Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Wanda Badowska

Streszczenie Zakażenia należą do najpoważniejszych powikłań towarzyszących leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) szczególnie we wstępnym okresie terapii tj. indukcji i konsolidacji remisji. Cel pracy: Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie. Pacjenci i metody: Badaniem objęto 113 dzieci (61 chłopców, 52 dziewczynki; w wieku 1,1-17,8 lat, mediana 5,5 lat), które były diagnozowane i leczone w latach 19912007. Wyniki: Prawdopodobieństwo przeżycia wolnego od zdarzeń w całej grupie leczonych pacjentów wyniosło pEFS=0,72±0,05. Do najczęstszych powikłań infekcyjnych towarzyszących intensywnej chemioterapii należały: posocznice (31,9%), zakażenia układu moczowego (28,3%), zapalenia oskrzeli (24,8%), zapalenie płuc (12,4 %). Do najczęstszych powikłań związanych ze stosowaniem cewników centralnych należały zakażenia bakteryjne, które wystąpiły u 9/80 dzieci. Wnioski: Intensywna wielolekowa chemioterapia ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci obarczona jest ryzykiem licznych wczesnych i późnych powikłań, a leczenie i zapobieganie ich występowaniu wymaga współpracy interdyscyplinarnej oraz nowoczesnej terapii wspomagającej. Słowa kluczowe: ostra białaczka limfoblastyczna, powikłania infekcyjne, posocznica, zapalenie płuc, cewniki centralne

Summary Infectious complications are a major cause of morbidity and mortality in childhood acute lymphoblastic leukemia (ALL). The aim of this study was the analysis of infectious complications during chemotherapy in children with acute lymphoblastic leukemia. Patients and methods: A total number of 113 children aged 1,1-17,8 years (median age 5.5 years) were diagnosed for ALL in Children Hospital in Olsztyn between 1991 and 2007. Children were treated in 6 consecutive protocols, including four from the Berlin-Frankfurt-Münster (BFM) group and two of the modified American protocols (“New York” and "New York II"). Results: Kaplan-Meier estimate of 5-year probability of event-free-survival of the all 113 study patients was pEFS=0,72±0,05. The most common clinical type of infection during the treatment of childhood ALL were: bacterial sepsis (31,9%); urinary tract infections (28,3%), bronchitis (24,8%), and pneumonia (12,4%). The most frequent complications related to central venous catheters were bacterial infections in 9/80 (11,3%) children. Conclusions: Most patients treated for ALL experience several serious infectious complications during therapy. Diagnosis, prophylaxis and treatment of infectious complications requires interdisciplinary cooperation and modern supportive therapy. Key words: acute lymphoblastic leukemia, infectious complications, sepsis, pneumonia, central venous catheters

Tabela 1: Liczba pacjentów leczonych wg kolejnych protokołów terapeutycznych Table 1:

Number of patients in consecutive therapy protocols

Okres

Program

Liczba leczonych

leczenia

terapeutyczny

pacjentów

Therapy

Therapeutic

Number of

period

protocol

treated patients

1991 - 1994

ALL-BFM 86

18

1991 - 1999

New York

13

1995- 2002

ALL-BFM 90

31

2000 - 2002

New York II

11

Liczba pacjentów w odpowiednich grupach ryzyka Number of patients in different risk groups SRG – 9 MRG – 9 HRG-13 SRG – 12 MRG – 19 HRG-11 SRG – 3

2002 - 2005

ALL-BFM 95

16

MRG – 6 HRG – 7 SRG – 6

2005 - 2007

ALL-IC 2002

24

MRG – 13 HRG – 5

SRG - grupa standardowego ryzyka (ang. Standard Risk Group) MRG - grupa ryzyka pośredniego (ang. Middle Risk Group) HRG - grupa wysokiego ryzyka (ang. High Risk Group)

Tabela 2: Powikłania infekcyjne u dzieci z ALL obserwowane we wstępnej fazie indukcji i konsolidacji remisji chemioterapii Table 2:

Infectious complications during the induction and consolidation phase of treatment in children with ALL Rodzaj powikłań infekcyjnych

Liczba pacjentów

Type of infectious complication

Number of patients

Posocznica

36 (31,9%)

Sepsis Zakażenia układu moczowego

32 (28,3%)

The urinary tract infection Zapalenie oskrzeli

28 (24,8%)

Bronchtis Zapalenie płuc

14 (12,4%)

Pneumonia Zakażenie cewnika centralnego

9/80 (11,3%)

Central venous catheter infection Zakażenie tkanek miękkich

6 (5,3%)

The soft tissue infections Zakażenie przewodu pokarmowego

5 (4,4%)

Digestive tract infectious Zakażenia skóry: wirusowe i bakteryjne

3 (2,6%)

Bacterial and viral skin infections Zapalenie mięśnia sercowego

2 (1,8%)

Myocarditis Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

2 (1,8%)

Meningitis Zapalenie otrzewnej

1 (0,9%)

Peritoneitis Zapalenie kości Osteitis

1 (0,9%)

Tabela 3: Najczęstsze zakażenia występujące w trakcie leczenia w poszczególnych grupach wiekowych Table 3.

The most frequent infections during therapy with respect to age groups Grupy wiekowe (lata)

Rodzaj zakażenia

Razem

Age groups (years) Type of infection

10

n=6

n=56

n=20

n=31

Total

Posocznica 1 (16,7%) 13 (23,2%)

8 (40%) 14 (45%) 36 (31,9%)

2 (33,3%) 8 (14,3%)

2 (10%)

2 (6,5%) 14 (12,4%)

1 (16,7%) 15 (26,8%)

3 (15%)

9 (29%) 28 (24,8%)

2 (33,3%) 15 (26,8%)

4 (20%) 11 (35%) 32 (28,3%)

1 (16,7%)

2 (3,6%)

2 (10%)

0

5 (4,4%)

0

1 (1,8%)

1 (1,8%)

0

2 (1,8%)

Sepsis Zapalenie płuc Pneumonia Zakażenie oskrzeli Bronchtis Zakażenie układu moczowego The urinary tract infection Zakażenie przewodu pokarmowego The gastro-intestinal tract infections Zapalenie

opon

rdzeniowych

mózgowo-

Meningitis Zakażenie tkanek miękkich 1 (16,7%) 1 (1,8%)

The soft tissue infections

2 (10%)

2 (6,5%) 6 (5,3%)

Tabela 4: Najczęstsze zakażenia występujące w trakcie leczenia w poszczególnych grupach ryzyka ALL Table 4:

The most frequent infections during therapy in ALL risk groups Grupa ryzyka Razem

Rodzaj zakażenia Risk groups

Type of inf ection

Posocznica

LRG

MRG

HRG

Total

N=30

N=47

N=36

N=113

8 (26,7%) 14 (29,8%) 14 (38,9%)

36 (31,9%)

Sepsis Zapalenie płuc

4 (13%)

8 (17%)

2 (5,6%)

14 (12,4%)

Pneumonia Zakażenie oskrzeli

10 (33,3%) 14 (29,8%) 4 (11,1%)

24,8%)

8 (26,7%) 12 (25,5%) 12 (33,3%)

32 (28,3%)

Bronchtis Zakażenie układu moczowego The urinary tract infection Zakażenie przewodu pokarmowego

1 (3,3%)

2 (4,3%)

2 (5,6%)

5 (4,4%)

1 (3,3%)

1 (2,1%)

0

2 (1,8%)

2 (6,7%)

3 (6,4%)

1 (2,8%)

6 (5,3%)

The gastro-intestinal tract infections Zapalenie

opon

mózgowo-

rdzeniowych Meningitis Zakażenie tkanek miękkich The soft tissue infections

Tabela 5: Zakażenia wirusami hepatotropowymi Table 5:

Viral hepatitis infections

Rodzaj zakażenia w irusami hepatotropow ymi

Liczba zakażonych pacjentów

Type of viral hepatitis

Number of inf ected patients

HAV

4 (3,5%)

HBV

4 (3,5%)

HCV

3 (2,6%)