CERRAHİ VE CERRAHİ SONRASI BAKIM Deneyden sonra hayvanın canlı kalacağı(survival) cerrahi girişimlerde girişimi yapan kişiler, aseptik cerrahi tekniklerini bilmelidir. Cerrahi sonrası hayvanda aşırı ıstıraba neden olmamak için yapılacak işlemleri yürütmede uygun eğitimi almalı veya eğitimi olmalıdır. Aseptik teknikler tüm survival cerrahi işlemlerde uygulanmalıdır. Kemirgen olmayan memeli cerrahisi, ameliyathaneye sahip merkezlerde yapılmalıdır. Kemirgen olmayan türlerde ufak cerrahi girişimler ile kemirgenlerdeki tüm girişimler laboratuvarda yapılabilir. Tanımlamalar Aseptik teknik: Hastanın patojenik organizmalarla karşılaşmasını önleyen koşullar altında yürütülen cerrahi tekniktir. Bunun için steril cerrahi eldiven, ameliyat giysisi, kep ve yüz maskesi ile galoş giyinmeli; steril aletler kullanılmalı ve cerrahi alan aseptik hazırlanmalıdır. Survival cerrahi: Genel anestezi altında canlı hayvanda yapılan ve hayvanın anesteziden çıkmasına ve iyileşmesine izin veren cerrahi bir uygulamadır. Survival olmayan cerrahi: Hayvan anesteziden çıkmadan ötanazinin uygulandığı bir cerrahi girişimdir. KEMİRGEN OLMAYAN MEMELİ TÜRLERİ 1. Minör Survival Cerrahi a. Tanımı: "Minör" cerrahi, sadece deri veya müköz membranlar ve bağ dokunun kesildiği herhangi bir invaziv operasyon işlemidir. Kateteri koymak için damar kesme, deri altı dokulara pompa koyma,biyopsi alma veya vücut boşluklarına kateter ya da prob konulması, santral sinir sistemine elektrot yerleştirilmesi için kafatasında bir delik açılması, cildin kesilmesi.minör survival cerrahi girişimlere örnektir. Cerrahi alanın etkin olarak dezenfekte olmadığı işlemler de "minör" olarak düşünülür (ör: diş çekilmesi, jinjiva greftleri). b. Standartları: "Minör" cerrahi işlemler uygun aseptik teknik kullanarak laboratuvarda yapılabilir. Bunun için temiz bir çalışma alanı gerekir. Kıllar tıraş makinesiyle kesilir; deri dezenfekte edilir;steril petlerle cerrahi yer örtülür; steril malzeme kullanılır; cerrah ve yardımcıları cerrahi maske ve steril eldiven giyer. 2. Majör Survival Cerrahi a. Tanım: "Majör" cerrahi, geniş rezeksiyonun yapıldığı herhangi bir invaziv operasyon işlemidir. Vücut boşluklarına girilmesi, organların uzaklaştırılması veya normal anatominin belirgin olarak değiştirilmesi, majör survival cerrahi girişimlerine örnektir. Genellikle mezenkimal bariyer açılırsa (plevra, periton, meninks) veya büyük bir ortopedik işlem olursa cerrahi "majör" olarak düşünülür. b. Standartları: Tüm "majör"cerrahi işlemler (kemirgen olmayan türlerde) bu amaçla düzenlenen özel yerlerde yapılmalıdır. Bu yerler, aseptik cerrahi için uygun, sağlıklı şartları sağlamak üzere inşa edilmeli, çalıştırılmalı ve devamlılığı sağlanmalıdır. Eğitilmiş personeller işe alınmalı ve yönetilmelidir. Ameliyat odaları karışık olmamalı, sadece standart cerrahi araç ve gereç bulunmalıdır. Araştırmaya özel aletler de bulunabilir. Ameliyat odaları genel depo amacıyla kullanılmamalıdır. Ameliyat odalarının kullanımı aseptik şartlarla sınırlandırılmalı; kılların temizlenmesi için ayrı bir bölme sağlanmalıdır. Derinin final temizliği cerrahiye başlamadan hemen önce girişim yerinde yapılabilir. Fırçayla el temizliği için

operasyon odasından ayrı lavobası olan bir oda bulunmalıdır. Temizleme, sterilizasyon, giyinme, cerrahi sonrası hayvanların yoğun bakım ve destek tedavileri gibi cerrahiyi destekleyen işlemler için ayrı odalar gereklidir. Fırçalama için lavobalı oda hariç diğerlerinin ameliyat odasına bitişik olması zorunlu değildir. Aseptik teknik kullanılmalıdır. Steril cerrahi eldiven, maske, elbise ve başlık giyilmeli; steril malzeme kullanılmalı ve cerrahi alan aseptik koşulda hazırlanmalıdır. 3. 24 saatten daha az izlenen majör cerrahi Postoperatif olarak hayvanın 24 saatten daha fazla yaşaması gerekmiyorsa "majör" cerrahi girişimler, "minör" cerrahinin uygulandığı laboratuvarlarda aseptik tekniklerle yapılabilir. Cerrahi yerin enfeksiyonu 24 saatlik süre içinde önemli bir problem oluşturacak olursa "majör" cerrahi için gerekli standartlar uygulanmalıdır. 4. Cerrahi Sonrası Bakım Protokolde belirtilen proje yöneticisi, hayvanın ameliyat sonrası bakımından sorumlu kişidir. Bu sorumluluk için, veterinerden destek istenebilir. Cerrahi sonrası bakım, hayvanın anestezi ve cerrahiden çıkmasını gözlemlemekle başlar ve destek sıvıların ve gerektikçe analjezik ile diğer ilaçların verilmesi; günlük olarak sıcaklığının ölçülmesi; ağrı, anormal davranış, iştah ve itrah fonksiyonlarına ait bulguların klinik olarak değerlendirilmesi; insizyon yerinin bakımı; uygun medikal kayıtların alınmasını kapsar. Başa Dön

B. KEMİRGENLER Burada fare, sıçan, kobay, hamster ve diğer kemirgenlere uygulanan ve 24 saatten daha uzun süre yaşayacak cerrahi anlatılacaktır. Tavşan ve diğer türlere yukarıda uygulaması anlatılan majör survival cerrahi ancak uygun, aseptik cerrahi biriminde gerçekleştirilir. 1. Standartları Kemirgenlerde cerrahi sonrası enfeksiyon görülür. Kemirgenlerin bakteriyel infeksiyona dirençli olduğuna dair yanlış bir kanı vardır. Böyle infeksiyonlar fizyolojik parametrelerin birçoğunda değişikliğe neden olacaktır.Aseptik işlemler için kullanılacak ayrı bir oda arzu edilir. Fakat kemirgenlerde survival cerrahi uygulamalar, uygun aseptik teknik kullanılarak laboratuvarda yapılabilir; ameliyathane gereksinimi yoktur. Bu nedenle laboratuvarda kılların temizlenmesi, derinin dezenfeksiyonu, derinin steril pedlerle kapatılması, cerrahın ve yardımcısının steril eldiven ve maske giymesi, steril alet kullanılması, steril sütür materyelinin kullanılması gereklidir. Enfeksiyon önemli sorun yaratıyorsa, kemirgen olmayan hayvanlarda uyulması gereken standartlar uygulanmalıdır. 2. Survival Kemirgen Cerrahisi Kemirgenlerde ameliyat sonrası enfeksiyonlar görülebilir. Dikkatsiz gözlemlerde atlanan böyle enfeksiyonlar hayvanlarda ızdıraba neden olur ve araştırmanın sonuçlarını etkileyebilir. Bu nedenle aseptik cerrahi uygulama yapılmalıdır. Aseptik uygulama için öncelikle ayrı bir oda önerilir. Aseptik uygulama için aşağıdaki minimum standartlar sağlanmalıdır: • •

Temiz, düzenli çalışma alanı ve sağlıklı çalışma yüzeyi. Kılların uzaklaştırılmasından sonra cerrahi yerin uygun hazırlanması ve yüzey bakterilerin uzaklaştırılması için derinin dezenfeksiyonu.

• • •

Aletlerin, yara kapatma materyallerinin ve ameliyat destek malzemelerinin steril kullanılması. İnsizyonun, aletlerin ve diğer malzemelerin kontaminasyonundan sakınmak için steril örtülerle cerrahi alanın örtülmesi. Cerrahi yerinde çalışan cerrah ve yardımcısının steril eldiven ve cerrahi maske giymesi gereklidir.

Çalışma alanı laboratuvar trafiğini en aza indirecek yerde olmalıdır ve ayrıca açık pencere, vantilatör veya çeker ocak gibi potansiyel kontaminasyon kaynaklardan uzakta bulunmalıdır. Bohçanın açılacağı yer %70 alkolle dezenfekte edilmelidir. Hayvanın hazırlanması 40 numara tıraş bıçağıyla cerrahi yerde kıllarının kesilmesiyle başlar. Kıllar mekanik olarak uzaklaştırıldıktan sonra cerrahi yerin dezenfeksiyonu %70'lik alkolle veya cerrahi iyot solüsyonuyla sağlanır. Dezenfektanlı steril pedler insizyon yerine sürülmeli ve dairesel hareketlerle merkezden dışarı doğru cilt temizliği yapılmalıdır. Sonra bu pedler atılmalıdır. Bu işlem en az üç kez yapılmalıdır. İnsizyondan önce dezenfektan deriyle en az üç dakika temas etmelidir. Dezenfektanlarla vücudun diğer alanları temizlenmez zira kemirgenlerde yaygın görülen ameliyat sonrası hipotermiye neden olur. Cerrah ve yardımcısı ellerini uygun dezenfektanlarla temizler, steril eldiven giyer ve maske takar. Cerrahi uygulamalar, tek bir seansta steril bir bohça açılarak birden fazla hayvanda uygulanabilir. Beş hayvandan daha fazlasına cerrahi uygulama yapılacaksa yeni paket açılmalıdır. Deriyi kesen makas veya bistüri sadece bir hayvan için kullanılır. Hayvanlar arasında kontaminasyonu minimuma indirgemek için cerrahi malzemeler, uygun sterilize edici maddeyle ıslatılır ve %95'lik alkolde yakılabilir veya steril serum fizyolojikle çalkalanabilir. Aletlerin uçlarıyla dokulara temas edilmeli, el dokuya değmemelidir. Elle daha kolay kontaminasyon olur. Cerrahi eldivenlerin kontaminasyonunu en aza indirgemek için uygun tedbirler alınırsa, her hayvanın cerrahisinden sonra eldiveni sterilize edici bir maddeyle çalkalamak yeterlidir. Eğer eldivenler kontamine olmuşsa veya şüphe ediliyorsa yeni steril eldiven giyilmelidir. 3.Anestezinin İzlenmesi Solunum, mukoz membranların rengi ve albino hayvanlarda göz rengi periyodik olarak gözlenir. Kobaylar hariç kemirgenlerde göz kırpma refleksinin olmayışı anestezinin, cerrahi için uygun olduğunun göstergesidir. 4. Operasyon Öncesi Bakım Sağlıklı kemirgen cerrahi için uygundur. Klinik veya subklinik hastalıklı hayvanlarda anestezinin komplikasyonlarının görülmesi oldukça sıktır. Cerrahi için satın alınan hayvanların hastalıklarının olmadığını saptamak için kendi yerinizde barındırmanız gerekmektedir. Ayrıca bu durumdaki hayvanlar taşınma stresinden kurtulmaları için en az 48 saat gözlemde tutulmalıdır. Bu nedenle cerrah , hayvanı derhal ameliyata almamalıdır. Aspirasyon pnömonisini engellemek için anestezi öncesi hayvanların aç kalması kuralı kemirgenler için geçerli değildir. Cerrahiden 4 saat öncesi açlık önerilir zira intraperitoneal verilen anesteziklerin emilimi artar. Hayvan asla susuz bırakılmamalıdır. Trakeanın tıkanmasına neden olan trakeobronşiyal sekresyonları azaltmak için atropin veya glikopirolat verilmelidir. Araştırmacı cerrahi süresince gerektikçe trakeadan sekresyonları aspire etmelidir. İyi bir aseptik teknik kullanılıyorsa antibiyotikler gerekli değildir. Kobay ve hamsterde antibiyotikler kontrendikedir. Çünkü öldürücü enterite neden olur. Şayet barsak kanalının içine müdahale ediliyorsa antibiyotikler yaygın olarak kullanılır. Arzu edilen etkiyi sağlamak için cerrahi öncesi antibiyotik verilmelidir.

5. Ameliyat Sonrası Bakım Ameliyat sonrası bakım sıvıların, analjeziklerin ve diğer ilaçların bilindiği şekilde verilmesini; ağrı, anormal davranış, iştah ve itrah fonksiyonlarına ait bulguların klinik olarak gözlenmesini; cerrahi insizyonların bakımının sağlanmasını kapsar. Cerrahiden sonra hayvan kafesine geri konur. Kafesteki hayvanın altına emici pedler yerleştirilir. Talaş hemen konmamalıdır zira burun deliklerine aspire edebilir. Bundan dolayı solunum örüntüsü bozulabilir. Cerrahi esnasında ve cerrahi sonrasında en yaygın görülen komplikasyon hipotermidir. Nedeni sıklıkla ısıyı ileten cerrahi masalarda (paslanmaz çelik) girişimin yapılmasıdır. Hayvan içinde sıcak su dolaşan pedlere veya steril pedlere yatırılarak ameliyat edilmesi gereklidir. Elektrikli battaniyelerden kaçınmak gereklidir; bunlar ısı kaynağı olarak asla kullanılmamalıdır. Cerrahiden sonra 60-70 Watt'lık bir ampulle hayvan ısıtılır. Lamba yaklaşık 35-40 cm uzaklıkta olmalı; hayvan isterse ısı kaynağından uzaklaşabileceği şekilde yerleştirilmelidir. Kan kaybı veya cerrahi esnasında dokuların kuruması nedeniyle vücut sıvıları kaybedilebilir. İntraperitoneal veya subkutan olarak ılık serum fizyolojik verilebilir. Bu uygulama hayvanın toparlanmasına yardım eder. Cerrahi yer günlük izlenmeli gerekirse uygun müdahale yapılmalıdır. Genellikle 7-10 gün sonra dikiş alınır. Cerrahi esnasında ve sonrasında analjezik verilir. Minör cerrahide sadece tek doz analjeziğin verilmesi yeterlidir. Majör işlemlerde narkotik analjeziklerin cerrahiden sonraki ilk 24 saat içinde verilmesi gereklidir. Gerekirse bu analjezikler tekrarlanabilir. Başa Dön C. BİRDEN FAZLA SURVİVAL CERRAHİ Tek bir hayvanda birden fazla survival cerrahi uygulamalardan genelde kaçınılmalıdır. Bir hayvanda birden fazla majör cerrahi uygulamalar Etik Kurulun iznine bağlı olmalıdır. Ancak bir araştırma projesinin ilgili komponentleri olması koşuluyla aynı hayvanda birden fazla cerrahi girişim yapılabilir. Nadiren ilk cerrahi girişimi takiben oluşan komplikasyonları düzeltmek için ilave operatif bakım gerekli olabilir. Eğitim amaçlı birden fazla majör survival cerrahi yapılmaz. D. ASEPTİK CERRAHİ GİRİŞİMLER İÇİN ALETLERİN STERİLİZASYONU Tüm memeli türlerinde survival cerrahi girişimler aseptik teknik kullanılarak yapılmalıdır. Bunun için steril alet ve destek gereklidir. Eldiven, bisturi ve dikiş materyalleri gibi birçok destek malzemeleri steril paketlerde satılmaktadır. Fakat tekrar kullanılan cerrahi aletler, gazlı bezler, kateterler ve ameliyat elbiselerini steril etmek gereklidir. Sterilizasyon işlemleri için yöntemleri düşünmeden önce dezenfeksiyon ve sterilizasyon arasındaki farkı bilmek önemlidir. Sterilizasyon tüm canlı organizmaları öldürür; oysa dezenfeksiyon sadece canlı organizma sayısını azaltır. Yüksek düzeyde dezenfeksiyon, birçok vejetatif mikroorganizmayı öldürecek fakat daha dirençli olan bakteri sporlarını öldürmeyecektir. Alkol, iyotlu bileşikler, amonyak ve fenol bileşikleri gibi yaygın olarak kullanılan bileşikler etkin sterilizan değildir ve bu nedenle survival cerrahi girişimlerde kullanılan malzemelerin bunlarla steril edilmesi mümkün değildir. Yüksek sıcaklığa dayanıklı malzemelerde, sterilizasyon için tercih edilen yöntem yüksek basınç/sıcak buhar yani otoklavdır. Yüksek sıcaklığa dayanıklı olmayan malzemeler için etilen oksit gazı kullanılır. Birçok malzeme için soğuk kimyasal sterilizanlar efektif olarak kullanılabilir. Sterilizasyon işlemleri: 1. Otoklav ve uygun monitör sistem kullanan yüksek basınç/sıcak buhar sterilizasyonu. 2. Yüksek sıcaklıkta kuru ısı sistemleri. Bu şekilde steril edilen aletler cerrah daha kullanmadan hemen önce soğumaya bırakılmalıdır.

3. Uygun gaz sterilizatör ve uygun monitör sistemlerini kullanan etilen oksitle gaz sterilizasyonu. 4. Soğuk (kimyasal) sterilizasyon: 1) Soğuk sterilizasyonun kullanımı ve etkinliği aşağıda belirtilen birçok faktöre bağlıdır: • • •

•

•

Kimyasalların kullanımı "sterilizan" olarak sınıflandırılır. Onları sadece dezenfektan (%70 alkol) olarak sınıflandırma uygun değildir. teril edilecek malzemelerin fiziksel özellikleri: Aletler göreceli olarak düz, neme geçirgen olmayan ve sterilizana maruz kalabilmesine izin veren şekle sahip olmalıdır. Maruz kalma. o İç ve dış tüm yüzeyler sterilizana maruz kalmalıdır. Tubingler tamamen doldurulmalı, sterilize edilen materyaller temizlenmeli ve malzemeler sterilizana tam olarak daldırmalıdır. o Sterilize edilecek materyaller daha önce saptanan sürede sterilizanda tutulmalıdır. Taze solüsyon kullanılmalıdır. Sterilizan solüsyon temiz ve taze olmalıdır. Sterilizanlar iki kısımdan ibaret olup biri diğerine eklendiği zaman solüsyon "aktive edilmiş" olur. Aktive olan solüsyonun raf ömrü ticari ürünlerin üzerinde yazmaktadır. Genellikle bu 1-4 haftadır. Kimyasal olarak sterilize edilecek malzemeleri çalkalama. Tüm malzemelerin iç ve dışı olmak üzere tamamı doku harabiyetinden sakınmak için kullanmadan önce steril serum fizyolojikle veya steril suyla çalkalanmalıdır.

2) Kabul edilen, ticari olarak bulunabilen birçok sterilizan vardır. Sadece sterilizan olarak sınıflandırılan ürünler malzemeleri steril etmede kullanılır ve firmanın önerisine göre sterilizasyon yapılmalıdır. Aşağıda kabul edilen 2 ticari ürün örneğinin isimleri vardır: •

•

Cidex: Aktif maddesi %2 lik gluteraldehittir. Sterilizasyon için en az 10 saat gerekli olduğu firmanın prospektüsünde bildirilmektedir. Cidex, iki farklı formüle sahip; Cidex ve Cidex-7( uzun ömürlü).Aktif Cidexin raf ömrü 14 gün, aktive edilen Cidex-7'nin raf ömrü ise 28 gündür. Sporicidin: Aktif maddesi ve tamponu %7 fenol, %2 gluteraldehit, %1.2 sodyum fenat'dır. Sterilizasyon için gerekli sürenin 6 saat olduğu prospektüste bildirmektedir. Aktive olan solüsyonun raf ömrü 28 gündür.

3) Diğer kabul edilen ticari sterilizanlar genellikle şunlardır: a.

Gluteraldehit en az 10 saat gerektirir. b. Formaldehit %8-alkol %70 solüsyonu en az 18 saat gerektirir. c. Stabilize hidrojen peroksit %6 en az 6 saat gerektirir. d. Sodyum hipoklorit. • • •

Tüm aletler paket edilmeli ve steril edilmelidir. Sterilizasyon tarihi her paketin üzerine yazılmalıdır. Paketlerde steril edilmiş fakat kullanılmamış aletler belirli bir zaman sonra yeniden steril edilmelidir. Bu zamanı belirleyen sterilizasyon yöntemi ve aletlerin paketlendiği malzemenin tipi ve kalınlığı önemlidir.

E. CERRAHİ KOMPLİKASYONLAR 1. Hipotermi Vücut sıcaklığının anormal düşmesi olup ya vücut ısısının farkına varılmaksızın kaybedilmesi veya hayvanın amaçsız soğutulmasıyla meydana gelir.

a.

Etkileri o Kalp debisin azalması nedeniyle kan basıncında düşme, periferik dirençte artma görülür. o Nadir olarak sinoatrial düğüm ve His demetinin depresyonu nedeniyle kan basıncında ciddi bir düşmeye neden olur. o Vücut sıcaklığı, 28 dereceden düşük sıcaklıkta olduğu zaman kalp kasında çok sıklıkla ventriküler fibrilasyon meydana gelir. o Köpeklerde vücut sıcaklığında 15°C-23°C arasında bir düşme, sinüs ritminin durmasıyla kalp krizine, belirgin bradikardiye, ventriküler ekstrasistollara ve ventriküler fibrilasyona veya durmaya neden olur. o Pıhtılaşma zamanı uzar. b. Oluşu o Daha büyük hayvanlara göre küçük kemirgenler ve tavşanlarda daha çabuk görülür. Küçük hayvanlarda büyük hayvanlara göre vücut yüzeyinin vücut kütlesine oranı daha küçüktür. Küçük hayvanlar kulakları, ayakları ve kuyruğu ( kemirgen) etkin bir şekilde ısı dağıtan yüzeylere sahiptir. o Abdominal ve torasik içerikler uzun süre açıkta kaldığı zaman görülür. Önlenmesi c. Aşağıda önerilen uygulamalar yapılarak vücut ısısının kaybedilmemesi sağlanır: o Hayvanların vücudu ile ameliyat masası arasına yalıtım amacıyla pedlerin ve cerrahi gazlı bezlerin konması. o İçinde sıcak su dolanan pedler, elektrikli pedlere göre daha güvenlidir zira lokal fazla ısınmadan kaynaklanan doku harabiyeti daha az görülür. o Çelik ameliyat masalarını örtmek için küçük, kolaylıkla sıhhi olabilen, plastik örtü kullanılabilir. o Açıkta kalan organları örtmek için ılık, ıslak katlanmış gazlı bez kullanılmalıdır. 2. Dehidratasyon Uzun süre karın ve toraks boşluğu açıkta kaldığı zaman görülür. Bu organlar cerrahi süresince steril, ılık, ıslak gazlı bezle örtülmelidir. Vücut sıvı dengesi, intravenöz izotonik elektrolit solüsyonu verilerek kontrol edilebilir. 3. Hemoraji 1. Nedenleri o Cerrahide uygunsuz hemostatiklerin uygunsuz kullanımı (ör. ufak kan damarların yakılması, daha büyük damarlara uygulanan ligatürler), o Başka bir hastalığın işe karışması ve o Kanama zamanını uzatan ilaçlardır. 2. Önlenmesi: Uygun cerrahi teknikleri kullanılır. Tedavisi o Kanama kaynağı saptanır; damar veya damarların açık ucu uygun olarak kapatılır. o Uygunsa basınç uygulanır. o Pıhtılaşmayı artıran ilaçlar (ör. K vitamini) bazı durumlarda kullanılabilir. o Büyük miktarda kan kaybedildiği zaman kan transfüzyonu veya intravenöz sıvı verilmesi gereklidir. 3.

4. Fazla doz anestezi verilmesi

Dozun uygunsuz hesap edilmesi ve verilmesiyle görülür. Önlenmesi için kullanılan ilaçları ve hayvanları bilmek gereklidir. İndüksiyon fazında dikkatlice izlenmelidir. Tedavisi, anestezi kısmında belirtilecektir. F. İNSİZYONLAR Kapatılması Yara iyileşmesini kolaylaştırmak için iğne boyutu, dikiş materyalinin tipi ve boyutunun eşleşmesi önemlidir. Deri altı doku kesikleri, kendi kendine açılmasını önlemek için sürekli dikişle dikmek gereklidir. Dikişlerini çiğnemeye veya almaya eğilimli hayvanlarda deri kapatılmasında derialtından (subcuticular) dikiş atılması avantaj sağlar. Dikiş sonunda kapatmada kullanılan düğümler sıkıca bağlanmalıdır. İnce derili hayvanlarda (özellikle sıçanlarda) deri insizyonlarını kapatmak için metal klipsler kullanılabilir. Dikişler açılacak olursa yara temizlenmeli, sağlıksız doku uzaklaştırmalı ve yeniden dikiş atılmalıdır. Enfeksiyon varsa parenteral antibiyotikler kullanılmalıdır. Açılması Uygunsuz konan dikişler, düzgün atılmayan düğümler ve bakteriyel enfeksiyonlar dikişlerin açılmasına neden olur. Bu durum iyi bir cerrahi teknik kullanarak önlenebilir; önce yara temizlenir, sağlıksız doku uzaklaştırılır ve yeniden dikiş atılır. Enfeksiyon varsa parenteral antibiyotik kullanılır. G. MALZEMELER Cerrahi için gerekli alt yapı, kullanılan hayvanın türüne, işlemin yapısına, kullanılan anestezik maddeye göre değişir. 1. Battaniye ve ısıtıcı lamba hipotermiyi önlemek için faydalıdır. Battaniye termostatlı olmalı ve içinde sıcak su dolaşmalıdır. 2. Akciğer konjesyonu önlemek için buharlaşmış sıvılar faydalıdır. 3. Vücut boşluklarından sıvı ve solunum traktüsünden mukus birikintilerini uzaklaştırmak için vakum gereklidir. 4. Oksijen verilmesi doku iyileşme hızını artırır ve pulmoner fonksiyonunun normale dönmesini kolaylaştırır. 5. Mekanik respiratuvar (vantilatör), hayvan normal soluyamadığı zaman solunumu desteklemek için kullanılmalıdır. 6. Kalp monitörü kalp hızını ve örüntüsünü değerlendirmek için şarttır. 7. Elektronik termometre vücut sıcaklığını izlemek için gereklidir. 8. Uçucu anesteziklerin verilmesi için mekanik gaz anestezi makinesi şarttır. 9. Elektrokoter, cerrahide hemostaz için faydalıdır.