O 2 )(1 PIS P A T E N T O W Y (19) P L (11) 158550 (13) B1

R Z E C Z P O S P O L IT A PO LSK A

(21)

U rząd P a te n to w y R z ecz y p o sp o litej P olskiej

Num er zgłoszenia:

D a ta zgłoszenia:

278881

(51)IntCl5:

13.04.1989

1 6 C1/26 F16CF F16P 1/00

)Osłona 4 5 ( ochronna wału, zwłaszcza przegubowego do m aszyn rolniczych

(73)

U p raw n io n y z p a te n tu : " A G R O M E T " F a br y k a M a s z y n Rolni czych,

43)Zgłoszenie ( ogłoszono: 15.10.1990 B U P 21/90

Lublin, P L

(72) T w ó r c a w y n a la z k u : Edwa r d F r a n c z a k , Lublin, P L

PL

158550

B1

(45)

O udzielen iu p a te n tu ogłoszono: 30.09.1992 W U P 09/92

I. O słon a ochronna walu, zwłaszcza przegubow ego do maszyn rolniczych zło żona z wsuniętych teleskopowo, 5 ( 7 ) jedna w drugą, rur osłaniających wał i osłaniających przeguby lejkowatych osłon oraz łączących te części łożysk ślizgow ych z pow ierzchniam i ślizgow ym i usytuo­ w anym i w row ku widełek przegubu lub wału mających postać przeciętego na obw odzie pierścienia z row kam i uelastyczniającym i i usytuow anym i p oosiow o, po jednej stronie, obejmującym i rurę o słono w ą wału łapkam i, któ­ rych zewnętrzne powierzchnie są częściami pow ierzchni walcowej zewnętrznej pierścienia a wewnętrzne, skie ro­ wane do tej rury powierzchnie są częściami powierzchni walcowej, na których usytuow ane są czopy wnikające w o tw o ry ściany rury osłonow ej, znamienna tym, że zewnętrzna walcowa pow ierzchnia łożyska ślizgow ego (6) podzielona jest row kam i (18) na segmenty (19). z których każdy ma przebiegający p rom ieniow o otw ór (21), którego wylot (22) usytuo w any jest pom iędzy pow ierzchniam i śizgow ym i (9) i w ybranie oporow e (23) z pow ierzchniam i oporow ą o b w od ow o (24) i oporow ą przeciwprzesuwnie p oo sio w o (25), przy czym rowki, otw ory, powierzchnie oporow e ob w o d o w o i czopy (15) położone są w rów nych odstępach kątow ych a lejkowata osłona (4, 4a) ma walcowe gniazdo (29) o średnicy o d p o ­ wiadającej średnicy zewnętrznej pow ierzchni walcowej łożyska na powierzchni wklęsłej którego usytowanc są dwa wieńce zębów (30) i (31) oddalone od siebie p o o ­ sio w o o odległość zawartą na ło żysku (6) p oo sio w o mię­ dzy pow ierzchnią oporow ą przeciw przesuw ną

O S Ł O N A O C H R O N N A W A Ł U ,Z W Ł A S Z C Z A P R Z E G U B O W E G O D O M A S Z Y N R O L N I C Z Y C H

Z a s t r z e ż e n i a

1. O s ł o n a o c h r o n n a w a ł u ,z w ł a s z c z a w suniętych

teleskopowo,

j e dn a w dr ugą

lejkowatych osłon oraz

łączących

usytuo wan ymi w rowku widełek pierścienia jącymi

walcowej

zewnętrznej

osłonowej,

te c z ęś ci

przegubu

łapkami,

ł o ży sk

lub w a ł u m a j ą c y c h p o s t a ć i usytuowanymi

których ze wnętrzne

t y m ,

rowkami /18/

odpowiadającej

powierzchnie tej

zawartą /32/

r o wk i,

otwory,

są d w a w i e ń c e

łożysku /6/

i szerokość

rowków /18/ j ą c y ob r ó t

które

ło ż y s k a

i oporową

ru ry ślizgowego

ślizgowymi /9/

przeciwprzesuwnie

i czopy /15/ położone

ł o ż y s k a na p o w i e r z c h n i w k l ę s ł e j ,

i 3 1 / o d d a l o n e od s i e b i e p o o s i o w o o o d l e g ł o ś ć

to w i e ń c e p o ł o ż o n e

p r z e ciwprz esu wn ą /25/ a skrajem

są w z g l ę d e m

są na w p r o s t

s i e b i e na o b w o d z i e

przestrzeni m iędzyzębnych z ilością

drugie-

i szerokością

ł o ż y s k a , p r z y c z y m p o n a d t o ma o t w ó r / 3 4 / , w k t ó r y m u s y t u o w a n y j est wk r ę t / 3 5 / łożyska usytuo wa ne go

między wieńcami

są p r z y p o w i e r z c h n i / 2 5 / o p o r o w e j

do o s i g n i a z d a

przeznaczonego równej

we go w równych

płaszczyźnie, w której

wielokrotności odstępach

przeciwprzesuwnie

z a s t r z . 1, z n a m i e n n a

do p o m i e s z c z e n i a w k r ę t a

bloku-

zębów w położeniu, w którym zęby wieńca w e w -

m a o t w ó r s m a r o w y / 3 6 / , k t ó r e g o w y l o t / 3 7 / u s y t u o w a n y j est prostopadłej

są

gniazdo /29/ o średnicy

zębów wieńca wewnęt rznego / 3 0/ koresponduje

2. O s ł o n a o c h r o n n a w e d ł u g

otworu

obejmu-

powierzchni

ru ry p o w i e r z c h n i e są c z ę ś c i a -

pomiędzy powierzchniami

powierzchni walcowej

zębów /30

łapek,

nętrznego /3 0/ usytuowane

/34/

są c z ę ś c i a m i

powierzchnie oporowe obwodowo

tak, ze z ę b y j e d n e g o w i e ń c a u s y t u o w a n e

a ilość

stronie,

z k t ó r y c h k a ż d y ma p r z e b i e ga j ą c y p r o m i e -

poosiowo między powierzchnią oporową

pow ie rzchni walcowej

gniazda go,

na

ślizgowymi

na o b w o d z i e

po j e d n e j

k ą t o w y c h a l e j k o w a t a o s ł o n a / 4 , 4A/ ma w a l c o w e

średnicy zewnętrznej

którego usytuowane

przeciętego

poosiowo

że z e w n ę t r z n a w a l c o w a p o w i e r z c h n i a

na s e g m e n t y / 1 9 / ,

k t ó r e g o w y lo t / 2 2 / u s y t u o w a n y j e s t

p o o s i o w o /25/, p r z y c z y m

przeguby

ślizgowych z pow ie rzchniami

i wy br an ie oporowe /23/ z powierzchniami oporową obwodowo /24/ w równych od stępach

rolniczych złożona z

i osłaniających

na k t ó r y c h u s y t u o w a n e s ą c z o p y w n i k a j ą c e w o t w o r y ś c i a n y

z n a m i e n n a

niowo otwór /21/,

do m a s z y n

p i e r ś c i e n i a a w e w n ę t r z n e s k i e r o w a n e do

mi p o w i e r z c h n i w a l c o w e j , / 6 / p o d z i e l o n a je st

przegubowego

rur o s ł a n i a j ą c y c h w a ł

z rowkami uel ast ycz nia jąc ymi

rurę o s ł o n o w ą w a ł u

p a t e n t o w e

t y m ,

że

na p o w i e r z c h n i

blokującego /35/ w odległości rozmieszczenie

lejkowata osłona

gniazda /29/ w

na p o w i e r z c h n i g n i a z d a

ką ta w y z n a c z o n e g o p r z e z

poosiowo.

l e z y wy l o t

otworu

ką to w e j

tego

rowków /18/

od

łożyska

ślizgo-

na o b w o d z i e .

* * *

P r z e d m i o t e m w y n a l a z k u je st

o s ł o n a o c h r o n n a w a ł u , z w ł a s z c z a p r z e g u b o w e g o do m a s z y n

rolniczych. Z o p i s u p a t e n t o w e g o D E 3 2 2 1 0 0 7 z n a n a je st i osłaniającej

przegub

łożyska ślizgowego, niającymi, nej

stronie

ne,

nasadki oraz

k t ó r e ma p o s t a ć

umożliwiającymi

na p o w i e r z c h n i a c h

rurę

osłona ochronna

łączącego

przeciętego

rozchylenie końców

łapkami ob ejm uj ący mi

mi p o ł o ż o n y m i wału

lejkowatej

na o b w o d z i e

ru r ą o s ł o n o w ą

t r wa łe jej

p i e r ś c i e n i a z ro wk a m i u e l a s t y c z -

i u t r z y m u j ą c y m i ją w n i k a j ą c y m i w o t w o r y ś c i a n y

łape k s k i e r o w a n y c h do w a ł u

połączenie

z pierścieniem

a po dr ug i e j

lejkowatej

łożyskowym

stronie

rury c z o p a -

łapk i e l a s t y c z -

nasadki osłaniającej

i połączenie

przegub

tego p i e r ś c i e n i a

z

wału.

Z p o l s k i e g o o p i s u p a t e n t o w e g o nr 119 17 2 z n an e je st o s ł o n a , kołnierzami ślizgowymi

u s y t u o w a n y m i w rowku o b w o d o w y m w a ł u

i łożyskują osłonę

na w a l e .

k t ó r a ma dwa s e g m e n t y z

i g r u p y s k i e r o w a n y c h do w a ł u

u s y t u o w a n y c h w o t w o r a c h w y k o n a n y c h w rurze o s ł o n o w e j . S e g m e n t y ru rę o s ł o n y

z ł o ż o n a z rury o s ł o n o w e j

i u t r z y m u j ą c e g o na w a l e

i n a s a d z e n i e na w a l e o r a z z u s y t u o w a n y m i po j e d -

k t ór e u s y t u o w a n e w p r z e z n a c z o n y c h dla n i c h g n i a z d a c h utrzymują

te c z ę ś c i

czopów

te u n i e r u c h a m i a j ą p o o s i o w o

158 5 5 0

C e le m w y n a l a z k u sztywności połączenia

jest

3

uzyskanie kon s tr uk cj i

lejkowatej

charakteryzującej

osłony z łoż yskiem

ślizgowym

i osłaniających

przeguby le jk ow at ych

łożysk ś l i z g o w y c h z p o w i e r z c h n i a m i wa ł u ma jących

postać przeciętego

nętrzne,

tej

stronie, o b e j m ującymi

rury powierzchnie

j e st

zewnętrznej

rury osłonowej

tym, ze z e w n ę t r z n a w a l c o w a p o w i e r z c h n i a

pomiędzy po wi er zch ni ami

ślizgowymi

dowo

przy czym

i c z op y p o ł o ż o n e są w r ó w n y c h o d s t ę p a c h

o średnicy korespondującej ni w k l ę s ł e j

którego

obwodzie gniazda nych drugiego.

kątowych.

ze ś r e d n i c ą z e w n ę t r z n ą

łapek,

które

tak, że z ę b y j e d n e g o w i e ń c a

Il o ś ć

i szerokość

gniazda położonego przy łożyska ślizgowego.

skraju

k t ó r e g o wy l o t

na k t ó r e j rowkami

usytuowany

z powierzchniami oporową ob wo do otwory,

powierzchnie oporowe ob wo-

L e j k o w a t a o s ł o n a ma w a l c o w e g n i a z d o

p o w i e r z c h n i w a lc o w e j

ł o ż y s k a , na p o w i e r z c h -

z ę b ó w o d d a l o n e od s i e b i e p o o s i o w o przeciwprzesuw-

to w i e ń c e p o ł o ż o n e są w z g l ę d e m s i e b i e n a

usytuowane

są na w p r o s t

zę bów w i e ńc a w e w n ę t r z n e g o ,

le j k o w a t e j

i

których

charakteryzu-

łożysku ślizgowym po os io wo mi ęd zy powierzchnią oporową

ną a s k r a j e m p o w i e r z c h n i w a l c o w e j

lub

pierścienia a w e w -

według wynalazku

otwór,

rowki,

to g n i a z d a u s y t u o w a n e są d w a w i e ń c e

o o d l e g ł o ś ć z a w a r t ą na

ł a p k am i,

ł o ż y s k a ś l i z g o w e g o p o d z i e l o n a je st

i wy or anie oporowe

i oporową pr ze ci wp rze su wni e poosiowo,

te c z ę ś c i

powierzchni walcowej,

na s e g m e n t y , z k t ó r y c h k a ż d y ma p r z e b i e g a j ą c y p r o m i e n i o w o wo

łączących

rowku w i d e ł e k p r z e g u b u

ru rę o s ł o n o w ą w a ł u

są c z ę ś c i a m i

u s y t u o w a n e są c z o p y w n i k a j ą c e w o t w o r y ś c i a n y je się

w

pier śc ie ni a z rowkami uel astyczniającymi

są c z ę ś c i a m i p o w i e r z c h n i w a l c o w e j

s k i e r o w a n a do

r o l n i c z y c h , zł o ż o n a z rur

o s ł o n or az

usytuowanymi

na o b w o d z i e

u s y t u o w a n y m i p o o s i o w o po j e d n e j zewnętrzne powierzchnie

ślizgowymi

stopniem

i z w a łe m.

O s ł o n a o c h r o n n a w a ł u ,z w ł a s z c z a p r z e g u b o w e g o do m a s z y n osłaniających wał

się d u ż y m

osłony,

L e j k o w a t a o s ł o n a ma o t w ó r ,

bardziej

odpowiada

liczbie

przestrzeni mi ęd zy zę bo d d a l o n e g o od s k r a j u i szerokości

w k t ó r y m u s y t u o w a n y jest w k r ę t

rowków

blokujący

ob rót

łożyska usytuowanego m i ęd zy wieńcami zębów w poło żen iu , w którym zęby wieńca wew nę t rz ne go u s y t u o w a n e są p r z y p o w i e r z c h n i to o t wó r s m a r o w y ,

op o r o w e j

k tó r eg o wy lot

gniazda płaszczyźnie,

w której

przeciwprzesuwnie

u s y t u o w a n y j est

p o o s i o w o . L e j k o w a t a o s ł o n a ma p o n a d -

na p o w i e r z c h n i

gniazda w prostopadłej

na p o w i e r z c h n i

gniazda

leży wylot

pomieszczenia wkręta bl ok ują ceg o w odległości

kątowej

od

kąta wyznac zon eg o

łożyska

śl iz gow ego w równych odstępach

przez

rozmieszczenie

rowków

do o s i

o t w o r u p r z e z n a c z o n e g o do

te go o t w o r u

równej w i e l o k r o t n o ś c i na o b w o -

dzie . Przedmiot w y na la zk u fig. 1 przedstawia g ó rn ej

połączenie

r u ry w e w n ę t r z n e j j k r oj u w z d ł u ż

fragment

u w i d o c z n i o n y j est w p r z y k ł a d z i e w y k o n a n i a na

osłony z częściowymi wy rwan ia mi

rury osłonowej fig.2 - widok

zewnętrznej, le j k o w a t e j

li n i i A - A z a z n a c z o n e j

łozysko w przekroju w z d ł u ż

a w części dolnej

osłony w kierunku

na f i g . 2;

alternatywne

poosiowym,

f i g . 4 i 5 -ł o z y sk o

li n i i B - B na f i g . 4,

rysunkach,na któ rych

ilustrującymi głównie w części połączenie

f i g .3 - f r a g m e n t

śl izgowe w w id oka ch ,

a fig .7 przekrój

łożyska wzdłuż

dl a prze-

fig.6 -

l i n i i C - C na

fig.5. Osłona ochronna

ma d w i e u m i e s z c z o n e

2, o s ł aniające wał 3 i lej kowate przeg ub/ wału 5 oraz

łączące

jedna w drugiej,

o s ł o n y 4, 4 A o s ł a n i a j ą c e

te c z ęś ci

łożyska śl iz gow e

rury zewnętrzną

6. Ł o ż y s k o

ś l i z g o w e ma p o s t a ć p r z e -

c i ę t e g o na o b w o d z i e o k r ą g ł e g o p i e r ś c i e n i a z r o w k a m i u e l a s t y c z n i a j ą c y m i ślizgowymi cy li nd ryczny mi wale. Z jednej

8 i bocznymi 9 us yt uo wa ny mi w rowku

strony pie rśc ie ni a

są c z ę ś c i a m i p o w i e r z c h n i w a l c o w e j osłonowej

są c z ę ś c i a m i

o t w o r y 16,

17

ścian

usytuowane

są

zewnętrznej

pow ier zch ni walcowej,

ła p k i

rzących powierzchni walcowej

ło żyska je st

ro w k a m i

rowków

u s y t u o w a n y jest

powierzchniami śl iz gowymi

nie w k l ę s ł e

pomiędzy

i oporową

i łapki

18 m a p r z e b i e g a j ą c y

przeciwprzesuwnie

a wewnętrzne

na

14 s k i e r o w a n e

do

są c z o p y 15 w n i k a j ą c e

13 ru ry

w

uchwycenia

promie ni ow o 9 i wybranie

są w o d s t ę p a c h

powierzchni walc owe j rur o s ł o n o w y c h

przebiegającymi

r ó w n o l e g l e do

two-

19. K a ż d y z nich, w ró wn y c h o d l e g ł o ś c i a c h o twór 21, k t ó r e g o w y l o t ot w o r y ,

powierzchnie

k ą t o w y c h co 60 ° .

o śr ed ni cy zewnętrznej

przewidziano,

22

o p o r o w e 23 z p o w i e r z c h n i a m i

po os io wo 25. Rowki,

12 z c z o p a m i 15 p o ł o ż o n e

łape k są c z ę ś c i a m i

1. D l a w s p ó ł o s i o w e g o

11 o s a d z o n y c h

któ rych powierzchnie zewnę trz ne

usytuowane

podzielona

18 na s e g m e n t y

o d b r z e g ó w 20 s ą s i e d n i c h

oporowe obwodowo

7 i z powierzchniami

10 w i d e ł e k

rur osłonowych.

Zewnętrzna powierzchnia

o p o r o w ą o b w o d o w o 24

12,

pierścienia, na k t ó r e j

1 i wewnętrzną

p r z e g u b y / ry su n e k p o k a z u j e j e d e n

Powierzch-

ru ry z e w n ę t r z n e j

r o z s t a w i o n e co 60° c z o p y ,

158 550

4

k t ó r y c h c z ęś ci maję

różne p r z e k r o j e p o p r z e c z n e wi ę k s z e 26 d l a

rury zewnętrznej

w i ę k s z ą ś r e d n i c ę z e w n ę t r z n ą , k t ó r a w o b e c tego ma w i ę k s z e o t w o r y

i mniejszych

cy ch m n ie j s z e o t w o r y rur o s ł o n o w y c h w a ł u w e w n ę t r z n e g o 2 o m n i e j s z e j

średnicy.

p r z e j ś c i e p r z e k r o j ó w p o p r z e c z n y c h c z o p ó w p o ł o ż o n e jest na p o w i e r z c h n i średnicy odpowiadającej

zewnętrznej

ś r e d n i c y we wn ę t r z n e j

i s k r a j n y 31 o d d a l o n e od s i e b i e

tą p o o s i o w o , m i ę d z y p o w i e r z c h n i ą o p o r o w ę p r z e c i w p r z e s u w n ą 2 5

Skokowe

przejściowej

rury osłonowej

28 o

w a łu .

L e j k o w a t a o s ł o n a ma w a l c o w e g n i a z d o 29, na p o w i e r z c h n i w k l ę s ł e j s ą dw a w i e ń c e z ę b ó w w e w n ę t r z n y 30

m a j ą cej

27 dla m a j ą -

którego usytuowane

po os io wo o odległość

zawar-

ł o ż y s k a a s k r a j e m 32 jego

p o w i e r z c h n i w a l c o w e j . Z ę b y j e d n e g o w i e ń c a u s y t u o w a n e są na w p r o s t

prz e st rz en i międzyzębnych

drugiego. S z e r o k o ś ć z ę b ó w w i e ń c a w e w n ę t r z n e g o 30, a w i ę c od s k r a j u 33 g n i a z d a b ę d ą c e g o s k r a j e m łożyska. D o unieruchomienia

łożyska

lejkowatej

ś l i z g o w e g o w g n i e ździe

j ą cy m obrót, a do d o p r o w a d z e n i a s m a r u do o t w o r ó w 21 36, k t ó r e g o w y lo t 37 u s y t u o w a n y j e s t p ł a s z c z y ź n i e , w której

m i on y jest z a cz ep 39 dla

od

10 w i d e ł e k

wału. Po w y k o n a n i u

s ł u ż y o t w ó r 34 z w k r ę t e m 35 b l o k u -

łożyska p r z e w i d z i a n o

tej

te go o t w o r u w o d l e g ł o ś c i

180°.

równoczesnym osadzeniu przegubu

do o p a r c i a się p o w i e r z c h n i

do osi g n i a z d a

łb em w k r ę t a u n i e r u c h o -

łożyska

ślizgowego,

powierzchniami

16 lub 17 ś c i a n y rury

c z y n n o ś c i z ko ńca wału p r z e c i w l e g ł e g o

do p r z e g u b u

g n i e ź dzie w i obraca

rowki

na

łożysko

18 ło żyska,

j e d n ą z tych c z ę ś c i

b o c z n y c h 40 z ę b ó w w i e ń c a w e w n ę t r z n e g o 30 o p o w i e r z c h n i ę o p o r o w ą tym p o o s i o w e p r z e m i e s z c z e n i e

ło żyska p o ł o ż o n e g o m i ę d z y w i e ń c a m i

o t w ó r za cz e p u 39 w p r o w a d z a go.

Pod

1 1 , a cz o p a m i 15 w o t w o r a c h

k t ó r y s t a w i a j ą z ę b y s k r a j n e g o w i e ń c a z ę bó w 31

o b w o d o w o 24 ło żyska. W p o ł o ż e n i u Ob r ó t

u k o ś n y ot wór s ma r o w y

na p o w i e r z c h n i gn ia z d a w p r o s t o p a d ł e j

ś l i z g o w e na suwa się l e j k o w a t ą n a s a d k ę w p r o w a d z a j ą c zęby w jej p r z e s u w a do oporu,

o d d a l o n y jest

z s z e r o k o ś c i ą r o w k ó w 18

ł a ń c u c h a nie p o k a z a n e g o na ry su n k a c h .

Mo n t a ż o s ł o n y p o l e g a na os ł o n o w e j

który bardziej

na p o w i e r z c h n i g n i a z d a le ży wylot o t w o r u 34 p r z e z n a c z o n e g o dla w k r ę t a ,

pr zy c z y m ką towo p o ł o ż o n y jest

ś l i z g o w y m i 9 w rowku

tego,

osłony ko re sp ond uj e

z ę b ó w jest

tych c z ę ś c i

blokowany wk rę te m,

się p r z e z o t w ó r 34 l e jk ow at ej

je st

uniemożliwione.

k t ó r y po w ł o ż e n i u w

nasadki w otwór

21

łożyska śl iz g o w e -

155 55C

Zakład W ydawnictw UP RP. N akład 90 egz. Cena 5000 zł.