Ankara Strateji Enstitüsü Analiz No: 2015-1 Ocak 2015

Yemen’de El Kaide

AYEK Hutiler ve Kabileler

Analiz

Ebru AYDIN

Yemen’de El Kaide

AYEK Hutiler ve Kabileler

Ebru AYDIN

Ankara Strateji Enstitüsü Emek Mah. 26. Sokak (Eski 62. Sok.) No:8/2 Çankaya 06500 ANKARA/TÜRKİYE Tel: (0312) 213 84 44 • Faks: (0312) 213 84 34 ankarastrateji.org • [email protected]

Analiz No: 2015-1 Ocak 2015

Yemen’de El Kaide AYEK, Hutiler ve Kabileler

Ebru Aydın

Ankara Ocak 2015

Copyright © 2015 Ankara Strateji Enstitüsü Tüm Hakları Saklıdır. Birinci Baskı Kütüphane Katalog Bilgileri Ebru AYDIN, “Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler” Ankara Strateji Enstitüsü Yayınları Tasarım&Baskı: Karınca Ajans Yayıncılık Matbaacılık Dr. Mediha Eldem Sokak No: 56/1 Kızılay/ANKARA Tel: (0312) 431 54 83 Faks: (0312) 431 54 84 www.karincayayinlari.net - [email protected] Ankara Strateji Enstitüsü Emek Mah. 26. Sokak (Eski 62. Sok.) No: 8/2 Çankaya 06500 ANKARA/TÜRKİYE Tel: (0312) 213 84 44 Faks: (0312) 213 84 34 [email protected]

içindekiler 7

Giriş ...............................................................................................................................................V Yemen’de El Kaİde: AYEK, Hutİler ve Kabİleler 1. El Kaide’nin AYEK’e Dönüşümü..............................................................................................7 1.1 AYEK’in Yemen’de Güçlenmesini Sağlayan Unsurlar...........................................................9 2. Yemen’de El Kaide ile Mücadele................................................................................................13 3. Kabileler ve El Kaide.................................................................................................................17 4. Hutiler ve El Kaide ..................................................................................................................21 5. AYEK’in Son Durumu ve IŞİD.................................................................................................23 Sonuç.........................................................................................................................................25

III

giriş GİRİŞ

Y

emen Arap dünyasının en fakir ülkelerinden biridir. Nüfusun yüzde 65’ini Sünniler (Şafi Mezhebi) yüzde 35’ini ise Şiiler oluşturmaktadır. Ülkenin çöllerle kaplı olması ve ülke içerisinde birden fazla kabilenin varlığı mevcut hükümetlerin ülkede tam bir hakimiyet kurmasına her zaman engel olmuştur/olmaktadır. Yemen hükümeti Arap Baharı öncesinde ekonomik kriz, işsizlik ve başta Hutiler olmak üzere farklı grupların isyanlarıyla başa çıkmaya çalışmaktaydı. Bu sorunların yanı sıra 1978 yılından beri iktidarda olan Ali Abdullah Salih gittikçe azalan su ve petrol kaynakları gibi ciddi problemlerle boğuşmaktaydı. Ayrıca sınırları içerisinde ülkenin istikrarını tehdit eden el Kaide gibi bir oluşum ile de mücadele etmesi gerekmekteydi. ABD tarafından ise el Kaide Yemen’in en önemli sorunu olarak görülmektedir. Bu kapsamda ABD Yemen’deki hükümetlerle el Kaide ile mücadele konusunda anlaşmalar sağlamaya çalışmıştır. Her ne kadar başarısızlıkla sonuçlansa da Pakistan ve Afganistan’da da olduğu gibi ABD’nin bölgedeki temel politikası terörle mücadele olmuştur. Yaklaşık 25 milyon nüfusa sahip Yemen’de Arap Baharı ile beraber yaşanan hükümet değişikliği, önemli merkezleri kontrol altına almış Hutiler, onlara karşı isyan eden kabileler ve zaman zaman stratejik noktaları ele geçiren el Kaide’nin Arap Yarımadası’ndaki kolu AYEK (Arap Yarımadası’ndaki el Kaide) ülkede güvenlik sorunlarının derinleşmesine neden olmaktadır. Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler başlıklı bu analizde Yemen’de el Kaide uzantısının doğuşu, gelişmesi ve buna yol açan nedenler incelenecek, terör örgütüne yönelik mücadeleler, bu kapsamda kabilelerin ve Hutiler’in el Kaide’ye yaklaşımları ve el Kaide ile IŞİD arasındaki ilişki ele alınacaktır.

V

I. Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler 1. El Kaide’nin AYEK’e Dönüşümü El Kaide 1990’lardan itibaren Yemen’de aktif bir şekilde hareket etmektedir.1 Örgütün temeli Sovyet Rusya’nın Afganistan’a girmesiyle beraber bu ülkede yaşanan savaşa katılan Ebu el Hasan ve diğer Yemenlilerin Yemen’e geri dönmesiyle Aden İslam Ordusu (The Islamic Army of Aden (IAA)) olarak atılmıştır.2 1999 yılında Hasan’ın idam edilmesinden sonra Yemen el Kaidesi liderliğine Ebu Ali el Harithi devam etmiştir. Ancak ABD’nin terörle mücadele (War on Terrorizm) kapsamındaki ilk saldırı dalgasında (2002) öldürülmüştür. 2003 yılında Yemen el Kaidesi’nin üye sayısında önemli bir düşüş yaşanmıştır.3 Örgütün 2003 sonrasından 2007’ye kadar liderliği hakkında az bir bilgi bulunmaktadır. Bu süreçte örgütün gücünün zayıfladığı ifade edilmektedir. 2000’lerin ortalarında Suudi Arabistan’ın el Kaide’ye operasyon yaptığı dönemde birçok üyenin Yemen’e kaçması4 ve Yemen hükümetinin bu dönemde el Kaide tehdidinden ziyade kuzeydeki mezhep çatışmalarına yoğunlaşması el Kaide’nin toparlanmasını sağlamıştır.5 Ayrıca Şubat 2006 yılında Yemen’de içlerinde Usame Bin Ladin’in eski sekreteri Nasır el Vahişi ve Kasım el Raymi dahil olmak üzere önde gelen 25 el Kaide liderinin hapisten kaçmasıyla ve örgütün liderliğine Vahişi’nin getirilmesiyle örgüt toparlanmaya başlamıştır. Vahişi 2009 yılına yani AYEK’in oluşumuna kadar örgütü komuta etmiştir.6 Ocak 2009’da ise el Kaide’nin Yemen ve Suudi Arabistan’daki kollarının birleşerek AYEK’in kurulduğuna dair video yayınlanmıştır.

7

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

Yeni bir model olan AYEK el Kaide için bir dönüm noktası olmuştur. Eskiden el Kaide içerisindeki gruplar “merkez”in alt grupları olarak görülmekteydi. Bu merkez liderliğinin bulunduğu Pakistan, dış operasyonlar başta olmak üzere birçok konuda emir vermekte ve grubu koordine etmekteydi. AYEK ilk defa ABD’ye saldırıyı yönlendiren bir anlamda merkeze ortak olan bir grup olmuştur. Grup aynı zamanda el Kaide için bilgi akışı sağlamakta ve üyelerine eğitimler vermekteydi. AYEK’in kurulmasıyla el Kaide’nin artık tek bir merkezden yürütülemeyeceği anlaşılsa da merkez ile bağlantısı devam etmiştir.7 Usame Bin Ladin’in ölümü ve Arap Baharı el Kaide’nin ağ bağlantılarındaki değişim için bir katalizör görevi görmüştür. Örgütün diğer uzantıları AYEK modeline adapte olurken aynı zamanda örgütün bölgeyi kapsayan ilişkilerini beslemişlerdir. Bu etkileşim daha geniş koordinasyonlar ve birlikler sağlayarak örgütün esnekliğini artırmasına neden olmuştur. Böylece el Kaide ile mücadelede grubu ve önemli kişileri hedef almak ise yalnız başına etkili olmaktan çıkmıştır. Çünkü örgütün küresel alanda önemli bir ağının olması bu duruma yol açmıştır. Örneğin AYEK bir yandan Somali’deki el Şebab ile merkezin bağlantısını güçlendirecek adımlar atarken diğer yandan bölgedeki diğer gruplarla iletişime geçmeye çalışmıştır.. Bu bağlamda Arap Baharı diğer gruplarla iletişimi kolaylaştırmıştır. Örneğin Mısır’da Muhammed Cemal Ebu Ahmed liderliğindeki gruba8 savaşçı gönderilmiş ve fon yardımı yapılmıştı. Ayrıca AYEK’in emiri Nasır el Vahişi, aynı zamanda Mağrip’teki el Kaide lideri Ebu Musab Abdülmelik Drukdel ile bağlantılıydı. Mali’de ele geçirilen mektuplarda Vahişi’nin Drukdel’e nasihatleri yer almaktadır. Örneğin 21 Mayıs 2012 tarihli mektupta Vahişi Mali’deki ilerleyişten dolayı Drukdel’i tebrik etmekle beraber kendilerine günlük yemek ve su ihtiyacı gibi temel hizmetler ve desteklerle yardım edebileceğini tavsiye etmiştir. 6 Ağustos 2012 tarihli ikinci mektupta ise AYEK’in güney Yemen’de Yemen güçlerine karşı kaybettiğini belirttikten sonra Drukdel’i bir devletin rolünü yerine getirecek güce sahip olmadan emirlik ilan etmemesi konusunda uyarmıştır.9 Nihayetinde son gelişmelerden dolayı el Kaide’nin bir merkezi olmadığı kabul edilmektedir. Pakistan’daki yapılanması ise sadece tavsiye ya da arabulucu rolünü üstlenmekte ve bu nedenle sadece bir gruba odaklanmak el Kaide’yi bitirmemektedir. Liderler arasındaki yan bağlantılar da grubun gücünü artırmaktadır.

8

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

1.1 AYEK’in Yemen’de Güçlenmesini Sağlayan Unsurlar

El Kaide’nin rahat bir şekilde ülkede yayılmasını sağlayan esas unsur zayıf bir devletin varlığıdır. Merkezi hükümetin güvenlik kapasitesinin sınırlı olması, birden fazla sosyal, ekonomik ve güvenlik sorunlarıyla uğraşması el Kaide’nin ülkede yayılmasına neden olmuştur. Bu durum Yemen’i el Kaide’nin operasyonlarını planladığı ve eğitim kamplarını kurduğu, liderleri için sığınaklar ve güvenli evler yapabildiği bir yer haline getirmiştir.10 Yemen el Kaidesi’nin bölgede taban bulmasını sağlayan önemli unsur ise kabileler ile ilişkisini geliştirmesidir. Nitekim örgüt AYEK olmadan önce Yemen’deki kabileler ile iletişim halindeydi. Her ne kadar kabileler örgütün hedeflerini desteklese de kabileler ile örgüt arasındaki ilişki daha çok maddi konulara dayanmaktaydı. Örgüt zamanla kabile üyeleriyle evlilikler gerçekleştirmeye başlamıştır. Ancak evlilik yabancı organizasyonlar tarafından ülkede hayat bulmak ve gücünü pekiştirmek için kullanılan bir yöntem olmuştur. Örgüt Şii isyancı grup olan kuzey Huti bölgelerinde de küçükte olsa destek bulmuştur. Arap Baharı’ndan dolayı devrilen Salih rejimine karşı her iki taraf husumet beslese de, ideolojik farklılık ve birbirine güvenmeme iki tarafın birleşmesini engellemiştir. El Kaide’nin Yemen’de büyüme olasılığı yani taban bulması ihtimali tartışılmaz bir gerçekti. Ancak Yemen hükümetinin çökmesi ya da başarısız bir devlet olması durumunda el Kaide’nin Yemen’de uygun bir ortam bulacağı düşünülmekteydi. Bu nedenle ABD de Yemen’in el Kaide ile mücadelesinde etkili olması konusuna öncelik vermiştir. Bu bağlamda 9/11 saldırısının ardından CIA’in el Kaide’ye karşı etkili bir mücadele yürüttüğü 2002 Kasım’da Ebu Ali el Harithi öldürülmüştü. Ancak sonrasında örgüt ile mücadelenin yoğunluğu azalmıştır. Örneğin 2006 yılında hapishaneden kaçışın yaşanmasıyla el Kaide ile mücadele en düşük seviyede seyretmiştir. Bununla beraber gençlerin yaklaşık yüzde 35’inin işsiz olması11 el Kaide tarafından örgüte katılımlarını kolaylaştırmıştır. Ayrıca silah alım ve satımının Yemen’de yaygın ve kolay olması, örneğin her üç kişiden birinin silahlı olması12 da el Kaide’yi güçlendirmekteydi. Yemen’deki iç karışıklıklar el Kaide’nin ülke içerisinde avantaj sağlamasına yol açan bir diğer unsurdur. Bu karışıklıkların başında ABD’nin iç mesele olarak gördüğü ve taraf olmak istemediği13 nüfusun yaklaşık yüzde 35’ini oluşturan Şii grubunun yani Hutilerin büyük çoğunluğunun isyanları14 gelmektedir. Bu isyanlardan dolayı el Kaide’nin ülkede daha rahat

9

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

büyüyeceği düşünüldüğünden dolayı ABD gönülsüz bir şekilde Yemen hükümetini desteklemiş, eylemler bastırılmış ve geçici de olsa Yemen’in el Kaide için güvenli bir bölge olması önlenmiştir. Ancak ABD’deki politikacılar ve ana akım medya Ali Abdullah Salih hükümetine, güvenlik güçlerini el Kaide’den gelen tehdidi göz ardı ederek sadece kendi geleceğini devam ettirmek için kullandığına dair eleştirilerde bulunmuştur.15 Esasında Salih’in terörle mücadele konusunda ABD için iyi bir müttefik olmadığı bilinmesine rağmen Salih, el Kaide ile mücadele eden 66,000 askeri personele ve 55,000 polis gücüne sahipti.16 ABD de el Kaide ile mücadele kapsamında güvenlik güçlerini eğitmeye ve istihbarat bilgilerini paylaşma kararı almıştır. El Kaide’den ziyade Hutilerle mücadeleye ve kendi geleceğine odaklanan Salih’in bu tutumunu değiştirmek adına ABD Salih’i Hutilere karşı destekleyerek AYEK ile daha fazla mücadele etmesini sağlamıştır.17 Diğer taraftan AYEK ise mücadelesini yakın ve uzak savaş şeklinde tanımlamıştır. Yakın savaş ile Yemen ve Suudi rejimi, uzak savaşta ise başta ABD olmak üzere yabancı güçler hedef alınmıştır. Bu kapsamda AYEK başlarda kendi deyimiyle Gazze, Irak ve Afganistan’da sürdürülen “Haçlı Savaşları”na karşı stratejiler planlamaktaydı.18 Arap Körfezi’ndeki hükümet liderleri “Amerikalılar tarafından yönetilen çetelerin yolsuzluk ve adaletsizlik yapan üyeleri” olarak ifade edilmekteydi.19 AYEK Yemen halkından yeterli destek alamadığı 2009 başlarında, sözlü ifadeleriyle yönetimden bıkmış Yemenlilerin ilgisini çekmişti. Ocak ayında yayınlanan röportajda Vahişi, AYEK’in millet farkı gözetmeksizin Müslümanları hedef aldığını yalanlamış ve Müslümanların asıl hedeflerinin “Haçlı Siyonist Kamp” olduğunu ifade etmiştir. AYEK’in Arap Yarımadası’nı tiranlardan temizleyeceğiz gibi retorikleri 2009 yazı sonrasında ve sonbaharında Salih rejimine doğru daha tehditkar olmaya başlayarak, giderek artmıştır. Bu dönemde AYEK Batı’dan ziyade Salih rejimine odaklanmıştır. Ancak 2009 sonbaharından sonra AYEK’in açıklamalarının odağı ABDYemen hükümetlerinin toplantılarından sonra oluşturulan yabancı güçler olmuştur. Salih’in ABD ve CIA ile Müslümanlara saldırmak için anlaştığı şeklinde açıklamalar yapılmıştır.20 AYEK’in bu süreçteki stratejisine bakıldığında söylem bazında yakın savaşa odaklanılmış iken eylem bazında uzak savaşa odaklanılmıştır. Örneğin Temmuz 2007’de İspanyol bir turist grubuna, 2008 yılında Belçikalı turistlere ve ABD elçiliğine, 14 Mart 2009’da Güney Koreli turistlere ve 2010 yılında İngiltere Elçiliği’ne saldırılar düzenlenmiştir. Diğer yandan 2009 yazına kadar eylem bazında yakın savaş göz ardı edilmiştir.21 3 Ağustos 2009’da “ümmetin düşmanları” açıklamala-

10

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

rı yapılmış ve Yemen güçleriyle açıkça ilk defa bu dönemde çatışmalar yaşanmıştır. Bu açıklamanın ardından 28 Ağustos’ta Suudi Arabistan İçişleri Bakanı Muhammed bin Nayef ’e saldırı düzenlenmiştir.22 2010 yazında AYEK’in yakın savaşı söyleminde dönüm noktası yaşanmıştır. 19 Haziran’da 4 AYEK militanı kadın kılığına girerek Aden’deki gizli servise saldırı düzenlemiş ve saldırıda 10 yabancı tutuklu ve 8 askeri muhafız yaşamını yitirmiştir. Bir ay sonrasında 20 AYEK militanı Zincibar’da gizli ve güvenlik servislerine koordineli saldırılara başlamıştır. Saldırılarda 3 güvenlik gücü hayatını kaybetmiş, 11 güvenlik gücü ise yaralanmıştır.23 Bu büyük saldırılar sürecinde, AYEK özellikle el Beyda ve Lahic valiliklerine saldırarak gücünü artırmıştır. Ağustos ayında gerçekleştirilen saldırılar daha önceki saldırılara göre hedef alınan kitle bakımından farklılık arz etmiştir. Çünkü Ağustos ayının hemen hemen her günü politikacılara ve güvenlik güçlerine saldırılar düzenlenmiştir. Ancak bu süreçte Batı elçiliklerine ya da petrol çıkaran şirketlere karşı herhangi bir saldırı düzenlenmemiştir.24 Yapılan yoğun saldırılar aracılığıyla örgüt yeteneğini ve zayıf noktalarını da tespit etme imkanı bulmuştur. Ayrıca Arap Baharı’nın ülke geneline yayılması el Kaide’nin önemli kolu AYEK’in aktif olduğu döneme denk gelmiştir. Mevcut isyanlar AYEK’e alan açmış ve terör operasyonlarından kurtulmalarını sağlamıştır. Bu dönemde ABD Savunma Sekreteri Robert Gates Salih rejiminin düşmesi ya da devredilmesi durumunda Yemen’de daha farklı sorunlarla karşılaşılacağını belirtmişti.25 Yemen’de devletin düşmesi ve el Kaide ile mücadele eden özel birimlerin yeniden düzenlenmesi bölgede güç ve güvenlik boşluğuna neden olmuştur. Artan sınır kontrolleriyle el Kaide operasyonel hakimiyetini artırmıştır. Ülkenin güneyinde, Güney Yemen Hareketi26 dışında el Kaide’nin de güçlü olduğu İslamcı gruplar yükselmeye başlamıştır. 2011 Nisan ayında açıklama yapan Ebu Zubeyir Adil el Abab kendilerini Ensar’uş Şeria’nın ya da İslam Hukuku’nun Destekçileri27 olarak tanıtmıştır. Grup özellikle el Beyda’daki Jaar bölgesini kontrol altına almıştır. Yaklaşık 300 militanın girdiği el Beyda vilayetinin başkenti Zincibar’da örgüt güçlenmeye başlamıştır. Bu durum ise liman kenti ve 2 petrol rafinesinin bulunduğu Aden’in militanlara açılması anlamına gelmekteydi. İslamcı gruplar güçlerini birleştirdikten sonra kontrol altında aldıkları alanlarda İslam hukukunu uygulamaya başlamışlardır. Çatışmalardan dolayı hükümet ve güvenlik yetkililerinin kaçması üzerine yerlerine kendilerini

11

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

destekleyen kabile üylerini atamışlardır.28 Atanan üyeler, yabancılar ve kuzeydekilerden farklı bir uygulamayla boşlukların oluşmasını engelleyerek halkı kontrol altına almaya çalışmışlardır. Militanlar kamu hizmeti sağlayarak ve piyasa fiyatından daha aşağı değerde ürün satarak halkı yatıştırmaya çalışmıştır.29 Ayrıca kadınların yanlarında refakatçileri olmadan dışarı çıkmaları yasaklanmıştır. Gençleri ise kendilerine katılmaları için eğitmişlerdir. Zincibar ve Jaar örgütün gücünü gösterdiği alanlar olması nedeniyle militanlar için önem arz etmekteydi. Salih rejimi ise ABD ile pazarlıklarında el Kaide’yi kullanarak pozisyonunu güçlendirmeye çalışmıştır. Nitekim rejim örgütle mücadele konusunda yeterli yeteneğe sahip değildi. ABD Başkanı Barack Obama da her ne kadar tüm ulusal kaynaklarını kullanarak örgütü bozguna uğratacaklarını ifade etse de operasyonların sonucunda örgüt kendini hızlı bir şekilde yenilemiştir. Böylece bu durum örgütün tamamen yok olmasını engellemiştir. Ülkede ayaklanmaların başlaması da AYEK’in gücünü artırmasını sağlan bir neden olmuştur. Öyle ki, 2009 yılında yüzlerce militandan bahsedilirken şimdilerde ise binlerce militandan bahsedilmektedir.30 AYEK Suudi Arabistan ve Yemen sınırında güçlenerek bu bölgeyi kendisine sığınak haline getirmiştir. Bu süreçte ABD ise Salih rejiminden sonra kimin yönetimi devralacağı ile ülkede istikrarın sağlanmasına ve AYEK liderlerine yönelik saldırılara odaklanmıştır. ABD her ne kadar örgütün liderlerini öldürse de Yemen’de artan istikrarsızlık ve güvenlik sorunu AYEK’in bitmesi önündeki önemli bir engel olmuştur. Bu süreçte yani 2011’de örgüt Sana’da ilerlemeye çalışmıştır. Büyük bir çoğunluğunu kontrol ettikleri el Beyda ile doğu Şabva vilayeti ve güneydeki Aden ve Lahic arasında güvenli bir iletişim sağlamıştır. El Beyda, Yemen hükümetine ve güvenlik kurumlarına saldırıyı kolaylaştıran anahtar bölgeydi. AYEK aynı zamanda el Beyda’nın kuzeyinden yani güney Yemen’in başkentine ilerlemeye çalışmaktaydı. Bu alanlar Yemen’in güneyinden Marib ve Cevf vilayetleri boyunca güvenli bölgeydi ki, AYEK için Necran’dan Suudi Arabistan içine kadar kaçakçılık ve ticaret yollarına ulaşmayı sağlamaktaydı.31 2012 yılında örgütün Yemen’de güvenli bir bölgeye sahip olduğunu söylemek mümkündür. Bu kapsamda örgütün alan hakimiyeti Yemen’in kuzeydeki Suudi sınırından-Lawf vilayeti, güneyde Şabva ili ve doğuda Yemen çöllerini içermektedir.32

12

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

Harita 1: Yemen’de 2012 yılındaki bölünme

Sada

Sana

El Hudeyde

Havta

Taiz

Jaar

Lavder

Ravdah

Azan Rudum

Huti İsyancılar Kontrol Merkezi Kontrol Edilen Yerler

Mahfed

Zincibar Aden

Güney Ayrılıkçılar Silahlı Bölgeler AYEK Güçlü Oldukları Yer Genel Olarak Görüldükleri Yerler

Kaynak: Fiscal Times’tan alınarak düzenlenmiştir.

ABD tarafından yapılan operasyonlar zaman zaman başarılı olsa da örgüt yaklaşık 20 yıldır varlığını sürdürmeyi başarmıştır. Ekonomik ve siyasi açıdan marjinalize edilen grupların varlığı ve Sana’nın hiçbir zaman ülkenin tamamına hakim olamaması bazı kabilelerin ya da üyelerinin el Kaide’ye desteklerinin devam etmesini sağlamaktadır. Ayrıca hükümet bir yandan örgütten gelen tehditlerle baş etmeye çalışırken diğer yandan ise ülkenin kuzeyindeki isyanlar ve güneyindeki mezhep hareketleriyle mücadele etmeye çalışmıştır. Bu durum ise diğer ekonomik vb. sorunlardan ziyade ülkenin güvenliğini tehdit eden bu problemlerin çözülmesini öncelikli hale getirmektedir. Bununla beraber AYEK’in hedeflediği bu bölgeler çok zor bir coğrafi yapıya sahiptir. Örneğin Zincibar’dan Mağrib’i kapsayan bölge dağlık bir alandır. Bu bölgeleri Yemen hükümeti de zor bir şekilde kontrol altında tutmaktadır ki, ABD’nin kontrol sağlaması için masraflı bölgelerdir.33 Bu durum ise el Kaide’nin Yemen sınırları içerisinde tamamen bitirilmesini engellemektedir. 2. Yemen’de El Kaide ile Mücadele 2009 yılında Yemen’de el Kaide varlığından dolayı ABD Başkanı Barack Obama’nın önde gelen danışmanı John Brennan dönemin Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih ile görüşerek terörle mücadele ve ülkenin istikrarını sağlama adına ABD’nin kendilerine yardım edeceğini ifade et-

13

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

mişti.34 Washington’ın güvenlik konusundaki en büyük çekincesi Yemen’in el Kaide için yeni bir güvenli bölge haline gelmesi olasılığından kaynaklanmaktaydı. ABD özellikle el Kaide’nin, ABD’nin Ortadoğu’daki çıkarlarına, kurumlarına ve müttefiklerine zarar vermesini engellemek istemiştir. Bu kapsamda 2009 yılında Yemen’e 66,8 milyon dolar savunma yardımı yapılmıştı ancak bu süreçte Yemen daha çok Zeydi Şii Huti isyancılarla mücadeleye öncelik vermekteydi.35 AYEK’in kurulmasından ve örgütün güçlenmek için Yemen’i önemli bir zemin olarak görmesinden dolayı Hutiler karşısında Salih’i desteklemek örgütün ilerleyişini engelleme olarak değerlendirilmişti. Ayrıca AYEK 2010 Haziran’ından itibaren Yemen hükümetine ve askeri noktalara yoğun saldırılarda bulunmasıyla kendisinin el Kaide’nin en aktif kolu olduğunu göstermiştir.36 ABD de bu aktif örgüt karşısında her ne kadar Salih’i etkili bir müttefik olarak görmese de yıkımının Yemen’e bir fayda sağlamayacağını düşünmekteydi.37 2011 yılında uzmanlar el Kaide’nin yok edilebilmesi için ABD’ye Yemen’deki hükümetle tutarlı, ekonomik ve sosyal sorunların giderilebileceği bir politika ve ayrıca ülkenin genelini kapsayan askeri, istihbari ve polis organlarının iyileştirilmesini tavsiye etmiştir. Nitekim ABD’ninYemen’e 2010 yılında 350 milyon dolarlık bir yardım yapması da ülkedeki güvenlik sorunlarının çözülmesine yetmemişti.38 2011’de ABD başkent Sana’da politikalarına devam etmesine rağmen ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nda (USAID) yeterli kadro mevcut değildi. Güvenlik sorunlarından dolayı da ABD yetkilileri Sana’da sınırlanmış durumdaydı ve uygulamaya çalıştıkları programları yeterince denetleyememekle beraber ilgili merkeze yalnızca hükümetin hataları bildirilmekteydi. Güvenlik sorunlarından ötürü ABD elçiliklerinde yeterli memurun, kaynağın ya da tecrübenin olmaması sorunların çözülmesini engellemekteydi.39 ABD hava saldırılarıyla grubun kendisine yönelik saldırılarını dağıtmayı hedeflemiştir.40 Ancak Arap Baharı ABD’nin Yemen’deki terörle mücadele politikasını krize sürüklemiştir. ABD Salih hükümetine dayanarak AYEK ile mücadele etmekteydi. Ancak isyanların Yemen’e sıçramasıyla birlikte Salih rejimi kendisini ve rejimini ayakta tutacak kaynakları korumaya odaklanmıştır. ABD de yaptığı yardımların Salih tarafından Yemen halkına baskı yapmak için kullanmasından çekindiğinden dolayı yardımları durdurmuştur.41 Salih’in başta askeriye olmak üzere devletin birçok makamına ailesini yerleştirmesi Salih ve devleti bütünleştirmişti. Bu nedenle Salih rejiminin yıkılması demek devletin yıkılması anlamına gelmekteydi ve bu dönüşüm-

14

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

den ziyade tam anlamıyla devrim demekti. Ayrıca Salih her ne kadar ailesini ön plana çıkararak devleti yönetmiş olsa da güç dağılımını da önemli ölçüde korumuştu. Bu durum bir grubun yalnız başına devleti kontrol edecek güce sahip olmasını engellemişti. Bu nedenle Salih’in yıkımından sonra devlet kontrolünü sağlayacak herhangi bir aktör yoktu. Salih rejimin yıkılması ise ülkedeki mevcut ayrışmayı derinleştirecek ve yeniden birleşmeyi önleyecek bir durum olarak değerlendirilmekteydi. Ancak Salih bu gücüne rağmen işsizlik, su kıtlığı ve doğal kaynak sıkıntısı gibi sorunlarla uğraşmaktaydı. Örneğin ülkede yaklaşık yüzde 95’ini Somali mültecilerinin oluşturduğu 246,000 mülteciden42 bulaşan veba salgınıyla mücadele edildiği ifade edilmektedir.43 Ayrıca Dünya Bankası verilerine göre44 2017 yılında petrolden kar elde edemeyecek bir Yemen söz konusu idi. Salih, kuzeyde Huti güneyde Güney Hareketi ile mücadele etmekteydi. Her iki grupta yolsuzluk ve Sana hükümeti destekli siyasi ve ekonomik radikalleşmenin yaygınlaşmasından şikayet etmekteydi. Arap Baharı ülkeye varmadan önce rejimin ülkeyi kontrol edemediği aşikardı. Bahar’ın Yemen’e ulaşmasıyla ve muhaliflerin hükümetin devrilmesi için birleşmesiyle hükümetin gücü zayıflamıştır. Ayrıca ordunun muhalifler ve hükümete sadık olanlar şeklinde ayrılması kırılma noktası olmuştur. Hükümetin mücadele edilen bölgelerden geri çekilmesiyle Hutiler, Güney Hareketi ve AYEK için yer açılmıştır. Hutiler Sada vilayetini kontrol altına alarak kendi valilerini atamışlardır. İslamcı militanlar da güney Abnar vilayetindeki Jaar kasabasını ele geçirmiştir. AYEK bağlantılı grup Ensar’uş Şeria da el Beyda vilayetinin başkenti Zincibar’ı ele geçirmiştir ki, bu Aden limanını tehdit etmek demekti. Bu dönemde Salih Hutilerden ziyade AYEK ile mücadele etmeye yoğunlaşmıştır.45 Ancak Salih her ne kadar ABD’nin müttefiki olsa da el Kaide ile mücadelede istikrarlı olamaması, Yemen’i daha fazla istikrarsızlaştırması ve bunun da AYEK’e daha fazla yer açması nedeniyle ABD Salih’e olan desteğini yavaş yavaş kesmeye başlamıştır. Bu politika ise ABD’yi ülkeyi yeniden birleştirmek ve terörle mücadelede gönüllü bir partner aramaya itmiştir. 2011 Haziran’ında Salih siyasi sahneden çekilirken devrede Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) vardı. Yetki devrini de içeren anlaşma Konsey’in arabuluculuğuyla hayata geçmiştir. Anlaşmaya göre yetki, Salih’in 17 yıl yardımcılığını yapan Mansur Hadi’ye devredilecekti. Anlaşma Hadi’nin Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tek aday olmasını da öngörmekteydi. Yani KİK Hadi’nin alternatifi olmadığı düşünmekteydi. Hadi seçimlerde yüzde 65 oranında oy almıştır. Ama ülkede silahlı güce sahip Güney Hareketi ve

15

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

Hutiler seçimi boykot etmiştir. Bu muhalif hareketler Hadi’yi zayıflatmıştır.46 Ancak Hadi’nin elini güçlendiren gelişmeler de yaşanmıştır. Sonradan Türk vatandaşlığı da alan Nobel Barış Ödülü Yemenli aktivist Tevekkül Karman, Hadi’yi destek vermiştir. ABD Başkanı Barack Obama da Hadi’nin arkasında olduğunu vurgulamıştır.47 Salih gitmesine rağmen ülkede ayaklanmalar devam etmiştir. Yemen devrimi 2012 yılında “Paralel Devrim”48 ile karşılaşmıştır. Bu yeni ayaklanma devlet kurumlarındaki ve ticari işletmelerdeki rejim yetkililerine ve adam kayırmalara karşı başlayan işçi grevi ve protestolar şeklinde gerçekleşmiştir. Bu ise birçok sorunla uğraşan Hadi’nin kurduğu hükümet için yeni bir tehditti. ABD zaten sınırlı bir şekilde AYEK ile mücadele ederken paralel devrim de yeni hükümetin terör örgütü ile mücadelesini sınırlamaktaydı. Göstericilerin Salih’in yakınlarının ordudan uzaklaştırılmasını talep etmesi, ordunun güçsüzleşmesi ve mücadele yeteneğinin zayıflaması anlamına gelmekteydi. Salih’in kısa vadede de olsa Hadi’yi desteklemesi Hadi’nin etkinliği açısından önemliydi çünkü devletin kritik noktalarında hala Salih’in yakın çevresi bulunmaktaydı. Zaten Paralel Devrimin de esas şikayeti bu idi.49 Ancak paralel devrim askeriye dışında daha çok akademik ve daha yerel seviyede başarılı olmuştur. Ayaklanmada güvenlik güçlerinin rejimin çıkarlarını korumak için başka yerlerde görevlendirilmek üzere güneyden çekilmesi bu bölgede güvenlik boşluğu yaratmış ve Aden’de (eski başkent ve güneyin büyük liman kenti) Güney Hareketi için önemli bir alan açmıştır. Jaar’da ise AYEK için alan açılmış olmuştur. Ordunun Hutiler karşısında başarısız olması da etkinliğini azaltmıştı. Ordu içerisindeki çekişmeler ve güç kavgası başarısızlığın esas unsuruydu. En önemli güç kavgası kuzeydeki askeri gücün başında bulunan ve güçlü bir komutan olan Ali Muhsin el Ahmar ile Cumhuriyet Muhafizları’nın başında devrik lider Salih’in oğlu Ahmed arasındaydı.50 Ordudaki önemli ve kritik pozisyonlarda Salih ve ona yakınlar görevlerine devam etmiştir. Ancak yeni lider Hadi, güney ordusunun başına Salih’e yakın olan Tümgeneral Mehdi Makvala yerine Tümgeneral Salem Ali Katan’ı getirmiştir.51 Ordudaki düzenlemelerin AYEK ile mücadeleyi etkileyeceği düşünülmekteydi. Ayrıca Yemen’in geçmişten gelen kara mücadelesinin zayıf olması ve askeri açıdan kısıtlı olmaları da AYEK karşısında başarılı olmalarını engellemiştir.52 Ancak kabilelerin yardımıyla 23 Haziran 2012 yılına kadar AYEK’in elinde olan Azzan şehri yeniden merkezi hükümetin eline geçmiştir. Kabileler iyi silahlarla donatılmış ve sayıca fazla olmaları nedeniyle önemli bir destek olarak öne çıkmıştır.53 Örgüt 2012 Haziran’ında güneyden çekilmek zorunda kalmıştır.54

16

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

3. Kabileler ve El Kaide Kabile sisteminin yaygın olduğu Yemen’in güneyinde 1962 yıllarında yaklaşık 20 yıl boyunca ayakta duran komünist sistemin kabile sistemini bozması daha doğrusu liderlerin sınır dışı edilmesi, modernleşme, kabilenin diğer liderlerinin nüfuz sahibi şeyhlerden zamanla zenginleşerek ayrı hareket etmesi ve devrik lider Salih’in patronaj politikaları kabile üyeleri arasındaki bağı ve gücü azaltan nedenler olarak sıralanabilir. Kabileler Yemen’in sosyal yapısının önemli bir dinamiğidir. Bu nedenle ülkede ilerlemek ve güçlenmek için örgüt ya da yabancı devletler kabilelerle yakın temaslarda bulunmayı tercih etmişlerdir. Ancak kabilelerle uzun vadede iş yapılamamaktadır. Çünkü kabilelerle ideolojiden ziyade sadece para, toprak ve iş şeklinde anlaşma sağlanabilmekteydi. Örneğin şeyhlerin rüşvet alarak ikna olduğu kabile sisteminde Salih rejimi para ile kabilelerle anlaşmaktaydı. Bu durumu fark eden AYEK el Beyda ve Şabva illerindeki kabilelerin güvenliğini sağlayarak ve maddi yardımlarda bulunarak yayılmıştır.55 Ayrıca gençlere maaş ve silah verilerek örgüte katılması sağlanmaktaydı/sağlanmaktadır.56 AYEK kuzey kabileleri tarafından tehdit edildiklerini düşünen güneyliler arasında bir sistem kurmayı ve güvenliklerini sağlayacaklarını vaat ederek yer edinebilmiştir. Bu kapsamda güneye silah yardımları, elektrik, gıda sağlanırken aynı zamanda Şeriat ile yönetilen mahkemeler de kurulmuştur.57 Aden limanında yaşayan yerlilerin de marjinalize edildiklerini hissetmeleri AYEK’e destek verilmesini sağlayan bir faktör olmuştur. Örgüt Madad Haber Ajansı aracılığıyla kendi sistemlerinin propagandasını yaparak kabileleri ikna etmiştir.58 Sana’da hükümetin güvenlik, elektrik ve temel yiyecek yardımı yapamamasına karşılık AYEK’in bu boşluğu doldurabileceğinin görülmesi tarafları yakınlaştırmıştır. Güvenlik ve istikrarsızlık sorunu yüzünden insanların yerlerinden edilmesi durumunda Ensar’uş Şeria kendilerinin yerli halklara saldırmadığını ancak ABD ve hükümetin saldırılar yaparak istikrarsızlığı derinleştirdiği açıklamalarına bazı kabileler de katılmaktaydı. Bu da kabilelerin örgüte yakınlaşmasını sağlamıştır. Ayrıca örgüt üyeleri yerlilere saldırmama ve yerli yapıları yıkmama konusunda da dikkatli davranmışlardır. Mahkemelerinde bile belli bir denge gözetilerek karar alınmaktaydı. Örneğin ABD ve hükümet adına casusluk yaptığı için idam cezası verdikleri kişiler kuzeydeki kabilelerden olmuştur.59

17

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

Örgüt 2012 yılında esir aldıkları 73 Yemen askerini bırakma konusunda kabilelerle uzlaşmıştı. Burada sadece kabilelerle iyi geçinme ve anlaşma isteği vardı. Ayrıca askerlere para vererek evlerine geri dönmelerini sağladıkları anlarla ilgili videolar yayımlanmıştı. Bu askerlerin çoğu güney vilayetlerindendi ki, bu durum AYEK’in onlardan destek almasını kolaylaştırmıştı.60 Ancak kabilelerin AYEK’e karşı duruşu farklılık arz etmiştir. Örneğin güney Yemen’in büyük kabilelerinden Fadleh’in merkezi Zincibar’dır. Mayıs 2011’de Ensar’uş Şeria Zincibar’ın kontrolünü ele geçirmiş ve Nisan 2012’ye kadar güçlü bir direniş ile karşılaşmamıştır. Kabilenin lideri olan Tarık el Fadli’nin liderliğinden şüphe ve AYEK ile bağlantısının güneydeki istikrarı bozacağından endişe duyulmasından dolayı eleştirenler de olmuştur.61 Diğer yandan Şabva ve el Beyda’da yaşayan Avlak konfederasyonun sınırları içerisinde AYEK için kutsal topraklar bulunmaktadır. Kabile AYEK’i destekleyenler ve desteklemeyenler olarak ikiye ayrılmaktadır.62 Bu durum ise birbiriyle çatışan hareketlerden anlaşılmaktadır. Örneğin Avlak kabile lideri 2010 yılında Anvar el Avlaki’yi63 öldürmek için ABD ile işbirliğine karşı ceza sözü vermesine karşılık aynı yıl hükümet ile işbirliği yapan kabile üyeleri olmuştur. Diğer Şabva kabileleri ise AYEK’i kendi gençlerini eğitim altına almasından şikayet ederek AYEK’in hareketlerini sınırlamak için çalışmaktadırlar.64 El Beyda’ın Mudiyah şehrinin doğusunda yaşayan Jadanilerin rejimden ziyade AYEK’e güvendiklerini ve saygı duyduklarını söylemek mümkün.65 Örneğin Nisan 2012’de kendi üyelerinden birini örgütün Jaar’daki mahkemesine teslim etmişlerdir. Hatta teslim edilen kabile üyesi de Şeriat kurallarının uygulandığı mahkemelere daha fazla güvendiklerini belirtmiştir.66 Bu durumun yaygınlaşması bir anlamda hükümetin mahkemelerine karşı alternatif olduğunu göstermektedir ki örgütün tamamen bitirilmesini zorlayacak bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. El Kaide konusunda bölünen bir diğer kabile el Beyda vilayetindeki Kayfa kabilesidir. Kayfa kabilesinin en önemli alt kolunun Kayfalılar için birçok kabile üreten Dehab kabilesi olduğunu söylemek mümkün. AYEK’in kolu Ensar’uş Şeria için Tarık el Dehab ve Abdül Rauf el Dehab gibi yüksek düzeyli liderler bu kabileden gelmektedir. Ancak Ocak 2012’de Tarık el Dehab Rada’yı ele geçirdiğinde Kayfa’nın diğer bir alt kolu Hattaimah kabilesi Tarık ve adamlarını durdurmak için hareket etmiştir.67

18

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

Hükümetle kabileler arasındaki çatışmalar ise güvenlik boşluklarına neden olmaktadır. Bu çatışmalar hükümete El Kaide konusunda yardım eden kabilelerle de gerçekleşebilmektedir. Örneğin Tarık el Dehab’ın Rada’dan kovulmasından sonra, 7 Mayıs 2012 yılında, el Beyda kabilelerinden Hattaimah kabilesi ile güvenlik güçlerinin çatışmasında bir Hattaimah üyesi öldürülmüştür. Oysaki bu kabile Tarık ve adamlarının gönderilmesinde yardım etmişti.68 Diğer yandan hükümet ile çok sorunlu bir ilişkiye sahip olan Şabva kabileleri vardır ki hükümet yetkilileri çatışma ya da sorunları silah ve para önerisinde bulunarak arabulucular aracılığı ile düzeltmeye çalışmaktadır.69 Harita 2: Yemen’de Dine ve Etnik Kökene Göre Nüfus Dağılımı

İsmaili Z e y d i

Sana

Aden

Çoğunluğu Oluşturan Gruplar

Sokotra

Nüfusun Etnik Gruba Göre Dağılımı

Şii Araplar Zeydi ve İsmaili’dir

Sünni Araplar

Afrika Kökenli Arap

Nüfusun Dine Göre Dağılımı

Diğer

Sokotra (Şii ve Sünniler)

Diğer

Şii

Sünni

Seyrek Nüfuslu Arap Yemen Toplam Nüfusu 25.5 Milyon

Kaynak: CIA’den alınarak düzenlenmiştir.

El Kaide’ye karşı bir araya gelip savaşan kabilelerin ya da üyelerin de olduğunu söylemek mümkün. Halk Direniş Komiteleri (Popular Resistance Commitee-PRC) bunu kanıtlar niteliktedir. 2011’de PRC’nin Khanfar ve Zincibar’daki kurucusu olarak bilinen Abdullatif el-Sayed bir grup genç savaşçı ile bir araya gelerek el Beyda dağlarında yerlilerin yardım etmesiyle AYEK’e karşı gerilla savaşları yürütmüştür. Çatışma sürecinde hükümet

19

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

Sayed’den AYEK ile mücadele konusunda yardım istemiş ve PRC’nin daha fazla oluşturulmasını teklif etmişti. 70 AYEK’in geri çekildiği yerlerde hükümetin yeniden bölgeye gelmesine kadar PRC bölgede düzeni sağlamakta ve kamu çıkarlarını korumaktaydı. Ancak bugün hükümetin hala diğer öncelikli sorunlarla ilgilenmesinden dolayı bölgeyle ilgilenememesinden dolayı PRC’nin varlığı devam etmektedir. PRC içerisinde yaklaşık 3000 silahlı asker bulunmakta ve Yemen hükümeti tarafından yaklaşık 150 dolar maaş verilmektedir. Bugün PRC Jaar ve Zincibar’da en az 33 kontrol noktası inşa etmiştir.71 Öte yandan PRC’nin artan gücü bölgede hükümete karşı bir güvenlik tehdidi oluşturmaktadır. Bu nedenle hükümetin bir an önce güvenlik boşluğunu dolduran PRC’nin yerine geçmesinin gerekliliği de belirtilmektedir. Bunun bir diğer nedeni komitenin zaman zaman aşırı güç kullanması ve özellikle AYEK ya da Ensar’uş Şeria ile mücadelede hukukun dışına çıkmasıdır. Grubu kontrol eden bir mekanizmanın olmaması bölgedeki hukuksuzluğu daha fazla derinleştirmektedir. Bazı yerliler PRC’nin sağladığı hizmetlerden memnun olsa da bazıları PRC’nin hükümetin alternatifi olmadığını ve meşru hükümet yapıları içerisine entegre edilmeleri gerektiğini ifade etmiştir. Ayrıca zaman zaman bazı kabileler ile PRC arasında da ölümle sonuçlanan çatışmalar yaşanmaktadır. PRC’nin askeri ya da resmi olan diğer kurumlara dahil olmamaları durumunda silahlı birer hayduta dönüşme ve hükümet otoritesine meydan okuma olasılığından da endişe edilmektedir. Nitekim hükümetin PRC üyelerini devlette çalıştırma sözüne rağmen sözünü tutmaması ve zaman zaman maaşlarının ödememesi ya da gecikmesi üyelerin devlete karşı kızdırmıştır. Bazı kabile yetkilileri PRC’nin devletin resmi polis teşkilatına dahil olma arzusu ve kabileleri ve bölgeyi iyi bilmesi nedeniyle bu entegrasyonun bir an önce yapılması gerektiğini ifade etmiştir. Gecikmelerin olması durumunda ülkenin zaten bozuk olan güvenlik sisteminin daha karmaşık bir hal alacağı ifade edilmektedir.72 Öyle ki komitenin zaman içerisinde elde ettiği güce karşılık hükümetin güvenlik güçleriyle sorunlar yaşanmıştır.73 Bu sorunların giderilmesi için hükümet daha öncesinden verdiği sözü geç olsa da tutmuş ve PRC’ye devlet dairelerinde iş istihdamı sağlamıştır. Ancak bu durum PRC’ye dahil olmayan kabileler tarafından ayrımcılık olarak değerlendirilmiş ve ayrıca yerli güvenlik kuvvetleri kendileri yerine PRC’den üyelerinin alınmasından hoşnut kalmamışlardır.74

20

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

4. Hutiler ve El Kaide El Kaide ile Hutiler (Husiler) arasında anlaşma ihtimali zor olmasına rağmen zaman zaman anlaştıkları ifade edilmektedir. İki grup arasında bir anlaşma olmasının zorluğu Hutiler’in bölgesel hedeflerinden ziyade el Kaide’nin küresel amaçlarının olması ve Hutiler’den ideolojik olarak farklılaşmasından kaynaklanmaktadır. Ancak 2009 yılında Hutilerin güçlü olduğu Sada bölgesinde Suudi kökenli iki el Kaideli’nin ölü olarak bulunması iki tarafın birlikte çalıştığı sorusunu akıllara getirmiştir.75 Bu iddianın doğruluğu iki grup arasında bir ilişkinin varlığına dair ilk kanıt şeklinde yorumlanabilir.76 Ancak günümüzdeki gelişmelere bakıldığında el Kaide ile Hutilerin birlikte hareket ettiğini söylemek mümkün değil. Birden fazla farklı grupları içeren Yemen’de Şii Hutiler bölgede hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Özellikle İran destekli77 Şii Hutilerin kurduğu Ensarullah Hareketi, Yemen’in başkenti Sana ve Amran bölgelerini ele geçirdikten sonra ülkenin güney bölgelerinde ilerlemeye devam etmektedir. Silah desteğinin deniz üzerinden gemilerle geldiği iddia edilen Hutiler, Hudeyde limanını ele geçirerek bölgede ilk kez bir limanın kontrolünü sağlamıştır. Hutilerin böylelikle deniz üzerinden silah sevkiyatı yapabilmesinin önü açılmıştır. Yemen merkezi hükümeti, Hutilerin kaçak yollarla İran’dan ağır silah desteği aldığını belirtmektedir. Bu kapsamda Birleşmiş Milletler’e bağlı Gerçekleri Araştırma Komisyonu da İran’ın Sada yakınlarındaki Kızıldeniz’in el Luhayya limanına silah ulaştırmak için Eritre’de bir üs kurduğu, İran gemilerinin Aden Körfezi›nde korsanlarla mücadele bahanesiyle Yemen’e silah kaçırdığını açıklamıştır. Hatta 2013 ylında Yemen Sahil Güvenlik Güçleri, içinde İran silahları bulunan ve Hutilere gittiği söylenen “Cihan 1” isimli bir gemiyi alıkoymuştu.78  Diğer yandan ABD’nin Ensar’uş Şeria’nın kontrol ettiği el Beyda kentine insansız hava araçları ile saldırılar düzenlemesi de Hutilerin önünü açmaktadır. Hutiler ise Sana’dan sonra ikinci büyük şehir olan Taiz kentini ele geçirmek için çabalamaktadır.79 Bu nedenle Taiz, El Beyda ve Aden bölgelerinde Hutiler ve AYEK’in sık sık çatıştığı basına yansımaktadır. Ayrıca Taiz’in büyük bir kısmının Hutiler tarafından kontrol edildiğini de söylemek mümkündür.80

21

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

Harita 3: 2014 Yılında Yemen’de Grupların Kontrol Ettiği Yerler SUUDİ ARABİSTAN

UMMAN

Sada

Hadramut El Mahra

Hacca

Amran

SANA

YEMEN

El Hudeyde

İZ KIZILDEN

Zamar

ERİTRE

İb

El Beyda Hutilerin Kontrol Ettiği Yerler

Taiz Hutilerin Ele Geçirmek İstediği Yerler Aden

CİBUTİ

ADEN

AYEK İle Çatışılan Bölge

EZİ

KÖRF

Önemli Liman Kenti Hükümet ve Sünni-Zeydi Kabileler

SOMALİ

AYEK

Kaynak: End Times Research Ministry’den alınarak düzenlenmiştir.

Yemen’deki siyasi ve güvenlik boşluğunun daha da derinleşmesi AYEK tarafından kullanılmaktadır. Hutilerin 22 Eylül 2014 yılında Sana’da hızlı bir şekilde ilerlemesinin ardından AYEK mezhepsel ayrışmayı içeren sert bir açıklama yaparak açık bir şekilde Hutilere savaş ilan etmiş ve diğer Sünnileri de silaha sarılmaya çağırmıştır. Bu açıklamanın ardından ülkenin genelinde terör faaliyetleri artmıştır. Bu kapsamda örgüt yaklaşık 21 şehirde saldırılarda bulunmuştur. Bu saldırılarda Hutileri ve isyancılarla işbirliği içerisinde olduğunu düşündükleri Yemen askerilerini hedef almışlardır. Ayrıca 21 Kasım 2014’te AYEK liderlerinden Kasım el Raymi, Huti hareketini tehdit etmiş ve ABD ile işbirliği halinde oldukları için saldırılarda bulunmuştur.81 Ensarullah Hareketi’nin ülkenin kuzey ucundaki merkezlerinden güneye doğru işgal saldırıları düzenlemeleri ve yayılma stratejisiyle sırasıyla Amran ve Sana’yı ele geçirmeleri devlet düzeninin çökme riskini beraberinde getirmektedir. 21 Eylül 2014’te hükümet ile anlaşmaya varan Hutilerin bölgede etkin olmasından dolayı 25 Aralık 2014’te el Kaide ile mücadele konusunda Savunma Bakanı Mahmud el Subaihi Hutilerin Yemen güvenlik kuvvetlerine katılabileceğini açıklamıştır.82 Bu durum henüz netleşmemekle beraber güvenlik boşluğunun derinleşmesi durumunda AYEK’in Yemen’deki gücünün daha çok artacağı ifade edilmektedir.83

22

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

5. AYEK’in Son Durumu ve IŞİD 2012 yılında Yemen hükümetinin AYEK’in kontrolündeki yerleri ele geçirmesiyle örgütün gücü azalmıştır. Ancak bugün Yemen’de önemli bir güç olan Hutilere karşı AYEK güneyde ciddi ve yoğun bir çatışma içerisindedir. Hutilerin ülkede egemen olmasını istemeyen ve güneye inmesinden rahatsız olan kabilelerin gösteriler yapması, Hutilere savaş açması ve zaman zaman AYEK’i desteklemeleri AYEK’in Yemen’deki gücünü artırmaktadır. AYEK’in yoğun bir şekilde el Beyda, Şabva, Abyan, Aden ve İb’de saldırılar gerçekleştirdiği söylenebilir.84 85 Yemenli yetkililer bugün Rada’da AYEK‘ten ziyade Hutilerin olduğunu belirtirken Hutiler de el Beyda’dan AYEK’in tamamen çıkması için çabaladıklarını ifade etmektedir.86 Ayrıca örgüt son dönemlerde Hadramut’ta da yoğunlaşmış durumda.87 AYEK ile IŞİD ilişkisine bakıldığında IŞİD ve Pakistan’daki el Kaide liderleri arasında geçen sorunlarda ve Suriye’deki çatışmalarda AYEK her zaman dışarıda kalarak tarafları uzlaşmaya davet etmektedir. Bununla beraber ABD’nin IŞİD’e saldırmasının ardından AYEK birlik mesajı vererek: “Onların kanı bizim kanımızdır ve onların yaralanması kalbimizi yaralıyor. Dronlarla ilgili tecrübelerimizden dolayı kardeşlerimize aralarındaki casuslara dikkat etmelerini tavsiye ediyoruz. Çünkü onlar anahtar rollerde oynamaktadırlar....” şeklinde mesaj yayımlamıştır.88 Ancak aynı ayda Ruhani liderlerden Harith el Nadhari de Youtube’dan bir video paylaşarak IŞİD’i bölünmelerden ve fitnelerden sorumlu tuttuğunu açıklamıştır.89 Ayrıca 21 Kasım 2014’te IŞİD tarafından yayınlanan videodan dolayı AYEK lideri IŞİD’i azarlayarak Bağdadi tarafından ilan edilen hilafetin meşru olmadığını belirtmiştir.90 Harith el Nadhari tarafından yayınlanan video, küresel anlamda el Kaide’nin planladığı cihattaki anlaşmazlıkları ve çelişkileri göstermektedir. Örneğin 2014 Ocak ayında AYEK’te orta seviyeli bir aktör olan Mamoun Hatem el Kaide ile yaşanan sorunlarda IŞİD’i destekleyen tweet atmıştır. Geçtiğimiz yaz da Abdul Mecid el Raymi, ki kendisi Yemen Selefileri tarafından saygı duyulan bir imamdır, IŞİD’e destek vermiş ve onun takipçileri de kendisini desteklemiştir. Ayrıca Ekim 2014’te kendisini Mücahit olarak tanımlayan bir grup IŞİD’e olan bağlılığını ilan etmiştir.91 Bu kapsamda AYEK’in IŞİD’i destekleyenler ve desteklemeyenler olarak ikiye ayrıldığını söylemek mümkün.92 AYEK liderleri ayrışmaların yaşandığı bu süreçte temkinli davranmaktadır. IŞİD’in Yemen’i de içine aldığı hilafet ilanına karşılık azarlayıcı bir açıklama yapan AYEK lideri Nahdari açıklamasında Bağdadi’ye saygılı bir şekilde “Şeyh Bağdadi” diyerek seslenmiştir. Ulemalar IŞİD ve Nusra ara-

23

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

sındaki sorunun biteceğini ve Bağdadi’nin Yemeni de içerisine alan hilafet açıklamasından vazgeçmesi durumunda AYEK ile de arasının düzeleceği konusunda ümitli olduklarını açıklamaktadırlar.93 AYEK içerisinde farklı görüşler olmasına rağmen, Vahişi’nin liderliğini aniden zedeleyecek bir tehdit durumu söz konusu değil. Ancak azarlamadan sonra gruplar arasında ayrılma olasılığı daha da artırmıştır.

24

sonuç SONUÇ

B

ugün Yemen’de Arap Baharı’nın etkisiyle beraber ortaya çıkan güvenlik sorunları her geçen gün derinleşmektedir. Hükümetin yetersiz kaldığı durumda kabileler el Kaide ile mücadele etmiş ve buna karşılık yeni bir örgütlenme olan Halk Komiteleri ortaya çıkmıştır. Komitelere verilen desteğin zamanla azalması komitenin kendi kendine yetmeye çalışması yeni bir güç odağını ortaya çıkarmıştır. Diğer yandan hükümetin örgüt ile mücadelede önemli bir unsur olarak gördüğü kabilelerle anlaşması da belli sorunları barındırmaktadır. Bunun başında kabileden kabileye değişen çıkarlar yanlış politikaların üretilmesine neden olmaktadır. Arap Baharı sürecinde de kabilelerin birçoğu devlet kontrolünden uzaklaşmıştır. Bu nedenle kabilelerin talep ve politikalarını iyi anlamak ihtiyaçlarını açıkça bilmek önem arz etmektedir. Hutiler tarafından Amran ve Sana’dan sonra Hudeyde’nin düşmesi ve Taiz kentinin hedef seçilmesi ülkedeki istikrarsızlığın derinleşmesine yol açarken devlet güçlerinin sahneden çekilmesi kamuoyunda ülkedeki çatışmaların terör örgütleri arasında yaşanacak büyük bir iç savaşa dönüşebileceği endişesini uyandırmaktadır. Diğer yandan Hutilerin bölgede yükselmesinin BM ve KİK tarafından desteklenen yeni hükümete karşı büyük bir güç olduğu ve yeni bir siyasi dönüşüme de yol açabileceği ifade edilmektedir. Ayrıca Hutilerin Yemen’deki yükselişi ve el Kaide ile mücadelesi mevcut çatışmaların mezhepsel bir çatışmaya evrileceğini düşündürmektedir. ABD’nin el Kaide karşısında yürüttüğü stratejilerin kabileler vasıtasıyla devam ettiğini söylemek mümkün. Ancak kabile içi, kabileler arası ve

25

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

hükümetle yaşanan çatışmalar bu kabilelere dayanarak oluşturulan politikaların Yemen hükümetinin ve doğal olarak ABD’nin çıkarlarını nasıl koruyacağına dair soru işaretleri doğurmaktadır. Ayrıca ABD’nin örgüt politikasında 2001’den beri aynı stratejiyi yürütmesi yani örgüt liderlerini öldürerek el Kaide’nin ağ bağlantılarını bitireceğini düşünmesi etkili olmamaktadır. Nitekim ABD’nin sabit politikaları karşısında el Kaide sürekli bir dönüşüm yaşamaktadır ki bunun en önemli örneği AYEK’tir. Ayrıca el Kaide’nin bölgesel grupları merkezle bağlantılı oldukları kadar bütnyesindeki hücrelerle de bağlantılı ve gücünü buradan almaktadır. Sonuç olarak Bush döneminde yapıldığı gibi olaylara sadece güvenlik açısından bakmak ve bu noktadan hareket etmek sorunun tamamen çözülmesini önlemektedir. Bu nedenle esas olarak Yemen’de terörün büyümesine neden olan sorunlarla ilgilenip güvenliğin ve istikrarın sağlanması için hükümeti hazırlamak önem arz etmektedir.

26

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

SONNOTLAR

1 James Gallagher, 2011, Al Qaeda in the Arabian Peninsula in 2010: The Intensification of the Near War, http://www.criticalthreats.org/yemen/aqap2010-intensification-near-war-march-8-2011 (E.T. 09.11.2014) 2 QE.I.9.01. Islamic Army of Aden, 2010, http://www.un.org/sc/committees/1267/NSQE00901E.shtml (E.T. 09.11.2014) 3 Jonathan Masters ve Zachary Laub, 2013, Al-Qaeda in the Arabian Peninsula (AQAP), http://www.cfr.org/yemen/al-qaeda-arabian-peninsula-aqap/ p9369 (E.T. 09.11.2014) 4 Age. 5 Katherine Zimmerman, 2012, Al Qaeda in Yemen: Countering the Threat from the Arabian Peninsula, http://www.criticalthreats.org/yemen/zimmermanqaeda-yemen-countering-threat-arabian-peninsula-october-19-2012 (E.T. 07.09.2014) 6 Al Qaeda in Yemen, http://web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgibin/groups/view/23, (E.T. 05.09.2014) 7 Katherine Zimmerman, 2013, Testimony: AQAP’s Role in the al Qaeda Network, http://www.criticalthreats.org/al-qaeda/zimmerman-testimonyaqaps-role-al-qaeda-network-september-18-2013 (E.T. 04.09.2014) 8 Wall Street’e göre Cemal’in grubu Libya’daki ABD elçiliğine saldırıda bulunan örgtülerdendi. Ayrıntılı biligi için bkz: http://www.wsj.com/ news/articles/SB10000872396390444549204578020373444418316?m g=reno64-wsj&url=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2F SB10000872396390444549204578020373444418316.html 9 Al-Qaida Papers, 2012, http://hosted.ap.org/specials/interactives/_international/_pdfs/al-qaida-papers-how-to-run-a-state.pdf (E.T. 04.09.2014) 10 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen, http:// www.criticalthreats.org/yemen/denying-al-qaeda-safe-haven-yemen (E.T. 11.11.2014) 11 Yemen Unemployment Rate, http://www.indexmundi.com/yemen/unemployment_rate.html, E.T: 04.12.2014) 12 Saba Net, 2008, “Yemen Stems Weapons Trade,” http://www.sabanews.net/ en/news164686.htm (04.12.2014) 13 Frederick W. Kagan ve Chris Harnisch, 2010, How to Apply “Smart Power” in Yemen, http://www.criticalthreats.org/yemen/how-apply-smart-poweryemen (E.T. 05.09.2014) 14 Ayrıntılı bilgi için bkz. Mustafa Aytıntepe ve İzzettin Artokça, Yemen Raporu, Tasam, http://www.tasam.org/Files/PDF/Raporlar/yemen_raporu. pdf_b7e9f548-3946-4f3d-ac14-b8448ef6b8eb.pdf ss.11-15.

27

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

15 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen. 16 The International Institute for Strategic Studies, (2008), The Military Balance 2008, London: Routledge, ss.267-268. 17 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen. 18 James Gallagher, 2011, Al Qaeda in the Arabian Peninsula in 2010: The Intensification of the Near War. 19 Age. 20 Age. 21 Age. 22 Al-Qaeda claims Saudi prince attack, 2009, http://www.aljazeera.com/news/ middleeast/2009/08/2009828163325631155.html, (E.T. 09.10.2014) 23 Yemen Arrests Suspect in Gun Attack, 2010, http://www.nytimes. com/2010/06/21/world/middleeast/21yemen.html , (E.T. 09.10.2014) 24 James Gallagher, 2011, Al Qaeda in the Arabian Peninsula in 2010: The Intensification of the Near War. 25 Maseh Zarif, 2011, Unrest in Yemen Could Benefit AQAP, http://www.criticalthreats.org/yemen/unrest-yemen-could-benefit-aqap (E.T. 10.11.2014) 26 Hareket hakkında ayrıntılı bilgi için bkz: Doç. Dr. Veysel Ayhan, 2011, Yemen Sorunu ve Etkileri: Şii İsyanı, EL-Kaide ve Güney Yemen Hareketi, http:// www.impr.org.tr/wp-content/uploads/2012/07/Yemen-Raporu_No_2.pdf (E.T. 09.10.2014) 27 Bazı uzmanlar El-Kaide’nin kolu olarak değerlendirirken bazıları bir isyan hareketi olarak değerlendirmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz: Ebru Afat, 2014, Yemen’de Merkezi Hükümetle Savaşan Silahlı Gruplar, http://www.aljazeera.com.tr/haber-analiz/yemende-merkezi-hukumetle-savasan-silahli-gruplar (E.T. 08.12.2014) 28 Robert F. Worth, 2011, Chaos in Yemen Creates Opening for Islamist Gangs, http://www.nytimes.com/2011/06/27/world/middleeast/27yemen.html?_ r=0 (E.T. 02.09.2014) 29 Ahmed Al-Haj, 2011, Yemen Islamists tighten grip on southern cities, http:// news.yahoo.com/yemen-islamists-tighten-grip-southern-cities-175044900. html (E.T. 02.09.2014) 30 Katherine Zimmerman, 2011, Al Qaeda’s Gains in South Yemen, http:// www.criticalthreats.org/yemen/al-qaedas-gains-south-yemen-july-8-2011 (E.T. 02.09.2014) 31 Age. 32 Age. 33 Age. 34 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen. 35 Jeremy M. Sharp, 2009, Yemen: Background and U.S. Relations, file:///C:/ Users/Sony/Downloads/ADA503177.pdf s.15 (E.T. 11.11.2014)

28

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

36 James Gallagher, 2011, Al Qaeda in the Arabian Peninsula in 2010: The Intensification of the Near War. 37 Frederick W. Kagan ve Chris Harnisch, 2010, How to Apply “Smart Power” in Yemen. 38 Age. 39 Age. 40 Maseh Zarif, 2011, Terror Partnership: AQAP and Shabaab, http://www. criticalthreats.org/somalia/maseh-zarif-terror-partnership-shabaab-aqapjuly-2-2011 (E.T. 02.11.2014) 41 Katherine Zimmerman, 2012, Recipe for Failure: American Strategy toward Yemen and al Qaeda in the Arabian Peninsula, http://www.criticalthreats.org/ yemen/zimmerman-recipe-for-failure-american-strategy-february-17-2012 (E.T. 03.09.2014) 42 2015 UNHCR country operations profile – Yemen, http://www.unhcr.org/ pages/49e486ba6.html (E.T. 06.12.2014) 43 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen, 44 Christopher Boucek, 2009, “Yemen: Avoiding a Downward Spiral,” Carnegie Endowment for International Peace, s. 5, http://www.carnegieendowment. org/files/yemen_downward_spiral.pdf (E.T. 11.11.2014) 45 Age. 46 Yemen Raporu, 2014, http://www.academia.edu/6189476/YEMEN_RAP ORU_%C5%9Eubat_2014_%C4%B0%C3%87%C4%B0NDEK%C4%B0 LER (E.T. 03.09.2014) 47 Age. 48 Sasha Gordon, 2012, The Parallel Revolution in Yemen, http://www. criticalthreats.org/yemen/gordon-parallel-revolution-march-6-2012 (E.T.08.09.2014) 49 Age. 50 Katherine Zimmerman, 2012, Insurgency in Yemen: The New Challenge to American Counter-Terrorism Strategy, http://www.criticalthreats. org/yemen/insurgency-yemen-american-counter-terrorism-strategymarch-19-2012 (E.T. 03.11.2014) 51  “Republican Decrees Appointing New Military Leaders Issued,”  2012, SABA News, http://www.sabanews.net/en/news261986.htm (E.T. 03.11.2014) 52 Katherine Zimmerman, 2012, Insurgency in Yemen: The New Challenge to American Counter-Terrorism Strategy. 53 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen, http://www.criticalthreats.org/yemen/gordon-abyani-tribes-andal-qaeda-arabian-peninsula-july-25-2012 (E.T. 05.11.2014) 54 Al-Qa‘ida in the Arabian Peninsula (AQAP), http://www.nctc.gov/site/groups/aqap.html (E.T. 05.11.2014)

29

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

55 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen. 56 Christopher Swift, 2012, “Arc of Convergence: AQAP, Ansar al-Shari’a and the Struggle for Yemen,” CTC Sentinel, http://www.ctc.usma.edu/posts/ arc-of-convergence-aqap-ansar-al-sharia-and-the-struggle-for-yemen (E.T. 05.11.2014) 57 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen. 58 Mohammed bin Sallam, 2011, “Security slips in Yemen after Republican Guards withdraw to Sana’a,” Yemen Times, http://reliefweb.int/node/394368 (E.T. 05.11.2014) 59 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen. 60 Reuters,2012, “Qaeda-linked group frees 73 Yemeni soldiers,” http:// www.reuters.com/ar ticle/2012/04/29/us-yemen-qaeda-soldiersidUSBRE83S03J20120429 (E.T. 05.11.2014) 61 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen. 62 Age. 63 AYEK’in radikal liderlerindendir. Avleki kabilesine liderler sağlayan ve “şeyh kökenli aile” olan Farid bin Naser ailesinin üyesidir. 64 Age. 65 Sasha Gordon, 2012, Abyani Tribes and al Qaeda in the Arabian Peninsula in Yemen. 66 Age. 67 Sasha Gordon, 2013, Chart: Qayfa Tribe Hierarchy http://www.criticalthreats.org/yemen/chart-qayfa-tribe-hierarchy (E.T. 05.10.2014) 68 Age. 69 Age. 70 Nasser Arrabyee, 2012, “Al Qaeda threatens to strike back American, Saudi and Yemeni interests,” http://narrabyee-e.blogspot.com/2012/05/al-qaedathreatens-to-strike-back.html (E.T. 09.04.2014) 71 Nadwa Al-Dawsari, 2014, The Popular Committees of Abyan, Yemen: A Necessary Evil or an Opportunity for Security Reform?, http://www.mei.edu/ content/popular-committees-abyan-yemen-necessary-evil-or-opportunitysecurity-reform (E.T. 09.09.2014) 72 Age. 73 Ayrıntılı bilgi için bkz. Sasha Gordon, 2013, Tribal Militias in Yemen: Al Bayda and Shabwah. 74 Age.

30

Yemen’de El Kaide: AYEK, Hutiler ve Kabileler

75 Thomas Joscelyn, 2009, “Former Gitmo Detainee Killed in Shootout,” The Long War Journal,  http://www.longwarjournal.org/archives/2009/09/former_gitmo_detaine.php  (E.T. 04.09.2014)  76 Chris Harnisch, 2009, Denying Al-Qaeda a Safe Haven in Yemen. 77 İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in Uluslararası İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti, Yemen’deki “Husileri” desteklediklerini açıkladı. Ayrıntılı bilgi için: http://www.aksam.com.tr/dunya/yemende-husilerin-ilerleyisi-suruyor/ haber-347155 (E.T. 04.02.2014) 78 Yemen‘de Husilerin ilerleyişi sürüyor, 2014, http://www.aksam.com.tr/dunya/yemende-husilerin-ilerleyisi-suruyor/haber-347155 (E.T. 04.02.2014) 79 Age. 80 Peter Salisbury, 2014, Houthi expansion threatens Yemen’s strategic Bab al-Mandab strait, http://www.ft.com/cms/s/0/444765c0-59dc-11e4-978700144feab7de.html#axzz3O8giITzB (07.01.2015) 81 Gulf of Aden Security Review, 2014, http://www.criticalthreats.org/gulfaden-security-review/gulf-aden-security-review-november-21-2014 (E.T. 04.02.2014) 82 Khalid Al-Karimi, 2014, Defense Minister Calls For Houthi Integration into Security Forces http://www.yementimes.com/en/1836/news/4614/Defense-minister-calls-for-Houthi-integration-into-security-forces.htm# (E.T. 04.02.2014) 83 Oren Adaki, 2014, AQAP Capitalizes on the Chaos in Yemen, http://defenddemocracy.org/media-hit/oren-adaki-aqap-capitalizes-on-the-chaos-inyemen/ (E.T. 04.02.2014) 84 ‘AQAP fighters’ attack Yemen army checkpoint, 2014, http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/fighters-attack-yemen-armycheckpoint-20146584520330658.html (E.T. 08.12.2014) 85 Al-Qaeda takes control of area in south of Yemen, 2014, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2014/10/16/Al-Qaedatakes-control-of-area-south- (E.T. 08.12.2014) 86 Ali Ibrahim Al-Moshki ve Bassam Al-Khameri, 2014, Aqap Fights Back Against Houthis in Al-Baida http://www.yementimes.com/en/1838/news/4638/ AQAP-claims-attack-on-Houthi-positions-in-Rada%E2%80%99a.htm (E.T. 08.12.2014) 87 Jeremy M. Sharp, 2014, Yemen: Background and U.S. Relations http://www. fas.org/sgp/crs/mideast/RL34170.pdf (E.T. 08.12.2014) 88 Kristina Wong, 2014, Al Qaeda in Yemen declares support for ISIS, http:// thehill.com/business-a-lobbying/215480-al-qaeda-in-yemen-declaressupport-for-isis(E.T. 11.11.2014) 89 Mike Brunker, 2014, War of Words Between al Qaeda and ISIS Continues With Scholar’s Smackdown, http://www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/ war-words-between-al-qaeda-isis-continues-scholars-smackdown-n253676 (E.T. 04.02.2014)

31

Ankara Strateji Enstitüsü, Analiz No: 15-01

90 Paul Cruickshank, 2014, Al Qaeda in Yemen rebukes ISIS, http://edition.cnn. com/2014/11/21/world/meast/al-qaeda-yemen-isis/index.html?hpt=imi_ c2 (E.T. 04.02.2014) 91 Age. 92 Patrick Goodenough, 2014, Al-Qaeda in Yemen Announces ‘Solidarity’ With ‘Our Muslim Brothers in Iraq’ http://www.cnsnews.com/news/article/patrick-goodenough/al-qaeda-yemen-announces-solidarity-our-muslimbrothers-iraq (E.T. 04.02.2014) 93 Paul Cruickshank, 2014, Al Qaeda in Yemen rebukes ISIS.

32

Ankara Strateji Enstitüsü Analiz No: 2015-1 Ocak 2015

Yemen’de El Kaide

AYEK Hutiler ve Kabileler

Analiz

Ebru AYDIN

Yemen’de El Kaide

AYEK Hutiler ve Kabileler

Ebru AYDIN

Ankara Strateji Enstitüsü Emek Mah. 26. Sokak (Eski 62. Sok.) No:8/2 Çankaya 06500 ANKARA/TÜRKİYE Tel: (0312) 213 84 44 • Faks: (0312) 213 84 34 ankarastrateji.org • [email protected]

Analiz No: 2015-1 Ocak 2015