BEZPIECZESTWO ENERGETYCZNE PASTWA JAKO CZYNNIK BEZPIECZESTWA NARODOWEGO ANNA WI CKA Wysza Szkoła Menederska w Warszawie
Streszczenie W artykule zostały zaprezentowane zagadnienia związane z bezpieczeĔstwem energetycznym rozumianym jako podsystem bezpieczeĔstwa narodowego, mającego ogromny wpływ na infrastrukturĊ krytyczną kraju oraz jako dostĊpnoĞü energii w charakterze gwarancji niezawodnoĞci dostaw. Poziom bezpieczeĔstwa energetycznego zanalizowano według kryterium zróĪnicowania krajowej bazy paliwowej, stopnia dywersyfikacji Ĩródeł zaopatrzenia w surowce energetyczne oraz stanu technicznego infrastruktury. Słowa kluczowe: bezpieczestwo energetyczne, bezpieczestwo narodowe. 1. Wprowadzenie Przyszło nam y w wiecie, który wymaga przewartociowania kryteriów oraz racjonalnych sposobów pokonania podstawowych barier rozwoju. Uległy zmianie warunki rozwojowe, coraz czciej pojawia si konstatacja, e obecnie „wszystko zaley od wszystkiego” a dynamika zmian u schyłku XX wieku nie ma odpowiednika w przeszłoci. Czas płynie jakby szybciej, potrzeby ludzkie staj si coraz bardziej zmienne i bardziej rónorodne. Zmianie natomiast nie uległ główny i zasadniczy cel – zapewnienie bezpieczestwa narodowego oraz zaspokojenie potrzeb materialnych i stworzenie warunków dalszego rozwoju cywilizacyjnego [11]. Bezpieczestwo jest podstawowym obowizkiem kadego pastwa. Pojcie bezpieczestwa nie ogranicza si tylko do bezpieczestwa w aspekcie militarnym, ale obejmuje szeroki zakres zagadnie zwizanych m.in. z bezpieczestwem ekonomicznym, społecznym, ochron rodowiska naturalnego, czy kwesti zagroe technologicznych. Cigle zmieniajce si uwarunkowania wewntrzne, jak i midzynarodowe stwarzaj nowe wyzwania dla bezpieczestwa publicznego, a tym samym nowe zadania w obszarze działa podejmowanych przez administracj, których celem jest zapewnienie poziomu bezpieczestwa obywateli. Elementem pełnicym kluczow rol w funkcjonowaniu pastwa jest jego krytyczna infrastruktura. Pojciem infrastruktury krytycznej zaczto posługiwa si w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w latach 90-tych XX wieku. Krytyczn infrastruktur identyfikowano jako systemy i instalacje niezbdne do funkcjonowania nowoczesnej administracji i społeczestwa. Pocztkowa, infrastruktura kojarzona była przede wszystkim z przesyłem energii i usługami telekomunikacyjnymi. W Polsce, ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym w art.3 wprowadza definicj infrastruktury krytycznej okrelajc j jako „ systemy oraz wchodzce w ich skład powizane ze sob funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urzdzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczestwa pastwa i jego obywateli oraz słuce zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a take instytucji i przedsibiorców” [2]. Zgodnie z t ustaw, infrastruktura krytyczna obejmuje nastpujce systemy:
90
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 33, 2010
zaopatrzenia w energi i paliwa, łcznoci i sieci teleinformatycznych, finansowe, zaopatrzenia w ywno i wod, ochrony zdrowia, transportowe i komunikacyjne, ratownicze, zapewniajce cigło działania administracji publicznej, produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych, w tym rurocigi substancji niebezpiecznych. Zapobieganiu zagroeniom dla bezpiecznego rozwoju pastwa ma słuy ochrona infrastruktury krytycznej, której istot zada przedstawia w art.3 ustawa z dnia 17 lipca 2009 roku o zmianie ustawy o zarzdzaniu kryzysowym i definiuje j jako „wszelkie działania zmierzajce do zapewnienia funkcjonalnoci, cigłoci działa i integralnoci infrastruktury krytycznej w celu zapobiegania zagroeniom, ryzykom lub słabym punktom oraz ograniczenia i neutralizacji ich skutków oraz szybkiego odtworzenia tej struktury na wypadek awarii, ataków oraz innych zdarze zakłócajcych jej prawidłowe funkcjonowaniu” [3]. Infrastruktura krytyczna jest złoonym systemem, funkcjonalnie zalenym od sprawnego działania systemów teleinformatycznych, których funkcjonowanie z kolei jest uwarunkowane choby stał dostaw energii elektrycznej. Z kolei dostawa energii elektrycznej jest uzaleniona od innych elementów infrastruktury, takich jak np. szlaki komunikacyjne, którymi przewozi si surowce do elektrowni. Nietrudno dostrzec, e wikszo elementów infrastruktury krytycznej tworzy wzajemnie zalene systemy. Zaleno systemów infrastruktury krytycznej od systemu energetycznego przedstawiono na rys. 1. • • • • • • • • •
Systemy ochrony zdrowia Systemy zaopatrzenia w ywno i wod Systemy zapewniajce cigło działania administracji publicznej
Systemy energetyczne pastwa (zaopatrzenia w energi i paliwa)
Systemy łcznoci i sieci teleinformatycznych
Systemy ratownicze Systemy finansowe
Systemy produkcji i logistyki
Systemy transportowe i komunikacyjne
Rys. 1. ZaleĪnoĞü systemów infrastruktury krytycznej od systemu energetycznego paĔstwa
ródło: Opracowanie własne. Bezpieczestwo infrastruktury krytycznej dotyczy nie tylko zapewnienia jej ochrony przed zagroeniami, ale równie koniecznoci przywracania stanów sprawnoci. Ochrona infrastruktury krytycznej naley zarówno do obowizków sektora prywatnego jak i publicznego.
Anna ĝwiĊcka BezpieczeĔstwo energetyczne paĔstwa jako czynnik bezpieczeĔstwa narodowego
91
2. Zagroenia bezpieczestwa energetycznego Analiza bezpieczestwa energetycznego ma sens wówczas, gdy istnieje niebezpieczestwo, czyli rónorodne zagroenia mogce spowodowa zakłócenia funkcjonowania systemu energetycznego (rozwoju), bd moliwo utraty przez ten system okrelonych wartoci. Zagroenie definiowane jest jako zwizek zdarze wewntrznych lub zewntrznych w konsekwencji których moe nastpi zmniejszenie lub utrata warunków prawidłowego rozwoju systemu. System bezpieczestwa energetycznego wchodzi w skład ogólnie pojtego bezpieczestwa narodowego w zwizku z tym podlega on tym samym zagroeniom przejawiajcym si m.in. na płaszczyznach; polityczno-militarnej, ekonomicznej, społecznej oraz technologicznej. Opierajc si na definicjach bezpieczestwa energetycznego zawartych w dokumentach normatywnych obowizujcych w Polsce stwierdza si, e czynniki zapewniajce taki rodzaj bezpieczestwa to przede wszystkim dywersyfikacja ródeł dostaw noników energii, niezawodna infrastruktura przesyłu, magazynowania i dystrybucji paliw i energii oraz zrónicowany bilans energetyczny kraju (rys. 2). a) dywersyfikacja ródeł dostaw noników energii Wpływ na stopie bezpieczestwa energetycznego maj zmiany wska ników zalenoci importowej(import netto do całkowitego zuycia energii pierwotnej), dywersyfikacji ródeł energii oraz samowystarczalnoci paliwowej. Na rysunku 2 zaprezentowane s zmiany tych wska ników w Polsce w latach 1990–2005 i prognozy ich do roku 2030. Dla porównania przedstawiono równie prognoz tych wska ników dla Unii Europejskiej do roku 2030. Z powyszych danych wynika sukcesywna poprawa stopnia dywersyfikacji ródeł energii pierwotnej i stopniowe zmniejszenie samowystarczalnoci energetycznej Polski. W paliwowym bilansie krajowym mał rol odgrywaj ródła energii odnawialnej, których wykorzystanie mogłoby zwikszy stopie bezpieczestwa energetycznego na rynku lokalnym, zwłaszcza tam gdzie jest słabo rozwinita infrastruktura energetyczna. Eksperci rynku energetycznego wskazuj na konieczno podejmowania działa dla upowszechniania energii pozyskiwanej z odnawialnych ródeł celem pozyskania alternatywnych ródeł zasilenia. Zwracaj równie uwag na fakt, i wzrost wykorzystania energii ze ródeł odnawialnych wymusza w energetyce konwencjonalnej utrzymywanie zwikszonych rezerw mocy, co wpływa na wzrost kosztów funkcjonowania krajowego systemu energetycznego.
92
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 33, 2010
Rys. 2. Zmiany wskaĨników dywersyfikacji, samowystarczalnoĞci energetycznej i zaleĪnoĞci importowej Polski w latach 1990–2030 oraz prognoza Unii Europejskiej na lata 2005–2030
ródło: Mazurkiewicz J. Bezpieczestwo energetyczne Polski. Polityka energetyczna 1. Polska posiada, mimo dominacji wgla, stosunkowo dobrze zrónicowan struktur bilansu energetycznego. Bezpieczestwo energetyczne kraju nie jest jednoznaczne z dywersyfikacj dostaw surowców energetycznych. Trzeba zda sobie spraw z faktu, i Rosja jest, i niewykluczone, e pozostanie głównym dostawc ropy i gazu dla Polski. Wie si to przede wszystkim z realiami ekonomicznymi, gdy surowce rosyjskie s tasze. Dla zapewnienia bezpieczestwa energetycznego Polski niezbdne jest posiadanie realnych moliwoci dywersyfikacji dostaw. Obecnie jest to czciowo moliwe w przypadku ropy naftowej, natomiast nie w przypadku gazu. b) infrastruktura przesyłu, magazynowania i dystrybucji paliw i energii Wysoki stopie zuycia majtku przedsibiorstw wytwórczych i przemysłowych, mała sprawno urzdze pracujcych w układach technologicznych stwarzaj ogromne zagroenia bezpieczestwa energetycznego [6]. Około 45% bloków energetycznych zainstalowanych w krajowym systemie energetycznym eksploatowana jest powyej 30 lat [4,8], uytkowanie nastpnych 19% to okres 25 – 30 lat. Ostatnie bloki 120 MW zostały zainstalowane w 1970r., pracuj ju ponad 30 lat, 11 z nich przekroczyło 35 lat uytkowania. Sporód 57 bloków o mocy 200 MW a 44 eksploatowane s ponad 25 lat, 18 z nich ponad 30 lat. Podobn sytuacj mona zaobserwowa w przypadku bloków o wikszej mocy. Analiza ywotnoci elektrowni wskazuje, e modernizacja bloków starszych ni 3540 lat, polegajca wyłcznie na instalowaniu urzdze do odsiarczania spalin, jest nieopłacalna i niecelowa [14]. Konieczne stanie si wic odtworzenie szacowanych ubytków mocy wytwórczych. W kadym picioleciu w latach 2007–2020, ze wzgldów ekonomicznych, naleałoby wycofa z eksploatacji bloki o mocy 3500–5000 MW [8]. Uwzgldniajc nadwyki mocy produkcyjnych, naleałoby oddawa do eksploatacji
Anna ĝwiĊcka BezpieczeĔstwo energetyczne paĔstwa jako czynnik bezpieczeĔstwa narodowego
93
około 600–800 MW rocznie. Koszty tej inwestycji szacowane s na około 3 mld zł rocznie. Inn kwesti, jest fakt nieprzystosowania polskich elektrowni do zaostrzajcych si globalnych i unijnych wymogów ochrony rodowiska. Wymogi te obejmuj obowizujce ju limity emisji CO2 jak i równie perspektyw limitowania emisji SO2 i NOx. Na podstawie bada [5], ponad 40 % polskich elektrowni nie spełnia limitów emisji obowizujcych od 2008r., ponad 90 % mocy zainstalowanej nie spełnia limitów emisji tlenków azotu. Koszty szacowane na potrzeby inwestycyjne zwizane z ekologi, w cigu najbliszych 10 lat wynios od 2 do 4 mld Euro. Prognozy zmniejszania udziału paliw stałych w bilansie energetycznym i pokrywania rosncego zapotrzebowania na energi surowcami importowanymi w gospodarce polskiej powoduj wzrost zuycia gazu ziemnego i ropy naftowej. W całoci importu, mimo znacznie wyszego udziału ropy ni gazu, potencjalne niebezpieczestwo zwizane z uzalenieniem od jednego dostawcy jest wiksze w przypadku gazu. Stan infrastruktury przeładunkowej i moliwo swobodnego wyboru dostawcy na rynku globalnym pozwala na stosunkowo łatw zmian kierunku zaopatrzenia w rop naftow. „Rurocig Przyja ” umoliwia dostarczanie ropy z Kazachstanu i Litwy, a zdolnoci przeładunkowe Portu Północnego wynoszce 34 mln ton rocznie stwarzaj alternatywn moliwo importu surowca drog morsk. Zupełnie inaczej przedstawia si sytuacja w przypadku gazu ziemnego. Midzynarodowa wymiana tego surowca jest silnie uzaleniona od istniejcej sieci transportowej i wysokich kosztów budowy gazocigów oraz realizowania dostaw na podstawie kontraktów długoterminowych, zobowizujcych importera do odbioru w poszczególnych latach okrelonych iloci gazu. Cechy te przesdzaj o regionalnym charakterze rynku gazowego. Rozporzdzenie Rady Ministrów w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy stanowi, i maksymalny udział gazu importowanego z jednego kraju nie moe przekracza 88% całkowitego importu paliwa i powinien by stopniowo obniany do 2020 roku, w którym to osignie poziom 49%. Dotychczas wikszo dostaw około 85% realizowana była z Federacji Rosyjskiej przez gazocig jamalski. Odkrycie nowych złó gazu ziemnego w Polsce pozwala na zwikszenie produkcji krajowej do około 6 mld m3 rocznie, nie rozwizuje jednak problemu pełnego zrównowaenia popytu na gaz. Rozwaane w ubiegłych latach bezporednie połczenie ze złoami norweskimi nie mogło zosta zrealizowane ze wzgldu na brak moliwoci odebrania przez Polsk, minimalnych iloci gazu (ok. 8 mld m3 rocznie), gwarantujcych efektywno takiego przedsiwzicia. Innym rozwizaniem jest sprowadzanie gazu w formie ciekłej (LNG) drog morsk, niestosowanym ze wzgldu na konieczno budowy terminala. Realizacja tej inwestycji umoliwiłaby import paliwa np. z Norwegii, Algierii, Libii czy Nigerii. Wzmocnienie bezpieczestwa energetycznego bdzie wymagało budowy podziemnych magazynów gazu. Jest to niezbdne ze wzgldu na konieczno utrzymania rezerw na pokrycie sezonowych niedoborów surowca i na obowizek tworzenia zapasów surowca odpowiadajcych 90-dniowej wielkoci sprzeday.
94
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 33, 2010
c) zrónicowany bilans energetyczny kraju Struktura zuycia energii w Polsce jest cile powizana z posiadanymi znacznymi zasobami surowców energetycznych, głównie wgla kamiennego i brunatnego oraz w mniejszym stopniu gazu ziemnego. W 2004 roku struktura bilansu energetycznego Polski wygldała nastpujco: 48% wgiel kamienny, 14% wgiel brunatny, 20% ropa naftowa, 13% gaz ziemny, 5% pozostałe noniki energii. W 2005 roku utrzymywała si podobna struktura bilansu energetycznego. W sektorze elektroenergetycznym dominuje wgiel – ponad 95% energii elektrycznej produkowanej w Polsce opiera si na wglu kamiennym i brunatnym. Wydobycie wgla kamiennego systematycznie spada, a wydobycie wgla brunatnego ustabilizowało si na poziomie około 61 mln ton rocznie. Od kilku lat zauwaa si wzrost wydobycia ropy naftowej w Polsce, lecz zaspokaja on nikły odsetek potrzeb kraju. Wzrasta równie wydobycie gazu ziemnego, ale dostawy ze ródeł krajowych pokrywaj jedynie jedn trzeci zapotrzebowania. Zasoby odnawialnych ródeł energii s w Polsce ograniczone i stosunkowo słabo wykorzystywane, co powoduje, e ich zuycie stanowi 20% redniej w innych pastwach UE. Pomimo prognozowanych zmian struktury zuycia surowców energetycznych w kierunku zwikszenia udziału gazu i ropy naftowej, udział wgla kamiennego i brunatnego w strukturze noników energii pierwotnej w gospodarce kraju bdzie dominujcy. Oparcie produkcji energii elektrycznej na tych włanie nonikach ma swoje zalety przy droejcej ropie naftowej, ale powoduje negatywne skutki dla rodowiska. Własne zasoby wgla gwarantuj niezaleno dostaw, a wydobycie tworzy rynek pracy, lecz negatywnym efektem wykorzystania tych surowców jest wzrost emisji gazów do atmosfery. Realizacja zobowiza Polski w dziedzinie ograniczenia emisji dwutlenku wgla (protokół z Kioto) bdzie wymagała sukcesywnego wycofywania z eksploatacji bloków energetycznych opalanych wglem. 3. Przykład analizy sytuacji kryzysowej spowodowanej awari systemu energetycznego Wystpienie awarii, która spowodowała blackout w duej czci województwa zachodniopomorskiego miało bezporedni zwizek z panujcymi w rejonie Szczecina w nocy z 7 na 8 kwietnia 2008 roku warunkami atmosferycznymi. Wahajca si od -4oC do +1oC temperatura, intensywne opady marzncego deszczu oraz mokrego niegu spowodowały, i na przewodach i elementach konstrukcyjnych linii elektroenergetycznych wytworzyła si przylegajca do nich wielocentymetrowa warstwa lodu [9]. Powstanie na przewodach oraz konstrukcjach wsporczych linii elektroenergetycznych tego typu osadu jest zjawiskiem niebezpiecznym zarówno ze wzgldu na jego mas, jak i na zwikszenie powierzchni poszczególnych elementów linii (co w przypadku pojawienia si wiatru powoduje wystpienie dodatkowych obcie dla konstrukcji). Dodatkowo wystpujce w rejonie Szczecina w okresie bezporednio poprzedzajcym awari obfite opady deszczu spowodowały podniesienie poziomu wód gruntowych oraz rozmikczenie gruntu, co mogło doprowadzi do obnienia stabilnoci słupów elektroenergetycznych. Na skutek wystpienia uszkodze mechanicznych spowodowanych warunkami pogodowymi doszło do trwałego wyłczenia 15 zlokalizowanych w najbliszym rejonie Szczecina linii elektroenergetycznych najwyszych i wysokich napi, w tym 2 linii 220 kV i 13 linii 110 kV. Blackout lewobrzenej czci aglomeracji był rezultatem niezalenego od siebie wyłczenia 4 linii energetycznych (2 linii 220 kV oraz 2 linii 110kV), co doprowadziło do faktycznego
Anna ĝwiĊcka BezpieczeĔstwo energetyczne paĔstwa jako czynnik bezpieczeĔstwa narodowego
95
odseparowania tego obszaru od reszty KSE (Krajowy System energetyczny) i pozbawienia energii elektrycznej około 630 000 mieszkaców województwa. Wygldało to nastpujco: dnia 07.04.2008 roku godzina 20-ta − zaczyna pada intensywny deszcz przechodzcy w deszcz ze niegiem, ciki i mokry nieg okleja drzewa, infrastruktur energetyczn, powoduje utrudnienia w komunikacji, pod jego naporem łami si gałzie drzew, midzy godzin 21.30 a 22.40 − dochodzi do pierwszych awarii linii energetycznych w rejonie Golczewo – Recław – Nowogard dnia 08.04.2008 godzina 00.02 − awaria głównej linii energetycznej 220 kV Morzyczyn-Police, zasilajcej Szczecin od wschodu godzina 3.30 − awaria głównej linii energetycznej 220 kV Krajnik – Glinki, zasilajcej Szczecin od południa, − awarie trzech linii energetycznych 110kV; − awarie licznych linii redniego i niskiego napicia zasilajcych w prd dzielnice miasta. W cigu około siedmiu godzin od wystpienia opadów 330 tysicy mieszkaców Szczecina pozbawionych było energii elektrycznej a w całym województwie liczba ta sigała około 630 000 mieszkaców. W wyniku tak rozległej awarii energetycznej nastpiły zakłócenia w funkcjonowaniu infrastruktury krytycznej: − system łcznoci telefonicznej przewodowej działał tam, gdzie nie wykorzystywano aparatów telefonicznych zasilanych z sieci energetycznej, − internet nie funkcjonował, − w transporcie kolejowym unieruchomiona została linia kolejowa Szczecin-winoujcie, na linii Szczecin-Stargard Szczeciski brak zasilania, − brak moliwoci dostarczenia wody sieciami wodocigowymi, − stacje paliwowe nie prowadziły sprzeday ze wzgldu na brak zasilania, − szpitale nie prowadziły planowych zabiegów operacyjnych, − nie funkcjonowała komunikacja tramwajowa w Szczecinie, − nie funkcjonował system zaopatrzenia w energi ciepln, − wystpiły utrudnienia w funkcjonowaniu przepompowni cieków, − nieczynne były banki i bankomaty, − ograniczona działalno szkół i przedszkoli, w 13 szkołach nie przeprowadzono egzaminów dla szóstoklasistów, odwołano zajcia we wszystkich gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych, − nie działały kasy fiskalne. Podobna sytuacja miała miejsce w styczniu 2010 w województwie lskim. Tutaj równie pod wpływem zalegajcego na gałziach i przewodach mokrego niegu i lodu doszło do rozległej awarii energetycznej w wyniku której około 80 000 mieszkaców pozbawiona była energii.
96
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 33, 2010
Skal zniszcze i wpływ ich na infrastruktur krytyczn, na podstawie przedstawionego powyej przykładu mona sobie wyobrazi. Przytoczony przykład dobrze ilustruje zasig i zakres konsekwencji (szkód), jakie mog przynie zagroenia typu pogodowego, technicznego lub terrorystycznego dla bezpieczestwa sieci energetycznej. Znaczna podatno sieci na zagroenia jest główn przyczyn wysokiego ryzyka. Polska ze wzgldu na połoenie geograficzne i ocieplajcy si klimat coraz czciej bdzie naraona na rónego rodzaju anomalie pogodowe. Oczywicie nie mamy na to wpływu, ale czy skutkom jakie za sob nios moemy zapobiec, zapobiec na tyle, aby zminimalizowa ich wpływ na infrastruktur krytyczn, a tym samym podnie poziom bezpieczestwa narodowego. 4. Podsumowanie Wraz z postpujc globalizacj zmienia si tre kategorii bezpieczestwa energetycznego. Dostp do nowoczesnej techniki i technologii umoliwiajcy swobodny wybór dostawców energii, tworzenie powiza midzynarodowych oraz liberalizacja sektora energetycznego powoduj, e aspekty ekonomiczno-finansowe funkcjonowania krajowego systemu energetycznego nabieraj coraz wikszego znaczenia. Z biegiem czasu stan si one podstawowymi parametrami dostaw paliw i energii. Wobec rosncego uzalenienia produkcji energii w kraju od zewntrznych dostaw noników, wikszego znaczenia nabiera problem dodatkowego obcienia bilansu handlowego kosztami zakupu paliw oraz zwikszenia podatnoci gospodarki na zewntrzne uwarunkowania zwizane ze skokowymi zmianami cen ropy naftowej i gazu. Eksperci przewiduj systematyczny bardzo silny wzrost cen gazu ziemnego, który w roku 2020 ma by trzykrotnie droszy od wgla. Alternatyw moe sta si energetyka jdrowa która: • poprawi a zarazem wzmocni bezpieczestwo energetyczne kraju − cena paliwa do elektrowni jdrowych nie podlega takim wahaniom jak ceny gazu czy ropy, co pozwala na przewidywalne rachunki ekonomiczne, − zmniejszy nasze uzalenienie od dostaw gazu z Rosji, • pomoe w spełnieniu zobowiza wzgldem UE − nie emituje gazów cieplarnianych do atmosfery, − transport paliwa jdrowego nie jest kapitałochłonny, • stworzy nowe płaszczyzny kontaktów midzynarodowych − Polska zyska na atrakcyjnoci jako partner handlowy i inwestycyjny, − Polska prowadziłaby bardziej aktywn polityk w dziedzinie energetyki jdrowej na forach midzynarodowych, • wpłynie na przyspieszenie rozwoju cywilizacyjnego kraju − program jdrowy stanie si impulsem do rozwoju polskiej atomistyki, − wymagana wiedza ekspercka i napływ nowych technologii wymusiłyby postp edukacyjny, badawczy i techniczny, • ma wiele zastosowa − stanowi ródło biecego zapotrzebowania na energi elektryczn i ciepln, − moe by wykorzystana do produkcji wodoru (paliwa przyszłoci), − do konwersji wgla na paliwa ciekłe i gazowe.
Anna ĝwiĊcka BezpieczeĔstwo energetyczne paĔstwa jako czynnik bezpieczeĔstwa narodowego
97
Istniejce kontrowersje wokół rozwoju energetyki jdrowej mona zracjonalizowa, oddalajc na plan dalszy emocje, bdce niekiedy wyrazem „syndromu Czarnobyla”, bd medialnie efektywnych działa organizacji ekologicznych. Rozwój gospodarczy, a w szczególnoci reforma administracyjna kraju i przeniesienie szeregu uprawnie administracji centralnej na szczebel województw, powiatów, i gmin, nadaje coraz wikszego znaczenia lokalnemu wymiarowi bezpieczestwa energetycznego. Procesy te sprawiaj, e racjonalna polityka bezpieczestwa energetycznego bdzie obejmowała funkcjonowanie systemu energetycznego na trzech poziomach: lokalnym, regionalnym i krajowym. %LEOLRJUDILD [1] Cziomer E.: MiĊdzynarodowe bezpieczeĔstwo energetyczne w XXI wieku. Krakowska Szkoła Wysza im. A.F. Modzewskiego, Kraków 2008. [2] Dziennik Ustaw, nr 89 pozycja 590, 2007. [3] Dziennik Ustaw, nr 131 poz. 1076, z 19 sierpnia 2009. [4] Elektroenergetyka polska 2006. Raport HLG dla PKE S.A., marzec 2007. [5] Janczarek P.: Czas na inwestycje w energetyce. Infrastruktura – rodowiska – Energia. dodatek do „Rzeczypospolitej” z 22 czerwca 2006. [6] Kdzielawa A.: Bezpieczestwo energetyczne. Elektroenergetyka, nr 1 (52), 2003. [7] Mazurkiewicz J.: Bezpieczestwo energetyczne Polski. Polityka energetyczna, 1, 2008. [8] Pawlik M.: Odtwarzanie mocy wytwórczych w energetyce Polski i Unii Europejskiej. Wokół Energetyki, nr 6, 2003. [9] Protokół komisji badania awarii sieci elektroenergetycznej w aglomeracji szczeciskiej w dniach 7–8 kwietnia 2008 r. [10] Rozporzdzenie Rady Ministrów z dnia 24 pa dziernika 2000r. w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy, Dziennik Ustaw, 95 poz.1042, 2000. [11] Sienkiewicz P.: Analiza systemowa podstawy i zastosowania. Bellona, 1994. [12] Sienkiewicz P.: Teoria bezpieczeĔstwa systemów. AON, 2005. [13] Wolanin J.: Zarys teorii bezpieczeĔstwa obywateli. Warszawa 2005. [14] elkowski J., Bauer F.: Strategia rozwoju brany energetycznej w krajach UE. Materiały konferencji Energetyka, Wrocław 2002.
98
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 33, 2010
NATIONAL ENERGY SAFETY AS A FACTOR OF GENERAL NATIONAL SECURITY Summary The paper presents the problems, associated with energy-wise safety, understood as a subsystem of the national security system, having enormous influence on the critical infrastructure of the country, and as energy availability in the context of guaranteeing reliability of supplies. Security level is analysed according to the criteria of differentiation of the energy resource base, degree of diversification of sources of supply and the technical condition of infrastructure. Keywords: energy-wise security, national security, critical infrastructure. Anna wicka Management College, Warsaw
