Zakład Elektronicznych Urządzeń Pomiarowych

POZYTON Sp. z o.o. 42-200 Częstochowa, ul. Staszica 8 tel.: 34-361-38-32, 34-366-44-95 tel./fax: 34-324-13-50, 34-361-38-35 e-mail: [email protected]

Tytuł:

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁÓW KOMUNIKACYJNYCH GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Wersja oprogramowania: 02.04

Dokument zawiera: 21 stron.

Marzec 2014

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Spis treści

Str.

1. Bezpieczeństwo uŜytkowania............................................................................................................ 3 2. Przeznaczenie i podstawowe funkcje................................................................................................ 3 3. Dane techniczne ................................................................................................................................ 4 4. Zasada działania ............................................................................................................................... 4 4.1. Format wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi............................................. 6 4.2. Format wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy licznika ............................................ 7 5. Programowanie modułów komunikacyjnych programem „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”. . 8 5.1. Przeznaczenie programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” .......................................... 8 5.2. Wymagania sprzętowe ............................................................................................................. 8 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” .................................................... 8 5.3.1. Instalacja programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” i ustawienie połączenia z modułami komunikacyjnymi GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 ............................................................. 8 5.3.2. Utworzenie nowej konfiguracji ............................................................................................. 10 5.3.3. Odczyt/zapis konfiguracji z/do pliku .................................................................................... 11 5.3.4. Zapis konfiguracji do modułów komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 ................ 11 5.3.5. Odczyt konfiguracji z modułów komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 ................ 12 5.3.6. Ustawienia konfiguracji........................................................................................................ 13 5.3.7. Pasek stanu ......................................................................................................................... 14 5.3.8. Nieprawidłowa praca programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” ........................... 14 6. Instalacja modułów .......................................................................................................................... 15 6.1. Lokalizacja modułów .............................................................................................................. 15 6.2. Krok 1: Instalacja karty SIM w modułach ............................................................................... 15 6.3. Krok 2: MontaŜ modułów w liczniku ....................................................................................... 17 6.4. Krok 3: Uruchomienie i sprawdzenie poprawności działania modułów.................................. 18 6.5. Diagnostyka na diodach ......................................................................................................... 18 7. Diagnostyka nieprawidłowości.......................................................................................................... 20

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 2 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

1. Bezpieczeństwo uŜytkowania Podczas montaŜu i eksploatacji modułów komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 naleŜy zawsze przestrzegać następujących zasad bezpieczeństwa:







Wszystkie prace w układzie pomiarowym muszą być wykonywane przez uprawniony i wykwalifikowany technicznie, odpowiednio przeszkolony personel, zgodnie z przepisami BHP; Wszystkie prace montaŜowe wykonywać po wyłączeniu napięcia; Podłączenia modułu dokonywać zgodnie z niniejszą instrukcją obsługi; Przed uruchomieniem modułu naleŜy sprawdzić czy w pobliŜu nie znajdują się urządzenia podatne na sygnały częstotliwości radiowej sieci GSM, takie jak np. elektroniczna aparatura medyczna; Zalecane jest, aby odległość między pracującym modułem a stymulatorem serca wynosiła ponad 20 cm; NaleŜy bezwzględnie przestrzegać zakazów montowania modułu w obszarach oznakowanych zakazem uŜywania urządzeń emitujących fale radiowe.

2. Przeznaczenie i podstawowe funkcje Moduły komunikacyjne GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 przeznaczone są do zdalnego odczytu danych pomiarowych z liczników energii elektrycznej typu LAP, LAP-A1/485, LABM oraz EABM przy pomocy usługi SMS w cyfrowych sieciach telefonii komórkowej GSM. Zastosowanie modułów do współpracy z poszczególnymi typami liczników przedstawia poniŜsza tabela. Typ modułu Moduł komunikacyjny GSM-1

Moduł komunikacyjny GSM-1/485

Moduł komunikacyjny GSM-3

Typ licznika LAP LABM (liczniki z wewnętrznym interfejsem optycznym) LAP-A1/485 LAP z interfejsem RS485 LABM z interfejsem RS485 EABM

Podstawowe funkcje modułów:











Okresowy, zdalny odczyt danych pomiarowo-rozliczeniowych licznika; Przekaz, w postaci wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi, po otrzymaniu Ŝądania połączenia przychodzącego, na numer z którego Ŝądanie połączenia zostało wykonane lub do systemów zbiorczego odczytu Automatyczny Inkasent lub SKADEN; Zabezpieczenie przed niepowołanym dostępem do danych dzięki moŜliwości zdefiniowania ograniczonej liczby numerów telefonów (do 16), uprawnionych do otrzymywania SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi; MoŜliwość przesyłania wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi do maks. 16, uprzednio zdefiniowanych, numerów telefonów, zgodnie z ustalonym harmonogramem (codziennie lub raz w miesiącu); Sterowanie wyłącznikiem mocy licznika typu LAP i LABM za pomocą wiadomości SMS; Zabezpieczenie przed niepowołanym dostępem do funkcji sterowania wyłącznikiem mocy licznika typu LAP i LABM dzięki kodowi autoryzacyjnemu oraz moŜliwości zdefiniowania ograniczonej liczby numerów telefonów (do 16), uprawnionych do zmiany stanu pracy styków wyłącznika; MoŜliwość opcjonalnego zasilania modułu sprzed (na koszt dostawcy energii) lub zza (na koszt odbiorcy energii) układu pomiarowego licznika; Przesyłanie informacji o dodatkowych zdarzeniach, takich jak: informacje o otwarciu osłony skrzynki zaciskowej, zadziałanie silnym zewnętrznym polem magnetycznym na licznik itp.

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 3 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04




Prowadzenie zbiorczych odczytów do rozliczeń rozproszonych odbiorców energii elektrycznej w systemach Automatyczny Inkasent lub SKADEN, np. dla potrzeb handlowej obsługi odbiorców energii elektrycznej.

3. Dane techniczne Napięcie zasilania:

Maksymalny pobór prądu:

GSM-1 GSM-1/485

180 V AC ÷ 265 V AC

GSM-3

3 x 80 V AC ÷ 3 x 460 V AC

GSM-1 GSM-1/485

50 mA

GSM-3

50 mA (na fazę)

Kompatybilność elektromagnetyczna:

PN-EN 55024:2000, PN-EN 55022:2006

Standardy GSM:

E-GSM 900, DCS 1800

Moc emisji:

Class 4 (2 W) – E-GSM 900, Class 1 (1 W) – DCS 1800

Obsługa kart SIM:

1,8 V; 3 V

Interfejs do komunikacji z licznikiem:

GSM-1

Optyczny

GSM-1/485

RS485

GSM-3

Optyczny

Interfejs do konfiguracji:

USB 2.0, gniazdo mini-B

Prędkość transmisji:

4 800 b/s

Zakres temperatury pracy:

- 30 °C ... + 60 °C

Masa:

GSM-1 GSM-1/485

~ 0,28 kg

GSM-3

~ 0,38 kg

GSM-1 GSM-1/485

130 x 138 x 73 [mm] lub 130 x 113 x 72 [mm] [szer. x wys. x gł.]

GSM-3

162 x 158 x 73 [mm] [szer. x wys. x gł.]

(z osłoną skrzynki zaciskowej)

Wymiary: (z osłoną skrzynki zaciskowej)

4. Zasada działania Głównym zadaniem modułów GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 jest dostarczanie danych pomiarowo-rozliczeniowych z liczników typu LAP, LAP-A1/485, LABM i EABM w postaci wiadomości SMS. Aby otrzymać wiadomość SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi, naleŜy wykonać połączenie telefoniczne z urządzenia pracującego w sieci GSM tj. z telefonu komórkowego lub modemu GSM (w przypadku systemu Automatyczny Inkasent lub SKADEN). Urządzenie odbiorcze musi mieć wyłączony tryb zastrzegania numeru (aktywna usługa CLIP). Moduły komunikacyjne moŜna zaprogramować do Ŝądanego trybu pracy (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”), pozwalającego na wysłanie danych pomiarowych w postaci wiadomości SMS:
Na numery telefonów zaprogramowane przez uŜytkownika (maksymalnie 16 numerów). W tym trybie moduł po odebraniu informacji o Ŝądaniu połączenia, odrzuca je a następnie sprawdza, czy numer z którego została wykonana próba połączenia znajduje się na liście numerów (zapisanych w pamięci modułu) uprawnionych do odebrania wiadomości SMS. JeŜeli tak, na numer z którego wykonano połączenie, zostanie wysłana wiadomość SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi. JeŜeli numer nie znajdował się na liście numerów uprawnionych, wiadomość SMS nie zostanie wysłana.
Na dowolny numer telefonu komórkowego. W tym trybie moduł po odebraniu informacji o Ŝądaniu połączenia odrzuca je, a następnie wysyła wiadomość SMS z danymi pomiaroworozliczeniowymi. Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 4 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Informacje uŜyte w wiadomości SMS są generowane na podstawie danych odczytywanych z liczników LAP, LAP-A1/485, LABM lub EABM przez moduły GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 za pośrednictwem interfejsu optycznego lub interfejsu RS485. Odczyty są wykonywane co ok. 10 sekund. Moduły GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 posiadają moŜliwość automatycznego wysyłania wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi, na dedykowane numery zapisane w pamięci wewnętrznej, zgodnie z ustalonym harmonogramem. Istnieją dwa tryby pracy wg harmonogramu:
Dziennego – wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi są wysyłane codziennie o ustalonej godzinie (np. 18:30),
Miesięcznego – wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi są wysyłane co miesiąc w ustalonym dniu miesiąca (np. 23) o ustalonej godzinie. UWAGA! JeŜeli dany miesiąc ma 30 dni, a harmonogram skonfigurowano na dzień 31, wiadomości SMS nie zostaną wysłane. Moduły GSM-1 posiadają moŜliwość sterowania wyłącznikiem mocy liczników LAP i LABM, poprzez dedykowane numery zapisane w pamięci wewnętrznej modułów (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”). Aby wysterować wyłącznik mocy, naleŜy wysłać wiadomość SMS z wymaganym stanem pracy styków wyłącznika. Istnieją dwa stany pracy styków wyłącznika:


Stan rozwarty – parametr ‘0’ wiadomości SMS;




Stan zwarty

– parametr ‘1’ wiadomości SMS.

Moduł, po odebraniu wiadomości SMS sprawdza:


Poprawność Kodu autoryzacyjnego (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”);




Czy numer, z którego wiadomość została wysłana znajduje się na liście numerów uprawnionych do wysyłania sterujących wiadomości SMS (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”).

JeŜeli w/w kryteria są spełnione moduł konfiguruje stan pracy styków wyłącznika mocy w liczniku wysyłając zwrotnie wiadomość SMS ze statusem realizacji zadania. Sterowanie wyłącznikiem mocy w liczniku wymaga uŜycia zabezpieczającego Hasła do licznika (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”), które musi być zgodne z hasłem zabezpieczającym w konfiguracji licznika.

SMS dane pomiarowo-rozliczeniowe lub status zmiany stanu wyłącznika mocy

LICZNIK ENERGII ELEKTRYCZNEJ TYPU LAP, LAP-A1/485, LABM lub EABM

MODUŁ GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3

śĄDANIE POŁĄCZENIA

lub

TELEFON GSM

SMS sterujący wyłącznikiem mocy licznika typu LAP lub LABM

lub

LAP, LABM lub EABM: INTERFEJS OPTYCZNY LAP-A1/485, LAP lub LABM: INTERFEJS RS485

MODEM GSM

SYSTEM ODCZYTU ZBIORCZEGO Automatyczny Inkasent lub SKADEN

Rysunek 1. Schemat blokowy elementów składowych systemu wykorzystującego moduły GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 5 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

4.1. Format wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi Wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi, wysyłane przez moduł składają się z następujących danych:
Numer licznika;
Numer modułu GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3;
Data i godzina odczytu danych z licznika;
Stany liczydeł zuŜycia energii elektrycznej kolejno w strefach T1, T2 i T3;
Wartość poboru mocy maksymalnej oraz data i godzina jej wystąpienia w bieŜącym okresie rozliczeniowym;
Blok znaczników informujących o dodatkowych zdarzeniach zaistniałych w bieŜącym okresie rozliczeniowym. Treść przykładowej wiadomości SMS (bloki zaznaczone na czarno są stałymi elementami składni): 825 0009851:00633221#24-08-09 12:24#000089.27T1*000009.54T2*000000.85T3* 01.566(12-08-2009 22:59)*RLTPOM123NNNNNNN!

Gdzie:




825 0009851 – Numer licznika;




00633221 – Numer modułu GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3;




24-08-09 12:24 – Data i godzina ostatniego odczytu danych z licznika (na podstawie wewnętrznego zegara licznika);




000089.27T1 – Stan liczydła w strefie T1 w kWh;




000009.54T2 – Stan liczydła w strefie T2 w kWh;




000000.85T3 – Stan liczydła w strefie T3 w kWh;




01.566(12-08-2009 22:59) – Wartość poboru mocy maksymalnej (w kW) oraz data i godzina jej wystąpienia w bieŜącym okresie rozliczeniowym;




RLTPOM123NNNNNNN - Blok znaczników:

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 6 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

R L T P O M 1 2 3 N N N N N N N N N

NNNNNNN 7 znaczników zarezerwowanych do przyszłych zastosowań 3 – Wystąpiła obniŜka napięcia fazy L3 poniŜej zaprogamowanego progu N – Brak obniŜki napięcia fazy L3 poniŜej zaprogamowanego progu 2 – Wystąpiła obniŜka napięcia fazy L2 poniŜej zaprogamowanego progu N – Brak obniŜki napięcia fazy L2 poniŜej zaprogamowanego progu 1 – Wystąpiła obniŜka napięcia fazy L1 poniŜej zaprogamowanego progu N – Brak obniŜki napięcia fazy L1 poniŜej zaprogamowanego progu M – Wystąpiło zdarzenie zadziałania silnym polem magnetycznym N – Brak działania silnym polem magnetycznym O – Wystąpiło zdarzenie otwarcia osłony skrzynki zaciskowej N – Brak otwarcia osłony skrzynki zaciskowej P – Wystąpiło zdarzenie programowania licznika N – Brak programowania licznika T – Wystąpiło zdarzenie programowania / synchronizacji daty i czasu licznika N – Brak zdarzenia programowania / synchronizacji daty i czasu licznika L – Wystąpiła obniŜka napięcia fazowego poniŜej zaprogramowanego progu N – Brak obniŜki napięcia fazowego poniŜej zaprogramowanego progu R – Wyłącznik mocy włączony (zasilanie przekazane do odbiorcy) N – Wyłącznik mocy wyłączony (zasilanie odbiorcy wyłączone)

dotyczy liczników typu LAP, LAP-A1/485, LABM oraz EABM dotyczy liczników typu LAP, LAP-A1/485 oraz LABM; dla licznika typu EABM znacznik ma wartość N dotyczy liczników typu EABM; dla liczników typu LAP, LAP-A1/485 oraz LABM znacznik ma wartość N dotyczy liczników typu LAP i LABM wyposaŜonych w wyłącznik mocy; dla liczników nie posiadających wyłącznika mocy znacznik ma wartość N

Uwaga! Znaczniki dat i czasów wystąpienia zdarzeń dodatkowych są dostępne do odczytu z pamięci licznika współpracującego z modułem komunikacyjnym.

4.2. Format wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy licznika Wiadomość SMS sterująca wyłącznikiem mocy licznika (dotyczy liczników LAP i LABM wyposaŜonych w wyłącznik mocy) ustawia dwa stany pracy styków wyłącznika:


Stan rozwarty – parametr ‘0’ wiadomości SMS;




Stan zwarty

– parametr ‘1’ wiadomości SMS.

Format wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy licznika: (bloki zaznaczone na czarno są stałymi elementami składni): 0001*L*(1)

gdzie:


0001*L* – Kod autoryzacyjny (patrz pkt. 5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”);


(1) – Stan wyłącznika mocy (1 - stan zwarty / 0 - stan rozwarty). Moduł GSM-1 konfiguruje stan wyłącznika mocy w liczniku wysyłając zwrotnie wiadomość SMS ze statusem realizacji zadania mocy licznika: (bloki zaznaczone na czarno są stałymi elementami składni): *L*30000135*(1)

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 7 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

gdzie:


*L*30000135* – Numer seryjny (patrz pkt. 5. Konfiguracja parametrów modułu);


(1) – Stan wyłącznika mocy (1 - stan zwarty/ 0 - stan rozwarty/ F - brak połączenia z licznikiem).

5. Programowanie modułów komunikacyjnych programem „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”. 5.1. Przeznaczenie programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” Program przeznaczony jest do konfiguracji modułów GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 współpracujących z licznikami typu: LAP (v05.01 i późniejsze), LAP-A1/485, LABM i EABM. W modułach komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 moŜna skonfigurować następujące parametry: • • • •

Numer seryjny (opcja dostępna tylko w trybie serwisowym), PIN i centrum SMS, kod autoryzacyjny, hasło do licznika, Harmonogram, Komendy inicjujące modem (opcja dostępna tylko w trybie serwisowym), Numery telefonów: uprawnione do otrzymania wiadomości SMS po połączeniu, uwzględnione w harmonogramie, uprawnione do sterowania wyłącznikiem mocy.

5.2. Wymagania sprzętowe • •

System Microsoft Windows 2000/XP/Vista/7/8 lub kompatybilny, 10 MB wolnego miejsca na dysku twardym.

5.3. Obsługa programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” 5.3.1. Instalacja programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” i ustawienie połączenia z modułami komunikacyjnymi GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Przed rozpoczęciem pracy program naleŜy zainstalować na stanowisku komputerowym poprzez uruchomienie pliku "Konfigurator modułów GSM Setup.exe" znajdującego się na dostarczonym nośniku lub dostępnego pod adresem www.pozyton.com.pl – zakładka „Oprogramowanie – „Programy do pobrania”. W końcowym etapie instalacji programu naleŜy zaznaczyć opcję instalacji sterownika wirtualnego portu COM (jest to niezbędne do nawiązania połączenia z modułem). Gdy komputer jest połączony z internetem sterowniki zostaną wyszukane i zainstalowane automatycznie, po pierwszym podłączeniu modułu do komputera. JeŜeli automatyczna instalacja zakończy się niepowodzeniem naleŜy uruchomić plik „VCP_V1.3.1_Setup.exe” (w przypadku 32-bitowego systemu operacyjnego) lub „VCP_V1.3.1_Setup_x64.exe” (w przypadku 64-bitowego systemu operacyjnego) z folderu, w którym znajduje się program „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” i zainstalować sterownik ręcznie. Moduł naleŜy połączyć z komputerem przewodem zakończonym z jednej strony złączem USB typu A, natomiast z drugiej złączem USB mini typu B (Rysunek 2, 3 i 4).

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 8 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Rysunek 2. Sposób podłączenia modułu komunikacyjnego GSM-1 do komputera

Rysunek 3. Sposób podłączenia modułu komunikacyjnego GSM-1/485 do komputera

Rysunek 4. Sposób podłączenia modułu komunikacyjnego GSM-3 do komputera

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 9 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Aby nawiązać połączenie z modułem komunikacyjnym GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 naleŜy w programie ustawić numer portu COM. Program posiada funkcję wykrywania dostępnych w systemie operacyjnym portów COM. Następnie naleŜy nacisnąć klawisz: „Otwórz port” (Rysunek 5). Po otworzeniu portu napis na klawiszu zostanie zmieniony na „Zamknij port”, który umoŜliwia uŜytkownikowi przerwanie połączenia.

Rysunek 5. Okno programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”

5.3.2. Utworzenie nowej konfiguracji Po naciśnięciu klawisza „Utworzenie nowej konfiguracji” (Rysunek 6) wszystkie pola zostają wyczyszczone i odblokowane (oprócz tych, które są dostępne tylko w trybie serwisowym). NaleŜy uzupełnić poszczególne pola (patrz pkt. 5.3.6. Ustawienia konfiguracji). Uwaga:
Pola obowiązkowe: Numer seryjny (opcja dostępna tylko w trybie serwisowym).
Jeśli pole PIN nie jest zaznaczone, oznacza to, Ŝe karta nie posiada numeru PIN. Jeśli pole Centrum SMS nie jest zaznaczone, oznacza to, Ŝe numer centrum SMS będzie pobierany z karty.

Rysunek 6. Okno programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 10 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

5.3.3. Odczyt/zapis konfiguracji z/do pliku Po ustawieniu konfiguracji istnieje moŜliwość zapisania konfiguracji do pliku. Aby zapisać konfigurację do pliku naleŜy poprawnie uzupełnić poszczególne pola (jeśli któreś pole będzie wypełnione niepoprawnie, zostanie wyświetlony stosowny komunikat), następnie nacisnąć przycisk: „Zapis konfiguracji do pliku” (Rysunek 7), wpisać nazwę pliku i nacisnąć przycisk „Zapisz”. Aby otworzyć zapamiętaną konfigurację naleŜy nacisnąć przycisk „Odczyt konfiguracji z pliku” (Rysunek 7), wybrać nazwę pliku do którego była zapisana wcześniej konfiguracja i nacisnąć przycisk: „Otwórz”. UWAGA: Rozszerzenie pliku z konfiguracją: „lapsms”.

Rysunek 7. Okno programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”

5.3.4. Zapis konfiguracji do modułów komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Po ustawieniu konfiguracji i naciśnięciu klawisza: „Zapis konfiguracji do modułu” (Rysunek 8), nastąpi zaprogramowanie konfiguracji w module komunikacyjnym GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3. W przypadku jeśli poszczególne pola zostały uzupełnione niepoprawnie, zostanie wyświetlony stosowny komunikat. Aby zapis konfiguracji do modułu komunikacyjnego GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 był moŜliwy, naleŜy wcześniej się z nim połączyć. Po zapisie danych następuje weryfikacja poprawności zapisu.

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 11 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Rysunek 8. Okno programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”

5.3.5. Odczyt konfiguracji z modułów komunikacyjnych GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Aby odczytać aktualną konfigurację modułu naleŜy nacisnąć klawisz: „Odczyt konfiguracji z modułu” (Rysunek 9). Po odczycie konfiguracja zostanie wyświetlona i następnie moŜna ją zmodyfikować, zapisać do pliku lub zaprogramować. Aby odczyt konfiguracji z modułu komunikacyjnego GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 był moŜliwy, naleŜy wcześniej się z nim połączyć.

Rysunek 9. Okno programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3”

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 12 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

5.3.6. Ustawienia konfiguracji


Parametry: Numer seryjny – pole wymagane (nie moŜe być puste - opcja dostępna tylko w trybie serwisowym). Ilość znaków: 8 cyfr, PIN - pole nie wymagane (moŜe być puste). Ilość znaków: od 4 do 8 cyfr, aby numer PIN był aktywny, naleŜy zaznaczyć tą opcję i wpisać PIN, Centrum SMS – pole nie wymagane (moŜe być puste - numer centrum SMS będzie pobierany z karty). Ilość znaków od 0 – 15, aby centrum SMS było aktywne, naleŜy zaznaczyć tą opcję i wpisać numer, Kod autoryzacyjny – autoryzacja dla SMS-ów sterujących wyłącznikiem mocy. Ilość znaków: 4 cyfry (domyślnie „0000”), Hasło do licznika – autoryzacja sterowania wyłącznikiem mocy licznika. Ilość znaków: 10 (domyślnie 10 spacji). Dwa ostatnie pola są wymagane w przypadku, gdy uŜytkownik zamierza sterować wyłącznikiem mocy liczników (dotyczy liczników LAP i LABM posiadających wyłącznik mocy).




Harmonogram: Aktywny – jeśli pole to będzie zaznaczone, dostępne będą opcje dotyczące konfiguracji harmonogramu - harmonogram zostanie włączony. Jeśli pole nie będzie zaznaczone harmonogram zostanie wyłączony (inne opcje w sekcji harmonogram nie będą dostępne). Miesięczny – zaznaczenie tej opcji spowoduje, Ŝe wysyłanie automatycznej wiadomości SMS będzie odbywać się raz w miesiącu, w ustalonym dniu i godzinie. UWAGA: Jeśli „Dzień miesiąca” jest równy 29, to harmonogram nie zadziała w lutym roku nieprzestępnego. Jeśli „Dzień miesiąca” jest równy 30, to harmonogram nie zadziała w lutym. Jeśli „Dzień miesiąca” jest równy 31, to harmonogram zadziała w miesiącach które mają 31 dni. Codzienny – zaznaczenie tej opcji spowoduje, Ŝe wysyłanie automatycznej wiadomości SMS będzie odbywać się codziennie o określonej godzinie. Dzień miesiąca – opcja jest dostępna tylko wtedy, gdy wybrano rodzaj harmonogramu: „Miesięczny”. W tym polu określa się dzień miesiąca, w którym harmonogram ma być realizowany (patrz „Miesięczny”). Czas – określa godzinę i minutę, w której harmonogram ma być realizowany.




Komendy inicjujące modem: Opcja dostępna tylko w trybie serwisowym.




Numery telefonów: Aby wprowadzić numer telefonu uŜytkownika uprawnionego do komunikacji z modułem, naleŜy zaznaczyć wybraną pozycję (1 z 16), następnie wpisać 9 cyfrowy numer telefonu. Dla kaŜdego uŜytkownika z osobna moŜliwe jest zaprogramowanie następujących uprawnień: Zezwól na otrzymanie SMS po połączeniu – Oznacza to, Ŝe wpisany numer telefonu jest uprawniony do otrzymania zwrotnej wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi, Uwzględnij w harmonogramie – Oznacza to, Ŝe gdy harmonogram jest aktywny, to na podany numer telefonu będzie wysyłany SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi,

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 13 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Zezwól na sterowanie wyłącznikiem mocy – Oznacza to, Ŝe wpisany numer telefonu jest uprawniony do wysyłania wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy. Aby konfiguracja przebiegła pomyślnie musi być podany poprawny „Kod autoryzacyjny” i „Hasło do licznika”. UWAGA: numer 000000000 oraz dublowanie numerów jest zabronione.


Wyślij SMS na dowolny numer – zaznaczenie tej opcji spowoduje, Ŝe wiadomość SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi zostanie wysłana na dowolny numer telefonu, który wykona połączenie telefoniczne do modułu.

5.3.7. Pasek stanu Pasek stanu pokazuje aktualny status w jakim znajduje się program np.: „Status: Połączony”.

5.3.8. Nieprawidłowa praca programu „Konfigurator modułów GSM-1/GSM-3” Lp.

Opis usterki

Prawdopodobna przyczyna i zalecane postępowanie

1.

Brak komunikacji z modułem komunikacyjnym GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3

NaleŜy sprawdzić czy: - wybrano odpowiedni port komunikacyjny, - nie wyłączono portu COM w systemie operacyjnym komputera (MenadŜer urządzeń).

2.

Program nie odczytał/zapisał konfiguracji

NaleŜy sprawdzić czy: - nie zostało przerwane połączenie z modułem komunikacyjnym GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3.

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 14 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

6. Instalacja modułów 6.1. Lokalizacja modułów Moduły komunikacyjne, do poprawnej pracy, muszą znajdować się w zasięgu nadajników GSM operatora dostarczającego kartę SIM umieszczoną w modułach. W pobliŜu modułów nie powinny się znajdować duŜe metalowe przedmioty. Nie jest zalecane instalowanie modułów wewnątrz metalowego kontenera, np. skrzynka, szafa.

6.2. Krok 1: Instalacja karty SIM w modułach Kartę SIM naleŜy wsunąć w gniazdo karty SIM, stroną ze stykami znajdującymi się na tylnej części karty (Rysunek 10, 11 i 12), aŜ do momentu usłyszenia charakterystycznego kliknięcia. Po prawidłowym umieszczeniu karta powinna w całości „schować się” w gnieździe. Brak kliknięcia oznacza, Ŝe karta została umieszczona w niewłaściwej pozycji. NaleŜy wtedy wyjąć kartę i wsunąć ponownie w prawidłowej pozycji. W celu wyjęcia prawidłowo zamontowanej karty SIM, naleŜy nacisnąć kartę, aŜ do usłyszenia charakterystycznego kliknięcia, a następnie zwolnić nacisk – karta SIM zostanie wypchnięta przez mechanizm wysuwający gniazda karty.

Rysunek 10. Instalacja karty SIM w module komunikacyjnym GSM-1

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 15 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Rysunek 11. Instalacja karty SIM w module komunikacyjnym GSM-1/485

Rysunek 12. Instalacja karty SIM w module komunikacyjnym GSM-3

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 16 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

6.3. Krok 2: MontaŜ modułów w liczniku Moduły GSM-1, GSM-1/485 oraz GSM-3 dostarczane są razem z osłoną skrzynki zaciskowej licznika, wewnątrz której są zamontowane. Instalacja modułów GSM-1 oraz GSM-3 w licznikach LAP, LABM oraz EABM sprowadza się do nałoŜenia osłony skrzynki zaciskowej na licznik (Rysunek 13 i 15) oraz przykręcenia śrub plombowniczych.

Rysunek 13. MontaŜ osłony skrzynki zaciskowej z zamontowanym modułem GSM-1 w liczniku typu LAP lub LABM

W przypadku montaŜu modułu GSM-1/485 w licznikach: - LAP-A1/485 lub, - LAP i LABM w wariancie wykonania licznika z interfejsem komunikacyjnym RS485 dodatkowo naleŜy wykonać połączenie przewodowe dla interfejsu RS485 (Rysunek 14), przy zachowaniu biegunowości połączenia (zacisk „+” oznaczony w module naleŜy podłączyć do zacisku „+” licznika LAP-A1/485, LAP lub LABM (zacisk nr 9), natomiast zacisk „–” oznaczony w module naleŜy podłączyć do zacisku „–” licznika LAP-A1/485, LAP lub LABM (zacisk nr 10).

Rysunek 14. MontaŜ osłony skrzynki zaciskowej z zamontowanym modułem GSM-1/485 w liczniku typu LAP-A1/485 lub LAP i LABM z interfejsem komunikacyjnym RS485 Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 17 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Rysunek 15. MontaŜ osłony skrzynki zaciskowej z zamontowanym modułem GSM-3 w liczniku typu EABM

6.4. Krok 3: Uruchomienie i sprawdzenie poprawności działania modułów Po prawidłowym zainstalowaniu modułu i podłączeniu napięcia zasilającego, moduł potrzebuje około 1 min. do osiągnięcia pełnej gotowości do pracy. Po tym czasie naleŜy wykonać następujące czynności: 1. Sprawdzić stan wskaźników diodowych modułów komunikacyjnych. Diody „STATUS” i „GSM” powinny być zapalone na zielono, a diody „SYGNAŁ” pokazywać co najmniej „dobry” poziom sygnału (patrz pkt. 6.5. Diagnostyka na diodach); 2. Wykonać próbę połączenia telefonicznego na numer telefoniczny przypisany do karty SIM umieszczonej w module; 3. Po usłyszeniu maksymalnie trzech sygnałów oczekiwania, powinno nastąpić odrzucenie połączenia; 4. Po krótkim czasie, telefon, z którego zostało wykonane Ŝądanie połączenia, powinien otrzymać wiadomość SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi odczytanymi z licznika. JeŜeli w powyŜszym procesie wystąpiły jakiekolwiek nieprawidłowości proszę zapoznać się z rozdziałem 7. Diagnostyka nieprawidłowości.

6.5. Diagnostyka na diodach Moduły komunikacyjne GSM-1, GSM-1/485 oraz GSM-3 wyposaŜone są w diody LED oznaczone jako „STATUS”, „GSM” oraz „SYGNAŁ” (Rysunek 16 i 17). Diody realizują następujące funkcje sygnalizacyjne: Dioda LED „STATUS” (dwukolorowa; kolor czerwony określa stany awaryjne):


podczas nawiązywania połączenia z licznikiem dioda pulsuje kolorem zielonym w trybie 1 sekundowym (0.5 s. zapalona / 0.5 s. zgaszona)




po nawiązaniu komunikacji z licznikiem dioda stale świeci kolorem zielonym;




przy braku komunikacji z licznikiem dioda stale świeci kolorem czerwonym;




podczas wysyłania wiadomości SMS dioda pulsuje przez 5 sekund kolorem zielonym w trybie 1 sekundowym (0.5 s. zapalona / 0.5 s. zgaszona);

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 18 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

Dioda LED „GSM” (dwukolorowa; kolor czerwony określa stany awaryjne):


podczas logowania do sieci GSM dioda pulsuje kolorem zielonym w trybie 1 sekundowym (0.5 s. zapalona / 0.5 s. zgaszona);




podczas inicjalizacji modemu GSM dioda pulsuje kolorem zielonym w trybie 2 sekundowym (1 s. zapalona / 1 s. zgaszona);




po poprawnym zainicjowaniu modemu GSM dioda stale świeci kolorem zielonym;




dla błędnego numeru PIN dioda pulsuje kolorem czerwonym w trybie 2 sekundowym (1 s. zapalona / 1 s. zgaszona);




dla Ŝądania numeru PUK dioda pulsuje kolorem czerwonym w trybie 1 sekundowym (0.5 s. zapalona / 0.5 s. zgaszona);




jeŜeli dioda stale świeci kolorem czerwonym oznacza to, Ŝe wystąpił jeden ze stanów awaryjnych: o

brak karty SIM;

o

uszkodzona lub zablokowana karta SIM;

o

brak dostępnych środków na koncie karty SIM działającej w systemie przedpłatowym (prepaid);

o

nieprawidłowy Numer Centrum SMS;

o

zbyt niski poziom sygnału.

Diody LED „SYGNAŁ” (jednokolorowe; kolor zielony):


po poprawnym zalogowaniu do sieci GSM wskazywany jest poziom sygnału GSM: o

brak sygnału

– brak zapalonych diod;

o

słaby

– 1 zapalona dioda;

o

dobry

– 2 lub 3 zapalone diody;

o

bardzo dobry

– 4 zapalone diody.

Rysunek 16. Płyta czołowa modułu GSM-1 i GSM-1/485 z widokiem diod LED

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 19 z 21

Rysunek 17. Płyta czołowa modułu GSM-3 z widokiem diod LED

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04

7. Diagnostyka nieprawidłowości Lp. 1.

Nieprawidłowość Stan awaryjny GSM (zapalona na czerwono dioda „GSM”).

Prawdopodobna przyczyna i zalecane postępowanie Nie umieszczono karty SIM w module. Proszę włoŜyć kartę SIM. Nie domknięto szufladki z kartą SIM. Proszę wyjąć i włoŜyć jeszcze raz kartę SIM. Jeśli karta SIM jest prawidłowo umieszczona w module proszę sprawdzić poprawność Numeru Centrum SMS oraz czy karta nie jest uszkodzona lub zablokowana przez operatora sieci GSM. JeŜeli jest to karta prepaid, naleŜy sprawdzić dostępność środków na koncie i waŜność karty.

2.

Stan awaryjny GSM (zapalona na czerwono dioda „GSM”; diody „STATUS” pulsują na zielono).

Błąd sprzętowy. Moduł nie moŜe skomunikować się z modemem. Wymagana interwencja serwisu.

3.

Brak komunikacji z licznikiem (zapalona na czerwono dioda „STATUS”).

Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę. Prawdopodobnie nieprawidłowo podłączony interfejs RS485 (dla modułu GSM-1/485 i licznika LAP-A1/485, LAP lub LABM). Proszę poprawnie podłączyć interfejs RS485. Zmieniono prędkość komunikacji na dodatkowym łączu komunikacyjnym licznika. Moduł GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 komunikuje się z prędkością 4800 b/s. Proszę skonfigurować dodatkowe łącze komunikacyjne licznika na prędkość 4800 b/s.

4.

Błędny numer PIN (dioda „GSM” pulsuje kolorem czerwonym w rytmie 2 sekundowym).

Wprowadzono niepoprawny kod PIN. Proszę sprawdzić numer PIN w konfiguracji modułu. Próba ponownego zalogowania bez korekty kodu PIN zablokuje kartę SIM.

5.

śądanie numeru PUK (dioda „GSM” pulsuje kolorem czerwonym w rytmie 1 sekundowym).

Wprowadzono trzykrotnie niepoprawny kod PIN. Karta zgłasza blokadę. NaleŜy wyjąć kartę z modułu i odblokować kodem PUK. Po odblokowaniu karty przed ponownym włoŜeniem do modułu, naleŜy sprawdzić poprawność kodu PIN w konfiguracji modułu.

6.

Podczas próby wykonania połączenia telefonicznego do modułu, otrzymano informację od operatora, o braku dostępności wybieranego abonenta.

Połączenie wykonane po czasie krótszym niŜ 1 minuta po podłączeniu zasilania do modułu. Proszę wykonać połączenie po upływie 1 minuty. Brak zasilania licznika, w którym zainstalowano moduł. Proszę sprawdzić, czy licznik jest poprawnie podłączony i zasilony. Błędna instalacja karty SIM. Proszę poprawnie umieścić kartę SIM w module. Podano błędny numer PIN karty SIM. Brak zasięgu lub zbyt niski poziom sygnału sieci GSM w miejscu uŜytkowania modułu.

7.

Po wykonaniu oraz odrzuceniu połączenia telefonicznego z modułem, nie otrzymano wiadomości SMS z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi.

Numer telefonu, z którego wykonano połączenie ma włączoną usługę zastrzegania numeru telefonu. Proszę wyłączyć usługę zastrzegania numeru w telefonie, z którego połączenie jest wykonywane. Numer telefonu, z którego wykonano połączenie nie znajduje się na liście telefonów uprawnionych do otrzymywania wiadomości SMS (zdefiniowanych podczas konfiguracji modułu). Chwilowe problemy z usługą SMS sieci GSM. Proszę spróbować ponownie za jakiś czas. Podano błędny numer centrum SMS operatora. Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę.

8.

Po wykonaniu oraz odrzuceniu połączenia telefonicznego z modułem, otrzymano wiadomość SMS o treści „Brak danych”.

Zmieniono prędkość komunikacji na dodatkowym łączu komunikacyjnym licznika. Moduł GSM-1, GSM-1/485 lub GSM-3 komunikuje się z prędkością 4800 b/s. Proszę skonfigurować dodatkowe łącze komunikacyjne licznika na prędkość 4800 b/s. Prawdopodobnie nieprawidłowo podłączony interfejs RS485 (dla modułu GSM-1/485 i licznika LAP-A1/485, LAP lub LABM). Proszę poprawnie podłączyć interfejs RS485.

Na numer telefonu zdefiniowany w harmonogramie, otrzymano wiadomość SMS o treści „Brak danych”. 9.

Po wysłaniu wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy licznika, otrzymano wiadomość SMS z informacją o braku połączenia z licznikiem (znacznik F).

Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę. Zmieniono prędkość komunikacji na dodatkowym łączu komunikacyjnym licznika. Moduł GSM-1 komunikuje się z prędkością 4800 b/s. Proszę skonfigurować dodatkowe łącze komunikacyjne licznika na prędkość 4800 b/s. Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę. Licznik nie posiada wyłącznika mocy (typu LATCH).

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 20 z 21

INSTRUKCJA OBSŁUGI MODUŁU KOMUNIKACYJNEGO GSM-1, GSM-1/485 i GSM-3 Wersja oprogramowania: 02.04 10.

11.

12.

Po wysłaniu wiadomości SMS sterującej wyłącznikiem mocy licznika, nie otrzymano wiadomości SMS ze statutem realizacji zadania.

Brak wiadomości SMS (z danymi pomiarowo-rozliczeniowymi) zgodnych z harmonogramem i wskazanymi numerami abonentów.

W module umieszczono kartę SIM działającą w systemie przedpłatowym (prepaid). Po wykonaniu próby połączenia i zerwaniu połączenia przez moduł, nie otrzymano SMS a przy kolejnej próbie połączenia operator sieci GSM zgłasza komunikat o braku dostępności abonenta.

Numer telefonu, z którego wykonano połączenie nie znajduje się na liście telefonów uprawnionych do sterowania wyłącznikiem mocy (zdefiniowanych podczas konfiguracji modułu). Podano błędny kod autoryzacyjny lub hasło do licznika (zdefiniowane podczas konfiguracji modułu). Podano błędny numer centrum SMS operatora. Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę. Numer telefonu oczekujący na SMS z danymi pomiarowymi nie znajduje się na liście telefonów uwzględnionych w harmonogramie (zdefiniowanych podczas konfiguracji modułu). Podano błędne parametry harmonogramu (zdefiniowane podczas konfiguracji modułu). Podano błędny numer centrum SMS operatora. Prawdopodobnie źle zamontowana osłona skrzynki zaciskowej licznika. Proszę poprawnie zamontować osłonę. Prawdopodobnie brak dostępnych środków na koncie umoŜliwiających wysłanie wiadomości SMS. Proszę uzupełnić środki na koncie.

W przypadku dalszego występowania problemów z działaniem modułu prosimy o kontakt z działem serwisu ZEUP Pozyton.

Wersja instrukcji: TK/3001/041/003

Strona 21 z 21