A l m a n , Fransız, İngiliz. İspanyol, İ t u h an d i l l e r i n i n m u h a y e s e l i b i r h u k u k lügatini vücuda g e t i r m e k için b i r cnlışma plânı tasJafp. (Pr*>f. R, A l t a m i r a ) (Mémoires de l'Académie I n t e r n a t i o n a l e de d r o i t comparé. T o m e I I première p a r t i e (1934) s, 237-239, 274, 278, 40n"). 13 Eylül 1924 de k u r u l m u ş olan «Académie I n t e r n a t i o n a l e de d r o i t comparé», a l m a n , fransız, i n g i l i z , ispanyol i t a l y a n d i l l e r i n i n m u k a y e s e l i b i r h u k u k lügatini vücuda getirmeği k a r a r altına a l ­ mıştı. A z a d a n İspanyah P r o f . R. A l t a m i r a , b u husus için hazırlamış olduğu kısa ve p r a t i k r a p o r u a k a d e m i n i n 1927 içtima devresinde u m u m î heyete arzetmişti. Yapılacak İş. b i r h u k u k k a m u s u vücuda g e t i r m e k olmayıp, sa­ dece bîr lügat hazırlamaktı. A l f a b e sırasile her k e l i m e n i n beş d i l d e k i lügat manaları itibar i l e t a m karşılığı b u l u n a c a k ve böylece tesbit edilecek bütün k e l i ­ m e l e r i n her d i l d e k i h u k u k i manaları kaydedilecek. B u n d a n lügat için pek m ü h i m olan i k i netice çıkabilir: 1. — Bazı k e l i m e l e r i n beş dilde de h e m lügat manaları, h e m de h u k u k î manaları t e t a b u k ettiği, 2. — Bazı k e l i m e l e r i n de, lügat manaları t e t a b u k ettiği halde hukukî manaları değişik olduğu neticesi. Tercümelerde ve ana d i l ­ l e r i ayrı olan hukukçular arasındaki müzakerelerde b u ayrılığın ne derece m ü h i m r o l oynadığı m a l û m d u r . B u ayrılıklar tesbit e d i l d i k t e n sonra, mesele» lügat manaları ayrı o l m a k l a beraber, aynı hukukî manayı i h t i v a eden k e l i m e l e r i b u l m a k olacaktır. Lügati hazırlamak için şöyle b i r usul kullanılabilir: 1. — H e r d i l için b i r h e y e t , o dilde e h e m m i y e t l i hukukî k e l i ­ m e l e r i n b i r l i s t e s i n i hazırlar. 2. — H e r k e l i m e n i n hukukî manasını kısa ve müşahhas b i r şe­ k i l d e kaydeder v e lügat manası i t i b a r i l e b u k e l i m e n i n diğer d i l l e r ­ deki h a r f i y e n karşılığını b u l u r . B u suretle elde edilen beş lügat taslağını, aralarında her d i l d e n b i r v e y a b i r kaç mümessil b u l u n a n b i r heyet, m u k a y e s e l i b i r t e t ­ k i k t e n geçirerek lügat p r o j e s i n i n m e t n i n i hazırlar.

HUKUK

LÛGATLARI

1033

L ü g a t i k i kısma ayrılabilir; b i r i n c i kısımda her beş dilde veya bazılarında h u k u k î karşılıkları b u l u n a n k e l i m e l e r , i k i n c i kısımda da, p e k başka h u k u k telâkkilerine a i t oldukları için veya h e r h a n g i b i r sebepten dolayı diğer dillerde karşılığı b u l u n m a y a n k e l i m e l e r kaydedilir. Lügatin t a b ' m d a b u beş dilden b i r i esas olarak alınır, ve l ü g a ­ t i n sonunda diğer d i l l e r i n her b i r i için b i r liste t a n z i m e d i l i r . P r o f . A l t a m i r a r a p o r u n d a esas olarak lâiincenin düşünülebile­ ceğini hatırlatıyor. Lâtin h u k u k d i l i n i n , m o d e r n hayatın ihtiyaçla­ rının yarattığı b i r çok kelimelerden m a h r u m olduğunu söylemekle beraber, e n esaslı k e l i m e l e r i n klâsik lâtincede ve glozalörlerin v e Ortaçağ ve Rönesans müelliflerinin eserlerinde b u l u n d u ğ u n u v e hattâ bazı X V I ncı asır müelliflerinin eserlerinde lâtince h u k u k î k e l i m e l e r l e bazı A v r u p a d i l l e r i n d e k i karşılıkların tesbit edilmiş o l ­ duğunu, ve b u vesile ile "Digeste» i n