2011-05-30

AEROZOLOTERAPIA praktyczne wskazówki

Aerozol - zawiesina cieczy lub substancji stałej na nośniku gazowym (powietrze lub tlen)

Inhalator - urządzenie wytwarzające aerozol Marcin Grabicki

Nebulizator - część składowa jednego Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

z rodzajów inhalatora, pojemnik na lek w postaci płynnej

AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA Zalety:

AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA Wady:


bezpośredni i nieinwazyjny dostęp do narządu docelowego
stosowanie mniejszej dawki leku w porównaniu z leczeniem systemowym
wyższe stężenia leku w płucach - podobna lub


metoda czaso- i pracochłonna
wciąż niedoskonałe urządzenia rozpraszające aerozol

większa skuteczność
szybki początek działania


możliwość błędów techniki inhalacji


mniejsze działanie ogólne
jedyna droga dla niektórych leków, np. dornaza α
zwykle tańsza

WSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ
Astma oskrzelowa

PRZECIWWSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ


POChP
Mukowiscydoza


Przeciwwskazania do leków


Rozstrzenia oskrzeli
Zespół nieruchomych rzęsek


Ostre stany infekcyjne z nadwrażliwością


Ostre i nawracające zapalenia oskrzeli


Nowotwory


Zapalenie płuc


Krwawienia z dróg oddechowych


Infekcje grzybicze układu oddechowego
Stany zapalne krtani
Stany pooperacyjne
Choroby górnych dróg oddechowych

1

2011-05-30

MDI

TECHNIKI STOSOWANIA LEKÓW W INHALACJI

BA - breath actuated (EasyBreath)

Klasyczny 1.

MDI (metered dose inhalers) – indywidualne inhalatory dozujące

2.

DPI (dry powder inhalers) – inhalatory proszkowe

3.

Nebulizatory – pneumatyczne i ultradźwiękowe

MDI

MDI

ZALETY
Mały, przenośny, szybki w użyciu, tani

WADY
Koordynacja wdechu z uwolnieniem leku (klasyczny MDI)


Wielodawkowy (60-400)


Duże znaczenie prawidłowej techniki inhalacji

1. Lek 2. Substancja nośnikowa:


HFA (hydrofluoroalkan)

3. Substancja rozpraszająca (powierzchniowo czynna umożliwia właściwą dyspersję leku) 4. Substancja smarująca


Dawka terapeutyczna 1-2 inhalacje
40-50 % cząsteczek o średnicy 1-6 µm

5. Substancja zapachowa


brak ograniczeń wiekowych (z KI)

KOMORY INHALACYJNE - podział
Wg wielkości:


Mała depozycja płucna, duża gardłowa (klasyczny MDI)
Drażniące działanie substancji dodatkowych
Brak licznika dawek
Zwykle wskazana KI

KOMORY INHALACYJNE: Volumatic

Nebuhaler

Babyhaler,

– Niskoobjętościowe (400 ml) np. Volumatic, Nebuhaler.


Wg obecności zastawek:

Babyhaler

AeroChamber Plus

– Bezzastawkowe, np. Optimiser, Syncroner  – Jednozastawkowe, np. Volumatic, Nebuhaler  – Dwuzastawkowe, np. Babyhaler, AeroChamber Plus

2

2011-05-30

KOMORY INHALACYJNE ZALETY

MDI + KI- NAJCZĘSTSZE BŁĘDY

WADY


 potrzeba koordynacji wdech-uwolnienie leku
 depozycja płucna leku


Nieporęczność, dodatkowe urządzenie


 depozycja ustnogardłowa,  działanie systemowe


Trudność z utrzymaniem czystości


 działania drażniące nośnika
Dzieci, osoby niewspółpracujące


Zużywanie się


Różnorodność konstrukcji
Dodatkowe koszty przy zakupie


Podanie kilku dawek leku do komory przed wykonaniem

inhalacji


Wydłużenie czasu pomiędzy podaniem leku do przedłużacza i inhalacją - kilkukrotne zmniejszenie dawki leku

JEDNODAWKOWY DPI

Handihaler 

Aerolizer 

WIELODAWKOWY DPI

Cyclohaler 

WIELODAWKOWY REZERWUAROWY DPI

Discus

Turbuhaler

Easyhaler

Novolizer

3

2011-05-30

NEBULIZATORY

DPI

ZASTOSOWANIE

ZALETY

WADY


 współpraca choryinhalator, > 6-7 r.ż.


Wymaga zastosowania dość silnego wdechu


Konieczność podawania dużych dawek leków


Małe wymiary


Kilka czynności przed inhalacją (1-dawkowe)


Zły stan chorego


Koszty


Brak możliwości korzystania z innych metod leczenia


Dość stabilny lek
Stosunkowo szybkie w użyciu
Wskaźniki inhalacji: licznik dawek, efekty dźwiękowe, słodki posmak laktozy
Brak rozpuszczalnika, ekologiczny

NEBULIZATORY:

wziewnego (dzieci, osoby niewspółpracujące)
Niedostępności leków w innej formie wziewnej (np. antybiotyki, mukolityki)

NEBULIZATORY PNEUMATYCZNE ZASADA DZIAŁANIA:


Pneumatyczne: – Konwencjonalne (constant-output) – Sterowane oddechem (breath-assisted):


rozpraszanie za pomocą sprężonego powietrza, tlenu (z butli lub sprężarki elektrycznej)
sprężone powietrze pod wysokim ciśnieniem i z dużą prędkością przechodzi przez wąski otwór w nebulizatorze (dyszę Venturiego)

• Aktywowane (wzmacniane) wdechem (breath-enhanced, open vent) • Dozujące, uruchamiane wdechem (dosimetric, breath-actuated) • Z adaptacją do wzorca oddechowego (breath-adapted)


za dyszą ujście tzw. szczeliny zasilającej
powietrze przedostające się do komory nebulizatora ulega rozprężeniu wytwarzając podciśnienie zasysające roztwór leku do szczeliny zasilającej, gdzie jest rozpylany na drobne cząsteczki


Ultradźwiękowe


duże krople roztworu uderzając w zastawkę i ścianki nebulizatora wracają do roztworu i są ponownie rozbijane

NEBULIZATORY

NEBULIZATORY ULTRADŹWIĘKOWE ZASADA DZIAŁANIA:
generator drgań akustycznych produkuje fale ultradźwiękowe,

ZALETY
Stosowane w różnym wieku


Duże rozmiary, koszty


Kilka leków równocześnie


Zależność od źródła energii


Szeroki przedział dawek


Dość długi czas inhalacji


Umożliwia zastosowanie antybiotyków, mukolityków, dornazy α


Czyszczenie, dezynfekcja

które powodują powstanie tzw. fontanny akustycznej na granicy lek - powietrze
z powierzchni zewnętrznej fontanny odrywają się cząstki leku i rozpraszają się w powietrzu
właściwości aerozolu podobne do nebulizatorów pneumatycznych, ale większa gęstość
większa wydajność

WADY


Zmienność dawki, niska ekspozycja płucna (konwencjonalne)
Negatywny wpływ na pewne leki
Hałas (pneumatyczne)

4

2011-05-30

LEKI
GKS
Bronchodylatatory:
β2- mimetyki
cholinolityki








Mukolityki Kromony Antybiotyki Surfaktant Preparaty roślinne, olejki eteryczne

BRONCHODYLATATORY

Najczęściej zastosowanie mają:
ß2-mimetyki o krótkim okresie działania (np. fenoterol, salbutamol)
ß2-mimetyki długo działające (indakaterol, formoterol, salmeterol)
Cholinolityki (ipratropium, tiotropium)

LEKI MUKOLITYCZNE

LEKI MUKOLITYCZNE


Cel - upłynnienie wydzieliny oskrzelowej

Przykłady leków:


Najefektywniejsze w inhalacji




N-acetylocysteina




Ambroksol


Zastosowanie: PZO, rozstrzenia oskrzeli, mukowiscydoza, zespół dyskinezy rzęsek




Hipertoniczne (5 - 7,5%) roztwory NaCl




Dornaza alfa (ludzka rekombinowana deoksyrybonukleaza)

STERYDY WZIEWNE

ANTYBIOTYKOTERAPIA Zastosowanie w przypadku:


Stosowane metodą MDI, DPI i w nebullizacji
Podawane w nebulizacji tylko przez inhalator pneumatyczny
Powinny być zażywane po zabiegach fizjoterapeutycznych tj. na „oczyszczone” drzewo oskrzelowe


Nowych zakażeń oskrzelowo-płucnych
Zaostrzenia przewlekłych zmian zapalnych


Dostępne sterydy w postaci wziewnej: beklometazon, budezonid, cyklezonid, flutikazon

5

2011-05-30

ANTYBIOTYKOTERAPIA WZIEWNA – ZASADY

ANTYBIOTYKOTERAPIA WZIEWNA

1. Wprowadzanie inhalacji z antybiotyku w warunkach szpitalnych

DAWKOWANIE

2. Wykonanie badania spirometrycznego przed i po podaniu antybiotyku w celu ustalenia czy nie powoduje skurczu oskrzeli

Dawka jednorazowa

Liczba dawek /dobę

500 000 2 000 000

2

Tobramycyna

40 - 300mg

2

Gentamycyna

40 - 160mg

2

Lek

3. Podanie leku rozszerzającego oskrzela i wykonanie zabiegu fizjoterapeutycznego przed zastosowaniem antybiotyku 4. Prawidłowa technika inhalacji (nebulizatory z filtrem lub usuwanie powietrza wydechowego na zewnątrz pomieszczenia)

Colistin

JAK DOBRAĆ WŁAŚCIWY INHALATOR ?

KOLEJOŚĆ INHALACJI

• Zalecać leki do stosowania z inhalatora tego samego typu • Należy wziąć pod uwagę:


Lek bronchodylatacyjny
Mukolityk

– Wiek pacjenta, Czas pacjenta vs czas inhalacji danym urządzeniem – Rodzaj i stopień nasilenia schorzenia – Kompatybilność różnych części sprzętu do inhalacji – Koszt terapii i trwałość sprzętu – Możliwe błędy techniki inhalacji


Zabiegi fizjoterapii
Lek bronchodylatacyjny (jeśli > 1)
GKS / antybiotyk / kromon

• EBM

ZASADY DOBORU URZĄDZEŃ RODZAJ URZĄDZENIA pMDI pMDI + spejser

WIEK 0 – 3 r.ż.

4 – 6 r.ż.

Dzieci > 6 r.ż., młodzież

NIE

NIE

NIE / TAK

TAK

V + ustnik

 V + ustnik

 V + maska  V,  V + ustnik

Dorośli

pMDI-BA

NIE

NIE

TAK

TAK

DPI

NIE

NIE

TAK

TAK

+ maska

+ maska

+ ustnik

+ ustnik

Nebulizacja

6