00136.STZ.2007-2

00672.STZ.2010-2 HEMA ENDÜSTRİ A.Ş. 00751.STZ.2010-2 Hema Endüstri A.Ş. ENTEK Eğitim Teknolojileri Danışmanlık San.ve Tic.A.Ş KURT Mühendislik Makine ve 01011.STZ.2011-2 Dahili Ticaret Ltd. Şti. TARAL TARIM MAKİNA VE 01027.STZ.2011-2 ALETLERİ SANAYİ A.Ş. 01010.STZ.2011-2

01029.STZ.2011-2 HEMA ENDÜSTRİ A.Ş. 01132.STZ.2011-2

YÜNSA Yünlü Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

Üniversite Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi Namık Kemal Üniversitesi

Projenin yürütüleceği il TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ TEKİRDAĞ

Tablo 33 TR21(Trakya) Bölgesi Kabul Edilen SAN-TEZ Projeleri, 2007-2011 Yıl Proje kodu Üniversite İli Bütçesi Teknoloji Sınıfı Makine & Aksamları Namık Kemal (Machinery & TEKİRDAĞ 208.850,00 TL Equipment) 2011-2 01010.STZ.2011-2 Üniversitesi Başka Yerde Sınıflandırılmamış Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı( Namık Kemal Electrical machinery & TEKİRDAĞ 259.680,00 TL Apparatus) 2011-2 01027.STZ.2011-2 Üniversitesi Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı Römork Namık Kemal İmalatı (Motor Vehicles, TEKİRDAĞ 158.752,00 TL Trailers & Semi-trailers) 2011-2 01029.STZ.2011-2 Üniversitesi Makine & Aksamları Namık Kemal (Machinery & TEKİRDAĞ 233.484,00 TL Equipment) 2010-2 00751.STZ.2010-2 Üniversitesi Makine & Aksamları Namık Kemal (Machinery & TEKİRDAĞ 63.779,00 TL Equipment) 2010-1 00558.STZ.2010-1 Üniversitesi Trakya Tekstil, Deri, Enerji ve Çevre Teknolojileri İnovasyon Merkezi’nin kuruluş çalışmaları Namık Kemal Üniversitesi bünyesinde yürütülmektedir. Merkezin vizyonu Ar-Ge faaliyetlerinin

bölgedeki

işletmelerle

işbirliği

içinde

yürütülmesiyle

yeniliğin

ticarileştirilmesinde ve yayılımında kolektif hareket eden bir yapıya sahip olmaktır. Bölgedeki bilimsel projelere akademik danışmanlık yapabilecek insan kaynağını temsil etmesinin yanı sıra bu insan kaynağının aktif katılımcılığını göstermesi nedeniyle TÜBİTAK’da görev alan öğretim görevlilerinin sayısı da takip edilmesi gereken bir ölçüttür. Tablo 34 TÜBİTAK'da Görev (Hakem) Alan Öğretim Görevlisi Sayısı Namık Kemal Üniversitesi Yıl 2007 2008 2009

Hakem Türkiye Sayısı Sıralaması 12 54 16 50 21 49

Kaynak: TÜBİTAK.

Trakya Üniversitesi Hakem Sayısı

Türkiye Sıralaması 21 39 13 56 11 59

Kırklareli Üniversitesi Hakem Sayısı

Türkiye Sıralaması 0 0 1 97

Namık Kemal Üniversitesi 2007’den bu yana Türkiye sıralamasında yükselirken Trakya Üniversitesi sıralamada 39’unculuktan 59’unculuğa gerilemiştir.

4.6.

Sınaî Haklar

Endüstriyel yeniliklerin mülkiyet hakkına sahip olmak için yapılan patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvuruları bölgede sürdürülen yenilikçi faaliyetlerin yoğunluğu hakkında fikir verici olacaktır. Tablo 27.’de TR21 (Trakya) bölgesinden yapılan başvuruların ve tescillenen başvuruların sayısı verilmektedir. Tablo 35 Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 490 685 935 1.090 1.838 2.268 2.588 3250 4087 Başvuru 414 Patent 73 93 68 95 122 318 338 456 642 847 Tescil 914 1.206 1.479 1896 2.424 2.972 2.949 2.842 2994 3175 Başvuru Faydalı Türkiye 376 704 678 964 1.665 2.148 1.833 2.151 2022 1948 Model Tescil Endüstriyel Başvuru 19.667 21.461 23.211 26.716 28.237 29.109 28.749 26.312 6567 7525 15.874 16.767 24.200 25.473 28.877 28.698 28.027 23.765 6360 6958 Tasarım Tescil 5 3 7 26 24 47 56 87 105 122 Başvuru Patent 0 0 0 0 3 1 3 12 15 17 Tescil 4 4 3 8 15 31 33 17 17 18 Başvuru TR21 Faydalı 5 2 3 3 5 12 33 27 14 14 (Trakya) Model Tescil 8 20 21 29 12 28 20 17 21 44 Endüstriyel Başvuru 10 16 19 22 13 21 22 12 24 34 Tasarım Tescil Kaynak: TPE

Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvurularında ve tescillenen başvuru sayısında artan bir eğilim görülse de TR21 (Trakya) bölgesinden yapılan başvurular Türkiye toplamının çok küçük bir bölümünü teşkil etmektedir. TR21’den yapılan başvurularının büyük bir bölümü Tekirdağ ilinden yapılmıştır. Tescillenen başvuru sayısında da Tekirdağ ili Edirne ve Kırklareli illerinin önündedir.

4.7.

Performans Göstergeleri

Kaynakların yenilikçi faaliyetlerle etkinleştirilmesinin ekonomik sonuçlarını gözlemlemek için iki kategori oluşturulmuştur – yenilikçi KOBİ’ler, istihdam, ticaret hacmi ve hibe. Tablo 1’de bu kategoriler altında takip edilmesi uygun görülen ölçütler listelenmiştir. Fakat ulaşılan bölgesel veri TR21 (Trakya) bölgesinin yenilikçilik performansının bu ölçütler doğrultusunda sunulabilmesi için istenilen düzeyde detaylandırılamamıştır. Dolayısıyla yukarıda belirtilen 2

kategoride bölgeyi anlatabilmek için Trakya Teknopark’da faaliyet gösteren firmalar, KOSGEB Ar-Ge destek programından mezun olan projeler ve TÜBİTAK TEYDEB ve ARDEB destek programlarından faydalanan işletmelerle ilgili bilgilendirme yapılmıştır.

4.8.

Yenilikçi KOBİ’ler

TÜBİTAK TEYDEB tarafından 2006 – 2011 yılları arasında desteklenen proje sayısı Tablo 28. de verilmiştir. Bu altı yıllık dönemde toplam 72 projeye destek verilmiştir. Bu desteklerden 134 farklı firma faydalanmıştır (Tablo 29.). Tablo 36 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Proje Sayısı 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2006-2011 Toplam

Tekirdağ

7

6

19

8

7

12

59

Edirne

-

-

1

-

-

-

1

Kırklareli

-

4

2

3

-

3

12

Toplam

7

10

22

11

7

15

72

Tablo 37 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Projelerden Faydalanan Firma Sayısı

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2006-2011 Toplam

Tekirdağ

9

12

38

17

10

26

112

Edirne

-

1

2

-

-

-

3

Kırklareli

-

7

4

2

6

19

Toplam

9

20

21

12

32

134

40

TÜBİTAK ARDEB tarafından 2006 – 2011 yılları arasında desteklenen projelerin sayısı ve TR21 (Trakya)/Türkiye oranı tablo 29’da verilmiştir.

Tablo 38 ARDEB'in Desteklediği Proje Sayısı,2011 2006 2007 2008 2009 1432 1.270 1.170 886 Türkiye TR21 (Trakya) Namık Kemal Üniversitesi Trakya Üniversitesi Kırklareli Üniversitesi

Toplam 2010 2011 Toplam 7431 İçindeki Payı 1261 1249 (%) 58 15 7 0,75 33 11 4 0,51

9 8

8

10

9

5

6

6

1 0

3

4

3

4

3

0

0

0

0

0

25 0

0,24 -

Kaynak: ARDEB, TÜBİTAK.

4.9.

İstihdam, Ticaret Hacmi ve Hibe

Tablo 39 Trakya Teknopark Bünyesindeki Ar-Ge Çalışanlarının Sektörel Dağılımı (2010) Sektör Çalışan Sayısı Yazılım - Bilişim Teknolojileri Otomotiv Teknolojileri Finansal Teknolojiler Yem ve Yağ Teknolojileri Tasarım Teknolojileri

23 3 1 1 1

Kaynak: Trakya Teknopark Yönetici A.Ş.

Trakya Teknopark’da çalışan Ar-Ge personeli sayısı 29’dur. 21.07.2009 tarihinde faaliyete geçmiş yeni bir teknoloji geliştirme bölgesidir. Trakya’daki Ar-Ge istihdamını incelerken bölgedeki Ar-Ge merkezleri de göz önünde bulundurulmalıdır. TR21(Trakya)’da Ar-Ge merkezi belgesi almış 5 firma olduğunu düşünürsek toplam rakam Tablo 19’da belirtilenden çok daha fazla olacaktır. Ar-Ge merkezi belgesi almış firmalardan dayanıklı tüketim malları sektöründe hizmet veren firma 2009 Yıllık Raporunda Ar-Ge departmanında çalışan personel sayısının 108’e ulaştığını belirtmiştir. Trakya Teknopark’daki firmaların 30.04.2010 tarihi itibariyle ulaştığı ciro ise Tablo 31’de verilmiştir. Tablo 40 Teknopark'da Faaliyet Gösteren Firmaların İhracat Dökümleri*, 2010 Sektör

Miktar ($)

İhracat Yapılan Ülke

Finansal Teknolojiler

2.086

Hollanda

Bilişim Teknolojileri

20.000

Ukrayna

Kaynak: Trakya Teknopark Yönetici A.Ş.

TÜBİTAK TEYDEB destek programları kapsamında 2006 – 2011 yıllarında bölgeye aktarılan hibe miktarı Tablo 32’de verilmiştir. 2006-2011 yıllarını kapsayan bu 6 yıllık dönemde TR21 (Trakya) bölgesine aktarılan toplam destek 17.678.000 TL olmuştur. Tablo 41 TEYDEB Tarafından Verilen Hibe (bin TL), 2011 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2006-2011 Toplam

Tekirdağ

2,92

2,87

1,23

3,45

3,43

1,55

15,45

Edirne

-

-

-

0,18

-

-

0,18

Kırklareli

-

-

0,44

0,37

1,23

0,008

2,048

Toplam

2,92

2,87

1,67

4

4,66

1,558

17,678

TÜBİTAK ARDEB destek programları kapsamında 2007 – 2009 yıllarında bölgeye aktarılan hibe miktarı ve üniversitelerin toplam destek içindeki payı tablo 33’te verilmiştir. Tablo 42 ARDEB'in Verdiği Finansal Destek (bin TL)

Türkiye TR21 (Trakya) Namık Kemal Üniversitesi Trakya Üniversitesi Kırklareli Üniversitesi

2007 2008 2009 Toplam 223.632,30 191.799,00 161.237,60 576.668,90 544,70 798,00 805,60 2.148,30 298,90 245,80 0,00

402,70 395,30 0,00

461,80 343,80 0,00

Toplam İçindeki Payı (%) 0,37

1.163,40 984,90 0,00

0,20 0,17 -

Kaynak: ARDEB, TÜBİTAK.

5. Güçlü ve Zayıf Yönler - Fırsatlar ve Tehditler (GZFT) Analizi Bilgi toplumu ve yenilikçilik konusunda hedefler belirlemek yeni stratejiler ortaya koyabilmek için mevcut durumun analiz edilmesine ek olarak güçlü ve zayıf yönlerin tespit edilmesi, mevcut fırsat ve tehditlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Güçlü ve zayıf yönlerin tespit edilmesi hedef belirlerken yön verici olması, fırsat ve tehditlerin değerlendirmesi de stratejilerin ve eylem planlarının hazırlanırken yardımcı olması beklenmektedir. Yapılan komisyon çalışmalarında bilgi toplumu ve yenilikçilik konularında uzman, saha ve piyasa tecrübesi olan kişilerin görüş ve değerlendirmeleri ışığında GZFT analizi

gerçekleştirilmiştir. Bu analiz sonucunda bölgede bilgi toplumu ve yenilikçilik çalışmaları konusunda destek olacak tespitler yapılmıştır. Bu tespitler Tablo 34. te verilmiştir. Tablo 43 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonu GZFT Analizi Güçlü Ekonomik gelişmişlik ve yeterlilik Güçlü sanayi alt yapısı (OSB boyutu) KOBİ Faaliyet alanı Coğrafi konum BİT okur-yazar oranını geliştirmek için yeterli altyapıya ve insan kaynağına sahip olmak Eğitim kurumlarının çeşitliliği ve yeterliliği Pazara yakınlık

Zayıf Yenilikçi ve girişimci düşünme, yenilikçiliği teşvik eden kurum ve merkezlerin eksikliği Ulusal ölçekte araştırma enstitülerinin bölgede olmaması Sınır kentleri olma sebebi ile erişim zorluğu Teknopark faaliyetlerinin yeterli olmaması Mesleki ve uygulamalı eğitim eksikliği ve mevcut mesleki eğitimdeki kalite eksikliği Kamu kurumları ile halkın iletişimsizliği, bilgi ve tecrübe eksikliği, tecrübeleri paylaşmama Özgüven eksikliği

İklim

Devlet desteğinin sektöre göre düzenlenmemesi

Bölgedeki her ilde üniversite olması

Yetersiz ve faydasız Ar-Ge, görsellik ve dizaynın göz ardı edilmesi Elde edilen katma değerin bölge dışında kullanılması

Ulaşım imkanlarının Türkiye ortalamasının üzerinde olması Bölgede güvenlik sorununun olmaması

Sanayinin bölgede homojen dağılmaması

Ar-Ge destek ve teşvikleri

Kalifiye eleman ve nitelikli personel azlığı ve eksik yetkinlik profili

Devletin yaklaşımı

Bölgenin bilişim teknolojisi kullanımına dair yeterliliğin az olması Yabancı dil yetersizliği Alt yapı yetersizliği (BİT, eğitim, planlama) Uzun vadeli proje azlığı Buluş, patent, yenilik azlığı

Fırsatlar Genç nüfus oranının fazla olması İnsan kaynağı, bilinçli ebeveyn Gelişme sürecinde olan bölge üniversiteleri AB’ye sınır olma Coğrafi konum

Tehditler Hızlı nüfus artışı ile altyapı hizmetlerinin yetersiz kalması Bölgede sanayi kirliliği (çevre kirliliği) Bilgi kirliliği Bilgi güvenliği Bürokratik engeller

Bilişim teknolojilerinin adapte edilebileceği sektörel çeşitliliğin fazla olması Ulaşım altyapısında ulusal planlamaların çeşitliliği ve zenginliği

İnternetin eğitim dışındaki amaçlar için fazla kullanımı

Sanayi ve üniversitelerin birbirine yakın olması Balkan pazarına çok yakın olmak

Yeniliklere kapalı kişiler Yenilikçi düşünceye yönelik olmayan eğitim sistemi İstanbul’a yakınlık

Bilişim teknolojilerindeki gelişmeler Tarım, hayvancılık ve turizm sektörlerindeki yenilikçilik potansiyeli Bölgenin Balkan ülkeleriyle ilişkilerinin kuvvetli olması Üniversite sanayi işbirliği (teknopark, teknomer) hızla gelişiyor olması

Bölge içi sosyoekonomik dengesizlik

Azalan su kaynakları

Tablo 43 incelendiğinde ekonomik gelişmişlik düzeyinin yüksek olması hem bilgi toplumu hem de yenilikçilik bağlamında bölgenin güçlü bir yönü olarak öne çıktığı görülmektedir. Bunun yanında coğrafi konum da hem güçlü yön hem de fırsat olarak değerlendirilmektedir. Yapılan araştırmalarda bölge ekonomik gelişmişlik düzeyi olarak Türkiye’nin önde gelen bölgelerindendir. Ayrıca Türkiye’nin AB’ye açılan kapısı olması, 3 denize (Marmara, Ege Karadeniz) kıyısının bulunması coğrafi yönden bölgeyi güçlü kılmaktadır. BİT okur-yazar oranını geliştirmek için yeterli altyapıya ve insan kaynağına sahip olmak ve eğitim kurumlarının çeşitli ve yeterli olması bölgenin bir diğer güçlü yanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Her ilde üniversitenin bulunması da bölgeye önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir. Bölgenin bilgi toplumu olma yönünden gelişmişlik düzeyiyle paralellik göstermemesi sorunu insan kaynağı, alt yapı ve imkanların olumlu kullanılmasıyla aşılabilecek durumdadır. Mevcut alt yapı kullanılarak hem bilgi toplumu hem de yenilikçilik adına önemli adımlar atılabilir. Bölgenin büyük bölümünde uygun bir iklim olması ve bölgenin güvenlik sorununun olamaması güçlü yönler arasındayken, bölgedeki iki şehrin sınır kentleri olması ve ülkenin genel ulaşımı açısından bakıldığında en uç noktada bulunması zayıf yönlerdendir. Uygun iklim koşulları ve güvenlik sorununun olmaması hem alt yapı geliştirirken hem de proje geliştirip uygularken bölgenin elini güçlendirmektedir. Buna karşılık uç noktada bulunması, ulaşım ağı göz önüne alındığında da yurt içi ulaşım açısından el verişsiz bir pozisyonda olması, yetişmiş ve nitelikli insan gücünün bölgeye gelmesi açısından sıkıntı doğurmaktadır. Bölgede güçlü bir sanayi olmasına karşın ulusal ölçekte bir teknoloji enstitüsü bulunmaması, üniversitelerin teknopark faaliyetlerinin yeni yeni başlamış olması diğer zayıf yanlardır. Halbuki sanayiyle dayanışma içerisinde çalışacak enstitü ve teknoloji merkezleri hem yeni ürünlerin ortaya çıkarılmasına hem de bölge sektörlerinin ihtiyacı olan yedek parça ve ürünlerin elde edilmesi açısından büyük avantaj olacaktır. Bölge halkının bilişim teknolojilerini kullanma açısından yetersiz olmasının yanında hızlı nüfus artışıyla birlikte altyapının yetersiz kalması, bilişim teknolojilerinin yanlış ve amaç dışı kullanımı bölgeyi tehdit eden unsurlardandır. Ülke genelinde olduğu gibi bölgede de BİT

altyapısının hızlı ve programlı bir şekilde geliştirilmesi gerekmektedir. Bilgi okur-yazarlığı eğitimleri verilirken BİT nin doğru kullanımı, bilgi güvenliği, bilgi kirliliği ve BİT kullanım riskleri konusunda da eğitime ihtiyaç duyulacaktır. Eğitim içerikleri planlanırken bu konular da dikkate alınmalıdır. Görüleceği üzere bazı konular bölge açısından güçlü yan olarak görülürken öte taraftan da zayıflık olarak ortaya çıkmakta veya fırsat olarak algılanan bazı durumlar tehdide dönüşebilmektedir. Bu yüzden bölgenin en çok ihtiyacı olan şey iyi planlama yaparak olumsuz yönleri olumluya çevirerek bölgenin bilgi toplumu ve yenilikçilik vizyonunu gerçekleştirmektir.

6. Bölgenin Bilgi Toplumu ve Yenilikçilik 2023 Vizyonu Coğrafi pozisyonunun avantajlarıyla, genç nüfus gücünü eğitim ve teknolojik altyapılar ile destekleyerek yenilikçi bir kuşak yetiştirilmesi, yeni yatırım ve bilimsel çalışmaların teşvik edilip desteklenmesi ile Trakya’nın bilgi toplumuna dönüştürülmesi.

7. Hedefler, Stratejiler ve Faaliyetler Gelecek planları ve raporları hazırlanırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta doğru hedefler belirlemektir. Çünkü stratejiler ve faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi, proje hedeflerinin ortaya konması, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin doğru bir şekilde planlanması ancak doğru hedeflerin belirlenmesiyle sağlanabilir. Doğru sonuçlara ulaşmanın ve uygun çıktılar elde etmenin birinci ve en önemli adımı doğru hedefler ortaya koymaktır. Yapılan komisyon çalışmalarında mevcut durum ve GZFT analizlerinde elde edilen veriler değerlendirilerek hedefler belirlenmiştir (Tablo 35.). Hedefler belirlenirken komisyonun görev kapsamında bulunan bilgi toplumu ve yenilikçilik başlıklarını kapsayacak hedeflerin belirlenmesine dikkat edilmiştir. Komisyon çalışmalarında belirlenen hedefler sadeleştirilerek bu hedeflere ulaşmak için stratejiler belirlenmiştir.

Tablo 44 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonunun Belirlediği Hedefler H. Hedefler NO 1 Bilgi ve teknoloji okur-yazar birey sayısını artırmak ve doğru bilgiye kolay ulaşan, bilgiyi üreten, bilgiyi uygulamaya geçiren bir toplum oluşturmak 2 Bilgi teknolojisi altyapısını ve kaynaklarını geliştirmek 3

Yabancı dil eğitiminin seviyesini yükseltmek

4

6

Katma değer yaratan teknolojik ürünlerin oranını yükselterek önce bölge sonra ülkenin ekonomik gelişmişlik ve rekabetçilik gücünü artırmak Mevcut ekonomik ve sosyal veriler hakkında yerel halkı güçlü bir şekilde bilgilendirmek ve farkındalık yaratmak, yenilikçi düşünceyi toplumun her katmanında geliştirmek Sanayi ve tarım kuruluşları ile eğitim kurumlarının etkin işbirliğini sağlamak

7

Yeteneklerin keşfedilip doğru yönlendirilerek mesleki eğitimde kaliteyi artırmak

8

Ar-Ge ve yenilikçiliğin teşvik edilerek, destek ve hibe oranlarını artırmak

5

Hedef 1: Bilgi toplumu konusunda belirlenen birinci hedef “Bilgi ve teknoloji okur-yazar birey sayısını artırmak ve doğru bilgiye kolay ulaşan, bilgiyi üreten, bilgiyi uygulamaya geçiren bir toplum oluşturmak” tır. Bu hedefin belirlenmesinin sebebi yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler neticesinde bölgenin bilgi ve teknoloji okur-yazarlık seviyesinin düşük olduğunun anlaşılması buna bağlı olarak da bölgenin BİT Gelişim Endeksinde arzulanan yerde olmaması, bireylerin doğru bilgiye ulaşma konusunda zorluk çektiğinin fark edilmesi, bilgi üretmekte ve ürettiği bilgiyi kullanmakta kısıtlı kalmasının tespit edilmesidir. Strateji 1: Bilgi evleri (Mahalle bazında) oluşturulacaktır. Bu stratejinin belirlenmesinin sebebi toplumun her kesiminin bilgi ve iletişim teknolojilerine kolayca ulaşmasını ve kullanmasını sağlamaktır. Mahallelerde kurulacak bilgi evleri sayesinde her yaş ve meslek grubundan insanın BİT ile yakınlaşması sağlanmış olacaktır. Bunun yanında kurulacak bu bilgi evlerinde BİT konusunda bazı eğitimler de gerçekleştirilebilecektir. Halkın özellikle e-devlet ve e-belediye gibi uygulamaları kullanması için eğitimler verilecektir. BİT nin bilinçli kullanımı da önemlidir. Bilgi evlerinin bu konuda

ebeveynlere katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu strateji kapsamında gerçekleştirilecek faaliyet ve eylemler şu şekildedir. Faaliyet ve Eylemler

Performans Göstergesi

Sorumlu Kuruluşlar

Paydaşlar

belirlenecek

ve Valilik, Üniversiteler Protokolün

sorumluluklar dağıtılacaktır

oluşturulması

Altyapı ve yer tespit edilecek, binanın Valilik,

Belediye Yer tespitinin ve binanın

yapılacak

A.Ş.

ve

donanım

altyapısı Telekom

oluşturulacaktır

Ticaret

, yapılmış olması

Odaları,

STKlar Yazılım

temin

edilecek,

ulusal Valilik,

Emniyet, Ulusal

yazılımların hazırlanacaktır Fiziki ve Telekom

yazılımlar

ve

A.Ş., güvenli laboratuvarlar

siber güvenlik her bilgi evi için Üniversiteler sağlanacaktır Eğitici

personel

ihtiyacının Milli

Eğitim Kadrolu veya sözleşmeli

Müdürlükleri,

giderilecektir

BİT eğitici personeli

Üniversiteler Tanıtım çalışmalarının yapılacak, Sürdürülebilirlik

için

Valilik, Belediye

çalışmalar

yapılacaktır.

Strateji 2: Üniversitelerin ilgili bölümlerinin bilgi ve teknoloji eğitimi konusunda topluma yönelik projeler üretmesi ve gerçekleştirmesi sağlanacaktır. Bu stratejinin birinci stratejiyi desteklemesi ve sürdürülebilirliğini sağlaması açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir.

Bununla birlikte toplumun bilgi toplumuna dönüşmesi ve

sonucunda daha üretken olabilmesi için üniversitelerin desteği ile eğitimler düzenlenmeli, projeler gerçekleştirilmedir. Bilgi ve teknoloji eğitimi maliyetli bir eğitim olarak görülmektedir. Üniversitelerin gerçekleştireceği projelerle bu maliyetler düşürülebilir ve daha çok kişiye ulaşması sağlanabilir. Bu kapsamda şu faaliyetler gerçekleştirilebilir;

Faaliyet ve Eylemler Paydaşlar

belirlenecek

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

ve Valilik

sorumluluklar dağıtılacaktır Verilecek

olan

eğitimlerin Üniversiteler (BÖTE Bölümleri)

belirlenecektir Eğitici

Eğitim

ihtiyacın

sürdürülebilirliği

karşılanması sağlanması

içerik

ve

materyalleri

ve Üniversiteler

Bilgi

için

evlerinde

yapan

stajyer

stajyer öğrenciler istihdam edilecektir

öğrenciler

Staj

Öğrencilerin

yönetmeliklerinin Üniversiteler

güncellenecektir

staj

sisteme

dahil edilmesi

Strateji 3: Tüm eğitim kurumlarında z-kütüphaneler (zenginleştirilmiş) oluşturulacaktır. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ‘Okullar Hayat Olsun' projesi kapsamında eğitimi topluma yaymayı ve okulları toplumla bütünleştirmeyi amaçlamaktadır. Eğitim öğretim

saatleri

dışında okulların,

dersliklerin,

konferans

salonlarının,

spor

salonlarının ve bahçelerinin toplum hizmetine açılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. MEB’nın bu çalışmalarına paralel olarak tüm eğitim kurumlarında z-kütüphanelerin oluşturulması

ile

günümüzde

etkin

olarak

kullanılmayan

okul

kütüphanelerinin

canlandırılması hedeflenmektedir. Z-kütüphanelerde öğrencilere ödevlerini yapıp çıktılarını alacakları, elektronik kaynaklar ve temel eserlere ulaşabilecekleri, internete girebilecekleri ve kitap okuyacakları bir ortam sunulacaktır. z-kütüphanelerde öğrencilere basılı, sesli ve elektronik kitaplarla buluşturularak alternatif okuma seçenekleri de sunulmuş olacaktır. Bu kütüphanelerde çocuk edebiyatı, güncel kitaplar, satranç masaları, tangram, yapbozlar, zeka geliştirici oyuncak, öğrenme oyunları,

CD,

DVD

ve bilgisayar oyunları ve

filmler

de

bulunacaktır. Öğrencilerin dinlenmesi amacıyla kütüphanelere yer minderleri, koltuk ve kanepe gibi rahat oturulabilecek mobilyalar konulacak ayrıca öğrenciler çalışmalarını bu alanda sergileyebileceklerdir. planlanmaktadır.

Z-kütüphaneleri

oluşturmak için aşağıdaki

faaliyetler

Faaliyet ve Eylemler Paydaşlar

belirlenecek

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

ve MEB, Üniversiteler,

sorumluluklar dağıtılacaktır

Kültür Müdürlükleri, Tübitak

Kütüphanelerin

zengin

içerik MEB, Üniversiteler, z-kütüphanelere

açısından desteklenecektir

Kültür Müdürlükleri, dönüşmüş okul ve il Tübitak

halk kütüphaneleri

Strateji 4: Eğiticiler BİT konusunda programlı bir şekilde sertifikasyona tabi tutulacaktır. Bu stratejinin belirlenmesinin sebebi BİT okur-yazarlığının yaygınlaşması için öncelikle eğitimcilerin BİT kullanır hale getirilmesinin gerekli olmasıdır. Bu kapsamda gerekli kanuni düzenlemelerin yapılması talep edilecek, eğitimcilerin BİT kullanımı konusunda eğitilmesinin gerekliliği raporlar hazırlanarak ilgili kurumlara sunulacaktır.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Paydaşlar belirlenecek ve

MEB, Üniversiteler,

sorumluluklar dağıtılacaktır

STKlar

Sürdürülebilirliği sağlanması için

İlgili Bakanlıklar,

Hizmetiçi eğitim

gerekli yasal düzenlemelerin

Üniversiteler

konusunda

yapılacaktır

düzenlenmiş yeni kanun ve yönetmelikler

Sertifika programlarının belli

Üniverisiteler,

BİT Sertifikalı

periyotlarda tekrarlanacaktır

ÖSYM

eğiticiler

Strateji 5: BİT eğitiminde yerel medya (tv, radyo, gazete, biboard vb.) etkin olarak kullanılarak bölgenin internet ve bilgi okur-yazarlık düzeyi artırılacaktır. Bölgenin gelişmişlik düzeyi yüksek olmasına rağmen BİT gelişim endeksinde beklenen sıralamada olmaması BİT kullanımının bölgede homojen bir şekilde dağılmamasından kaynaklanmaktadır. Özellikle kırsal kesimlerde BİT kullanım düzeyi düşük olduğu görülmektedir. Halkın BİT kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi, imkan ve kabiliyetleri hakkında bilgilendirilmesi büyük önem

taşımaktadır. Öncelikle mevcut durumun, Türkiye geneli ve bölge istatistiklerinin bölge halkına duyurularak bilgi sahibi olması sağlanacaktır. Yerel medya aracılığıyla konunun önemi anlatılacak ve kişilerin BİT eğitimi almasının bir ihtiyaç olduğu anlatılacaktır. Bu kapsamda aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir. Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu Kuruluşlar

Paydaşlar belirlenecek ve sorumluluklar

Valilikler, Belediyeler,

dağıtılacaktır

Üniversiteler, STKlar,

Performans Göstergesi

Yerel medya kuruluşları Bölgenin internet ve bilgi okur-yazar

Valilikler, Belediyeler,

Anket, Tutum ölçeği ve

oranları istatistikleri çıkarılacaktır

Üniversiteler

okur-yazarlık ölçeklerinin sonuçları

İnternet okur-yazarlığı eğitimlerinin

Valilikler, Belediyeler,

verilmesi

Üniversiteler, Milli

İnternet okur-yazar sayısı

Eğitim Müdürlükleri, Halk Eğitimler Bilgi okur-yazarlığı eğitimlerinin

Valilikler, Belediyeler,

verilmesi

Üniversiteler, Milli

Bilgi okur-yazar sayısı

Eğitim Müdürlükleri, Halk Eğitimler Yazılı ve görsel medyanın BİT eğitiminde

Valilikler, Belediyeler,

kullanılması için gerekli düzenlemeler

Üniversiteler, STKlar,

yapılacaktır

Yerel medya kuruluşları

Yerel TV ve radyo kanallarında periyodik

Üniverisiteler, Yerel

eğitim programlarının hazırlanması ve

Medya, Valilikler

yayınlanması

Haftalık BİT programları

Hedef 2: Bölgenin BİT alt yapısı kurulması için coğrafi açıdan elverişli olmasına rağmen internet erişimi konusunda homojen bir yapının olmaması, erişim ve kullanım ücretlerinin yüksek olması “Bilgi teknolojisi altyapısını ve kaynaklarını geliştirmek” hedefinin belirlenmesinde temel etken olmuştur. Strateji 1: Bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim maliyetini düşürülecektir. Bu strateji BİT kullanımının yaygınlaşmasının önündeki engellerden biri olan BİT erişim maliyetlerinin yüksek olması gerekçesinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. İletişim vergilerinin yüksek olması maliyeti artıran etkenlerden biridir ayrıca bireysel internet kullanımı da BİT için fazla ücret ödenmesine sebep olmaktadır. Bu bağlam aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir.

Faaliyet ve Eylemler İletişim vergileri düşürülecektir

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

İlgili bakanlıklar

Düşük ücretli internet kullanımı

Apartman ve sitelerde ortak internet

İlgili Bakanlıklar

Her site veya

kullanımın teşvik edilerek

apartmanda bir internet

yaygınlaştırılacaktır

aboneliği

Strateji 2: Bölgede fiber optik ve kablosuz altyapı geliştirilecektir. Özellikle internet erişim hızının ve bant genişliğinin artırılması böylece internet kullanımının gelişmiş ülkelerdeki düzeye çekilmesi hedeflenen bu strateji ile aynı zamanda bölgenin coğrafi yapısı da göz önünde bulundurularak kablosuz internet erişiminin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Yapılacak faaliyetler şunlardır; Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Demir ve karayolu çalışmalarında

Ulaştırma Bakanlığı,

Fiber optik ağla

fiber optik altyapı da

Belediyeler

örülmüş bölge

Kablosuz teknolojilerin

Ulaştırma Bakanlığı,

Kurulan kablosuz

kullanılmasının için yasal

Belediyeler, Tübitak

erişim istasyonu sayısı

gerçekleştirilecektir.

düzenlemeler yapılacaktır

Hedef 3: “Yabancı dil eğitiminin seviyesini yükseltmek” hedefinin belirlenmesinde tüm alanlarda olduğu gibi BİT alanında birçok kaynağın yabancı dilde olması, Ar-Ge ve yenilikçilik çalışmalarında özellikle mesleki yabancı dil bilmenin büyük önem taşıması, sınır bölgesi olması dolayısıyla uluslararası projeler gerçekleştirme imkanının daha fazla olması etkili olmuştur. Ülkemizde en büyük problemlerden biri olan nitelikli ve pratiğe yönelik yabancı dil eğitimi verilememesi bölgede de önemli bir sorundur. Bu konuda ilk ve orta dereceli eğitim kurumlarına, üniversitelere ve medya kuruluşlarına büyük görevler düşmektedir. Strateji 1: Dil eğitiminin daha verimli olması için teoriden çok pratiğe ağırlık verilecektir. Ülkemizde ilköğretimden başlanarak orta öğretimin sonuna kadar yabancı dil eğitimi verilmektedir. Ancak yaklaşık 9-10 yıl boyunca verilen bu eğitime rağmen orta öğretimden mezun olan bir öğrenci yabancı dilde kendisini rahatça ifade edememekte günlük yabancı dili konuşmakta ve anlamakta dahi zorluk çekmektedir.

Bu gerçeklerden yola çıkılarak oluşturulan bu stratejiyi gerçekleştirmek için aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir. Faaliyet ve Eylemler Haftalık olarak belirlenen bir konu

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

MEB

Ders işleniş şeklindeki

tartışma şeklinde işlenecektir Öğrencilere sınıfta sözlü sunum

değişiklikler MEB

yapabilecekleri ödevler verilecektir Temalı diyaloglar öğrenciler

Sınıflarda yapılan sunum sayısı

MEB

tarafından canlandırılacaktır

Sınıflarda gerçekleştirilen diyalog sayısı

Öğrenciler

yabancı dilde e-içerik MEB

E-içerik sayısı

hazırlayıp sunacaklardır Dil eğitiminde performans notu ve MEB

Öğrencinin

benzeri

başarısı

özendirici

unsurların

akademik

çeşitlendirilmesi sağlanacaktır Eğitim kurumlarında eTwinning ve MEB

Gerçekleştirilen

benzeri uygulamalar hem yabancı dil

sayısı

hem

de

proje

proje

kültürünün

geliştirilmesinde kullanılacaktır.

Strateji 2: Yerel televizyonlardan alt yazı ile duyulan ve görülenin birleştirilmesi ilkesine (İngilizce yayın- İngilizce alt yazı) uygun yayınların yapılması talep edilecektir. Yine bu yöntemle yayın yapan web sitelerinin kurulması teşvik edilecektir. Okullarda verilen eğitimin dışında özellikle dinleme ve konuşmanın gelişmesi için yabancı dilde yayın takip etmek büyük önem arz etmektedir.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Yayın akışındaki bazı programların

İlgili Bakanlıklar,

Altyazılı yayınlar

altyazılı bir şekilde sunulması teklif

Yerel Medya

edilecektir.

kuruluşları

Popüler dizilerin internet üzerinden

TRT, RTÜK,

Web siteleri

Özellikle gençlik programları ve şarkı

Yerel Medya

Altyazılı yayınlar

sözlerinin altyazılı şekilde

kuruluşları

altyazılı şekilde sunulmasının teklif edilmesi, altyazılı yayınlar için web siteleri oluşturulacaktır.

yayınlanması teklif edilecektir. TRT de İngilizce ders müfredatlarına

TRT

uygun yayınlar yapılması teklif

Yaygın Açık dil kursları

edilecektir Strateji 3: Uzaktan eğitim kullanılarak yabancı dil eğitimi geliştirilecektir. Bu stratejinin belirlenmesinin amacı özellikle meslek hayatına atılmış ve yabancı dil konusunda yetersiz olduğunu düşünen kişilere yabancı dil eğitimi sunmaktır. Bunun yanında özellikle kırsal kesimde yaşayan, vakit ve ulaşım problemleri olan kişilerin uzaktan yabancı dil eğitimiyle bu eksikliklerinin giderilmesi hedeflenmektedir.

Yapılacak faaliyet şunlardır. Faaliyet ve Eylemler Eğitim sitelerinin yabancı dile eğitim

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

MEB

Oluşturulan içerikler

içerikleri geliştirilecektir Bölge üniversitelerinin uzaktan eğitim MEB, Üniversiteler

Açılan kurs sayısı

merkezleri aracılığıyla uygun fiyata uzaktan yabancı dil eğitimi verilecektir Eğitim kurumlarında e-Twinning benzeri uygulamalar teşvik edilerek

MEB

Gerçekleştirilen e-proje sayısı

hem proje kültürünün hem de yabancı dilin gelişmesi sağlanacaktır

Hedef 4: Bölgede birçok ürün üretilmektedir Bu ürünlerin katma değerinin artırılması ve teknolojiyle desteklenerek üretilmesi bu yolla bölge ve ülkenin gelişim ve rekabet düzeyinin artırılması amacıyla “Katma değer yaratan teknolojik ürünlerin oranını yükselterek önce bölge sonra ülkenin ekonomik gelişmişlik ve rekabetçilik gücünü artırmak” hedefi ortaya konulmuştur. Bu bağlamda iki strateji belirlenmiştir. Strateji 1: Bölge sanayiinde yoğun olarak ithal edilen ürünlerin tespit edilecek, bu ürünlerin yerli teknoloji ile üretilebilmesi için gerekli koşullar sağlanacaktır. Sanayi bölgesi olduğu için sanayide kullanılan ürünlerin bir kısmı bölgeye ithal edilmektedir. Bu ürünlerin araştırılarak tespit edilmesi ve ithal etmek yerine bölgede üretilmesi hem bölgeye katkı sağlayacak hem maliyetleri düşürecek hem de yeni iş kollarının açılması ile ek istihdam alanlarının oluşmasına sebep olacaktır.

Faaliyet ve Eylemler Araştırma komisyonu kurulacaktır

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Sanayi Ticaret İl

İstatistiksel sonuçları

Müdürlüğü

içeren rapor

Üniversiteler, Sanayi odaları İleri teknoloji bölgeleri

Valilikler,

Üretilen teknolojik

oluşturulacaktır

Belediyeler,

ürünler

Üniversiteler, Sanayi odaları Teknopark ve Teknomerler

Üniversiteler

Firma ve patent sayısı

oluşturulacak, mevcut olanların geliştirilecektir Strateji 2: Yerli üretim yapacak firmalar hibe ve teşvikler ile desteklenecek, sağlanan faydanın dış ticaret dengesi üzerinde etkisi kontrol edilecektir. Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Bölgede hibe ve teşvik kurulu

Kalkınma Ajansı,

Kurul raporları

kurulacaktır

Kosgeb, STKlar, Üniversiteler, Sanayi ticaret odaları, Belediyeler, Valilikler

Oluşturulmuş olan komisyon teşvik

Araştırma

öncesi ve sonrası dış ticaret

komisyonu

İstatistiksel raporlar

üzerindeki etki durumunu araştıracaktır

Hedef 5: “Mevcut ekonomik ve sosyal veriler hakkında yerel halkı güçlü bir şekilde bilgilendirmek ve farkındalık yaratmak, yenilikçi düşünceyi toplumun her katmanında geliştirmek” hedefi

sadece bölgenin değil tüm ülkenin sahip olması gereken bir hedef olduğu düşünülmektedir. Bölgede yenilikçi düşüncenin sınırlı olduğu ve yenilikçilik anlayışının toplumun her kesiminde ve her yaştaki bireylere aşılanmasının zaruri olduğu düşünülmüştür. Strateji 1: Yenilikçi düşüncenin toplumun her kesimine ulaşması için Medya (internet, TV, radyo, gazete) aracılığıyla bölge verileri hakkında halk bilgilendirilecek ve halk eğitim merkezlerinde eğitimler düzenlenecektir. Yerel aktörlerin (STK, belediyeler, üniversite, KOBİ vb..) katılımıyla bilgilendirme toplantıları yapılacaktır. Toplumda yenilikçiliğin yerleşmesinin en önemli adımlarından birisi toplumun tüm kesimlerinin yenilikçilik konusunda bilgi sahibi olması, yenilikçi düşüncelere açık olması ve yapılacak çalışmalara destek vermesidir. Özellikle yenilikçi bir kültürle yetişmemiş olan ileri yaş grubundaki kitlelerin bu fikirleri benimsemesi ve destek vermesi için yazılı ve görsel basının büyük önemi vardır. Ayrıca hayatın içinden örnekler sunulması ve alanda uzman kişilerin bilgilendirme toplantılarıyla halkı aydınlatması da büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda şu faaliyetler gerçekleştirilecektir.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Tüm iletişim kanalları halkın yoğun

Belediyeler,

Tanıtım araçlarının

olduğu yerlerde kullanılacaktır (toplu

Valilikler

çeşit ve sayısı

Başarı örnekleri (hikayeleri)

Medya araçları,

Düzenlenen program

anlatılarak teşvik edilecektir

üniversiteler, yerel

ve katılımcı sayısı

taşıma araçları, billboardlar, avmler).

yönetimler Yerel TV ve radyolarda bölgenin

KOSGEB

Program sayısı

Yerel yönetimler

Raporlar

İl çapında düzenlenecek eğitim

İl Milli Eğitim

Açılacak eğitim

programları oluşturularak

Müdürlükleri, halk

programı sayısı

duyurulacaktır

eğitim merkezleri,

istatistiksel raporlarının sık sık verilmesi sağlanacaktır Hangi verilerin paylaşılacağı belirlenerek eski durum yeni durum karşılaştırması yapılacaktır

sürekli eğitim merkezleri Eğitim programını başarıyla bitiren Halk

eğitim Verilecek

katılımcılara sertifika verilecektir.

sürekli sayısı

merkezleri,

sertifika

eğitim merkezleri Eğitim

sürecinde

fikirleri

çıkacak

proje Halk

merkezlerine merkezleri,

Ar-Ge

yönlendirilecektir bölgeye

sürekli sayısı

eğitim merkezleri

Konusunda uzman kişiler konuşmacı STK, olarak

eğitim Oluşacak proje fikri

davet

belediyeler, Konuşmacı ve dinleyici

edilecektir. üniversiteler

sayısı

(yılda 1-2 defa) STK aylık-yıllık bülten ve faaliyet Valilikler raporlarında verilecektir

bölge

verilerine

yer

Yayınlanan raporlar

Strateji 2: İlköğretim kurumlarında yeniliği aşılayacak müfredat değişikliği talep edilecektir. Çocukların fikirlerini özgürce ifade edebilecekleri alanlar oluşturulacaktır. Birinci strateji ile mevcut yetişkin bireylerin bilgilendirilmesi gerçekleştirilmiş olacaktır. Sürdürülebilir bir yenilikçi yapı oluşturmak için yeni nesillerin yenilikçi kültürle yetiştirilmesi gerekir. Bunun için mevcut eğitim sisteminde bazı değişiklikler yapmak gerekir. Bu konuda da ilgili bakanlıklar değişiklik teklifleri sunulması planlanmaktadır. Bu kapsamda aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Her okulda bir fikir atölyesi

MEB, Kalkınma

Açılan atölye sayısı

oluşturulacaktır

Ajansı, üniversiteler

Üniversitelerin eğitim fakültelerinde

YÖK, üniversiteler,

Dersi alan ve mezun

verile pedagojik formasyon içeriğine

Tübitak

olan öğrenci sayısı

MEB

İlköğretimdeki yabancı

yenilikçilik ve girişimcilik konularının eklenmesi teklif edilecektir Araştırma yapma yeteneğinin kazanılması ve geliştirilmesi amacıyla

dil dersleri

yabancı dil eğitimine ilköğretimin ilk yıllarından itibaren başlanacaktır Ezberci eğitimin yerine, sebep-sonuç

20 yıl sonra ortaya

MEB

ilişkileri üzerine kurulu eğitim modeli

çıkacak patent/yeni

kullanılacak

fikir sayısı

Strateji

3: Yenilikçi

düşüncelerin

olgunlaşacağı

Ar-Ge

merkezleri

kurulacak

ve

yaygınlaştırılacaktır. Bölgede hazırlanan proje sayısını artırmak, yenilikçi fikirlere ulaşabilmek için proje yazımı konusunda destek verecek birimler kurulacaktır.

Ar-Ge çalışmaları ve projeler yenilikçi düşünceyi destekleyen önemli faaliyetlerdir. Bölgede il bazında Ar-Ge merkezleri, proje büroları ve danışma merkezlerinin kurularak yenilikçi ve girişimci birey ve kurumlara destek verilmesi planlanmaktadır.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

İl merkezlerinde proje-girişimcilik

Kalkınma Bakanlığı,

Atanan danışman sayısı

konusunda bilgili ve yetkin

Bilim Sanayi

danışmanlar atanacaktır

Teknoloji Bakanlığı, üniversiteler

Fikir sahipleri ile yatırımcıları

Kalkınma ajansı,

Düzenlenecek toplantı

buluşturacak toplantılar

üniversiteler,

sayısı

düzenlenecektir.

Kosgeb

Bölgede yer alan sektörlerin

Kalkınma Bakanlığı,

Birimlere yapılacak

problemlerini belirlemek amacıyla

Bilim Sanayi

başvuru sayısı

sektörel kümelenmeler oluşturulması

Teknoloji Bakanlığı, üniversiteler

Üniversite ve diğer kamu

Proje birimi olan

Desteklenen proje

kurumlarının proje ofislerinin

tüm kamu kurumları

sayısı

Proje döngüsü yönetimi eğitimleri

Kalkınma ajansı,

Eğitimlere katılanların

düzenlenecektir

Ticaret Sanayi odası,

sayısı

arasında ilişki ağı kurulacaktır

Teknoparklar Farklı kurumların aynı tür bilgileri

Kalkınma ajansı,

Oluşturulacak

proje kapsamında sorgulamalarını

Kosgeb, Tüik,

veritabanı ve girilen

önlemek amacıyla veritabanı

Tübitak

veriler

oluşturulacaktır

Hedef 6: Bölgenin güçlü yanları sıralanırken güçlü bir sanayiye sahip olması ve tarım imkanları üst sırlarda yer almaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sanayi ve tarımda kullanılmasının gerekliliği ve özellikle yenilikçilik çalışmaları açısından “Sanayi ve tarım kuruluşları ile

eğitim

kurumlarının

etkin

işbirliğini

sağlamak”

hedefinin

büyük

önem

taşıdığı

düşünülmektedir. Sanayi ve tarım kuruluşlarının eğitim kurumlarıyla işbirliği yapmasının bu alanlarda daha teknolojik ve yenilikçi bir yaklaşımı ortaya çıkaracağı varsayılmaktadır. Strateji 1: Mesleki alanlara göre firma ve kuruluşların tespiti yapılacaktır. Bölgede çok farklı sektörlerde binlerce firma yer almaktadır. Bu firmaların çalışma alanlarını belirlemek ve toplu olarak kayıt altına almak gerekmektedir. Sektör ve alt sektörlerin kategorize edilerek bölgeye sunulması birçok firmanın irtibatını kolaylaştıracaktır. Bu bağlamda şu faaliyetler gerçekleştirilecektir. Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Geniş kapsamlı bir envanter çalışması

Bilim Sanayi

Yayınlanacak envanter

yapılacaktır

Teknoloji Bakanlığı, Ticaret sanayi odaları, Kalkınma ajansı, Teknoparklar

Yapılan envanter çalışmaları dijital

Kalkınma ajansı,

Web sitesinin hizmete

ortama atılarak bir web sayfası ile

Bilim Sanayi

açılması

paylaşılacaktır

Teknoloji Bakanlığı,

Sanayi ve tarım alanında yetişmiş

İlgili bakanlıklar

mühendisleri kendi sahalarında

Kendi alanına geçiş yapan memur sayısı

(özellikle kamu çalışanları) etkin şekilde çalışmaya özendirecek tedbirler alınacaktır. Strateji 2: Firma ve kuruluşların stajyer öğrenci almaları konusunda devlet desteği verilecek, eğitim ve staj süreçleri uygun sürelere ayrılarak iç içe olacak şekilde planlanacaktır. Eğitim kurumlarında ders içeriklerinin hazırlanması sürecine özel kurum ve kuruluşların etkin olarak dahil edilmesi sağlanacaktır. Piyasanın ihtiyaç duyduğu alanda ve nitelikte eleman yetiştirilmesi için eğitim süreçlerine piyasa temsilcilerinin dahil olması zaruridir. Eğitim

kurumlarında verilen eğitimle piyasa ihtiyaçlarının örtüşmesi hem istihdamı artıracak hem de iş gücü kaybını en aza indirecektir. Bu kapsam bir dizi teklilerin yer faaliyetler planlanmıştır.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

4 yıllık lisans programlarının son

Bilim Sanayi

Sanayi stajı başlatan

yılının “sanayi stajı” olarak

Teknoloji Bakanlığı,

üniversite sayısı

planlanması teklif edilecektir

YÖK

Bitirme projeleri ve staj içerikleri

YÖK, Üniversiteler,

Firmalardaki staj

sanayinin ihtiyaçlarına göre

Ticaret sanayi

verimlik düzeyleri

belirlenecektir

odaları

İşletmelerin kapasiteleri belirlenecek

YÖK, İlgili

Vergiden muaf olan

istihdam edilen stajyer sayısına göre

bakanlıklar

firma sayısı

Staj yaptığı işletmede istihdam edilen

YÖK, İlgili

SGK indirimi yapılan

personel için SGK indirimi

bakanlıklar

firma sayısı

Taraflar karşılıklı anlaşarak bir

Ticaret sanayi odası,

Oluşacak müfredat ve

müfredat teklifinde bulunacak ve

YÖK, üniversiteler

verilecek seminer

vergiden muaf tutulması teklif edilecektir

yapılacaktır

içerikle ilgili seminer vereceklerdir

sayısı

Hedef 7: “Yeteneklerin keşfedilip doğru yönlendirilerek mesleki eğitimde kaliteyi artırmak” hedefi ile de kişilerin doğru ve kabiliyetlerine uygun mesleklerde eğitim alması, verilen eğitimin sanayi ile tümleşik olarak yapılmasının sağlanması böylelikle kaliteli meslek elemanlarının yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Strateji 1: Anaokulundan başlanarak öğrencilerin görsel, işitsel, bedensel ve zihinsel yeteneklerinin tespit edilmesi için gerekli altyapı, materyal ve yöntemlerin hazırlanacaktır.

Türkiye’de bölgede en büyük sorunlardan birisi öğrencilerin yetenek ve becerilerine göre doğru bir şekilde yönlendirilememesi ve eğitilememesidir. Yeteneğine uygun olarak istihdam edilen bireylerden daha fazla verim alınacağı düşünülmektedir.

Faaliyet ve Eylemler Komisyon kurulacaktır

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

İl Milli Eğitim

Kurulacak komisyon

Müdürlükleri, üniversiteler Öğrencilerin her bir yeteneğinin

İl Milli Eğitim

Materyal çeşidi ve

geliştirilmesine katkı sağlayacak

Müdürlükleri,

sayısı

materyaller hazırlanacaktır

üniversiteler

Yeteneklerin geliştirilmesine yönelik

İl Milli Eğitim

Düzenlenecek kurs ve

yaratıcı drama kursları

Müdürlükleri, halk

katılımcı sayısı

düzenlenecektir

eğitim müdürlükleri

Strateji 2: Tespit edilen yeteneklerine göre öğrencilere gerekli destekler yapılacaktır. Yetenek ve becerisine göre eğitimine devam edilmesini özendirecek faaliyet ve destekler planlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin hangi tür okuldan mezun olursa olsun hayatını idame ettireceği temel becerileri kazandıracak teklifler sunulmuştur.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Meslek tanıtımları oryantasyon ve

İl Milli Eğitim

Katılacak öğrenci

uygulama şeklinde planlanacaktır

Müdürlükleri,

sayısı

Sanayi Ticaret odaları Yeteneklerin keşfedilmesi için yaz

İl Milli Eğitim

Düzenlenen kamp ve

okulu ve kamplar düzenlenecektir

Müdürlükleri

kampa katılan öğrenci sayıları

7. ve 8. Sınıflarda öğrencilerin günlük

İl Milli Eğitim

Kurulacak atölye sayısı

yaşamda ihtiyaç duyacakları becerileri Müdürlükleri, orta kazanacakları atölyeler kurulacaktır

okullar

Tespit edilen yeteneğine göre

İl Milli Eğitim

Burs alan öğrenci

eğitimini sürdüren öğrencilere burs

Müdürlükleri,

sayısı

verilecektir

Sanayi Ticaret odaları, firmalar

Branşlaşmış meslek okulları

İl Milli Eğitim

Meslek okulu sayısı ve

kurulacaktır

Müdürlükleri, Özel

bu okullarda okuyan

firmalar ve

öğrenci sayısı

fabrikalar

Hedef 8: Son olarak “Ar-Ge ve yenilikçiliğin teşvik edilerek, destek ve hibe oranlarını artırmak” hedefi belirlenmiştir. Gerek bölgesel gerekse ulusal programlarda bölge koşullarına uygun destek ve hibe programlarının açılmasının sağlanması, küçük orta ve büyük boyutlu işletmelerin bu programlardan yararlanmasının teşvik edilmesi ve bu konuda bilgilendirme ve eğitimlerin yaygınlaştırılması öngörülmüştür.

Strateji 1: Bölgedeki Ar-Ge çalışanları belirli çağrı başlıkları ile bilgilendirilecektir.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Bölgedeki Ar-Ge kurumlarının

Kalkınma Ajansı,

Raporlar

envanteri çıkarılacaktır

Sanayi Ticaret odaları

Bölge çapındaki Ar-Ge çalışmaları ve

Kalkınma Ajansı,

teşvikleri kurumlara bültenlerle

Sanayi Ticaret

duyurulacaktır

odaları

Bölgedeki Ar-Ge çalışanlarına sürekli

Üniversiteler,

eğitim merkezleri tarafından belirli

Kalkınma Ajansı

zaman aralıkları ile eğitim verilecektir

Bültenler

Verilecek eğitim sayısı

Strateji 2: Ar-Ge çağrı başlıkları ihtiyaç ve imkanlara göre belirlenecek, özellikle özel ihtimam gerektiren bireylere yönelik yenilikçi düşüncelere destekler artırılacaktır.

Faaliyet ve Eylemler

Sorumlu

Performans

Kuruluşlar

Göstergesi

Bölgede desteğe ihtiyacı olan sektör

Bilim Sanayi Ticaret

Destek miktarları

ve konular belirlenecek ve teşviklerde

Bakanlığı, Kalkınma

ayrıcalık tanınacaktır

Ajansı, Sanayi Ticaret odaları, KOSGEB

Destek oranlarının artması için

Kalkınma Ajansı

Destek miktarları

Bölgede çevre ve su kaynaklarının

Kalkınma Ajansı,

Filtreleme konusunda

daha etkin korunması adına filtreleme

Bilim Sanayi Ticaret

yapılan proje sayısı

Ar-Ge çalışmalarının destek oranları

Bakanlığı, Çevre ve

artırılacaktır

Su Bakanlığı

Özel ihtimam gerektiren tüm

TÜİK, belediyeler,

bireylerin güncel istatistiksel verileri

valilikler

kurumlar arası işbirliği sağlanacaktır

Anket sonuçları

toplanacaktır Ar-Ge merkezlerinde özel ihtimam

Ar-Ge merkezi

gerektiren bireylerin ihtiyaçlarına

yöneticileri, STK lar,

uygun olarak birimler kurulacak ve

valilikler, MEB

Sonuçlanan proje sayısı

yenilikçi proje çalışmalarına başlanacaktır Özel ihtimam gerektiren bireylerin

Tübitak, Kalkınma

projelerine destek verecek programlar

ajansı, Kosgeb

Açılan çağrı sayısı

oluşturulacaktır

8. PROJELER VE ARAŞTIRMA ÖNERİLERİ Bilgi toplumu ve yenilikçilik özel ihtisas komisyonu toplantılarının sonunda katılımcıların proje ve araştırma önerileri teklifleri alınmıştır. Bu bölümde bu sunulan teklifler verilmiştir.

Proje Teklifleri Proje 1: Projenin Adı

: Bölgesel Staj Havuzu

Projenin Amacı

: Bölgemizde yer alan sanayi ve üniversiteler için karışıklı görüş

alışverişi yapacakları ve böylece bölge sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda üniversitelerin yeterli eğitim verdiği öğrencinin mezuniyet öncesi ve sonrası tecrübe kazanması. Gerekçe

: Bölgedeki üniversitelerin, yöremizde yer alan sanayi kuruluşların

ihtiyaçlarının daha yakından tanıması ve bu yönde eğitim ve öğretim faaliyetleriyle ara eleman yetiştirmesi. Projenin Paydaşları

: Bölge sanayii, Bölgemizdeki üniversiteler.

Yaklaşık Bütçe

: 50.000 – 75.000 TL

Proje Teklifini Sunan : Nuh HATİPOĞLU

Proje 2: Projenin Adı

: Bilişim Güvenliği ve Etiği

Projenin Amacı

: İlk ve ortaöğretim öğrencilerine, bilişim güvenliği ve bilişim etiği

konularında bilgi vermek, güvenli ve etik kullanımın önemini kavratmak. Projenin Gerekçesi

: Yeni nesil bilişim teknolojisinin içine doğan ve yoğun olarak kullanan

bireylerden oluşmaktadır. Bireylerin bilişim teknolojilerini yoğun olarak kullanırken güven ortamı içinde etik kurallara uyarak etkin kullanımı önemli bir konudur. Özellikle son yıllarda siber zorbalık kavramı çocuklar için ciddi bir tehlike arz etmektedir. Bu nedenlerden dolayı, çocukların bilişim güvenliği ve etik denlerden dolayı çocukların bilişim güvenliği ve etik konularda eğitimi üzerinde durulması gereken bir konudur. Projenin Paydaşları

: İl Emniyet Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Üniversite

Yaklaşık Bütçe

: 50.000 TL

Proje Teklifini Sunan : Nilgün TOSUN

Proje 3: Projenin Adı

: BİLSEM TV

Projenin Amacı

: Bilimsel araştırma, proje, deney ve gözlem çalışmalarının Trakya

Bölgesi eğitim kurumlarının desteği alınarak yapılacağı, tematik bir internet televizyonu. Projenin Gerekçesi

: Standart televizyonculuğa alternatif gelişen internet

televizyonculuğuna maliyet olarak daha tasarrufludur. Bölgesel bilim gelişmeleri takip edileceği, çocukların bilimsel merkezi geliştirilebilecek bir fırsat olması projenin gerekçesidir. Projenin Paydaşları

: Bölge Üniversiteleri, Tekirdağ Bilim ve Sanat Merkezi, Teknoparklar

Yaklaşık Bütçe

: 50.000 TL

Proje Teklifini Sunan : Burak GÜRKAN

Proje 4: Projenin Adı

: Trakya Bölgesi Dijital Felaket Kurtarma Merkezi Kurulması

Projenin Amacı

: Tüm çalışmalarda toplumun bilgilerin dijital bir felaketten korunması

Projenin Gerekçesi

: Tüm bölgede yoğun bir dijital veri birikimi oldu. Bu verilerin ve

bilgilerin kaybolması engellenebilir. Projenin Paydaşları

: Üniversiteler Kalkınma Ajansı TÜBİTAK

Yaklaşık Bütçe

: 2.000.000 TL

Proje Teklifini Sunan : Erdem UÇAR

Proje 5: Projenin Adı

: Bölge Üniversiteleri Ortak Data Merkezi Kurulması

Projenin Amacı

: Bölgede 3 devlet üniversitesi var. Bunlara ortak bir Data Center

kurarak kaynak israfının önlenmesi. Projenin Gerekçesi

: Bu 3 üniversitede aynı tip bilgisayarları, aynı yazılımları ayrı ayrı Data

almaya çalışılıyor. Zaman ve kaynak israfını önlemek. Projenin Paydaşları

: Trakya Üniversitesi, Kırklareli Üniversitesi, Namık Kemal

Üniversitesi Yaklaşık Bütçe

: 1.000.000 TL

Proje Teklifini Sunan : Erdem UÇAR

Proje 6: Projenin Adı

: Sanayi Kirlilik Ölçüm ve Yönetim Sistemi

Projenin Amacı

: Organize dışındaki fabrikaların atıklarının merkezi yerden

temizlenmesi. Projenin Gerekçesi

: Her fabrikanın yatırım yapması çok pahalı bir konudur. Arıtma

tesisleri. Bu yüzden merkezi bir arıtma tesisi kurulur ve her fabrikaya sayaç takılır. Merkezi bir Scade sistemi ile sistemi takip edip fabrikalardan atık miktarı kadar para alınabilir. Projenin Paydaşları

: Kalkınma Ajansı, TÜBİTAK, Özel Sektör

Yaklaşık Bütçe

: Belirtilmedi

Proje Teklifini Sunan : Özgür ALTINSÖĞÜT

Proje 7: Projenin Adı

: Kabiliyet Kampları

Projenin Amacı

: Meslek Eğitim Geliştirilmesi ve Öğrencilerin Mesleki Yönlendirilmesi

ve Tanınmasında Altyapı Oluşturma. Projenin Gerekçesi

: Öğrencilerin mesleklere yeterince tanımamaları uygulama ve çalışma

şartlarını bilmeden üst öğrenimlerine devam etmeleri bilinçsiz meslek seçimi. Projenin Paydaşları

: Milli Eğitim, Üniversite, Belediyeler, Sanayi Ticaret Odaları,

Valilikler Yaklaşık Bütçe

: Belirtilmedi

Proje Teklifini Sunan : Mustafa SAYIN

Proje 8: Projenin Adı

: Bilim Merkezi

Projenin Amacı

: Öğrencinin Bilimsel Ürün Deney ve Görselleri Yaşayarak

Öğrenmeleri Projenin Gerekçesi

: Eğitim Genelde Teoride Kalması Laboratuar ve Uygulama Alanların

Kısıtlığı Projenin Paydaşları

: Valilik, Sanayi Tic. İl. Müd, Milli Eğitim, Üniversite

Yaklaşık Bütçe

: Belirtilmedi

Proje Teklifini Sunan : Mustafa SAYIN

Proje 9: Projenin Adı

: Sektör Günleri

Projenin Amacı

: Üniversite ve Sanayinin İş Birliği İçinde Çalışması, Bölge

Üniversitelerinin Doğru Nitelikli Eleman Yetiştirilmesi Projenin Gerekçesi

: Bölgede yer alan üniversitenin sanayi ve ticaretin katkısını olumlu

yöne çevirmek üniversitelerde ilgili sektörlerin sektör günlerin düzenlemesini sağlamak. Projenin Paydaşları

: Üniversiteler, Sanayi Kuruluşları, Ticaret Sanayi Odaları

Yaklaşık Bütçe

: Olası bütçe planlaması yapılmamıştır.

Proje Teklifini Sunan : Umut AKGÜL Araştırma Önerileri Araştırma Önerisi 1: Araştırma Adı

:Bölgesel Mesleki Eğitimin Güçlendirilmesi

Amacı

: Sanayi Bölgeleri olan Trakya yöremizde yer alan sanayicilerin

ihtiyaçları doğrultusunda yöremiz üniversitelerinin ara eleman ihtiyaç doğrultusunda eğitim ihtiyacını karşılamak Kimlerle Çalışabileceği

: Üniversitelerdeki Meslek Yüksekokulu Müdürlüklerinde görev

yapan öğretim elemanları, Sanayi temsilcilerinin üretim ve planlama müdürleri Araştırma Önerisini Sunan

: Nuh HATİPOĞLU

Araştırma Önerisi 2: Araştırma Adı

: Bilgisayar ve İnternet Okuryazarlığı hazır bulunuşluğu

Amacı

: “Bilgi Evi “ kurulması ve yürütülmesi çalışmasına temel

oluşturma adına yerleşim birimlerinde bilgisayar ve internet okuryazarlığına hazır bulunduğunun belirlenmesi öncelik verilecek yerleşim birimlerinin ortaya çıkarılmasını sağlayacaktır. Kimlerle Çalışabileceği

: Valilikler, İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler

Araştırma Önerisini Sunan : Nilgün TOSUN

Araştırma Önerisi 3: Araştırma Adı

: Okul Öncesi öğretmenlerinin Bilgi ve iletişim Teknolojileri

kullanma Durum ve Tutumlarının Belirlenmesi Amacı

: FATİH projesi kapsamında yer alan okul öncesi eğitimi veren

öğretmenlerin, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımı hazır bulunuşlukları ile tutumlarının belirlenmesi önemlidir. Kimlerle Çalışabileceği

: İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler, özel eğitim

kurumları Araştırma Önerisini Sunan

: Nilgün TOSUN

Araştırma Önerisi 4: Araştırma Adı

: Trakya bölgesinde engelli bireylerin güncel istatistiki

bilgilerinin araştırılması Amacı

: Bölgenin proje ve destek ihtiyaçlarının belirtilmesinde gerçek

rakamlarına ihtiyaç vardır. Kimlerle Çalışabileceği

: İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler, Nüfus Müdürlüğü

Araştırma Önerisini Sunan

: Erdem UÇAR

Araştırma Önerisi 5: Araştırma Adı

: Trakya’nın Ar-Ge envanteri

Amacı

: Yapılan projelerin kategorize edilmesi ile aynı projelerin

tekrarı engellenip yakın projelerin işbirliklerinin sağlanması. Kimlerle Çalışabileceği

: TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansı

Araştırma Önerisini Sunan

: Özgür ALTUNSÖĞÜT

Araştırma Önerisi 6: Araştırma Adı

: Sanayi-Ticari ve Kurumsal Ar-Ge birimlerinin yeterliliklerinin

araştırılması Amacı

: Ar-Ge birimlerinin etkinliğin artırılması. Sertifikasyonlarının

yapılması. Kimlerle Çalışabileceği

: TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansı

Araştırma Önerisini Sunan

: Mustafa SAYIN

Araştırma Önerisi 7: Araştırma Adı

: Girişimcilerin yaş ortalaması

Amacı

: Türkiye’de gerçekleşen doğru

yatırımların hangi

yaş

ortalamasındaki bireyler tarafından gerçekleştiğini öğrenmek. Kimlerle Çalışabileceği

: TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansı

Araştırma Önerisini Sunan

: Umut AKGÜL

9. SONUÇ 1990’lı yılların başından itibaren bilgi ve iletişim teknolojilerinde tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde ve bölgemizde de hızlı bir gelişim yaşanmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki bu gelişmeler bilgi toplumu ve yenilikçilik kavramlarını pekiştirici rol oynamıştır. Aynı zamanda ekonomik alanda gelişmeye, üretim verimliliğine ve rekabete önemli katkılar sağlamıştır. Bilginin üretilmesi, yenilenmesi, kullanılması ve yaygınlaştırılması, üretim ve tüketim süreçlerinde en kritik faktör olarak ortaya çıkmaya başlamıştır. Ekonomik faaliyetlerde bilginin etkisi artmış, ekonomiler bilgi ekonomisi olarak tanımlanmaya başlanmıştır. Bilginin istihdamda ana unsur haline geldiği bu ekonomik modelde nitelikli insan faktörü ve hayatboyu öğrenme ön plana çıkmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde dünyanın her noktasına erişim son derece hızlı ve kolay hale gelmiştir. Bu noktada bilgi teknolojilerinden faydalanarak çok iyi bir üretim takip sistemi kullanmak zorunlu hale gelmiştir. Tüm süreçler dijital ortama geçirilerek insan hatasını en aza indirip tekrar tekrar yazılan bilgi kirliğinin önüne geçerek hem zaman hem de hatalı bilgiden kurtulma zamanı gelmiştir. Üretilen bilginin kullanılması, yaygınlaştırılması ve yönlendirilmesinde insan en önemli faktördür. Bu bağlamda, ekonomik politikaların uygulanmasında eğitimin ve insana yapılan yatırımın dikkate alınması bilgi toplumunu oluşturmada en önemli konuların başında gelmektedir. Bilgi toplumu oluşturmada bilgi teknolojilerinin yaygınlaştırılması için gerekli alt yapının kurulması ve bu alt yapıları verimli kullanmayı sağlayacak uygun politikaların geliştirilmesi hayati önem taşımaktadır. Bilgi toplumu sadece ekonomik kalkınmayı değil aynı zamanda yenilikçi düşünce sisteminin oluşması ve oturması için de önemlidir. Yenilikçi düşünen bir toplum oluşturmak için bilgi teknolojileriyle barışık, gelişime açık bireylere ihtiyaç vardır. Gelişmiş ülkelerin gelişmişlik düzeylerini sürdürmelerinin en önemli sebebi yeniliğe açık

olmalarıdır. Her alanda yenilikçiliği benimsemiş ülkeler ve bölgeler oluşturmak için de araştırma

ve

geliştirme

(Ar-Ge)

çalışmalarının

yaygınlaştırılması

gerekmektedir.

Sürdürülebilir ve rekabetçi ekonomik büyümenin en önemli sağlayıcılarından birisi Ar-Ge çalışmalarıdır. Artık bu yenilikçi düzene ayak uydurmaktan başka çare bulunmamaktadır. Her sektörde çok fazla rekabet bulunmaktadır, bu yüzden sektörler ayakta kalabilmek için yenilikçi düşünerek bilgi teknolojilerinden en üst seviyede yararlanmak zorundadır. Yenilikçi işletmeler sayesinde hem ülkemize ihracat katkısı yapılabilir hem de istihdama katkı yapılarak daha mutlu ve müreffeh bir ülke için katkı sağlanmış olur. Hazırlanan bu raporda, TR21 (Trakya) bölgesinin bilgi toplumu ve yenilikçilik alanında mevcut durumu ortaya konmuştur. Bu maksatla güçlü ve zayıf yönler ile fırsatlar ve tehditler analiz edilmiştir. Yapılan komisyon toplantılarda; bilgi toplumu ve yenilikçilik alanlarında bölge vizyonu belirlenerek bölgesel hedefler saptanmış ve bölgenin stratejik yönü çizilmeye çalışılmıştır. Raporda, önümüzdeki dönemde bilgi toplumu ve yenilikçilik alanında oluşturulan stratejileri gerçekleştirmek amacıyla yapılacak faaliyetler planlanmıştır. Ayrıca proje ve araştırma öneri teklifleri sunulmuştur.

KAYNAKLAR Faruk Kocacık, BİLGİ TOPLUMU VE TÜRKİYE, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2003 Cilt : 27 No:1 1-10 Devlet Planlama Teşkilatı, Bilgi Toplumu Stratejisi, (2006-2010) Hatice Çalıpınar, Uğur Baç, Kobi’lerde İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler Ve Bir Alan Araştırması, Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review, 7 (2) 2007: 445-458

Peter Drucker (1969) The Age of Discontinuity. London: Heinemann

Marc Porat (1977) The Information Economy. Washington, DC: US Department of Commerce

Karl Deutsch (1983) Soziale und politische Aspekte der Informationsgesellschaft. In: Philipp Sonntag (Ed.) (1983) Die Zukunft der Informationsgesellschaft. Frankfurt/Main: Haag & Herchen. pp. 68-88 United Nations Publication, The Global Information Society: A Statistical View, Appril 2008. Linus Dahlandera, David M. Gannb, How open is innovation? Research Policy Volume 39, Issue 6, July 2010, Pages 699–709 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048733310000272 Tarde, G. (1903). The laws of imitation (E. Clews Parsons, Trans.). New York: H. Holt & Co. http://en.wikipedia.org/wiki/Innovation EUROPEAN COMMISSION, 2011, Directorate-General for Research and Innovation State of the Innovation Union Kalkınma Bakanlığı, 2012, Dokuzuncu Kalkınma Planında Bilgi Toplumu İstatistikleri, 2011, D.P.T. Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı KOÇ&MENTE, 2007, İnovasyon Kavramı ve Üniversite-Sanayi-Devlet İşbirliğinde Üçlü Sarmal Modeli, Hacettepe Üniversitesi, Sosyolojik Araştırmalar e-dergisi. Göker A.,2000, Ulusal İnovasyon Sistemi ve Üniversite-Sanayi İşbirliği, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Geleneksel Bahar Paneli IV ,Ankara

Freeman C., 1992, Formal Scientific and Technical Institutions in the National Systems of Innovation. Appeard in Lundvall, 1992, National Systems of Innovation, Printer Publishers, London Lundwall, B.A. 1992a National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning, London, Pinter Innovation Union Atlas Innovation Union Competitiveness report, 2011, Directorate-General for Research and Innovation Benavente D., Dutta S., Wunsch-Vincent S., The Global Innovation Index 2012: Stronger Innovation Linkages for Global Growth Türkiye İstatistik Kurumu, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2012 Lazonick, William, 2004, Indigenous Innovation and Economic Development: Lessons from China’s Leap into the Information Age, Industry and Innovation, Sayı.11/4, s. 273. Devlet Planlama Teşkilatı, 2006, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara, s. 13. Hollanders, Hugo, 2009, Regional Innovation Scoreboard 2009, Methodology Report, Pro Inno Europe,Inno Metrics. ITU Measuring the Information Society, 2012