Czym jest rzecznictwo? Pamiętajmy, że przeprowadzony monitoring dostarcza argumentów, których użyjemy w toku działań rzeczniczych. Im lepiej przeprowadzony monitoring, tym lepiej jesteśmy wyposażeni w rzeczowe i konkretne argumenty za potrzebą wprowadzenia zmian. Rzecznictwo jest działaniem obliczonym na rozpowszechnienie wyników monitoringu i zwrócenie uwagi na występujące problemy. Najważniejszym jego celem jest jednak dążenie ku zmianie. Po cóż by nam była cała nasza praca włożona w monitoring, gdybyśmy nie podzielili się jego wynikami z resztą społeczeństwa? Po co wreszcie prowadzić projekty strażnicze, skoro nie dążymy do rozwiązania opisanych w nich problemów? Rzecznictwo jest dowodem na to, że praca strażników przynosi wymierne korzyści całemu społeczeństwu, bądź jego wybranym grupom. Polega na zastosowaniu strategicznej serii działań wpływających na decydentów politycznych bądź ekonomicznych i przekonaniu ich do racji tych, którzy mają mniejszą siłę przebicia. Warunek dobrego rzecznictwa jest taki, aby zaproponowane przez nich lub na ich rzecz rozwiązania służyły interesowi publicznemu. Rzecznictwo jest wzmocnieniem głosu osób, które nie były do tej pory wysłuchane. Lobby and Advocacy. Methods and Principles. Cambodia 2003

Rzecznictwo to występowanie w imieniu kogoś lub czegoś Piotr Frączak, Rzecznictwo w organizacjach pozarządowych z broszury Rzecznictwo krok po kroku, Warszawa 2007

Rzecznictwo może być “szerokie” – czyli działające ogólnie na rzecz jakiejś zmiany postaw administracji publicznej i obywateli. Na przykład przeciwko przemocy wobec kobiet, albo na rzecz dostępu do informacji publicznej. Rzecznictwo strategiczne z kolei, to takie, gdzie padają konkretne postulaty zmiany prawa, czy konkretnych decyzji władz publicznych. To ostatnie jest najbardziej popularną formą rzecznictwa występującą w toku realizacji projektów strażniczych – najczęściej dotyczą one tylko jakiegoś wycinka szerszego zagadnienia: nie prawa zwierząt jako całość tylko np. warunki zwierząt na dużych farmach, ochrona dzikich zwierząt w województwie podlaskim itp. Co konkretnie możemy zmieniać? Praca strażnika na ogół dotyczy trzech sektorów – społecznego (organizacje pozarządowe, związki zawodowe, partie polityczne i inne grupy interesów), administracji publicznej (urzędy państwowe i samorządowe, ale również szkoły i szpitale publiczne, zakłady komunalne itp.), i wreszcie sektora prywatnego (fabryki, sklepy, media itp.), który w gospodarce rynkowej ma najczęściej olbrzymie znaczenie na etapie wprowadzania zmian. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

1

W dobrze funkcjonującej demokracji te trzy sfery uzupełniają się i inspirują do działania na rzecz interesu publicznego. Niestety, często mamy do czynienia z deformacjami tego modelu, i stąd potrzeba podjęcia działań naprawczych. Zatem rzecznictwo organizacji strażniczych powinno uwzględniać w swoich działaniach kierowanie propozycji zmian do przedstawicieli tych trzech sfer. Przykładowo, projekt dotyczący nierespektowania ograniczeń emisji tlenku węgla, wśród swoich adresatów musi umieścić przedstawicieli każdej z opisanych wyżej grup. • • •

Władze publiczne powinny wiedzieć o tym, że prawo dotyczące emisji nie jest przestrzegane i wskazany jest większy nadzór i przeprowadzenie odpowiednich kontroli; Obywatele muszą zostać poinformowani o ewentualnych zagrożeniach; Sektor prywatny (w tym przypadku zakłady przemysłowe) powinien zastosować rekomendacje strażników.

Najczęściej zdarza się, że projekt strażniczy nie będzie dotyczyć bezpośrednio sektora prywatnego, ale należy zwrócić uwagę, czy przynajmniej częściowo pewne rekomendacje mogą się do niego odnosić – tak się może stać w przypadku monitoringu praw pacjentów w szpitalach publicznych – warto podzielić się naszymi rekomendacjami z prywatnymi placówkami ochrony zdrowia. Podsumowując, działalność rzecznicza prowadzona jest na ogół w celu: 1. Artykulacji interesów społecznych 2.Zmiany przepisów prawnych 3.Zmiany praktyki urzędniczej Komu służy rzecznictwo? Najważniejszymi adresatami projektu strażniczego są jednak sami obywatele. Należy zwrócić uwagę, że jeżeli źle zaplanujemy działania rzecznicze, to możemy bardziej zaszkodzić niż pomóc grupie do której adresowany jest projekt. Zadaniem rzecznictwa nie jest tylko informowanie obywateli o wynikach naszego monitoringu, ale przede wszystkim ich mobilizacja do działania na rzecz wprowadzenia zmian. Niska aktywność obywateli i brak angażowania się w procesy demokratyczne są dużą przeszkodą w działaniu strażników i mogą prowadzić do sytuacji, kiedy występujemy jako rzecznicy obywateli, a pozbawieni jesteśmy ich poparcia. Żeby uniknąć takiego ryzyka należy pamiętać o 4 zasadach dobrego rzecznictwa. 1. Zachęcanie do uczestnictwa Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

2

- postarajmy się zaangażować możliwie jak najwięcej obywateli do wspólnego podejmowania działań rzeczniczych. Jeśli to możliwe dajmy im możliwość współdecydowania o strategii przeprowadzenia zmian 2. Legitymacja - żeby mieć legitymację do prowadzenia działań musimy zdobyć zaufanie grupy, której interesy chcemy reprezentować 3. Bądźmy odpowiedzialni - jesteśmy odpowiedzialni jeżeli otwarcie i szczerze rozmawiamy z wybraną grupą o postępach i problemach naszych działań. 4. Reprezentuj wybraną grupę - słuchajmy obywateli, włączajmy ich w działania. W miarę możliwości budujmy umiejętności rzecznicze wybranej grupy Jak prowadzić rzecznictwo? Niezależnie od tematu na rzecz którego chcemy działać - można wyróżnić 6 istotnych elementów rzecznictwa. 1. Strategia - należy dokładnie zaplanować naszą kampanię 2. Systematyczne działania - rzecznictwo to nie tylko jeden telefon, bądź raport, ale cały zestaw kroków, które należy podjąć 3. Przekonujące argumenty - musimy zaprezentować rzeczowe argumenty, które przekonają innych do poparcia naszych racji i działania wspólnie z nami na rzecz wprowadzenia zmian. 4. Osoby kluczowe - musimy dotrzeć do osób, które ze względu na swoją pozycję we władzach publicznych lub autorytet mogą skutecznie wesprzeć nasze działania 5. Współpraca - należy podjąć współpracę z jak największą liczbą osób prywatnych lub/i organizacji pozarządowych tak, aby zwiększyć szanse powodzenia naszych działań 6. Zmiana - nasze działania muszą służyć zmianie w życiu ludzi, którzy są dotknięci wybranym przez nas problemem. Dla skuteczności naszych działań niezbędne jest, aby przekonać te osoby, że to, co proponujemy jest dla nich najlepszym rozwiązaniem.

Etapy planowania działań rzeczniczych Po zapoznaniu się z celami rzecznictwa należy przystąpić do stworzenia możliwie jak najdokładniejszego planu działań. Plan należy podzielić na kilka elementów. Cel ogólny. Przedstawić cel, który chcemy osiągnąć naszą kampanią. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

3

Na przykład polepszenie przestrzegania praw dziecka w szkole podstawowej Cele szczegółowe. W tym miejscu należy podać konkretne założenia, które chcemy zrealizować w ściśle określonym czasie. Na przykład: • w roku szkolnym 2010/2011 wprowadzić do systemu edukacji obowiązkowy przedmiot „prawa dziecka”. • do 2010 przeszkolić w zakresie praw dziecka 70% nauczycieli nauczania początkowego. Cele szczegółowe powinny być tak skonstruowane, aby można było stosunkowo łatwo sprawdzić czy i w jakim stopniu zostały osiągnięte. Warto w tym celu odpowiedzieć sobie na kilka pytań: 1. Czy na pewno wiemy czyje zachowanie/działania należy zmienić, aby rozwiązać problem? 2. Czy wiemy w jaki sposób zmierzyć czy osiągnęliśmy nasze cele? 3. Czy te cele są na pewno osiągalne z punktu widzenia zaplecza organizacyjnego? 4. Czy nasze cele są realne do osiągnięcia w konkretnej sytuacji społeczno-politycznej? 5. Czy mogą być osiągnięte w czasie, który sobie założyliśmy? Wskaźniki sukcesu Pozwalają ustalić czy nasze działania przyczyniają się do zmian, które sobie założyliśmy i czy przynoszą one wymierne sukcesy. Wskaźniki będą się od siebie różnić w zależności jakie założyliśmy działania. Najłatwiej jest oczywiście operować na konkretnych liczbach. Jeżeli założyliśmy sobie, że do 2010 roku 70% nauczycieli nauczania początkowego będzie przeszkolonych w zakresie praw dziecka to musimy ustalić w jaki sposób będziemy mogli sprawdzić czy faktycznie taka liczba przeszła odpowiednie przeszkolenie – mogą to być dane z Kuratorium Oświaty, z Ministerstwa Edukacji Narodowej czy z organizacji szkoleniowych, które podjęły się tego zadania. Jeżeli natomiast chcemy zbadać, czy założona przez nas zmiana świadomości społecznej odnośnie segregacji śmieci dokonała się w stopniu który założyliśmy, wtedy należy na przykład przeprowadzić badania opinii publicznej i porównać ich wyniki z tymi, które zostały przeprowadzone na etapie monitoringu. Osoby i instytucje oddziałujące na wybrany problem (interesariusze, decydenci lub ang. stakeholders). Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

4

Zjawisko, któremu poświęcamy miejsce w naszym projekcie wykracza poza organizację, która realizuje działania i poza wybraną grupę docelową. Trzeba liczyć się z tym, że de facto więcej osób i instytucji ma wpływ na rozwiązanie problemu, jak również dość szerokie jest spektrum osób i instytucji zainteresowanych podejmowanymi przez nas działaniami. To oni mogą odegrać kluczową rolę w naszym projekcie, gdyż wykorzystując swoje wpływy mogą osłabić naszą wiarygodność, tworząc bariery i zniechęcając grupę w imieniu której występujemy do poparcia wprowadzenia zmian. Wyróżniamy trzy grupy takich osób i instytucji: 1. Sprzymierzeńcy – są to osoby i instytucje, które wspierają nasze działania. Mogą to być reprezentanci grupy docelowej, ale również inne organizacje pozarządowe, pracownicy naukowi, media, byli i obecni politycy itp. Zapewniają nam wsparcie logistyczne lub merytoryczne. 2. Podmioty neutralne – to osoby i instytucje, które do tej pory nie wyraziły zainteresowania naszym projektem, ale trzeba się z nimi liczyć, gdyż mogą albo zostać naszymi sprzymierzeńcami, bądź zaliczać się będą do grupy trzeciej – przeciwników. Do grupy neutralnej można zaliczyć m. in. wielu obywateli, którzy nie interesują się życiem publicznym. 3. Przeciwnicy – to osoby i instytucje, które otwarcie sprzeciwiają się realizacji naszych postulatów. Na ogół są to odpowiedzialni za wywołanie lub podsycanie problemu Mogą to być grupy, które otwarcie z nami konkurują. W trakcie identyfikowania interesariuszy należy również określić jaki jest stopień ich wpływu na zmianę sytuacji - im większy jest ich wpływ tym bardziej na nich powinniśmy skupić nasze działania. Grupa docelowa w imieniu której występujemy, najczęściej nie ma większego wpływu na przeprowadzenie konkretnych zmian - w związku z tym należy pamiętać, że aby nasze działania przyniosły zamierzony efekt, postulaty musimy kierować przede wszystkim do tych, którzy mają możliwość dokonania zmian. Jeżeli rozwiązanie zdefiniowanego przez nas problemu wymaga zmiany prawa to naszym najważniejszym celem jest oczywiście przekonanie większości posłów o potrzebie takich zmian. W rzeczywistości jest to bardzo trudne, gdyż nawet największe organizacje strażnicze nie mają takiego wpływu. W tym celu należy zwrócić się ze swoimi propozycjami do tych, którzy będą pełnić funkcję naszego pośrednika. Mogą to być byli lub obecni politycy, media, duże grupy interesów, jak związki zawodowe itp. Pamiętajmy, że liczy się skuteczność – apele do władz nie zawsze przynoszą oczekiwane skutki, w tym celu najlepiej znaleźć kogoś z kim liczą się włądze.. Metody rzecznictwa Najważniejszy etap – planowanie – mamy już za sobą. Teraz należy przyjrzeć się różnym metodom rzecznictwa. Poniższy tekst służy tylko przekazaniu pewnych wskazówek i podpowiedzi. Jeżeli rzecznictwo będzie dobrze zaplanowane, jego metody powinny stać się oczywiste - każda organizacja ma swoje kanały przepływu informacji, wypracowane metody rozpowszechniania postulatów, a także co ważniejsze określone możliwości organizacyjne. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup 5 Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

Działania rzecznicze można podzielić na trzy zasadnicze kategorie: 1. działanie prawne 2. działania polityczne 3. działania społeczne Należy sobie zdać sprawę, że najczęściej dokonuje się zmiany prowadząc wszystkie trzy działania. Działania prawne to praktyczne wykorzystywanie instrumentów prawnych do dokonania zmiany, ukarania ewentualnych sprawców zdiagnozowanych nieprawidłowości oraz w celu edukacji obywatelskiej. Przykładem takich działań może udział przedstawiciela organizacji pozarządowej w postępowaniu administracyjnym, składanie skarg i wniosków czy litygacja strategiczna. Działania polityczne polegają na współpracy na rzecz zmian z politykami i urzędnikami na poziomie krajowym i międzynarodowym lub oddziaływanie na działania rządu – bezpośrednio lub za pośrednictwem innych instytucji (ONZ, Rada Europy, itp.) Działania polityczne często mylone są z lobbingiem – należy pamiętać, że lobbing jest tylko jedną z metod działań politycznych. Działania społeczne. To inne zorganizowane działania mające na celu wywarcie nacisku na władze, lub zmianę świadomości obywateli tak, aby rozwiązać zdiagnozowany problem. Do przykładów takich działań należy zaliczyć akcje informacyjne, debaty publiczne i inne formy akcji obywatelskich. Metodami prowadzenia rzecznictwa, mogą być zależnie od problematyki i sformułowanych rekomendacji: • • • •

Udział w debacie publicznej, m.in. przez pisanie listów otwartych, publikację artykułów prasowych. Udział w konsultacjach społecznych, m.in. z wykorzystaniem dostępnych kwestionariuszy, uczestnictwo w wysłuchaniach publicznych, udział w zespołach roboczych, ciałach doradczych. Zgłaszanie stanowisk z własnej inicjatywy, m.in. przygotowanych w oparciu o stanowiska ekspertów; wespół z innymi partnerami społecznymi, np. z organizacjami pozarządowymi (lub ich związkami) z terenu województwa. Budowanie koalicji oraz zainteresowanie sprawą innych grup, np. parlamentarzystów, mediów, związków zawodowych.

Koalicje Ważnym elementem rzecznictwa jest zawiązywanie koalicji i partnerstw. Naszymi koalicjantami mogą być organizacje zajmujące się podobną tematyką, media, grupy dotknięte zdefiniowanym przez nas problemem, inne osoby, którym nasze stanowisko jest bliskie. Może się również zdarzyć, że naszym partnerem stanie się jakiś organ administracji publicznej. Współpraca z innymi organizacjami wzmacnia nasze działania – widać, że nasze Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup 6 Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

postulaty spotykają się z zainteresowaniem innych grup oraz zwiększają się możliwości rozpowszechniania wyników naszej pracy, jak również zyskujemy dla naszych działań wsparcie na poziomie merytorycznym i organizacyjnym. Być może tak stworzone partnerstwo nie będzie istniało tylko w celu rzecznictwa na rzecz konkretnych rozwiązań, ale będzie początkiem współpracy w innych projektach. Budowanie koalicji nie jest jednak prostym zadaniem i nie zawsze przyniesie oczekiwane korzyści. Przed podjęciem decyzji o wejściu w partnerstwo lub zbudowaniu koalicji wokół wybranego problemu należy sobie szczerze odpowiedzieć na poniższe pytania: • • • • • • • • •

Jaki jest cel koalicji? Czy współpraca pozwoli na osiągniecie zamierzonych celów projektu? Czy możemy współpracować na równych zasadach? Jeżeli wiemy, że partnerzy nie będą występowali na równych zasadach, to czy możliwy jest szeroki zakres autonomii? Jak będzie wyglądało partnerstwo? Kto będzie odpowiedzialny za co i przed kim? Jakie będą korzyści dla partnerów i dla nas samych? Jak nasza grupa docelowa skorzysta na naszej współpracy? Czy powinniśmy wypracować umowę, która ustala oczekiwania, role i odpowiedzialność partnerów? Jakie mogą być konsekwencje dla organizacji, która nie przestrzega postanowień takiej umowy? Jakie będą rezultaty partnerstwa?

Litygacja strategiczna, Oznacza wszczynanie lub przystępowanie do toczącego się postępowania, zwykle przed sądem, w celu kształtowania systemu prawnego poprzez precedensowy charakter rozstrzygnięcia sądu w takim postępowaniu, zmianę prawa lub istotną zmianę praktyki stosowania prawa. Jacek Babiel, Litygacja strategiczna, Wspólnota nr 29 z 2001 r

Metoda litygacji strategicznej jest dużo bardziej rozwinięta w krajach prawa precedensowego (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone), gdyż orzecznictwo sądowe w tych krajach kształtuje normy prawne. Ale i w krajach prawa kontynentalnego takich jak Polska metoda ta staje się coraz bardziej popularna i efektywna. Wskazują na to doświadczenia Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka lub głośnia w środowisku organizacji pozarządowych sprawa Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, która domagała się zwrotu niesłusznie pobranego podatku dochodowego od osób prawnych. Pozytywne orzeczenie sądu i dyskusja wywołana sprawą sprawiły, że znowelizowano ustawodawstwo regulujące możliwości lokowania środków przez organizacje pozarządowe. Sprawy, które toczyć się będą w ramach prowadzenia litygacji strategicznej należą na ogół do trudnych i wymagana jest do ich prowadzenia współpraca wielu ekspertów w tej dziedzinie. Rzadko kiedy organizacja ma możliwości finansowe i merytoryczne do zastosowania litygacji strategicznej, dlatego też w takich przypadkach warto zastanowić się nad współpracą z Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

7

organizacją, która posiada odpowiednie doświadczenie i możliwości działania w tym zakresie. Spotkania publiczne Są najprostszą metoda, która służy przede wszystkim wymianie doświadczeń, i podzieleniu się z innymi osobami/instytucjami informacjami zdobytymi w trakcie monitoringu. Spotkania są też okazją do zachęcenia obywateli do włączenia się w czynności rzecznicze – nie tylko poprzez dzielenie się z nimi swoimi spostrzeżeniami, ale również namawianie ich do zaangażowania się w przeprowadzanie zmian. Spotkanie musi być dobrze przygotowane, tzn. oprócz zapewnienia odpowiedniej frekwencji, musimy wiedzieć o czym i w jaki sposób będziemy mówić. Na spotkanie warto zaprosić eksperta osobę posiadającą wiedzę ekspercką, która przedstawi jakie zmiany byłyby korzystne z jego/jej punktu widzenia, ale należy pamiętać, że to grupy w imieniu których występujemy powinny mieć największy wpływ na sposób rozwiązania zdiagnozowanych problemów. Spotkania, są często pierwszym etapem, na którym wybrana przez nas grupa docelowa zapoznaje się z problem i bardzo łatwo jest ją zrazić do podjęcia dalszych kroków, jeżeli to pierwsze spotkanie nie wyjaśnia o co nam chodzi, jakie czynności należy podjąć i wreszcie co przyniesie oczekiwania zmiana. Zaproszenia na spotkania powinny być, jeśli to możliwe kierowane bezpośrednio do przedstawicieli wybranej grupy, a w celu zapewnienia większej frekwencji i zainteresowaniu tematem osób, które nie mają z nim bezpośredniego związku należy przeprowadzić akcję plakatową i ulotkową. Jednak, jak wykazują doświadczenia grup zajmujących się organizowaniem społecznościowym (ang. Community Organizing) bardzo efektywnym sposobem pozyskania osób na spotkania jest osobisty kontakt – wizyty reprezentantów grupy docelowej, indywidualne przedstawianie swoich racji i co ważniejsze wysłuchanie problemów rozmówców. Technika ta wydaje się skuteczna jedynie w przypadku, gdy zdiagnozowany na etapie monitoringu problem występuje w określonej przestrzeni lokalnej – dzielnicy, wiosce itp. W przypadkach problemów o szerszym zasięgu jak, np. prawa pacjenta niemożliwe jest osobiste zapraszanie wszystkich potencjalnie zainteresowanych osób. Bardzo dobrym, choć niekiedy kosztownym rozwiązaniem jest też opublikowanie na łamach prasy ogłoszenia o spotkaniu, bądź, co jest bardziej efektywne, skontaktowanie się z dziennikarzami, żeby opisali na łamach prasy o co nam chodzi i dlaczego organizujemy spotkanie. Na spotkania publiczne należy zapraszać decydentów – muszą zobaczyć, że opisany problem nie jest tylko teoretyczny i stoją za nim konkretne osoby i sytuacje. Na ogół podczas tego typu spotkań decydenci muszą wypowiedzieć się na temat możliwych rozwiązań problemu – powinni szczerze powiedzieć co i jak zamierzają w tym celu zrobić. Najważniejsze to uświadomić decydentom, że będą z tych obietnic ROZLICZENI. Media Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

8

Powodzenie naszych działań wspierane jest przez ich szeroką promocję. O ile na spotkania publiczne przychodzi tylko odsetek potencjalnie zainteresowanych osób, a akcje plakatowe i ulotkowe ze względu na ograniczone możliwości przekazu trafiają w zasadzie wyłącznie do osób już „przekonanych”, to zaangażowanie mediów w nasze działania pozwala dotrzeć do szerokiej grupy odbiorców. 1. Media dają możliwość szerokiego rozpowszechnienia problemów i zaproponowanych rozwiązań – bez dodatkowych kosztów. Pomaga to dotarciu do osób i instytucji, które do tej pory nie spotkały się z naszym projektem, a które mogą wesprzeć podejmowane przez nas działania. 2. Dotarcie do szerokiej grupy odbiorców spowoduje, że problemem zainteresuje się opinia publiczna, Zainteresowanie opinii publicznej jest niezwykle istotne, bo temat naszych działań staje się elementem debaty publicznej i informacja o problemach dociera do coraz szerszej grupy odbiorców, którzy nie zawsze chcą bezpośrednio włączyć się w nasze działania, ale mogą wesprzeć nas finansowo, lub po prostu podpisać petycję. 3. Praktyka wskazuje, że decydenci, czyli osoby od których zależy bezpośrednie rozwiązanie problemu przejmują się opiniami wyrażonymi na łamach prasy, radia, bądź telewizji. Decydenci muszą liczyć się z tym co jest o nich napisane w prasie – zależy od tego ocena ich działań przez opinię publiczną, a czasami nawet i kariera. Widzą, że problem, o którym mówimy nie jest tylko postulatami małej grupki, ale liczącej się grupy osób i instytucji. Dziennikarze mogą też czasami więcej dowiedzieć się o faktycznej roli decydentów w procesie rozwiązywania problemu.

Każde zagadnienie wymaga trochę innego podejścia do jego prezentacji w mediach. Jednak wysyłając informację do prasy trzeba pamiętać, że nasz czas w mediach jest bardzo ograniczony – wysyłanie kilkustronicowych opisów sytuacji raczej zniechęci dziennikarzy do podjęcia tematu – należy w jak najkrótszy sposób przedstawić na czym polega problem, jakie są propozycje jego rozwiązań i co się w tej sprawie dzieje. Warto zrobić to według schematu: Kto? Co? Kiedy? Gdzie? Dlaczego? I jak? – odnosi się to zarówno do prezentacji problemu, jak i opisu naszych działań. Nie wystarczy tylko jednorazowe poinformowanie mediów – należy podtrzymywać ich zainteresowanie i kontaktować się za każdym razem gdy podejmujemy jakieś konkretne kroki, lub wystąpiły jakieś nowe zdarzenia. Najlepiej jest się wtedy kontaktować bezpośrednio z dziennikarzami, którzy już włączyli się w opisanie sprawy. Cenną inicjatywą prowadzoną przez niektóre media są różnego rodzaju konkursy na buble prawne lub niewłaściwe zachowania urzędników. Sztandarowym przykładem takiej akcji jest Złota Muszla – przyznawanie przez redakcję łódzkiego dodatku do Gazety Wyborczej wyróżnienie za najbardziej absurdalne i szkodliwe decyzje urzędników. Dzięki temu, większość „naznaczonych” działań władzy zostaje zmieniona, a jednocześnie wśród czytelników rozpowszechnia się informacje o działaniach ich urzędów. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup 9 Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

Pod adresem http://www.press.pl/media-linki/ można znaleźć listę odnośników do ważniejszych tytułów prasowych, radia i telewizji. Udział w konsultacjach społecznych. Konsultacje społeczne nie są dla władzy wiążące – są jedynie wyrażeniem opinii przez obywateli i obywatelki w danej sprawie, ale należy zwrócić uwagę, że powinna one być istotnym czynnikiem wpływającym na podejmowane przez władze publiczne decyzje. Udział w konsultacjach społecznych jest szczególnie przydatny w przypadku zdiagnozowania problemów związanych ekologią, czy zagospodarowaniem przestrzennym, ale również w przypadku, gdy zaproponowane rozwiązania wymagają zmian w prawie. W niektórych przypadkach władze muszą przeprowadzać konsultacje – dla organizacji strażniczych są one ważnym elementem nie tylko wprowadzania zmian, ale także angażowania obywateli do aktywnego udziału w życiu publicznym. Największym problemem związanym z udziałem w konsultacjach społecznych jest często słabe informowanie o ich przeprowadzeniu – nie można liczyć na to, że władza dotrze do zainteresowanych osób i instytucji – trzeba samemu dowiadywać się o terminie i miejscu konsultacji na stronach jednostek samorządu lokalnego lub w prasie lokalnej. Lobbing Często lobbing wymieniany jest jako jedna z metod rzecznictwa. Wydaje się, jednak że nie jest tak w przypadku działań podejmowanych przez organizacje strażnicze. W ich perspektywy rzecznictwo to występowanie w imieniu określonej grupy, lub przedstawianie konkretnych zjawisk zdiagnozowanych w trakcie realizacji projektu. Lobbing to systematyczne, nieformalne działania zmierzające do wywarcia wpływu na wpływu na organy władzy państwowej w interesie określonych grup politycznych, gospodarczych lub społecznych. W polskim prawie działalność lobbingowa podlega obowiązkowej rejestracji i prowadzona jest przez instytucje zajmujące się tym zawodowo. Problematyczne wydaje się również rozumienie słowa lobbing przez opinię publiczną – ma ono negatywne konotacje i kojarzy się często z działaniami korupcjogennymi. Niezależnie od powyższego należy przyznać, że działalność lobbingowa może być bardzo skuteczną metodą wprowadzania zmiany – wpływamy bowiem bezpośrednio na najważniejszych decydentów, lecz eksperci przyznają, że kształt polskiej ustawy o działalności lobbingowej służy bardziej firmom, które prowadzą zarobkową działalność lobbingową na rzecz różnych podmiotów – głównie innych przedsiębiorców. Lobbing nie wydaje się zatem skutecznym narzędziem w procesie rzecznictwa, ale warto obserwować, w jakim kierunku się rozwija i może po ewentualnych zmianach w prawie stać się efektywną metodą zmian. zobacz. ustawa z dnia 7 lipca 2005 o działalności lobbingowej

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

10

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich ul. Ursynowska 22/2 02-605 Warszawa tel/fax: 022 844 73 55 www.watchdog.org.pl; [email protected]

sllgo sllgo

11