CISNEROSYEL Siglo de Oro de la Universidad de Alcalá

Sala de Arte 1-2-9-3 Universidad de Alcalá 23 de abril - 25 de julio 1999

Universidad de Alcalá Centro Internacional de Estudios Históricos "Cisneros " Fundación General de la Universidad de Alcalá

índice Universidad, cultura y poder

17

Santiago Aguadé Nieto

Alcalá de Henares en el siglo XV: De villa toledana a ciudadela del humanismo

33

Jo,ié García Oro

Debates universitarios y conflictos políticos. El ideal del "hombre nuevo" en la Universidad de Alcalá: Siglo XVI

51

Jaime Contreraj

Catálogo de la exposición "Cisneros y el Siglo de Oro de la Universidad de Alcalá" Orígenes 1. Privilegio de Sancho IV creando los Estudios Generales en la villa de Alcalá de Henares

67

Santiago AgiiadeNieto

2. Bula de Pío II, dotando las tres cátedras creadas por el arzobispo Alonso Carrillo de Acuña en Alcalá

70

Santiago Aguadé Nieto

3. Alonso Carrillo, arzobispo de Toledo, adjudica y dota las tres primeras cátedras de los estudios de Alcalá de Henares

73

Santiago Aguadé Nieto

A. Sepulcro del arzobispo don Alonso Carrillo

75

Juana Hidalgo Ogayar

5. Bula de Alejandro VI nombrando a Cisneros arzobispo de Toledo

76

Aurelw García López

6. Súplica del Cardenal Cisneros para que Alejandro VI expida una bula en la que se autorice la fundación del Colegio de San Ildefonso de Alcalá

77

Santiago Aguadé Nieto

7. Carta bulada "ínter caetera"

81

Santiago Aguadé Nieto

8. Bula "Etsi cunctos"

85

Santiago Aguadé Nieto

9. Carta bulada "Militanti ecclesiae"

87

Santiago Aguadé Nieto

10. Transformación urbanística de Alcalá entre los siglos XI y XVIII Ramón González Navarro

89

11. Retrato del cardenal Mendoza rodeado de obispos

97

Juana Hidalgo Ogayar

12. Retrato de Cisneros (Felipe Bygarni)

98

habel del Río de la Hoz

13. Retrato de Cisneros

100

habel del Río de la Hoz

14. Retrato de fray Francisco Ruiz

101

Crútina Partearroyo Locaba

15. Misal rico de Cisneros

103

Juana Hidalgo Ogayar

16. Fuero Nuevo de Alcalá de Henares

105

Doloreá Cabañaá González

17. Portapaz

107

Carmen Heredia Moreno

18. Cáliz (Juan Faraz)

109

Carmen Heredia Moreno

19. Cáliz de Cisneros

111

Carmen Heredia Moreno

20. Cáliz de Carlos de Mendoza

113

Carmen Heredia Moreno

21. Cáliz (anónimo castellano)

115

Carmen Heredia Moreno

22. Tríptico de la Adoración de los Magos

117

Elíta Bermejo Martínez

23. Testamento y codicilos del Cardenal Cisneros

120

Aurelio García López

24. Sepulcro del Cardenal Cisneros

122

Juana Hidalgo Ogayar

25. Escudo de la reja del sepulcro de Cisneros

124

Carmen Heredui Moreno

26. Alvar Gómez de Castro: "De rebuj ge¿tL>..."

126

Antonio Alfar Ezt/uerra

27. Pedro de Aranda Quintanillay Mendoza: "Archetypo de virtudes..."

128

Aurelio García López

28. Pedro de Aranda Quintanillay Mendoza: "Archivo CompLuteiue"

130

Aurelio García López

29. Carta de privilegio y confirmación de la Reina Juana a la Universidad de Alcalá

132

Ignacio Ruiz Rodríguez

30. Copia de la aceptación del patronazgo de la universidad por Felipe II

134

Ignacw Ruiz Rodríguez

Qobíerno y administración 31. Constituciones originales del Colegio de San Ildefonso Ramón González Navarro

139

32. Constitutiones Insignis Collegii Sancti Illefonsi

142

Julián Martín Abad

33. Constituciones del colegio de San Felipe y Santiago

143

Olga M" López Álvarez 34. Reforma de las Constituciones del Colegio Mayor de San Ildefonso por J u a n de Obando

144

Ramón González Navarro

35. Plano del recinto universitario de Alcalá

147

Ramón González Navarro

36. Bulano Complutense

150

LuLi Miguel Gutiérrez Torrecilla

37. Libro de Claustros plenos de la Universidad

152

LuL) Miguel Gutiérrez Torrecilla

38. Libro de Actas del claustro de la Facultad de Teología

153

Pedro Ballesteros Torres

39. Libro de Actas de Capillas del Colegio de San Ildefonso

155

Luis Miguel Gutiérrez Torrecilla

40. Libro de cuentas de los mayordomos del Colegio Mayor

157

Ramón González Navarro

41. Libro del Tesorero del Colegio

159

Ramón González Navarro

Al. Libro de cuentas de la despensa del Colegio Mayor

162

Luis Miguel Gutiérrez Torrecilla

43. Libro becerro de los juros, censos, beneficios, préstamos, rentas, propiedades y posesiones de la Universidad

164

LuL) Miguel Gutiérrez Torrecilla

AA. Inventario de los bienes del Colegio de San Ildefonso

165

Olga M" López Álvarez

Vida académica 45. Registro de escrituras de 1517 a 1520

169

Olga M" López Álvarez

A6. Libro de matrícula de la Universidad de Alcalá

171

LuL) Miguel Gutiérrez Torrecilla

47. Libro de recepción de los Colegiales y capellanes del Colegio Mayor de San Ildefonso

173

Luis Miguel Gutiérrez Torrecilla

48. Libros de pruebas de curso

175

Pedro Ballesteros Torro

49. Libro de Actos de la Facultad de Teología

176

Pedro Ballesteros Torres

50. Libro registro de actos y grados

178

Luí) Miguel Gutiérrez Torrecilla

51. Título de maestro en Artes y Filosofía Santiago Aguadé Nieto

180

52. Alfonso García Matamoros: "Oratw... habita tn doctoratu..."

183

Julián Martín Abad

53. Alfonso Fernández: "Paranymphuddeupublica legatw habita.."

184

Julián Martín Abad

54. Nicolás de Paz: "Oratio ... Compluti habita..."

185

Julián Martín Abad

55. Alvaro Gómez de Castro: "Publica laetitui..."

186

Julián Martín Abad

56. Recibimiento que la Universidad de Alcalá hizo a los Reyes

188

Julián Martín Abad

57. Lope Alfonso de Herrera: "Lupi Alfondi a Herrera Hupalendu..." Julián Martín Abad 58. El Padre Mariana

190 192

Aurelio García López

La Universidad y los libros 59. Rendimiento de cuentas de los gastos efectuados por cuenta del...

195

Julián Martín Abad

60. Provisión para que los libreros de Alcalá no compren libros por quince... 61. Petición para que los libreros de Alcalá no compren libros de los...

197 197

Julián Martín Abad

61. Ludolphus de Saxonia: "Vita Chriati..."

198

Julián Martín Abad

63. Biblia Políglota

200

Julián Martín Abad

6A. Desiderius Erasmus: "Enquir'idw o manual del cavallero crijtiano..."

202

Julián Martín Abad

65. Emmanuel Chrysoloras: "Erotemata Chrydolorae... "

204

Julián Martín Abad

66. Francisco de Vergara: "Anthologia graeca... " Julián Martín Abad 67. Alfonso de Zamora: "Introductionej Artii grammatice..."

206 207

Julián Martín Abad

68. Georgius Trapezuntius: "Opiu Abdolutudimum rhetoricorum..."

208

Julián Martín Abad

69. Alfonso de Torres: "Cominentaru in Quintum AntonúNebruéeiwió"

210

Julián Martín Abad

70. Tomas de Villanueva: "Concioned jacrae..."

211

Juluín Martín Abad

71. Cipriano de la Huerga: " Commentariiu in Pdalmum..."

212

Julián Martín Abad

71. Florián de Ocampo-Ambrosio de Morales: "Crónicageneral de España"

214

Aurelio García López

73. Ramón Llull: "Libelltu illuminatiRaymundide amico e amato" Juluín Martín Abad

216

74. Pedro Ciruelo: "Prima para logicen ad veriored..."

117

Julián Martín Abad

75. Gaspar Cardillo de Villalpando: "Summa Summularum"

219

Julián Martín Abad

76. Aristóteles: "Ar'idtotelude mundo deude codmographia..."

111

Juluín Martín Abad 77. Jacques Lefévre d'Etaples: "In hoc opere ..."

111

Julián Martín Abad 78. J u a n Segura: "Mathematkae quaedam delectae propoditioned..."

223

Julián Martín Abad 79. Antonio Cartagena: "Líber depedte"

114

Julián Martín Abad 80. Cristóbal de Vega: "Commentaria in librun Galenide differentui..."

225

Julián Martín Abad 8 1 . Claudio Galeno: "Liberde urini)"

116

Julián Martín Abad 82. Miguel de Cervantes Saavedra: "Primera parte de La Galatea"

117

Julián Martín Abad

Alcalá y las universidades americanas 83. Bartolomé de las Casas: "Diario de viajed de Cristóbal Colón"

231

Manuel Lucena Salmoral

84. Pedro Mártir de Anglería: "De orbe novo Decaded"

233

Carmen Pumar Martínez

85. Francisco López de Gomara: "Hupanui Victrix"

236

Carmen Pumar Martínez

86. Antonio de Solís y Rivadeneira: "Hutoria de la conquista, ..."

238

Lorena Sanz Maldonado

87. J u a n López de Palacios Rubios: "Libellud de indulid occean'u"

241

Jaime González Rodríguez

88. Bartolomé de las Casas: "Brevísima relación de la dedtrucción..."

141

Manuel Lucena Salmoral

89. Domingo de Soto: "De Iudtitia et Iure"

245

Jaime González Rodríguez

90. J u a n Ginés de Sepúlveda: "Democrated decundud..."

146

Ángel Sanz Tapui

91. J u a n Ginés de Sepúlveda; "Propodicwnej temerarias edcandalodod..."

249

Ángel Sanz Tapia 92. Real Cédula sobre que no sean maltratados los indios mas que los españoles

252

Manuel Lucena Salmoral 93. Real provisión de los Reyes Católicos ordenando establecer Casa de...

253

Manuel Casado Arbomés 94. Ordenanzas por las que ha de regirse la casa de Contratación Manuel Casado Arboniés

256

95. Carta de los franciscanos Fray Pedro de Mesía, ...

259

Laura Pérez Díaz

96. Instrucciones dadas a los padres de la Orden de San Jerónimo...

261

Manuel Lucena Salmoral

97. Bula "InApodtolatiu Culmine"

164

Pedro Alonso Marañan

98. Constituciones de la Universidad de Lima

268

Pedro Alonso Marañan

99. Estatutos de la Regia y Pontificia Universidad de Santo Domingo

270

Pedro Alonjo Marañón

100. Estatutos y constituciones para la Universidad de Méjico

275

Jaime González Rodríguez

101. Memorial escrito por Miguel de Cervantes

276

Montserrat García Pedraza

102. Papeles referentes a la ascendencia de Juan Carlos Inga

278

Manuel Ciuiado Arboniés

Cámara colegial 103. Silla de brazos (conocido como "sillón frailero")

283

Rosario Melero Tejerina

104. Mesa

283

Rosario Melero Tejerina

105. Armario Alacena

284

Rosario Melero Tejerina

106. Arqueta papelera

284

Rosario Melero Tejerina

107. Escritorio

285

Rosario Melero Tejerina

Bibliografía básica sobre Cisneros y la Universidad de Alcalá en el siglo XVI Bibliografía General

287 301