Dopalacze w prawie i laboratorium

diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 • Volume 48 • Number 3 • 333-338 Praca poglądowa • Review Article Dopalacze w prawi...
Author: Halina Szewczyk
3 downloads 0 Views 279KB Size
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 • Volume 48 • Number 3 • 333-338

Praca poglądowa • Review Article

Dopalacze w prawie i laboratorium Boosters in the law and the laboratory Iwona Wrześniewska – Wal Zakład Ekonomiki Prawa i Zarządzania Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa

Streszczenie Produkty określane jako dopalacze zawierają substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego o różnym mechanizmie działania psychoaktywnego, ich cechą wspólną jest to, że nie są wymienione w liście substancji objętych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Niebezpieczeństwo dopalaczy wiąże się z faktem, iż w dużej części znajdują się w nich substancje nie do końca zbadane. Liczba wiarygodnych badań laboratoryjnych i analiz na temat dopalaczy, które w większości są na nowo zsyntetyzowanymi substancjami jest bardzo ograniczona. Tylko zastosowanie najnowszych badań laboratoryjnych takich jak spektrometrię mas czy magnetyczny rezonans jądrowy w połączeniu z wiedzą ekspertów umożliwiło identyfikację związków obecnych dopalaczach, także nowych substancji psychoaktywnych. Summary Products known as boosters contain substances of natural or synthetic origin, they have psychoactive properties of various mechanisms, their common feature is that they are not listed in the list of substances covered by the Act on counteracting drug addiction. Danger of boosters is associated with the fact that a large part of them are substances not fully tested. The number of reliable laboratory tests and analysis conducted on boosters, most of which are newly synthesized substances is very limited. Only using the latest laboratory tests such as mass spectrometry and nuclear magnetic resonance in combination with expert knowledge has enabled the identification of compounds presented in boosters, the new psychoactive substances. Słowa kluczowe: badania laboratoryjne, dopalacze, prawo Key words: boosters, law, laboratory test Wstęp Dopalacze na polskim rynku są już od kilku lat. Jednak dopiero niedawno stały się tematem debaty społecznej. Powodem nagłego zainteresowania tymi substancjami było zdiagnozowanie przypadków ostrego zatrucia nimi wśród młodych ludzi (od stycznia do października 2010 r. było 330 hospitalizacji z podejrzeniem zatrucia dopalaczami i 18 zgonów przy czym ze względu na nieznajomość składu dopalaczy nie da się tych wszystkich przypadków powiązać z tymi środkami ze 100% pewnością, a jedynie można to z bliżej nieokreślonym prawdopodobieństwem podejrzewać [1]). Oprócz tak drastycznych zdarzeń stosowanie dopalaczy może wywołać szereg zaburzeń zdrowotnych m. in.: problemy w funkcjonowaniu układu krążenia, stany obniżonego nastroju, depresje, problemy ze snem, zatrucia. Zażywanie dopalaczy może również prowadzić do uzależnień. Tym nie mniej dopalacze mogą również wywołać inne stany pozwalające prowadzić grę z naszym układem nerwowym czy hormonalnym.

twierdzi, że prawo nie powinno ograniczać ani zakazywać ich stosowania. Jeśli człowiek chce zmienić swój stan psychiczny oraz nastrój dopalaczami i jeszcze za to zapłacić, to po co zabraniać. Trudno jednak zaakceptować ten postulat w przypadku osób, wykonujących niektóre zawody np. kierowcy, piloci nie wspominając już o zawodach medycznych m.in. lekarzach czy diagnostach laboratoryjnych w szczególności. Kto wtedy przejmie kontrolę i odpowiedzialność za życie powierzone tym ludziom? Gdzie więc przebiega granica? Czy dopalacz dostarczający wątpliwej i chwilowej nagrody w postaci upojenia emocjonalnego ma prawo wziąć górę nad rozsądkiem i odpowiedzialnością np. za czyjeś życie? Jak dalece dopalacz może nas uzależnić i odebrać wolę podejmowania decyzji zgodnych z wymaganą sytuacją? [2].

W związku z tym dopalacze mają i swoich zwolenników i przeciwników. Wielu zwolenników tego rodzaju używek

substancji o rzekomym lub faktycznym działaniu psychoaktywnym. Są to substancje pochodzenia naturalnego lub

Co to jest „dopalacz”? Termin „dopalacz” nie posiada charakteru naukowego. Jest to potoczna nazwa różnych mieszanek lub pojedynczych

333

Dopalacze w prawie i laboratorium syntetycznego o różnym mechanizmie działania psychoaktywnego (stymulującego i halucynogennego), ich wspólną cechą jest to, że nie znajdują się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy dnia 29 lipca 2006 r. o przeciwdziałaniu narkomanii [3]. Spożycie ich ma na celu wywołanie w organizmie efektu narkotycznego. Z tego względu produkty te są świadomie reklamowane jako legalny substytut narkotyków. Marketingowe zabiegi sprzedawców zmierzają do pełnego uwiarygodnienia dopalaczy jako pełnowartościowych i całkiem bezpiecznych produktów, gdyż prawo nie zakazuje ich stosowania. Pomija się przy tym fakt ich bardzo silnego działania farmakologicznego mogącego przynieść opisane na wstępie skutki [4]. Zasadnicze niebezpieczeństwo związane ze stosowaniem dopalaczy wiąże się z faktem, iż w dużej części znajdują się w nich substancje nie do końca zbadane. Część z nich jest pochodzenia naturalnego, głównie z krajów azjatyckich i południowo amerykańskich, zatem nie była do tej pory szczegółowo badana przez laboratoria w Polsce i UE. Natomiast synteza pozostałych substancji znajdujących się w dopalaczach odbywa się na zasadzie tworzenia nowych związków chemicznych, podobnych do tych, które znajdują się na liście substancji kontrolowanych ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Formalnie jednak efektem syntezy będzie produkt, który nie jest objęty przepisami ww. ustawy pomimo, że posiada działanie psychoaktywne. Liczba wiarygodnych badań laboratoryjnych i analiz na temat dopalaczy, które w większości są na nowo zsyntetyzowanymi substancjami jest bardzo ograniczona. Powszechnie jednak wiadomo, że ryzyko zdrowotne ich zażywania, według ankiet wśród badanych pacjentów, to przede wszystkim możliwość wystąpienia toksyczności ostrej, która doprowadzić może do śmierci [5]. Ze względu na krótkotrwałość obserwacji działania dopalaczy trudno ustalić odległe następstwa zdrowotne czy podatność na uzależnienia. Potrzebne są długotrwałe badania, aby sprawdzić czy i w jaki sposób dopalacze mogą zaszkodzić, ale nim się one zakończą, na rynek już trafiają nowe środki o nieznanym działaniu [6]. W zeszłym roku pojawiły się aż 104 substancje, których wcześniej w ogóle nie było na Polskim rynku. O ile pierwsza generacja tzw. dopalaczy była względnie bezpieczna, a zawarta w nich benzylopiperazyna dość dobrze przebadana, to kolejna generacja taka już nie jest. W składzie dopalaczy, zwłaszcza ziołowych, pojawiły się nowe syntetyczne kannabinoidy, a więc substancje działające w organizmie na te same receptory co aktywny składnik konopi [7]. Część ze składników dopalaczy to nie tylko psychoaktywne używki, ale również inne niebezpieczne substancje np. wykorzystywane na co dzień jako czyszczące preparaty chemiczne [8]. Z tego względu skutkiem działania dopalaczy jest narażenie życia i zdrowia także ze względu na niebezpieczeństwo zażycia środków zanieczyszczonych i domieszek [9]. Polska na tle innych krajów Od dawna istnieje już współpraca w zakresie zwalczania 334

narkotyków prowadzona na poziomie międzynarodowym. Jest ona oparta jest w dużej mierze na osiągnięciach wypracowanych przez wspólnotę międzynarodową pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych. Należy wymienić tu m.in. najważniejsze konwencje międzynarodowe, takie jak Jednolita Konwencja o Środkach Odurzających z 1961 roku, Konwencja o Substancjach Psychotropowych z 1971 roku czy Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi z 1988 roku. Na poziomie naszego kontynentu jest Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) w Lizbonie prowadzące działania mające na celu zmniejszania popytu i podaży narkotyków. Natomiast podstawę planów i działań UE w zakresie dotyczącym narkotyków zakreśla Strategia antynarkotykowa UE na lata 2005-2012 [11]. Zdaniem ekspertów, oprócz Strategii, potrzebne są również skoordynowane działania wszystkich państw członkowskich Unii i wprowadzenia zakazu produkcji dopalaczy oraz handlu nimi na poziomie przepisów wspólnotowych. Taka inicjatywa legislacyjna została zapoczątkowana w okresie polskiej prezydencji w UE [12]. Konieczność zakazów i ograniczeń legislacyjnych wiąże się z szybkim rozwojem nowych syntetycznych substancji psychoaktywnych. W wielu krajach UE i w Polsce również nie ma precyzyjnych przepisów umożliwiających skuteczną kontrolę lub zakaz ich dystrybucji. Większość krajów ogranicza się tylko do uzupełniania list konkretnych substancji psychoaktywnych w miarę tego jak pojawiają się one na rynku. W Niemczech, Kanadzie i Wielkiej Brytanii stosuje się zasadę stałej obserwacji rynku i stosunkowo szybkiego, systematycznego dopisywania do listy zakazanych substancji, tych które zaczynają powodować zauważalne negatywne efekty społeczne. Takie przepisy prawne są łatwe do ominięcia przez wprowadzanie na rynek prostych analogów już zakazanych substancji psychoaktywnych [13]. Niektóre kraje próbują rozwiązać problem poprzez wprowadzenie przepisów o całkowitym zakazie produkcji i dystrybucji substancji chemicznych będących analogami (substancjami chemicznie lub farmakologicznie podobnymi) już zakazanych lub których dystrybucja jest ściśle kontrolowana (np. USA, Australia) [14]. Kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej W Polsce pierwszą próbą walki z dopalaczami była nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 20 marca 2009 r., która zwiększyła listę zakazanych substancji. Polityka taka podyktowana była zmianami w prawodawstwie innych krajów i zmianami w owych listach o czym napisano wyżej. Na liście znalazły się głównie produkty naturalne pochodzące z roślin i kilka syntetyków. Nowelizacja ta okazała się nie skuteczna. Tak jak w innych krajach producenci szybko zastąpili zapisane na liście substancje innymi analogami [15]. Ponadto wg danych efekt działań był żaden o czym świadczy ilość otwartych wtedy sklepów z dopalaczami: 2008 –

2 sklepy; luty 2009 - 42 sklepy; lipiec 2010 - 260 sklepów i grudzień 2010 - ponad 1500 sklepów [16]. Decyzja w sprawie produktu „Tajfun” Z uwagi na znaczne zagrożenia dla zdrowia publicznego kolejnym krokiem zapobiegawczym było wykorzystanie szczególnych kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sferze ochrony życia i zdrowia obywateli (ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej [17]). Zgodnie z art. 27 ustawy o PIS jeśli skala zagrożenia jest tak duża, że przekracza kompetencje państwowych inspekcji sanitarnych (wojewódzkich, powiatowych i granicznych), Główny Inspektor Sanitarny staje się organem właściwym do podjęcia odpowiednich środków zapobiegawczych. O podjęciu powyższych czynności zawiadamia właściwego wojewodę lub starostę - z art. 31a ustawy o PIS. W tych sytuacjach Główny Inspektor Sanitarny staje się organem pierwszej instancji. Takie szczególne środki GIS podjął 2 października 2010 r. wydając decyzję [18] na mocy której na terenie całego kraju wycofano z obrotu dopalacze a w szczególności wyrób o nazwie „Tajfun” oraz wszystkie inne podobne wyroby mogące mieć wpływ na bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowa ludzi. Ponadto GIS nakazał zaprzestania działalności obiektów służących produkcji ww. wyrobów oraz wprowadził zakaz obrotu hurtowego lub detalicznego tych wyrobów. Podstawą prawną do wydania tej decyzji były wspomniane już art. 27 ust. 2 i 31a ustawy o PIS oraz art. 104 i 108 k.p.a [19]. Istotne jest to, że decyzje administracyjne są wydawane przez organy po to, aby były skuteczne. Toteż Główny Inspektor Sanitarny nie mógł rozłożyć swych czynności w czasie i kolejno wydawać skierowanych do każdego adresata osobno decyzji administracyjnych. Takie rozproszone działania zrujnowałoby zamysł jednoczesnego wycofania zagrażających substancji. Z tego względu GIS wydał jedną decyzję, a wtórniki tej decyzji doręczył jednocześnie przy pomocy państwowych inspektorów sanitarnych poszczególnym stronom. Uzasadnieniem dla wydania przedmiotowej decyzji było stwierdzenie bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi, jakie stwarzały dopalacze. Sprawy sądowe Ze względu na konieczność szybkich działań w warunkach stanu zagrożenia dla życia i zdrowia obywateli przedmiotowa decyzja w sprawie produktu „Tajfun” opatrzona została, zgodnie z art. 27 ust. 2 in fine ustawy o PIS, rygorem natychmiastowej wykonalności. W niektórych wypadkach, doręczeniu decyzji towarzyszyły czynności zabezpieczające (art. 29 ustawy o PIS) polegające m.in. na zamykaniu sklepów w asyście policji oraz odebraniu produktów „Tajfun”. W związku z tymi działaniami organów właściciele zamykanych sklepów zaczęli wnosić skargi do sądu. W jednej ze skarg do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie [20]. właściciel wniósł o uchylenie, względnie stwierdzenie bezskuteczności wspomnianej czynności organu bądź ewentualnie o nakazanie Państwowemu Powiatowemu In-

spektorowi Sanitarnemu usunięcia plomb i zabezpieczeń oraz uznanie jego prawa do prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu czynności podjęte przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego mieszczą się zakresie przepisów prawa. Zatem sąd oddalił powyższą skargę. Zabezpieczenie określonych substancji znalezionych w przedmiotowym lokalu oraz zabezpieczenie samego lokalu, tak aby uniemożliwić obrót detaliczny tymi produktami wynikało wprost z przywołanej już decyzji GIS. Organ ten zaś działał na podstawie art. 27 i art. 29 ustawy o PIS. Stosownie zaś do tych regulacji prawnych w razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień lub jeżeli naruszenie ww. wymagań spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi unieruchomienie zakładu pracy lub jego części. W kolejnej sprawie dotyczącej dopalaczy nastąpiło odebranie produktu na podstawie art. 117 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji [21]. Powołany przepis określa sytuacje, w których można stosować przymus natychmiastowy. Dotyczy on przypadków, jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ciężkimi szkodami dla gospodarki narodowej lub jeżeli wymaga tego szczególny interes społeczny. Czynności wykonywane przez organ egzekucyjny w trybie omawianego art. 117 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji są podejmowane w ramach tzw. uproszczonego trybu egzekucyjnego, w którym nie wystawia się tytułu wykonawczego, ani pisemnego upomnienia, jak również postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego [22]. Uzasadnione podejrzenie W kilka dni po akcji zamykania sklepów z dopalaczami Sejmu zajął się kolejną nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz nowelizacją ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej [23], w której m.in. zakazano wytwarzanie, handel i reklamę wszelkich analogów - środków zastępczych, które zdefiniowano jako „substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym lub produkt, roślinę, grzyba lub ich część, zawierających taką substancję, używane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych” Drugą istotną zmianą wprowadzoną na mocy tej nowelizacji jest nowe uprawnie dla inspekcji sanitarnych zawarte w art. 27c ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zgodnie z tym przepisem w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że produkt stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, państwowy inspektor sanitarny wstrzyma jego wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu lub nakaże wycofanie go z obrotu na czas niezbędny do przeprowadzenia oceny wpływu tego produktu na zdrowie. 335

Dopalacze w prawie i laboratorium Użyte w tym przepisie sformułowanie „uzasadnione podejrzenie” wskazuje na to, że uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej mają charakter prewencyjny. Źródłem „uzasadnionego podejrzenia” mogą być przeprowadzone przez inspekcje czynności kontrolne o których mowa w art. 23 i 25 ustawy o PIS, ale ustawa o tym nie przesądza. Uzasadnione podejrzenie, że produkt stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi jest podstawową przesłanką do skorzystania z uprawnienia wskazanego w omawianym art. 27c ww. ustawy. Zatem organ powinien odnieść się do tej przesłanki w uzasadnieniu decyzji. Ponadto niezbędnym elementem potwierdzającym „uzasadnione podejrzenie” są badania eksperckie, które stwierdzą negatywny wpływ na życie lub zdrowie obywateli. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 października 2008 r., gdzie podkreślił iż, „argumentem uzasadniającym określone działania przeciwko zagwarantowanym Konstytucją RP prawom obywateli, w tym prawa do swobody prowadzenia działalności gospodarczej jest stwierdzenie przez jednostkę ekspercką, negatywnego wpływu na zdrowie i lub życie ludzkie danego produktu” [24]. Badania eksperckie przeprowadzone np. przez instytut naukowo-badawczy powinny być przeprowadzone w terminie nie dłuższym niż 18 miesięcy. Koszty przeprowadzenia oceny i badań będzie ponosić strona postępowania. Koszty zostaną ustalone z uwzględnieniem stopnia skomplikowania i zakresu przeprowadzonej oceny i badań. W przypadku stwierdzenia, że produkt nie stwarza zagrożenia zdrowia lub życia ludzi, ww. koszty zwracane się stronie. Unikalne badania laboratoryjne Obok Głównego Inspektora Sanitarnego w rozwiązywaniu problemu dopalaczy szczególną rolę odegrały laboratoria Narodowego Instytutu Leków, który w 2010 r. przeciągu zaledwie 2 miesięcy zanalizował, opisał i dostarczył organom wyniki badań zarekwirowanych 3 750 próbek dopalaczy, stanowiących dowody w sprawach sądowych. W 15,9 % przebadanych próbek stanowiły narkotyki zakazane obowiązującym prawem i aktywne substancje farmaceutyczne nielegalnie wprowadzone do obrotu. Wszystkie badane próbki zawierały substancje psychoaktywne, głównie analogi strukturalne substancji kontrolowanych. Łącznie zidentyfikowano około 90 substancji w tym ponad 57 psychoaktywnych (pochodne katynonu, piperazyny, tryptaminy, fenyletylaminy, syntetyczne kannabinoidy, aktywne substancje farmaceutyczne i inne) [25]. W 2011 r. laboratoria Narodowego Instytutu Leków przebadały 600 próbek dopalaczy zakupionych one-line. W większości z nich występowały roślinne substancje psychoaktywne np. kava-kava [26]. Należy zaznaczyć, iż Narodowy Instytut Leków jako pierwszy i jedyny w Europie do badań analitycznych zastosował jednocześnie cztery komplementarne techniki: • spektrometrię masową, • magnetyczny rezonans jądrowy (NRM), 336

• chromatografię gazową, • dyfraktometrię rentgenowskią [27]. Warto podkreślić, że w przypadku dopalaczy sama analiza spektometrii masowej nie była wystarczająca. Identyfikacja substancji następowała dopiero przy użyciu tandemowej spektometrii masowej [28]. Problemy, które się pojawiały w laboratorium dotyczyły przede wszystkim złożonego składu dopalaczy, w tym nowych nieznanych substancji oraz braku jednorodności próbek [29]. Tylko 17 % przebadanych próbek zawierało jedną substancję, reszta to mieszaniny [30]. Jednak prawdziwym wyzwaniem dla diagnostów laboratoryjnych była identyfikacja nowych substancji. W tym celu wykorzystywana była identyfikacji struktur substancji psychoaktywnych metodą NRM. Zaletą tej metody jest szybkość badania. Można analizować mieszaniny o różnych stanach skupienia: gazy, ciecze i emulsje [31] Definicja środka zastępczego Omawiana powyżej nowelizacja z 8 października 2010 r. ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz do ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej modyfikuje również dotychczasową definicję środka zastępczego w taki sposób, by mieściły się w niej także dopalacze. Jednocześnie przepisy zakazują wytwarzania i wprowadzania do obrotu takich środków. Zgodnie z nową definicją środkiem zastępczym jest substancja lub produkt używane zamiast lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych – art. 4 pkt 27 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Istotną cechą tej definicji jest podkreślenie celu, w jakim środek ten ma być użyty, tj. że będzie on używany zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa. Dodatkowo ustawa stwierdza, że środkiem zastępczym nie jest produkt uregulowany odrębnymi przepisami, a zatem nie jest to środek odurzający, substancja psychotropowa, czy prekursor. Definicje pozostałych kategorii substancji, o których mowa w ustawie (tj. prekursory, substancje psychotropowe oraz środki odurzające) są jeszcze dopełnione przez stanowiące załączniki listy konkretnych substancji. Listy takiej nie ma jednak w przypadku środków zastępczych. Znana jest przyczyna takiego kształtu tej regulacji - lista dopalaczy ciągle się powiększa. Konieczne są zatem kolejne zmiany przepisów obejmujące również inne pokrewne regulacje np. ustawa o substancjach chemicznych i ich mieszaninach [32]. Z drugiej jednak strony ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii znajduje zastosowanie tylko do tych środków zastępczych, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych. Wystarczy zatem, aby wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu takich preparatów było uregulowane w jakichś innych przepisach i już znowelizowana ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii,

a także zawarte w niej zakazy i sankcje, nie znajdzie do nich zastosowania [33]. Zatem praca nad tymi regulacjami dopiero się rozpoczyna. Postulowane zmiany obejmują m.in. wzorowane na innych państwach np. Australii próby uściślenia samej definicji dopalaczy [34]. Podsumowanie Niewątpliwie w przypadku dopalaczy ze względu na złożony skład produktów, ich nieustanną modyfikację i pojawianie się nowych nieznanych substancji możliwości badań laboratoryjnych są znacznie ograniczone. Powstaje zatem pytanie o kierunek zmian legislacyjnych. Wydaje się, że biorąc pod uwagę analizę przeprowadzoną ww. pracy, konieczne są skoordynowane działania wszystkich państw członkowskich Unii polegające na wprowadzeniu zakazu produkcji dopalaczy i handlu nimi, co można osiągnąć jedynie na poziomie przepisów wspólnotowych. Piśmiennictwo:

1. Ministerstwo Zdrowia: Odpowiedź na pismo Marszałka Senatu z 23 grudnia 2010 r. MZ-ZP_P_62_4959-118/MS/11. 2. Wolski A.: Dopalacze – ucieczka od rzeczywistości? Forum Akademickie nr 10 z 2009 r., s. 52-53 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2006 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U., Nr 179, poz. 1485 z późn. zm). 4. Narodowy Instytut Leków: Odpowiedź na pismo Izby Gospodarczej Farmacja Polska z 1 lipca 2010 r. DN/260/2010. 5. Łukasik-Głębocka M. Oddział Toksykologii i Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Raszei; konferencja Urzędu Miasta: Dopalacze – nowe zagrożenie dla mieszkańców Poznania, Poznań, 18 października 2010 r. 6. Habrat B. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie; konferencja prasowa Wydziału Nauk Medycznych: Dopalacze - Mity i Fakty, 28 sierpnia 2009 r. 7. http://www.instytucja.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1285%3Akonferencja-prasowa-wydziaunauk-medycznych-dopalacze-mity-i-fakty&Itemid=105 8. Zuba D. Zakupy przez Internet – nowe źródło narkotyków, Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie, I Międzynarodowe Targi Techniki Kryminalistycznej, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 9. Safjański M, Gołębiewski J. Rynek dopalaczy w Polsce – źródła zapatrzenia i sposoby dystrybucji, Jurata 2011 r. – materiały szkoleniowe GIS 10. Łukasik-Głębocka M. Oddział Toksykologii i Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Raszei; konferencja Urzędu Miasta: Dopalacze – nowe zagrożenie dla mieszkańców Poznania, Poznań, 18 października 2010 r. 11. Strategia antynarkotykowa UE na lata 2005-2012, wydanej przez Radę UE w dniu 22 listopada 2004 r., następnie zatwierdzonej przez Radę Europejską w grudniu 2004 r. (dokument 15074/04, CORDROGUE 77). 12. W dniach 7 i 8 marca 2011 r. spotkanie w Europejskim Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii, przedstawiciel Głównego Inspektoratu Sanitarnego: R. Szczęch, Departament Prawny GIS - materiały GIS. 13. Grajek M, Rej A, Kryska S. Status prawny dopalaczy a wdrażanie działań zapobiegawczych Praca konkursowa nadsyłana na II edycję Konkursu na najlepszy esej poruszający tematykę prawa medycznego www.prawoimedycyna.pl/index.php?str=artykul&id=1051 14. Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie, spotkanie robocze 7 i 8 marca 2011 r., przedstawi-

ciel Głównego Inspektoratu Sanitarnego: R. Szczęch, Departament Prawny GIS. 15. Grajek M, Rej A, Kryska S. Status prawny dopalaczy a wdrażanie działań zapobiegawczych Praca konkursowa nadsyłana na II edycję Konkursu na najlepszy esej poruszający tematykę prawa medycznego www.prawoimedycyna.pl/index.php?str=artykul&id=1051 16. Zuba D. Zakupy przez Internet – nowe źródło narkotyków, Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie, I Międzynarodowe Targi Techniki Kryminalistycznej, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 17. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) 18. Decyzja z dnia 2 października 2010 r. znak GIS-BI-073-239/ RS/10 19. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.1071) 20. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 25 stycznia 2011r. II SA/Ol 1047/10 21. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 z późn. zm. ) 22. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 27 października 2011r. IV SA/Wr 456/11 23. Nowelizacja z 8 października 2010 r. do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz do ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 24. Wyrok NSA z dnia 17 października 2008 r. sygn. akt. II OSK 1229/07 25. Narodowy Instytut Leków; Nowe narkotyki syntetyczne http:// www.nil.gov.pl/index.php/badania/designer-drugs 26. Błażewicz A. Identyfikacja substancji psychoaktywnych w dopalaczach metodą spektrometrii mas, Narodowy Instytut Leków, XIV Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 27. Narodowy Instytut Leków; Nowe narkotyki syntetyczne http:// www.nil.gov.pl/index.php/badania/designer-drugs 28. Błażewicz A. Identyfikacja substancji psychoaktywnych w dopalaczach metodą spektrometrii mas, Narodowy Instytut Leków, XIV Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 29. Kała M. Trucizny wokół nas, Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie, I Międzynarodowe Targi Techniki Kryminalistycznej, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 30. Błażewicz A. Identyfikacja substancji psychoaktywnych w dopalaczach metodą spektrometrii mas, Narodowy Instytut Leków, XIV Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 31. Kozerski L. Identyfikacja struktur substancji psychoaktywnych metodą NRM w dopalaczach, Narodowy Instytut Leków, XIV Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych, Warszawa 28-30 marca 2012 r. 32. Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach ( Dz. U. z 2011 r. Nr 63, poz. 322). 33. Kądziołka M. Dopalacze poza kontrolą nowej ustawy; Gazeta Prawna z dnia 18 października 2010 r. 34. http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/459112,dopalacze_ poza_kontrola_nowej_ustawy.html 35. Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie, spotkanie robocze 7 i 8 marca 2011 r., przedstawiciel Głównego Inspektoratu Sanitarnego: R. Szczęch, Departament Prawny GIS - materiały GIS.

Zaakceptowano do publikacji: 10.06.2012

337

Dopalacze w prawie i laboratorium Autor do korespondencji: dr nauk prawnych Iwona Wrześniewska - Wal Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP Zakład Ekonomiki Prawa i Zarządzania 01-826 Warszawa, ul. Kleczewska 61/63 tel. 22 5601140 e-mail: [email protected]

338