D I E K U N S T D E N K M Ä L E R DES KANTONS A P P E N Z E L L I N N E R R H O D E N

DIE KUNSTDENKMÄLER DES KANTONS APPENZELL INNERRHODEN VON RAINALD FISCHER ÖFMCap MIT 635 SCHWARZWEISSEN UND 6 FARBIGEN ABBILDUNGEN HERAUSGEGEBEN VON...
9 downloads 3 Views 337KB Size
DIE KUNSTDENKMÄLER DES KANTONS APPENZELL INNERRHODEN

VON

RAINALD FISCHER ÖFMCap MIT 635 SCHWARZWEISSEN UND 6 FARBIGEN ABBILDUNGEN

HERAUSGEGEBEN VON DER GESELLSCHAFT FÜR SCHWEIZERISCHE KUNSTGESCHICHTE BERN

BIRKHÄUSER VERLAG BASEL 1984

565 REGISTER Aus Gründen der Raumersparnis werden die Künstler nur innerhalb der Berufsgruppen aufgeführt, die Heiligen und Seligen unter dem Stichwort Heilige. Querverweise unterbleiben. Auf die Auflistung der Innerrhoder Familienwappen wird verzichtet, da diese im AWGB allgemein zugänglich sind. Abkürzungen: ED = Einzeldarstellungen, SD = szenische Darstellungen, PA = Patrozinien Altäre, PBi = Patrozinien Bildstock, PKa = Patrozinien Kapellen, PKi = Patrozinien Kirchen, PKl = Patrozinien Kloster, PL = Patrozinien Land.

Äbisegger, Wolfgang, Pfarrer 85f. (Abb.), 255, 364, 368, 401 Ablutionsgefäß 546 Ach, Joseph von, Visitator 272 Acker, Oberegg 44 (Abb.), 520 Ackergnazis, Appenzell 31 (Abb.), 490 Agnadello, Schlacht bei 210, 213 Agnus-Dei-Täfelchen 163, 208, 275, 412, 471f. Alemannen 4, 25, 502 Allegorien. Appenzell 218, 302f. - Barmherzigkeit 325 (Abb.), 331 - Ecclesia und Synagoge 193f. (Abb.) - Eintracht 313 - Fegfeuer 266, 281 - Fortuna 298, 302 - Gerechtigkeit (Justitia) 77, 226, 300, 302, 314, 329 (Abb.), 331 - Gerechtigkeitsbilder 78, 306f. (Abb.), 312 - Glaube 78, 330 - Himmel 266 - Hoffnung (Spes) 78, 299, 302, 329f. (Abb.) - Hölle 266 - Jahreszeiten 386f. (Abb.), 494 - Kirche, katholische 102, 105 (Abb.) - Klugheit 325 (Abb.), 331 - Liebe (Caritas) 78, 299f. (Abb.), 302, 329-331 (Abb.) - Lebensalter 70 (Abb.), 353 (Abb.), 389f. (Abb.) - Mäßigkeit 325 (Abb.), 331 - Meßopfer. Vorbilder 187, 192 - Pest 191f. (Abb.), 277, 515 Postbote 374 - Regiment, gutes und schlechtes 298f. (Abb.), 302 - Sakramente, Sieben 158 - Schiff der hl. Ursula 237f. (Abb.) - Sibyllen 196; Cumanische 194 (Abb.), 196 - Sommer 103 - Stär ke (Starkmut) 313, 330 - Tod 266 - Vanitas (Vergänglichkeit, Memento mori) 191, 249f. (Abb.), 348, 470, 486 (Abb.), 490 «vera religio» 300-302 (Abb.) - vier Letzte Dinge 265f. (Abb.), 472 Alpaufzüge 42 (Abb.), 44, 70, 498-501 (Abb.) Altäre und Retabel. Mittelalter 63, 143-154 (Abb.), Außenaltar 144, 161, 250f. (Abb.), 469 - 16. Jh. 64, 156, 196, 228, 247 (Abb.), 270f.(Abb.), 477 - 17. Jh. 65f., 162E, 189 (Abb.), 192-194 (Abb.), 229f., 236-239 (Abb.), 254f ., 3 67- 369 (Ab b. ), 371f . (Abb.), 402f. (Abb.), 416f. (Abb.), 421f. (Abb.), 424, 531-533 (Abb.), 541 - 18. Jh. 68, 165-168, 186, 216f. (Abb.), 362f. (Abb.), 398f. (Abb.), 407, 423f., 444, 467f. (Abb.), 470-472, 474 - 19. Jh. 71f., 172,

174, 186f. (Abb.), 217, 257, 259, 285f., 396, 399 (Abb.), 409-412 (Abb.), 432-435 (Abb.), 456, 464, 467, 469, 476f., 508-511, 514f., 543, 545, 557 - 20. Jh. 244f. (Abb.), 365, 400, 424, 426, 438, 440 (Abb.), 444, 446, 456f., 460-463 (Abb.), 465, 516, 545f. (Abb.) Altarglocken 442 Altarplatte 422 Altdorf. Kapuzinerkloster 60 - Pfarrkirche 51 Alter Zürichkrieg 8, 90, 146, 210, 214 «Altes Pfarrhaus», Schwende 500 Altes Testament. Darstellungen. Aaron 448 Abel 434 - Abraham. ED 426, 448; SD 185, 187, 202, 277, 427 - Adam und Eva 185, 297, 368, 428, 460 - Daniel 300, 302, 308 - David 104, 185, 196 - Elias 264, 426 - Esther 100 - Habakuk 300 - Isaak 426, 448 - Jakob, Patriarch 98, 103, 302f. - Jeremias 96 - Jesaias 196 Job 185 - Jonas 202, 308f. (Abb.) - Joseph, ägyptischer 185, 298, 302 - Josue 97; Josue und Kaleb 301 - Judith und Holofernes 302f. - Kain und Abel 187 - Mannalese 187 - Melchisedech 192, 434 - Moses 185, 396, 426f., 448 - Noe 185 - Paschamahl 187 - Propheten 426 - Rote Meer, Durchgang durch das 106, 302f. - Samson 98f., 301-303, 314 Sintflut 106 - Susanna 308 - Tobias 185 Wurzel Jesse 426 (Abb.), 428 - Zehn Gebote 187 Altstätten. Stadt 20, 81, 303 - Frauenkloster Maria Hilf 470 - Pfarrei und Pfarrkirche 18, 51, 54, 200, 503 - Meier von 4E, 502, 516 - Ritter von 502, 51611 Altweid 496 Andachtswinkel 42f. (Abb.) Anderes, Bernhard, Begutachter 438, 456 Antependien 164E, 167, 232, 265E (Abb.), 365, 416f. (Abb.), 462, 471, 474, 510, 541 Antikenrezeption. Allg. 194 (Abb.), 196, 204, 263, 298-303 (Abb.), 306f. (Abb.), 312, 348, 352, 358 (Abb.), 388, 500, 555 - Archimedes 301 - Bias von Priene 307 (Abb.), 312 - Herkules 97 - Horatius Cocles 103f. - Kambyses und Sisamnes 306 Titus Manlius Torquatus 96 - Tullia 300f.

566

REGISTER

Antonelis, Lank 45, 485f. (Abb.) Apotheke 544, 551, 553€ (Abb.) Appenzell Bezirk 22E, 74, 359, 373, 385-389 (Abb.), 487-491 (Abb.) Dorf. Anlage 46f., 129-139 (Abb.) − Bild- und Plandokumente 112-121 (Abb.), 131f. (Abb.), 138, 191f. (Abb.), 223, 278f. (Abb.), 314 − Dorfkern 129-359 (Abb.), 383 − Feuerschaugemeinde (Dunke) 23f. (Abb.), 83, 110, 130-132, 134, 138, 143, 359-390 (Abb.) − Geschichte 4f., 16, 20f. (Abb.), 23f., 45, 47f., 78 (Abb.), 112-121 (Abb.), 129-139 (Abb.) - Dorfbrände 50f., 54, 131, 148, 154, 163f., 225, 251, 284f., 288 − Gewerbe- und Industriebauten. Fabriken 52f., 134, 355, 386 - Gewerbebauten 330, 377-382 (Abb.) − Häuser. Dorfhäuser 323-358 (Abb.); Gasthäuser und Hotels 121, 324 (Abb.), 326330 (Abb.), 335, 337f., 340-342, 351-354, 356-358 (Abb.) - Einzelhäuser. Bröggli 389; Chrüüsis 388; Chülchenleen 388f. (Abb.); Felders 386f. (Abb.); Gaishaus 287, 364, 366, 386 (Abb.); Ab Gerbers 389f. (Abb.); Gringel 39 (Abb.), 126, 130, 252, 389 (Abb.); Horersjockelis 387; Hostet 388; Kreuzhof 135; Landsäckelmeister Mosers 388; Lauften, untere 387 (Abb.); Roothuus 386 (Abb.); Salesis 342-344 (Abb.), 349; Sandgrube 386; Schiibenleen 381, 386; Schloß 47E, 50, 63, 120E, 130, 132, 191, 252, 259 (Abb.), 327, 344-349 (Abb.), 358 (Abb.); Schönenbühl 387; Sutter-Fuster, Mettlen 386, 388 (Abb.) − Museen und Sammlungen. Heimatmuseum 3 (Abb.), 63, 80 (Abb.), 83-86 (Abb.), 88, 91 (Abb.), 94, 96, 103, 116, 118-121, 151-153 (Abb.), 206-218 (Abb.), 226f. (Abb.), 286, 309, 311, 319-321, 326328 (Abb.), 340f. (Abb.), 355f. (Abb.), 363f. (Abb.), 370f. (Abb.), 388, 429, 441, 448, 453, 466, 482, 513, 533f. (Abb.), 558 Kantonsbibliothek 113, 124 - Landesarchiv 6, 8 (Abb.), 12E (Abb.), 90, 93-95, 108 - Slg. Hermann Fäßler 72 (Abb.), 390 (Abb.) − Plätze. Adlerplatz 324 (Abb.) - Kronengarten 134, 139, 330, 350f. (Abb.) Landsgemeindeplatz 118-120 (Abb.), 129f., 139, 164, 316, 324, 330, 339f. (Abb.), 355 - Platte 130, 139, 324 - Postplatz 121, 130, 139, 341-344 (Abb.) - Schmäuslemarkt 129E, 139, 324, 326-328 (Abb.), 346

- Sternenplatz 130, 139, 337f. - Ziel 139 − Profanbauten, öffentliche und halböffentliche. Öffentliche. Allg. 50-54, 129 - Bäder (Hoferbad, Oberbad) 53E, 121, 134, 382 (Abb.) - Bahnhof 138f., 373 - Bärenhaus 50, 129 - Bleiche 21, 50, 51-53, 66, 126, 359, 377-381 (Abb.), 521 - Bürgerheim (Armenhaus) 50, 52, 138, 316, 370, 373f. (Abb.), Hauskapelle 373 - Dorfsäge 50, 129 - Galgenstätte 50, 113, 375f., 384 Herrenstall 50, 287, 289 - Kaufhaus 50, 287, 334 - Kollegium St. Antonius 52, 109, 201, 209, 228, 235, 316-320 (Abb.), 373, 466, Studentenkapelle 318-320 (Abb.) Krankenhaus 138, 373, Hauskapelle 373 Landeskanzlei 138, 315 - Landleutehaus 50, 287 - Mang 50, 130, 330, 378 - Metzi 50, 129 - Post 138, 374 (Abb.) -- Pulverhaus, Pulverturm 50, 375, 384 - Rathaus 50-52, 63-66, 75, 77-81, 90, 96, 100, 103E, 106, 121, 127, 129-132, 287-315 (Abb.), 331, 333f. (Abb.), 349, 352, 360, Ausstattung 303-315 (Abb.), Ratssilber 310-312 (Abb.), äußeres Rathaus 287E - Riedgaden 384 - Salzhaus 50, 287 - Schulhäuser 52, 138, 252, 259 (Abb.), 274, 315-320 (Abb.), 330, 373 - Schützenhaus 50, 52, 381 (Abb.), 384 - Siechenhaus 50 - Siechenstübli 287, 289, 334, 370 - Spital 50, 373 - Waag 50, 224, 287 - Walke 50E, 378 - Zeughaus 50f., 132, 134, 138, 210, 320f., 342 - Ziegelei 121, 135, 382, 384 − Quartiere. Bahnhofquartier 383 - Blumenrain 49 (Abb.), 135, 372, 388 - Brückenkopf 129, 321, 357f. (Abb.) - Forren 359, 389 - Gansbach 129-132, 350f. Gstainett 130 - Hirschberg 359 - Hofwiese 129E, 316 - Lehn 359, 386-388 (Abb.) Mettlen 130, 135, 359, 386, 388 (Abb.) - Ried. Korporation, Stiftung 49f., 132, 135, 138, 181, 224, 359, 381-384 (Abb.) Rinkenbach 135, 359, 366, 385f. (Abb.) - Rütirain 252, 359, 385 (Abb.) Schwerzbüel 130, 342, 345f. - Unterrain 139 - Wühre 359, 385 - Ziel 359, 386f. (Abb.) − Sakralbauten. Friedhof 120, 130, 144, 147, 175E, 180f., 224f. (Abb.), 251, 355 - Kapellen. Andachtskapellen: Abdankungskapelle 226; St. Anna und St. Jakob, Rütirain 371f. (Abb.), 385; Christophoruskapelle 287; 357; Maria Hilf im Hundgalgen 372; St. Michael am Blumenrain 372. Bildstöcke: Hl. Familie an der Bleichestraße 372; St. Franziskus an der Weißbadstraße 372. Meßkapellen: St. Anna bei der Haggenbrücke 62, 68, 118, 362-364 (Abb.),

REGISTER Appenzell, Dorf, Sakralbauten ( Fortsetzung) 472; St.Antonius im Rinkenbach 62, 66, 76, 122, 232, 331, 360, 364-369 (Abb.), 399, 402, 424, 472, 531; Beinhaus, ehemaliges 114-117, 119, 132, 141, 144, 224-227 (Abb.), 456; Heiligkreuzkapelle 226, 2842 8 6 ( Ab b . ), 4 52 f . (A bb . ) , 46 4 , 4 68 ; St. Martin (Lourdeskapelle) 201, 370f. (Abb.), 373, 472; Unsere Liebe Frau 141, 146 - Kirchen. Evangelisch-reformierte Kirche 19, 55, 57, 360f. (Abb.), 386; Pfarrkirche St. Mauritius 50-52, 54-58, 63-66, 68, 71-77, 89f., 104, 114, 119E, 129-132 (Abb.), 140-227 (Abb.), 252, 289, 334, 347, 383, 396, 469, 472, 477, 510, Kirchenschatz 203-208 (Abb.), Paramente 208f. (Abb.), bewegliche Ausstattung 201-203 (Abb.), 209-224 (Abb.) - Klöster. Frauenkloster Maria der Engel 19, 50f., 58-60, 63-66, 108, 114, 120, 132, 157, 168, 195, 207, 230, 236, 246, 251-284 (Abb.), 316, 342, 344E, 402, 428, 464, 540, 550f., Magdalenenkapelle 257-259, 274, Kirchenschatz 267-270 (Abb.), bewegliche Ausstattung 266-268 (Abb.), 274-284 (Abb.), Frau Mütter: Hitz, M. Selina 258, Kanzler, M. Ignatia 268, Mäder, M. Johanna Baptista 257, Meggeli, M. Barbara 247, 251, Natter, M. Agatha 255E, 273, Tanner, M. Petronilla 252; Kapuzinerkloster 19, 51E, 58, 60 (Abb.), 64-67 (Abb.), 108, 119E, 132, 168, 192, 201, 209, 227- 252 (Abb.), 261, 272E, 340, 365, 414, 428, 453, 461, 540, Kapellen 228f., 244f. (Abb.), Kirchenschatz 241-243 (Abb.), Paramente 243f. (Abb.), Ausstattung 9 (Abb.), 240f. (Abb.), 245-251 (Abb.); Klos, Chloos 19, 58, 157, 224, 251E - Pfrundhäuser 50, 130, 138, 355; Mesmerhaus 316, 355; Pfarrhaus 329, 355E (Abb.) - Straßen und Gassen. Bahnhofstraße 134f., 138, 341, 373, 385 - Blumenrainweg 357 - Engelgasse 49 (Abb.), 121, 327, 350354 (Abb.) - Gaiserstraße 49 (Abb.), 134E, 139, 357f., 388 - Gerbestraße 130, 324, 350f. (Abb.) - Gontenstraße 134, 139, 386 - Haslerstraße 135, 139 Hauptgasse 48f. (Abb.), 64, 117, 119-121, 129f., 135, 139, 175, 286, 292, 322-341 (Abb.), 349, 353, 360 - Hirschengasse 129, 139, 341-343 (Abb.) - Jakob-SignerStraße 384 - Kaustraße 135, 139, 355, 385 - Marktgasse 129, 315, 338, 355f. (Abb.) - Pfauengässchen 340 Poststraße 327, 343, 346 - Riedstraße 384 - Rosengärtliweg 49 (Abb.), 132, 384 - Schäflegasse 130, 326,

567

350 - Sitterstraße 357 - Weißbadstraße, alte 350f. (Abb.), neue 134f., 139, 324, 350, 359, 372, 389 - Wührestraße 384 - Zielstraße 135, 356, 361 Land 2, 6-10, 22, 25, 50, 74-76, 81-84, 89, 96, 114, 132, 288 Hoheitszeichen 11, 81-108 (Abb.) - Landteilung 8f. (Abb.), 11, 228, 503, 523, 556 Name. Abbacella, Abbatiscella, Apum cella 2, 77f. (Abb.), 114, 218E, 278 Pfarrei 4, 18f. (Abb.), 140-143 (Abb.), 456 - Kaplaneien 140-142 - Kirchhöre 10, 11, 14, 22, 132, 143, 228 - Kommissariat, bischöfliches 19, 75, 85 (Abb.) Talschaft (Amt-Vogtei), «lendlin» 2, 5, 6, 22, 81, 83, 85, 89, 93, 145, 288 - Meier 4, 5, 45, 484-486 (Abb.) Appenzell Außerrhoden 1, 7, 10-17, 21E, 57, 69, 74, 76, 78, 81f., 83, 90E, 107, 131, 228, 288, 420, 523-529 Appenzell Innerrhoden. Bezirke 16, 22-24 (Abb.), 82, 490 - Exklaven 1, 4, 11, 24, 502, 529, 544 - Grenzen 1, I1, 17, 502f., 526 - Inneres Land 1E, 16-18, 21-23, 47, 129-502 (Abb.), Liegenschaften 110 Kunstgeschichte, Bibliographie 110-112 Kunstlandschaft 24-74 (Abb.) - Landesgeschichte 109 - Landeskunde 109 - Periodika 110 - Personengeschichte 110 Appenzellerkriege 2, 5-7 (Abb.), 78-81 (Abb.), 209E, 295, 502, 517 Appenzeller Vorderland 1, 4, 35 Aquileja 63, 223 Arboner Forst 4, 24 Archäologie. Funde 3 (Abb.), 466, 482, 484, 502, 517 - Grabungen 143-146 (Abb.), 159f. (Abb.), 466, 481f., 517 Architektur. Bibliographie 110f. - Modelle, Pläne und Zeichnungen 292, 320, 393 (Abb.), 408f. (Abb.), 444, 525C (Abb.), 540, 542 (Abb.) Archive und Bibliotheken, auswärtige 109 Arlesheim 335, 361 Arme Seelen. PKa 515 Äschach 522 Assisi, San Francesco 276 Assisi, Sta. Maria degli Angeli 240 Au, Schwende 500 Auen, Haslen 497 Auf Iberg. Kapelle 241 Augsburg 63f., 65, 67f. Aurnhammer, P. Dominikus OP 422 Aussätzige, Leprose, Sondersiechen 229, 370E, 373

568

REGISTER

Baar. Pfarrkirche 56, 145, 148 Bächler, Emil 2, 466 Backofen 380 Ballenberg, Bauernhausmuseum 495 Banner und Fahnen. Landesbanner Appenzell 10, 63, 74f. (Abb.), 81f., 89-92 (Abb.) - Juliusbanner 64, 89-93 (Abb.), 97, 99 - Auszugsfahnen Appenzell 89f., 92f. (Abb.) - Kompaniefahnen 94-96, (Abb.), 104 - Rhodsfahnen 93f. (Abb.) - Beutefah nen 63 , 65 , 8 9-9 2, 96, 1 59, 171 , 183 (Abb.), 187, 209-215 (Abb.), 292, 313; Burgunderfahne 211, 214; Landsknechtsfahnen 211, 214 - Fahnenbücher 211 Bannerhandel 10, 90, 92 Bannerträger, Fähnrich 75f., 89-92, 95 (Abb.), 97-100 (Abb.), 106 (Abb.), 381 (Abb.) Basel. Kupferstichkabinett 106 (Abb.) - Rathaus 97 - Schützenhaus 98 Basilika 424f. Bauernhaus Appenzeller 26-28 (Abb.), 44 Außerrhoder 26-29 (Abb.), 44 Innerrhoder 26-46 (Abb.), 48, 113, 126f. -Haustypen 27-31 (Abb.); Barockgiebelhaus 30f. (Abb.), 490; Gadenhaus 26f. (Abb.), 31 (Abb.), 490-499; Heidenhaus (Häädehuus) 30f. (Abb.), 385 (Abb.), 388f., 485, 490, 493-496 (Abb.), 519; Hönderföör-Haus 26, 491, 494; klassisches Appenzeller Haus 27-31 (Abb.), 386, 388 (Abb.), 490-500 (Abb.), 520f. (Abb.); Steildachhaus 30f. (Abb.), 486, 490-498 (Abb.), 520f. (Abb.); Tätschdachhaus 30f. (Abb.), 340, 386-390 (Abb.), 490-498 (Abb.), 518, 520f. (Abb.) Konstruktion 32-39 (Abb.) - Aufzugläden 34 - Bölz 43 (Abb.) - Falläden 35, 519 - «Joond-Nei-Boden» 33 (Abb.), 520 - Khalset (gehalst) 32 - Kreuzfirst 26 - Ladenkästen 34f. - «Suul» 33f. (Abb.), 338, 492-498 (Abb.) - Tüllböden 33 - Wetterschirm 37f. Raumdisposition 39-41 (Abb.) - Dachkammer 39f. - Höndergaden (Hinterstube) 39f. (Abb.) - Keller 32 - Küche 39f. (Abb.) «Löübli» (Abort) 39f. (Abb.) - Rauchküche 39f. (Abb.) - «Schopf» 39f. (Abb.) «Schweemi» 44 - Stube 39-41 (Abb.) Tenn 40 (Abb.), 43 - «Tili» (Kammer über Stube) 39 - Vorbrugg (Voo rbrogg) 26, 40 (Abb.), 43 Zierelemente 38f. (Abb.), 44 - Flugsparrendreiecke 34, 36 (Abb.), 38, 340 (Abb.), 352, 354, 380, 490-498, 521, 551 - Herzblatt 38f. (Abb.), 520 - Heuladen 43-45

(Abb.), 388, 418, 492-498 - Pfettenkonsolen, geschweifte 34f. (Abb.), 38, 490-498, 521 - Pfettenköpfe 34f. (Abb.), 354, 379 Rillenfriese 38E (Abb.), 520 - Schweifbretter (Seitenbretter) 337, 357, 486 (Abb.) Zahnschnittfries 38 - Zierbretter 35, 38 Bauernhäuser. Allg. 26-45 (Abb.), 385-390 (Abb.), 487-501 (Abb.), 519-522 (Abb.) datierte 29E, 490-499, 519, 521 Bauernmalerei 44, 46 (Abb.), 69E (Abb.), 73 (Abb.), 112, 119, 338, 380f. (Abb.), 386390 (Abb.), 417-419 (Abb.), 490-498, 501 (Abb.) - Eimerbödeli 70, 390 Bauhandwerker. Annen, Hans Ulrich, Kalkbrenner 256 - Casagrande, Maurermeister 399, 424 - Fäßler, Franz Josef, Maurermeister 257 - Feuerstein, Franz und Leopold 525 - Fridli 157 - Füger, Uli 156158, 290, 309 - Haagel, Michael, Maurer 398 - Hasler, Kaspar, Ziegler 256 - Helbling (oder Helßling), Hans, Parlier 147, 190E - Hell, Jakob 422 - Jakob (von Bruggen), Kalkmeister 398 - Lazger, Hans Ulrich, Ziegler 256 - Mascetti, A., Maurer 360, 444 - Möser, Maurermeister 527 Nef, Hans 506 - Ringgli, Rudolf, Ziegler 383 - Rüedi, Meister 165 - Rusch, N.N. 408 - Schärpf, Jörg 506 - Schedel, Matthias 52, 321 - Scheiwiler, Gebr., Maurer, Goßau 317 - Schmid, Joseph, Maurer 398 - Sommer und Nofels, Plattenleger 171 Spinell und Gschwend 438 - Ulmann, Pali 450 - Vonbank-Steuble 456 - Walchen, Jagli, Kalkbrenner 228 - Wyß, Konrad 422, 506 - Ziegler, Melcher 159, 161 Baumeister, Architekten, Werkmeister. Architekten, allg. 52 - Allgöwer, Jörg, Maurer 285; Michel, Maurer 156E, 285 - Altern, Hans, Baumeister 60, 253, 261-263 (Abb.) - Alther, Jakob, Steinmetz, Architekt 52, 155 - Auf der Mauer, Architekt 543f., 546 - Bamert, Robert, Architekt 343 - Bamert & Kölbener, Architekten 330 - Bayer, Albert, Architekt 373, 528 - Beer, Ferdinand, Architekt 54 - Bilchenfelder, Hans, Werkmeister 51E, 54, 155, 289, 381; Lienhard, Werkmeister 51, 378 - Blaul, Max, Architekt 318, 320 (Abb.), 432 - Borromini, Francesco, Architekt 262 - Breitenmoser, Enoch, Baumeister 52, 55-57, 171E (Abb.), 177-180 (Abb.), 182 (Abb.), 199, 408 Bruderer, Konrad, Baumeister 289 - Brüll (Brüel); Matthäus, Werkmeister 162, 175, 285, 422, 557 - Brütsch, H., Architekt 327 - Burger, Franz, Baumeister 170 - Burkard, Hans, Architekt 52, 315E, - Dörig,

REGISTER Baumeister, Architekten, Werkmeister ( Fortsetzung) Albert, Architekt 226, 366 - Ebneter, Joseph, Baumeister 170 - Egli, Erasmus, Werkmeister 255, 422 - Eisenhut & Fäßler, Architekten 344 - Falk, Werkmeister 540 - Fäßler, C., Baumeister 499 (Abb.), 501; Josef, Architekt 354 - Fehr, Br. Matthäus OFMCap, Architekt 255 -- Feuerstein, Gabriel, Werkmeister 525, 535; Jakob, Werkmeister 524 - Filippi, Ferdinand, Architekt 55, 316, 400 - Fitz, Franz, Architekt 393, 397 - Früh, J., Architekt 514 - Fuchs, Hans, Baumeister 351 Gaudy, Adolf, Architekt 52, 55, 57, 315, 443-446 (Abb.), 515 - Goldener, Johann Josef, Baumeister 418 - Graf, Ulrich, Baumeister 438 - Grubenmann, Hans Ulrich, Architekt 501 - Hardegger, August, Architekt 52, 55, 57E, 173f. (Abb.), 182E (Abb.), 185, 199, 232, 234, 244, 316-319 (Abb.), 373f. (Abb.), 399f. (Abb.), 424f. (Abb.), 432f. (Abb.), 437-440 (Abb.), 444, 462, 515 - Heeb und Wicki, Architekten 55, 508 - Heim, Johannes, Baumeister 479 Heinrich, Meister, Werkmeister 54, 55f., 146-148, 181, 188-190, 198f., 54-56, 146148, 176-181 (Abb.), 188-190 (Abb.), 196-199 (Abb.) - Hofer, Georg, Baumeister 421; Hans, Baumeister 164, 421, 506 Hofmann, P. Laurentius OFMCap, Architekt 59, 253, 260 - Höhener, Johannes, Architekt 52, 321 (Abb.) - Hohl, Hans, Arc h i t e k t 3 4 6 - I m f e l d , P . M a r q u a rd OFMCap, Architekt 59, 230, 255L, 540, 552 - Inauen, Andreas, Architekt 330; August, Architekt, Schreiner, 258, 263, 265, 286, 372, 402, 414, 456, 476, 478 - Kobler, Emil, Architekt 318 - Koller, Andreas, Architekt 234; Meinrad, Baumeister 170 Koster, Bartholomäus, Werkmeister 422 Kubly, Felix Wilhelm, Architekt 409 Kunkler, Johann Christoph, Architekt 408f. - Kuratle, Gregor, Neßlau, Baumeister 170 - Langenegger, Johann Conrad, Architekt, Baumeister 57, 170, 199 - Merz, Johann Jakob, Architekt 292 - La Roche, Emanuel, Architekt 55, 57, 360 - La Roche, Staehelin u. Cie, Architekten 360f. (Abb.) - Mayer, Karl Joseph, Baumeister 170 - Metzler, Lorenz, Werkmeister 302, 381 - Moosbrugger, Andreas, Architekt 540; Jos, Baumeister 230, 255, 257 (Abb.), 540, 550, 552 - Morant, Hans, Architekt 432 - Müller, Alois, Baumeister 393; Oskar, Architekt 394 - Müller, Oskar, und

3 6 K un st d en kmä l e r LX XIV , A I

569

Facincani, Mario, Architekten 55, 410 Murer, Hans, Baumeister 289 - Nisple, Josef Anton Andreas, Baumeister 340, 360 Philipp, Meister, Baumeister 289 - Reichlin, Karl, Architekt 55, 57, 508-510 (Abb.) - Rohner, Max, Architekt 55, 360 - Rüef (Rüest), Xaver, Baumeister 507 - Rutishauser, Baumeister 409 - Salzmann, Marx, Baumeister, Maurer 165, 375, 557 - Schäfer, Hans, Baumeister 408f. (Abb.); Otto, Architekt 373 - Schai, Hans, Baumeister 287 - Scheier, Johann, Architekt 444, 515, 543 - Schenker, Erwin J., Architekt 318, 320 (Abb.), 432, 444 Scherrer und Fäßler, Architekten 373 - Schläpfer, Daniel, Werkmeister 51, 161, 253; Hans Ulrich I, Werkmeister 51, 56, 230, 255, 506; Hans Ulrich II, Werkmeister 255, 540; Johannes, Werkmeister 398; Joseph, Werkmeister 51, 160, 167; Lienhard, Werkmeister 51 - Schlatter, Ambrosius, Baumeister 408, 432; Salomon, Architekt 28 (Abb.), 37 (Abb.), 113, 126, 486 (Abb.) - Schmid, Ägidius, Frastanz, Baumeister 170; Johann Anton, Baumeister 257, 292, 316, 356, 373 - Schmid, Felix, und Pekarek, Oskar, Architekten 55, 174, 438 - Schmidt, Hermann, Architekt 55, 234, 424 - Schmidt & Zöllig 319 - Schregenberger, Willi, Architekt 292, 410 - Schürpf, Jakob, Baumeister 422 - Seif, Remigius, Baumeister, Zimmermann 408, 432 - Semper, Gottfried, Architekt 397 - Serlio, Sebastiano, Architekt 262 - Signer und Schmid, Baumeister 463 Spalt, Joseph, Architekt 55, 57, 408f., 411E (Abb.) - Staehelin, Adolf, Architekt 360 Steiner, Clemens, Architekt 55, 57, 392396 (Abb.); Josef, Architekt 234, 318 Suter, Ludwig Isidor, Luzern, Architekt 172 - Sutter, Johann Baptist, Baumeister 320; Josef Anton, Baumeister 350f. (Abb.) - Tagmann, Bartholome, Baumeister 507 Thürlemann, Johann Baptist, Architekt 432, 434 (Abb.), 542f. (Abb.) - Toscano, Andreas, Baumeister 60, 253, 261-263 (Abb.) - Weishaupt, Johann Anton, Pfarrer und Kavaliersarchitekt 56f., 170, 393 Winzeler und Burkard, Architekten 234, 244f. (Abb.), 444 - Zangerle, Baumeister 507 - Zeller, Bartli, Architekt 375 - Zuben, Br. Nikolaus OFMCap von, Architekt 59, 255 - Zünd, Christian, Baumeister 255, 257 (Abb.), 540, 550, 552 Baumann, Johannes, Bundesrat 17 - Lorenz (Enz) 155, 301 Bauwesen. Allg. 23, 51f., 135 - Bauhütten des

570

REGISTER

Bauwesen (Fortsetzung) Ostalpenraumes 198f. - Bauinschriften 147, 190, 286, 416 - Beschlußwein und ähnliche Bräuche 155, 256, 289, 378 Farb (Gewand in Landesfarben) 51 - Misoxer 60, 253, 260-263 (Abb.) - Prismeller 228 - Ruchknechte 255 - Steinbrüche 147, 157, 167, 170f., 256, 272, 288, 522, 524f., 540, 544 - Steintransport 288f. - Verdinge, Akkorde 255, 257 (Abb.), 525 - Vorarlberger 230, 255, 398, 525, 535, 540, 550, 552 Werkmeister 51, 147 Bechtenrüti, Oberegg 521 Befestigungen und Wehrbauten 56, 155f., 175, 181, 199, 224, 494 Befig 494 Beinhäuser 224-227 (Abb.), 406, 414, 424, 428 Benigni, P. Giorgio OFMConv 539 Bensel, Oberegg 503 Benzes 494 Berg. Lehn, mauen 42 (Abb.), 490 - Schwende 126 Bern. Historisches Museum 95, 106 (Abb.) Landesbibliothek 113, 125 Berneck (Bernang) 502 - Pfarrei 18, 22, 503f. Beroldingen, P. Gregor OSB von 540 Beslers 494 Betrachtungsbilder, Malerei, sakrale 280f. (Abb.) Betten 380f., 390, 417-419 (Abb.), 490-496 (Abb.) Bibliographie (Literatur) 109-112 Bibliotheken 112, 250f. (Abb.), 356, 539 Bilddokumente 112-127 (Abb.) Bild hauer und Alt arb auer. Bild hauer zu St. Gallen 166 - Brandstetter, A., Bildhauer 294 - Bronbueler, Jakob, Schreiner, Altarbauer 66, 160, 163, 229, 239 (Abb.), 290, 294-297 (Abb.), 308 - Brülisauer, Joseph Anton, Altarbauer 409f. - Buck, Adolf, Bildhauer 395 - Büßer, Josef, Bildhauer 372 - Cades, Bartholomäus, Bildhauer 65, 75, 162f., 166, 189 (Abb.), 193f, (Abb.), 216 (Abb.), 254, 264f. (Abb.), 435 - Dirr, Bildhauer 68, 168, 441; Alois 168; Franz Anton 68, 168, 189 (Abb.), 195; Johann Georg 413f. (Abb.); Sebastian 68 Ettlin, Eduard, Altarbauer 232 - Feuchtmayer, Joseph Anton, Bildhauer 68, 363f. Fraffel (auch Fräfel), Michel, Bildhauer 151, 161f. - Glauner, Carl, Bildhauer, Maler 174f., 194-196 (Abb.), 400, 424, 426 (Abb.), 428, 542, 546 554 - Gnadt, Bildhauer 410-412 (Abb.) - Gruber, Rudi, Bildhauer 241 - Haller, Jakob, Bildhauer 423 - Harzer, Bildhauer, Tischmacher 66,

164, 166, 541, 551f. - Holenstein, Alois, Altarbauer 232, 365, 367, 432-435 (Abb.), 508, 510f., 557; Otto 400 - Hörler, Joseph Ulrich, Bildhauer 68, 167f., 195, 201, 217f. (Abb.), 363f. (Abb.), 370, 389; NN, Altarbauer 166 - Hug, Anton, Bildhauer 362f. Hunger, Jakob, Bildhauer 66, 264, 266, 402, 510 - Kändel, Jörg, Bildhauer 474 Kern, Erasmus, Bildhauer 400 - Klarer, Josef Anton, Bildhauer 71, 294, 410-412 (Abb.) - Leuch, Carl, Bildhauer 294 Linser, Bildhauer 410, 412 - Lobacher, Jakob, Bildhauer, Steinmetz 65, 289, 296 Marberger, Leopold, Bildhauer 400 Marmon und Blank, Bildhauer 318, 394, 438, 440 (Abb.) - Matt, Hans von, Bildhauer 319 - Mayer'sche Kunstanstalt, München, Bildhauer, Glasmaler 174, 183, 258, 275, 424, 427 - Meister von Eriskirch, Bildhauer 284 - Mettler, Walter Valentin, Bildhauer 78, 80f., 291f. (Abb.) - Metzger, Conrad, Bildhauer, Maler 164 - Michelangelo, Bildhauer, Maler 238, 277 - Monogrammist IG, Bildhauer 66, 245f. (Abb.) Morinck, Hans, Bildhauer 277 -- Müller, Alfred, Wil, Altarbauer 232, 237; Blasius Eusebius 257, 543; Eduard, Wil, Altarbauer 174, 186f. (Abb.), 192f., 237, 424, 426; Gebrüder, Waldkirch 71f., 232, 257, 259, 399, 508, 510f.; Gebrüder, Wil, Altarbauer 527; Johann Baptist 232, 257 Multscher, Hans, Bildhauer 154, 250 Münchner Schule 71 - Neff, Bildhauer 456 - Neumann, Johann Nepomuk, Altarbauer 543, 545f. (Abb.) - Nieschang, Onofrius, Bildhauer 289 Prinoth, Ferdinand, Bildhauer 394-396 - Purger, J.B., Bildhauer 396 - Riemenschneider, Tilmann, Bildhauer 154, 196 - Riß, Adolf, Bildhauer 176 - Rissi (auch Risse), Uli, Bildhauer 65, 157, 290, 308; Jag (Jakob), Bildhauer 65, 157, 160, 197 (Abb.), 470, 486 (Abb.), 490 536 (Abb.) - von Rorschach (NN), Bildhauer 290 - Ruß, Jakob, Ravensburg, Bildhauer 152-154, 274f. Schenck, Brüder, Bildhauer 66, 194f.; Christoph Daniel, Bildhauer 65f.; Hans, Bildhauer 195; Hans Christoph, Bildhauer 65; Umkreis 217, 245, 367 (Abb.), 402, 430 - Schmidt, Firma, Altarbauer 424, 426 Sedlack, Altarbauer, Stukkateur 444, 446 (Abb.) Steiger, Hans Ulrich, Bildhauer 338f., 360, 384 - Thamasch, Andreas, Bildhauer 536 Ulrich im Berndli, Br., Bildhauer 461 Weilheim, Bildhauerschule 194 - Wiest, Joseph, Altarbauer 423 - Züger, Josef,

R EGI S TE R Bildhauer und Altarbauer ( Fortsetzung) Bildhauer 527 - Zürn, Familie, Bildhauer 194; Hans d.Ä., Bildhauer 265; Michael, Bildhauer 65f., 255, 378, 475f. (Abb.) Bildstein, Peter, Hauptmann 100f. Bildstöcke und Feldkreuze. Bild, Bildstock 6062 (Abb.), 362, 364, 372, 398, 404, 437, 456, 478-481 (Abb.), 504, 514, 516, 518 Bildstock am Rain, Oberegg 61 (Abb.), 516 - Bruder Klaus, Burgstock 478 - Bruder Klaus, Eggerstanden 478 - St. Joseph, Fehrlen 478 - Kreuz auf Berg, Brülisau 478, 481 (Abb.) - Kreuz auf Fegg, Oberegg 516 - Unsere Liebe Frau, «Jeulis», Haslen 478 - Unsere Liebe Frau, Leimensteig 479 - Unsere Liebe Frau, Schmidhaus, Haslen 478 - St. Wendelin, Haslen 479 Birchler, Linus, Begutachter 174, 292 Bischofberger, Familie 342 - Anna 514 - Johann Baptist, Kaplan 204-206 (Abb.) Karl Franz, Landammann 17, 304f., 352, 526 Blatten. Enggenhütten 498 - Oberegg 521 Bleuers 494 Blitzableiter 168 Blockbauten 32f. (Abb.), 48, 131, 350-356 (Abb.), 382-389 (Abb.), 454, 485, 513, 518 Blumenau 493f. (Abb.) Boden. Oberegg 503, 520 - Schlatt-Haslen 497 Böden 159, 161, 171, 258, 261, 292, 295f., 349, 367, 405-407, 551 Bodenseeraum, Kunst 54, 56, 62, 63, 65, 69, 71, 148, 154f., 198, 222 Bodmer, Konrad 401 Bollenstein, Familie 345 Brand. Oberer 494 - Unterer, Schwende 498 Brauchtum. Allg. 350, 474 - Christi Himmelfahrt 188 - «Chindliweh» 464 - Devotionalienkästchen 42f. (Abb.), 386, 471 -Feuereimer 130 - Fronleichnam 93, 142 Funkensonntag 383 - Hagelfeier 404 Magie 250f. (Abb.) - Ostereier 158 - Salomon, Clavicula vera Salomonis 250f. (Abb.) - Schneckenzucht 235 - Schützenwesen 142, 313, 381, 385 - Täfelimeedle 142 - Taufe bei Totgeburten 407, 413 Trachten 112 - Viehschaukränze 252 Wallfahrten und Prozessionen 57, 61f., 364f., 367, 369, 404, 407, 417, 422, 429, 455, 468, 472, 474, 476-478, 504, 515, 524, 528f., 536, 541, 556-558 - Wallfahrtsandenken 249f. (Abb.), 472f. (Abb.), 528f. Bregenz. Gefecht bei 6f. (Abb.), 78, 89-91 Stadtkirche 56 Breitenmoser, Andreas, Pfarrer 232

571

Brendle, Thomas, Pfarrer 429 Broger, Albert, Landammann 304, 326 - Franz Anton, Kirchenpfleger 170, 418 - Johann Baptist, Kirchenpfleger 416 - Johannes, des Rats 306 - Josef Anton, Bauherr 326, 334 - Joseph A. 390 - Ulrich 86 Broger-Fritsche (Fritze), Johann Baptist und Maria Franziska Kunigunde 418 Broger-Huber, Franz Anton und Maria Josefa 390 Broger-Sutter, Heinrich und Susanna 386 Brücken 13, 50, 52, 124, 375E (Abb.), 499-501 (Abb.) - Haggenbrugg 362, 376, 500 Kaubachbrücke 52, 500 (Abb.) - Kesselisbrugg über den Kaubach 500 (Abb.) Mettlenbrücke 375f. (Abb.) - Metzibrücke 52, 114-117 (Abb.), 119, 129E, 139, 287, 3 2 1 (A b b .) S it tc r brü c ke , La n k 49 9 (Abb.), 501 - Viadukt der Gaiser Bahn 21 (Abb.), 52, 134, 376 (Abb.) - Zungbachbrücke 485, 499 (Abb.), 501 Bruderschaften 142f. - St.-Anna-Schwesterschaft 142, 208 - Gesellschaft der hl. Ursula 238 - Sebastiansbruderschaft 142, 208 Brühlmann, Anton Josef 464 - Johann Anton, Landammann 305 Brülisau. Dorf 1, 46, 114, 121, 126, 391f. (Abb.) - Pfarrei 18, 95, 108, 140, 391-393, 420 Pfarrkirche 55-58, 61, 63, 121, 391-397 (Abb.); Kirchenschatz 397 (Abb.) Brülisauer, Familie 337, 353 - Elisabeth 230 Johannes, Statthalter 305 - Konrad , Hauptmann 101 (Abb.) - Moritz, Säckelmeister 155, 157 - Moritz, Siechenpfleger 306 - Udalrich 472 - Ulrich, Säckelmeister 305f. Brunnen 74, 78, 181, 273, 327, 338f., 342, 355, 379, 384, 420, 517, 525, 535, 551 - Sodbrunnen 46, 418 Brunner, Christoph, Ausgräber 517 Brunnhalde 499 Bruunbööl, Haslen 497 Buchbeschläge 208, 224 Buchbeutel 474 Bucheinbände 224, 250, 313f. Buchen, Steinegg 45 (Abb.), 494 Bucher, Fridolin, Kurat 478 Buchhorn 5, 145 - Fahne 210 Büchler, Kaplan 398 - Bartli 398 - Jag, des Rats 92, 398 - Jakob 101 - Josef 468 - Josef Pfarrer 429 Büchler-Koch, Familie 440 Büchler-Wetter, Ulrich 500 Buchmalerei 63f., 219-224 (Abb.), 250f. (Abb.), 314 - Bilderchroniken, Schweizer 7 (Abb.), 78E, 89, 112 - Landbücher 7, 11,

572

REGISTER

Buchmalerei (Fortsetzung) 82, 313f.; Silbernes Landbuch 64, 78, 79, 114, 127, 313f. - Missale, romanisches 63, 141 (Abb.), 144-146, 219-223 (Abb.) Buech, Leimensteig 498 Büel. Haslen 497 Oberegg 520f. (Abb.) Büeles 490 Buffets. «Boffet» (Buffet) 41, 43 (Abb.), 273f. (Abb.), 283 (Abb.), 338 (Abb.), 355f. (Abb.), 380, 387-389 (Abb.), 418f. (Abb.), 492-500 (Abb.), 535 Bühler 1 - exemte Güter 17 Bund ob dem See 6, 210 «Burg», Appenzell 482 Burg. Oberegg 518 - Rüte 494 Burgen 5, 18, 45- 47 (Abb.), 124, 448f., 480-486 (Abb.), 516-518 (Abb.) Burgstall 46, 518 Burgunderkriege (-beute) 9, 91, 211, 214 Büriswilen, Weiler 47, 504f., 515, 518, 521 Bürke, Josef Anton, Kurat 444 Bürki, Oberegg 521 Calanca 5, 480 Calvin, Jean 225 Cento Diavoli, Rittergesellschaft. Fahne 79, 99f., 210-213 (Abb.) Chäsmoos 494 Cheminée 388 Chlepfes 494 Chorbogen («Swelbogen», testudo) 146, 188, 261 (Abb.), 263, 366, 412, 530 Chorläden 239, 249, 264, 266, 554 Chorumgang 174, 176 (Abb.), 181f. Christus Einzeldarstellungen 148, 150f. (Abb.), 167, 171, 191f. (Abb.), 227, 266, 388, 416, 447, 460, 469 (Abb.), 509 - Auferstehungschristus 217, 245f. (Abb.), 275, 423, 511, 516 Ecce Homo (Erbärmdebild, Schmerzensmann) 152, 162, 191f. (Abb.), 204, 242, 268, 281f., 478, 536, 552-554 (Abb.) - im Elend 551f. (Abb.), 555 - Fünf Wunden. PA 399 - als Gärtner 308 - an der Geißelsäule 216f. (Abb.), 464 - Grabchristus 218 Haupt Christi 435, 554 - Herz Jesu. Andacht 256; ED 281, 396, 428, 433, 440, 445 (Abb.), 460, 530, 554; PKi 394 - Jesuskind 160f., 209, 217, 417, 435f. (Abb.), 537, 552-555; Fäschenkinder 281f. (Abb.), 387, 555; Loretokindlein 555; Prager 538, 555 am Kreuz 435, 516, 536 - Palmesel 157, 161, 536 (Abb .) - Sc hweiß t uch 37 1 (Abb.), 401, 536 - Seelenbräutigam 281f., 538, 555 Szenische Darstellungen. Abendmahl 41,

162, 171, 386, 396, 427, 433, 494 (Abb.), 498, 532, 537 - Anbetung der Hl. Drei Könige 148-151 (Abb.), 153, 184, 552, 555 (Abb.) - Anbetung der Hirten 184, 280, 537, 555 - als Apotheker 553f. (Abb.) Auferstehung 77 (Abb.), 99, 102, 220, 223 (Abb.), 308f. (Abb.), 368, 396, 412, 415, 532, 555 - Auferweckung des Lazarus 264 - Bergpredigt 187, 318, 412 - Beschneidung 458 - in Bethanien 451 (Abb.), 453 - Beweinung (auch Engelspietà) 218, 281 Darstellung im Tempel 232, 234, 239f., 413, 555 - Dornenkrönung 512 - Ecce Homo 197 - Emmaus 99, 281 - Eucharistie, Verehrung der 248f. (Abb.), 279f. (Abb.), 553f. (Abb.) - Flucht nach Ägypten 440, 554 - Geburt (Weihnacht) 148151 (Abb.), 154, 156, 220f. (Abb.), 256, 412, 415, 476 - Geißelung 280 (Abb.), 512 Grablegung 368 - Heilig Blut. Darstellung 434; PA 435; PKa 432, 434 - Heiliggrab 67f., 157f., 160E, 163, 165, 167, 199, 201-203 (Abb.), 231, 257, 393, 407, 510f. (Abb.), 542, 555 - Heilung der 10 Aussätzigen 371 (Abb.) - Himmelfahrt (Auffahrt) 99, 160, 191, 220 - Hochzeit zu Kana 301f., 555 - Jesus am Jakobsbrunnen 187 - Jesus, Maria, Joseph 512; PKa 473f., 514 - Jüngstes Gericht 225, 266 - Kinderfreund 318 - kluge und törichte Jungfrauen 301E, 537 - Kreuzabnahme (Ablösung) 229, 233 (Abb.), 237f. - Kreuztragung 278, 453, 536, 555 - Krippe 160, 164f., 407, 555 - Leiden Christi 512, 555; PKa 431f.; PKi 431f., 434 - Maiestas Domini 319 - Noli me tangere 452 - Ölberg 156, 162, 167, 169, 214-216 (Abb.), 219, 250, 277, 284, 396, 415, 434f. (Abb.), 478, 512, 532, 536, 554f. - Passionsbilderrätsel 387 - Ruhe auf der Flucht 415 - Samariter, Barmherziger 302 - Seligkeiten, Acht 173, 184f. (Abb.), 412 - Taufe 188, 204, 223, 301f., 314, 441, 552 - Verklärung 412 - Verkündigung an die Hirten 150 - Verlorener Sohn 281 - Verspottung 512 Zwölfjähriger im Tempel 318, 555 Chur. Bischöfe. Carl von Hohenbalken, Caspar von 362, 432; Thietmar 140, 143 - Bistum 19, 140 - Kathedrale 152f., 208 - Rätisches Museum 97 - Stadt 67 Churwalden, Altar 152 Clanx, Burg 5, 6, 45, 82, 94, 97, 124, 344, 386, 480-483 (Abb.), 491 Cles, Ritter von. Fahne 211, 213 Dachformen. Klebdächer 34, 329, 337 (Abb.),

REGISTER Dachformen ( Fortsetzung) 345-348 (Abb.), 351-353, 558 - Krüppelwalm 373f. - Kuppel (welsche Haube) 260, 315, 317f., 345 (Abb.), 347 (Abb.), 366f. (Abb.), 440, 445, 492, 514-516 (Abb.), 530, 546 - Mansarddach 316E, 326, 338, 373 - Pultdach 181f., 260, 270f. (Abb.), 285f. (Abb.), 337, 366, 395, 423, 457 - Schleppgauben (Guggorien) 180, 270, 525, 535 - Satteldach (Tätschdach, Giebeldach) 260, 318, 320, 330, 338, 344, 350E, 354-357, 362, 370, 379f. (Abb.), 385, 399, 402, 411, 418, 425, 433, 445, 456f., 462-465 (Abb.), 471f., 474, 477, 504, 515E, 535f., 546 - Spitzhelm 407, 411, 423, 425, 457, 464, 472, 507 - Walmdach 180, 244f. (Abb.), 274, 286, 316, 318, 320, 326, 330, 335, 342, 344, 355f., 373-376 (Abb.), 384, 399, 418, 505 - Zeltdach (Pyramiden-) 176, 318, 350, 375, 396, 508 Dachreiter 235, 260, 285f. (Abb.), 294, 317f., 345 (Abb.), 347, 361f. (Abb.), 365-367 (Abb.), 370, 372, 374, 398f., 402 (Abb.), 444, 456f., 462-465 (Abb.), 472, 474, 476, 514-516 (Abb.), 530, 541, 543f., 546, 558 Dachstühle 155, 166, 170, 334, 361, 366, 398, 462, 540 Dähler, Edmund, Landammann 304 - Johann Baptist Edmund, Landammann 305, 358 Dähler-Brülmann, Maria Johanna Seraphina, Hechtwirtin 326f. (Abb.) Decken (Balken-, Felder-, Kassetten-) 156, 272f. (Abb.), 285f., 295f, 326, 331, 334, 348E (Abb.), 352f., 362, 366f. (Abb.), 370, 380, 385 (Abb.), 396, 402, 407, 416, 457, 462, 465, 470-472, 474, 484, 514, 517, 521, 530, 551 Denier Anton, Pfarrer, Begutachter 173 Denkmäler 80f., 176, 291f. (Abb.), 294, 558 Dobler, Familie 337 - Carl Anton, Schützenmeister 248 Dokumentation 108-128 Doppelstein, Familie 449 Dörfer und Weiler 46f., 129-455 (Abb.), 505514 (Abb.), 518 Dorfhäuser. Allg. 47-49 (Abb.), 129, 139, 403E, 450, 508, 513E (Abb.) Dörig, Franz Anton 473 - Hans 443 - Johann Jakob 372 - (Törig) Johannes, des Rats 306 - Jos, Hauptmann 210 - Josef Anton 500 Dörig-Fäßler 388 Drachenköpfe 34f. (Abb.), 38, 253, 348, 498, 535 Drath, Hans 404 Dreifaltigkeit. Darstellung 173, 184, 202f., 218, 226, 238, 241, 266, 268, 280, 362-364

573

(Abb.), 416, 426f., 429, 434, 441, 458, 476, 511, 532, 547; PA 141, 146f., 159, 166, 524; PKa 471 - Gnadenstuhl 278, 554 Düring, P. Mauritius OSB 540 Ebenau, Oberegg 521 Eberle, Georg, Chorherr 524 Ebne, Lankmühle, Rapisau 126, 492 Ebnet, Schwende 35 (Abb.), 493 (Abb.), 498 Ebneter, Johann Konrad 281 - Richard 330 Ebni. Haslen 495 (Abb.), 498 - Oberegg 521 (Abb.) Egg. Fritsche 490 - Rüti 494 Eggerstanden. Dorf 1, 46, 121, 139, 157, 398401 (Abb.) - Kirche 52, 55, 57, 61, 398401 (Abb.); Kirchenschatz 401 - Kuratie 18, 398f. Eggli 494 Egli, Jakob 101, 492, 494 (Abb.) Eichmüller, Johannes, Propst 101f, 105 (Abb.), 203, 205 (Abb.), 207f. (Abb.), 311 (Abb.), 473 Eidgenossen, Drei 93, 500 Eidgenossenschaft. VII Orte 7, 8 - XII Orte S.8f. (Abb.) - Katholische Orte 10f, 13f. (Abb.), 229 - XXII Kantone 308 Einsiedeleien 19, 437f., 455f., 461, 466-468, 538 Einsiedeln. Kloster 68, 132, 526 - Stiftsbibliothek 115E, 125 Einzelhoflandschaft 4, 25f. (Abb.), 138f. (Abb.), 324, 340, 350, 401, 420, 487-491 (Abb.), 519-524 (Abb.) Eisenbahnen und Bergbahnen 20f. (Abb.), 47, 51 - Appenzeller Bahn 20, 132, 134, 373, 384, 431, 442 - Gaiser Bahn 20f. (Abb.), 134, 373 - Kastenbahn 391 - Säntisbahn 20, 134, 373, 442 Eisenring, Pfarrer 515 Elgg. Kirche St. Georg 199 Emporen 147, 157, 159f., 164E, 167, 172, 182 (Abb.), 185f., 197, 229, 232, 252, 260, 262f. (Abb.), 318, 361-364, 367, 396, 407, 428, 439, 445E (Abb.), 451E, 514, 527, 530, 543, 546 Engel, P. Seraphin OFMCap 252 Engelberg, Kloster 63, 223, 540, 551 Engelburg, Kirche 240 Enggenhütten. Weiler 36 (Abb.), 47, 134, 401403 (Abb.) Kapelle St. Peter und Paul 62, 66, 401-403 (Abb.) Entz, Jäckli 391 - Ulrich Landammann 7 Enzlerseepes 31 (Abb.), 490 Epitaphien 181, 224-227 (Abb.) Eppler, Paul, evang. Pfarrer 360 Erker 334E Eschenmoos, Oberegg 47, 518

574

REGISTER

Etter, Hans 102 Eugst, Oberegg 519 Eugster, Anton Joseph Alois 305 - Johannes, Pfarrer 408f., 412 - Johannes, des Rats 306 Ewiglicht (Ampeln) 157, 208, 472, 513, 542, 548 Fabricerii (Provinzbaumeister) 59, 253, 260 Fabrizius von Lugano, P. OFMCap 227 Falk, Carl Augustin, Pfarrer 393, 478 Familie, Heilige. ED 219, 226, 277f. (Abb.), 284, 318, 417, 440, 514 - SD mit Johannesknaben 219 - PA, PKa 372 Fassadenmalerei 38f., 326, 328, 330, 334, 336 (Abb.), 338, 340f., 344, 350, 352-357 (Abb.), 377 (Abb.), 379-382 (Abb.), 384, 386, 418f. (Abb.), 492-498 (Abb.), 521 (Abb.), 534 Fäßler, Familie 106 - Abraham, Pfarrer 162f., 272, 422 - Baptist, Armleutsäckelmeister 313 - Conrad, Landammann 313 - Hans, Hauptmann 471 - Hans, des Rats 313 Johann Joseph Anton Floridus, Landammann 305, 330 - Maria 203, 401 - Martin 254 - Walter 416 Fäßler-Bronner, Conrad, Landammann, und Maria Katharina 453 Fäßler-Büchler, Johann Konrad und Magdalena 102, 304 Fäßler-Fritsche, Franz Joseph Romuald, Kirchenpfleger 192 - Josef Anton 478 Fäßler-Koller, Johannes, Säckelmeister 471 Fäßler-Lehner, Lorenz und Katharina 204, 254, 278 Fäßler-Neff Familie 472 Fäßler-Streule, Johann Konrad und Maria Barbara 226 Fäßler-Sutter, Johann Konrad und Maria Elisabeth 226 Fäßler-Wyser, Familie 472 Fegg, Oberegg 35 (Abb.), 44 (Abb.), 521 Felder, Christa 404 Feldkirch. Fahne 210f. - Stadt 63, 65, 67 Stadtpfarrkirche 199 Fenster Profanbau 34-36 (Abb.), 270f. (Abb.), 294, 534, 550 - Butzenscheiben 34, 349, 484 Einzelfenster 34-37 (Abb.), 330, 334, 338, 341, 343, 345 (Abb.), 347f., 352, 355, 384, 388, 498, 513 - Kreuzstockfenster 291 (Abb.), 294, 315, 345 (Abb.), 347 - Reihenfenster (Fensterwagen) 34-36 (Abb.), 291 (Abb.), 327-329, 334, 337, 342f., 345 (Abb.), 350, 353f., 373, 417, 513, 520f. (Abb.) - «Schlofflöcher» 35f., 329, 351, 492 - Staffelfenster 291 (Abb.), 294, 296, 345 (Abb.), 347-349 (Abb.), 374 (Abb.) –

Vorbruggfenster 44 (Abb.), 520f. Sakralbau. Mittelalter 176, 181f., 188f. (Abb.) – 16. Jh. 156, 225, 286, 452, 558 – 17. Jh. 235, 260f., 263, 366, 402, 423, 457, 530, 545f. - 18. Jh. 407, 444, 463f. (Abb.), 525 - 19. Jh. 180, 182, 286, 362, 370, 395f., 411, 433, 465, 469, 508f., 530 - 20. Jh. 318, 361, 373, 400, 402, 425, 439f., 444f. (Abb.), 452, 462, 546 Ferdinand II., Kaiser 238 Feudalbauten 45-47 (Abb.), 480-486 (Abb.), 516-518 (Abb.) Fider 492 Fietz, Walter, Experte 344, 346, 379 Fischingen. Kloster 435, 526, 532f., 540, 547, 551 Fischweiher 483, 485 Florentini, P. Theodosius OFMCap 57, 408f., 412 Flucht, Rapisau 491f. Forren, Schwende 3 (Abb.) Forrenmühle 500 Forrenwald, Oberegg 45 (Abb.) Föschem, Oberhaslen 126, 493 (Abb.), 496 Franziskaner-Konventualen 523, 540 Franziskanische Orden 19, 58, 64, 251 Frauenfeld. Thurgauisches Museum 102, 105 (Abb.) Frauenthal 99f. Fremdenindustrie 21, 53f., 134, 467, 504, 518 Friaul 222f. Friedhöfe 224, 232, 235, 257-259, 406, 437, 443, 506, 523, 529, 541, 544, 546, 558 Friedrich I. Barbarossa, Kaiser 5 - II., Kaiser 140, 504 - III., Kaiser 314f. (Abb.), 376 Fritsche Jakob, Landshauptmann 313 - Josef, Kirchenpfleger 465 - Josef Anton 490 Fritsche-Sonderer, Martin 465 Fritsche-Weger, Bartli und Barbara 313, 416 Fromberger, P. Johann Baptist OFMCap 250 Fuchsenbaartlis 490 Füchsli Johannes, Seckelmeister 313 Gächten, Vordere 498 Gaden (Gaden, Stallscheunen) 26, 43, 388, 418, 492, 521 Gais 2, 11, 18, 20, 22, 83, 140, 145 Gärten 270f. (Abb.), 344, 346 (Abb.), 351-353, 355, 386 - Gartenpavillon 191E (Abb.) Klostergärten 235, 259, 270f. (Abb.), 529, 545 - Parkanlagen 341, 454 Gartenhauser, Jakob 102 - Martin, Pfarrer 76f. (Abb.), 102, 105 (Abb.), 254, 274f. (Abb.) - Paul, Säckelmeister 288 Gartmann, P. Otto OFMCap 232 Gaß, Steinegg 494 Gefängnisse 309f., 494- Gätteri 176 -Kichen 288

REGISTER

575

Geiger, Familie 388 - Carl Martin, Reichsvogt 313 Hotz, Eugen, Glasmaler 308 - Hunziker, - Conrad, Pannerherr 313 - Johann Jakob, Max, Glasmaler 308 - Jehli, Innsbruck, Glasmaler 174, 190 - Klän, Josua, GlasmaLandammann 15, 304 - Johann Konrad, Landammann 66, 102f., 165, 290, 344, 388 ler 313 - Kübele, Glasmaler 396 - Kübler, Geißdreier, Schlatt-Haslen 31 (Abb.), 496 Werner, Schaffhausen, Glasmaler 100 Geißersmühle (auch Münzmühle) 53, 87, 126, 494f. Lardelli, Fernando, Glasmaler 308 (Abb.) Mayer'sche Kunstanstalt, München, GlasGeppensteiner, Conrad 86, 313 - Hans, gen. maler, Bildhauer 174, 183, 258, 275, 424, Zellweger 86 427 - Meyer, Dietrich, Glasmaler 106 Gerichtsaltertümer 78, 309f. Murer, Christoph, Zürich, Glasmaler 99f.; Gestühl. Allg. 157, 159, 171, 174, 183, 232, 236, 254, Josias, Zürich, Glasmaler 98f.; Werkstatt 263, 265, 290, 367, 426, 452f. (Abb.), 543, 546 99 - Neidhart, Thomas, Feldkirch, Glas- Beichtstühle 159, 165, 183, 225, 229, 236, maler 99 - Neuhauser, Jele und Co., Glas400, 426 - Chorgestühle 157, 168, 174, maler 258 - Neve, Jean de, Glasmaler 308 194-194 (Abb.), 400, 424, 540, 543, 546 - Nüscheler-Werkstatt, Zürich, Glasmaler Gewölbe 158, 168, 182f. (Abb.), 188, 190 100 - Rebholz, W., Glasmaler 315 - Rie(Abb.), 192, 196, 253, 261, 318, 329, 334, cher, Hans Jörg, Glasmaler 98 - Röttinger, 336, 347f. (Abb.), 352, 354, 361, 366, 380, Glasmaler 173, 190, 410, 412 - Schaad, 396, 411, 423, 433, 440 (Abb.), 445f. Werner, Glasmaler 308 - Schenker, Albert, (Abb.), 449, 464, 469, 477, 486, 507, 530, Glasmaler 528, 530 - Schilter, Hans, Glas545f. maler 308 - Schm itter, Hans Melchior, Gigershuus, Oberegg 521 gen. Hug, Wil, Glasmaler 106 - Schweri, Gitter. Allg. 259, 286, 552 - Altargitter 253 Albin, Glasmaler 318 - Schörpf, Görg, Chorgitter 157, 162, 166-168, 174, 254, Glaser 525 - Spengler, Wolfgang, Kon285, 362, 438, 440, 453 - Emporengitter stanz, Glasmaler 102, 104, 307 - Staiger, 254, 258, 263, 452, 546 - Supraportengitter Otto, Glasmaler 308 - Steritz, Hans, Glas327f., 338, 343f. maler 103 (Abb.), 105 - Stillhart, Ludwig, Glasmaler und Glasermeister. Aegeri, Karl von, Glasmaler 97 (Abb.) - Straub, Erhard, Glasmaler 97f. (Abb.), 309 (Abb.), 313 Glaser 542 - Tschupp, Heinrich, Sursee, Andermatt, Werner, Glasmaler 308 - Ber Glasmaler 100 (Abb.) - Wanner, August, big, Friedrich, Glasmaler 174, 232 - Berger, Glasmaler 308, 444, 448 (Abb.), 479 Jacques, Glasmaler 308 - Bodjol, Walter, Wehrli, C., Glasmaler 543 - Wirt, Niklaus, Glasmaler 308 - Breni, Wolfgang, Glasmaler 308 Glasmaler 307 - Bridler, Heinrich, Bi- Glasmalerei Wappenscheiben. Familienscheiben 100-106 schofszell, Glasmaler 102, 105 (Abb.) (Abb.), 164, 191, 308f. (Abb.), 313, 492, Broger, Alfred, Glasmaler 308, 400 - Brunner - , 494 (Abb.) - Rhodsscheiben 100, 307-309 Max, Glasmaler 308 - Burkhard, Glasmaler (Abb.), 315 - Standesscheiben, Appenzell 308 - Carloni, Taddeo, Glasmaler 308 64, 74E, 82, 96-106 (Abb.), 297, 307 Castella, Jean de, Glasmaler 308 Standesscheiben, übrige Kantone 160, 164, Fallenter, Franz, Luzern, 99 - Fisch, Ha ns 229, 288f., 295, 308, 381 - Scheibenrisse Ulr ic h, Aara u, G las ma le r 102 106 (Abb.) Froidevaux, Georges, Glasmaler 308 - Fuster, Übrige Glasmalerei 17311, 183, 190, 196 Glaser: Daniel 159, 164; Esayas 155; Hermann (Abb.), 232, 258, 285f., 327, 370, 396, 400, 378; Michel 155, 159, 161, 378; Paly 162, 253 402, 410, 412, 428, 434, 444, 446 (Abb.), - Gallati, Hans Caspar, Wil, Glasmaler 104, 464, 479, 528, 530, 543 307 - Gautschi, Joseph, Glasmaler 308 Gehr, Ferdinand, Glasmaler 286, 304, 327, Glocken. Mittelalter 200 - 16. Jh. 142, 158, 200f., 290, 429, 450 - 17. Jh. 200, 253, 373 - Glaser, Antoni, Glasmaler 97 - Goeschel, 406f., 421f., 429, 460, 506, 523, 558 – Oswald, Glasmaler 96 - Graf, Ernst, 18. Jh. 200f., 362f., 397, 399, 402, 407, Glasmaler 308 - Halter, Eugen, Glasmaler 429, 446, 452, 472, 507, 514, 557 - 19. Jh. 308 - Hinter, Albert, Glasmaier 295 258, 394, 397, 410, 413, 429, 446, 460, 463Hoffmann, Felix, Glasmaler 308 465, 469f., 476, 507, 510, 515 - 20. Jh. 201, Holenstein, K., Glasmaler 543 - Hör, 360, 413, 429, 444, 446, 452, 462, 515, 543 Andreas, Glasmaler 492, 494 ( Ab b. ) Glockeninschriften 201, 446, 456, 460, 465, H or be r , J a k o b, G la s e r 2 5 3 -

576

REGISTER

Glocken ( Fortsetzung) 468, 472, 510, 515, 558 Glockengießer(eien). App, Johann Georg 363 Bisenberg, Jörg 147, 200 - Brandenberg, Christian Anton 200 - Egger, J. 258 Ernst, Johann Baptist 253; Theodosius Leonhardus 200, 429, 506 - Felix, Christian 397; Franz Joseph 399, 472, Gabriel 399, 468, 507 - Füßli, Hans 200; Peter 200 Gapp, Johann Georg 507 - Gesus, Hieronymus 200f. - Graßmayer (Graßmayr) 394, 397, 410, 412, 429, 470, 476, 507; Jakob 510; Joseph Anton 515 - Hamm 452, 462 - Kaiser, Peter Ludwig 200 - Keller, Jakob 463f. - Meyer, Michael 200 - Nüwiler, Hans 200 - Rosenlächer, Karl 410, 429, 460 - Rosenlecher, Johann Leonhard 201, 465; Leonhard 200, 446, 456, 557 Rüetschi, Firma 201, 360, 410, 412, 429, 444, 446, 543 - Schwarz, Moritz 200 Sutter, Josef Beda 397, 446, 476 Gold- und Silberschmiede (Arbeiten siehe einzelne Kultgeräte). Goldschmiede. Allg. 6268 - Anhorn, Hans Caspar 547 - Bachmann, Dominik 401 - Bair 268 - Bertold, Franz Ignaz 464 - Bick, Adolf 429 - Blau, Sebald Heinrich 512 - Bossard, Johann Karl Silvan 203f. - Boxler, Alois 416 Brändle, Michael 203, 205 (Abb.), 512 Broger, Johann Jakob 68, 208, 242, 441 (Abb.) - Bucher + Krütli, Bern 85 -Dersch, Wolfgang 204 - Doos, M. 242 Egloff, Conrad 532 - Ernst, Johann Michael d. Ä. 269; Johann Michael d. J. 268f. (Abb.) - Fäßler, Anton Joseph 68, 205 (Abb.), 208, 242, 268, 513 - Flicker, Johannes 65, 311 - Fraefel, Willy 320, 441 Frei, Christoph 534 - Gamon, Hans Ulrich 204 - Gantner, H. 423 - Gaßmann, Joseph 241f. (Abb.), 270 - Grübel, Hans Jakob 65, 310f. (Abb.) - Grunder, Franz 66; Hans 66; Johann Franz Venerand (Ferdinand) 68, 208, 369 - Herkomer, Johann Georg 401 - Himmer ICS, Gürtlerin 512 Hornung, Samuel 311 (Abb.) - Kaiser, J. Niklaus 207 - Keiser, Carl Martin 242 (Abb.) - Koch, Bartholome 65, 206f. (Abb.) - Koller, Jakob 66 - Krenk, Stoffel 84 - Läublin, Hans Jakob 415 (Abb.) Leupold, Karl 414 - Lutz, Joachim 532; Johann Caspar 286 - Mäderl, Franz Chris t o p h 2 42 M aud er l i , K o nr ad 2 4 2 Mendl, Hans 242 - Mittelholzer, H., Herisau 107 - Monogrammisten: AR 447 (Abb.); FS 397; FW 269 (Abb.), 532 (Abb.); HL 512; IM 547; M 205; W 205;

WF 429 (Abb.), 446 - Moy, Joseph Anton 204-206 (Abb.) - Müller, Jakob 416, 423, 429 - Pröll, Thomas 429 - Ramsperg, Fidelis Fortunat 66, 68, 204, 206, 241f. (Abb.), 369, 414, 430, 452, 512f. (Abb.), 532 (Abb.) - Räss, Silvia 462 - Reischle, Georg 533 - Rem, Johann Matthäus 547 Renner, Johannes 65, 373, 548 (Abb.) Reuttiner, Johannes 374 - Rittmeyer, Dora Fanny 320 - Rothpletz, Hans Jakob 203, 205 (Abb.), 207f. (Abb.) - Sadeler, Johann David 269 - Schneider, Adam 206, 335; Franz Josef 363 - Seethaler, Joseph Anton 434 - Seitz, Andreas 532 - Steiger, Johann Ulrich 268 - Steinpacher, Johann Christoph 268 - Studer 241f., 270 - Sutter, Antoni 68, 368 - Tannheimer, Peter 258, 264 - Trink, Hans Peter, gen. Flamanns Peter 68 - Übelacker, Johannes 242 (Abb.) − Umbach, Leonhard 65, 310f. (Abb.) Weger 68 - Wickart, Joseph Melchior 547 − Wieland, Joachim 547 - Zimmermann, Ulrich 65, 206, 415 (Abb.) - Zwickte, Johann 468 Gonten. Andachtskapelle Maria von Loreto 416f. (Abb.) - Bezirk 22, 82, 403, 487 (Abb.) - Dorf 1, 4, 10, 46, 114, 121, 125, 403-419 (Abb.); Häuser 417-419 - Pfarrei 14, 18, 140, 404-406, 420 - Pfarrkirche 5558, 61, 68, 71, 281, 404-416 (Abb.); Kirchenschatz 414-416 (Abb.); Beinhaus St. Anna 406, 414 Gontenbad 47, 54, 113, 125, 304, 418f. - Hauskapelle 419 Gotthard von Hilzingen, P. OFMCap 230 Gottschalk von Limburg, Dichter 222 Gottvater 226, 274f., 554 Gräber. Allg. 146, 160 (Abb.), 434 - Familiengräber 224 - Priestergräber 159f. (Abb.) Grabkreuze 224, 235 Grabmal 259 Grabplatten 230 Grabsteine 224 Graf, Hans 477 - Johann Baptist 252 - Johannes, Landweibel 306 Grauenstein, Oberegg 35 (Abb.) Grenzstein 518 (Abb.) Grimmenstein, Kloster 1, 13, 17, 19, 24, 58, 60, 66, 108f., 127, 252, 522-538 (Abb.) Beichtigerhaus 523, 525, 527, 529, 535f. Frau Mütter und Schwestern. Altvater, M. Augustina 537; Decker, Verena 523; Füeger, M. Antonia 525; Grueber, Clara Ida 526; Hug, Anna, Sr. 522; Hug, Febronia 524; Mayer, Anna und Adelheid, Sr.; Mayer, Scholastika 525 - Kirchenschatz

REGISTER Grimmenstcin (Fortsetzung) 532-534 (Abb.) - Pfarrei 528 Groofehansjockes 491 Großhalten, Schwarzenegg 494 Großheemed, Vordergonten 492 Großhuus, Haslen 496 Grubenmann, Johann Jakob, Eremit 438 Grüfte 229, 232 Grunder, Familie 364 - Franz, Pfarrer 414 Hermann 86 Grunder-Lehner, Ulrich 457 Grunder-Rusch, Ulrich und Maria Magdalena 247 Grünen Baum, zum, Oberegg 522 Grünenfelder, Josef, Begutachter 366, 416, 432, 456 Grüt, Forren (Schwende) 34 (Abb.) Gschwend, Johannes, Reichsvogt 306 - Philipp Jakob, Kirchenpfleger 313 Gümligen, Slg. Rutz 113, 116E, 119-122, 124, 127 Guetenäsch 492 «Gutsche» (Stubenbett) 41, 43 (Abb.) Gwalther, Rudolf, Antistes 225 «Gwebt» (Balkenkonstruktion im Tenn) 43f. (Abb.) Gyr, P. Gerhard OSB 256 Haarflechterei 74 - Linherr, Christian, Kunsthandwerker (Haarflechter) 74 - Signer, Maria Elisabetha, Haarflechterin 74 Haarmalerei 527, 537 (Abb.), 555 - Gonet, Fidelia Meinrada, Haarmalerin 527, 537 (Abb.) - Völk, Xaveria Josefa, Haarmalerin 527, 537 Haas-Steffen, Titus 379 Häch, Ueli (Ulrich), Ammann 85, 313 Hafen, Weißbad 80 (Abb.), 499 Haggen, Oberegg 521 Hagstli 494 Hallenkirchen 148, 292f. - Staffelhallen 54, 148, 159, 445f. (Abb.) Halten, Hinterhaslen 496f. (Abb.) Halten, Heinrich in der, Ammann 313 Handstickerei 21, 72 (Abb.), 74, 112, 134, 320, 390, 542, 544, 550 (Abb.) - Stickerinnen. Dörig, M. Antonia Josepha Magdalena 542; Neff 161; Signer, M. Magdalena 542; Sutter, M. Katharina, ab der Steig 542; Sutter, M. Katharina Josepha 542 Hasenfeld 490 Haslen. Dorf 25 (Abb.), 43 (Abb.), 122, 420430 (Abb.) - Pfarrei 14, 18, 108, 140, 420f., 505 - Pfarrkirche 51f., 55-58, 65f., 246, 273, 420-430 (Abb.), 554; Beinhaus 428; Kirchenschatz 423

577

Hautle, Johannes, Kirchenpfleger 312 - Johann Nepomuk, Arzt 352 Heemed (Heimat) 26 «Heerst» (Raum über Vorbrugg) 43 «Heidenhaus», Haslen 496 Heilbrunnen, Oberegg, ehem. Frauenkloster 3, 19, 58, 502, 504, 522 Heilige und Selige. Achatius, hl. 76f. ED 76f. (Abb.), 99, 152, 184, 194, 308; PA 254 Agatha, hl. ED 185, 531; PA 158, 254, 392, 404, 406, 524, 539 - Ägidius, hl. ED 184 - Agnes, hl. ED 185, 187, 281, 476; PA 159, 254 - Agnes von Assisi, hl. ED 276 (Abb.) - Agnes von Böhmen, hl. ED 276 (Abb.) -- Allerheiligen. Darstellungen 184f. (Abb.), 427, 443, 447f. (Abb.); PA 156, 158, PKa 55, 148, 443f. - Alexius, hl. ED 185; PA 147 - Aloisius, hl. ED 185, 187, 280 (Abb.), 511 - Andreas, hl. Patrozinien 159, Andreaskreuz 214 - Anna, hl. ED 281, 362-364 (Abb.), 514, 536; SD 364, 368, 371f. (Abb.), 381, 554; PA 142, 147, 162, 254, 406, 523f., 538, 541; PKa 62, 362, 371, 406, 416 - Anna und Joachim. ED 280, 428, 514; PA 159, 231; PKa 514 Anna Selbdritt. Darstellungen 101, 104, 208, 218f. (Abb.), 226, 256, 264 (Abb.), 363f. (Abb.), 415, 458, 472, 474, 552f. (Abb.) - Antonius, Abt 364f. ED 185, 226, 280, 363 (Abb.); PA 158, 506, 539 - Antonius von Padua, hl. 364f. ED 102, 166, 186f. (Abb.), 205, 209, 226f., 238f., 243f. (Abb.), 247-249 (Abb.), 266, 275f. (Abb.), 280f. (Abb.), 318, 329, 364, 368, 417, 452, 470, 472, 532, 543, 547, 554; SD 218, 367369 (Abb.), 511, 531 (Abb.); PA 187, 228, 231, 254, 506, 524, 541; PKa 62, 364, 470, 514 -- Apollonia, hl. Patrozinien 159 Apostel, hl. Darstellungen 151-153, 158, 164, 173, 184, 191 (Abb.), 217, 265-267 (Abb.), 308, 426f., 447, 510; PA 147, 506; Apostelkreuze 191, 254, 265 - Athanasius, hl. ED 196 - Augustinus, hl. ED 185, 250, 429, 554f. - Barbara, hl. ED 101, 184, 219, 227, 281, 285, 306, 396, 416, 429, 452, 458, 470, 472, 554; PA 159, 254, 392f., 406, 523, 538; PKa 470 - Bartholomäus, hl. ED 101f., 413, 416; PKa 456 - Basilius hl. ED 196 - Benedikt von Nursia, hl. ED 185, 204, 448, 532, 554; SD 204; PA 541 - Benedikt von Urbino, sel. ED 239 - Benedikt Joseph Labre, hl. ED 185 - Bernhard von Aosta, hl. PKa 454 - Bernhard von Clairvaux, hl. ED 185, 554; PA 147, 158 Bernhard von Corleone, sel. SD 248 (Abb.) - Bernhard von Offida, sel. ED 250 - Bern-

578

REGISTER

Heilige und Selige (Fortsetzung) hardin von Siena, hl. ED 204, 276 (Abb.), 414, 464, 548; PA 159, 541 - Blanca, hl. ED 185 - Blasius, hl. ED 184; PA 158 Bonaventura, hl. ED 213f. (Abb.), 228, 230, 238, 243, 249, 254, 275f. (Abb.), 281f., 548; PA 229, 541 - Bonifatius, röm. Märtyrer. ED 76f., 143, 203; PKa 556; Bischof und Märtyrer, ED 76f., 185, 187, 196, 511 - Cäcilia, hl. ED 185; PA 147 - Christina, hl. Patrozinien 158 - Christophorus, hl. ED 184, 287, 308, 472; PA 158, 538; PKa 287 - Communio Sanctorum 530 - Cosmas und Damian. PA 158 - Crispin und Crispinian, hl. PA 147 - Cyriacus, hl. ED 184 Delphina, hl. ED 276 (Abb.) - Diego von Alcalá, hl. PA 541 - Diego von Cadiz, sel. ED 243 - Dominikus, hl. ED 171, 185; SD 186f. (Abb.), 217, 277, 281, 510f.; PA 159, 406, 506 - Dorothea, hl. ED 185; PA 147, 523 - Drei Könige, Hl. ED 148; PA 147 Eligius (Loy, Loris), hl. ED 156, 197; PA 147 - Elisabeth Bona von Reute, sel. ED 278 - Elisabeth von Thüringen, hl. ED 185-187 (Abb.), 276 (Abb.), 371; SD 412, 536f.; PA 254, 370, 523, 538, 541 - Elzear, hl. ED 276 (Abb.); PA 538 - Engel, Cherubim und Engelputten. ED 151-153 (Abb.), 184- 187, 195, 202-204, 207, 209, 21611, 220, 241-243, 248, 265f. (Abb.), 268f., 308, 311, 313-315 (Abb.), 317, 326, 349, 352, 363, 368f., 373, 396, 401, 412, 414-416, 418, 424, 426-429, 434, 440, 447-449 (Abb.), 457, 464, 468, 470, 512f., 532-534 (Abb.), 547f., 553; SD 281; PA 158, 230, 506; PKa 225 - Ephräm der Syrer, hl. 185 - Erasmus, hl. ED 184 - Evangelisten, hl. ED 156, 158, 196, 203, 206, 217, 241, 368, 397, 399f., 415, 429f., 433, 440f., 447, 508, 512f., 530, 548 - Felix von Cantalice, hl. ED 185, 217, 243, 249, 280; PA 399 - Fidelis von Sigmaringen, hl. ED 185, 239, 243, 263f., 280-282, 400; Porträt 193f. (Abb.); SD 401; PA 399; Reliquie 254 - Fides, hl. PA 159 - Florian, hl. ED 476 - Fortunatus, hl. ED 226 - Franz von Assisi, hl. ED 102f. (Abb.), 105, 185, 187, 204, 217, 237f. (Abb.), 239-246 (Abb.), 248f. (Abb.), 266, 268, 272, 275, 278-282 (Abb.), 306, 313, 318, 368, 414, 424, 430 (Abb.), 435, 448, 460, 511, 532, 535, 537 (Abb.), 547f., 554; SD 193f. (Abb.), 239f. (Abb.), 247, 249, 257, 275-277 (Abb.), 281, 320, 368, 433, 529, 536, 552f. (Abb.); PA 158, 228, 230, 244, 254, 399, 406, 506, 523f., 538, 541; PKa 372; Franziskanerhei-

lige Darstellung 275f. (Abb.) - Franz von Sales, hl. ED 185, 282 - Franz Xaver, hl. ED 185, 217, 280, 424, 430 (Abb.); SD 273 - Franziska Romana, hl. ED 226, 471; PKa 471 - Gabriel, hl. ED 184, 426, 511; SD 554 - Gallus, hl. 4, 74, 81, 284; ED 185, 187, 196, 414, 510, 530f. (Abb.); SD 412; PA 141, 158, 524, 540f. - Genoveva, hl. ED 476 - Georg, hl. ED 185, 193f. (Abb.), 472, 476, 554; SD 148-150 (Abb.), 154, 219, 282, 301f.; PA 147; PKa 472 Gertrud, hl. 555 - Gregor der Große, hl. ED 185, 196, 204, 532 - Gregor von Nazianz, hl. ED 196 - Hedwig, hl. ED 185 Heinrich, hl. PA 159 - Heinrich und Kunigunde, hl. ED 185, 266 - Helena, hl. ED 185, 281 - Hermann Josef, hl. ED 185 Hieronymus, hl. ED 185, 247 (Abb.), 363; PA 159, 538f. - Hugo von Lincoln, hl. 552 - Hyazintha von Marescotti, sel. 554 Idda von Toggenburg, hl. ED 185, 282 Ignatius von Loyola, hl. ED 185, 280f. Ivo, hl. ED 276 (Abb.) - Jakobus d. Ä., hl. ED 76, 97 (Abb.), 101f. (Abb.), 152, 306, 371f. (Abb.), 456, 472f. (Abb.); SD 204, 412; PA 254, 398, 406; PKa 19, 62, 371, 455f., 473 - Joachim. hl. ED 401 --Johanna Franziska von Chantal, hl. Darstellung 185 Johannes, hl., beide. Darstellungen 101, 104, 141, 146, 406, 424, 430, 510; St.-Johanns-Verein 143 - Johannes Chrysostomus, hl. ED 185, 196 - Johannes Evangelist, hl. ED 104, 152, 187f., 190 (Abb.), 219, 280, 306, 413f. (Abb.), 456, 458, 472-474 (Abb.); PKa 62, 159, 456, 474; PKi 541 - Johannes von Gott, hl. 553f. (Abb.) -- Johannes Gualbert, hl. ED 185 - Johannes Nepomuk, hl. ED 142, 185, 217, 219, 280f. (Abb.), 407; Bruderschaft 142 - Johannes und Paulus 404; PA 404, 406 - Johannes der Täufer. ED 185, 194, 266, 363 (Abb.), 447, 477; SD 219, 412, 477, 554; PA 147, 538, 541; PKa 62, 475 Joseph, hl. 398, 524. ED 77, 102, 185, 187, 191f. (Abb.), 204f., 217 (Abb.), 219, 226f., 238, 264, 268, 275, 280f., 364, 368f. (Abb.), 381, 396, 400f. (Abb.), 412, 428, 460, 464, 474, 510, 537, 543, 546, 554f.; SD 280f. (Abb.), 440; PA 163, 167, 169, 171, 231, 254, 393, 399, 406, 506, 524, 540f., PKa 373, 398, 436-438 (Abb.), 478; PKi 398, 437 - Joseph von Calasanza, hl. ED 185 Joseph von Leonessa, hl. ED 243 - Jost, hl. PA 145, 158 - Kanonisationsbilder 247f. (Abb.) - Kapuzinerheiiige 239, 250 - Karl Borromäus, hl. 457. ED 102, 165, 192

REGISTER Heilige und Selige (Fortsetzung) (Abb.), 194, 196, 203E, 219, 226, 237f. (Abb.), 242, 277f., 368, 396, 407, 414, 430 (Abb.), 458-460 (Abb.), 510f., 515E, 541; SD 458-460 (Abb.); PA 169, 229f., 393, 406, 506, 540; PKa 457, 515 - Katakombenheilige 164f., 208, 256, 263, 278f. (Abb.), 364, 413f. (Abb.), 424, 430, 447, 541. Benediktus 256, 263, 278f. (Abb.), 281; Clemens 164, PA 164-166, 169; Desideria und Veneranda 413f. (Abb.); Donatus 424; Flavianus und Evagrius 364; Prosper 541, 546, 554 - Katharina von Alexandrien, hl. ED 102, 184, 186f. (Abb.), 217, 278, 281, 306, 308, 396, 452, 477, 532, 546, 552f. (Abb.); SD 101, 477; PA 159, 393, 406, 523, 541 - Katharina von Siena, hl. ED 171, 279f. (Abb.), 429, 536, 538; SD 217, 510f.; PA 406, 506, 540 - Kirchenlehrer, vier abendländische. Darstellungen 203, 206, 225, 396, 407, 415, 513 Klara, hl. ED 185, 247 (Abb.), 266, 272, 276 (Abb.), 281f., 531-534 (Abb.), 547f.; SD 537; PA 159, 228, 254, 523f., 538, 541 - Konrad, hl. ED 102, 194, 226, 308; PA 147, 399, 406, 506 - Laurentius, hl. ED 185, 250, 278; PA 159, 404, 406; PKa 479 - Laurentius von Brindisi, hl. ED 243f., 248 - Lazarus, hl. ED 185 - Leo der Große, hl. ED 185 - Leonhard, hl. PA 404, 406 - Leopold, hl. ED 185 - Lucius, hl. ED 185 - Ludwig IX., hl. ED 185, 230, 276 (Abb.), 280, 533 - Ludwig von Toulouse, hl. ED 228f., 276 (Abb.) - Luzia, hl. ED 537 - Makarius, hl. 467f. (Abb.) Margaretha, hl. ED 184; PA 158, 523, 538 - Margareta von Cortona, hl. ED 185 Maria Aegyptiaca, hl. ED 185, 280 - Maria Kleophä. ED 216 - Maria Magdalena. ED 94, 102f. (Abb.), 105f., 185, 187, 202, 226, 247, 274, 280, 282, 412, 450, 452, 531, 553f.; SD 204, 451-453 (Abb.), 536; PA 147, 158, 254, 406, 524, 538, 541; PKa 62, 95, 106, 450 - Maria Salome, hl. ED 216 Martin, hl. ED 185, 371, 444, 446, 465, 472; SD 63, 102, 148, 150 (Abb.), 254, 274f. (Abb.); PA 145-147, 158, 254, 370, 392, 506, 538; PKa 62, 370, 444, 465; PKi 55, 443f. - Matthäus, hl. 413f. (Abb.) Mauritius. ED 76f. (Abb.), 85 (Abb.), 8789 (Abb.), 97, 99f. (Abb.), 119, 152, 167, 174, 176, 188, 190-194 (Abb.), 196, 203f., 217, 219, 223, 308, 312, 314, 328, 511, 557; SD 76E. (Abb.), 102, 171-173, 184f. (Abb.), 219, 264; Mauritiuskreuz 93f.; PA 140, 147, 506; PKi 4, 55, 140, 541; PL 76;

579 Reliquien 140, 144 - Maurus, hl. ED 185, 204 - Michael, hl. ED 99, 185, 213f. (Abb.), 249, 306f., 426, 511; SD 214, 218f. (Abb.), 278, 467f. (Abb.), 471; PA 158, 506, 541; PKa 62, 225, 372, 465f. - Monika, hl. ED 185 - Niklaus von Flüe (Bruder Klaus), hl. ED 166, 169, 185, 187, 203, 428, 478; SD 412; PBi 62, 478; PKa 62, 470 - Nikolaus von Myra, hl. ED 185, 216, 429; PA 404, 406, 538; PKa 480 - Nothelfer, Vierzehn. Darstellungen 183E, 286, 471, 549 (Abb.), 553f.; PA 229f., 541; PKa 285 - Onuphrius, hl. PA 147, 538 - Otmar, hl. 4. ED 185, 414, 510, 530f. (Abb.); PA 159, 541 - Ottilia (Odilia) 528. ED 185, 477-479 (Abb.), 528-537 (Abb.); SD 528f., 531 (Abb.); PA 159, 524; PKa 476f., PKi, PKl 522-524, 530 - Pachomius, hl. 467f. (Abb.) - Pantaleon, hl. ED 184 Paulus, hl., Apostel. ED 266, 373, 552f. (Abb.) - Paulus, hl., Einsiedler 467f. (Abb.) - Pelagius hl. PA 159, 392, 406, 506 - Petronella, hl. PA 147 - Petrus, hl. ED 63, 202, 207f. (Abb.), 306 - Petrus und Paulus. ED 194, 203, 217, 367 (Abb.), 395, 402f. (Abb.), 412, 430, 440, 448, 467f. (Abb.), 510; PA 158, 162, 401E, 406, 538, 541; PKa 401f. - Philippus und Jakobus d. J., hl. 105 - Philipp Neri, hl. ED 77, 185, 192 (Abb.) - Placidus, hl. (Disentis) ED 185 Placidus, hl., OSB 185, 204 - Raphael, hl. ED 185, 426 - Remigius, hl. PA 538; Rochus, hl. ED 185, 515 - Romanus, hl. ED 226 - Romuald, hl. ED 185 - Rosa von Lima, hl. ED 185 - Rosa von Viterbo, hl. ED 276 (Abb.), 554 - Salome von Polen, hl. ED 276 (Abb.) - Scholastika, hl. ED 554f. - Schutzengel. ED 187, 249, 280, 466, 511, 537 - Sebastian, hl. 395. ED 94E, 103, 121, 142, 161, 187, 208, 281, 306, 313, 393 (Abb.), 396, 440, 456, 464, 511, 515, 555; SD 396; PA 158, 187, 254, 392, 404, 406; PKa 391; PKi 55, 391, 394; Bruderschaft 208 - Seraphin von Montegranaro, hl. ED 243, 247f. (Abb.), 281 - Silvester, hl. ED 220; PA 147 - Sixtus, hl. ED 185 Sophie, hl. SD 412 - Stanislaus Kostka, hl. ED 185 Stephanus, hl. ED 185, 197; PA 147, 406, 538 - Thaddäus, hl. 413 - Theda, hl. ED 185 - Theodosius, hl. ED 282 Theodul. hl. ED 194; PA 147 - Theresia von Avila, hl. ED 185, 554 - Theresia vom Kinde Jesu, hl. ED 429; SD 412 - Thietland, hl. ED 281 - Thomas von Aquin, hl. ED 185 - Tiburtius, hl. ED 185 - Ulrich, hl. ED 185, 500; PA 399, 538 - Unschul-

580

REGISTER

Heilige und Selige (Fortsetzung) dige Kindlein, hl. ED 185 - Ursula und 11 000 Jungfrauen, hl. ED 185; SD 232, 237f. (Abb.); PA 159, 229E, 254, 523, 538; Bruderschaft 238 - Ursus und Gefährten, hl. Darstellung 208; PA 229 - Valentin, hl. PA 159 - Verena, hl. ED 93, 306, 407, 410, 412, 415; PA 404, 406; PKa 404; PKi 55, 404 - Veronika Giuliani, hl. ED 279f. (Abb.), 436 - Vinzenz von Paul. hl. ED 185 - Vitus (Veit), hl. ED 184f.; PA 158, 538 - Wendelin, hl. ED 402, 440, 479; SD 412; PA 140, 142, 145E, 158, 399; PBi 479 - Wiborada, hl. ED 464; PA 158 - Wolfgang, hl. ED 368; PA 392, 404, 406 Zehntausend Ritter. Darstellungen 76, 194; PA 147, 538 Heilige, unbekannte. Darstellungen 185, 216 (Abb.), 266, 281, 456, 474, 554 Heiligenblut, Krypta 56, 199 Heiliger Geist 150f., 213f. (Abb.), 220, 275, 396, 533 - Pfingsten 99, 220, 555 (Abb.) Heilig-Öl-Gefäße 430, 539 Heim (von Heimen), Familie. Franz Joseph, Landammann 305, 338 - Jakob, Hauptmann 103, 224, 309 (Abb.), 313 - Johannes, Landammann 10, 103, 227, 252, 267, 304 - Sebastian, Kirchenpfleger 103, 313, 352, 457; und Müßler, Anna 460 Heimweberei 504 Heinrich IV., König von Frankreich 14, 280 Helvetik 16, 51, 83f. (Abb.), 252, 503, 526 Herisau 7, 20, 28, 89, 90, 92f., 99, 107, 114 Herisauer, Konrad, Leutpriester 141 Herren, Oberegg 47, 503, 518 Herrliberg-von Wohlgemut, von, Familie 548 Hersche, Franz Anton 328, 471 - Johann Anton 473 - Johann Jakob, Armleutsäckelmeister 201f. - Roni 405 - Sergius Bruno, Pfarrer 511 Hersche-Dörig, Familie 474 Heß, Jakob, Landschreiber 86 - Moritz, Landschreiber 288, 296 Hesseren, Schwende 27 (Abb.), 499 Hildesheim. St. Michael 428 Hinderberger, P. Gregor OSB 532 Hinterberg, Leimensteig 496 Hinterglasmalerei 249, 282, 436, 474, 476, 554 Hinterhöfe 327f., 355 Hinter Holzern, Oberegg 521 Hinterkau 492 Hinterladeren, Oberegg 503, 521 Hirschberg (Räte) 4, 39 (Abb.), 46, 126 Hochaltstätten, Burg 5, 46, 502, 516f. (Abb.) Höchst-St. Margrethen 522 Hofer (Bezeichnung für Dorfbewohner von Ap-

penzell) 2, 48, 129 Hofmann, Augustin, Abt 453 Hofsteter-Auer, Familie 552f. (Abb.) Hohenems, Gräfin Elisabeth von, geb. von Welsberg-Primör 229, 237 - Graf Kaspar von 162, 229, 237 Holzern, Oberegg 520 Honegg. Oberegg 502, 504, 521 - Schlatt-Haslen 495 Horers 494 Hörler, Augustin 541 Hörlershuus, Haslen 126 Horners 494 Hostet, Oberegg 521 Hostiendosen 206 Huber, H. C. A. 447 Hugenottenkriege 79, 106 (Abb.), 210, 214 Hundwil 2, 6, 20, 22, 28 (Abb.), 83, 90, 93, 104, 131, 134, 139, 145, 147, 167, 339, 481 Hungertuch (Fastentuch) 157, 164E, 169 - Adventtuch 167f. Hüslers 498 Hutter, Diebold, Pfarrer 10 Ikonographie, politische 74-81 (Abb.) Im, Oberer 494 Imst, Gefecht bei 99f., 212 Inauen, Familie, Weißbadwirte 453f. - Johann Evarist, Pfarrer 423 Industriebauten 52-54, 134, 318, 382, 454, 500, 504 Inheld, Haslen 126, 496 INSA 135, 138, 359, 384-386 Intarsien 243, 273, 282f. (Abb.), 286, 297, 338f. (Abb.), 492, 535f. Ittingen, Kartause 250, 552 Jacob-Gartenhauser, Paulus und Katharina 103, 302 Jagd 101, 104, 338f. (Abb.), 354, 492, 494 (Abb.), 555f. (Abb.) Jahrmärkte, Markt 20, 24, 140 Jakober, Ulrich, Kirchenpfleger 306 Jakobsbad. Weiler 122, 124, 431 (Abb.) - Leiden Christi, Kloster 19, 58, 60, 108, 122, 431-436 (Abb.); Kirchenschatz 434; Frau Mutter: Bättig, M. Johanna Rosa 431f., 434f. Jauch, P. Heinrich OSB 541 - Karl Franz 541 Jeger, Familie 470 Jerusalem 223, 226f. (Abb.) Johannes von Ulm, P. OFMCap 227 Judinta, Konverse 251 Jung, Erhard, Pfarrer 223, 303 - Fridolin, Organist 174

REGISTER Kajes, Rapisau 492 Kanapee 388 Kanontafeln 160f., 207f., 534, 550 Kanzeln 157, 171, 187, 210, 318, 331, 368, 394, 400, 406, 410f. (Abb.), 426, 438, 440, 444446 (Abb.), 451, 508f., 524 Kapellen Allg. 19, 24, 47, 55f., 60-62 (Abb.), 122-124 (Abb.), 504 Andachtskapellen 60-62 (Abb.), 287, 371f. (Abb.), 456, 461, 470-479 (Abb.), 516 St. Antonius in der Loos 470 - Hl. Barbara am Hirschberg 470 - Bruder Klaus, Brülisau 470 - Dreifaltigkeit, Bernbrugg 471 Dreifaltigkeit, Rapisau 471 - Dreifaltigkeit, Schwende 66, 448 (Abb.), 471 - St. Franziska Romana, Rechböhl 152, 471-473 (Abb.) - St. Georg im Mittelbüel 370, 472 - Heiligkreuz beim Anker, Hintergonten 472 - St. Jakob auf der Halten 473 Jesus, Maria, Joseph, Schwende 63, 473f. (Abb.) - Jesus, Maria, Joseph, Unterer Imm 474 St. Johann am Himmelberg 474 - St. Johann in der Wildnis, Hirschberg 475 Kellenberg, Oberegg 516, 518 - Maria Hilf im Acker, Hinterlehn 475 - Maria Hilf im Käsmoos 65, 475f. (Abb.) - Maria Hilf auf Langenegg 476 -- Maria Hilf, Neuenalp-Bildstein 370, 476f. (Abb.) - Hl. Nikolaus auf der Wart 480 - St.Ottilia im Guggerloch 62, 476-479 (Abb.) - St. Verena unter der Steig 61 (Abb.), 477 - Unsere Liebe Frau in Bellis Gut, Schwende 61 (Abb.), 480 Meßkapellen 60-62 (Abb.), 284-286 (Abb.), 362-371 (Abb.), 391-393, 398f. (Abb.), 401-403 (Abb.), 404, 437, 454-470, 514516 (Abb.) - Allerheiligen, Schwende 148, 443f., 473 - St. Anna, Eschenmoos 504, 507, 514f. (Abb.), 518 - St. Anton, Oberegg 504, 511, 514f., 518 - Hl. Bernhard von Aosta, Bollenwees 454 - St. Jakob auf dem Kronberg 19, 76, 82, 114, 122, 404, 455f. - St. Johann zum Guten Brunnen, Rapisau 126, 456 - St. Karl Borromäus, Büriswilen 504, 515f. (Abb.), 518 - St. Karl Borromäus, Kapf 62, 504, 515f. (Abb.), 518 - St. Karl Borromäus auf der Steig 62, 65, 122, 254, 398, 452, 457-461 (Abb.) St. Laurentius, Lank 122, 479 - Mariä Heimsuchung im Plattenbödeli 460 - Maria zum Schnee, Meglisalp 52, 462f. - Maria zur Sonne, Lehn 463f. (Abb.) St. Martin, Schwarzenegg 61 (Abb.), 465 St. M ich ael im Wi ld kirch li 122- 124 (Abb.), 465-468 (Abb.) - zur Schmerzhaf-

3 7 - Ku nst d enk mä ler LXXI V, Al

581

ten Muttergottes, Sonnenhalb 62f., 152, 468-470 (Abb.) Kapf, Oberegg, Weiler 503f., 516, 518, 520f. (Abb.) Kapuziner 11, 19, 58-60, 227f., 540 Kapuzinerarchitektur 58-60 (Abb.), 229, 231, 234-236 (Abb.), 244, 260f. (Abb.), 270272 (Abb.), 432, 530, 545f. (Abb.), 552 Kapuzinerinnen 19, 50, 58, 60, 252, 536, 539 (Abb.) Karikatur 9 (Abb.) Karl IV., Kaiser 129 Karten, topographische 112, 127f., 133 (Abb.), 506 (Abb.) Käskessi 386 Kästchen 283 (Abb.), 338f. (Abb.) Kästen, Schränke 282f. (Abb.), 329, 331, 334, 369, 380, 386, 388-390 (Abb.), 418, 464, 490-498 (Abb.), 538, 541, 555f. (Abb.) Kastenvogt (Kastvogtei) 252, 523-526, 539 Kau 126, 491 Kelche. Mittelalter 404, 539 - 16. Jh. 205, 373, 446, 532 - 17. Jh. 204, 242 (Abb.), 268, 270 (Abb.), 320, 373f., 397, 414, 423, 429 (Abb.), 447 (Abb.), 452, 468, 512, 532 (Abb.), 547 - 18.Jh. 204f. (Abb.), 242 (Abb.), 269, 363, 368, 401, 414f. (Abb.), 434, 441, 464, 470, 512, 547 - 19. Jh. 205, 242, 441, 512 - 20.Jh. 205, 429, 460, 512 Kapuzinerkelche 242 (Abb.) Kellenberg, Oberegg 29 (Abb.), 46, 518, 521 Kerzenstöcke 207, 270, 286, 397, 402, 416, 430, 447, 460, 464, 471, 475, 512, 534, 539, 548 Kessel, Ambros 104 Kessel, Bilgeri 405 Kichen (Gefängnis) 288 Kieffer, P. Ezechiel OFMCap 422 Kindersterblichkeit 226 Kirchenbauten. Allg. 55 - Mittelalter 54-56, 143-148, 175, 181, 197-199 - 16. Jh. 55f., 154-158 - 17. Jh. 5511, 392, 406, 421f., 505f., 523f., 540f. – 18. Jh. 524-526 – 19. Jh. 55-57, 169-171, 175, 180f., 199, 393f., 408-410, 432 507f. - 20.Jh. 55, 57C, 399f., 424, 438, 444 Kirchenrenovationen und -restaurierungen 163f., 172-174, 232, 234, 257f., 360, 394, 410, 424, 432, 508-510 (Abb.), 527, 542544 (Abb.) Kirchweihen 140, 143, 147, 158, 228, 230, 254, 394, 399, 410, 422, 438, 444, 506, 508, 522, 538-541, 544 Klarer, Gebrüder 421 Klee, Oberegg 503, 519, 521 Klöster 18f. (Abb.), 24, 58-60 (Abb.), 110,

582

REGISTER

Klöster (Fortsetzung) 27-284 (Abb.), 431-436 (Abb.), 522-556 (Abb.) Klosterarbeiten 273, 281f. (Abb.), 284, 417, 434f., 472, 537f. (Abb.), 554f. (Abb.) Knill, Familie 104 - Hans, Ratscher 288, 296, 301 - Johann Anton, Pfarrer 96, 104, 172, 190, 209, 225, 316, 409, 431, 471 - Joseph, des Rats 306 - Knill, Uli und Petters Greth 404 Knoll-Heitz, Franziska 481, 517 Knoepfli, Albert, Begutachter 174, 234, 258, 346, 394 Knuser, Karl, Kurat 399 Koch, Johannes, Kirchenpfleger 306 Kolb, Johann 503 Kölbener-von Heimen, Jakob, Kirchenpfleger 192 Koller, Jakob Ignaz, Kurat 444 Koller, Hinterhaslen 36f. (Abb.), 43 (Abb.) Koller-Jacob, Jakob und Anna 104 König, P. Hieronymus OSB 542 Konstanz. Bischöfe. Hewen, Heinrich von 111, 146; Rumald 140 - Bistum 14, 18f., 142, 252, 504, 506f., 540 - Weihbischöfe. Bissingen, Ernst Maria Ferdinand von 444; Bodman, Johann Wolfgang von 230, 402, 541; Brennwald, Balthasar 147, 197; Geist, Konrad 479; Heinrich 145; Mirgel, Johann Jakob 229, 370, 479, 523; Müller, Georg Sigismund 364, 392, 406, 422, 506, 514, 524; Platea, Johannes de 538; Sirgenstein, Franz Johann Anton von 398; Tritt, Johann Anton 254, 457, 540; Wurer, Balthasar 147, 158f., 225, 227, 285, 450 Stadt 63, 65-67, 154; Fahnen 210f.; Rosgartenmuseum 102 Koppenhan 493 Krapf (Krafft), Magdalena 254 Kreuze, Kruzifixe. Kreuz, Hl. PA 147, 158, 162, 166, 426, 540; PKa 285, 472 - Kruzifixe. Mittelalter 206, 413, 551-553 (Abb.); 16. Jh. 176, 197, 206, 240, 470; 17. Jh. 66, 203, 206, 217, 245f. (Abb.), 264 (Abb.), 272f. (Abb.), 275, 427f. (Abb.), 435, 460, 472, 535f. (Abb.), 553; 18. Jh. 217, 246 (Abb.), 273, 275, 286, 434f., 516, 535f., 553; 19. Jh. 246, 435, 536, 546, 553; 20. Jh. 478, 553 - Kreuzigungsgruppen 63, 201, 203, 216, 226f. (Abb.), 230, 239f. (Abb.), 244f. (Abb.), 250, 257, 266f. (Abb.), 275277, 279 (Abb.), 298f. (Abb.), 302, 308, 368, 371E, 386 (Abb.), 414f., 419, 426, 433E, 460, 465, 468, 471f., 474 (Abb.), 515, 532, 552-555 - Altarkreuze 157, 162, 206, 270, 286, 368, 415, 464, 474, 533, 546f.,

548; Baumkreuze 213f. (Abb.), 536, 546; Chorbogenkreuze 157, 160f., 167, 197 (Abb.), 240, 245f. (Abb.), 254, 257f., 275, 368, 370, 400, 402, 412, 510, 541, 546; Friedhofkreuze 224, 545; Missionskreuze 166, 172f. (Abb.), 224; Pestkreuze 246 (Abb.), 536, 546; Röhrenkreuz 63; Staffelkreuze 209, 243, 463; Standkreuze 217, 246, 273, 275, 413, 510, 512 (Abb.), 535E (Abb.), 553; Stubenkreuze 42, 553; Sühnekreuze 176 (Abb.), 182, 477; Vortragekreuze (Prozessions-) 63, 206, 217, 397 (Abb.), 404, 415 (Abb.), 492f., 441, 447 (Abb.), 513 (Abb.), 548 (Abb.) Kreuzpartikel 241, 270, 541f. Kreuzwegstationen 173f., 183, 225, 227, 234, 241, 256, 281, 285E, 318, 394-396, 399E, 407, 423f., 427, 443f. (Abb.), 440, 444, 448, 451, 457, 464, 494, 507, 509, 515f. (Abb.), 532, 543, 546, 554 Kronberg 20, 455f. Krüsi, Johann Martin 328 Krypta (Unterkirche) 54, 56, 146-148, 154, 158, 160, 174-176 (Abb.), 181E, 196-199 (Abb.), 201, 206, 425, 428 - Gloriszätti 196 Kuchimeister, Familie 5, 75, 82 - Konrad 82 Rudolf 82 - Walter 141, 383 Kuenzes (Chuenzes), Lehn 37 (Abb.), 490 Kuhn, P. Albert OSB, Begutachter 173, 424, 462, 528 Küng, Ulrich 421 Kunsthandel (Verkauf von Kunstwerken) 67, 98, 169, 174 Kunsthandwerk 62f., 67f., 72 (Abb.), 74, 111f. Kunsthandwerker. Blatter, Bartholomäus, Wollweber 167 - Goldener, Franz, Textilkünstler 167 - Heß, Marti, Dachdecker 254 - Kuhn, Johanna 541 -Meyenberg, P. Silverius 219 (Abb.) Ransperg, Jakob 255 - Sutter, Hans Georg, Sattler 165 - Künzler, Konrad 523f. - Kuon, Michel, Frühmesser 356 Kupferschmiede, Zinngießer 63, 65, 67 - Brülisauer, Jakob, Kupferschmied und Zinngießer 67, 107f., 159, 161, 253, 260; Johannes 67 - Cane, Zinngießer 538 - Neff, Josef Anton, Kupferschmied 398 - Reutiner, Johannes, Zinngießer 312 - Tüfel, Hans, Kupferschmied 157 - Züllig, Hans Georg, Kupferschmied 166E; Hans Urch, Kupferschmied 167 Kurz, Otmar, Landammann 299 (Abb.), 539 Kuser, Oberegg 503 Kustodien 242, 268, 539 Kyburg, Grafschaft. Fahne 212

REGISTER Ladern, Oberegg 35 (Abb.) Landammann Hersches, Schwende 494 (Abb.), 498 Landhaus, Schwende 498-500 Landmarch, Oberegg 504, 518 (Abb.) Landsgemeinde 7, 11, 16, 17, 77f., 107, 295, 339 Langen, Oberegg 503 Langheemed, Rapisau 491 Lank 5, 17, 26 (Abb.), 34 (Abb.), 45, 122, 126, 484 Lankarius, Rudolf 484 Lanker, Hans, Landammann 86 - Ueli, Land ammann 85 (Abb.) Lankmühle, Gonten 28 (Abb.) Lederschnitt 283 (Abb.) Ledi, Walserhaus 29, 520 (Abb.) Leemann, P. Sebastian OSB 431, 435 Lehn 4, 490 «Lehner Rhod», Kau 45 (Abb.), 491 Leimensteig, Schlatt-Haslen 61 (Abb.) Leimensteiger Bäädli 498 Leinwandgewerbe 10, 20f., 28f., 50, 378 Leopold I., Kaiser 524 Lerchenfeld, Hüsli, Oberegg 522 Letter, P. Johannes Bonaventura OFMCap 252 Leuchter. Kronleuchter 174, 188 - Leuchterfi guren, -weibchen 121, 290, 308, 348, 358 (Abb.) - Sanktusleuchter 264f. (Abb.), 368 Leuen, Meistersrüte 490, 497 (Abb.) Lichs, Haslen 498, 501 (Abb.) Lienz (Osttirol). Krypta 56, 199 Lindau 50, 68 - Fahne 210, 214 Linggi, P. Nazar OFMCap 452 Loch, Oberegg 521 - Loch, Rüte 494 Locher Armin, Landammann 304 - Johann Jo sef 504 Lochmühle, Oberegg 53, 521f. (Abb.) Löw, Anton, Arzt 343, 345, 348 Ludwig von Sachsen (von Einsiedel), P. 11, 19, 227f., 523 - ED 247, 249 Lussy, Melchior, Ritter 227 Luther, Martin 225 Luzern 68, 87, 99 - Provinzarchiv der Schwei zer Kapuziner 59 (Abb.), 120, 242 (Abb.) Mailand. Helvetisches Kolleg 192, 238, 459 Herzogtum 11, 14, 20 - Sta. Maria della Passione 237 - Stadt 63, 65f., 91 Mailänderkriege 9, 92, 214 Maler, Lukas, Kaplan 539 Maler, Zeichner, Kartographen, Holzschneider, Kupferstecher, Radierer und Lithogra phen. (Namen ohne Berufsbezeich nung = Maler.) Ammann, Jost 298, 301f. Aschmann, Johann Jakob 123 - Asper, Hans 113; Hans Rudolf 276 (Abb.) -

583

Bächtiger, August 516 -- Balmer, Joseph 71, 76, 172, 219 - Bauernfeind, Gustav 117 - Baumberger, Otto 118, 121 - Baumeister, Karl 320 - Baumgartner, V. 120 Baumhauer, Felix 244f. (Abb.) - Bendel, Hans 119 - Benz, Severin 71, 174, 187, 320 - Berner, Fritz 121 - Bertle (Pertle) 507, 510 - Biedermann, Johann Jakob 113, 118 (Abb.) - Bildstein, Hans 62, 65, 92, 163, 175, 210-215 (Abb.), 218, 277, 290, 304307 (Abb.), 422, 426f. (Abb.) - Birchler, N. 281 -- Bleuler, Johann Heinrich 125E Blöchliger, Jost 319, 350 - Bobleter, Xaver 476 -- Bocksperger 297f., 301f. - Bodenehr 114 - Bodmer 124f. - Bommer, Josef 257 Bossart, C. 432-434 (Abb.) - Brägger, C. 394, 396, 463 - Brandenberg, Johannes 398 - Broger, Jakob Anton 557 - Brosamer, Hans 301f. - Brülisauer, Anton 335 Buchenberg, Joseph Anton 69f. (Abb.), 389f. (Abb.) -- Bucher, J. 117 - Büchler, Johann Baptist 118 - Burckhardt, Caspar 124E - Buri, X. A. 126 - Cades, Josef, Maler und Architekt 120, 126 - Cairo, Francesco del 554 - Ciseri, Antonio 446 -- Cloß, Adolf 78, 117f., 121, 124, 499 - Colantonio 276 - Corradi, H. 126; Konrad 119, 123f. -- Corrodi, Wilhelm August 71, 126 - Cranach, Lukas 426 - Dähler, Bartholomäus, Landammann, Buchmaler 10, 223f. - Daniele da Volterra 238 - Delucca, Anton 362 - Deschwanden, Louis Victor von 80; Melchior Paul von 71, 257, 281, 508-510, 527, 554; Deschwandenschule 185, 239, 258, 433, 440, 537 - Dickenmann, R. 124 Diogg, Felix Maria 71 - Disteli, Martin 80 - Dörig, J.A. 492 - Drois, C. 118 - Dubois 118 - Düggelin 197 - Durand, Simon 121 - Dürer, Albrecht 152, 428 - Düringer, Daniel 121 - Dürmüller, Joseph Anton 394, 396 - Dyck, Anton von 277 - Ebert, Carl 124 - Ehrenzeller, Daniel 123 - Ehrmann 554 - Eicher 362 - Eichholzer 201f. - Elser 463 - Endraß, Josef 387 - Engelbrecht, Martin, Maler, Graphiker 90, 122 - ab Esch, Anna Barbara 436 - Escher von der Linth, Hans Conrad 117 - Eugster, Familie 62, 67E, 167; Carl Anton 67-69 (Abb.), 119, 166f., 192 (Abb.), 201-203 (Abb.), 217-219 (Abb.), 226, 248f. (Abb.), 256, 263-268 (Abb.), 280-282 (Abb.), 304, 328, 381, 413, 424, 428, 430 (Abb.), 448, 451, 458, 471, 510f. (Abb.); Johann Sebastian 67, 166; Rudolf 67, 165, 279f. (Abb.), 398, 401, 512 - Fäßler, Adalbert 340, 353, 355, 402 - Feccia, A. 117 - Fehrenbach,

584

REGISTER

Maler, Zeichner, Kartographen, Holzschneider, Kupferstecher, Radierer und Lithographen ( Fortsetzung) A.W. 125 - Feuerstein, Martin (von) 71, 318, 320 (Abb.), 400 - Figel, Albert 410 Fischli, Alfred 258 - Fitzi, Johann Ulrich 113, 116-122 (Abb.), 124-127, 148, 211, 306, 507 (Abb.); Ulrich 122 - Franz, G. 124 - Freudenau, Bubenhofer und Eicher 438, 440 - Freuler, B. 123, 125 - Frewis, P. Gregor OSB 525f. (Abb.), 533 - Frosch, Jörg 65, 247 - Füchsle 167 - Johann Baptist Gregor 281; Johann Jakob Andreas 68, 285f.; Karl Anton 227; Karl Jakob 68, 285, 468 - Führich, Josef von 532, 546 Füßli, Heinrich 125 - Gantner 528 - Geiger, Gebrüder 102f., 218, 290, 416f. (Abb.); Johann Joseph 66, 165f., 388; Johann Martin, Landammann 66, 304, 306f. (Abb.), 312f. - Geißer, Jean-Joseph 71, 124, 326f. (Abb.) - Gesellschaft für Christliche Kunst, München 444, 446 - Geser, Alois 527 - Geßner, Salomon 122f. - Girtanner, Jakob 62, 64f., 79, 114, 127, 158, 160, 191 (Abb.), 201, 226f. (Abb.), 285, 304, 314, 357, 370f. (Abb.), 373, 391, 450, 477; Moritz 65, 67 (Abb.), 114, 151, 154 (Abb.), 161-163, 175, 191f. (Abb.), 194, 229, 237-240 (Abb.), 254, 265 (Abb.), 274f. (Abb.), 285, 304, 450-453 (Abb.), 457-461 (Abb.), 552f. (Abb.) - Glauner, Karl 234, 241 - Graf, L. 124; Urs 76, 93 Grébert 116 - Gsell, J.L. 125 - Gügi 113 Gunkel, K. 117 - Hädener 168 - Hagenbuch, Caspar d. J. 52, 64, 78, 79, 80, 127, 156, 158, 164, 191, 223, 225, 247, 277, 290, 294-304 (Abb.), 308, 310, 314, 325 (Abb.), 329-331 (Abb.), 335, 556 - Haim, Franz Anton 69, 390 (Abb.), 495, 498, 501 (Abb.) - Hannsmann, Br. Joachim 542 Härtli, Caspar 64, 223, 314 - Hartmann, Georg Leonhard 122, 125; Wilhelm 126 Hegi, Franz, Graphiker 92, 125f., 211f. (Abb.), 313 - Heimgartner, Josef 365, 543, 546 - Heindl, Andreas 185 - Heinz, Johann Baptist 121 - Heinzmann, Carl 118 Hersche, Johann Sebastian I 62, 65f., 76, 163f., 218 (Abb.), 226, 239f. (Abb.), 266f. (Abb.), 277-279 (Abb.), 303f. (Abb.), 364, 368f. (Abb.), 459, 524, 528-532 (Abb.), 541, 546, 549 (Abb.), 554; Hersche, Johann Sebastian II 67, 165, 201, 278 (Abb.), 369, 459; Joseph Anton 165 - Herter, Johann Jakob 123 - Heuscher, Johann Jakob 120, 338, 490, 492 - Heyn, Ernst 118 -- Hiltensperger, Beat Jakob Anton 15

(Abb.), 107 - Hirzel, H. 125 - Hodler, Ferdinand 80 - Holbein, Hans d. J. 97, 300, 303 - Huber, R., Graphiker 90 - Hug 365 - Hugentobler, Johannes, Maler, Architekt 62, 71, 174, 176, 183, 197 (Abb.), 206, 234, 250, 329, 335-337 (Abb.), 340 344, 356f. (Abb.), 362, 372, 419, 432-435 (Abb.), 450 (Abb.), 452, 457f., 460-462 (Abb.), 467f., 557 - Ilario da Viterbo 240 - Isenring, Johann Baptist 113, 116-118 (Abb.), 121-126, 500 - Jauslin, Karl 80 Jehly (Jehle), Jos. Andreas 71, 171, 173, 181; Michael 171 - Jeker 126 - Kaiser, Karl Georg 71, 232, 249, 257, 410, 557 Kaltenbacher, Ferdinand 424, 426f. (Abb.), 439f. - Keller, Heinrich 125, 128, 132 (Abb.), 138; Karl Urban 125 - Kilian, P. 528 - Klauber, Kupferstecher 241 Knechtle, P. Pirmin 120, 231 (Abb.) Knill 365 - Koller, C. 119, 122 - Kolmsperger, Wilhelm 250 - Kunz, Fritz 320 Lämmler, Bartholomäus 490, 494, 496 (Abb.) - Lenggenhager 410-412 (Abb.) Leonardo da Vinci 41, 386, 494 (Abb.), 498, 537 - Leuthold, H.F. 122f. - Lindauer, Josef 118 - Lindtmayer, Daniel, Schaffhausen 99, 106 (Abb.) - Liner, Carl, sen. 43 (Abb.), 71, 304, 499; Carl, jun. 71, 304, 499 - Linther, Mönch von St. Gallen 221 - Locher, J.H. 122-124 (Abb.) - Longueil, Joseph de 115 - Mahler, Johann Georg, aus Tirol 68, 167f., 190-192 (Abb.) Manuel, Hans Rudolf 79, 288, 303f. Martignoni, J. 527, 529, 531 - Mayr 528 Meister des Bidpai 154; des Münchner Drachenkampfes 154; des Rheinfelder Altars 154 - Menn, Carl, Koblenz 168 Mennet, S. 120 - Merian, Matthäus, d. Ä. 113-115 (Abb.) - Meuß, Dietrich 65, 163, 172, 189 (Abb.), 193f. (Abb.), 218, 267f. (Abb.) - 284, 448 - Meyer, Johann Jakob 116 - Meyerheim, Franz 499 - Mock, Joha nn Ja kob 12 3-1 26 - M oltzheim , J. de 113, 118, 120-127 - Monogrammisten: CS oder SC 76, 93, 97; E.S. 151, 153f.; FL 465; IG, Bildhauer 66, 245f. (Abb.); PW 112; RA 64, 276 (Abb.) Moritz, Friedrich Wilhelm 119 - Müller (NN) 231; Ignaz 281; J. 119, 122, 126; Moritz 160f., 201, 285; Rudolf 62, 64, 156, 158, 276f. (Abb.) - Muyden, Evert van 81 - Nolde, Emil (früher Hansen) 71, 494f. (Abb.) - Oberkogler, Georg Christoph Friedrich 80 (Abb.) - Oesch, Sebastian 71 - Oglio, Egidio dall' 402f. (Abb.) - Pecht, Joh. Andreas 118,

REGISTER Maler, Zeichner, Kartographen, Holzschneider, Kupferstecher, Radierer und Lithographen ( Fortsetzung) 121-123, 125f. Pérignon 113, 115 - Piazzetta, Giovanni Battista 402 - Procaccini, Ercole d. J. 66; Giulio Cesare 65, 229, 233 (Abb.), 237f. - Rahn, Johann Rudolf 120, 122f. - Reich, Jakob 229 - Reichlin, J. 249, 464 - Reinhardt, Josef 71, 227 - Reiß und Haaga 444 - Renner, Karl Josef Leonz 232, 258 - Rheinberger, Franz Joseph, Rankweil 71, 168f., 171, 202, 249, 356 Riefstahl, Wilhelm 71, 78, 121, 303 (Abb.), 310 - Rieter, Jakob 96 - Rietmann, Johann Jakob 113, 120-122, 124-127, 230 (Abb.) - Rittmeyer, Emil 71, 81, 210, 326 - Rohbock, Ludwig 113, 116f. (Abb.), 122 - Rothweiler, H., 304 - Rubens, Peter Paul 218, 238, 277 - Ruchat, Abraham 113-115 (Abb.) - Rüdisüli, J. L. 118, 124 Ruff, Johann 124-126 - Scheel, Florus 304 - S c h el l e nb e rg , J o h a nn Rud ol f 7 9 Scheuchzer, W. 125 - Schilling, Diebold 7 (Abb.), 78f. - Schlatter, Ernst E. 17, 122 Schmid, August 78, 81, 291f. (Abb.), 294, 353; David Alois 113, 116 (Abb.), 125; Franz 115 - Schönfeld, F. 117f. - Schongauer, Martin 152, 154 - Schü[r]er 247 (Abb.) - Sickinger, Gregorius 76 - Signer, Jakob 82, 85, 326 - Solis, Virgil 301 - Sorrieu 118 - Späti, P. Tertullian OFMCap 249 - Stark, Conrad 69, 73 (Abb.), 390, 418; Jakob 164 - Stimmer, Tobias, Schaffhausen 99, 106 (Abb.), 303 - Storer, Bartholomäus 65, 443, 447f. (Abb.); Christoph 66 - Strobel, Thomas 541 - Stumpf, Johannes 113-115 (Abb.), 131, 284, 287, 304, 339 376 - Suter 124 - Sutter 62; Franz Xaver Magnus 68f., 168, 219, 281, 369, 381, 429f., 467 (Abb.), 557; Joseph Antoni 451; Louis (Ludwig) 166f., 557 Thélot, Jacob Gottlieb, Radierer 78, 79, 127 - Thomann, Feldkirch 166; Heinrich 115, 122-125 - Thür 510 - Tobler, Victor 81, 120-122, 172 - Traub, Joseph 71, 174, 183 (Abb.), 187, 315, 365, 394, 508, 528 -Traut, Wolf 250 - Triner 452 - Troxler, Jost und Georg 432-435 (Abb.) Tschachtlan, Benedikt 7 (Abb.), 78 Tschäppät, A. 122, 458 (Abb.) - Ulinger, Johann Caspar 125 - Ulrich, Hans Caspar 71f. (Ab b.) , 390 - Um bac h, J. 528 Usteri, Johann Martin 79, 96, 211 - Vettiger, Franz 71, 174, 183-187 (Abb.), 365, 368, 394, 396, 457, 460 - Vogel, Ludwig 37 (Abb.), 71f. (Abb.), 79f. (Abb.), 121-

585

124, 326, 345, 352 (Abb.), 358 (Abb.), 451, 465 (Abb.) - Wagner, P. Adalbert OFMCap 253 (Abb.) - Walser 257, 266f. (Abb.) - Weber, J. 122 - Weibel-Comtesse, Charles Rodolphe 81, 119f. (Abb.) Weiler, Albert 116 - Wetzel 123 - Weyden, Rogier van der 151 - Widmer, Leonhard 121, 324 (Abb.) - Winkles 116 Wyrsch, Melchior 244 - Zeitblom, Bartholomäus 154 - Zeller, German 168, 231, 239; Hans 304; Johann Baptist 69f., 386, 390 (Abb.) - Zimal, Jakob (der Maler von Rorschach) 65, 151, 161f., 216, 254, 266 Zollinger, H. 126 - Zülle, Johannes 390 Zurbaran, Francisco 531 - Zürcher, Franz Xaver 71, 410, 527 Malerei Allg. 62-68, 70f. Profane. Bildnisse. 16. Jh. 304; 17. Jh. 65f., 192 (Abb.), 247, 249f., 273-275 (Abb.), 277, 303f. (Abb.); 18.Jh. 304, 326, 348, 381, 551, 553f. (Abb.); 19. Jh. 70f., 281, 326f. (Abb.), 348, 356, 381, 388, 435, 492495 (Abb.), 551; 20.Jh. 304f., 335, 551 Landammännerporträts 290, 292, 295, 303-305 (Abb.) - Tafelbilder. 16.Jh. 64, 79; 17. Jh. 65f., 78, 290, 305-307 (Abb.), 312f., 435; 18.Jh. 79, 435; 19. Jh. 80 (Abb.), 313, 388, 390, 435; 20.Jh. 81 Wand- und Deckengemälde. 16.Jh. 52, 64, 290, 292 (Abb.), 295, 297-303 (Abb.), 325 (Abb.), 329-331 (Abb.), 334f. (Abb.), 354; 17. Jh. 340, 486; 18.Jh. 40, 353, 386 (Abb.), 388f. (Abb.), 418f. (Abb.); 19. Jh. 41, 335 (Abb.), 348f., 410-412, 490-499 (Abb.); 20.Jh. 291f. (Abb.), 294f., 329, 337 (Abb.), 394 (Abb.) Sakrale. Altarbilder. Mittelalter 63, 148-154 (Abb.); 16.Jh. 239f. (Abb.), 247 (Abb.), 533f. (Abb.); 17. Jh. 162-165, 193f. (Abb.), 218 (Abb.), 229, 233 (Abb.), 237-240 (Abb.), 364, 367-369 (Abb.), 422, 426f. (Abb.), 447f. (Abb.), 530f. (Abb.), 541, 549 (Abb.), 554; 18.Jh. 244, 279f. (Abb.), 398, 402f. (Abb.), 430 (Abb.); 19. Jh. 186f. (Abb.), 257, 365, 368, 464, 508, 510f., 543; 20.Jh. 419, 438, 444, 446, 460, 463, 543, 546, 554 - Tafelbilder. 16.Jh. 158, 226f. (Abb.), 275-277 (Abb.); 17. Jh. 162-165, 191, 193f., 218, 226, 240f. (Abb.), 255, 266f. (Abb.), 272, 277-280 (Abb.), 386 (Abb.), 416, 451-453 (Abb.), 458-460 (Abb.), 515, 536f., 554; 18.Jh. 165-168, 190f., 218, 226, 247-250 (Abb.), 263, 265f. (Abb.), 280f. (Abb.), 329, 407, 413, 456, 470f., 474, 476, 510f. (Abb.), 536, 553f.

586

REGISTER

Malerei, Sakrale (Fortsetzung) (Abb.); 19.Jh. 171, 174, 180, 226f., 239 (Abb.), 249, 266f. (Abb.), 281E, 320, 365, 394, 453, 474, 476, 510, 536f., 554; 20. Jh. 250, 318, 320, 368, 396 - Wand- und Dekkengemälde. Mittelalter 63, 146, 190f., 16. Jh. 64, 191, 485; 17. Jh. 163, 191f. (Abb.), 265 (Abb.), 388, 416f. (Abb.), 457f. (Abb.); 18. Jh. 68, 166, 168, 191f. (Abb.), 328, 457f, 535, 541; 19.Jh. 174, 183-185 (Abb.), 187, 232, 257f., 362, 394397 (Abb.), 411E (Abb.), 432-434 (Abb.), 543; 20. Jh. 174, 176, 319, 361, 365, 424427 (Abb.), 433f. (Abb.), 438, 440 (Abb.), 444, 452, 478, 508-510 (Abb.), 528 Mang, Jakob, Kaplan 405 Manser, P. Anselm OSB 201 - Johann Anton, Pfarrer 252 Manser-Dörig, Familie 470 Manser-Rusch, Maria Magdalena 407 Manser-Schai, Josef Anton Maria und Anna Maria Gregoria 227, 380 Manser-Streule, Carl Anton und Maria Franziska 226 Manser-Streule, Josef Anton Maria und Maria Barbara Antonia 227 Marbach. Pfarrei 18, 22, 303, 503f., 530 Maria Einzeldarstellungen 151, 162, 167, 171, 191E (Abb.), 219, 226, 241, 266, 268, 281, 401, 412, 415, 447, 458, 460, 511, 515, 547, 554; mit Kind 76E, 93E, 99-102 (Abb.), 181, 192-194 (Abb.), 203, 206, 218f., 223, 226, 242, 245E (Abb.), 249E, 253E, 257, 260, 273 (Abb.), 275E, 278, 280E, 285, 306-308, 314, 318E, 370, 399f. (Abb.), 413-415, 424, 428-430, 435, 440, 448 (Abb.), 461 -465 (Abb.), 468, 470, 475E (Abb.), 513, 536 (Abb.), 541f. 544, 546, 548; PA 142, 147, 159, 230f., 404, 406, 538, 545, PKa 62, PKi 523, 541 - Bekleidungsmadonna 256, 282, 416f. (Abb.), 423, 463, 465, 476, 512 (Abb.), 546, 552 - Herz Mariä 281, 433, 435, 554 - Immakulata 186, 258E, 396, 429, 435, 465, 470 - Mater dolorosa (Schmerzhafte Muttergottes) 204, 206, 209, 246, 268, 277, 280, 416, 472, 536, 554; PA 399, PKa 468f. - Pietä 63, 93, 151f., 240f. (Abb.), 275 (Abb.), 277, 280f. (Abb.), 284 (Abb.), 372, 396, 423, 428, 432, 434-436 (Abb.), 477-479 (Abb.), 510, 546f. (Abb.), 552; Gnadenbild 432, 434f. (Abb.), 468-470 (Abb.) - Prozessionsmadonna 217 - zum Siege 552 Szenische Darstellungen. Apokalyptische Frau 99, 206 - Geburt; PKi 508 - mit Hei-

ligen 237f. (Abb.), 279f. (Abb.), 460, 533f. (Abb.), 549 (Abb.), 553f. - mit Heiligen und Stiftern 192 (Abb.) - Heimsuchung 219 (Abb.), 460; PKa 460 -- Himmelfahrt 266, 268 (Abb.), 402f. (Abb.), 510, 546 mit Joachim und Anna 554 - und Johannes Evangelist 202, 216E - mit Kind und Johannesknabe 471 - Krönung 102, 104, 152f. (Abb.), 158, 184f. (Abb.), 190, 206, 276f. (Abb.), 280f., 313, 381, 414, 456, 469, 550 (Abb.) - Marienleben 412 - Lichtmeß; Darstellungen 232, 234, 249f.; PA 230, PKi 227f. - Opferung; PKi 541, 545 Sieben Freuden 555 - Unterweisung durch hl. Anna 187, 554 - Verkündigung; Darstellungen 102, 104E, 191, 193, 218 (Abb.), 220, 266, 280, 415, 435, 440, 456, 477, 554; Gottvater sendet Gabriel zur Verkündigung 554 - Vermählung 440 Gnadenbilder. Maria im Ahorn 461E (Abb.) - von Einsiedeln 428f., 542, 546 - vom Guten Rat; Verehrung 438; Darstellungen 248f. (Abb.), 438, 440E, 447, 537f. (Abb.), 554; PKi 437 - Hilf 240f. (Abb.), 267f. (Abb.), 422-428 (Abb.), 471, 554; PA 426, PKa 94, 372, 475, PKi 55, 420, 422 - von der Immerwährenden Hilfe 368, 372, 528 Unsere Liebe Frau vom Berge Karmel 142 - Landshut 280 - von Loreto 416E; PKa 416E - Lourdesgrotte 370 - Trauernde Maria von Mengen 435f. - Madonna Adel Pilar 204 - Rankweil 462 - Madonna von Trápani 472f. (Abb.) - Trost 281, 404, 407, 412f. (Abb.), 428 - zum Schnee; Darstellungen 286, 463, 510E; PA 506, PKa 462, PKi 55, 505f. Besondere Darstellungen. Maria der Engel; PA 254, PBi 454, PKlKi 251f. - Heil der Kranken 427 - Rosengarten; PKl 538, 545 - Rosenkranz 89, 264; PA 162, 168f., 392, 406, 506; Bruderschaft 142, 162, 422, 506 -Rosenkranzmadonna 152, 162, 186f. (Abb.), 190, 216f. (Abb.) - Rosenkranzverleihung 187, 427, 510f. - Rosenkranzgeheimnisse 143, 151-153, 165, 171, 202, 219 (Abb.), 286, 413, 422, 427, 458, 462 (Abb.), 510 - Schutzmantelmadonna 471, 537 (Abb.), 553f. (Abb.) - Skapuliermadonna 142, 168E, 476; PA 163, 166 - zur Sonne; Darstellung 464; PKa 463 Maschinenstickerei 134, 504 Maßwerk 56, 176, 181, 188f. (Abb.), 297, 314, 411 (Abb.), 433, 508f. (Abb.), 530, 558 Blendmaßwerk 150-152 (Abb.), 176, 411 (Abb.) Mäuseplage 171

REGISTER Maximilian I., Kaiser 141 Mazenau 497 Mazenauer, Johann Martin, Spitalpfleger 313 Mazenäuerlis 491 Mechtildis, Inkluse 251 Medaillen 264 Medailleure. Hedlinger, Johann Carl, Medailleur 89 - Krauer, Carl Franz, Münzmeister, Medailleur 86-89; Wilhelm, Medailleur 86 - Thiébaud, Jonas, Graveur, Medailleur 87-89 (Abb.) Meggeli, Hans, Landammann 251 MeggeliStreule, Anton M aria und Maria Magdalena 206, 226f. (Abb.), 256 Meggeli-Zimmermann, Joachim, Landammann, Bauherr, und Barbara 10, 65, 104, 155, 223, 226f. (Abb.), 288, 296, 304, 308f. (Abb.), 311, 334, 539 Meglisalp 53 (Abb.), 462 Megnet, P. Januarius OFMCap 256 Mehrerau, Kloster 60, 526, 533 Meistersrüte 46f. (Abb.), 491 Mels, Kapuzinerkloster 460 Mendle, Gemeinmerk 18, 491 Mendlegatter 490, 496 (Abb.) Mesmer, Berggasthaus 53 (Abb.) Meßkännchen und Platten 204-206 (Abb.), 269, 369, 513, 532f. (Abb.), 547 Meyer, P. Martin OFMCap 253 Misox 5, 60 Mitlehn, Oberegg 504, 519 Mittelbühl 492 Mittelholz 495 Möbelmalerei 42, 44, 68-70 (Abb.), 74, 282f. (Abb.), 337, 380f., 386-390 (Abb.), 417419 (Abb.), 464, 490-498 (Abb.), 536-538 (Abb.), 555 Modest, P. OFMCap 541 Monstranzen. 17. Jh. 203, 205 (Abb.), 423, 512f. (Abb.), 532 - 18. Jh. 241 (Abb.), 268f. (Abb.), 401, 429, 441 (Abb.), 542 – 19. Jh. 397, 414, 434, 547 – 20. Jh. 203, 320 - Kasten 160 Montcontour, Schlacht 95, 304 Moos. Rinkenbach 27 (Abb.) - Gonten 492 Mörschwil. Dorfbrand 429 - Pfarrei 507 Morstein, Rathold von, Generalvikar 267f., 270 (Abb.) Mosaik 557 Moser, Hans 86 - Jakob, Armleutsäckelmeister 306 - Joseph Anton, Bezirksrichter 494f. (Abb.) - Ulrich 85 Möser, Oberegg 504 Mösler, Mauritz Niclaus, Pfarrer 205 Mousselineweberei 29 Mühleli, Rapisau, Gonten 38 (Abb.), 492

587

Mühlen 52f., 378, 454, 492-500 (Abb.), 521f. (Abb.) Mülheimer, Otmar 142 Müller, Lienhard, Steuerschreiber 155, 301 Mülpis, Lank 492f. (Abb.) Münzen. Appenzell Innerrhoden 15, 74C, 8689 (Abb.) - römische 4 Münzmühle, siehe Geißersmühle Muos 114 Muri, Klosterkirche 198 Musegg 498 Näfels. Kapuzinerkloster 237 - Pfarrkirche 66, 207 Nägelisgaden 494 Najen, Oberegg 521 Nebengaden (Elternschlafkammer) 39f. (Abb.) «Nebenstöbli» 39-41 (Abb.) Neff (auch Näf), Jag, Söldner 228 - Johann, Pfarrer 368, 422 - Johann Peter Dismas 86 - Ulrich, Landammann 216 Neff-Heim, Bartholomäus, Landammann, und Anna 14, 16, 204, 306, 331 Negleren 494 Neubüel, Haslen 497 Neuhuus, Enggenhütten 498 Neumen 220f. (Abb.), 223 (Abb.) Neuweid, Oberhaslen 126, 496 Niederalteich, Stiftskirche 185 Nisplisjöckes (Inauen, Meistersrüte) 46 (Abb.), 490 Nöggeli 495 Noppenglas 197f. (Abb.) Nord, Oberegg 519, 521 Norder, Ulrich 86 Nördli, oberes, Haslen 497 Notker Balbulus 222 Notkersegg, Kloster 540 Nuntiatur, päpstliche 10 - Sargans 8; Fahne 210-212 Nuntien, päpstliche. Bonhomini, Francesco, Nuntius 10 - Bovieri, Giuseppe Maria, Internuntius 431 - Filonardi, Ennio, Nuntius 504 - Pucci, Antonio, Nuntius 142 - Santonio, Giovanni Battista, Nuntius 227 - Scappi, Alessandro, Nuntius 255 - Torre, Giovanni della, Nuntius 76, 99, 114, 252, 405 Oberdorf 391 Oberegg. Bezirk 1, 3-5, 13-18, 22-24, 28f., 35, 46f., 53, 61, 82, 128, 502-522 (Abb.) Dorf 15, 46, 122, 505-514 (Abb.), 521 Kirchplatz 505, 508 - Pfarrei 4, 14, 18, 108, 504-507 - Pfarrkirche 51, 55-58, 66, 68, 202f., 504-513 (Abb.); Kirchenschatz 512f. (Abb.)

588

REGISTER

Oberegger Häuser 28-35 (Abb.), 38f. (Abb.), 44f. (Abb.), 513f. (Abb.), 518-522 (Abb.) Oberholzer, Pfarrer 508 Oberholzern, Oberegg 503 Oberrickenbach, Oberegg 502, 505 Oberstein, Rapisau 492, 497 (Abb.) Oberschwarz 492 Öfen und Ofenkacheln. Öfen 41f. (Abb.), 67, 112, 256, 258, 272, 288f., 314, 326, 334, 336, 348, 352, 358, 380, 385-387, 485, 491-500, 555f. (Abb.) - Kacheln 314f. (Abb.), 490, 539 (Abb.), 556 Ofenbauer, Hafner. Furter, Jörg, Ofenbauer 256 - Kesselbur, Hans Caspar, Hafner 67, 499f., 539 (Abb.), 556 - Lehner, F.A., Hafner 496; I.A., Hafner 498 - Meyer, Daniel und Heinrich, Ofenbauer 498 Schieß, Barth, Hafner 67, 499 - Stoffel, Meister, Ofenbauer 289 - Zimmermann, W., Hafner 492, 494, 496 Opferstöcke 160, 164, 286, 474 Orgelbauer. a Brederis, Matthäus 541 - Dörig, Jakob 255 - Feistlin, Andreas 174 - Gattringer, Franz 446 - Hauser, Inge 396f. Kiene, Franz Anton 257, 397, 509, 532; Johann Nepomuk 175, 509 - Klingler, Benedikt 397, 410, 413, 509; Max 175, 429 Kuhn, Th. 263, 441, 446, 532 - Langenstein, Sebastian 429 - Lochner, Joseph 532 - Lotzer, Chrysostomus 174 - Mayer, Gebrüder 397, 413, 428 - Metzler, Gebrüder 234 - Mönch, X. 413 - Schonenbühl, Niklaus von 175 - Späth 175, 360, 509, 532 Walpen, Silvester 175, 186 - Zimmermann 360 Orgeln 112, 158, 174f., 186, 191, 234, 254f., 257, 263, 360f., 366, 396f., 407, 410, 413, 428, 441, 446, 509, 524, 532, 541 Paradiesli 492 Paramente 208f. (Abb.), 243f. (Abb.), 267E, 423, 429, 534, 543, 550 (Abb.) - Kirchenfahnen 430, 511f. - Messornate 208E, 243E, 267E, 320, 404, 450, 463f., 534, 539, 542, 550 (Abb.)(- Pluviale 550 (Abb.) Paris, Louvre 95, 103, 106 Patriziat 24, 351E, 388, 485, 492-498 (Abb.) Pelš, Schloß 99 Peterer, Johann Baptist 386 Peterershauses 494f. (Abb.) Pfanneregg (Pfanneregger Reform) 19, 252, 523, 539f. (Abb.) Pfarreien 14, 18 (Abb.), 47, 110, 143 Pfarrkirchen 24, 54-58, 61 Plastik. Allg. 62-72, 111 - Mittelalter 63, 148154 (Abb.), 188, 190f. (Abb.), 214-216

(Abb.), 274f. (Abb.), 314E (Abb.), 469 (Abb.), 472f. (Abb.), 477-479 (Abb.), 546f. (Abb.); 16. Jh. 65, 142, 157, 197 (Abb.), 290, 295E, 308, 312, 315 (Abb.), 348f. (Abb.), 456, 474 (Abb.), 536 (Abb.), 551E (Abb.); 17. Jh. 66, 160-165, 189 (Abb.), 191, 193f. (Abb.), 197 (Abb.), 216f. (Abb.), 240, 245 (Abb.), 266, 273 (Abb.), 275 (Abb.), 367 (Abb.), 381 (Abb.), 400 (Abb.), 402f. (Abb.), 412f. (Abb.), 417, 421f. (Abb.), 424, 430, 432, 435 (Abb.), 448 (Abb.), 452, 456, 462-464 (Abb.), 470, 473, 475f. (Abb.), 486 (Abb.), 490, 510, 530f. (Abb.), 536 (Abb.), 552, 555; 18. Jh. 68, 165-168, 186-188, 195f., 216-218 (Abb.), 226f. (Abb.), 245 (Abb.), 266, 275, 363 (Abb.), 388, 412-414 (Abb.), 428, 430 (Abb.), 435, 464, 472€ (Abb.), 511, 530f. (Abb.), 555; 19. Jh. 71f., 168, 187f. (Abb.), 217, 245, 275, 379, 394-396, 412, 424, 435, 448, 508-511, 536, 542, 546, 552f.; 20. Jh. 194-196 (Abb.), 240f. (Abb.), 294, 318€, 339, 374, 395E, 400, 427€., 440, 478, 546 - Bauplastik 63, 196 Plattenbödeli 53 (Abb.) Pokale 310-312 (Abb.) Portale 171, 180f. (Abb.), 188, 235f. (Abb.), 260, 270, 285f. (Abb.), 317, 327, 329f., 342, 344, 350, 353 (Abb.), 362, 366, 370, 372, 375, 396, 400, 408, 425, 433, 527, 530, 545f. (Abb.) Prozessionsfahnen 219 Prozessionstangen 162, 218f. (Abb.), 285 Prozessionstafeln 202, 219 (Abb.) Quellen. Ungedruckte 1080 - gedruckte 109 Radolfzell. Fahne 211, 213 - Münsterschatz 208 Rain, Oberegg 61 (Abb.), 521 Rampolla, Kardinal 550 Rank. Hirschberg 45 (Abb.) - Oberegg 503 Rapisau (Gonten) 28 (Abb.) Räß, Bonifatius, Pfarrer 173, 185, 205, 317f., 365, 438, 462, 472, 557 - Georg (Jöri) 287, 301, 334 - Joseph Antoni 119 Räß-Manger, Joh. Anton 476 Räß-Schlatter, Georg (Jöri) 453 Rathausen, Kloster 76f. (Abb.), 99, 106 Ratsrosen 66, 75, 77E, 82, 93, 290, 306f. (Abb.), 312f. Rauchfässer und Schiffchen 206f. (Abb.), 242, 269 (Abb.), 416, 423, 429 (Abb.), 434, 513, 533f., 541, 548 Rebretter 387, 495 (Abb.), 498 Rechböhl (Schwende) 3, 27 (Abb.), 498

REGISTER Rechsteiner, Albert 201, 286 - Conrad, des Rats 313 - Eva 401 - Johann Baptist, Landammann 305 Reding, Wolfdietrich 241 Refektorium 59f. (Abb.), 229, 272 (Abb.), 533535 (Abb.), 541, 551 Reformation 9, 10, 22, 63, 404, 422, 503, 522, 539 Regimentstafel 290, 305 (Abb.) Regli, P. Casimir OFMCap 257 Reichenau. Kloster 540 - Münsterschatz 208 Reliquiare, Mittelalter 144, 207f. (Abb.), 539 – 17. Jh. 162, 166, 207f. (Abb.), 216 (Abb.), 286, 533 - 18. Jh. 169, 208, 219 (Abb.), 243, 256f., 263, 281, 407, 412-414 (Abb.), 472, 537 (Abb.), 541 - 19. Jh. 232, 243, 249f. (Abb.), 258, 320, 430, 434, 447, 533, 550 - 20. Jh. 543, 546 Reliquien 140, 144, 158f., 225, 228f., 231, 254, 256, 263, 273, 275, 285, 364, 392f., 406f., 412, 415, 422, 430, 434, 447, 472, 479, 506, 523f., 541, 550 Rellenegg 494 Remsen, Lank 45, 486 Restauratoren. Broder, Xaver 400 - Haaga, Karl 174, 258, 263, 274, 292, 304, 330, 386, 457, 530 - Herovits, Johann 394, 416 - Kahl, A. 335 - Lorenzi, Franz 174, 190, 216, 234, 366, 402 - Stöckli, Gebrüder 234 Reute AR 1, 17, 128, 502-504 Rheineck, Evangelische Pfarrkirche 96-98 (Abb.), 101 Rheintal 1, 8, 9, 44, 502 Rhoden 5, 7, 12, 16, 22, 77, 82, 93, 228, 252, 484 - Gontner 5, 12, 82, 93, 306, 312, 403, 455, 491 - Hirschberger 11f., 22, 82, 93f. (Abb.), 100, 161, 306f., 312, 502f., 505f., 511 - Lehner 5, 12, 76, 82, 44, 100, 306f., 312, 383, 391, 464 - Oberegger I 1 f., 22, 82, 100, 161, 306f., 312, 502f., 505f., 511 Rinkenbacher 5, 12, 22, 82, 94, 306, 312, 383, 386, 491, 495 - Rütner 5, 12, 82, 94, 306, 312, 391, 449, 483, 492, 494 - Schlatter 5, 12, 82, 94, 104, 306, 312, 420, 436, 495 - Schwendner 5, 12, 82, 306, 312, 442, 449, 498 -- Stechlenegger 11, 12, 13, 17, 22, 82, 306, 312, 491 - Wieser 5, 22 Rhodskerzen 82, 157, 161, 166, 168, 172 Rickenbach, Oberegg 502, 506 Riedhaus 49f. (Abb.), 383f. (Abb.) Riegelbauten, Ständerbauten 48, 131, 255, 271 (Abb.), 327f., 352, 382, 454, 498, 525, 551 - Ständerbau mit Bohlenausfachung 48, 327, 344, 498 Rietler 48-50 Rigi-Klösterli 349

589

Roder, Otmar 146 Rohner, Haus, des Rats 313 Rohner, Haus, südlich Lochmühle, Oberegg 521 Rom. Palazzo della Cancelleria 262 - S. Carlo alle Quattro Fontane 262 Romis, Rapisau 28 (Abb.), 126 Rorschach 8, 65, 67f., 78, 155, 164 - Kloster St.Scholastika 256 - Slg. Gerold Rusch 107, 113, 116-122, 124-126, 380f. Rosazzo, Kloster 222f. Rosenberg-Berneck, Herren von 502 Rosetten 254, 257, 262f. (Abb.), 331 (Abb.), 343, 366, 380 Roßbach, im 492 Roßberg 494 Rössener Kultur 3f. (Abb.) Rotach, Uli 78-81 (Abb.), 146, 303f., 307, 314, 499 - Denkmal 80, 81, 291 (Abb.), 294 Rotbach 1, 17 Rothüüsli, Haslen 498 Rusch (Rausch), Anna Maria 418 - Anton Albert, Landammann 305 - Carl, Landammann 83, 304 - Johann Baptist Emil, Landammann 305, 317, 526 - Magdalena 226 - Ulrich, Chirurg 357, 401 Rusch-Brülisauer, Johann Baptist Joseph Anton Floridus, Landammann, und Anna Maria Magdalena 305, 381 Rusch-Egger, Rosina 401 Rusch-Manser, Anna Maria Josepha 381 Rusch-Wettmer, Johann Baptist Gregor und Anna Maria 226f. Rüte. Bezirk 22, 23f., 82, 359 (Abb.), 370, 388, 391, 398, 449, 453, 489 (Abb.) Rutenkamin 40, 494 Rüti. Haslen 38 (Abb.) - Hirschberg 252, 492 Rütlehen 4, 491f., 497 Saalkirchen 54, 56, 143f., 146, 182f. (Abb.), 234 (Abb.), 236 (Abb.), 260f. (Abb.), 394-397 (Abb.), 411, 432, 439f. (Abb.), 509f. (Abb.) Saedt, Graf von 282 Sägereien 52f., 378, 520 (Abb.) Sakristeien («tristkammer») 156, 175, 182, 188, 229, 318, 395, 399, 402, 405, 408, 423, 425f., 432, 439f., 444f., 466, 508, 546 Sammnungen 19, 58, 538 St. Anton, Oberegg 47, 122, 303, 504 St. Christoph am Arlberg. Fahne 211, 213 St. Fiden 65, 67, 168 St. Francis, Nevada, Kloster 526 St. Gallen. Äbte. Jahrzeit aller Äbte 169; Alt, Gallus 530; Blarer, Diethelm 142; Breitenlandenberg, Kaspar von 522, 538; Eppen-

590

REGISTER

St. Gallen (Fortsetzung) stein, Ulrich von 223, 448; Falkenstein, Berchtold von 5; Montfort, Wilhelm von 145, 480-483; Norpert 140, 143, 222; Ramstein, Heinrich von 145; Ramstein, Rumo von 5; Reher, Pius 142; Rösch, Ulrich 8, 141, 391, 503; Sax, Ulrich VI von 5, 22, 480; Stoffeln, Kuno von 6, 481, 516, 538 - Abtei 1, 4-7, 10, 18f., 24, 45, 62, 65, 75, 81f., 98, 114, 140, 142, 222f., 491 (Abb.), 502, 504-507, 523, 526, 540 - Bischöfe. Bürkler, Robertus 444, 544; Egger, Augustinus 399; Greith, Karl Johann 394, 410, 508; Hasler, Josephus 508; Meile, Josephus 452; Rüegg, Ferdinand 438 - Bistum 19, 526 - Stadt 5f., 8, 10, 14, 20f., 6365, 67f., 75, 83; Banner 90-92; Historisches Museum 92 (Abb.), 102-106 (Abb.), 113, 117f., 122, 126, 369, 418; Kantonsbibliothek (Vadiana) 127f.; Kloster St.Katharina 161; Münzen 87 (Abb.); Pfarrkirche St. Laurenzen 538 S. Maria di Calanca 152 Sax, Freiherren von 5, 22, 45, 480, 482 Schaffhausen 96 - Fahne 210 Schai, Klaus, Hauptmann 210 Schaies 494 Schefer, Franz Anton 408 Schefold, P. Friedrich OFMCap, Glockenexperte 201 Schiegg, Abraham, Pfarrer 142, 205, 255, 277, 356 - Elisabeth 330 - Konrad, Landammann 277, 304 Schiegg-Meggeli, Konrad, Landammann, und Elisabeth 453 Schieß, Familie 388 - Franz Joseph, Pfarrer 415 - Johannes, Landvogt 524 - Karl Jakob, Landammann 304 - Konrad, Fähnrich 95 (Abb.), 104 Schießegg (Schüßeg), Haslen 42 (Abb.), 496 Schindelin, P. Franz OFMCap 229 Schindeln 37f. (Abb.) Schiner, Matthäus, Kardinal 75, 90, 92 Schlandersberg, Sigmund von. Fahne 210-212 Schläpfer, Hauptmann, Steinbruchbesitzer 171 Schläpfer-Brander, Wwe. 474 Schlatt. Dorf 4, 46, 122, 436-442 (Abb.) - Kirche 52, 55, 57f., 61, 437-442 (Abb.), 444 -Kirchenschatz 441f. (Abb.) - Kuratie 18, 436, 438 Schlatt-Haslen, Bezirk 22, 61, 82, 420, 436, 488 (Abb.) Schlosser und Schmiede. Allgi, Johannes, Schlosser 525 - Baumann, Peter, Schlosser 541 - Brack, Christoph, Schlosser 162, 253 - Brülisauer, Baptist, Schlosser 166 - Hu-

ber-Meienberg, Schlosser 174, 188 - Kegel, Michael, Schlosser 131, 256 - Jakob, Meis t er , Sc hm i ed 2 9 0 - K ö lb en e r , U l i , Schmied 378 - Sutter, Schlosser 362 - Tobler, T., Schlosser 174 Schlößli, Schwende 498 Schluechters 496 «schmalzkästli » 160 Schmid, P. Alexander OFMCap 281 - Elisabeth 466 - Ulrich 506 Schneeteren, Enggenhütten 42 (Abb.), 497 Schobel 496 Schönenbühl. Burgstelle 5, 45f., 82, 483f. (Abb.) - Steinegg 449 - Lehn 483 Schönenbühl, Herren von 45f., 82, 483 Schönenbühl, Hermann von 5, 480, 483 Schöni 494 Schorno, Christoph 227 - P. Michaelangelus, Kapuziner 164 Schroffenstein, Herren von. Fahne 210-212 Schuelerehuus 496 Schulhäuser 46f., 52, 112, 274, 315-320 (Abb.), 391, 399, 401, 417f. (Abb.), 420, 436f., 442, 450, 490, 504, 518 Schwabenkrieg 9, 91f., 99f., 213f. Schwänberg AR 45 Schwanteren 496 Schwellmühle, Oberegg 29 (Abb.), 503, 521 Schwende. Bezirk 22-24, 82, 359 (Abb.), 389f. (Abb.), 391, 442, 453, 456, 489 (Abb.) Burg 5, 46, 82, 124f., 442, 448f. - Dorf 4, 46, 113, 122f. (Abb.), 125, 442-449 (Abb.) - Pfarrei 18, 140, 444 - Pfarrkirche 55, 57, 61, 65f., 442-449 (Abb.), 471 Schwendehalden, Oberegg 503 Schwendi, Johannes in der 85 Schwendiner, Enz 146 - Hermann 8f. Schwerzbüel, Enz am 86 Schwyz 6, 7, 15, 56, 148, 157 Seckau, Kloster, Handschriften 222f. Seidenweberei 29 Semmler 11 Sempach. Schlacht 79, 288 Sennenläden 44, 46 (Abb.), 490, 494, 521 Sennhauser, Hans Rudolf, Archäologe 143, 174 Senntumsmalerei 44, 69f., 74, 112, 390, 495, 498, 501 (Abb.) Sgraffiti 452 Sidler, P. Damian OFMCap 542 Siegel 64, 74f., 77, 83-86 (Abb.), 90, 234, 257 (Abb.), 258f., 529, 544 Signer, Conrad, Landsfähnrich 306 - Franz Anton 329 - Hans 104 - Johann Josef Anton, Landschreiber 11 Signer-Rusch, Jacob und Magdalena 369 Sippe, hl. 63, 215f. (Abb.)

REGISTER Solothurn. Kunstmuseum 122 - Stadt 67 Sonder, Haslen 497 Sonne, Waflen 494 Sonderegger, Karl Justin, Landammann 305 Sonderer, Johannes, Bauherr 313 SondererSigner, Hans und Anna 451f. Spanisches Bündnis 11, 14, 252, 378 Speck, Anton, Landshauptmann 306, 421 - Anton Maria, Landammann 15, 86, 164, 304, 312, 345 - Franz, Schreiner 167 - Jakob, Landshauptmann 228 - Johann, Fähnrich 252 - Magdalena 470 - Meinrad, Bauherr 306 - Ulrich 252 Speck-Koller, Joh. Bapt. und Seraphina 475 Speicher. Pfarrkirche 199 Spilberg, Oberegg 504 Stans, Kapuzinerkloster 60, 237, 244 Statistik I, 19f., 134 Staubers, Triberen 35 (Abb.), 498 Steig, Fritsche 490 Steiger, Lorenz 86 - Martin 85 Steigershuus, Schlatt-Haslen 31 (Abb.), 495 Stein am Rhein 93, 97 (Abb.) Steinegg. Weiler 47, 125, 449f., 493 - Kapelle St. Maria Magdalena 65, 106, 122, 286, 450-453 (Abb.), 553 Steinhäuser 48, 334, 337 (Abb.), 344-349 (Abb.), 454, 522 Steinmetzen 51f., 148, 155, 164, 171, 253, 288, 410 - Gruber, Baltuß 253, 263; Caspar 253, 260 - Lehner, Josef Anton 410; Joseph 171f., 180f. (Abb.) - Rynow, Baltyser von 155 - Stich, Bartli 253 Steinmetzzeichen 191, 198, 263, 289, 348 Stephan von Mailand, P. OFMCap 228 Steuble, Adolf, Landammann 304 Sticklokale 53 Stock, Triberen 498 Stocker, P. Ludwig OFMCap 422 Stofel 494 Storchennest 155 Stoß. Schlacht 6, 78-81 (Abb.), 89, 210f., 290, 292, 295, 303f., 313f., 502, 556-558 Schlachtkapelle 1, 24, 62, 113, 127, 210212, 303, 314, 556-558 (Abb.) Straub, Leonhard (Lienhard) Buchdrucker 10, 82 Strauß, Glockenexperte 201 Streute-Manser, Johann und Barbara 379 Strick, Innerrhoder und Außerrhoder 32f. (Abb.) Studen, Appenzell 464 Stühle, Stabellen 497 Stukkateure. Greppi 174, 183, 186E (Abb.), 192 - Moosbrugger, Gebrüder, 18. Jh. 171, 546, 552; 19. Jh. 171, 183, 183 (Abb.), 185,

591

187, 343; Andreas 78; Gebhard 171; Johann Joseph 171; Joseph Anton 171; Joseph Simon 171; Peter Anton 78, 171 Nänning 410 - Sedlack 444-446 (Abb.), 543, 546 Stukkaturen 60, 171, 174, 182f. (Abb.), 185f., 253, 261-263 (Abb.), 326, 343, 356, 444446 (Abb.), 530, 533-535 (Abb.), 542f., 546, 552 Sulzbach, Oberegg 504 Supraporten 65, 74, 295f., 349 Sursee. Kapuzinermuseum 100, 122, 401 Sutter, Familie 12, 82, 103, 345, 347, 352f., 382, 556 - Anton Joseph (auch Joseph Anton), Landammann 15f. (Abb.), 81, 108, 121, 201, 224, 304, 310, 491 - Carl Marian 352 - Conrad, Landschreiber 306, 505 - Hans 104 - Johann 252 - Johann II, Landammann 304-306 - Johann III, Landammann 66, 103f. (Abb.), 303f. (Abb.), 374, 421, 540 - Johann Anton, Pfarrer 408, 431 - Johann Baptist Amand, Zeugherr 342 Johann Martin, Pfarrer 204, 422 - Joseph Martin, Pfarrer 255f. - Lorenz 86, 155 Martin, Landammann 104, 505 - Paulus, Bauherr 312 - Paulus, Landsfähnrich 312 Ueli, Kaplan 404, 422 - Ulrich 86 - Ulrich, Armleutpfleger 313 - Ulrich, Statthalter 255, 313, 345 Sutter-Fäßler, Franz Sales, Landshauptmann 343f. Sutter-Geiger, Johann Baptist, Statthalter 364, 369 Sutter-Geiger, Johann Baptist Fortunat und Maria Johanna Febronia 441 Sutter-Schopfer, Anna 267 Sutter-Sutter, Johann Baptist Roman Fortunat und Maria Magdalena 226 Süütterli, Gontenbad 126, 492 Symbole, Altes und Neues Testament 282f. (Abb.) - Auge Gottes 227, 372, 537, 546, 555 - Bär 10, 50, 74f. (Abb.), 81-85 (Abb.), 87-92 (Abb.), 96-100 (Abb.), 107 (Abb.), 302, 306, 312, 379, 544 - CredoSätze 191, 266, 308 - Drachen 99, 148, 196, 220-223 (Abb.), 265 (Abb.) -- Dreschflegel, Sichel und Ähren 384 - Emblematik 77f. (Abb.), 114, 218f., 278f. (Abb.), 320, 353 - Eucharistie 447, 498, 530, 547 Evangelisten 308, 373, 396 - Markuslöwe 213 (Abb.) - Glaube, Hoffnung, Liebe 553 - Heilkräuter 336f. (Abb.) -- Herz Jesu 204, 242, 246, 264-266 (Abb.), 401, 538, 552, 554 - Herz Mariä 242, 538, 552, 554 - Kreis 376 - Lamm Gottes (Apokalyptisches Lamm) 184, 202, 204, 209, 242f.,

592

REGISTER

Symbole (Fortsetzung) 248, 268, 434, 447, 546 - Leidenswerkzeuge (Arma Christi) 94, 204, 241E, 268, 275, 280, 320, 374, 401, 414, 433f., 436, 452, 468, 512, 532f., 537, 547, 552-554 (Abb.) - Märtyrerinsignien 281 - Monogramme, IHS (Namen Jesu) 102, 204, 209, 213E (Abb.), 236, 242, 259, 268E, 281, 379, 401, 414, 416, 418, 423f., 457, 495, 498, 512, 530, 532-535, 546; Joseph 236, 242, 269, 414, 512, 532; Namen Mariä 204, 236, 242, 269, 281, 414, 416, 418, 469, 490, 495, 512, 530, 532f., 535, 546 - Pelikan 192, 204, 272, 275, 547 - Rechtssymbolik 77E, 302E - Reichsadler 75, 88f., 115E (Abb.) - Rock, Heiliger 401 - Störche 379 - Tauben 234 - Teufel 212E (Abb.) Tabernakel 160, 163f., 168, 174, 195f., 232, 255-258, 264, 275, 367, 406f., 412, 434, 447, 469, 527, 530f. (Abb.), 541 Täfer 37f., 41, 164, 183, 254, 256f., 272-274 (Abb.), 290, 292, 294-297 (Abb.), 330f. (Abb.), 334-338, 340, 348, 350--356, 362, 380, 382, 385, 387f., 405, 485, 490-500, 551, 558 Tanner, P. Basilius OFMCap 254, 406, 420, 505 - Bernhard 86 - Franz 105 - Konrad, Landammann von Tau und Bollenstein 14, 103 (Abb.), 105E, 210, 213, 225, 252, 357 450 - Niklaus 85E (Abb.) - P. Philipp OFMCap. 142, 162, 249, 466 - Ulrich 86 Tannerhuus 497 Tapeten (Rixheimer) 326, 335 (Abb.), 348 Taufbücher 64, 223f. Taufkapellen 439, 441 Taufschale 206 Taufsteine 157f., 161, 163, 167, 172, 187f. (Abb.), 396, 407, 410, 412, 441, 444 Tauscher, Jörg 532 Tell, Wilhelm 80, 84 (Abb.), 100, 104, 335, 500 Teller, bemalte 42, 117, 490 Teufen (Tüfen) 1, 2, 6, 20, 63, 83, 274, 320, 422, 539 Textilindustrie 21, 29 Theater 158, 164 Theaterdekoration 256, 278f. (Abb.) Tillibach, Enggenhütten 498 Tische 41, 250 (Abb.), 272 (Abb.), 290, 296, 308f., 492-498, 551, 555 Tobelmühle, Oberegg 522 Tobler, Hans, Baumeister 147, 190 - Johann Baptist Floridus, Oberst 352 Torfhütten 491 Torfnest, Oberegg 521 Tourismusbauten. Bäder 21, 53f., 418E, 453f.,

498 - Berggasthäuser 21, 53f. (Abb.) Gasthäuser und Wirtshäuser 391, 398, 401, 403, 417f., 420, 437, 442, 450, 454, 467, 490-498 (Abb.), 513f. (Abb.), 518, 522 Hotels, Kurhäuser 21, 47, 54, 431, 443, 449, 454f. (Abb.), 504E Träyer (Tringer), Heinrich 85 Treppen (Stiegen) und Treppenhäuser 164, 172, 182, 186, 196, 244, 258, 271f. (Abb.), 291, 293, 315-317, 329, 343, 345-348 (Abb.), 352, 354, 379f., 385, 387 (Abb.), 395E, 522, 544f. (Abb.) Trieberen, Schwende 31 (Abb.), 35 (Abb.), 43 (Abb.) Trient, Konzil (tridentinische Reform) 10E, 18, 19, 56, 76, 227, 238, 252, 420, 460, 504 Trogen 80 (Abb.), 83, 90, 93, 99, 339, 502, 506 Kantonsbibliothek 118, 122, 124-127 Trönzig 497 Truhen 282 (Abb.), 309, 312, 337, 380, 386, 390, 490-498, 555 Tschiry, Ulrich, Hauptmann 103, 309 (Abb.), 313 Tüchelros 378 Türbeschläge und -schlösser 181, 187, 239, 260f., 282, 286, 290, 329, 338, 346, 386, 390, 468, 535 Türen 36f. (Abb.), 155E, 167, 181 (Abb.), 187E, 235E (Abb.), 239, 257, 260f., 264, 273f. (Abb.), 286, 295, 326f., 329-331 (Abb.), 334f., 338, 340, 342, 345-348, 352f., 355E (Abb.), 362, 366, 380, 385-387, 417, 457, 484f., 490-500 (Abb.), 527, 535f., 545, 551 Türkenfahne 209f., 213 Türkenkriege 14, 79, 105, 209f. Türme. Kirchtürme 56, 145-148, 155, 167, 174-176, 182, 198, 361 (Abb.), 391, 395f., 399f. (Abb.), 405 (Abb.), 407E, 410E, 422E, 425f. (Abb.), 439f. (Abb.), 444, 462, 465 (Abb.), 467, 506-509 (Abb.) - Profanbauten 45E, 345-349 (Abb.), 357, 375, 391, 449, 482-486 (Abb.), 517 (Abb.) Twerenbold, P. Cherubin OFMCap 253 Überlingen, Fahnen 210 - Münster 54 - Stadt 68 Überibrugg, Ubilinbrugge 449f., 493 Uhren. Sonnenuhren 181, 250 (Abb.), 485f. Stand- und Wanduhren 187, 436, 498, 555; Zitchasten (Standuhr) 41f. - Turmuhren 163, 167, 171, 176 Ulm 153f. - Chorgestühl 196 Ulmann, Jacob 105 - Jakob, des Rats 306 Paulus, Pfarrer 230, 247, 250, 398, 401, 420-422, 466, 505

REGISTER Umkehrstich 116 (Abb.) Untergehren 492 Unterlauftegg 492 Urchenbuebes, Schwende 500 Urnäsch 1, 2, 6, 20, 89, 93, 131, 217 Urnäscher, Johannes 101 (Abb.), 105E Urstein, Burgruine 448, 481 Valduna, Kloster 522, 528 Vasen 472, 553 Venedig. Fahnen 210-213 (Abb.) Versehgefäße 416, 423 Vierzehnheiligen, Kloster 554 Vogelegg. Gonten 38 (Abb.), 492 - Oberegg 503 Vögelinsegg. Schlacht 6, 78, 81, 89, 112, 210f. Vogler, Martin, Generalvikar 392, 406 Volkskunst 69E, 112 Vorderberg, Leimensteig 496 Vorder Laderen, Oberegg 521 Vorhallen, Vordächer, Vorzeichen 171, 180, 235, 260, 346-348 (Abb.), 366f. (Abb.), 370, 395, 400, 411, 423, 425, 439 (Abb.), 444, 450 (Abb.), 452, 457, 462-464 (Abb.), 468f. (Abb.), 508f. (Abb.), 515f. (Abb.), 530, 535, 546 Votivbilder 66, 69, 286, 329, 364f., 369, 399f. (Abb.), 413E, 417, 428f. (Abb.), 436, 472, 476-479 (Abb.), 511, 514, 528 Votivzeichen 252f. (Abb.), 286, 464, 469f., 476 Waffeleisen 537f. (Abb.) Waffen. Landsgemeindeschwerter 77f., 290, 309 - Streitaxt 321 Waldner, P. Alexius OFMCap 238 Waldschaft 494 Walser, P. Eberhard OFMCap 461 Wältis, Unterschlatt 70 (Abb.), 497f. Walzenhausen 1, 524-529 Wandtabernakel. Sakramentshäuschen 157f., 161E, 172, 190E (Abb.), 197 Wandtresor 337 Wappen. Privatwappen. Ach, von 272f. (Abb.); Alt, Gallus, Abt 528, 530; Greminger von Jungingen 532; Herrliberg- von Wohlgemut, von 548; Hinderberger 532; Hofsteter-Auer 553; Hohenems/Welsberg-Primör 162, 229, 237; Kurz 299 (Abb.); Moosbrugger 257 (Abb.); Morstein, von 268, 270 (Abb.); Reding 241 - Klosterwappen 234-236 (Abb.), 250, 529f., 544 - Rhodswappen 82, 306f. (Abb.), 315, 344, 464 Standesscheiben. Schwyz 295 - Standeswappen. Appenzell 77f. (Abb.), 96-100 (Abb.), 194, 217, 223, 290, 292 (Abb.), 295, 299, 302f., 305 (Abb.), 307, 312, 314,

593

344, 349; übrige Orte: Eidgenossenschaft 22, Kantone 292, 297, Katholische Orte 229 - Wappen, ungedeutete 250f. (Abb.), 277f., 515, 533 Wart, Rüte 494 Waschhäuser 259, 274, 386, 525 Webkeller 28f. (Abb.), 53, 513, 519-521 (Abb.) Wees, Appenzell 490 Weibelschilde 74, 107 (Abb.) Weibelstab 78, 107f., 292 Weickelhofer, Stifter 552f. (Abb.) Weidstadel 494 Weihersgut 494 Weihwasserbecken, -kessel 362, 442, 543 Weiler 47, 518f. Weishaupt, Jag, des Rats 313 - Johann Baptist Philipp, Pfarrer 170, 356, 393, 514 - Johannes, des Rats 306 - Karl Anton Gregor, Landammann 305 Weißbad 24, 47, 54, 80, 113, 117, 125f., 453455 (Abb.) Weißküferei 74, 112 Werdenberg, Schloß 101-103, 106 Wertli, Josef, Pfarrer 478 Wessenberg, Ignaz Heinrich, Generalvikar 85, 252, 407, 526 Wetten 496 Wetter, Anton Maria 386 - Johannes, Zeugherr 306 Wetter-Gysler, Hans und Cathrina 106 Wettersegen 206, 270, 286, 402, 430, 434, 441, 453, 513, 533, 542, 547f. (Abb.) Wettingen. Abtei 98-101 Wettmer-Broger, Johann und Maria Anna 226 Widmer-Thäler, Ulrich und Elisabeth 418 Wil 63, 65, 67, 81 Wild, Hans, des Rats 313 Wilder Mann, Wildleute 75, 97, 105, 113, 115 (Abb.), 303 Wildkirchli 2, 19, 53 (Abb.), 113, 122-124 (Abb.), 465-468 (Abb.) Winterthur. Fahnen 210-212 - Kunstmuseum 100 (Abb.) - Stadtbibliothek 88 Wirtschaftsbauten, bäuerliche 43-45 (Abb.) Wirthausschilder 327E, 338, 340-342 (Abb.), 352f., 418, 513f. (Abb.), 522 Wirz, Erlenbach ZH, Säckelmeister, Schlosser 168 - Br. Marquard OFMCap 270 Wolfhalden, Gefecht 8, 78, 90, 210 Wollstickerei 249f. (Abb.) Wonnenstein, Kloster 1, 13, 17, 19, 24, 51, 58, 60, 63, 66, 72, 109, 127, 201, 252, 255, 422, 431f., 434, 523, 538-556 (Abb.) - Beichtigerhaus 540, 542, 544 (Abb.), 550-552 Frau Mütter und Schwestern. Adelheid, Sr. 538 ; Katharina, Sr. 538; Lange, Elle,

594

REGISTER

Wonnenst ein (Fortsetzung) Sr. 538; Soler, Lidwina 540; Sutter, Angelina, Sr. 539 (Abb.), 556; Sutter, Ursula 540 - Kapelle 545 - Kirchenschatz 542, 547-550 (Abb.) Wurmsbach, St. Dionys 144 Wyser, Achatius 76, 106, 242 - Anton Joseph, Kirchenpfleger 167, 205, 257, 464 - Carl Jakob, Zeugherr 306 - Konra d, Landschreiber 106, 191, 308, 314 - Paulus, Landshauptmann 306 Wyser-Büchler, Jakob, Land ammann, und Anna 142, 193, 226, 253, 255, 277, 304306, 312, 378, 381, 421 Wyß, Joseph Anton, Kaplan 167 Xandershuus, Ebni 495 Zapfen, Rüte 494 Zeddel (Grundpfandbrief) 30 Zehnten 140, 142 Zellweger, Jakob, Landammann 17, 526 Ziborien. 17. Jh. 203-205 (Abb.), 241f. (Abb.), 401, 414 - 18. Jh. 512 - 19. Jh. 268, 423, 441 - 20. Jh. 204, 462 Zidler, Hermann, Landweibel 302 Zimmerleute, Schreiner, Tischmacher, Drechsl e r . Z im m e r le u t e 5 1 - A b e nd , H a n s , Schreiner 175, 254, 285 - Bischof, Anton, Schreiner 543, 546 - Büchler, Hans, Schreiner 164 - Dobler, Heinrich, Schreiner 320 - Fabian, Tischmacher 157 - Fäßler, Gebrüder, Zimmerleute 316; Hermann, Schreiner 390 - Fritsche, Joseph, Schreiner 168 - «Görg von Brunschweig», Schreiner 254 Grunder, Drechsler 166 -Gschwend, Zimmermeister 350 - Hafner, Bartb, Schreiner 254 - Klam (Klamm), Franzist Joseb, Schreiner, 66, 256, 263, 273f. (Abb.), 484, 490 - Lehner, Schreiner 166, 541, 551f. - Leuppi, J., Zimmermann

543 - Mayer, Schreiner 527 - Mazenauer, Josef, Schreiner 165 - Metzger, Sebastian, Schreiner 163 - Monogrammist MM, Zimmermann 310 - Müßler, Tischmacher 159 - Nisple, Joseph, Schreiner 168 - Norder, Tischmacher 162, 225 - «Philip von Brix us Böhmen», Schreiner 254 - Räß, Johann Anton, Schreiner 232, 476 - Rempfler, Josef, Schreiner 197, 296, 308 - Rorbach und Wyß, Schreiner 171 - Schmid, Zimmermeister 467 - Schnitzenberger, Schreiner 541, 555f. (Abb.) Schuoler, Tischmacher 163 Schürpf, Josef Anton, Schreiner 350 - Schutzer, Tischmacher 159 Signer, Johann Anton, Schreiner 171, 180f. (Abb.); Martin, Zimmermeister 4670 - Strauß, Jacob, Schreiner 541 - Sutter, Schreiner 171, 202; Anton Alfred, Arzt, Schreiner 345, 348; Baptist, Schreiner 168; Franz Joseph, Zimmermann 170; Jakob, Schreiner 165 Taubenberger, J., Schreiner 424, 426 Wild, Jakob Anton, Zimmermeister 317 Zinngeräte. Kannen und Teller 312, 538 Zinngegenstände 538 Zithuus, Unterschlatt 45, 126, 470, 484-486 (Abb.), 490 Zollhüüsli 490 Zürcher, Wälti 421 Züreckt, Thomas, Spiritual 523 Zürich. ETH, Graph. Slg. 113, 123 - Kunsthaus 79, 96, 114, 124f. - Schweizerisches Landesmuseum 21 (Abb.), 37 (Abb.), 41 ( Ab b. ) , 6 0 ( A b b. ) , 6 3, 7 2 ( A b b. ) , 7 5 (Abb.), 77 (Abb.), 80, 84, 87f. (Abb.), 90100 (Abb.), 103 (Abb.), 105-107 (Abb.), 109, 113, 117, 121-124, 148-151 (Abb.),

214, 284 (Abb.), 308, 312, 314f. (Abb.), 326, 430, 451 (Abb.), 453, 555f. Zentralbibliothek 7 (Abb.), 113, 117, 120-123, 125-127 Zwingli, Huldrych 10, 225

Suggest Documents