Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013

Recenzent: prof. dr hab. Lidia Cierpiałkowska Redaktor prowadząca: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Bogna Widła Projekt okładki: Katarzyna Jur...
3 downloads 0 Views 379KB Size
Recenzent: prof. dr hab. Lidia Cierpiałkowska Redaktor prowadząca: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Bogna Widła Projekt okładki: Katarzyna Juras

© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013

ISBN 978-83-7383-659-4

Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa tel./fax 22 828 93 91, 22 826 59 21, 22 828 95 63 dział handlowy: jak wyżej w. 105, 108 e-mail: [email protected] www.scholar.com.pl

Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Michał Moczarski) Druk i oprawa: Drukarnia Totem

Spis treści

Wstęp  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Rozdział 1. Dzieci rodziców z zaburzeniami psychicznymi – perspektywa psychopatologii rozwojowej  . . . . . . . . . . . . . . 11

1.1. Zdrowie i zaburzenia u dzieci i młodzieży z grup ryzyka  . . . . . . . . . . . . . 12 1.2. Wymiary zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.3. Wpływ rodziców z zaburzeniami psychicznymi na rozwój ich potomstwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.3.1. Charakterystyka zmian rozwojowych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1.3.2. Wpływ podatności i ryzyka na rozwój  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.3.3. Nieadaptacyjne wzorce przystosowania jako efekt zwiększonej podatności dzieci z grup ryzyka na zaburzenia  . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.3.4. Pozytywna adaptacja jako efekt działania czynników ochronnych w przebiegu rozwoju dzieci z grup ryzyka  . . . . . . . . . . 29 1.4. Transakcyjny model rozwoju zaburzeń lub zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1.4.1. Związki między rozwojem a psychopatologią w cyklu życia  . . . . . . 31 1.4.2. Ryzyko i zasoby – dynamika wzajemnych wpływów  . . . . . . . . . . . 36 1.5. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Rozdział 2. Odporność psychiczna jako proces prowadzący do zdrowia dzieci rodziców z zaburzeniami psychicznymi  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.1. Istota procesu odporności psychicznej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 2.2. Mechanizmy odporności psychicznej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 2.3. Źródła odporności psychicznej dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.3.1. Biologiczne źródła odporności psychicznej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.3.2. Chroniąca rola zasobów psychologicznych jednostki  . . . . . . . . . . . . 55 2.3.3. Czynniki środowiskowe jako źródło wsparcia rozwoju dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

5

2.4. Zdarzenia życiowe jako czynnik modyfikujący związek między podatnością a zaburzeniem  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 2.5. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Rozdział 3. Wpływ alkoholizmu rodziców na funkcjonowanie ich dzieci  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

3.1. Rodzice alkoholicy jako determinanty rozwoju dziecka  . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.2. Ryzyko i zasoby w populacji dzieci alkoholików – transakcyjne modele psychopatologii rozwojowej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 3.3. Charakterystyka zmian rozwojowych dzieci alkoholików w cyklu życia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 3.3.1. Przebieg rozwoju dzieci alkoholików w okresie wczesnego dzieciństwa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 3.3.2. Realizacja zadań rozwojowych okresu szkolnego  . . . . . . . . . . . . . . 85 3.3.3. Rozwój adolescentów z rodzin alkoholowych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 3.3.4. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 3.4. Odporność psychiczna dzieci alkoholików w świetle badań  . . . . . . . . . . . 92 3.5. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Rozdział 4. Metodologia badań własnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

4.1. Problemy badawcze  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.2. Model badań własnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 4.3. Pytania i hipotezy badawcze  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 4.4. Kierunki rozstrzygnięć empirycznych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 4.5. Osoby badane  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 4.6. Metoda  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 4.6.1. Szacowanie ryzyka  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 4.6.2. Szacowanie zdrowia psychicznego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 4.6.3. Szacowanie zmiennych niezależnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 4.7. Procedura badań  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Rozdział 5. Prezentacja wyników badań  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

5.1. Charakterystyka psychologiczna dzieci alkoholików i dzieci niealkoholików. Porównanie grup  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 5.1.1. Zdrowie psychiczne w badanych grupach  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 5.1.2. Charakterystyka indywidualnych czynników ryzyka i zasobów w badanych grupach  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 5.1.3. Charakterystyka środowiskowych czynników ryzyka i zasobów w badanych grupach  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 5.2. Charakterystyka profilów adaptacyjności dzieci alkoholików i dzieci niealkoholików  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

6

5.3. Pozytywne przystosowanie dzieci alkoholików – porównania wewnątrzgrupowe  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 5.3.1. Pozytywna adaptacja dzieci alkoholików w wieku szkolnym  . . . . . 201 5.3.2. Pozytywna adaptacja dzieci alkoholików w okresie dorastania  . . . . 209 5.3.3. Pozytywna adaptacja dzieci alkoholików w okresie późnej adolescencji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 5.4. Model zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 5.5. Podsumowanie i analiza wyników  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 5.5.1. Funkcjonowanie dzieci alkoholików  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 5.5.2. Odporność psychiczna dzieci alkoholików  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 5.5.3. Czynniki ryzyka i zasoby wpływające na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 5.6. Ograniczenia badań własnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 5.7. Implikacje praktyczne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 5.8. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

Załącznik 1. Zmienne demograficzne a grupy badawcze  . . . . . . . . . . . . . 271 Załącznik 2. Statystyki testu F dla zmiennej „zadania rozwojowe”  . . . 275 Załącznik 3. Statystyki testu F dla zmiennej „przywiązanie”  . . . . . . . . . 277 Załącznik 4. Statystyki służące do wydzielenia profilów zdrowia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Załącznik 5. Statystyki opisowe wyróżnionych profilów zdrowotnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Załącznik 6. Korelacje zmiennych zależnych i niezależnych w całej badanej populacji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 Bibliografia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

Suggest Documents