AFYON KOCATEPE ONIVERSITESI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Cilt il/ Sayı I /Nisan 2000

Sahibi AfYon Kocatepe Üniversitesi Adına

Prof.Dr. Şan ÖZ-ALP Rektör Editör

Prof.Dr. Rıza AŞIKOGLU Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Yayın Kurulu

Prof.Dr. Rıza AŞIKOGLU Doç ..Dr. Mustafa TURAN Yard.Doç.Dr. Abdullah ŞENGÜL Yard.Doç.Dr. Özer YILMAZ Yard.Doç.Dr. Mehmet KARAKAŞ Yard.Doç.Dr. Celal DEMİR Teknik Kurul

Yard.Doç.Dr. Celal DEMİR Arş.Gör. Mehmet KİRİŞ Haberleşme ve Koordinasyon

A.K.Ü FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ Ali Çetinkaya Kampüsü AFYON Tlf. O 272 214 20 65 Faks: O 272 2 14 20 66 ·

A.K.Ü Sosyal Bilimler Dergisi hakemli,disiplinler arası akademik bir dergidir.

İÇİNDEKİLER Doç. Dr.

Selman-! Pfilc

Ali TORUN

Fütüvvct- Namesi . . . . .. . .. . ..

Yard. Doç. Dr. Abdullah

ŞENGÜL

. .

.

.

.

..

..

9-24

..

Yeni İnsan Anlayışı Çerçevesinde Namık Kemal'in Hürriyet Kasidesi'ne Genel Bir Bakış

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .

Yard. Doç. Dr. Feridun

GÜVEN

Şiirde Dış Yapı Unsurları ve Divan Şiiri

Yard. Doç. Dr. Erdoğan

BOZ

..... . . .

. . . . ... . . .

.

..

OKUMUŞ

.

.

. . ..

35-49

Afyon ve Yö resi Ağızlarında Ünlüler . ..

Yard. Doç. Dr. Salih

25-34

.

. ....

.... . 50-57 .

"Felatun Beyle Rakım Efendi" Romanında Geleneksel Anlatım Şeki Hemin Tesirleri

Araş. Görv.

Mehmet GÜNEŞ

.......

..

.... . . . . .

5 8- 71

1822-1830 Yılları Arasında Afyon'da Zirfil Faaliyetler ve İstanbul İle Ordunun İaşesi Temininde Afyon'un Yeri..........72-83

Uzm. Gürsoy

ŞAHİN

Karahisar-1 Sahib Aile Yapısı (1840-50)........................84-99

Uzm.

Mustafa KARAZEYBEK

Osmanlı Taşra Teşkilatında Karahisar-ı Sahih Sancağı'nın

Uzm. Özer

KÜPELİ

İdari Yapısı ......................... 100-115

XIX. yüzyıl Ortalarında Karahisar-1 Sahib'de

Fiyatlar ( l 844-1854 ).............. 116-13 l

Araş. Görv. Al ta n

ÇETİN

Memluklerin Gerilemesinin İktisadi Sebeplerine Bi r Bakış ............................... 132-144

..

,...

.

.

xıx. YUZYIL ORTALARINDA KARAHISAR-1 SAHIB'DE FİYATLAR (1844-1854) OzerKUPELI •.

••

•*

ÖZET Bu araştırmada

XIX. yüzyıl ortalarında Karahisar-ı Sahib

Şehri'nde fiyatların seyri incelenmiştir. Osmanlı Devleti'nde XVIII ve XIX. yüzyıllarda bir türlü iç ve dış istikrarın sağlanamaması Osmanlı ülkesinde,

paranın

değerinin

düşmesine,

buna

karşılık

fiyatların

yükselmesine, kısacası yüksek enflasyona yol açmıştır. Kuşkusuz bu durumdan, Batı Anadolu'nun en önemli ticaret merkezlerinden

birisi

olan Karahisar-ı Sahih Şehri de etkilenmiştir. Karahisar-ı Sahih Şehri'nde XIX. yüzyıl oıtalarında fiyatların oldukça istikrarsız bir tablo arz ettiği görülmektedir. Ancak fiyatların yüksek seyrettiği, özellikle de 1852-1854 yıllarında gıda maddelerinin fiyatlarının anormal derecede arttığı dikkati çekmektedir.

Bunun

sebebi bu yıllarda meydana gelen çekirge istilasıdır. Şehirdeki dükkan fiyatları ve kiralarına gelince; dükkanların büyüklüğüne ve mevkisine göre değişmektedir. En değerli dükkanlar ise Uzunçarşı ve civarındadır.

Anahtar Kelimeler: Karahisar-ı Sahih Şehri, Fiatlar, 1844-54 ABSTRACT

In this study the trend of prices were examined in the Karahisar-ı Sahib City in the middle of the XIX Th century. It is known that the inner and outer stability were not be able to reach in the Osmanlı State in the XVIII and XIX Th centuries. It is the causal high inflation. The high inflation affected the Karahisar-ı Sahih City, too.

of the XIX Th century, the prices were seen instability. However, the prices were seen generally rose. Especially the prices of food were high between 1852 and 1854. This was the in the middle

result of grasshopper invasion accrued at that time.

*

..

Tarih Uzmanı, Afyon Kocatepe Universitesi.

------

Sosyal Bilimler Dergisi

117

As for the prices of rentals of the shops in the city, these values was changing according to the sizes and places of the shops. it is known that the most valuable shops were in the Uzunçarşı and its surroundings.

Key Words: Karahisar-ı Sahih City, Prices, 1844-54 ***

XIX. yüzyıl, Osmanlı Devleti'nin en buhranlı yüzyılıdır. XVIII.

yüzyıldan

itibaren

birbiri

ardına

meydana

gelen

siyasi

gelişmeler, iktisadi ve sosyal yapıyı da etkilemiştir. Bununla beraber gerek

XIX. yüzyıl, gerekse önceki yüzyıllar için Osmanlı iktisadi ve

sosyal yapısı üzerine yapılan çalışmalarda devletin fiyat politikaları, fiyatların

tahlili

fiyatları etkileyen 1 durulmadığı göze çarpmaktadır • Osmanlı

ve

Devleti'nin

anlaşılabilir .. olması incelenmesinde geleneksel

için

fayda

esnaf

iktisadi

Osmanlı

vardır.

teşkilatının

Bu

ve

unsurlar

sosyal

ülkesinde sebeple,

bulunması

üzerinde

yapısının

fiyat coğrafi

sebebiyle

pek

daha

hareketlerinin konumu

ve

Osmanlı'daki

değişimi gözlemek bakımından Karahisar-ı Sahih Şehri'nde de fiyat hareketlerinin ele alınması ve ortaya çıkan sonuçların diğer Anadolu kentleriyle karşılaştırılması, Osmanlı ülkesi genelindeki ekonomik durumun anlaşılmasında kolaylık sağlayacaktır. 1

Bu konuda şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı çalışma için hkz. M us ta fa Öztürk, Orta Anadolu'da Fiyatlar, 1785-1860, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1985; Yine Mustafa Öztürk araştırmasında ulaştığı sonuçları çeşitli yerlerde yayınlamıştır. Bkz. Mustafa Öztürk, "Güney-doğu Anadolu'da Fiyatlar", V Mil/etlerarası Türkiye Sosyal ve iktisat Tarihi Kongresi, Tebliğler, 21-25 Ağustos 1989 İstanb ul, Ankara 1990; Aynı Yazar, "XVIII. Yüzyıl Sonlarında Orta Anadolu'da Fiyatlar", X. Türk Tarih Kongresi, Bildiriler, iV, Ankara 1993; Bunun dışında Barkan, Edime ve İstanbul'daki imaret sitelerinin kayıtlarından istifadeyle üs manlı ülkesi geneline ait bir değerlendinnede bulunmuştur. Bkz. Ömer Lütfi Barkan, "XVI. Asrın İkin ci Yarısında Türkiye' de Fiyat Hareketleri", Belleten, XXXIV/136, (1970); Fiyatların XVIII. yüzyıldaki durumuna dair bir değerlendirme için bkz. Yücel Özkaya, XV/11. Yüzyılda Osmanlı Kurumlan ve Osmanlı Toplum Yaşantısı, Ankara l 985, s. 254268; Karahisar-ı Sahib Sancağı'nda fiyatları ele alan bir çalışma için bkz. Mehmet Gü neş , "XIX. Yüzyılda Afyon'da Fiyatlar (1806-1830)", AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, nr. 2, ( Mayı s 1999).

Özer KÜPELİ

l 18

1) Para Tanzimat dönemine kadar Osmanlı Devleti'nde küçük büyük tüm ticari işlerde yerli veya yabancı menşeli altın-gümüş gibi değerli madenlerden yapılan paralar kullanılmıştır. Esedi kuruş, Riyal kuruş, Arslanlı kuruş, Polye kuruş, Tuğralı kuruş, Kara kuruş, Mangır, Çil

akça, Babka, Tahti, Şerifi altın, Zencirli, Zencirekli altın, Zencirli müdevver, İ stanbul altını, Zencirli Mısır altını, Tuğralı İstanbul altını, Tuğralı Mısır altını, Engerus, Macar altını, Venedik Yaldız altını, 2 Fındık altını, Zer-i mahbub ve Marbaş bunlardan başlıcalarıdır . Tanzimat sonrasında ise tedavüldeki para sistemi esasına

dayanmaktadır.

Bunun

yanında

uzun

kuruş ve para

süredir

kullanılan

akçenin değeri çok düştüğünden fiilen kullanımı sona ermiştir. Diğer taraftan bu dönemde bazı yabancı menşeli gümüş kuruşların da 3 piyasada dolaştığı bilinmektedir . Yüzyıllardır süregelen bir takım iç ve dış etkenler Osmanlı 4 ülkesinde paranın değerinin gittik çe düşmesine yol açmıştır . Üstelik III.

Selim

dönemindeki

sonuçlanması

düşük

borçlanma

ayarlı

teşebbüslerinin

sikkelerin

değerindeki düzensizlik ve fiyat artışları devirlerinde de devam etmiştir.

basımına

yol

başarıs ı zlıkla açmış,

para

il. Mahmud ve Abdülmecid

il. Mahmud'dan sonra Abdülmecid

devrinde Tanzimat'ın ilanıyla beraber para konusunda da bir takım 5 ıslahatlar uygulamaya konulmuştur . Önce 1840 tarihli Tashih-i Ayar Fermanı

ile

eski

sürülmüş, 1 844 t eki '

2 3 4

5

kuruşların yerine

Mecidiye

kuruşları

piyasaya

Usul-i Cedfde Üzere Tashih-i Ayar Kararnamesi

Bekir Sıtkı Baykal, "Osmanlı İmparatorluğunda XVll. ve XVIII. Yüzyıllar Boyunca Para Düzeni ile İlgili Belgeler", Belgeler, iV17-8, (1969), s. 50. Öztürk, "Güney-doğu Anadolu'da Fiyatlar", s. 99; Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997, s. 107. Özellikle XVII-XVIII. yüzyıllarda, paranın kenarını kırpmak ve yanlarını kazımak suretiyle veznini düşürme, sahte para basma, tartı ve ölçülerden çalma, bazı paraları kötüleyip vezni düşüktür diye toplayarak Venedik'e kaçırdıktan sonra piyasaya daha yüksek baha ile sürme ve piyasadaki külçe gümüşü toplayıp İran'a kaçırmak suretiyle değerli maden kıtlığı yaratma gibi nedenler, bir takım iç ve dış sebeplerle birleşince Osmanlı akçesinin değeri gün geçtikçe düşmüştür. Ayrıntılı bilgi için bkz. Baykal, a.g.m., s. 49; Özkaya, a.g.e., s. 273-274. Tanzimat sonrasında para politikasındaki iyileştirme faaliyetleri ile ilgili olarak bkz. Ziya Karamürsel, Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, Ankara 1989, s.

79-80.

------

Sosyal Bilimler Dergisi 119

ile de para sistemi kuruş esasına dayandırılmıştır. Bu suretle

100 kuruş

6 1 altına eşitlenerek, hem para hem de darphane birliği sağlanmıştır .

Bu ıslahatlar çerçevesinde örnekleri Karahisar-ı Sahib Sancağı'nda da

�

görüldüğü üzere tedavüldeki sikkelerin rayiçleri üzerinden to lanması ve yeni sikkelerin

tedavüle sürülmesi

gerçekleştirilmiştir

.

Lakin

Karahisar-ı Sahib'de eski sikkelerin bir süre daha kullanımda olduğu 8 ve bunların toplanmasında güçlüklerle karşılaşıldığı anlaşılmaktadır . XIX. yüzyılın ilk yarısı boyunca kuruş ve paranın veznini korumak için yapılan tüm ıslahatlar istenilen sonucu vermemiş, parada bir türlü istikrar yakalanamamıştır. Nitekim

1830 sonrasında kuruş ve

paranın vezin seyrine baktığımızda bu daha açık görülmektedir. Tahlo 1 .. 1830 Sonrasında Kuruş ve Paranın V ezın . Seyrı Yıl

Kuruş

Yıl kırat

gram

Para kırat

gram

1830

12,50

2,550

1830

1,25

0,255

1831

15,75

3,213

1832

l

0,204

1846

6

1,224

1840

1,75

0,153

Osmanlı Devleti'nde paranın bu kadar sık devalüe edilmesi altın fiyatlarına da yansımıştır. Tablo il: 1830 Sonrasında Altın Fiyatları (Kuruş olarak) Yıl

zer-i mahbub

zer-i

mahbub

(İstanbul)

(Mısır)

1833

24,82

20,12

1834

33

1843

34,62

32,37

Fındık

Macar

Yaldız

32

42

42

33

44,50

44,50

37,62

46,25

47

Tablolardan da anlaşıldığı gibi XIX. yüzyılın ilk yarısında temel para birimi olan kuruş ve para değer kaybederken, . 6 .

altın

Oztürk, a.g.m., s. 100. 7 Naci Şahin, 568 Numaralı Karahisar-z Sdhib Şer'iyye Siciline Göre Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon 1998, s. 280-281. 8 Aym Tez, s. 314, 316-317; Tedavülü yasaklanan evrak-ı nakdiyenin bazı yerlerde alınıp verildiğinin öğrenilmesi üzerine bunun önleneceği hususunda Karahisar-ı Sahib Meclisi mazbatası hakkında bkz. B O A, A.MKT.UM., 3169 (4.2.1266); Yine buna dair emrin Karahisar-ı Sahih Sancağı'nda ilan edildiğine dair bkz. BOA, A.MKT. UM., 114/87 ( l 2.S.1269); Bu tür problemlerle yurt genelinde de karşılaşıldığı görülmektedir. Bkz. Ali Aky ı ld ız, "Kaimenin Ortadan Kaldırılması İçin Halkın Yardımına Başvurulması (İane-i Umiimiyye)", Tarih Enstitüsü Dergisi, nr. 15, (1997), s. 5 l 7-534.

Özer KÜPELİ

120

fiyatlarının yükseldiği göıülmektedir. Nitekim 1789- 1846 döneminde kuruş% 90.45, para ise% 50 oranında değer kaybederken, 1801- 1843 döneminde İstanbul zer-i mahbubunun fiyatı

o/o 592.40, Mısır zer-i

mahbubunun% 709.25, Fındık altınının% 437.42, Macar altınının% 560. 71, Yaldız altınının % 526.66, ortalama tüm altın fiyatları ise % 565.28 oranında artmıştır9• Para ve

değerli maden

fiyatlarındaki

istikrarsızlık

haliyle

piyasa fiyatlarına da yansıyacak ve fiyatlarda artışa neden olacaktır.

2) Fiyatlar Osmanlı Devleti fiyat politikasını belirlerken, iki yol izlemiştir. Birinci olarak narh ve mubayaa meselesinde olduğu gibi umumu ve devleti ilgilendiren konularda müdahaleci tavır takınmıştır, ikinci olarak ise fiyatların belirlenmesini tarafların isteğine bırakarak serbest bir tavır almıştır. Böylece ilkinde fiyatlar örfi hukukun etkisinde, 10 ikincisinde ise şer'i' hukukun etkisinde kalmıştır . Ancak XIX. yüzyılda karşılaşılan iç ve dış olayların fiyat politikasını belirlemedeki tesiri yukarıdaki iki yoldan daha fazla olmuştur. Osmanlı Devleti'nin bu en buhranlı döneminde, XIX. yüzyıl başlarında dahi büyük hareketliliğe sahip, Erzurum-Tokat-Ankara'dan gelip İzmir'e ulaşan, daha ziyade ihraç malların nakledildiği, Avrupa

mallarının sıkça göıüldüğü yol 11 üzerinde bulunan ve bu suretle İç Anadolu'yu

Ege

ve

Marmara

kıyılarına

bağlayan

yolun

kavşak

noktası 12 konumundaki Karahisar-ı Sahih Şehri'nde fiyatların yüzyıl ortalarındaki

durumu Anadolu'nun diğer

şehirlerinden pek

farklı

değildir.

a) Hububat ve Bakliyat Fiyatları Bu kısımda başta buğday olmak uzere arpa, yulaf, bulgur, 9 ..

Oztürk, a.g.m., s. 100-102.

10

Mustafa Öztürk, "Osmanlı Dönemi Fiyat Politikası ve Fiyatların Tahlili", Belleten, LV/212, (1991 ), s. 91-92. 11 XIX. yüzyıl Osmanlı ülkesinde ticaret yolları, ticaret biçiminin değişmesi ve bunun Anadolu şehirlerine iktisadi yönden etkisi hakkında bir değerlendirme için bkz. Tuncer Baykara, Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve Ondokuzuncu Yüzyıla Dair Araştırmalar, İzmir 1992, s. 113-124. 12 Feridun Emecen, "Afyonkarahisar", TDV İslam Ansiklopedisi, I, s. 445.

-------

Sosyal Bilimler Dergisi

l 21

burçak, nohut, mercimek gibi hububat ve bakliyatın tereke k ayıtlarına 13 i stinaden fiyatları ortaya koyulmaya çalışılmıştır . Ancak hububat ve b akliy atın

bir

kile si

değişik

tereke

k ayıtl arınd a

f arklı

özellikler

sergilemektedir. Bunun sebebi değişik bölge kileleri ile he saplanma sı y anında ürünün k alite siyle ilgili olsa gerekt ir. Ta hlo 111 1844- 1853 . .

1844

birim

Ürün

Y 1 il arı Arasın da H ububat ve Baki'ıyat F'ıvat arı

(kurus)

1848

J 850

(kuruş)

(kuruş)

1853

(kuruş)

30

30-35

50-60

kile

25

Arpa

il

10-14

15

10-12

30-40

Burçak

il

20

11-25

10

40

Yulaf

"

Buğday

Dan

-

"

Bulgur

Nohut

mercimek

"

"

12

40

-

35-40

25

35

30

-

il

-

-

30

-

-

25

fiyatı % 140 or anında bir artışla 25 kuruştan 60 kuruşa, arpanın kilesi o/o 400 oranında bir artışla 1 O kuruştan 40 kuruş a ve burçağın kile si % 100 artışla 20 kuruştan 40 kuruşa çıkmıştır. Fiyatlardaki artışların özellikle 1850-1853 yılları arasındakj dönemde oldukça fazla olduğu görülmektedir. Bunun sebebi 1852 yılınd a K ar ahi sar-ı Sahib Sancağı B u tabloya göre 9 yıllık bir zaman zarfında buğda;1ın kile

k az aları

ve

köylerinde

meydana

gelen

ve

hubub at

ile 14 ürünlerine büyük z ar ar veren çekirge i stilası olsa gerektir •

b akliy at

b) Bazı Gıda Maddelerinin Fiyatları K ar ahis ar-ı Sahih Çarşısı'nda gıda ve b azı hizmet fiyatlarının en

tespiti m ahkeme defterlerindeki n arh k ayıtlarından elde edilmektedir15• B u kayıtlar b azen defterin b aşınd a, bazen de sonunda 13

iyi

Hububat ve bakliyat fiyatlarına dair tespitler Afyon Şeriye Sicili (Bundan sonra

A.Ş.S. şeklinde kullanılacaktır.), 567; 574; 579 numaralı defterlerden yapılmıştır.

14 BOA, 15

A.MTK.UM., 101/93 (4.N.1268)

Osmanlılar'da narh müessesesi ile ilgili için bkz. Osman Ergin, Mecelle-i Umur-ı

Belediye, 1, İstanbul 1995, s. 377-459; Halil Sahillioğlu, "Osmanlılarda Narh

Müessesesi ve 1525 Yılı Sonunda İstanbul'da Fiatlar", Belgelerle Türk Tarihi

Dergisi, nr. 1, (1967),

s.

36-40; Mübahat S. Kütükoğlu, "1009 (1600) Tarihli Narh

Defterine Göre İstanbul'da Çeşitli Eşya ve Hizmet Fiyatları",

Dergisi,

nr.

Tarih Enstitüsü

9, (1978), s. 1-85; Aynı Yazar, Osmanlılarda Narh Müessesesi ve

1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul 1983; Aynı yazar, "1624 Sikke Tashihinin Ardından Hazırlanan Narh Defteri", Tarih Dergisi, nr. 34, (1984), s. 123-182;

Yaşar Yücel, Es'ar Defteri ( 1640 Ta r ihli), Ankara 1992.

Özer

bulunmaktadır.

KÜPELİ

122

Bunlardan bir malın cinsine bir kıyye ya da bir

adedinin birim fiyatı yazılmaktadır. Yine bir nar h dönemi içerisinde malın

fiyatına uygulanan zam

veya

tenzil çoğunlukla

tarihi

de

zikredilmek suretiy le bu listelerde belirtilmektedir. yüzyıl

XIX.

defterlerinin

ortalarına

ait

Karahisar-ı

dört tanesinde narh kayıtları

defterlerdeki tarihler birbirini

mahkeme

Sa hib

tespi t edilmiştir

takip etmekte ve

16

•

Bu

1846-1854 yılları

ara'sındaki dönemde fiyatlardaki değişmeleri takip e tmek mümkün olmaktadır. Fiyatları incelerken mesleklere göre ayırmak yanında ait olduğ u

mes leğin

1845

yılı

dükkan

adedini

de

verdik.

Böylece

fiyatların meslekler le mukayesesi mümkün olacaktır.

Ekmekçiler: Karahisar-ı Sahib Şehri'nde 1845 yılında 4 ekmek fırını bulunmaktadır

'

7.

Ta hl o VI 1846-1854 Yılları Arasınd a Un ve Ekmek F1yat arı .

.

1846·1848

kıyye l

Un

Ekmek

1

para 20

1848-1849

kıyye

para

-

-

l

16

18

1849-1851

kıyye l

1852-1854

para

kıvve

para

44

-

-

1

20

27

l

Bu tabloya göre iki yıl içerisinde un fiyatları daha yukarıda buğday fiyatlar ındaki artışa paralel olarak o/o 120'lik bir yükselişle 20 paradan 44 paraya çıkmıştır. Bu durum haliyle ekmek fiyatlarına da yansımış, aynı dönemde ekmek fiyatları

% 68. 75

oranında artarak 16

paradan 2 7 paraya kadar çıkmıştır. Bu artışın sebebi konusunda kesin bir

şey

söylemek

güç

olmakla

birlikte

muhtemelen

Tanzimat

sonrasında para politikasındaki ıslahatlar ile alakalı olmalıdır.

Kasaplar: 1845'te şehirde 5 kasap dükkanı bulunmak tadır. 16

Narh kayıtlarının yer aldığı defterler şunlardır: 1846-1848

(H.1262-1263)

A.Ş.S., 57111; 1848-1849 (H 1264 1265 ) yılları için A.Ş.S., 574/l; .

-

yılı için

1849-1850

(H. 1265- l 268) yılları arası için A.Ş.S., 57613,4 ve 1852- 1854(H.1267- 1270) yılları arası için A.Ş.S., 5791299. Ancak bu son defterle ilgili olarak narh listesinin

başında tarih H. 1255 (1839) olarak verilmiştir. Ancak defterin H. 1267-1270

y ı lları na ait olması ve narh fiyatlarının genel olarak önceki defterlerde yer alan fiyatlardan yüksek düzeyde seyretmesi, buradaki tarihin H. ( 1850-1854)

1255 17

(1839)

değil de H. 1267 ile 1270 (1850-1854) yılları arasında olmasını

gerektirmektedir. Bu ve bundan sonraki mesleklerin

s

ay ı l arı için

bkz. Şahin, a.g.t.,

s.

189-190.

------

Sosyal Bilimler Dergisi

123

.. l erı. Fıya ti arı Ta blo V .. 1846 - l 854Yı il arı Arasın d a Et ve Et Ürun

1849-1851

1848-1849

1846-1848

1852-1854

kıyye

72-84

-

para

1

para

ı

58 40 -

para

kıyye

72

kıyye

para

1

72

1

38

1

56

1

56-68

-

40 -

l

40-44

ı

-

-

-

koyun eti

keçi eti

l

kıyye

1

sığır eti

1

38

iç yağı

1

140 180-220

don yağı

1

Pastırma

-

l 1

-

200

ı

200-220

160

1

120

l

-

200

ı

120

Et fiy atlarına b aktığımızda keçi eti fiyatl arı 5 yıl zarfınd a o/o 52 .6 'lık bir yükselişle 38 p ar ad an 58 paraya çıkmıştır. Aynı dönemde koyun eti % l 6.6'lık bir artışla 72 p ar adan 84 p ar aya, inek eti ise % 5.2 oranında bir artışla 38 p ar adan 40 paraya çıkmıştır .

Yağcılar:

1845 yılında 21 yağhane bulunmaktadır.

� Fıyatiarı Ta blo VI .. 1846- 1854Yı11 arı Arasın d aYag 1848-1849

1846-1848

kıyye

para

kıyye

para

1849-1851

para

kıyye

sade yağ

ı

220

1

200

l

zeytin

1

220

1

1

haşhaş yağı

l

122

220 100-124

250-220 200-240

susam yağı

-

-

-

-

yağı

1

-

-

1852-1854

kıyve

para

1

280

ı

260

140-180

116

1

ı

220

Tabloya göre s ade y ağın fiyatı 1846 yılında 220 p ara iken, 1852-1854 yılları arasında % 27 .3 oranında bir artışla 280 par aya çıkmıştır. Aynı dönemde zeytin y ağı fiyatı ise 0/o 1 8 .2 'lik bir artışla 220 par adan 260 p ar ay a çıkmıştır . H aşhaş y ağının fiyatı ise 1846-1848 arasında 122 para iken, 1849- 185 1 ar ası dönemde % 4 7 .5 oranınd a bir artışla 180 p ar ay a yükselm iş, ardından 1852- 1854 yılları arasınd a % 64.4

oranında bir düşüş

fiyatlarında

diğer

ile

116

ürünlere

paraya

nazar an

düşmüştür .

pek

bir

Et

artışın

ve yağ

olmaması

düşündürücüdür . Manavlar: 1845 yılında 55 manav şehrin değişik mevkilerinde

ticari faaliyetlerini devam ettirmektedir. 1 arı Arasın d a S ebze ve M eyve F.ıya ti arı T abl o VII .. 1846 - 1854Yll

1846-1848

para

-

1 -

8 -

1

6

-

-

1

24-32

-

1

400

Fasulye

-

Bamya

-

Aydın üzüm

siyah

1

para

kıyye

para

Soğan

1849-1851

kıyye

Kıyye -

1848-1849

-

44

1

52

l

40-50

1852-1854

kıvve 1

para 8

1

24

1

40

Özer KÜPELİ 124

Çal siyah üzüm

l

kırmızı üzüm

54- 56

-

-

70

l

81

l

90

1

1

l

İncir

l

44

-

-

-

-

l

64-80 64-80

80

1

80

Yukarıdaki ürünler i çerisinde sadece incirin fiyatı dikkat çekici şekilde artmıştır. artışla 44 paradan

İncirin fiyatı beş yıllık 80 paraya çıkmıştır.

bir dönemde o/o 82'lik bir

Bakkallar: 1845 yılında şehirde 40 bakkal bulunmaktadır. . F. ı arı Arasınd a Ba kk a ld a S atı 1an Ü run 1erın Tablo VIII 1846 1854Y11 ıyat arı . .

-

..

1846-1848

kıyye peynir

l

Otlu peynir

-

pirinç

1

.

1

Tuz tütün

-

Kil

Giril sabunu Yafa sabunu

Ayd ı n

ve

1848-1849

1849-1851

1852-1854

para

kıyye

para

90

1

-

-

100 -

80

1

72

90

-

-

l

-

166 -

ı

1 2- 1 0

-

-

l

1

210

1

280-260 280-260

220

1

180

220

l

280 -260 44-50

-

-

J

40

100

1

1 00

1 10-120

1

-

ı

10

l

260-280

1

250

1

250-200

-

-

ı

44

1

kıyye 1

1

ı 1

-

para

kıyye

100 -64

l

para 94

50

1

44

70-92

1

90

12-8

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ı

260

Kula sabunu

İzmir sabunu

1

ı

1

110

J

52

süzülmüş bal

petek balı

1

124

-

116 -

pekmez

1 l

ı

J 10

Bakkallara verilen bu narhlardan başka vefat eden Müslüman bir

bakkalın

terekesinden 18 edinilebilmektedir •

bazı

gıda

fiyatlarına

dair

bilgiler

T ablo IX B.ır Bakk a lın Terekesıne G..ore 1848 Y 1 1 ınd a B azı G 1 da F'ıyat arı Birimi ürün fiyatı (kuruş) . .

armut kurusu

Kıyye

2-3

erik kurusu

"

1.5-2

vişne kurusu

"

2

İncir

Kızıl

"

üzüm

"

1- l.5 1 5 .

1

siyah kuru üzüm

il

Tarla zeytini

"

2

Sade yağ

il

4

zeytin yağı

il

6

"

1 .5-2

Tuz

pirinç

18

A.Ş.S., 573152.

"

2

------

Kil

"

sabun

"

petek bal

il

duru bal

il

sanın sak

..

1845

Helvacılar:

yılında

Sosyal Bilimler Dergisi

125

1.5-2 6

2.5 kuruş 1 O para 2.5 1-1.5

şehirdeki

helvacı

dükkanı

adedi

13'tür.

Ta hlo X :

1846 1854Y1 11 arı A rasın da H e1 va ve Ta ti 1 F"ıyat

arı

-

1848-1849 kıyye para

1846-1848

kıyye

para

helva

-

-

1

126

susamlı helva

-

-

-

-

tahin helvası

1

tahin

1

168 168-176

kadayıf

1

48

1849-1851 para kıyye

l

-

-

-

-

1

-

-

-

kıyye

p ara

l

152

-

-

-

-

1 -

160

-

-

l

1852-1854

108 132 -144 140-144 -

-

c) Çeşitli Eşya ve Hizmet Fiyatları Bazı me slek gruplarına göre çeşitli eşya ve hizmet fiyatlarının narh ve tereke kayıtlarından i stifadeyle tespit edilen fiyatları ıse şöyledir: Demirci ve Nalbantlar:

1845 yılında şehirde

70

demirci, 15

nalbant ve 14 nalçacı dükkanı b ul unmaktadır.

Ta hlo XI nalı

beygir

. .

18461854Y1 ll arı Arasında D emırcı ve N a lb antl ara A"tN 1 arhF.ıyati arı -

1846-1848 .'!Cm ad. para

1848-1849 para gem ad.

1

280

-

1

230

-

merkep nalı

ı

15 0

-

camus nalı dört delikli

1

150

-

-

gem

1849-1851 ad. para

1

260 -2 2 0

-

1

220

ı

2 00

-

1

120

4 ad.

40

-

1

160-120

l

150

-

-

1

70

l

70-60

-

-

-

-

-

-

gem

katır nalı

kara

sığır

-

-

-

-

1

80

-

-

nalı

öküz nalı

Üç

delikli

çivi çifte parelik çivi tek parelik çivi

mıhı tavan mıhı semer

1852-1854 para gem ad. 160-2 40 l

1

120

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

l ky.

150-110

-

-

-

-

l ky. 1 ky.

200

l ky.

40

180

100 ad.

60

100 ad.

50

Özer KÜPELİ 126

Haffaflar: Karahisar-ı Sahih Şehri'nde yaygın mesleklerden

19 biri de haffaflıktır. Bu mesleğe ait dükkan sayısı 1845 yılında 30'dur •

Aynı tarihte Bolvadin, Şuhut ve Sandıklı Kazalarında bu mesleğin yapıldığı dükkan olmaması üretimin sadece şehrin talebiyle sınırlı olmadığı ve civar kazaların da ihtiyaçlarını buradan karşıladıkları anlaşılmaktadır. Terekelerden istifadeyle haffafların ürettikleri yemeni 20 ve pabuç fiyatlarını tespit etmek mümkün olmaktadır •

Tablo XII: 1845 Yılında Yemeni ve Pabuç Fiyatları

Cinsi

Birimi

fiyatı

1 çift

Zenne pabucu

(kuruş)

3-4 3.5-4

Mest

"

çocuk çizmesi

"

5

pabuç poşdillisi

il

3

Yemeni

"

Gönen yemenisi

"

2- 1 2,5 3-3,5

Yine şehirde faaliyet gösteren ve 1845 yılında 15 adet olan debbağhanelerden

deri

hammadde

ihtiyaçlarını

karşıladıkları

anlaşı !maktadırlar.

Tablo XIII: 1845 Yılında Haffafların Kullandıkları Hammadde Fiyatları

Cinsi

Birimi

camus gönü

Adet

fiyatı (kuruş) 18

deve gönü

"

kara sığır gönü

"

60

"

2-3

kesilmiş camus görü kırmızı meşin

"

siyah kebir sahtiyan

"

kırmızı sahtiyan

"

beyaz meşin

"

sarı meşin

"

sarı sahtiyan

il

21

7 1 ,5

4-5 24 13- 1 4 1-2

1-2 10 - 1 2

Bezzaz/ar: Bez ve kumaş fiyatları Karahisar-ı Sahih Şehri'nde en ıyı şekilde tereke kayıtlarından tespit edilebilmektedir. Bez ve kumaş ticareti genellikle bedestenlerde ve hanlarda yürütülmektedir. Bu bakımdan XIX. yüzyıl ortalarında üç bedesten ve onu aşkın hanın bulunduğu Karahisar-ı Sahih Şehri'nde kumaş ve bez ticareti önemli 19

20

21

Şahin, a.g.t.,

s.

190.

Tabloda yer alan fiyatlar için bkz. Mehmet Biçici, 569 Numaralı Karahisar-ı

Sahih Şeriyye Sicili, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon 1998, s. 81, 338-340. Fiyatlar için bkz. Aynı Tez,

s.

339-340.

----

Sosyal Bilimler Dergisi

127

bir yer tutmaktadır. Bu konuda bize bir fikir vermesi açısından Karılar Pazarı Mevkii'ndeki dükkanlarında bezzazlık yaparak kumaş ve bez ticareti ile uğraşmış iki ayrı gayrimüslimin 1844 ve 1845 yıllarına ait 22 terekelerinde geçen bazı kumaş ve bez türlerinin fiyatları şöyledir .

Tablo XIV .. maim cinsi

elvan Üsküdar çenberi

Fr enkkari bat iste

1844 - 1845 birimi

100

Denizli alacası

il

80

altıparmak

il

60

Halepkari kutnu

il

80

gönüzlü çitari

il

"

55

taraklı çitari

55

elvan çitari

il

"

10

Kazma Köyü alacası

il

ccv bez i çit boncuklu batiste

"

Boğfısi Amerikan bezi

1 22

"

berdaster hassa

1 30

"

al bet.

66

"

hümayun bezi

"

civan dolab

Üsküdarkari çcn ber

adet

"

Sclanik havlusu

"

Ordu göZü sıvalı

35

atma sıv alı

50

Gördes bezi

67

8

peştam a l

ağır havlu Burusakari gömlek işleme çevre

deste

100

"

40

2 numaralı fes

adet

elvan akçe kisesi

il

Boyacılık:

sekizli sıvalı

22

"

civan duhan kisesi

doku zlu s ıv alı

50

Bur u s akari fota

3 numaralı fes

çitari

il

pembezar gömlek

al kurna fes

top

top

scrgeli çit

ensiz

Y1 il arın da Bazı Kumaş ve Bez F'ıyatları birimi maim cinsi fiyatı

1845

36

süzeni ipeği Felemenk ipliği pembezar don

25

Burusakari don

3-7

uçkur

yılında

15

"

fiyata 12 90

il

70

il

60-80

"

"

"

" "

60 80 11

225 200

20

200

il

5

adet

22

11

30

" "

15-20

kıyye

"

150-250

adet

25

,,

12

"

10 27

10-22.5

boyacı dükkanının bulunduğu

şehirde boyacıların kullandıkları boya maddelerinin fiyatları ile kumaş ve bez boyama ücretleriyle ilgili bilgiler bir boyacının 1848 yılına ait 23 terekesinden elde edilmektedir •

Tablo XV ..

Cinsi

İl e K umaş ve Bez Boyama Ü cret 1 en fiyah (kuruş) adedi

C ehri kök boya ipek boyama ücreti

don boyama ücret i

öne çek boyama ücreti ücreti

sarık boyama ücreti

22

l ky.

4

l ky.

2,5

1 ky.

Okutmuş boya

çenber boyama

.

.

1848 Y ı l ın da Boya Ma dde 1 en

A.Ş.S., 5671346; 23 A.Ş.S., 5731325.

2,5

70 ky.

210

20 ad.

60

50 ad.

50

26 ad.

10

4 ad.

6

Biçici, a.g.t., s. 48-49. Fiyatlar kuruş bazındadır.

Özer KÜPELi

d) Dükkan Fiyatları Dükkan

ve

1 28

Kiraları

fiyatlarından bahsetmeden önce Karahisar-ı

S ah ib

Çarşısı hakkında k ısaca bilgi vermek gerekirse XIX. yüzyı l ortalarında çarşı, Yen i Camii, Umur Bey Kül liyesi ve Yonca altı Cami i arasıdaki alanda yoğunlaşmış ve burası biri kuzeydoğudan Karaman Camii tarafından

gelen,

diğeri

de

güneydoğudan

Gedik

Ahmed

Paşa

Kü l liyesi önünden gelen iki ana yol i l e çevri lmiştir24. Bu civarda bedesten, 1 O'u aşkın han i le çeşitli suk ve

�azar

3

yerlerinde faaliyet

gösteren 1 OOO'e yakın esnaf bulunmaktadır2 . Han ve bedestenlerde

Osmanlı tebaası Müslim ve gayrimü s liınlerle, Avrupalı ve İranlı bir

çok tüccar ticari faaliyetleri ni sürdürmektedirler.

Karahi sar-ı Sahib Ş ehri'nin merkezi olan bu bölgedeki dükkan fiyatları hakkındaki tespitlerimiz ise şöyledir2 6 • Çarşı nın teme l birimi olan bedestenlerdeki dükkan fiyatlarına baktığımızda, B üyük Bezazistan'a dair tespit edebi ldiğimiz tek kayıtta bu bedeste n içindeki bir bab terzi dolabının kıymeti 18 5 1 yılında

1 25

kunıştur27• 184 7 yıl ında Küçük Bezazistan'da bir b ab terzi dolabının

kıymeti

400

kuruş iken28, ayn ı y ı l larda Küçük Bezazistan yakınlarında

b i r terzi dükkanının kıymeti 1000 kuruş29, bir diğerinin bir

başkasının

ise

2500

kuruştur3 1 .

Taş

6500

B ezazistan'da

kuruş30,

ise

aynı

tarihlerde bir bab terzi dükkanı kıymetinin 925 kuruşla 2000 kuruş arasında değiştiği görülmektedir3 2 . B öylece en ucuz dükkanl arın 24

Halit

Çal,

"Tarih

Afyonkarahisar 25

İçinde

A raştırmaları

A fyonkarahisar Sempozyum

Şehri'nin Bildirileri,

Fiziki

22-24

Gelişimi", Ekim

3.

1 993,

Afyonkarahisar 1994, s. 329. Şahin, a.g. t. , s . 1 89- 1 90'da yer alan dükkan sayılarına ilişkin listeden şehirde 800'ü aşkın esnaf bulunduğu an laşılmaktadır. Ne var ki bu listede diğer defterlerde sıkça rastlanı lan bazı mesleklerden söz edilmemektedir. Bunlar da eklendiğinde dükkan

26

27 28

adetinin 900 civarında olması muhtemeldir. Çarşının değişik mevki lerindeki

dükkan fiyatları

tereke

defterleri ve

s atış

hüccetlerinden i stifade edilerek tespit edi lmiştir. A . Ş. S. , 5 79152 .

A . Ş. S. , 5 73154. . 29 B.ıçıcı, . a.g. t. , s. 57 ; 30

31

32

A . Ş. S. , 579173 . A . Ş. S. , 579129 1.

Mesela 1 845 y ı l ında bu bedestende iki ayrı terzi dolabının kıymeti 925'er kuruş

-----

Sosyal Bilimler Dergisi

1 29

B üyük B ezaziztan'da, en p ahalı dükkanların ise Taş Bezazistan'da bulunduğu anlaş ı lmaktadır. Küçük Bezazistan'daki fiyatların i se bu iki bedesten

arasında

faal iyetlerin

en

olduğu

yoğun

anlaşılmaktadır

olduğu

bedestenin

ki,

bu

Taş

durumda

Bezazistan

ticari

o lduğu

düşünülebilir. Hanlardaki dükkan fiyatları ile ilgili kayıtlara baktığımızda ise en değerli dükkanların Taş H an'da olduğu ortaya çıkmaktadır. Mesela

1 845

y ı lında Acem Hanı'nda bir bab nalbant dükkanının kıymeti 1 50 33 kuruş iken , giyim üzerine olan esnafın çoğunlukta olduğu Taş yıl larda dükkan fiyatları 1 200, 2000, 2500 kuruş 34 arasında değişmektedir . B uralardaki dükkan kiralarına baktığımızda Han'daki

aynı

ise Taş H an'da alt katta sağdaki odaların kiraları soldaki odaların kiraları

6, 6.5

ve 7 kuruş,

6,5 kuruştur. Ü st kattaki odalar ise 4, 5, 6, 6 . 5 4 3 odası bulunan hanın aylık kira geliri 267,

ve 7 kuruştur. Topl am 35 y ı l l ı k 3 024 kuruştur. Diğer hanlara gelince Kapan Hanı'nın o n beş aylık kira geliri

5 000

geliri ise

2850

kuruş, 36 kuruştur .

Sfiklar

ve

paz ar

mahkeme

kayıtlarından

fiyatlarının

1 00

30

odalı Acem Hanı'nın on beş ayl ık kira

yerlerindeki tespit

dükkan

edebi l diğimiz

fiyatlarına

gelince

kadarıyla

dükkan

kuruşla 1 1 880 kuruş arasında değiştiği görülmektedir.

Çeşitli mesleklerin dükkan taban ve tavan fiyatlarına dair bilgi ler 37 şöyledir: Tahlo

Dükkanın

B akkal

xvı 1 844 - 1 8 5 4 y ı ıı an Arasın d a Dükkan Tab an ve Tavan F.ıya tl arı Taban Fiyat(kurus) Tavan Fivat(kuruş) Türü . .

Berber

iken (Biçici, a. g. t. , s . 1 3 6 1 37 -

34

3000

1 50

5000

1 00

Boyacı

33

600

ve s.

3000

1 66- 1 6 8), 1846 yılında bir bab terzi dolabının

kıymeti 2000 kuruştur (A . Ş. S. , 5 70/247). B içici, a.g. t. , s. l 75 - 176.

Taş Han'daki dükkan satışlarıyla ilgili bi lgi ler için bkz. Aynı Tez, s. 57, 342 ;

A . Ş. S. , 5671230; A . Ş. S. , 5 7212 1 ; A . Ş. S. , 5 79129 1 . A . Ş.S. , 5671 1 9 1 . 36 A . Ş. S. , 5 751329. 35 37

B u fiyatların tespiti şu defterlerden i stifadeyle yap ı lmıştır: A . Ş. S. , 567; A . Ş. S. , 5 70;

A . Ş. S. , 571 ; A . Ş. S. , 5 72 ; A . Ş. S. , 573 ; A . Ş. S. , 5 74 ; A . Ş. S. , 5 75 ; A . Ş. S. , 576; A . Ş. S. , 5 77; A . Ş. S. , 5 78 ; A . Ş. S. , 5 79.

Özer KÜPELİ 130

Demirci

300

4000

Dikici

300

1 050

875

1700

düğmeci eskic i

200

3500

haffaf

helvacı

500

6000

500

1 18 80

kahvehane

1 000

9500

700

3050

kebapçı keç eci

300

3 000

kundakçı

1 50

2300

kuyumcu

300

1000

leblebici

850

5000

manav

muytab

300

8500

1 300

2000

pabuççu

700

5200

200

1 100

1 50

700

semerci

3 00

2000

300

4000

750

1 1 00

nalbant

S araç

Terzi

tüfekçi

6 1 6 .5

Yağcı

5 1 00

Bu tablodan da anl aşılac ağ ı g ib i en pahal ı dükk an Köprübaş ı mevkiinde bulunan b ir helvac ı dükkanıdır . Yine en ucuz dükkan ise Kadı Ham amı c ivarı nd ak i b ir berber dükkan ıd ır . B ununl a beraber dükkanların

tavan

ile

tab an

fiyatları

ar asındak i

anormal

farkl ar

muhtemelen dükkanların büyüklüğü ve merkeze yak ınl ığı ile al akal ı o lm alıdır .

e) Ücretler Fiyatların

ifade

ettiği

değer i

daha

iyi

dönemin ücretleriyle m uk ayesesi gereklidir . döneme

ait

m ahkeme

aydınl atam am ak tadır .

k ayıtlar ı

bu

Bununla beraber

b ir

1 845 yılında yıllık 70-80,

mezruatında

çalışan

görülmektedir38.

70

Anc ak

konuda

hizmetk ar lara

amelelere

anlayabilmek

çobanlar a kur uş

i ncelediğimiz

bizi

çiftl ik te

için

yeterince

görev

y apan

ve

afyon

70

ücret

ver ild iği

Y ine ş ehirde Asakir-i Hassa-i Ş ahane 'ye ai t ol arak

yapılan binanın inşaatında çalışan necc ar ve duv arcılar a günlük 8 .5 , 39 ırgatl ara ise 3 k uruş ver ild iği bilinmekte dir •

38

39

Şahin, a.g.t. , Aynı Tez,

s.

s. 138-140.

1 74 .

------

Sosyal Bilimler Dergisi

l3 1

Memurların maaş larına gelince 1 845 yılında Karah isar-ı Sahih 40 Muhassı llığı'na atanan kişinin maaşı 7500 kuruştur . Yine eski Karahi sar- ı Sahib müftülerinden bir şahıs ilimle uğraştığı ve geçimini sağlayamadığı

için

kendisine

maaş

tahsisi 41 kendisine 100 kuruş maaş bağlanmıştır .

arzında

bulunmuş

ve

Sonuç

XVIII. uygulamaya

yüzyıl

sonundan

konulması,

bunun

itibaren yanında

bir iç

takım ve

dı ş

reformların etkenlerden

kaynaklanan siyasi istikrarsızlık bir taraftan Osmanl ı parasının gittikçe değer kaybetmesine, diğer taraftan da fiyatların yükse lmesine neden olmuştur. Karahisar-ı

Sahih

Ş ehri'nde

fiyatlara

bakı ldığında

farklı

durumlarla karşılaşılmaktadır. Büyük kısmı mahalli üretim i le alakalı olan

XIX.

fiyatlar

sergilemektedir. yönündedir.

yüzy ı l

Ancak

Özel likle

ortalarında

genel

istikrarsız

görüntü

fiyatların

yıl ları

1852- 1 854

bir

tablo

yükseldiği

arasında

fiyatlarda

dalgalanmalar oldukça fazladır. Bunun sebebi 1 85 2 yı l ında meydana gelen Karahisar-ı Sahih köyleri ve kazalarında tarım ürünlerine büyük zarar veren çekirge istilası o lmalıdır. Tereke kayıtları incelendiğinde yüzyılın ortalarına doğru bol miktarda

Avrupa

malının,

özel likle

Avrupa

menşeili

bez

ve

kumaş ların Türk halkının günlük hayatına girdiği görülmektedir. Dükkan

fiyatlarına

gelince

dükkanın

fiyatının

yerine

ve

büyüklüğünü göre değiştiği anlaşılmaktadır. En değerli dükkanlar ise çarşının merkezi konumundaki Uzun Çarşı'da bulunmaktadır. Kısacası Karahisar-ı S ahib'de,

XIX. yüzyı l ortalarında para

politikalarındaki belirsizliğin yanı sıra mahal li bir takım hadiselerin de etkisiyle fiyatların istikrarsız bir seyir sergilediği görülmektedir. Bu durum bize enflasyon oranını tespit ve fiyatlarda birl ikten söz etme imkanı vermemektedir.

40 41

Ayn ı Tez, Ayn ı Tez,

s. s.

3 1 2. 262-263 .