Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı 1, 2001
BİREYLERİN ORAL HİJYEN ARAÇLARI VE BİLGİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Yrd. Doç. Dr. Hakan DEVELİOĞLU Yrd. Doç. Dr. Rüştü GEDİK** Dt. Nevin TUFAN** Dt. Defne YALÇIN** ÖZET Günümüz bilgilerine göre diş kayıplarının en önemli nedeni, periodontal hastalıklar ve diş çürükleri olarak kabul edilmektedir. Optimal bir periodontal sağlık için iyi bir oral hijyenin olması gerekmektedir. Bireylerin farklı tipte oral hijyen alışkanlıkları olabilir. Bunu tesbit etmek ve değerlendirmek için 300 hastayı çalışmaya dahil ettik. Çalışmanın amacı, değişik tipte sorularla bireylerin oral hijyen alışkanlıklarını ve bilgilerini sistematik bir biçimde araştırmaktı. Özellikle çevrenin bireyler üzerinde güçlü bir etkisinin olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler:Ağız hijyeni, dişhekimi, motivasyon.
ZUSAMMENFASSUNG Nach heutigen Erfahrungen wird es strikt akzeptiert, dass die Parodontalkrankheiten und Zahnfaeulen die wichtigsten Gründe bei den Zahnverlusten sind. Für eine optimale Parodontalgesundheit ist eine gute Mundhygiene erforderlich.Die Personen können versehiedene Mundhygienegewohnheiten haben.Um diese Faelle zu evaluieren und befestigen nahmen 300 Patienten an der Studie teil.Absicht der Arbeit war,Mundhygicnegewohnheiten und Erfahrungen von Patienten durch versehiedenen Fragen festzustellen.Es war besonders gesehen worden,dass die Umgebung aut die Personen einen relevanten Effekt hatle. Schlüsseiwörter: Mundhygiene, Zalınarzt, Motivation.
GİRİŞ Hem diş çürüklerinin hem de periodontal hastalıklarının ana nedeni dental plaktır. 9 , 1 7 Plağın hasta tarafından düzenli olarak uzaklaştırılmasıyla bu hastalıklara engel olunmuş olunacaktır.14 Bu açıdan geliştirilmiş tüm hijyen araçlarının kullanım amaçları plağın uzaklaştırılmasına dayanmaktadır. Plak diş yüzeyinden uzaklaştırılamazsa, enfeksiyon önce dişetini sonra da komple destek dokuları tutarak dişin kaybı ile sonuçlanabilecektir.17 Periodontal hastalıkların en yaygın olarak rastlanan hastalık gruplarından oldukları kabul edilen bir gerçektir. Ağız hijyeni konusunda bu gereçlerinin varlığı ve gerekliliği çoğu bireylerce bilinmesine karşın uygulamalarda çarpıcı sonuçlar görülmektedir. Bu bakımdan hem hastanın bilgilendirilmesi, hem de motive edilmesiyle bireyin aktif olarak hijyeni sağlaması hedeflenir. Başarılı bir tedavi ve korunma, bireyin ağız hijyen alışkanlıklarını doğru uygulamasına bağlıdır.3 Dolayısıyla dişhekimi bu konularda hastaları doğru yönde etkilemesi gerekmektedir. Günümüzde oral hijyen araçlarının hem tanıtımı hem de hastaların bilgilendirilmesi, motive edilmesi farklı yollarla olabilmektedir. Dolayısıyla bireylerin bu konulardaki bilgi ve alışkanlıklarında benzerlik/farklılık olabilmektedir. Bu bilgilere dayanarak bölgemizde oturan ve fakültemize başvuran hastaların ne yolla bilgilendirildiklerini ve kullandıkları oral hijyen araçlarını tespit etmek amacıyla değişik sorular içeren bir araştırma inceleme çalışması planladık.
MATERYAL VE METOD Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi'ne tedavileri için başvuran 177 (%59)'si bayan, 123'ü erkek (%41)yaşları 11-70 arasında (ort. 29.51 +- 0.63) toplam 300 birey çalışma grubunu oluşturmuştur. Bireylerin gerekli kayıtları yapıldıktan sonra hiçbir etki altında kalmayacakları şekilde aşağıda yer alan 9 soruyu cevaplandırmaları istenmiştir; 1. Yılda kaç defa bir diş hekimine gidiyorsunuz7 2. Dişlerinizi günde kaç defa fırçalıyorsunuz? 3. Arayüz temizliğini nasıl sağlıyorsunuz? 4. Dental plağı tanıyor musunuz? 5. Diş macununun markası sizce önemli mi7 6. Siz hangi tip macun kullanıyorsunuz? 7. Periodontal açıdan şikayetleriniz nedir? 8. Ağız hijyeninin sağlanmasında hangi araçları kullanıyorsunuz7 9. Hijyene yönelik bilgileri ve alışkanlıkları nere den öğrendiniz? Toplanan bu bilgiler sonra istatistiki olarak değerlendirmeye alınmıştır. Değerlendirmede çalışmanın verileri SPSS (7.5 Ver) yüklenerek verilerin değerlendirilmelerine çok gözlü düzenlerle KhiKare testi kullanıldı. Verilerin marjinal tabloları ayrı ayrı düzenlenerek sayı ve yüzdeleri verildi. BULGULAR İstatistiki değerlendirme sonucu oluşan veriler, tablolar halinde aktarılmıştır. Araştırmamıza katılan bireylerin sorulara verdikleri cevapların sayı ve yüzde olarak dağılımı Tablo 1'de verilmiştir. Tablo 1 incelendiğinde dişhekimine gitme sıklığında, gitmeyenler % 69 ile birinci sırada yer al
*C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji AD. SİVAS **C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji BD. SİVAS
15
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2001
CİLT: 4, SAYI: 1
mışlardır. Üç ve üçten fazla gidenler ise sadece % 7.4 idi. Yine fırçalama açısından değerlendirmede, günde 2 defa fırçalayanlar en fazla bulunmuştur. (% 39.0). Arayüz temizliği araçları açısından sorulan soruya verilen cevaplarda kürdan kullanımı hayli yüksek bulunmuştur. (% 47.3) Dental plakla ilgili olarak % 84.3 oranında tanınmadığı belirlenmiştir.
• Dental Plağı Tanıyor musunuz? Sayı
%
Evet
47
15.7
Hayır
253
84.3
Toplam
300
100
•
Periodontal Olarak Şikayetiniz Nedir?
TABLO 1 • Diş hekimine Kaç Defa Gidiyorsunuz?
Sayı
%
118
39.3 30.7
Gitmeyen
Sayı 207
% 69
Yok Kanama
92
1
35
11.7
Dişeti Büyümesi
8
2.7
2
36
12.0
Sallanma
3
1.0
7.4
Çekilme
22
7.3
57
19
3+ Toplam
24 300
100
Diğerleri Toplam
• Diş Macununun Markası Önemlimidir? Evet
Sayı 86
•
% 62
Hayır
114
38
Toplam
300
100
Sayı 56 11 117 16 300
% 18.7 37.0 39.0 5.3 100
%
Kullanmıyor
20
6,6
Colgate
69
23
İpana
161
53.7
Signal
42
14
Sensodyne
8
2.7
Toplam
300
100
Sayı
%
118
39.3
Fırçalama
92
30.7
Fırçalama Arayüz Bakımı
27
9.0
Hepsi
38
12.7
Toplam
300
100
39.3
Diş İpi
30
10.0
Arayüz Fırçası
161
1.3
Hepsini Kullanıyor
4
2.0
Kürdan
6
Toplam
300
%
82
27.3
Çevre
115 38.3
Medya
63 21
Toplam
40 13.3 300 100
Bireylerin hemen hepsi macun kullandıklarını belirtirken, % 62 si markanın önemli olduğu görüşündeydiler. Bu soru biraz daha incelendiğinde İpana marka macunun kullanım oranının % 53. 7 ile en fazla olduğu belirlenmiştir. Araştırmamızda hastaların özellikle periodontal açıdan (varsa diğerleri) şikayetleri öğrenilmek istenmiştir. Bununla ilgili olarak, % 39.3'ü şikayetlerinin olmadığını belirtirken; % 30.7 si dişetlerinde bir kanamadan bahsetmişlerdir. Buna paralel olarak hangi tip hijyen araçları kullandıkları tespit edildiğinde en fazla (% 71. 0) sadece fırçalama olarak ifade etmiştir. (Tablo 1) Tablo 2 de Diş fırçalama sıklığı ve hastanın periodontal şikayetleri gösterilmiştir. İstatistiksi bir ilişki bulunmamasına karşın özellikle 1 kez fırçala-
%
118
Sayı Diş Hekimi
Hiçbiri
• Arayüz Temizliğini Nasıl Sağlıyorsunuz?
Yapmıyor
Sayı
• Hijyene Yönelik Bilgi ve Alışkanlıkları Nereden öğrendiniz?
• Siz Hangi Tip Macun Kullanıyorsunuz? Sayı
100
Ağız Hijyeninin Sağlanmasında Hangi Araçları Kullanıyorsunuz?
Hiçbir şey
• Dişlerinizi Günde Kaç Defa Fırçalıyorsunuz? Fırçalamayan 1 2 3+ Toplam
300
47.3 100
16
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2001
CİLT: 4, SAYI: 1
yanlarda dişetlerindeki kanama yüksek bulunmuştur.
ran hastalarda incelemeyi yerinde ve uygun gördük.
TABLO 2; Fırçalama sıklığı ile periodontal (varsa) şikayetler arası ilişki Şikayet Yok
Kanama
D. Büyüme D. Sallanma D. Çekilme
Diğerleri
Toplam
Fırçalamayan
28
50
13
23.2
2
3.6
1
1.8
-
-
12
25.34
5
1 kez
37
33.3
41
16.9
5
4.5
2
1.8
7
6.3
19
17.1
111
2
47
39.8
33
20.8
1
0.8
-
-
13
11
20.3
118
3+
6
5
33.3
-
-
-
-
40
2
24
13.3
2
13.13
15
ı
Arayüz bakımı ile periodontal şikayetler Tablo 3 de verilmiştir. Burada da istatistiksi bir fark bulunamazken, dişipi kullananların % 46.7 oranında şikayetlerinin olmadığı anlaşılmıştır. Tablo 3:Arayüz bakımı ile periodontal açıdan şikayetler arasındaki ilişki : Yok
Kanama
D. Büyüme D. Sallanma D. Çekilme
Diğerleri
Toplam
Yok
43 36.4 37 31.4
3
2.5
1
0.8
7
5.9
27 229
Diş İpi
14 46.7
9
1
3.3
1
3
3
10
2
6.7
30 %100
Kürdan
58 40.8
44 31.1
3
2.1
1
0.7
11
7.7
25
17.6
142 %100
Arayüz Fırçası
1
20
1
20
1
20
-
120
1
20
1
20
5
%100
Hepsini Kullanıyor 2
40
1
20
-
-
-
-
-
-
2
40
5
%100
90
118 %100
Tablo 4' te diş hekimine gitme sıklığının, oral hijyen bilgisi ve alışkanlıklarının kaynağı arası ilişki incelenmiştir. Bu incelemede istatistiki sonuç elde edilmiştir. (P