ARAÇLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI ve İGDAŞ UYGULAMALARI Hüseyin KARAGÖZOĞLU İGDAŞ Pazarlama Müdürü 29-30 Mayıs 2013 The Grand Tarabya Hotel / İSTANBUL

CNG Nedir ?



CNG, doğal gazın sıkıştırılmış (Compressed Natural Gas) haline verilen isimdir.

 Diğer bir ifadeyle doğal gazın belli proseslerle yüksek basınçlara sıkıştırılmış halidir.  Doğal gaz, kompresör vasıtasıyla 200-250 Bar basınçla sıkıştırılarak araçlara dolum yapılır.

CNG’ nin bazı avantajları …  CO oranı %0 olduğu için çevreyle dost bir yakıttır,

 Benzinli araçlara göre %60-65 , LPG'li araçlara göre ise % 35-40 oranında daha tasarruflu bir yakıttır,  Doğal gaz temiz yanan bir yakıt olduğundan, CNG kullanan araçlar daha az bakıma ihtiyaç duyarlar ve motor ömrü uzundur,  Yandığı zaman atık bırakmaz, külsüz ve dumansızdır,

 Düşük ortam sıcaklıklarında dahi yüksek yakıt performansına sahiptir.

CNG’ nin bazı avantajları …  Diğer yakıtlara göre egzoz emisyon değerleri çok düşüktür, Örneğin Motorin ile çalışan bir belediye otobüsü yılda ortalama 80 kg partikül emisyonu yayarken, doğal gaza geçerse bu miktar 4 kg’ a düşmektedir,  Gürültü kirliliğine yol açma oranı dizel motorlara kıyaslandığında daha azdır,

 Avrupa Birliği egzoz emisyon standardı olan Euro 5' i sağlamaktadır,  650 °C de yanan bir gazdır. Bu nedenle patlama riski çok azdır.

CNG’ nin bazı avantajları …

* 2013 CNG Fuarı ODİDER Standı.

Araçlarda CNG kullanımı … Araçlarda CNG Kullanımı: -

Başlangıçta endüstriyel alanlarda kullanılmaya başlanılan CNG petrol fiyatlarındaki artışlar, kaynakların azalması, diğer yakıtlar karşısındaki avantajları vb. nedenlerle araçlarda da kullanılmaya başlamıştır.

-

CNG teknolojisinin araçlarda kullanılmasında karşılaşılan en büyük problem gazın

depolanması olmuştur. Ancak teknolojik gelişmelerle birlikte bu konuda da ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. -

CNG, tüm motorlu araçlarda kullanıma uygun bir yakıttır. Dünya genelinde otomobillerde, şehir içi ve şehirlerarası otobüslerde, ağır vasıtalarda, deniz taşımacılığında (tekne, feribot, deniz taksi), trenlerde, motosikletlerde, bilinen diğer tüm motorlu araçlarda kullanılmaktadır.

Araçlarda CNG kullanımı … Nasıl Uygulanır ? CNG' li araçlar fabrika çıkışı olduğu gibi dönüşüm yapılarak da kullanılabilmektedir. 

Dizel Araçların Dönüşümü Dizel araçların CNG' ye dönüşümü isteğe göre iki şekilde yapılabilmektedir.

1. Çift yakıtlı ( Motorin + CNG ) Çift yakıtlı sistemde motorun güç gereksinimine göre CNG ve Motorin karıştırılarak kullanılır. Bu sistemde CNG nin kullanım oranı %30 - %60 arasında değişmektedir. Sistemin en önemli avantajları; dönüşüm maliyetinin ucuz olması ve istenildiği zaman sadece Motorin kullanılabilmesidir. Motor tadilatı yapılırken, mevcut dizel motor benzinli motor prensibinde çalışacak şekilde tadil edilir. Daha sonra motora CNG kiti takılarak dönüşüm sağlanmış olur. 2. Sadece CNG Sadece CNG kullanımı sağlayan dönüşüm, motor tadilatı veya motor yenilemeyle mümkün olabilmektedir. Bu dönüşümün maliyeti çift yakıtlı sisteme göre daha fazladır.

Araçlarda CNG kullanımı … 

Benzinli Araçların Dönüşümü Benzinli araçların dönüşümü LPG' dekine benzer şekilde yapılmaktadır. Bu sistemde, mevcut motora CNG kiti montajı yapılarak dönüşüm sağlanmaktadır. Bu sistemde araç, yakıtı karıştırmadan kullanır. ( sadece CNG veya sadece benzin )



LPG' li Araçların Dönüşümü LPG’ li araçların CNG' ye dönüşümü yapılırken depolama tankı, regülatör ve tüm tesisata ait borular değiştirilir. Çünkü LPG tesisatı 250 bar basınca dayanıklı şekilde tasarlanmamıştır. Gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra aracın dönüşümü tamamlanmış olur.

Araçlara CNG dolum istasyon ünitesi …

CNG Uygulamaları …

CNG Uygulamaları …

Dünyada Toplam Doğal Gazlı Araç Sayısı … Doğalgazlı Araç Sayısı en yüksek olan İlk "10" Ülke (% olarak) ÜLKE

Doğal Gazlı Araç

Toplam Araçlar**

% Oranı

(Aralık 2011)* Armenia

244.000

315.479

77.34%

Pakistan

2.850.500

4.481.799

63.60%

157.426

685.653

22.96%

2.859.386

15.470.000

18.48%

203.000

1.155.535

17.57%

1.900.000

12.399.887

15.32%

Peru

122.221

1.580.698

7.73%

Colombia

348.747

4.912.963

7.10%

Ukraine

390.000

7.683.955

5.08%

Tajikistan

10.600

268.018

3.95%

TÜRKİYE

3.339

12.371.718

0.03%

DİĞER

6.103.625

1.227.634.526

0,50%

Total

15.192.844

1.288.960.231

1.18%

Bolivia Iran Bangladesh Argentina

*

Aralık 2011 de ğerleridir.

** International Road Federation 2008 yılı verilerine göre motorsiklet ve mopedler dahil toplam araç sayısı

Dünyada Toplam Doğal Gazlı Araç Sayısı … Doğalgazlı Araç Sayısı en yüksek olan ilk "10" Ülke (Adet olarak) ÜLKE

Doğal Gazlı Araç (Aralık 2011)*

Toplam Araçlar**

% Oranı

Iran

2.859.386

15.470.000

18.48%

Pakistan

2.850.500

4.481.799

63.60%

Argentina

1.900.000

12.399.887

15.32%

Brazil

1.694.278

48.899.365

3.46%

India

1.100.000

81.697.000

1.35%

China

1.000.000

140.108.779

0.71%

Italy

779.090

46.256.248

1.68%

Ukraine

390.000

7.683.955

5.08%

Colombia

348.747

4.912.963

7.10%

Thailand

300.581

24.598.388

1.22%

3.339

12.371.718

0.03%

DİĞER

1.966.923

890.080.129

3.32%

Total

15.192.844

1.288.960.231

1.18%

TÜRKİYE

*

Aralık 2011 de ğerleridir.

** International Road Federation 2008 yılı verilerine göre morosiklet ve mopedler dahil toplam araç sayısı

Doğal Gazlı Araçların Yıllara Göre Değişimi

Dünyada Doğal Gazlı Araçların Bölgesel Değişimi …

Dünyada Doğal Gaz Yakıt İstasyonlarının Sayısı ve Bölgesel Durumu…

Dünyada CNG Kullanımı …  Doğal gazın taşıtlarda kullanımı ilk olarak 1930 yılında İtalya’ da başlamakla beraber yeni nesil araçlarda son 15 yılda yaygınlaşmaya başlamıştır.  Bu tip taşıtlar motor dönüşüm tipine göre hem çift yakıtlı, hem de sadece

doğal gazlı olarak kullanılabilmektedir.  Üreticiler pazarın büyümesi sebebiyle fabrika çıkışlı doğal gazlı araç üretimine de başlamıştır Fiat, Volvo, VW, Mercedes, Isuzu, Iveco, Peugeot, BMW ve Honda’nın doğal gazlı modelleri mevcuttur.  Avrupa Birliği, 2020 ‘de toplam araçların % 10’ nun CNG’ li araç olmasını

hedeflemektedir.

Dünyada CNG Kullanımı …  Ayrıca bir çok ülke, doğal gazlı araç kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla

% 50’lere varan çeşitli devlet teşvikleri uygulamaktadır.  Toplu taşıma araçları ve okul servislerinin doğal gazlı olarak kullanılması adına kanun ve yönetmelikler düzenlenmeye başlanmıştır.  Moskova’da şehir içi toplu taşıma araçları, okul servisleri ve hastane servislerinin doğal gazlı veya elektrikli olarak kullanılması zorunluluğu

getirilmiştir.  ABD’de 2015 yılına kadar yapılacak tüm kamu araçları alımı elektrikli veya doğal gazlı olması hedeflenmektedir.  Özellikle Kuzey Amerika’da uzun menzile sahip LNG ile çalışan tır ve kamyonlar da ciddi oranda kullanılmaktadır.

Dünyada CNG Kullanımı …

Türkiye’ de Doğal Gazlı Araç … Ülkemizin doğal gaz kaynaklarına yakınlığı ve transferi açısından dünyada önemli bir konumu vardır.

Özellikle son 10 yılda doğal gazın Türkiye’ nin tüm şehirlerinde yaygınlaşması sağlanarak bir çok sektörde kullanımının önü açılmıştır. Ancak enerjide dışa bağımlılığın azaltılması noktasında son yıllarda elektrik üretiminde yerli kaynaklara yönelim, ülke ekonomisine fayda sağlamıştır. Bunun yanında ulaşım noktasında petrol ve türevlerine bağlı araçların kullanılması yerine doğal gazın tercih edilmesi , ulaşım ve sanayide önemli oranda tasarruf oluşturacak olup buna paralel ülke ekonomisine ve çevreye ciddi katkı sağlayacaktır. Türkiye'de ilk kez 1990 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi, otobüslerde doğal gaz kullanımını başlatmış, daha sonra İETT İstanbul’da 1994 yılında 2 adet otobüsün CNG dönüşümünü gerçekleştirmiştir. 1997 yılında da 99 adet IKARUS otobüsün % 100 doğal gaz dönüşümü yapılmıştır. Bu otobüsler çift yakıtlı olarak (CNG + dizel) İstanbul şehir içi toplu taşımada kullanılmıştır.

İGDAŞ’ ta Doğal Gazlı Araç Çalışmaları … İGDAŞ, Doğal gaz kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla abonelik kampanyaları düzenlemiştir. Doğal gazın konut ve sanayi kullanımına yönelik artışı ile birlikte özellikle 2002 yılından sonra alternatif kullanım olarak doğal gazın araçlarda da kullanılması için çalışmalar başlamıştır. Araçlarda doğal gaz kullanımının yaygınlaşması için İETT ile görüşmeler yapılmış, özel sektöre konunun avantajları anlatılmış, bu kapsamda ilgili firmalar ziyaret edilmiş, yurt dışı uygulamalar incelenmiştir. Özel sektör, ilk doğal gaz istasyonunu 1998 yılında açmış, İGDAŞ’ın sektördeki paydaşlarla etkin çalışmaları neticesinde 2002 yılından itibaren yeni istasyonlar kurarak süreci hızlandırmıştır. Ancak uygulanan ÖTV’ nin ve o dönemki dönüşüm ve kurulum maliyetlerinin yüksekliği, piyasanın henüz hazır olmaması nedeniyle süreç özel sektör boyutunda kısmen sekteye uğramıştır.

İGDAŞ’ ta Doğal Gazlı Araç Çalışmaları … 2010 yılından itibaren teknolojik gelişmelerle birlikte; yatırım maliyetlerinin azalması, diğer akaryakıt fiyatlarındaki artışlar, araçlarda doğal gaz kullanılması konusunun yeniden pazarlanması sürecini hızlandırmıştır. Öncelikle CNG çalışmalarına hız Komisyonu kurulmuştur.

vermek amacıyla şirketimiz bünyesinde

CNG Çalışma

CNG komisyon üyeleri CNG istasyon kurulumu teknik gereksinimleri konusunda 5 gün süre ile teknik eğitim almışlardır. TOFAŞ ve KARSAN Doğalgazlı araç üretim tesisleri gezilerek prototip araçlar incelenmiş ve test sürüşleri yapılmıştır. Halen doğal gaz kullanan İETT ile görüşmeler başlatılmış, İETT ve İGDAŞ’tan teknik personellerin katılımıyla bir çalışma komisyonu oluşturularak, İETT araçları için bir fizibilite raporu hazırlanmıştır.

İGDAŞ’ ta Doğal Gazlı Araç Çalışmaları … ODİDER başta olmak üzere kurulum ve dönüşüm firmaları, İBB, Özel Halk Otobüsleri, Otobüs AŞ., Enerji AŞ., Kargo Firmaları, Taksiciler Kooperatifi vb. firmalara ziyaretler gerçekleştirilmiş, doğal gazın araçlarda kullanımının faydaları anlatılmıştır. CNG konusu GAZBİR gündemine taşınarak CNG ile ilgili mevzuat eksikliklerinin giderilmesi noktasında fikir alışverişinde bulunulmuştur. İGDAŞ bünyesinde 1’ er adet doğal gazlı VW Caddy ve yine FIAT Doblo, Ar-Ge Müdürlüğü denetiminde test amaçlı, şebeke aracı olarak kullanılmıştır. Test sürecinde Şebeke Şeflikleri tarafından yapılan değerlendirmeler eş zamanlı olarak ilgili firmalara iletilerek olumsuz durumların giderilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır.

İGDAŞ Şebeke Şeflikleri Araç Testleri … TEST AMAÇLI YAPILAN YOL

4000 Km yüksüz + 5000 Km yüklü ;

9.000 Km

ARACIN YÜK DURUMU

Şebeke Ekipman ve Malzemeleri Raf sistemi Dahil Ağırlık ; Sadece Raf sistemi Ağırlığı ; Şebeke Ekipmanları Ort. Ağırlığı ;

2.210 Kg 290 Kg, 250 Kg

YAKIT KULLANIM BİLGİLERİ

- VW Caddy Km başına Yakıt Maliyeti (100 Km'de) 0,17 TL - Ford Con.Km başına Yakıt Maliyeti (100 Km'de) 0,40 TL - Yakıt Avantajı ; % 58 - Kompresör İşletme ve Bakım Gid. Düşülürse Yak.Av. % 49

ARACIN AVANTAJLARI

- Aracın kullanım rahatlığı ve konforu eldeki mevcut araçlara göre çok daha İyidir, - Egzoz emisyonu dizel araçlara göre çok daha düşüktür, - Senelik bakım giderleri dizel araçlara göre daha düşüktür.

Not: Test amaçlı çalışmanın Analiz ve sonuçları, İGDAŞ Ar-Ge Müdürlüğü verileridir.

İGDAŞ Şebeke Şeflikleri Araç Testleri … -

MMO İstanbul Şubesi ile görüşülerek konusunda uzman LPG, CNG ve LNG’ li Araçlar Komisyonu Başkanı tarafından araç test edilerek araçla ilgili bir rapor verilmiştir. Raporda özetle; aracın % 25 eğimli arazide ve düz yolda çeşitli hızlarda toplam 25 km kullanıldığı ve bu süre içerisinde motor performansı, sürücü konfor ve güvenliği ile ilgili herhangi bir olumsuz duruma rastlanılmadığı ve aracın dönüşüm malzemesi ve montaj işçiliğinin üst düzey olduğu ifade edilmiştir.

-

İTÜ Motorlu Taşıtlar Laboratuvarına aracın performans ve moment testlerinin yapılabilmesi için başvuruda bulunulmuştur. Verilen raporda özetle; bilimsel olarak aracın torkunun yokuşlarda kullanımda yeterli olduğu ve dik yokuşlarda ilk kalkış problemi ile ilgili diğer araçlarla kıyaslandığında, her hangi bir problem olmadığı belirtilmiştir.

SONUÇ ve ÖNERİLER… Sanayi Bakanlığı tarafından oluşturulan 2011-2014 yılı Otomotiv Sektörü Strateji Belgesinde CNG’ li araçların yaygınlaştırılması ve istasyon altyapısının kurulması hedeflerden biri olarak yer almıştır. Ayrıca düşük emisyonlu araçlardan daha az vergi alınması da CNG’ li araçların gelecekte tercih edilebilirliği açısından önem arz etmektedir. Konunun bütünündeki yaklaşımlar göz önünde bulundurulduğunda; 1. Sektörün büyümesi için CNG’ li araçların yaygınlaşmasının teşvik edilmesi ve mevzuat yönünden gerekli düzenlemelerin yapılması, 2. Türkiye'nin birçok şehrinde doğal gaz hatları tesis edilmiş olup, doğal gaz istasyonu kurulması için gerekli alt yapı oluşmuştur. Araçlarda kullanımın artırılması amacıyla

istasyonların çoğaltılması, istasyon kurulumu ile ilgili standartların oluşturulması, 3. Sektörün büyümesi amacıyla EPDK ve GAZBİR öncülüğünde sektör temsilcilerinin gerekli işbirliklerini kurması,

SONUÇ ve ÖNERİLER… 4. Doğal gaz istasyon maliyetlerinin azaltılabilmesi noktasında yerli üretimin teşvik edilmesi, 5. Özellikle şehirlerde çevre kirliliği oluşturan toplu taşıma araçları, okul ve işyeri servisleri, taksi, çöp kamyonları, belediye hizmet araçları, otobüs, kargo, kurye, lojistik ve posta dağıtım araçlarında bir an önce CNG kullanımına geçilmesi, 6. Fiyatlandırma politikasının vergi kaybına yol açmadan serbest piyasa şartlarında rekabete açık bir ortam oluşturularak belirlenmesi, 7. Meslek Okulları/Yüksek Okulları bünyesinde Otomotiv Programı öğrencilerine “alternatif yakıt dönüşümü” hususunda eğitim verilmesi,

Hüseyin KARAGÖZOĞLU İGDAŞ Pazarlama Müdürü