RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 304
Earthly Sorrows, Heavenly Joys Ziemskie smutki, niebiańskie radości Gabrieli Consort & Players Paul McCreesh dyrygent / conductor
304
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 305
Środa / Wednesday
Wrocław
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Kościół Uniwersytecki Pl. Uniwersytecki 1
godz. 19.00 / 7.00 pm
Earthly Sorrows, Heavenly Joys Ziemskie smutki, niebiańskie radości Wykonawcy / Performers
Śr / We
10.09.2008
Gabrieli Consort & Players Susan Hemington Jones sopran / soprano Amy Moore sopran / soprano Jeremy Budd tenor / tenor Richard Butler tenor / tenor William Gaunt bas / bass William Townend bas / bass Paul McCreesh dyrygent / conductor Program koncertu / Concert programme
Henry Purcell (c. 1659-1695) – My Beloved Spake Z. 028 for alto, tenor, 2 basses, chorus, strings & continuo / na alt, tenor, 2 basy, chór, smyczki i continuo William Walton – Set Me as a Seal Henry Purcell – Rejoice in the Lord Alway Z. 49 for alto, tenor, bass, chorus, strings & organ / na alt, tenor, bas, chór, smyczki i organy Przerwa / Interval
Benjamin Britten – Rejoice in the Lamb Przerwa / Interval
Henry Purcell – Let Mine Eyes Run Down with Tears James MacMillan – A Child’s Prayer Henry Purcell – Sing unto the Lord
SPONSOR
Czas trwania koncertu / duration of the concert c. 1:20 305
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 306
Kościół Uniwersytecki
Earthly Sorrows, Heavenly Joys Ziemskie smutki, niebiańskie radości
Greg Skidmor
Cechą naprawdę wybitnego twórcy jest to, że z upływem
It is the mark of a truly great composer that, over time, his
czasu jego muzyka staje się ikoną kultury. Oddaje nie tylko
music becomes iconic. It represents not only his own artistic
jego własne artystyczne osiągnięcia, ale służy również
achievements, but also serves as a representative picture
jako wierny portret całej kultury muzycznej lub danej
of an entire musical culture or society. A composer confi-
społeczności. Kompozytor mający wystarczająco dużo
dent enough in his own unique voice to produce consi-
wiary w siebie, by stworzyć liczne arcydzieła, i którego
stent works of genius and whose style has been expanded
styl jest wystarczająco pojemny, by mógł on sportreto-
to exemplify that of his peers, his nation, and his era
wać swój naród i swoją epokę, z pewnością zasługuje
surely deserves to be lauded among the very greatest com-
na to, by zaliczyć go w poczet najwybitniejszych twórców
posers ever to have written. In Great Britain, only a few
muzyki. W Wielkiej Brytanii na takie wyróżnienie zasłu-
native composers are undeniably worthy of this sort of
guje jedynie kilku kompozytorów i najważniejszym z nich
praise and chief among them, some might argue, is Henry
jest, choć zdania tutaj mogą być podzielone, Henry Purcell.
Purcell. However, there are now and always have been
Jednakże zarówno obecnie, jak i w poprzednich epokach
other British composers who write in an equally unique,
niektórzy brytyjscy twórcy pisali muzykę w podobnie
identifiable way. Especially in the 20th century, the conti-
unikatowym, łatwym do rozpoznania stylu. Zwłaszcza
nued excellence of English cathedral choirs has allowed
w XX w. stale rosnący poziom wykonawczy angielskich
these composers to firmly define British music by writing
chórów katedralnych pozwolił tym kompozytorom na wy-
music specifically crafted for the deeply entrenched,
raźne zdefiniowanie stylu muzyki brytyjskiej poprzez
historic choral tradition that flourishes in Britain and
pisanie utworów specjalnie skonstruowanych, głęboko
– for the most part – is not available anywhere else.
zakorzenionych w historycznych tradycjach chóralnych,
Tonight’s programme contrasts music by Henry Purcell
obecnych w Wielkiej Brytanii i – w przeważającej części
with that of three more recent British composers, all of
– nie występujących nigdzie indziej. Program dzisiej-
whom have proven capable of finding and displaying
szego wieczoru zestawia na zasadzie kontrastu muzykę
their unique voice. Each modern composer’s reaction to
Henry’ego Purcella z dziełami trzech późniejszych brytyjs-
a given emotional mood will be compared with that of
kich kompozytorów, z których każdy udowodnił, że potrafi
Purcell’s, through their treatment of similar texts.
306
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 307
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Henry Purcell’s contribution to the history of English music
czesnych kompozytorów na dany rodzaj emocjonalności
cannot be overstated. A hallmark of his genius is that his
jest porównywalna z podejściem ich wielkiego poprzed-
music represents the political climate of his time. He was
nika, dzięki analogicznemu traktowaniu tekstów podob-
surrounded by a newly restored English aristocracy, eager
nego rodzaju.
to re-establish royal pomp, ceremony, and grandeur to
Wkład Purcella w historię muzyki brytyjskiej jest nie
their homeland after exile in France. One of the ways in
do przecenienia. Specyficzną cechą jego geniuszu jest
which Purcell and his contemporaries reflected this in
to, że muzyka, którą tworzył oddaje nastroje polityczne
their music was in the creation of new musical genres
tamtych czasów, na które największy wpływ miała przy-
specifically tailored to the desires of their royal patrons.
wrócona do łask angielska arystokracja. Wysoko urodzeni,
The ‘symphony anthem’, written for soloists, choir, strings,
wróciwszy z wygnania z Francji, przyczynili się do pono-
and continuo, was written specifically for performance in
wnego wprowadzenia w swoim kraju królewskiego cere-
the Chapel Royal during the reign of Charles II after the
moniału i przepychu. Jedną z metod przedstawiania tego
king decided he could no longer tolerate ‘the Grave & so-
stanu rzeczy, zastosowaną przez Purcella i jemu współ-
lemn way’ music had traditionally been performed and
czesnych, było stworzenie nowych gatunków muzycznych,
decreed that his composers should ‘add symphonys, etc.
dopasowanych do zachcianek arystokratycznych patronów.
with Instruments to their Anthems’. For this purpose, he
Anthem symfoniczny (symphony anthem), napisany
‘established a select number of his private [musicians]
na solistów, chór, smyczki i continuo powstał specjalnie
to play the symphonys and Retornellos which he had
z myślą wykonania go w Kaplicy Królewskiej za panowania
appointed.’ The Chapel Royal was the only institution in
Karola II po tym, jak król zdecydował, iż nie będzie już
England to benefit from such an arrangement and
dłużej tolerował „maniery poważnej i uroczystej”, w której
Purcell, who learnt the style when he was a boy chorister
dotąd wykonywana była muzyka. Zarządził też, że kom-
in the Chapel Royal at the end of the 1660s, brought the
pozytorzy powinny odtąd „dodawać symfonie z towarzy-
symphony anthem to prominence early in his compositio-
szeniem instrumentów do swych anthems”. W tym właśnie
nal career. My beloved spake is perhaps the first symphony
celu „wybrał on pewną liczbę spośród swoich prywatnych
anthem Purcell ever wrote, completed just after he had
307
Śr / We
mówić własnych głosem. Odpowiedź każdego ze współ-
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Środa / Wednesday
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
13:21 Uhr
Seite 308
Kościół Uniwersytecki
muzyków, by grali symfonie i ritornella, które dla nich
turned 18 at the end of 1677, and he would go on to write
przeznaczył”. Kaplica Królewska była jedyną angielską
at least 15 more symphony anthems before Charles II’s
instytucją, która odniosła z tych wytycznych korzyści.
death in 1685. The king was known as an energetic and
Purcell nauczył się tego stylu jeszcze jako chórzysta Kaplicy,
joyful man, and he enjoyed buoyant, dancelike rhythms
doprowadził anthem symfoniczny do pełnego rozkwitu
and confident, up-beat music. Purcell’s symphony ant-
już na początku swojej kariery kompozytora. „My Beloved
hems, especially My beloved spake, provided the king with
Spake” jest być może pierwszym anthem skomponowanym
precisely the sort of sacred musical entertainment he
przez Purcella, ukończonym tuż po jego osiemnastych
wanted.
urodzinach w 1677 r. Do chwili śmierci Karola II w 1685 r.
Purcell often chose texts which would not question the
Purcell napisał jeszcze co najmniej piętnaście utworów
king’s optimism and for My beloved spake, he adapted
tego rodzaju. Król znany był jako osoba energiczna i rado-
passages from the Song of Songs, added plenty of ‘Halle-
sna, cenił taneczne i wyraziste rytmy. Anthems Purcella,
luiah’ passages, and generally kept the mood jolly. Song
zwłaszcza „My Beloved Spake”, dostarczały władcy właśnie
of Songs texts, however, have been set in many different
takiej religijnej muzyki rozrywkowej, jaką sobie upodobał.
ways, often evoking more rich and passionate responses
Purcell często wybierał teksty, które nie wytrącały króla
from composers. In the 20th century, William Walton
z jego optymizmu; w „My Beloved Spake” zaadaptował
followed this path. Born in 1902, Walton spent most of his
fragmenty biblijnej „Pieśni nad pieśniami”, dodał mnós-
childhood and adolescence within the protective walls of
two pasaży w Alleluja i, mówiąc ogólnie, podtrzymywał
Christ Church, Oxford first as a choirboy in the cathedral
radosny nastrój. Jednak teksty „Pieśni nad pieśniami”
and then as an undergraduate member of the college.
doczekały się wielu rozmaitych adaptacji autorstwa
Now, almost all of his choral music – particularly in the
różnych kompozytorów, często o większym bogactwie
cathedral tradition – is considered ‘standard repertoire’.
i sile wyrazu. W XX w. ścieżką tą podążył William Walton.
Set me as a seal contrasts in mood and intensity with
Urodzony w 1902 r., Walton spędził większość swego
Purcell’s setting of his Song of Songs text as Walton here
dzieciństwa oraz wczesnej młodości w opiekuńczych mu-
brings out the passion, strength, and voluptuousness of
rach Christ Church w Oxfordzie, najpierw jako katedralny
the words.
chórzysta, następnie jako student college'u. Obecnie
Purcell wrote Rejoice in the Lord alway perhaps as much as
prawie cała jego twórczość chóralna, szczególnie ta utrzy-
6 years after My beloved spake but the vitality and confi-
mana w tradycji katedralnej, uważana jest za „repertuar
dence of the first setting had in no way diminished.
podstawowy”. „Set Me as a Seal” odbiega nastrojem od
Rejoice in the Lord alway draws its text from four verses
adaptacji „Pieśni nad pieśniami” Purcella, jako że Walton
in Philippians, but Purcell decided to use the first of these
położył nacisk na emocje i zmysłową siłę słów.
four, ‘Rejoice in the Lord alway and again I say Rejoice’ as
Purcell napisał „Rejoice in the Lord Alway” prawdopo-
a ritornello to bind the piece together structurally. Indeed,
dobnie po około sześciu latach od „My Beloved Spake”,
it is the only text sung by the chorus, while the soloists are
lecz żywiołowość i warsztatowe mistrzostwo utworu,
given the bulk of the text. The strings play a greater role in
308
Seite 309
Środa / Wednesday
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
znane z wcześniejszej kompozycji bynajmniej się nie
this setting, equally balancing the sung passages with
zmniejszyły. „Rejoice in the Lord Alway” opiera swój tekst
symphonies and ritornelli. This piece is often known as the
z czterech wersów Listu do Filipian, ale Purcell zdecy-
‘bell anthem’ due to the distinctive descending bass osti-
dował się na wykorzystanie tylko pierwszego z nich:
nato heard in the opening symphony, reminiscent of the
„Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam:
pealing of bells, and the whole setting is a coherent,
radujcie się!” jako ritornella wiążącego strukturalnie
sophisticated, poised – yet enthusiastic – expression of
kompozycję w jedną całość. Istotnie, jest to jedyny frag-
religious joy.
ment tekstu śpiewany przez chór, natomiast całą resztę
Benjamin Britten remains one of the most intriguing and
libretta powierzono solistom. W tej adaptacji poważniej-
enigmatic of English composers. Not benefiting from
szą rolę odgrywają smyczki, które równoważą fragmenty
a cathedral education like that of Walton’s, Britten was
wokalne za pomocą sinfonii i ritornelli. Wspomniana
a prolific composer at a young age, writing throughout
kompozycja często określana jest jako „anthem z dzwonem”,
his school years and gaining an undergraduate degree
z powodu zapadającego w pamięć basowego ostinato,
from the Royal College of Music in London. He led a politi-
które pojawia się w początkowej sinfonii, przypominają-
cally and philosophically complicated mental and artistic
cego dźwięki dzwonów, a cały utwór w spójnej, wyrafino-
life and much of his music reveals this complexity, inge-
wanej, zrównoważonej, lecz zarazem pełnej entuzjazmu
nuity, and drive to subvert convention. He railed against
formie wyraża religijną radość.
the so called ‘English pastoral school’, typified by the music
Benjamin Britten w dalszym ciągu pozostaje jednym
of Vaughan Williams, and instead created music full of
z najbardziej intrygujących oraz tajemniczych angielskich
emotion – sometimes overflowing in its passion and in-
kompozytorów. Britten, w odróżnieniu od Waltona nie
tensity. Rejoice in the Lamb is such a piece, at times wild
otrzymał katedralnej edukacji. Już jako młody człowiek
and exuberant and at others tender, pensive, angry or
był dość płodnym twórcą, komponując jeszcze w latach
quietly confident. The text of the piece is taken from a very
szkolnych i uzyskując dyplom niższego stopnia w Royal
long poem by the 18th century poet Christopher Smart
College of Music w Londynie. W życie umysłowe i artysty-
written while he was confined within a mental hospital,
czne miasta znaczny zamęt wniosły sprawy polityczne
accused of madness by his step-father. Smart was, howe-
i filozoficzne; większa część jego dorobku muzycznego
ver, a successful poet and writer at the time and his mad-
nosi piętno takiej właśnie złożoności, samodzielności
ness has most often been related to his intense religious
w myśleniu oraz skłonności do podważania zasad. Britten
fervour and refusal to accept convention, both evident in
występował ostro przeciw tak zwanej „angielskiej szkole
this poem. It remained unpublished and was unknown
pastoralnej”, której typowym przykładem była muzyka
until 1939, four years before Britten set it, when it was dis-
Vaughana Williamsa; zamiast tego tworzył dzieła pełne
covered in a private library. Britten’s setting matches
emocji – czasami wręcz kipiące od pasji i intensywności
Smart’s text in variety and breadth of expression, using
uczuć. „Rejoice in the Lamb” jest właśnie takim utworem,
sections for solo voice to highlight some of the more inti-
momentami pełnym dzikości i wigoru, gdzie indziej
mate sentiments and energetic, possibly slightly manic
309
godz. 19.00 / 7.00 pm
13:21 Uhr
10.09.2008
21.08.2008
Śr / We
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 310
Kościół Uniwersytecki
natomiast czułym, refleksyjnym, pełnym spokojnej wiary
choral sections to match Smart’s frenetic and powerful
lub odwrotnie – złości. Tekst utworu zaczerpnięto z nadzwy-
images.
czaj obszernego poematu osiemnastowiecznego poety,
Regardless of the fact that some of Purcell’s best sacred
Christophera Smarta, napisanego w czasie pobytu autora
music was written in the new genre of the symphony ant-
w szpitalu psychiatrycznym, gdzie zamknięto go po
hem, it was not a popular genre in his time outside the
oskarżeniu o szaleństwo, wniesionym przez ojczyma.
Chapel Royal. This was because of the obvious lack of in-
Smart tymczasem był w tym czasie cenionym poetą
strumental forces within cathedrals and colleges. It was
i pisarzem; jego obłęd wiązano najczęściej z żarliwą
instead the verse anthem which was the unmistakable
religijnością oraz buntem przeciwko konwencjom – obie
favourite of late 17th-century English composers. The sym-
te cechy dają o sobie znać we wspomnianym poemacie.
phony anthem was indeed just an expansion of the verse
Nie został on wydany drukiem i pozostał nieznany aż
anthem, as the tradition of alternating choral and solo
do roku 1939, gdy, cztery lata przed powstaniem dzieła
passages had begun more than fifty years earlier. The
Brittena, został znaleziony w prywatnej bibliotece.
obvious difference is the lack of symphonies and instru-
Adaptacja Brittena dorównuje tekstowi Smarta pod
mental interjections, but because of the wider range of
względem rozmachu i różnorodności środków ekspresji.
circumstances under which verse anthems were composed
W utworze partie na głos solo zostały wykorzystane
and performed – without the need to cater to one man’s
do podkreślenie bardziej intymnych nastrojów, natomiast
particular interests – a broader emotional spectrum is
pełne energii, być może nieco szalone partie chóralne
evident in Purcell’s verse anthems, often incorporating
miały zrównoważyć ciężar frenetycznych i potężnych obra-
a more intimate aesthetic, better suited to smaller forces.
zów odmalowywanych przez Smarta.
Let mine eyes run down with tears is just such an example,
Niezależnie od faktu, że niektóre z najlepszych kompozycji
having possibly been written first for domestic use. Here
kościelnych Purcella zostały napisane w nowym stylu
we can see the great extent to which Purcell could respond
anthem symfonicznego, poza Kaplicą Królewską nie był
to penitential, solemn, and anguished texts. His unique
to popularny gatunek muzyczny. Działo się tak z powodu
ability to understand and set the rhythm of the English
braku instrumentalistów w katedrach i college’ach. Niewąt-
language is also on display here, evidence of the influence
pliwie ulubioną formą muzyczną kompozytorów angiel-
of Italian secular writing, as is his incredible – and very
skich schyłku XVII w. był tak zwany verse anthem (anthem
individual – use of chromaticism and unexpected melodic
wierszowy). W istocie anthem symfoniczny był po prostu
gestures.
rozwinięciem idei anthem wierszowego, gdyż tradycja
Purcell’s uniquely passionate response to sorrowful texts
przeplatania fragmentów chóralnych i solowych rozpo-
has been echoed by later British musicians, but sometimes
częła się ponad pół wieku wcześniej. Widoczną różnicę
in less overt ways. In the case of James MacMillan’s
stanowi brak sinfonii oraz instrumentalnych interludiów,
A child’s prayer, the circumstances surrounding the work’s
ale z powodu różnych okoliczności, w których anthems
composition are what contribute to the dark character
wierszowe powstawały i były wykonywane, w utworach
of the piece. On March 13th, 1996, sixteen children aged
310
Seite 311
Środa / Wednesday
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Purcella daje się zauważyć szersze spektrum emocji,
5 and 6 years and their teacher were murdered in a school
często wytwarzających bardziej intymny klimat, stosowny
gymnasium in Dunblane, Scotland, by a lone gunman. The
dla niewielkich zespołów. „Let Mine Eyes Run Down with
event shocked Great Britain. MacMillan, as a fiercely
Tears” jest przykładem takiego dzieła, które być może
patriotic Scot, was deeply affected by the tragedy. This
zostało skomponowane z myślą o wykonywaniu go w wa-
work was written in memory of those who died. MacMillan
runkach domowych. Możemy tutaj spostrzec, w jak wy-
chose to set an optimistic text, a traditional prayer. In
razisty sposób Purcell wykorzystywał teksty o charakterze
what is an example of his characteristic style, a repetitive
pokutnym, uroczystym i przepełnionym boleścią. Daje
chordal pattern, utilising the rich sonority of deep basses,
tu o sobie znać unikatowa zdolność kompozytora do wyczu-
accompanies a treble duet which slowly rises in pitch, vo-
wania i wykorzystywania rytmiki języka angielskiego,
lume, and intensity. At the climactic, and here somewhat
widoczne są wpływy włoskich kompozycji świeckich oraz
ironic word, ‘Joy’, MacMillan introduces a very identifiable
niewiarygodne – i mające bardzo zindywidualizowany
ornamentation gesture reminiscent of Scottish pipes, at
charakter – przykłady użycia chromatyki i zaskakujących
once identifying this piece as not only Scottish but also by
rozwiązań muzycznych.
him. The chordal gesture then returns and the work un-
Echo niezwykle emocjonalnego podejścia Purcella do tekstów
ravels to expose the treble duet finally ending on a uni-
żałobnych odzywało się, niekiedy w nieco dyskretny
son. This piece is conceived as one large gesture, conveying
sposób, w twórczości późniejszych brytyjskich muzyków.
meaning and emotion through sustained sonorities, a
W przypadku utworu Jamesa MacMillana „A Child’s
relatively constant texture, and simple repetition in quite
Prayer” do posępnego nastroju dzieła przyczyniły się oko-
a marked contrast to much of the rest of this programme.
liczności, w których zostało ono skomponowane. 13 marca
It is precisely this ability which sets James MacMillan
1996 r. w sali gimnastycznej szkoły podstawowej w Dun-
apart from other British composers and is the basis of his
blane w Szkocji szaleniec zastrzelił piętnaścioro dzieci w
unique voice.
wieku 5 i 6 lat oraz ich nauczycielkę. Masakra wstrzą-
In 1685, Charles II was succeeded by James II, a Catholic.
snęła Wielką Brytanią. MacMillan, gorący szkocki pa-
Because of this, music in the English Chapel Royal imme-
triota, był głęboko poruszony tragedią. Utwór powstał
diately changed and the grand, joyous symphony anthems
jako wyraz hołdu dla jej ofiar. MacMillan wybrał jako
were no longer regularly written and performed. On the
tekst utrzymaną w optymistycznym tonie tradycyjną
few occasions when some grandeur was still warranted,
modlitwę. W sposób typowy dla swojej twórczości zasto-
strings were again added, but Purcell’s musical interests
sował powtarzające się szeregi akordów, wykorzystał
were moving to the theatre and his talents were less ap-
bogate brzmienie dźwięków basowych i dodatkowo duet
preciated in the chapel. However, his last symphony ant-
sopranów, powoli pnący się w górę, coraz głośniejszy
hem, written in 1688, was also possibly his greatest. O Sing
i intensywniejszy. W kulminacyjnym punkcie dzieła,
unto the Lord displays not only a mastery of the form and
zaznaczonym nieco ironicznym tutaj słowem „Joy”
is one of the pinnacles of Purcell’s whole compositional
(Radość), MacMillan wprowadził bardzo charakterystyczny
output, but also contains indications of the stylistic
311
godz. 19.00 / 7.00 pm
5:04 Uhr
10.09.2008
21.08.2008
Śr / We
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 312
Kościół Uniwersytecki
ornament muzyczny, przypominający dźwięk szkockich
changes being brought to England from Italy, perhaps
dud, co ujawnia szkocki charakter utworu i stanowi znak
some of what might have come later. This is immediately
firmowy kompozytora. Ten akordowy ozdobnik powraca,
obvious in the opening symphony, with its emphatic chor-
a poszczególne motywy rozplątują się w końcowym duecie
dal, vertical harmonies and fugal – as opposed to dance-
sopranów, kończącym się w unisono. Cała kompozycja
like – second section. Some passages foreshadow the work
zamyka znaczenia i emocje w stłumionych brzmieniach,
of the next great ‘English’ composer, also influenced by the
dość jednolitej fakturze oraz prostych powtórzeniach,
Italians, George Frederick Handel, such as the section
co stanowi znaczny kontrast na tle pozostałej części pro-
beginning ‘Tell it out among the heathen’ containing one
gramu. Ta właśnie umiejętność wyróżnia Jamesa Mac-
of the many florid bass solo lines probably written speci-
Millana z grona pozostałych brytyjskich kompozytorów
fically for John Gostling, a Gentleman of the Chapel Royal,
i stanowi fundament jego artystycznej odrębności.
priest, music copyist, and virtuoso bass singer renowned in
W 1685 r. miejsce Karola II na tronie zajął katolicki mo-
Purcell’s day. This work contrasts with the relative simpli-
narcha – Jakub II. Wskutek tego natychmiast uległ zmianie
city, purity, and youthfulness of My beloved spake – a very
charakter muzyki wykonywanej w Kaplicy Królewskiej
early example of the genre – and is an example of the
– zaprzestano pisania i wykonywania wielkich, radosnych
inevitable maturity of Purcell’s developing musical style.
anthems symfonicznych. Przy nielicznych, wymagających
Only seven years after this piece was completed, however,
bogatej oprawy okazjach dodawano obsady smyczkowe,
Purcell died at the age of 36. It is often claimed that if he
jednak zainteresowania muzyczne Purcella przeniosły się
had lived another thirty years, he would be viewed as one
na grunt teatru, a jego talent doceniano w Kaplicy już
of the greatest composers ever, not merely one of the
w mniejszym stopniu. Jednak ostatni anthem symfoniczny
greatest British composers. However, if greatness in com-
kompozytora, napisany w 1688 r. był być może również
posing can be defined as originality, consistency, and the
najwspanialszym. „O Sing unto the Lord” jest jednym
ability to infuse music with an unmistakeable, unique
z filarów twórczości Purcella, ponieważ odznacza się nie
identity, Purcell is merely one in a long succession of
tylko mistrzostwem warsztatowym, ale zawiera już pewne
Britain’s many truly great composers.
sygnały dotyczące zamian stylistycznych, nadciągających do Anglii z Włoch, stanowi rodzaj zapowiedzi tego, co miało później nastąpić. Jest to widoczne już w otwierającej utwór sinfonii, z jej ekspresyjnymi akordowymi, wertykalnymi strukturami harmonicznymi i drugą częścią mającą charakter fugi (kontrastującej z częścią taneczną). Niektóre pasaże można potraktować jako prekursorstwo twórczości kolejnego wielkiego „angielskiego” kompozytora, Georga Friedricha Händla, tak jak fragment rozpoczynający się od słów „Tell It Out Among the Heathen”
312
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 313
Środa / Wednesday
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
godz. 19.00 / 7.00 pm
(Głoście to między poganami), zawierający wiele ozdobnych linii melodycznych przeznaczonych na bas solo, napisanych prawdopodobnie dla Johna Gostlinga, solisty w chórze Kaplicy Królewskiej, kapłana, kopisty muzyki i wirtuozowskiego basa cieszącego się renomą za czasów Purcella. Dzieło to kontrastuje ze względną prostotą, czystością i młodzieńczością „My Beloved Spake“ – bardzo wczesnego przedstawiciela gatunku – i jest przykładem
10.09.2008
ukazującym nieuchronne dojrzewanie stylu muzycznego Purcella. Jednak już siedem lat po skomponowaniu tego utworu Purcell zmarł w wieku 36 lat. Często domniemywa się, iż gdyby przeżył następne trzydzieści, byłby zaliczony w poczet największych kompozytorów w historii
Śr / We
muzyki, i to nie tylko w Wielkiej Brytanii. Jeśli jednak wielkość kompozytora będziemy definiować jako oryginalność, spójność i zdolność do przelewania w muzykę swojej unikatowej, niepowtarzalnej tożsamości, wówczas Purcella można postrzegać wyłącznie jako jednego z naprawdę wielkich kompozytorów.
Gabrieli Consort & Players Nota przy koncercie 5.09.2008, godz. 19.00 we Wrocławiu / See note 5.09.2008, 7.00 pm in Wrocław
Paul McCreesh Nota na stronach tytułowych / See note on title page
313
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
15:44 Uhr
Seite 314
Kościół Uniwersytecki
My Beloved Spake
Mój kochanek rzekł
My beloved spake and said unto me Rise up my love, my fair one and come away for lo, the winter is past, the rain is over and gone The flowers appear on the earth The time of the singing of birds is come and the voice of the turtle is heard in our land The figtree putteth forth her green figs and the vines with the tender grape give a good smell Arise my love, my fair one and come away.
Mój kochanek rzekł i powiedział do mnie Powstań ukochana moja, moja piękna – i pójdź. Albowiem przeminęła zima, deszcz ustał i przeszedł Kwiaty rozkwitły na ziemi To czas śpiewów ptaków nadchodzi I głos synogarlicy słychać naszej krainie Dzrewa figowe z zielonymi owocami i winorośle z delikatnym winogronem już pachną Powstań moja ukochana, moja piękna – i pójdź.
Set Me as a Seal William Walton
Stawiaj mnie jako pieczęć William Walton
Set me as a seal upon thine heart, as a seal upon thine arm: for love is strong as death Many waters cannot quench love, neither can the floods drown it: for love is strong as death.
Stawiaj mnie jako pieczęć na twoim sercu i jako pieczęć na twoim ramieniu; Miłość jest silniejsza od śmierci Wiele wody nie ugasi miłości i żadna powódź jej nie zatopi, Albowiem miłość jest silniejsza od śmierci.
Rejoice in the Lord Alway Henry Purcell
Radujcie się zawsze w Panu Henry Purcell
Rejoice in the Lord alway: and again I say, Rejoice. Let your moderation be known unto all men. The Lord is at hand. Be careful for nothing; but in everything by prayer and supplication with thanksgiving let your requests be made known unto God. And the peace of God, which passeth all understanding, shall keep your hearts and minds through Jesus Christ our Lord.
Radujcie się zawsze w Panu: i powtórzę, radujcie się. Niechaj umiar będzie znany całemu ludowi, kto pod Pana ręką. Nie troskajcie się o nic, Ale we wszystkich waszych modlitwach i błaganiach dziękczynnych niech wasze prośby będą znane Bogu. I pokój Boży, który przewyższa wszystkie umysły, ustrzeże wasze serca i myśli dzięki Jezusowi Chrystusowi, Panu.
Rejoice in the Lamb Benjamin Britten
Radujcie się w Baranku Benjamin Britten
Rejoice in God, O ye Tongues; give the glory to the Lord, and the Lamb. Nations, and languages, and every Creature in which is the breath of Life. Let man and beast
Radujcie się w Bogu, O, wy Języki! Oddajcie cześć Panu i Barankowi, Narodom i językom, i wszelkiemu Stworzeniu w którym jest oddech Życia. Niech człowiek i zwierzę
314
Seite 315
Środa / Wednesday
appear before him, and magnify his name together. Let Nimrod, the mighty hunter, bind a leopard to the altar and consecrate his spear to the Lord. Let Ishmail dedicate a tyger, and give praise for the liberty in which the Lord has let him at large. Let Balaam appear with an ass, and bless the Lord his people and his creatures for a reward eternal. Let Daniel come forth with a lion, and praise God with all his might through faith in Christ Jesus. Let Ithamar minister with a chamois, and bless the name of Him that cloatheth the naked. Let Jakim with the satyr bless God in the dance, dance, dance, dance. Let David bless with the bear the beginning of victory to the Lord, to the Lord the perfection of excellence. Hallelujah, hallelujah, hallelujah from the heart of God, and from the hand of the artist inimitable, and from the echo of the heavenly harp in sweetness magnifical and mighty. Hallelujah, hallelujah, hallelujah.
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
stawią się przed Nim i wspólnie wielbią Jego imię. Niech Nimrod, ten wielki myśliwy, przywiąże lamparta do ołtarza i poświęci swą włócznię Panu. Niech Ismael złoży w ofierze tygrysa i chwali Pana za wolność którą go Pan obdarzył. Niech Balaam się stawi z oślicą i błogosławi Pana, jego lud i wszelkie stworzenie dla wiecznej nagrody. Niech Daniel przyjdzie z lwem i chwali Boga z całej siły przez wiarę w Chrystusa Jezusa. Niech Itamar złoży ofiarę z kozicy i błogosławi imię Tego co nagich przyodziewa. Niech Jakim z satyrem błogosławią Boga tańcem, tańcem, tańcem, tańcem. Niech Dawid błogosławi wraz z niedźwiedziem początek zwycięstwa przed Panem, przed Panem, uosobieniem doskonałości. Alleluja, alleluja, alleluja z serca Boga i z ręki artysty niedościgłego i z echa niebiańskiej harfy w swej łagodności prześwietnej i wszechpotężnej. Alleluja, alleluja, alleluja.
godz. 19.00 / 7.00 pm
5:04 Uhr
10.09.2008
21.08.2008
Śr / We
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
315
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
Seite 316
Kościół Uniwersytecki
For I will consider my cat Jeoffry. For he is the servant of the living God, duly and daily serving him. For at the first glance of the glory of God in the East he worships in his way. For this is done by wreathing his body seven times round with elegant quickness. For he knows that God is his saviour. For God has bless’d him in the variety of his movements. For there is nothing sweeter than his peace when at rest. For I am possessed of a cat, surpassing in beauty, from whom I take occasion to bless Almighty God. For the Mouse is a creature of great personal valour. For this is a true casecat takes female mouse, male mouse will not depart, but stands threat’ning and daring. If you will let her go, I will engage you, as prodigious a creature as you are. For the Mouse is a creature of great personal valour. For the Mouse is of an hospitable disposition. For the flowers are great blessings. For the flowers are great blessings. For the flowers have their angels, even the words of God’s creation. For the flower glorifies God and the root parries the adversary. For there is a language of flowers. For flowers are peculiarly the poetry of Christ. For I am under
316
5:04 Uhr
Bo rozważmy choćby przypadek mego kota Godfryda, Bo jest on sługą Boga żywego, sumiennie i codziennie mu służącym, Bo gdy tylko dostrzega chwałę Boga na wschodzie oddaje mu cześć na swój sposób. A robi to wyginając swoje ciało siedem razy dokoła z pełną gracji prędkością. Bo wie on, że Bóg jest jego zbawicielem, Bo Bóg obdarzył go błogosławieństwem różnorodności ruchów. Bo nie ma nic słodszego niż jego spokój kiedy odpoczywa. Bo posiadam kota niezwykłej urody, który jest dla mnie powodem, by chwalić Wszechmogącego Boga. Bo Mysz to stworzenie o wielkiej osobistej odwadze. Bo zaprawdę tak właśnie jest kot łowi jedynie samiczkę myszy, Bo samczyk myszy nie ucieka, lecz trwa w miejscu nieustraszony. Jeśli ją wypuścisz, Znajdę ci inną rozrywkę, bo niezwykłe jest z ciebie stworzenie. Bo Mysz to stworzenie o wielkiej osobistej odwadze. Bo mysz ma przyjazne usposobienie. Bo kwiaty to wielkie błogosławieństwo. Bo kwiaty to wielkie błogosławieństwo. Bo kwiaty mają swe anioły, a nawet słowa Boskiego stworzenia. Bo kwiat wielbi Pana a korzeń odpiera ataki wroga. Bo istnieje język kwiatów. Bo zwłaszcza kwiaty są poezją Chrystusa. Bo ciąży na mnie
Seite 317
Środa / Wednesday
the same accusation with my Saviour, for they said, he is besides himself. For the officers of the peace are at variance with me, and the watchman smites me with his staff. For silly fellow, silly fellow, is against me, and belongeth neither to me nor to my family. For I am in twelve hardships but he that was born of a virgin shall deliver me out of all, shall deliver me out of all. For H is a spirit and therefore he is God. For K is a king and therefore he is God. For L is love and therefore he is God. For M is musick and therefore he is God. And therefore he is God. For the instruments are by their rhimes, For the shawm rhimes are lawn fawn and the like. For the shawm rhimes are moon boon and the like. For the harp rhimes are sing ring and the like. For the harp rhimes are ring string and the like. For the cymbal rhimes are bell well and the like. For the cymbal rhimes are toll soul and the like. For the flute rhimes are tooth youth and the like. For the flute rhimes are suit mute and the like. For the bassoon rhimes are pass class and the like. For the dulcimer rhimes are grace place, beat heat and the like. For the clarinet rhimes are clean seen and the like. For the trumpet rhimes are sound bound and the like. For the trumpet of God is a blessed intelligence and so are all the instruments in heaven. For God the Father Almighty
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
to samo oskarżenie co na moim Zbawicielu; bo powiedzieli: on rozum postradał. Bo stróże porządku nie zgadzają się ze mną, a strażnik bije mnie swoją pałką. Bo człek niemądry, człek niemądry, jest przeciw mnie i nie należy ani do mnie, ani do rodziny mojej. Bo borykam się z dwunastoma trudnościami, lecz Ten, co narodził się z Dziewicy wybawi mnie z nich wszystkich, wybawi mnie z nich wszystkich. Bo D jest duchem i dlatego On jest Bogiem. Bo K jest królem i dlatego On jest Bogiem. Bo M jest miłością i dlatego On jest Bogiem. Bo M jest muzyką i dlatego On jest Bogiem. I dlatego właśnie On jest Bogiem. Bo charakter instrumentu można poznać po jego rymach. Bo rymy do „obój” to „trawnik”, „jelonek” i tym podobne. Bo rymy do „obój” to „księżyc”, „dobrodziejstwo” i tym podobne. Bo rymy do „harfa” to „śpiewać”, „dzwonić” i tym podobne. Bo rymy do „harfa” to „dzwonić”, „struna” i tym podobne. Bo rymy do „czynel” to „dzwon”, „studnia” i tym podobne. Bo rymy do „czynel” to „dzwonić”, „dusza” i tym podobne. Bo rymy do „flet” to „ząb”, „młodość” i tym podobne. Bo rymy do „flet” to „petycja”, „niemy” i tym podobne. Bo rymy do „fagot” to „przepustka”, „klasa” i tym podobne. Bo rymy do „cymbały” to „łaska”, „miejsce”, „uderzenie”, „upał” i tym podobne. Bo rymy do „klarnet” to „czysty”, „widziany” i tym podobne. Bo rymy do „trąbka” to „dźwięk”, „sus” i tym podobne. Bo trąbka Boga to błogosławiona inteligencja podobnie jak wszystkie instrumenty w niebie. Bo Bóg Ojciec Wszechmogący
317
godz. 19.00 / 7.00 pm
5:04 Uhr
10.09.2008
21.08.2008
Śr / We
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
Wrocław
21.08.2008
5:04 Uhr
Seite 318
Kościół Uniwersytecki
plays upon the harp of stupendous magnitude and melody. For at that time malignity ceases and the devils themselves are at peace. For this time is perceptible to man by a remarkable stillness and serenity of soul. Hallelujah, hallelujah, hallelujah from the heart of God, and from the hand of the artist inimitable, and from the echo of the heavenly harp in sweetness magnifical and mighty. Hallelujah, hallelujah, hallelujah.
gra na harfie o niewyobrażalnej mocy i melodii. Bo wówczas wszelka złość ustaje i nawet same diabły są spokojne. Bo chwile te może człowiek rozpoznać po stanie wyjątkowego wyciszenia i błogości duszy. Alleluja, alleluja, alleluja z serca Boga i z ręki artysty niedościgłego i z echa niebiańskiej harfy w słodyczy swej prześwietnej i potężnej. Alleluja, alleluja, alleluja.
Let Mine Eyes Run Down with Tears Henry Purcell
Niech moje oczy będą przepełnione łzami Henry Purcell
Let my eyes overflow with tears night and day without ceasing; for my virgin daughter – my people – has suffered a grievous wound, a crushing blow.
Niech moje oczy będą przepełnione łzami dzień i noc bez przerwy; Albowiem moja córka i panna mojego ludu doznała bolesnej rany w druzgocącym ciosie.
If I go into the country, I see those slain by the sword; if I go into the city, I see the ravages of famine. Both prophet and priest have gone to a land they know not.
Gdy wejdę na pobojowisko, Widzę tych pobitych mieczem; Jeśli pójdę do miasta Widzę spustoszenia głodu. Zarówno prorok, jak i kapłan błądzą po ziemi, nic nie pojmując.
Have you rejected Judah completely? Do you despise Zion? Why have you afflicted us
Czy odrzuciłeś Judę całkowicie? Czy w pogardzie masz Syjon? Dlaczego doświdczyłeś nas tak,
318
Seite 319
Środa / Wednesday
10.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
so that we cannot be healed? We hoped for peace but no good has come, for a time of healing but there is only terror.
że nie możemy być uleczeni? Mieliśmy nadzieję na pokój ale nic dobrego nie następuje, na czas zagojenia ran jest tylko przerażenie.
A Child’s Prayer James MacMillan
Modlitwa dziecka James MacMillan
Welcome Jesu, Deep in my soul forever stay, Joy and love my heart are filling On this glad Communion day.
Witaj Jezu, W głębi mojej duszy na zawsze pozostań, Radość i miłość moje serca napełniają; Zadowolenie w ten dzień Komunii.
Sing unto the Lord Henry Purcell
Śpiewajcie Panu Henry Purcell
O sing unto the Lord a new song. Alleluia. Sing unto the Lord, all the whole earth. Alleluia. Sing unto the Lord and praise his name: be telling of his salvation from day to day. Declare his honour unto the heathen: and his wonders unto all people. Glory and worship are before him: power and honour are in his sanctuary. The Lord is great, and cannot worthily be praised: he is more to be feared than all gods. As for the gods of the heathen, they are but idols: but it is the Lord that made the heavens. O worship the Lord in the beauty of holiness: let the whole earth stand in awe of him. Tell it out among the heathen that the Lord is King: and that it is he who hath made the round world so fast that it cannot be moved; and how that he shall judge the people righteously. Alleluia.
O, śpiewajcie Panu pieśń nową, Alleluja. Śpiewajcie Panu wszystkie ludy. Alleluja. Śpiewajcie Panu i wychwalajcie jego imię: Głoście jego zbawienie każdego dnia. Oznajmiajcie o Jego chwale wśród pogan: i o cudach Jego między wszystkich ludzi. Chwała i uwielbienie dla Niego: Moc i honor są Jego przybytkiem. Pan jest wielki i wszelkie godności dla Niego: On wzbudza lęk większy przed innymi bóstwami. Co do bogów pogan, są oni cielcami To Pan niebiosa uczynił Uwielbienie dla Pana w pięknie i świętości: niechaj cała ziemia stanie przed nim w pokorze. Ogłaszajcie wśród pogan, że Pan jest Królem: I że On jest Tym, co wszechświat ziemski stworzył, i aby nikt nim nie wzruszył; I będzie lud osądzał w sprawiedliwości. Alleluja.
godz. 19.00 / 7.00 pm
5:04 Uhr
10.09.2008
21.08.2008
Śr / We
RZ_MFWC_10_09_19_00_Wroclaw 304-319:01
319
