Definicja podatku podatek - pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pobierane przez państwo lub inne jednostki administracyjne na podstawie przepisów prawnych w celu uzyskania dochodów

Definicja podatku w polskim prawodawstwie zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa „Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej Artykuł 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. 1997 Nr 137 poz. 926)

Cechy podatku => pieniężny wymiar podatku – obywatele muszą przeznaczać określone części swoich dochodów na rzecz władz publicznych (w przeszłości podatek bywał jednak ściągany w postaci naturalnej jako pańszczyzna, płody rolne, zwierzęta, wyroby rzemieślnicze, kruszce itd.) => przymusowość – zależność podporządkowania między państwem i podmiotem zobowiązanym do płacenia podatku

Cechy podatku => powszechność – obowiązek podatkowy, ustalony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, ma dotyczyć w jednakowym stopniu całej określonej grupy podmiotów

=> nieodpłatność – z tytułu odprowadzenia podatku podatnikom nie przysługuje możliwość roszczenia o jakiekolwiek świadczenia od władz publicznych => bezzwrotność – środki przekazane na rzecz władz publicznych nie podlegają zwrotowi (wyjątek stanowi pobranie należności niezgodnie z prawem lub źle obliczonej)

Podatek a opłata osoba wnosząca opłatę otrzymuje określone świadczenie zwrotne od władz publicznych, aczkolwiek nie w pieniądzu przykładami opłat w Polsce są: opłata miejscowa opłata sądowa opłata skarbowa opłata targowa opłata sanatoryjna

Geneza podatków → pierwsze podatki, jeszcze w formie naturalnej, były już we wspólnotach pierwotnych → w starożytnym Egipcie rolnicy płacili podatki w postaci zbiorów i zwierząt, rzemieślnicy w formie wyrobów, a kupcy towarów → według Starego Testamentu Izraelici przekazywali zakonowi dziesięcinę z całego posiadanego majątku; w religii islamskiej występowała jałmużna, która dotyczyła każdego dorosłego obywatela, i która tylko początkowo była dobrowolna

Historia podatków pierwsze systemy podatkowe, których struktura przypomina te znane dzisiaj powstały w XV w. w Anglii i Francji

Historia podatków w 1798 r. Wielka Brytania pierwsza wprowadziła podatek dochodowy we współczesnym rozumieniu tego pojęcia → opodatkowane zostały dochody większe niż 60 funtów rocznie, najwyższa stawka, płacona od dochodów większych niż 200 funtów rocznie, wynosiła 10% → ale podatek ten dotyczył małej części obywateli, ponieważ średni dochód wynosił wówczas około 20 funtów rocznie

Historia podatków w Stanach Zjednoczonych podatek dochodowy wprowadzono w 1861 r. z powodu wojny domowej Tabela 1. Stawki podatkowe w Stanach Zjednoczonych w latach 1861-1871

Dochód (w dolarach)

Stawki podatku w latach 18611863

Stawki podatku w latach 18641871

do 600

0%

0%

601–10 000

3%

5%

powyżej 10 000

5%

10%

Źródło: Hall R. E., Rabushka A., Podatek liniowy, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998, s. 34-35

Historia podatków to w czasach I wojny światowej oraz II wojny światowej, które wiązały się z gigantycznymi wydatkami wojennymi, władze państwowe „nauczyły się” finansować swoje rosnące wydatki poprzez zwiększanie podatków dochodowych (zwłaszcza nakładanych na osoby najbogatsze)

Podział podatków

podatki można podzielić według kryterium podmiotowego, przedmiotowego bądź sposobu ich poboru

Podział podatków w ramach kryterium przedmiotowego wyróżniamy podatki: - od praw majątkowych i podatki majątkowe - od przychodów - od dochodów - od wydatków

Podatki bezpośrednie i pośrednie podział podatków ze względu na związek między ciężarem podatkowym, a ponoszącym ten ciężar podatnikiem : - podatki bezpośrednie - podatki pośrednie

Podatki bezpośrednie podatki bezpośrednie pokazują wprost relację między wysokością podatku, a zdolnością podatkową podatnika: → podatki majątkowe, przychodowe i dochodowe → można je spersonalizować także w zależności od wieku, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej podatnika itp. (ulgi i zwolnienia podatkowe) → są nieprzerzucalne bądź trudno przerzucalne

Podatki pośrednie w przypadku podatków pośrednich istotę stanowi przedmiot opodatkowania, to znaczy konsumpcja dóbr i usług: → VAT, podatek akcyzowy → ponieważ technicznie są one wliczane do ceny towaru, to mogą być ukryte w cenie towaru i mogą być przerzucalne na konsumenta, w zależności od cenowych elastyczności popytu i podaży

Podatki dochodowe podatek dochodowy może być podatkiem globalnym (unitarnym) albo podatkiem celularnym (analitycznym) => historia podatku globalnego sięga Prus, kiedy to obowiązek podatkowy dotyczył łącznego dochodu podatnika, nie uwzględniając źródła tego dochodu => podatek celularny pierwszy raz zastosowano w XIX w. w Anglii, gdzie przyjęto podział źródeł dochodów na pięć grup, z których każda została opodatkowana innymi stawkami (podatek od kapitału, od wolnej działalności, z użytkowania własności, płac urzędników oraz pozostałych dochodów kapitałowych)

Podział podatków klasyfikacja podatków zgodnie z kryterium władztwa podatkowego: a) podatki centralne b) podatki regionalne c) podatki lokalne

Funkcje podatku Funkcje podatku: 1) funkcja fiskalna 2) funkcja redystrybucyjna 3) funkcja stymulacyjna 4) funkcja informacyjna

Zasady podatkowe Adama Smitha zasady podatkowe wg Adama Smitha: * zasada równości - opodatkowanie powinno być proporcjonalne do zdolności podatkowej płatnika * zasada dogodności – procedura pobierania podatku powinna uwzględniać interesy podatnika * zasada taniości wymiaru i poboru podatku * zasada pewności – podatnik nie powinien być utrzymywany w niepewności co do obowiązujących go reguł płacenia zobowiązań

Zasady podatkowe A. Wagnera zasady podatkowe w ujęciu A. Wagnera: 1) zasada fiskalności – podatki maja być wydajne i elastyczne 2) zasada nienaruszalności – podatkom nie wolno naruszać substancji majątkowej podatnika 3) zasada sprawiedliwości – podatki muszą być powszechne i równe 4) zasady techniczne - pokrywają się z zasadami pewności, dogodności i taniości postulowanymi przez A. Smitha

Elementy techniki poboru podatku Elementy techniki poboru podatku: → podmiot opodatkowania → przedmiot opodatkowania → podstawa opodatkowania → stawka i skala podatkowa → zwolnienia i ulgi podatkowe → kary i zwyżki podatkowe

Podmiot opodatkowania czynny podmiot opodatkowania – państwo i władze samorządowe, które ściągają podatki bierny podmiot opodatkowania – wszystkie osoby prawne i fizyczne podlegające obowiązkowi podatkowemu

Stawka podatku stawkę podatkową definiujemy jako wysokość podatku odniesioną do podstawy opodatkowania: t=

=

rodzaje stawek: 1) stawka kwotowa - bezpośrednia wartość podatku należnego 2) stawka procentowa – określa jakim procentem podstawy opodatkowania zostanie obciążony podatnik, może być stała lub zmienna

Stawka podatku → w przypadku opodatkowania stawką stałą wielkość podatku rośnie proporcjonalnie do podstawy opodatkowania → w przypadku stawki zmiennej występuje zmiana wielkości podatku wraz ze zmianą podstawy opodatkowania, przy czym wyróżniamy stawki zmienne: progresywne, regresywne i degresywne

Progresja ciągła i globalna progresja globalna - wyższą stawkę stosuje się do całej podstawy opodatkowania progresja ciągła - wyższa stawka podatkowa obowiązuje tylko w odniesieniu do dochodów będących nadwyżką ponad górną granicę wcześniejszego przedziału skali

Progresja globalna progresja globalna - przykład Podstawa opodatkowania (w zł)

Stawka podatku (w %)

Należny podatek (w zł)

poniżej 10 000

0

0

10 001 – 20 000

10

1000,1-2000

20 001 – 30 000

20

4000,2-6000

powyżej 30 000

35

od 10500

Progresja ciągła progresja ciągła na przykładzie skali podatkowej PIT w Polsce w latach 2009-2015

Podstawa opodatkowania (w zł) ponad

do 85 528

85 528

Należny podatek (w zł) 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556,02 zł 14 839,02 plus 32% nadwyżki kwoty 85 528

Źródło: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z późniejszymi zmianami.

Progresja opóźniona, liniowa i przyspieszona

Progresja opóźniona

0

liniowa przyspieszona

0 0

Stawki podatku (w %) 9 16 9 9

18 19

20 27 30

Ulgi podatkowe ulgi podatkowe

odliczenia od dochodu podlegającemu opodatkowaniu

odliczenia od podatku

Podatki w polskim systemie podatkowym - podatek dochodowy od osób fizycznych (Personal Income Tax) - podatek od osób prawnych (Corporate Income Tax) - podatek od towarów i usług (Value Added Tax) - podatek akcyzowy - podatek od nieruchomości - podatek rolny - podatek leśny - podatek od środków transportowych - podatek od spadków i darowizn - podatek od czynności cywilnoprawnych - podatek tonażowy - podatek od gier