52. Cotygodniowe czytanie Tory Parsza Wajelech

‫ ( וַיֵֶּל‬poszedł )

Dewarim 31;1-31;30

Wsprowadzenie do parszy: W poprzedniej paraszy ( Nicavim ), Mojżesz razem z Izraelitami na oficjalnym zebraniu ratyfikowali ich przymierze z Bogiem. Potem wezwał i zachęcił ludzi do wyboru życia - Orech chajim - drogę posłuszeństwa wobec Tory i przykazań Bożych. Jeśli Izraelici tak uczynią, to będą błogosławieni i będą dobrze prosperować, a jeśli nie, to oni będą przeklęci, wygnani z kraju, rozproszeni i prześladowani, aż do groźby całkowitej zagłady. Parasza Wajelech rozpoczyna się w ostatnim dniu życia Mojżesza. Bóg rzekł do niego: "Oto, gdy ty spoczniesz w gronie twoich ojców, lud ten powstanie i będzie cudzołożył, idąc za obcymi bogami ziemi, do której wchodzi, opuści mnie i złamie moje przymierze, które z nim zawarłem. (Pwt 31:16). Parsza kontynuuje: „W tym dniu gniew mój zapłonie przeciwko niemu, opuszczę go, skryję przed nim swe oblicze. Stanie się bliski zagłady i wiele nieszczęść oraz klęsk zwali się na niego, tak iż powie wtedy: Czyż nie dlatego, że nie ma u mnie mojego Boga, spotkały mnie te nieszczęścia? A Ja zakryję swe oblicze w tym dniu z powodu wszelkiego zła, które popełnił, zwracając się do cudzych bogów”.(Pwt 31:17-18). Według tradycji żydowskiej, to siódmego dnia miesiąca Adar, niebiański głos zawołał do Mojżesza: "To jest twój ostatni dzień na ziemi". Mojżesz poszedł porozmawiać z dziećmi Izraela by pożegnać się:

‫ִשׂ ָראֵל‬ ְ ‫משׁה וַיְַדבֵּר אֶת־ ַה ְדּ ָברִים ָה ֵאלֶּה אֶל־כָּל־י‬ ֶ ‫וַיֵֶּל‬ Wajelech Mosze wajedaber et hadebarim haeleh el kol Jisrael „I poszedł Mojżesz i przemówił tymi słowami do całego Izraela” Dewarim 31;1

"Dziś mam już sto dwadzieścia lat. Nie mogę swobodnie chodzić. Bóg mi powiedział: Nie przejdziesz tego Jordanu" Ponadto, ponieważ Bóg potwierdził, że wkrótce umrze, a Jehoszua (Jozue) miał zostać wyświęcony na jego następcę i przeprowadzić lud z powodzeniem do Ziemi Obiecanej przez rzekę Jordan. W obecności całego Zgromadzenia, Mojżesz wezwał Jozuego nakazał mu, że ma być silny i odważny, i mieć pełne zaufanie do Boga. Mojżesz zapisał Prawo na piśmie i przekazał go Kohanim (kapłanom) na przechowanie. Następnie nakazał, że kiedy już Izrael bezpiecznie posiądzie ziemię, to Prawo powinno być publicznie odczytywane przez cały Izrael podczas święta Sukkot po roku szabatowym,(czyli co siedem lat) aby "mogli słuchać i uczyć się bać JHWH, Boga waszego, i żeby staranne wypełniali, wszystkie, słowa tego Prawa. " To jest czasami nazywane micwa hakeil (dosłownie - zgromadzenie). Następnie Bóg wezwał Mojżesza i Jozuego do Miszkan (Namiot Spotkania) polecił by Jozue został następcą Mojżesza. Ponieważ , Bóg przepowiedział, że Izraelici "będą cudzołożyć z obcymi bogami" i zerwą Przymierze z Nim. W związku z tym, Mojżesz otrzymał polecenie, aby nauczyć Izraelitów pieśni zatytułowaną Ha'azinu. Joszua wtedy otrzymał zlecenie Boga w tych słowach: "Bądź silny i odważny, bo to ty przywiedziesz ludu Izraela do ziemi, którą poprzysiągłem im. Ja będę z tobą ". Po tym, Mojżesz dał instrukcje lewitom by umieścili Zwój Księgi Prawa obok Aron Hakodesz (Arka Przymierza) aby świadczył przeciw Izraelowi, gdyby odeszli od jego nauk. Parasza kończy się gdy Mojżesz zgromadził Lud, aby nauczyć ich pieśni Ha'azinu, która ponownie przypomina im tragiczne konsekwencje zwrócenia się przeciwko Bogu Uwaga: Parasza Wajelech prawie zawsze jest czytana razem z paraszą Nicawim! Tak też jest w tym roku.

Czytanie z Haftory: Ozeasz 14:2-10 , Joel 2: 15-27, Mich 7:18-20, Izaj 55;6-56;8: Uwaga: haftarah z Ozeasza 14:2-10; Mich 7:18-20; Joel 2:15-27 jest odczytywana gdy Wajelech przypada na Szabat Szuvah, w przeciwnym razie odczytuje się tylko Izajasza 55:6-56;8 (ostatnia haftarah pocieszenia) . Haftarah do Wajelech (gdy wypada w Szabat Szuvah) jest związana z tematem Dziesięciu Dni Pokuty. Pierwsze czytanie z Ozeasza zaczyna się od mowy wezwania do teszuwa (skrucha/pokuta).

'ֶ‫ָשׁ ְל ָתּ ַבּעֲוֹנ‬ ַ ‫ִשׂ ָראֵל עַד יְהוָה ֱא&הֶי' כִּי כ‬ ְ ‫שׁוּבָה י‬ Szuwah Jisrael ad Jahwe elohejkha ki kaszaleta baonekha Powróć Izraelu do JAHWE swego Boga, bowiem poszedłeś błędną drogą twoich grzechów.

I mimo, że Izrael wielokrotnie zgrzeszył, Bóg jest gotów przebaczyć im i uzdrowić ich z odstępstwa:

‫פִּי ִממֶּנּוּ‬. ‫ֶא ְרפָּא מְשׁוּ ָבתָם א ֲהבֵם נְ ָדבָה כִּי ָשׁב‬ Erefa meszuwatam ohewem nedawah ki szaw afij mimenu Uleczę ich niewierność i całym sercem umiłuję, bo powstrzymałem mój gniew na nich. Druga część haftarah jest odczytywana z Joel 2:11-27. Bóg ostrzegał ludzi, że atak szarańczy przychodzi, aby zniszczyć ziemię, ale Joel został wysłany by wzywać do nawrócenia. Jednak pokuta musi być szczera - w poście i płaczu - z rozdzieraniem serca, a nie zewnętrznej odzieży. Na szczęście, ludzie nawrócą się, a Bóg bardzo szybko przywróci pomyślność ludziom i ziemi. Ostatnia część haftarah jest odczytywana z Mich 7:18-20, przypominając łaskę i miłosierdzie Boga dla Izraela:

Któryż Bóg jest podobny tobie? Któryby nieprawość odpuszczał, i mijał przestępstwa ostatków dziedzictwa swego, któryby nie zatrzymywał na wieki gniewu swego, przeto, że się kocha w miłosierdziu. Ulituje się znowu nad nami, zetrze nasze nieprawości. Wrzucisz w morskie głębiny wszystkie ich grzechy. Okażesz wierność Jakubowi, Abrahamowi łaskawość, co poprzysiągłeś przodkom naszym od najdawniejszych czasów. (Micheasz 7;18-20)

Czytanie z Brith Chaddasza List do Rzymian 7;7-12 i Rzym. 10;14-11;12: W pierwszym czytaniu z NT apostoł Paweł zwraca uwagę na wartość Prawa Tory jako wskazówki dla naszego życia, umożliwiającej nam rozpoznanie co jest grzechem. Prawo Boże Tora zgodnie ze słowami samego Apostoła zawsze pozostaje święte, sprawiedliwe i dobre! Czytanie drugie z Brit Chadaszah odwołuje się do wierzący w Mesjasza Jeszuę, aby głosili przesłanie o odkupieńczej miłości Pana na cały świat. Etniczny Izrael, umiłowany, przez Boga, przeszedł częściową zatwardziałość do czasu aż wszyscy, których Pan powołał spośród narodów zostaną "wszczepieni" w obietnice przymierza pierwotnie dane Izraelowi. Po tym czasie, cały Izrael rzeczywiście będzie zbawiony (Rz 11,26), i naród wybrany po raz kolejny zostanie przywrócony w pełni przebaczenia. Następnie słowa proroków, wszystkie się spełnią, a Izrael będzie ozdobiony cześć i błogosławieństwo nad wszystkie narody ziemi. Nasi "eschatologiczni bracia" zostaną ostatecznie przyprowadzeni do domu z bardzo długiej emigracji.

DALSZE MYŚLI O PARSZY WAJELECH (Przyszedłszy) Mojż. 31:1-30 • „Testament” Mojżesza (31:1-8) • Mojżesz spisuje zakon dla Izraela (31:9) • Polecenie odczytywania Ksiąg Zakonu w święto Sukkot w szabatowym roku odpuszczenia długów (31:10-13) • Bóg nakazuje Mojżeszowi stawienie się z Jozuem w Przybytku (31:14-18) • Polecenie spisania pieśni (31:19-22) • Przekazanie obowiązków Jozuemu (31:23) • Przekazanie ksiąg kapłanom by schowali go w skrzyni na świadectwo (31:24-27) • Polecenie zgromadzenia przełożonych Izraela w celu wysłuchania pożegnalnej pieśni Mojżesza (31:28-30) •

Ukryte Oblicze BOGA „..lecz Ja zakryję całkiem w tym dniu moje Oblicze…” (5 Mojż. 31:18) W parszy Wajelech na ten tydzień, napotykamy bardzo złożony i niepokojący fragment. W Dewarim 31:16-21 Bóg wzywa Mojżesza i Jehoszuę do Namiotu Wyznaczonych Czasów, by przekazać im słowa dopełniające proces przekazywania przywództwa pomiędzy pierwszym a drugim. Proces ten stanowi zasadniczą część opowieści tego rozdziału. Bóg przepowiada, że Izrael złamie przymierze i będzie oddawał cześć innym bóstwom. Wówczas to Bóg ukryje swoje oblicze i różne nieszczęścia spadną na Izrael. Następnie Bóg dyktuje Mojżeszowi pieśń pożegnalną, którą ten przekaże Izraelitom jako świadectwo przeciwko ich przyszłym czynom. Bóg, zatem, przewiduje nieposłuszeństwo Izraela oraz ostrzega przed jego konsekwencjami. Pieśń podyktowana Mojżeszowi stanowi tekst następnej części Tory, parszy Haazinu. Pojawiają się tutaj dwa zasadnicze pytania, nad którymi powinniśmy się zastanowić. Po pierwsze: dlaczego Bóg postanawia w taki właśnie sposób przemówić do Mojżesza i Jehoszuy, jeśli rzeczywiście wie, że Izrael zbuntuje się i zgrzeszy? Po drugie: co oznacza, że Bóg ukrywa swoją obecność, szczególnie w czasie po Zagładzie (Szoah)? Na pierwsze pytanie chciałbym odpowiedzieć z perspektywy historyczno-krytycznej. Jako rabin związany z judaizmem mesjańskim zgadzam się z poglądem ewangelickiego teologa i biblisty Bultmana, wedle którego zasadniczy tekst Dewarim został ostatecznie zredagowany w VII wieku p.n.e. i odzwierciedla historię Izraela z jego skorumpowanymi królami, obecnością konkurencyjnych kultów bałwochwalczych, traumą asyryjskiego podboju i zaginięciem dziesięciu plemion Izraela. Jeśli tak, to ten tekst stanowi rzeczywiście poważne ostrzeżenie przed konsekwencjami zachowań opisanych podczas rządów i reform króla Jozjasza. W tym kontekście oskarżenie staje się nie tylko zupełnie jasne, ale również ważne dla Żydów w każdym pokoleniu. Wybitny XIX-wieczny komentator Tory Malbim oferuje inne spojrzenie oparte na profetycznym obrazie Boga, który zwróci się ponownie do tych Izraelitów, którzy będą naprawdę gotowi dokonać teszuwy. Zdaniem Malbima pieśń została stworzona po to, by przypomnieć Bogu, aby nie sądził Izraela zbyt surowo, bowiem znał jego naturę i przewidział jego zachowania, a jednak postanowił wybrać Izrael jako swój lud. Co więcej, pomimo boskiego wglądu w ludzką naturę i przyszłość, człowiekowi została dana wolna wola. Drugie z pytań, które postanowiłem, jest bardziej wymagające i bardziej bolesne. Było także przedmiotem rozważań i debat pomiędzy żydowskimi teologami od przeszło sześćdziesięciu lat. Czy Bóg rzeczywiście ukrył swoje oblicze podczas Szoah? W jaki sposób jakiekolwiek zbłądzenie narodu żydowskiego mogłoby usprawiedliwić taki los? Na to pytanie nie ma prostej odpowiedzi. Przyczyn takiego stanu jest zapewne wiele… Być może jednak nasza tradycja rabiniczna oraz komentarz rabina Gunthera Plauta mogą nam choć nieco pomóc. Mechilta[1] sugeruje, że gdy ludzie działają w sposób prawy, jak na przykład Izrael w czasie budowy Miszkanu, wówczas Szechina, Boża Obecność, przybliża się. Szechina oddala się jednak w obliczu zła i zepsucia. Rabin Plaut przedstawia zaskakująco podobny pogląd ze współczesnej perspektywy: "Bóg jest ukryty przed światem tak długo, jak długo świat wybiera oddzielenie od Boga. Ludzkość, której Bóg dał prawo wyboru pomiędzy dobrem i złem, zamyka lub otwiera drzwi przed Bogiem. To nie Bóg zasłania swoje oblicze, my to czynimy". Zastanówmy się nad tymi naukami teraz, gdy zbliża się najświętszy dzień Jom Kipur, szabat szabaton, a my staramy się powrócić do Boga czyniąc teszuwę.

Słowa kończące roczne komentowanie Tory W sercu komentującego Pięcioksiąg pojawiła się myśl, że ponad 50 komentarzy do tej pierwszej części natchnionych pism hebrajskich to piękna liczba, której nie należałoby przekraczać. Zatem ostatnie trzy czytania Tory chciałby objąć bardzo osobistą refleksją - tym bardziej, że niektórzy rabiniczni interpretatorzy Tory sugerują, że pierwsza litera w nazwie góry Nebo właśnie pokazuje na pełnię życia Mojżesza, okazywaną w tej pierwszej literze-liczbie... A i sam autor tych słów w swoich doświadczeniach dostrzega koniec etapu kształtowania się

własnej materialności - intuicyjnie wyczuwa, że niestety - ale już nie będzie w tym materialnym istnieniu bardziej sprawny fizycznie, intelektualnie, że budowanie jego ziemskiego przybytku w uzdolnienia, talenty zakończy ostatni wieczór 46 roku jego życia, co symbolicznie pokazuje 46 lat trwająca renowacja świątyni za czasów Heroda (Ew. Jana 2:17-22). Pozostaje jedynie wzbogacanie się nadprzyrodzonym wpływem Bożej mocy czyli budowanie się w sile, mądrości i pięknie uczuć, czystych namiętności i intuicji, zasilanych Bożą opieką, Słowem Bożym i zasobami ukształtowanego przez 46-letnie życie materialnego Bytu. Sercem, bardziej wiarą niż rozumem - dostrzegam również koniec bardzo dokuczliwych i bolesnych wrażeń, które jako "udręki Chrystusowe" (doświadczane w dramatyczniejszej formie przez mojego Świętego Imiennika) kształtowały mnie jako Nowe Stworzenie (daj tego, Boże mój AMEN!!!). Teraz czas na zbieranie owocu swego emocjonalnego trudu i cierpienia i dzielenia się nim z braterskim i świeckim otoczeniem... A tym razem cielesnymi oczyma, nie tylko wiarą - mając asertywną postawę - w ciągu mijającego roku potrafiłem nasycić swój cielesny wzrok tym, co dla moich uczuć, potrzeb jest wymarzonym, ziemskim "Kanaanem" - wirtualnie, przez internet i TV ciesząc się interesującymi mnie sprawami... Zatem obrazy dla zmysłów wiary i oczu cielesnych czynią z mych ostatnich doświadczeń minionego roku coś na kształt "widoku z góry Pizga". Czy zatem to już zbliżający się nieuchronnie koniec mojej ziemskiej pielgrzymki? Nadzieje związane z Bożą łaskawością w tym temacie wyrażają słowa ukochanego Pawła: Filip. 1:21-26 21. Albowiem dla mnie życiem jest Chrystus, a śmierć zyskiem, 22. A jeśli życie w ciele umożliwi mi owocną pracę, to nie wiem, co wybrać. 23. Albowiem jedno i drugie mnie pociąga: pragnę rozstać się z życiem i być z Chrystusem, bo to daleko lepiej; 24. Lecz z drugiej strony pozostać w ciele, to ze względu na was rzecz potrzebniejsza. 25. A to wiem na pewno, że pozostanę przy życiu i będę z wami wszystkimi, abyście robili postępy i radowali się w wierze, 26. Żebyście we mnie mieli powód do wielkiej chluby w Chrystusie Jezusie... Na zakończenie naszych tegorocznych spotkań przy słowach Tory - sparafrazujmy słowa kończące komentarz do pierwszego Czytania: Jaka nauka wypływa z tak osobistego, poetyckiego przeżywania opisu ostatnich chwil życia Pośrednika Starego Testamentu, zamykającego nasz tegoroczny kontakt z pismami ukochanego pokornego Mojżesza? A no taki, że warto w tych złych, niebezpiecznych czasach ostatecznych pamiętać o korzystaniu ze swojego źródła, swojego ogrodu, o dbaniu o swój dom i zbór... O korzystaniu ze stabilizującego życie, zdrowie, pracę zabezpieczenia antywirusowego, co nie koniecznie ale także oznacza bezpieczne korzystanie z Internetu.

Pieśń Mojżesza Trudno wyobrazić sobie śpiewającego starca. Mojżesz żegnał się z Izraelem mając za sobą 120 lat życia, z czego przynajmniej 80 w warunkach tułaczki. Napisane jest jednak o nim, że „wzrok jego nie był przyćmiony i siły go nie opuściły” (5 Mojż. 34:7). Zapewne zachował także siłę głosu, który raz jeszcze wzniósł się do nieba, by przestrzec naród przed niebezpieczeństwami grożącymi po drodze do duchowego odpocznienia. Pieśń to najpiękniejsza modlitwa. A ponadto w czasach, gdy umiejętność czytania była rzadka a dostęp do tekstu ograniczony, pieśń była zarazem najskuteczniejszą forma nauczania. Ułatwiała zapamiętanie tekstu w jego dosłownym brzmieniu. Poprzez emocjonalny wyraz i zmienną intonację głosu oddziaływała wprost na uczucia. Taką właśnie wspaniałą formę pożegnania polecił Bóg JHWH Mojżeszowi. Pieśń tę przechować miał inny śpiewak, Jozue, któremu powierzył Bóg zadanie przekazania jej dalej, aby przetrwała dla całego Izraela, aż do naszych czasów. Gdy Objawiciel przedstawia wizję ostatecznego triumfu dobra, pisze o dwóch pieśniach: „A śpiewali pieśń Mojżesza, sługi Bożego, i pieśń Barankową” (Obj. 15:3). Jeszcze raz na pożegnanie starego świata zła i grzechu, na przestrogę powstających z grobu pokoleń ludzkości, zabrzmią pieśni dwóch Pośredników głosami jednego ludu Bożego, ludu uznającego zarówno

Mojżesza jak i Baranka za swych nauczycieli i wodzów. Dzisiaj jeszcze często pieśni Mojżesza i pieśni Baranka rozbrzmiewają oddzielnie. Idzie jednak czas, gdy błogosławiony „sądny dzień”, dzień wielkiego wesołego trąbienia zjednoczy wszystkie sługi Boga Żywego i pozwoli im zgodnie śpiewać:

Wielkie i dziwne są sprawy Twoje, Panie Boże Wszechmogący! Sprawiedliwe i prawdziwe są drogi twoje, o królu wieków! Któż by się ciebie nie bał, Panie, I nie wielbił Imienia Twego, gdyżeś sam Święty, Gdyż wszystkie narody przyjdą i kłaniać się będą przed Tobą, Że się okazały sprawiedliwe sądy Twoje. (Obj. 15:3-4) PRZYPISY: [1]

Mechilta, rabiniczny komentarz do księgi Wyjścia skompilowany w III wieku n.e.

PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAJELECH • Parsza: Wajelech [ ‫„ ( ] וַיֵֶּל‬I poszedł”) Rozdziały Księgi Dewarim 31:1-30 Streszczenie W ubiegłym tygodniu w parszy (Nicawim), Mojżesz zebrał lud Izraela razem by formalnie ratyfikować ich Przymierze z Bogiem. On zachęcał ludzi by "wybrali życie" poprzez realizację drogi posłuszeństwa Torze i jej przykazaniom. Jeśli Izraelici chętnie to uczynią, to będą błogosławionym dobrze prosperującym narodem wybranym przez Boga, ale jeśli nie, to będą przeklęci, wygnani, prześladowani, rozproszeni, z widmem groźby całkowitej zagłady. Według tradycji żydowskiej, było to w tym czasie, gdy Niebiański Głos zawołał do Mojżesza: "To jest twój ostatni dzień na ziemi." Mojżesz poszedł porozmawiać ze starszyzną Izraela by pożegnać się z każdym z ich. Powiedział im: "mam dzisiaj sto dwadzieścia lat " "i nie mogę już iść dalej i wejść ". Ponadto, ponieważ Bóg potwierdził, że wkrótce umrze, Joszua miał zostać wyświęcony na jego następcę bu wprowadzić ludzi do Ziemi Obiecanej, przeprawiając się przez rzekę Jordan. W obecności całego zgromadzenia, Mojżesz zachęcał Joszua by był mocny i odważny, i pokładał swoje całe zaufanie w Bogu JHWH. Mojżesz utrwalił prawa na piśmie a następnie przekazał zapisane zwoje kapłanom na przechowanie. Potem dowodził, że by Izrael był bezpieczny w ziemi, prawo powinno być publicznie odczytywane przed całym Izraelem co siedem lat w specjalnej ceremonii na święto Sukkot, aby ludzie "mogli słuchać i uczyć się bojaźni JHWH, Boga waszego, i pilnie spełniać, wszystkie słowa tego Prawa." Następnie Bóg wezwał Mojżesza i Jozuego do Miszkan (Namiot Spotkania) gdzie zalecił uczynić Joszua następcą Mojżesza. Tam Bóg przepowiedział, że Izraelici zaczną "cudzołożyć z obcymi bogami " i w końcu zerwą Przymierze z nim. Ze względu na to, Mojżesz został pouczony nauczyć Izraelitów proroczej "pieśni" Ha'azinu. Joszua wtedy został umocniony słowami od Boga: "Bądź silny i odważny, gdyż ty wejdziesz z tym ludem do ziemi Izrael do ziemi, którą JHWH przysiągł dać ich ojcom. Ja będę z tobą. " Po tym, Mojżesz polecił lewitom umieścić zwój Prawa obok Arki Przymierza na świadectwo przeciwko Izraelowi, gdyby odstąpił od jego nauk. Parsza kończy się gdy Mojżesz zebrał lud razem, aby uczyć ich Ha'azinu, co ponownie przypomni im o konsekwencjach zerwania Przymierza z Bogiem. PYTANIA: 1. Co znaczy zwrot wajelech [ ‫( ?] וַיֵֶּל‬Pwt 31:1) 2. Ile lat miał Mojżesz, gdy umarł? (Pwt 31:2) 3. Jaka jest data śmierci Mojżesza? 4. Dlaczego Mojżeszowi nie było wolno wejść do Ziemi Obiecanej? (Pwt 31:2) 5. Dlaczego Bóg wybrał Joszua/Jozuego by był następnym przywódcą Izraela? 6. Z jakiego plemienia był Joszua? 7. Dlaczego Mojżesz zmienił imię Ozeasza na Jozue? 8. Co Mojżesz powiedział do starszych o ich wejściu do ziemi? (Pwt 31:3-5)

9. Co wymagano od ludzi by uczynili? (Pwt 31:6) 10. Co Mojżesz powiedział do Jozuego wobec wszystkich ludzi? (Pwt 31:7-8) 11. Komu Mojżesz przekazał swoje zwoje z Prawem? (Pwt 31:9) 12. Kiedy Mojżesz nakazał, by cały naród zgromadził się razem, aby usłyszeć czytane prawo? (Pwt 31:10-13) 13. Kiedy Bóg rozkazał Mojżeszowi i Jozuemu zjawiać się w Namiocie Spotkania? (Pwt. 31:14-ff)? 14. Kiedy Bóg pojawił się w namiocie, w słupie dymu, co powiedział do Mojżesza? (Pwt 31:15-16) 15. Co Bóg powiedział, że zrobi, gdy lud zerwie Przymierze z Nim "cudzołożąc" innymi bogami? (Pwt 31:17-18) 16. Co było celem zła i kłopotów, że Bóg zsyłał na jego niewierny lud? (Pwt 31:17) 17. Co kazano zrobić Mojżeszowi w odpowiedzi na Objawienie Boże? (Pwt 31:19-22) 18. Kiedy Mojżesz skomponował tę pieśń? (Pwt 31:22) 19. Czy Księga Prawa wymieniona w Pwt. 31:24-26 to samo, co zapisane zwoje Tory, które mamy dzisiaj? 20. Gdzie miała być umieszczona Księga Prawa [‫( ?] ֵספֶר הַתּוֹרה‬Pwt 31:26) 21. Co Mojżesz powiedział do lewitów gdy dał im zwoje? (Pwt 31:27-30) ODPOWIEDZI: 1. Wajelech oznacza "i poszedł", od czasownika halakh [ ‫ ] ַה ַל‬oznacza chodzić lub odejść. Żydowska tradycja stwierdza, że Mojżesz chodził pocieszając ludzi i zachęcając ich, choć wiedział, że wkrótce umrze. Zauważ, że niektórzy inni mędrcy mówią, że wydarzenia te nie są w porządku chronologicznym, a zdarzenia opisane w tych wersetach miały miejsce tuż po tym, gdy odmówiono prośbie Mojżesza, by wszedł do Ziemi Obiecanej (Pwt 3:23, nn.) 2. Miał 120 lat. Można żyć do 120 lat, plus jeden dzień! 3. Mojżesz zmarł w dniu swoich urodzin, w dniu 7 Adar. Wiemy, że zmarł w tym dniu z wypowiedzi w Księdze Jozuego. Jozuemu kazano przygotować się do przejścia przez Jordan "przez trzy dni" (Joz 1:11), które miało miejsce w dniu 10 Nisan (Joz. 4:10), ale wiemy, że Izrael opłakiwał wcześniej Mojżesza przez 30 dni (Pwt 34:8). Tak więc w dniu 7 Nisan ludzie przygotowywali się do przejścia, które został w 30 dni po śmierci Mojżesza. Licząc wstecz, 30 dni przed Nisan 7 mamy 7 Adar, który jest uważany za datę śmierci Mojżesza. 4. Z powodu grzechu w Meriba, kiedy uderzył w skałę dwa razy (zamiast mówić do niego tak, jak Bóg nakazał). Joszua została wybrany, aby prowadzić ludzi do ich dziedzictwa. 5. Ze względu na jego główną cechę pokorę. Jozue był zawsze chętny by studiować Torę, służąc Mojżeszowi w Przybytku, i był dowódcą wojsk izraelskich. 6. Był z pokolenia Efraima (syna Józefa). 7. Bo bał się, że pokora Ozeasz w uczyni go podatnym na wpływy innych szpiegów. Imię Ozeasz oznacza "JHWH zbawił", a Mojżesz dodał Jod z przodu jego imienia, aby wskazać, że „JHWH uratuje”. 8 . Mojżesz zapewnił starszyznę, że Bóg pójdzie przed ludem i zniszczy narody obecnie zajmujące Ziemię Obiecaną, podobnie jak zrobił to Sichonem i Ogiem, królami Amorytów, których ziemie znajdowały się na wschód od Jordanu. Powiedział im potem, że Jozue jest wskazanym dla nich wodzem. Bóg ujarzmił te narody przez zabranie Archaniołów, który pilnowali tą ziemie. Izraelici mieli nakaz, by zniszczyć siedem narodów Kanaanu i zniszczyć wszelkie ślady ich kultury, bożków, "wyżynne miejsca kultu” itp. Należy pamiętać, że choć walka była konieczna, sukces żydowskiego ludu został był już zapewniony. Wszystko, co musieli zrobić, to "wejść tam", i chodzić w wierze ... 9. Nakazano im "być silnymi i mężnymi." Należy pamiętać, że jest to napisane w liczbie mnogiej (dla narodu), ale następujące przyrzeczenie: "On nie zawiedzie cię ani, cię nie opuści" jest napisany w liczbie pojedynczej (indywidualnie dla każdej osoby). Bóg osobiście obiecał każdemu człowiekowi, że On nie zawiedzie go ani nie zrezygnuje z niego. 10. Powiedział mu chazak v'emac [‫ ] ֲחזַק וֶ ֶאמָץ‬- "Bądź silny i odważny" - bo Bóg będzie z tobą i nie zostawi cię ani nie opuści. Lo tira v'lo techat [‫" ]לא תִירָא וְלא ֵתחָת‬Nie bój się i obawiaj." Jest to ta sama wiadomość, którą Mojżesz przekazał narodowi tuż przed publicznym wybraniem Jozuego. 11. Mojżesz dał swoje pisma lewitom i starszyźnie Izraela. Żydowska tradycja stwierdza, że Mojżesz napisał trzynaście Zwojów Tory i dał po jednym dla każdego pokolenia. Położył też jeden dodatkowy do

Arki Przymierza (lub obok Arki) jako świadectwo i jako "wersje główną", według której były sprawdzane pozostałe zwoje przypadku stwierdzenia jakichkolwiek rozbieżności w nich. 12. Co siedem lat – raz na 7 lat w Szemitah (rok Szabatowy) - podczas święta Sukot, kiedy cały Izrael zbierał się aby uczcić Boga przed Przybytkiem, Tora była odczytywana przed całym Izraelem. Później to było zostało nazywane "Micwa z hakhail", "zgromadzenie" ludu (słowa "kahał" i "kahału" pochodzi z tego samego źródła). Mężczyźni, kobiety, dzieci, i konwertyci musieli słuchać odczytywanego prawa by zachować bojaźń Bożą. 13. Według tradycji żydowskiej, wydarzenia opisane w dalszej części rozdziału 31 miały miejsce pięć dni przed śmiercią Mojżesza, więc Joszua mógł zostać oficjalnie wyznaczony, by prowadził lud Izraela. Ta sekcja zdarzeń nie jest więc ułożona w porządku chronologicznym. 14. Bóg powiedział, że po śmierci Mojżesza ludzie będą "buntować się i błądzić" szukając obcych bogów Kanaanu, aż porzucą JHWH. Werset ten wprowadza szereg proroctw stwierdzając, że zarówno błogosławieństwa i przekleństwa będą doświadczeniem Izraela. Zauważ, że słowo tłumaczone jako "pobłądzić " [‫ ]זָנָה‬jest związana ze słowem prostytucja/nierząd [‫]זְנוּת‬, co sugeruje, że Izraelici angażowali się w bałwochwalstwo by mieć pretekst do ich rozwiązłości. 15. Gniew Boży był pobudzany, aż On "ukrył swoje oblicze" przed nimi (miarka za miarkę). To jest wielkie przeciwieństwo do twarzy Boga "jaśniejącej ku tobie", jak wspomniano w Birkat Kohanim (kapłańskie błogosławieństwo). Należy zauważyć, że wyrażenie Hester panim [‫] ֶה ְסתֶר ָפּנִים‬, "ukrywanie twarzy" jest często używane przy omawianiu roli Boga w Księdze Estery. Boży plan jest spełniany, krok po kroku, nawet jeśli jest on ukryty w "naturalnym" świecie ludzi i ich (złych) wyborów. Pomimo przekleństw i problemów, Boża ręka kieruje wszystkim w tle, aż do ostatecznego dobra. 16. Miały one pobudzić ludzi do powrotu do Boga. "Czy to zło nie przyszło na nas, bo nie ma naszego Boga wśród nas? " Odpowiada to świadectwu dla narodów, gdy zobaczą kary zesłane na Izrael. W obu przypadkach celem problemów było oddanie chwały Bogu. "Ja stworzyłem światłość, ale i ciemności, to Ja zsyłam dobrobyt, ale i nieszczęścia, to Ja, JHWH, robię to wszystko. (Iz. 45:7). 17. Mojżesz powiedział napisał "Pieśń", aby uczyć jej ludzi i jako świadka przeciwko nim (tj. Ha'azinu). Należy pamiętać, że żydowska tradycja uważa, 31:19 za przykazanie dla każdego Żyda by pisać zwój Tory (to jest napisane w liczbie mnogiej). 18. Mojżesz napisał tę pieśń w tym samym dniu, gdy wyznaczył Jozuego i otrzymał objawienie w Namiocie Zgromadzenie. Zgodnie z tradycją, to było pięć dni przed śmiercią (i dlatego została napisana 2 Adar). Warto zauważyć, że niektórzy mędrcy twierdzą, że ta "pieśń" w rzeczywistości odnosi się do zwoju całej Tory, a nie tylko do Ha'azinu ... 19. Prawdopodobne jest, że istnieją pewne dodatki pisarzy, takie jak ten w narracji (a także wstawki opisujące jego śmierć), które później dołączono do oryginalnych zwojów Tory Mojżesza ... 20. To było powierzone lewitów (być może do Kohanim lub Kehatytów), którzy opiekowali się tym i umieścili ją obok Arki Przymierza jako świadectwo dla ludzi. Nie został umieszczony wewnątrz Arki (tak jak Tablice z Dziesięcioma Przykazaniami), choć miały taką samą rangę i ważność jak sam Dekalog. 21. Zgromił ich za ich niewierności i przepowiedział, że będą buntować się przeciw Bogu, po jego śmierci. Mojżesz ponadto przykazał im, aby zebrać wszystkich starszych razem, by wysłuchali proroczej pieśni z naganą, Bóg polecił mu spisać ją na świadectwo przeciwko nim.

TEMATY do DYSKUSJI: 1. Dlaczego ten fragment Tory zawsze czytamy przed Rosz Haszana? 2. Co to jest teszuwa? Czy to jest to samo, co "pokuta" lub skrucha? 3. Paweł stwierdza, że Żydom zostały powierzone "wyrocznie Boga" (Rzym. 3:2), w tej parszy Bóg powiedział, prorocza pieśń Mojżesza będzie żyła "niezapomniana w ustach ich potomstwa "(Pwt 31:21). Dlaczego prorocza pieśń z sądem ma żyć niezapomniana wśród Żydów? 4. W jaki sposób Jozue był "typem" lub obrazem Jeszuy?

5. Przeczytaj 11 rozdz. Listu do Rzymian i omów "częściowe zatwardzenie" Izraela spowoduje okazje dla pogan, by nawrócić się do Boga. Omów metaforę "drzewa oliwnego" czy chrześcijanie są związani z etnicznym Izraelem ... a jeśli tak to w jaki sposób?

Błogosławieństwo końcowe po czytaniu Tory:

‫ֲשׁר‬ ֶ ‫תָּה יְהוָה אֱלהֶינוּ ֶמ ֶל הָעוֹלָם א‬. ‫בָּרוּ‬ ‫נָתַן לָנוּ תּוֹרַת ֱאמֶת וְ ַחיֵּי עוֹלָם נָטַע בְּתוֹכֵנוּ‬ ‫תָּה יְהוָה נוֹתֵן הַתּוֹרָה‬. ‫בָּרוּ‬ Błogosławiony jesteś, JHWH, Boże nasz, Królu wszechświata, który dałeś nam Torę prawdy i ustanowiłeś życie wieczne pośród nas. Błogosławiony jesteś, JHWH, dawco Tory. UWAGA: Współcześnie większość ortodoksyjnych żydów nie wymania oryginalnego IMIENIA BOGA Izraela ‫ יְהוָה‬JHWH , zastępując je w modlitwach różnymi substytutami, z których najpopularniejsze to Adonai i Haszem. Dlatego w ich wykonaniu to błogosławieństwo brzmi tak:

Baruch atta Adonai eloheinu melekh ha-olam, Aszer. Natan lanu torat emet wechaijei olam nata betokheinu. Baruch atta Adonai, notein hatorah .

UWAGA: Dalsze kopiowanie i rozpowszechnianie jest jak najbardziej dozwolone a nawet wskazane, według zasady: “Darmo wzięliście darmo też dawajcie“.